2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg

Nguyên tăc Giam sat

Jonathan Samet, MD, MSTrương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 2

Muc tiêu Hoc tâp

Đinh nghia nhưng khai niêm cơ ban liên quan đên giam sat

Xac đinh nhưng đăc điêm cua hê thông giam sat cho nhưng muc tiêu khac nhau

Mô ta môt sô hê thông giam sat chinh đươc lưa chon

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 3

Sư dung Dư liêu vê Ty lê Măc bênh va Ty lê Tư vong

1. Lâp ra Gia thiêt

2. Lâp kê hoach Y tê

3. Đanh gia chương trinh

4. Giam sat

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 4

Giam sat

“Thu thâp, phân tich thông tin môt cach co hê thông va liên tuc, lý giai dư liêu liên quan đên y tê cần thiêt cho viêc lâp kê hoach, thưc thi va đanh gia viêc thưc hanh y tê công công, đươc lồng ghép chăt che vơi viêc phô biên kip thơi nhưng dư liêu nay đên nhưng ngươi co trach nhiêm trong công tac phong ngưa va kiêm soat”.

— Trung tâm Kiêm soat va Phong ngưa Dich bênh Hoa Ky

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 5

Vong luân chuyên Thông tin cua công tac Giam sat Y tê Công công

Nguồn: phong theo CTLT tư http://www.cdc.gov/epo/dphsi/phs/overview.htm

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 6

Phat hiên Tưc thi . . .

Dich bênh Cac tac nhân đa biêt Cac tac nhân mơi xuât hiên

Cac vân đê vê y tê mơi xuât hiên

Thay đôi trong thưc hanh y tê

Thay đôi trong viêc khang lai thuôc khang sinh

Khung bô hoa hoc va sinh hoc

Nguồn: Thacker va Stroup. (1994).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 7

Phô biên Đinh ky . . .

Ươc tinh mưc đô nghiêm trong cua vân đê y tê, bao gồm cac chi phi

Đanh gia cac hoat đông kiêm soat

Lâp ra cac ưu tiên nghiên cưu

Kiêm tra gia thuyêt

Tao thuân lơi cho viêc lâp kê hoach

Giam sat cac yêu tô nguy cơ

Theo doi cac thay đôi trong thưc hanh y tê

Nguồn: Thacker va Stroup. (1994).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 8

Nguồn: Thacker va Stroup. (1994).

Thông tin lưu trư cho . . .

Mô ta lich sư tư nhiên cua bênh

Tao thuân lơi cho viêc nghiên cưu dich tê hoc va phong thi nghiêm

Xac thưc viêc sư dung dư liêu sơ bô

Lâp ra cac ưu tiên nghiên cưu

Lưu hồ sơ phân bô va lây lan

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 9

Langmuir noi vê viêc Giam sat

“Trong linh vưc dich bênh, giam sat co nghia la viêc theo doi liên tuc sư phân bô va xu hương măc mơi thông qua viêc thu thâp, tông hơp va đanh gia môt cach co hê thông cac bao cao vê ty lê măc bênh va ty lê tư vong va cac thông tin co liên quan khac”.

— Alexander Langmuir

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 10

Tư Vât truyên bênh đên Tac nhân đên Bênh tât: Điêm Giam sat

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 11

Vi du vê Điêm Giam sat: Thuôc la

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 12

Lâp mô hinh môt Hê thông Giam sat

Nguồn: Teutsch va Churchill. (2000).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 13

Hê thông Giam sat: Môt sô Đăc điêm

Quy mô đia lý: tư đia phương đên toan cầu

Xac đinh biên cô: chu đông hay thu đông

Pham vi: tât ca hay chi nhưng biên cô mang tinh bao hiêu

Chu trong vao viêc giam sat: vât truyên bênh tac nhân kêt qua

Muc đich: theo doi hay canh bao

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 14

Lâp mô hinh môt Hê thông Giam sat

Nguồn: Teutsch va Churchill. (2000).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 15

Xuât hiên Biên cô: Loai biên cô

Loai biên cô nao? Phơi nhiêm

Phơi nhiêm vơi ô nhiêm không khi, theo doi sinh hoc

Bênh tât Bênh truyên nhiêm, bênh man tinh, cac hôi chưng

Thương tât Tai nan giao thông, bi sat hai

Yêu tô nguy cơ vê sưc khoe Béo phi

Hanh vi anh hương đên sưc khoe Hut thuôc, hanh vi tinh duc, sư dung dươc chât

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 16

Quý vi muôn thưc hiên giam sat điêu gi? Phơi nhiêm

Tac nhân Dâu ân sinh hoc

Yêu tô quyêt đinh vân đê phơi nhiêm Hanh vi Yêu tô nguy cơ Vât truyên bênh Đăc điêm cua vât chu Vât chưa

Kêt qua vê y tê Bênh tât Tư vong Chăm soc y tê

Xuât hiên Biên cô: Giam sat điêu gi?

