1

NHAØ THÔØ CHAÙNH TOAØ KONTUM

GIAÙO PHAÄN KONTUM

Kontum naêm 2008

2

NHAØ THÔØ CHAÙNH TOAØ KONTUM

GIAÙO PHAÄN KONTUM

Nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum laøm baèng danh moäc, toàn taïi

ñeán ngaøy hoâm nay. Ai ñi ngang qua cuõng thaùn phuïc khen ngôïi taøi

kheùo leùo cuûa nhöõng ngöôøi xaây döïng neân noù; nhöng thieát nghó ít ai

bieát caën keõ, ñaày ñuû vaø roõ raøng veà lai lòch ngoâi thaùnh ñöôøng naøy

hình thaønh nhö theá naøo. Chuùng toâi xin maïo muoäi trình baøy caùch vaén

goïn veà ngoâi Nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum, nhö ñeå ñaùnh daáu 95 naêm

tính töø ngaøy khôûi coâng xaây döïng (1913-2008) vaø 90 naêm keå töø ngaøy

khaùnh thaønh (1918-2008) vaø laøm pheùp thaùnh hieán ngoâi nhaø thôø coå

kính, thaân thöông cuûa caùc Kitoâ höõu thuoäc giaùo phaän, moät giaùo phaän

ñaõ coù beà daøy lòch söû 160 naêm (1848-2008). Chuùng toâi döïa vaøo

nhöõng vaên baûn vieát nhö tieåu söû cuûa cha Beà Treân Vialleton Truyeàn,

cha Joseph Deùcrouille Ñeä, cha Beà Treân Kemlin Vaên, caùc cha lieân

heä vaø caùc baûn töôøng trình haèng naêm veà Truï sôû Hoäi Thöøa sai Haûi

ngoaïi Phaùp (MEP) cuûa caùc Giaùm muïc ñaïi dieän toâng toaø Ñoâng Ñaøng

Trong naêm 1913 vaø 1918, cuõng nhö nguyeät san Hlabar Tôbang

1913 cuûa ñòa phaän Kontum, vaø caùc chöùng töø cuûa caùc cha ñaëc traùch

Nhaø Thôø Chaùnh Toaø trong nhöõng naêm qua.

Chuùng toâi xin trình baøy taäp nghieân cöùu veà coäi nguoàn lai lòch xaây

döïng Nhaø Thôø Chaùnh Toaø Kontum trong hai phaàn chính:

PHAÀN I : Quaù trình xaây döïng, baûo quaûn ngoâi thaùnh ñöôøng

Kontum ñeán naêm tu söûa (naêm 1995-1996)

PHAÀN II : Tu söûa naêm 1995-1996 vaø hieän trang nhaø thôø Chaùnh

Toaø Kontum.

3

PHAÀN I - QUAÙ TRÌNH XAÂY DÖÏNG VAØ BAÛO QUAÛN

I - CHUAÅN BÒ- KHÔÛI COÂNG XAÂY DÖÏNG NHAØ THÔØ

1- TEÂN VAØ TÖÔÙC HIEÄU NHAØ THÔØ:

Nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum hoâm nay mang nhieàu teân va ø

töôùc hieäu khaùc nhau qua caùc thôøi ñaïi:

Giai ñoaïn khi baét ñaàu xaây döïng (1913), nhaø thôø ñöôïc goïi laø

NHAØ THÔØ LAØNG KONTUM, vì naèm trong Plei Kontum Kônaâm

(laøng Kontum Kônaâm), NHAØ THÔØ ÑÒA SÔÛ KONTUM, vì nhaø thôø

chính cuûa nhieàu laøng hôïp thaønh moät ñòa sôû ("Ñòa sôû" tieáng daân toäc

Bahnar coù nghóa laø "Tôring"). Ngöôøi ta goïi ngaén goïn laø Nhaø thôø

Kontum.

Naêm 1932, khi Vuøng truyeàn giaùo Kontum taùch khoûi ñòa phaän

Quinhôn vaø ñöôïc naâng leân thaønh Ñòa Phaän Toâng Toaø Kontum nhaø

thôø ñöôïc mang teân vaø töôùc hieäu laø NHAØ THÔØ CHAÙNH TOAØ

KONTUM, vì nhaø thôø tröïc thuoäc quyeàn Giaùm muïc, trung taâm phuïng

vuï vaø nôi thöïc thi quyeàn giaùo huaán cuûa giaùm muïc cho toaøn theå ñòa

phaän.

Thaäp nieân 90, khi phaùt trieån ngaønh du lòch ngöôøi daân thöôøng

coù thoùi quen "coi maët ñaët teân", "xem maët maø baét hình dong" neân

ñaõ goïi nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum vôùi teân bình daân laø "NHAØ THÔØ

GOÃ", vì vaät lieäu xaây döïng laø goã quí hieám.

Nhöng duø teân naøo ñi nöõa, nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum laø

Trung Taâm Toân Giaùo cuûa toaøn ñòa phaän, nôi qui tuï taát caû giaùo daân

trong ñòa phaän veà döï leã hoaëc trong dòp sinh hoaït toân giaùo caû ñòa

phaän vaø cuõng laø nôi ñöôïc coi nhö moät trong nhieàu ñieåm du lòch treân

vuøng ñaát Taây Nguyeân ñaùng moïi ngöôøi ñeán tham quan.

4

2- QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH CAÙC NHAØ THÔØ KONTUM.

Cha Do ñaëc traùch Trung Taâm Truyeàn giaùo RÔHAI (Taân

Höông ngaøy nay) cho xaây döïng nhieàu noâng traïi vaø gôûi thaày Thaùm laø

em ngaøi ñeán khai khaån vuøng ñaát boài goïi laø TUM, naèm phía ñoâng

Rôhai vaøi caây soá. Khi cô sôû do thaày Thaùm xaây döïng beân bôø hoà

Dak-Tum ñaõ hình thaønh, coù nhaø ôû, coù raãy luùa, coù daân cö, cha Hoøa

töø vuøng ngöôøi daân toäc Pnong (cuõng goïi laø Mnong vuøng Dak-Lak

ngaøy nay), vì khoâng theå tieáp tuïc ôû ñieåm Truyeàn giaùo Pnong, ñaõ daãn

moät soá gia ñình ngöôøi daân toäc Pnong thaät söï toøng giaùo vaø ngöôøi

giuùp, keû aên ngöôøi ôû cuõng nhö moät soá thaày giaûng veà Trung Taâm

Truyeàn Giaùo Rôhai 1. Cha Beà Treân phaùi cha Hoøa laøm phoù Cha Do,

phuï traùch khu vöïc môùi khai khaån Dak-Tum naøy vaøo naêm 1856.

Cha Hoøa raát ñöôïc ñoàng baøo kinh vaø daân toäc meán phuïc.

Laøng Moâer veà ôû vôùi cha. Daàn daàn laøng Kontrang-OÂr khoâng chòu

ñöôïc thaùi ñoä hung haõn cuûa caùc teân ñaàu soû trong laøng, cuõng keùo veà

saùp nhaäp xoùm Dak-Tum cuûa cha, thaønh moät laøng lôùn. Töø ñoù, Dak-

Tum ñöôïc ñoåi thaønh laøng KONTUM cho ñeán ngaøy nay.

Daàn daàn, vaøi naêm sau ñoù, soá ngöôøi daân toäc xin gia nhaäp

ñoâng theâm, nhaát laø sau khi hình thaønh ñöôïc laøng Kontum, Ngaøi coá

gaéng laøm moät nhaø nguyeän nhoû cho nhöõng ngöôøi khai khaån vuøng ñaát

TUM vaø cho daân laøng baèng tranh nöùa ñaùp öùng nhu caàu toân giaùo.

Ñeán thôøi cha Vialleton Truyeàn. Cha Vialleton ñöôïc cöû

laøm Beà Treân vuøng thöøa sai Kontum vaøo naêm 1890 vaø ra söùc 5 naêm

xaây döïng ñöôïc moät thaùnh ñöôøng phong caùch Taây nguyeân. Naêm

1894, ngaøi rôøi nhieäm sôû Kontum ñi döôõng beänh taïi Hoàng Koâng va ø

in quyeån saùch "Cuoäc Ñôøi Chuùa Gieâsu Kitoâ" taïi nhaø in Nagiareùt.

Thaùng 7 naêm 1895, ngaøi trôû veà nhieäm sôû taïi Kontum, vaø ngaøi ñau

1 x. Hlabar Tôbang, cuûa giaùo phaän Kontum, naêm 1918 trang 65-66; vaø naêm 1917

trang 45-48.