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 17

Công tac Giam sat Thuôc la Toan cầu cua WHO

Khao sat Y tê Thê giơi Khao sat hô gia đinh đôi vơi ngươi lơn (18+) đươc thưc

hiên ơ 70 quôc gia vao năm 2002-2003

Phương phap Tiêp cân Tưng bươc đôi vơi viêc Giam sat (STEPS) Khao sat theo mô-đun vê cac yêu tô nguy cơ gây bênh

man tinh

Khao sat Toan cầu vê Thuôc la ơ Thanh thiêu niên Khao sat ơ Nha trương Khao sat Toan cầu vê Thuôc la ơ Ngươi lơn (đa lên kê

hoach)

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 18

Xuât hiên Biên cô: Loai Hê thông nao?

Loai hê thông nao se đat kêt qua tôt nhât? Tông thê: theo doi quần thê

Chon toan bô quần thê hoăc môt mâu đai diên đê theo doi cac tinh trang cần quan tâm (bênh sơi, béo phi, tac nhân khung bô sinh hoc)

Giam sat trong điêm: phat hiên nhưng dâu hiêu “canh bao”

Chon “Đia điêm” chinh đê theo doi nhưng tinh trang cần quan tâm (vi du như bênh khac thương)

“Đia điêm” co thê bao gồm cac vi tri, biên cô, nha cung câp, đông vât, vât truyên bênh

Hay chon môt “đia điêm” thương hay thay đôi nhât

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 19

Năm băt Biên cô: Phương phap

Chu đông Thu thâp theo đinh ky cac bao cao tinh huông tư cac

nguồn bao cao, chăng han như bac si, bênh viên, phong thi nghiêm v.v.

Thu đông Dưa vao cac nha cung câp dich vu y tê đê bao cao, tuy

theo sư chu đông cua ho. Cần phai lam cho quy trinh bao cao nay trơ nên đơn

gian va co hiêu qua vê thơi gian

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 20

Chu đông Thuân lơi

Co thê rât nhay bén Co thê thu thâp

thông tin chi tiêt hơn

Co thê mang tinh đai diên hơn

Bât lơi Chi phi cao Sư dung nhiêu lao

đông Kho duy tri theo

thơi gian

Phương phap Chu đông so vơi Thu đông: Thuân lơi va Bât lơi

Thu đông Thuân lơi

Chi phi thâp hơn Dê thiêt kê va thưc

hiên Co lơi trong viêc

theo doi cac xu hương theo thơi gian

Bât lơi Đô nhay bén thâp Lương dư liêu co

sẵn bi han chê Co thê không mang

tinh đai diên

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 21

Chu đông: Cơ quan Đăng ký Ung thư SEER

Nguồn: http://seer.cancer.gov

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg

Cac Trương Hơp Tam thơi cua Bênh Công bô Đươc lưa chon tai Hoa KyTuần Kêt thuc ngay 16 thang 7 2005*

Linh vưc Bao caoAIDS Chlamydia

Công dồn. 2005

Công dồn. 2004

Công dồn. 2005

Công dồn. 2004

Nam Atlantic 6,473 6,022 90,687 91,830 Delaware 100 80 1,729 1,514 Maryland 812 686 9,692 10,009 District of Columbia 467 355 1,970 1,910

Virginia 307 329 10,550 11,732 Tây Virginia 36 30 1,350 1,493 Băc Carolina 531 333 17,485 15,198 Nam Carolina 386 374 10,433 9,891

22

Thu đông: Nhưng bênh ma Trung Tâm Kiêm Soat va Phong Ngưa Bênh Tât (CDC) Co thê Công bô

Nguồn: Trung tâm Kiêm soat va Phong ngưa Dich bênh Hoa Ky. (2005).

* Dư liêu vê ty lê măc mơi cho năm bao cao 2005 la tam thơi

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 23

Lâp mô hinh môt Hê thông Giam sat

Nguồn: Teutsch va Churchill. (2000).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 24

Xư lý va Đanh gia Biên cô

Lam thê nao đê phat hiên ra tin hiêu?