5

loøng thaáy nhaø thôø phaûi maát 5 naêm ñeå hoaøn thaønh nay bò hoaû hoaïn

thieâu ruïi, cuøng vôùi nhaø xöù cuûa ngaøi. Nhieàu gia ñình döï toøng lung laïc

loøng tin ñaõ boû cuoäc. Daãu vaäy, Ngaøi laøm laïi moät nhaø thôø baèng tranh

taïm bôï ñeå daâng leã vaø ñeå daân laøng taäp trung ñoïc kinh hoâm sôùm cho

ñeán khi ngaøi qua ñôøi ngaøy 11 thaùng 11 naêm 1908.2

II - XAÂY DÖÏNG NHAØ THÔØ ÑÒA SÔÛ KONTUM .

1 - CHA JOSEPH DEÙCROUILLE ÑEÄ.

Ngöôøi khôûi coâng tröïc tieáp xaây döïng nhaø thôø ñòa sôû

(Tôring) Kontum coøn toàn taïi ñeán nay, chính laø cha Joseph

Deùcrouille Ñeä. Chuùng toâi xin ghi laïi quaõng ñöôøng ñôøi linh muïc cuûa

ngaøi gaén chaët vôùi vieäc khôûi coâng moät coâng trình kieán truùc ñoäc ñaùo

laø ngoâi thaùnh ñöôøng coå kính laøm baèng goã naøy.

Cha Joseph Deùcrouille Ñeä thuyeân chuyeån veà ñòa sôû Kontum.

2 Xem tieåu söû cuûa cha Vialleton Truyeàn, xem. Notice neùcrologique. - C.-R., 1909,

p. 373 (löu tröõ taïi MEP )

CHA JOSEPH DEÙCROUILLE ÑEÄ

Xaây döïng Nhaø thôø Kontum

khôûi coâng naêm 1913

6

a / Tieåu söû: CHA JOSEPH DEÙCROUILLE ÑEÄ sinh ngaøy 17

thaùng 12 naêm 1881, taïi WISSANT, thuoäc ñòa phaän ARRAS, vuøng

PAS-DE-CALAIS. Gia ñình goàm 7 ngöôøi con, trong ñoù coù 4 ngöôøi

trôû thaønh linh muïc: hai thuoäc giaùo phaän ARRAS, 2 thuoäc vuøng thöøa

sai KONTUM vaø moät nöõ tu thuoäc doøng Phaoloâ thaønh Chartres.

Vaøo thaùng 10 naêm 1894, chuù Joseph baét ñaàu theo hoïc trung

hoïc trong Tieåu chuûng vieän BOULOGNE, vaø ngaøy 13 thaùng 9 naêm

1900 vaøo Chuûng Vieän Thöøa Sai Haûi Ngoaïi, nôi ñaây thaày tìm gaëp

laïi ñöôïc moät trong caùc ñoàng moân cuøng hoïc tieåu chuûng vieän laø M.

DENIS, Vò saùng laäp töông lai Doøng Khoå Tu Phöôùc Sôn, gaàn Hueá

(Vieät-Nam). Thaày Joseph nhaän nghi thöùc caét toùc vaøo ngaøy 20 thaùng

09 naêm 1901, vaø caùc chöùc nhoû vaøo ngaøy 28 thaùng 9 naêm 1902; laõnh

thöøa taùc vuï Phuï Phoù Teá vaøo ngaøy 26 thaùng 6 naêm 1904, Phoù Teá

vaøo ngaøy 24 thaùng 9 naêm 1904, vaø chöùc Linh muïc ngaøy 17 thaùng 12

naêm 1904. Ngaøi ñöôïc gôûi ñeán Ñòa phaän Toâng toaø Ñoâng Ñaøng

Trong (Qui nhôn) vaø leân ñöôøng ñeán ñòa phaän toâng toaø vaøo ngaøy 26

thaùng 8 naêm 1905.

Vaø Cha Joseph DEÙCROUILLE baét ñaàu hoïc tieáng Vieät taïi

Soâng Caùt, moät laøng gaàn Toaø Giaùm muïc. Thaùng 4 naêm 1906, Ñöùc

Cha Grangeon gôûi ngaøi ñeán vuøng daân toäc Bahnar (Kontum). Ngaøi

ñeán ñòa sôû KON KLONG, moät trung taâm goàm haøng chuïc hoï ñaïo.

Cuõng chính trong laøng naøy, vaøi thaùng tröôùc ñoù cha GAILLARD bò

taán coâng. Cha DEÙCROUILLE baét tay vaøo coâng vieäc, oån ñònh nôi aên

ôû vaø moät ngoâi nhaø thôø, ngaøi quan taâm ñeán giôùi treû vaø ñaõ giuùp moät

ngöôøi con trai chuû laøng coù aûnh höôûng xin toøng giaùo.

Vaøo naêm 1908, cha ñöôïc boå nhieäm phuï traùch taïi KON

HNGO (Phöông Quyù ngaøy nay) trong moät thôøi gian. Cha

VIALLETON Truyeàn, Beà Treân Vuøng Truyeàn giaùo vaø cuõng laø chaùnh

xöù KONTUM vöøa qua ñôøi ngaøy 11 thaùng 11 naêm 1909, Cha

7

Joseph Deùcrouille ñöôïc thuyeân chuyeån veà phuï traùch chaùnh xöù ñòa sôû

goàm nöûa ngöôøi kinh nöûa daân toäc naøy,

b / Tai hoaï vaø cô may. Moät vaøi thaùng ôû taïi nhieäm sôû môùi,

moät traän hoaû hoaïn thieâu ruïi nhaø thôø baèng tre tranh nöùa cuûa ngaøi.

Trong thaûm caûnh buoàn thöông naøy, moät laù thô töø nöôùc Phaùp baùo cho

ngaøi bieát em cuûa ngaøi laø cha Jean Baptiste Deùcrouille 3 saép tôùi seõ

leân vuøng truyeàn giaùo Bahnar vaø seõ mang ñeán cho ngaøi moät döï aùn taøi

trôï cuûa moät Vò Quí toäc nhaèm xaây moät nhaø thôø vöõng chaéc kieân coá taïi

Kontum..

c / Thieát keá ngoâi thaùnh ñöôøng môùi. Ñeå leân baûn veû cho ngoâi

nhaø thôø môùi, ngaøi ñaõ tham khaûo kinh nghieäm vaø hoûi yù kieán Cha

Kemlin4, moät kieán truùc sö taøi ba. Ngaøi ñaõ xaây döïng ngoâi nhaø thôø

cao vuùt töông öùng vôùi thaùp chuoâng cuûa noù, caùc cöûa lôùn, vaø cöûa soå

ñöôïc chaïm troå heát söùc saéc saûo, raát nhieàu coät nhoû ñöôïc baøy boá caùch

hôïp lyù chung quanh nhöõng böùc töôøng, khoâng ai coù theå ñoaùn ra taát caû

nhöõng phaàn coøn laïi ñöôïc laøm baèng ñaát troän vôùi rôm 5.

2 -THÔØI GIAN CHUAÅN BÒ COÂNG TRÌNH:

a/ Coâng trình xaây döïng nhaø thôø phaûi maát 3 naêm ñeå chuaån

bò : thueâ thôï gioûi ñoán nhöõng caây goã thích hôïp, ñöôïc söùc voi keùo töø

röøng veà cho taäp keát nhöõng nôi thuaän tieän thi coâng, veà Trung Chaâu

thueâ thôï moäc vaø nhöõng ngheä nhaân ñieâu khaéc, chaïm troå gioûi veà tieán

haønh thi coâng: caùc tay thôï ñöôïc phaân coâng theo töøng boä phaän moät:

3 Cha Gioan Baotixita Deùcrouille Toân thuï phong linh muïc vaøo ngaøy 27 thaùng 3

naêm 1909 vaø leân ñöôøng ñeán ñòa phaän Ñoâng Ñaøng Trong vaøo ngaøy 12 thaùng 12

cuøng naêm.

4 Baûn veõ thieát keá ngoâi nhaø thôø Kontum ñöôïc cha Beà Treân Kemlin höôùng daãn vaø ñònh

hình.

5 Xem tieåu söû cuûa cha Joseph Deùcrouille Ñeä , xin xem [2821] DECROUILLE Elie,

Joseph, Jean-Baptiste (löu tröõ taïi MEP).