Năm băt/ biên soan/ quan lý dư liêu

Phương phap phân tich

Phương phap thông kê

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 25

Xem xét Sư kiên theo Con ngươi, Đia điêm va Thơi gian

Theo con ngươi: nhân chung hoc, lôi sông, cac yêu tô nguy cơ

Theo đia điêm Lâp ban đồ GIS

Theo thơi gian: đương cong dich bênh, phân tich chuôi thơi gian

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 26

Theo Đia điêm: Lâp ban đồ GIS

GIS: hê thông thông tin đia lý GIS kêt nôi cac đia điêm vơi thông tin (chăng han như

con ngươi vơi đia chi, cac toa nha vơi cac khoang đât hoăc đương phô trong môt mang lươi) va tao ra cac lơp thông tin đê quý vi co thê hiêu ro hơn cach thưc tương quan cua tât ca nhưng thông tin đo

Quý vi se chon nhưng lơp nao đê kêt hơp dưa trên muc đich cua minh

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg

Viêc phân tich chuôi thơi gian xét đên thưc tê la cac điêm dư liêu đươc lây theo thơi gian co thê co môt câu truc nôi tai (chăng han như xu hương hoăc sư biên đôi theo mua) ma câu truc nay cần đươc xét đên

27

Nguồn hinh anh: phong theo CTLT tư Trung tâm Kiêm soat va Phong ngưa Dich bênh Hoa Ky. (2005).

Theo Thơi gian: Chuôi Thơi gian

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 28

Theo Con ngươi: Nhân chung hoc

Tuôi:

Săc tôc/ chung tôc

Nghê nghiêp

Tinh trang kinh tê xa hôi

Giơi tinh

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 29

Theo Đia điêm:

Khu vưc nho

Đơn vi hanh chinh

Quôc gia

Viêc chon đơn vi đê xem xét se đươc quyêt đinh bơi dư liêu hiên co ơ quy mô đia lý cu thê

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 30

Nguồn: Viên Ung thư Quôc gia Hoa Ky. (1999).

Ty lê Tư vong do Ung thư, theo Tiêu bang

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 31

Ty lê Tư vong do Bênh Tim: 1991–1995

Nguồn: Trung tâm Kiêm soat va Phong ngưa Dich bênh Hoa Ky

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 32

Sô ca mơi măc Ung thư Phôi ơ Nam giơi trên 100.000 ngươi

Nguồn: phong theo CTLT tư GLOBOCAN. (2002). IARC.

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 33

Sô ca mơi măc Ung thư Phôi ơ Phu nư trên 100.000 ngươi

Nguồn: phong theo CTLT tư GLOBOCAN. (2002). IARC.

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 34

Lâp mô hinh môt Hê thông Giam sat

Nguồn: Teutsch va Churchill. (2000).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 35

Phô biên Thông tin

Xư lý thông tin cho ngươi đoc cua quý vi Phô biên qua fax, thư điên tư, gưi thư tơi danh sach phân

phat Ơ đia phương, tơi cac bac si lâm sang Ơ câp đô vung, tơi cac sơ y tê

Cac trang web Cac bai bao trên tap chi Phương tiên thông tin đai chung

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 36

Hê thông Thông tin vê Sư dung Thuôc la

InfoBase Toan cầu Kho dư liêu vê ty lê lưu

hanh cua yêu tô nguy cơ gây bênh man tinh, bao gồm viêc sư dung thuôc la

Đươc tom tăt trong Bao cao Giam sat Yêu tô Nguy cơ (SuRF)

Hê thông Thông tin Toan cầu vê Kiêm soat Thuôc la (GISTOC) Cung câp cac liên kêt đên

cơ sơ dư liêu co liên quan đên thuôc la

Nguồn hinh anh: Tô chưc Y tê Thê giơi. (2003 va 2005).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 37

Tô chưc Y tê Thê giơi: Bao cao SuRF

Nguồn: Tô chưc Y tê Thê giơi.

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 38

Lâp mô hinh môt Hê thông Giam sat

Nguồn: Teutsch va Churchill. (2000).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 39

Mô hinh cho viêc Giam sat Bênh Man tinh ơ Tiêu bang

Phan hồi

Lâp ra Gia thiêt

Lâp kê hoach Y tê

Đanh gia chương trinh

Nguồn: Remington va Goodman. (1999).

2007 Trương Y tê Công công Johns Hopkins Bloomberg 40

Tom tăt

Thông tin thu lươm đươc tư bai giang vê giam sat Thu thâp liên tuc Co hê thông theo môt kê hoach Kêt qua đươc đưa cho nhưng ngươi cần biêt Hanh đông thưc hiên đươc dưa trên băng chưng lây

đươc tư hê thông giam sat