8

xeû goã, cöa vaùn, ñuïc moäng, xaây loø nung gaïch ngoùi ... theo nhu caàu

thieát keá coâng trình xaây döïng.

b/ Laøm Pheùp khuoân vieân laøm nhaø thôø6

Nhaân dòp Ñöùc Cha Jeanningros, Giaùm muïc hieäu toaø

Havara, phuï taù cuûa Ñöùc Cha Grangeon, ñi kinh lyù vaø ban Bí tích

Theâm söùc cho tín höõu vuøng truyeàn giaùo daân toäc Taây nguyeân naêm

1913 7: Thöù baûy ñaàu thaùng ba, Ñöùc Cha rôøi Laøng Soâng. Doïc cuoäc

haønh trình naøy, ngaøi ñeán Kim Chaâu, moät ñeâm taïi nhaø xöù cha Laønh,

nghæ qua 2 ñeâm taïi Ñoàng Phoù, hoï ñaïo cuûa cha Ngöõ . Thöù hai, ngaøy

11 ngaøi leân ñeøo An Kheâ vaø leân vuøng nuùi. Ngaøy thöù ba, Ngaøi ñaõ

ñeán Rôhai vaø ñöôïc caùc cha, ñaïi dieän ban chöùc vieäc vaø moät soá giaùo

daân kinh cuõng nhö daân toäc ñoùn röôùc Ngaøi raát long troïng taïi ñaây.

Chuùa nhaät Phuïc sinh, Ñöùc Cha cuøng 4 cha daâng leã long

troïng taïi nhaø thôø Rôhai coù ñoâng ñaûo giaùo daân ñòa sôû Kontum, Rôhai

vaø Kon Hara tham döï. Trong tuaàn baùt nhaät ngaøi kinh lyù vaø ban bí

tích theâm söùc cho caùc tín höõu vuøng Bahnar Jôlông. Chuùa nhaät cuoái

tuaàn baùt nhaät, ngaøi ban bí tích theâm söùc taïi ñòa sôû Rôhai. Thöù hai keá

6 Xem Hlabar Tôbang naêm 1913, soá 26, trang 26

7 Xem Hlabar Tôbang naêm 1913, soá 26, trang 26 trình baøy chuyeán ñi thaêm muïc

vuï cuûa Ñöùc Cha Jeanningros treân vuøng Taây nguyeân raát roõ nhöõng nôi ngaøi ñi thaêm

cuõng nhö coâng vieäc ngaøi laøm.

Theo baûn baùo caùo naêm 1913 cuûa Ñöùc Cha Grangeon, Giaùm muïc ñaïi dieän

toâng toaø ñòa phaän Ñoâng Ñaøng Trong cho bieát Ñöùc Cha Jeanningros ñi kinh lyù

vuøng daân toäc Taây Nguyeân laàn naøy töø thaùng 3 ñeán thaùng 5 naêm 1913.

Theo tieåu söû cuûa Ñöùc Cha Jeanningros (x. xem tieåu söû cuûa Ñöùc Cha trong

vaên khoá cuûa MEP) cho bieát Ngaøi ñaõ ñi thaêm muïc vuï t reân mieàn truyeàn giaùo daân

toäc 3 laàn vaø chuaån bò ñi laàn thöù tö, ngaøi laâm beänh naëng, neân bò giaùn ñoaïn, khoâng

theå thöïc hieän ñöôïc.

9

tieáp, Ñöùc Cha ban bí tích Theâm söùc giaùo daân ñòa sôû Kontum taïi

Tröôøng Cueùnot. Sau khi ban Bí tích Theâm söùc, Ñöùc Cha ñeán laøm

pheùp vuøng ñaát seõ xaây nhaø thôø, naèm giöõa Tröôøng Cueùnot vaø nhaø xöù

8cuûa cha Ñeä

9 .

c/ Nhaø thôø laøm baèng goã.

Baûn töôøng trình vaøo naêm 1913 cuûa Ñöùc Cha Grangeon10

Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toaø Ñoâng Ñaøng Trong gôûi veà truï sôû Hoäi

Thöøa sai Phaùp (MEP) coù ñoaïn vieát nhö sau:

" Nhaø thôø Kontum hai laàn bò hoaû hoaïn thieâu ruïi trong

khoaûng thôøi gian 10 naêm vôùi taát caû ñoà ñaïc trong nhaø, ñaõ ñöôïc xaây

döïng laïi, nhôø loøng haûo taâm cuûa moät vò aân nhaân haøo phoùng ñaëc bieät.

Khoâng theå duøng ñaù cuõng nhö gaïch ñeå xaây döïng, nhöng chæ coù duøng

goã môùi xaây döïng vôùi chaát löôïng cao vaø kieán truùc sö bieát cho ngoâi

nhaø thôø treân xöù Bahnar coù daùng daáp ngoâi thaùnh ñöôøng chaùnh toaø ",

3 - QUAN CAÛNH NGAØY DÖÏNG SÖÔØN NHAØ THÔØ

KONTUM 11

Chuùng toâi xin löôïc dòch moät ñoaïn vieát baèng tieáng Bahnar

thuaät laïi quan caûnh sinh ñoäng trong nhöõng ngaøy toaøn theå anh em tín

höõu hoï ñaïo Kontum, kinh cuõng nhö daân toäc chung söùc keùo nhöõng

truï coät baèng goã to naëng hoaøn thaønh söôøn goã ngoâi thaùnh ñöôøng nhö

theá naøo. Cha Beà Treân Kemlin vì bò beänh soát reùt 12

naëng, neân khoâng

8 Nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum hieän nay toaï laïc taïi vuøng ñaát ñöôïc laøm pheùp.

9 Kontum Kônaâm. .

10 Xin xem Baûn töôøng trình cuûa Ñöùc Cha Grangeon veà MEP naêm 1913.

11 Xin xem Hlabar Tôbang, naêm 1913 soá 27 trang 34 -35

12 Xin xem töôøng trình cuûa Ñöùc Cha Grangeon naêm 1913 cuõng cho bieát : Trong laàn

kinh lyù naøy, Ñöùc Cha Jeanningros gaëp maët ñoâng ñaûo tín höõu kinh cuõng nhö daân

toäc, coù caùc linh muïc, tröø linh muïc Beà treân vuøng (cha Beà Treân Kemlin) bò be änh

soát reùt.

10

chöùng kieán quan caûnh hoà hôõi vui töôi theå hieän treân neùt maët caùc vò

höõu traùch cuõng nhö con chieân hoï ñaïo Kontum :

"AÁm aùp cuûa muøa heø ! Maët trôøi vöøa loù raïng khoûi daõy nuùi phía

ñoâng. Loøng ngöôøi roän raõ nhö tieáng saám muøa heø. Tuøng, tuøng, tieáng

troáng vang voäi keâu goïi daân laøng ñeán ñeå döïng nhaø thôø! Töø saùng sôùm,

coù hai cha laø cha Phöôùc 13

vaø cha Leâ ñaõ chuaån bò ñaày ñuû, naøo daây

thöøng v.v... Daân Kontum, anh em ngöôøi kinh vaø taát caû ngöôøi Bahnar

ra taäp trung ñeå chung söùc keùo döïng. Ñöùc cha14

vaø caùc cha ñöùng gaàn

ñoù ñeå coi. Gian ñaàu tieân, ngöôøi ta keùo töø töø coi thöû daây coät coù chaéc

khoâng; bieát ñaõ chaéc roài, cha Phöôùc hoâ moät tieáng to: phaét, tuøng tuøng,

oâng giaø ñaùnh troáng giöõ nhòp ñoä15

keùo, ngöôøi ta keùo caùc coät töø töø leân

13 Cha Phöôùc teân Phaùp laø cha Jannin, teân daân toäc laø cha Phök, cha Leâ teân Phaùp laø

Guichard, teân daân toäc laø cha Leâh : Tieåu söû cuûa cha Leâ döïa vaên khoá MEP: "Caäu

Jean Jacques Guichard sinh ngaøy 23 -9-1880 taïi St Just Malmont, thuoäc ñòa phaän

Le Puy. Sau khi ñaõ hoaøn taát chöông trình hoïc ôû hai chuûng vieän Verrieøres vaø

Alix, ngaøy 10-9-1902, thaày Guichard gia nhaäp chuûng vieän Hoäi Thöøa Sai. Ngaøy

10-3-1906, thaày Guichard ñöôïc thuï phong linh muïc, tieáp ño ù, ngaøy 26-4, ngaøi ñaõ

leân ñöôøng truyeàn giaùo taïi ñòa phaän Ñoâng Ñaøng Trong.

Ñeán Vieät Nam, ngaøi gaëp laïi ngöôøi anh caû laø cha Laurent, nhaø t ruyeàn giaùo

cuûa ñòa phaän Baéc Ñaøng Trong, vaø ñaõ cheát taïi Montbeton ngaøy 30-12-1910.

Theå theo nguyeän voïng, cha Guichard ñöôïc laøm vieäc truyeàn giaùo cho

ngöôøi Bahnar. Sau 3 naêm, ngaøi phaûi ñi nghó moät thôøi gian ngaén ôû choã anh cuûa

ngaøi taïi Dang Song, Hueá, roài hoï Nhu Ly. Naêm 1908, lôïi duïng thôøi gian nghæ

ngôi, cha Guichard chaêm chæ hoïc tieáng Rôngao. Naêm 1914, ngaøi laøm cha sôû hoï

Kon Mahey (...)"

14 Ñöùc Cha Jeanningros ban bí tích Theâm söùc cho tín höõu Kontum vaøo ngaøy thöù hai

sau tuaàn baùt nhaät Phuïc Sinh, trung tuaàn thaùng 03 naêm 1913, vaø sau Thaùnh Le ã

ñaõ laøm pheùp khuoân vieân nhaø thôø. Saùng thöù ba keá tieáp ngaøi chöùng kieán quan

caûnh döïng söôøn nhaø thôø, t rong voøng 2 ngaøy : thöù ba vaø thöù tö ñaõ xong 8 gian.

15 Nhaø thôø coù nhöõng caây coät to, daøi vaø naëng, ñeå keùo leân caàn coù hieäu leänh chung ñaõ

qui ñònh tröôùc baèng troáng ñeå naâng leân ñoàng boä theo nhòp troáng maïnh nheï,

nhanh chaäm, töïa nhö ñua thuyeàn coù ngöôøi giöõ nhòp ñöùng tröôùc muõi thuyeàn vaäy.

Coøn döïng nhöõng coät nhaø roâng to, naëng, ngöôøi ta ñaøo moät möông daøi, moät ñaàu

11

vaø döïng ñöùng thaúng. Trong loøng moïi ngöôøi an taâm; hoï thaáy deã daøng

vaø khoâng lo gì nöõa. Töø saùng sôùm ñeán tröa, ngöôøi ta döïng ñöôïc hai

gian roài. Tröa nghæ aên côm. AÊn xong, hoï baét tay vaøo vieäc cho ñeán

chieàu toái, cuõng döïng ñöôïc hai gian. Ngaøy hoâm sau, cuõng döïng ñöôïc 4

gian nöõa; ngaøy thöù tö ñaõ hoaøn taát. Caûm ôn hai cha Phöôùc vaø cha Leâ

ñaõ höôùng daãn, chæ baûo trong coâng vieäc döïng nhaø thôø naøy.

"Trôøi ñeïp quaù, neáu sau naøy laøm hoaøn thaønh taát caû, thì seõ ñeïp

hôn caùc nhaø thôø khaùc: chieàu daøi, cuõng daøi hôn nhaø thôø Rôhai; chieàu

roäng coù phaàn ngaén hôn ñoâi chuùt. Hieän giôø, nhaø thôø Kontum naøy hoï

ñaõ lôïp tranh. Cho neân, ngaøy kieäu Thaùnh Theå, cha Ñeä ñaõ daâng Thaùnh

leã taïi ñoù ñeå caàu xin Chuùa ban phuùc laønh hoàn xaùc cho caùc aân nhaân

ngoaïi quoác ñaõ giuùp daân laøng Kontum coù nhaø thôø ñeïp môùi naøy".

Quan caûnh vui möøng hoà hôûi nhöõng ngaøy daân laøng cuøng tieáp

söùc döïng coät keøo, ñoøn tay döôùi söï höôùng daãn cuûa hai cha laø cha

Phöôùc vaø cha Leâ, vôùi söùc taøi ngheä kheùo leùo cuûa caùc tay thôï moäc töø

Trung chaâu leân laøm theo thieát keá ñaõ veõ. Tuy nhieân, vì nhu caàu

noâng, phía seõ choân coät thaáp hôn theo ñoä saâu caàn thieát, laøm ñieåm töïa ghì coät laïi;

ñeå coät naèm theo con möông ñoù vaø nhieàu daây thöøng, vôùi söùc nhieàu ngöôøi cuøng

keùo theo moät hieäu leänh chung.

Cha Jannin Phöôùc

Ñieàu ñoäng döïng nhaø thôø naêm 1913,

trang trí noäi thaát nhaø thôø Kontum

12

nhöõng leã saép tôùi, nhaø thôø lôïp taïm baèng tranh vaø caàn thôøi gian hoaøn

chænh hôn.

III - HOAØN CHÆNH

1 - VAI TROØ CHA BEÀ TREÂN KEMLIN VAÊN.

a/ Trong laàn döïng nhaø thôø vaøo trung tuaàn thaùng 3 naêm

1913, cha Kemlin, luùc baáy giôø laøm Beà treân vuøng truyeàn giaùo

Kontum, thay cha Guerlach qua ñôøi vaøo ngaøy 29 thaùng 01 naêm 1912

ñaõ vaéng maët vì beänh. Vaøo cuoái naêm 1913, ngaøi bò buoäc phaûi sang

Hoàng-Koâng nghæ ngôi döôõng söùc.

Sau saùu thaùng nghæ ngôi ôû Beùthania, cha Kemlin ñaûm traùch

laïi söù vuï, laàn ñaàu tieân thaùp tuøng Ñöùc Cha Jeanningros ñi kinh lyù muïc

vuï ôû Mieàn Thöôïng. Vò Ñaïi Dieän Giaùm Muïc. Beà Treân Mieàn Truyeàn

Giaùo ñaõ ñoàng haønh cuøng Ñöùc Giaùm Muïc cuûa mình ñeán taän caùc laøng

xa xoâi heûo laùnh nhaát.

b/ Vaøo naêm 1914, ngaøi ñöa ra yù höôùng caàn tieáp tuïc vieäc

xaây döïng ngoâi nhaø thôø Kontum hoaøn chænh, ñaùp öùng soá giaùo daân

ngaøy caøng gia taêng, nhöng ít laâu sau, chieán tranh buøng noå, vieäc toång

Cha Beà Treân Kemlin,

Kieán truùc sö nhaø thôø Kontum (1913)

vaø hoaøn chænh nhöõng naêm keá tieáp

13

ñoäng vieân ñaõ laáy ñi nhieàu nhieäm sôû cuûa ngaøi16

. Vì chieán tranh theá

giôùi 1914-1917 xaûy ra, tieán trình thi coâng ngoâi thaùnh ñöôøng Kontum

chaäm laïi vaø cuõng coù luùc bò trì treä nhieàu thaùng, nhöng cuoái cuøng

coâng trình xaây döïng ngoâi thaùnh ñöôøng Kontum baèng goã ñaõ hoaøn

thaønh vaøo ñaàu naêm 1918 nhôø Cha Beà Treân Kemlin cuøng vôùi cha

Joseph Deùcrouille phoái hôïp toaùn thôï caùch khoân kheùo vaø teá nhò. Ta ï

ôn Chuùa, trong trình xaây döïng laâu daøi vaø nguy hieåm, nhöng khoâng

coù söï coá traàm troïng gaây thieät haïi tính maïng xaûy ra.

2 - LEÃ KHAÙNH THAØNH NHAØ THÔØ KONTUM.

a/ Naêm 1918, tænh Kontum khi ñoù goàm coù 5 quaän thò , 38

phöôøng xaõ, 1 phoù tænh tröôûng, 978 laøng Thöôïng, 210.000 daân cö,

trong ñoù khoaûng 15.000 ngöôøi Coâng Giaùo, 153 coäng ñoaøn Kitoâ höõu

ñöôïc phaân thaønh 19 Ñòa sôû, 1 Tröôøng ñaøo taïo Giaùo lyù Vieân, 1 Doøng

Nöõ vôùi 11 tu só, 1 Nhaø In vaø moät ngoâi thaùnh ñöôøng môùi xaây döïng

xöùng taàm vôùi phaùt trieån xaõ hoäi vaø soá giaùo daân ngaøy caøng gia ta êng,

ñoù laø ngoâi Thaùnh ñöôøng Kontum coù ngoïn thaùp 24 meùt vuùt cao.

b/ Töôøng trình cuûa Ñöùc Cha Phuï taù Jeanningros gôûi veà

Hoäi Thöøa sai Paris naêm 1918 coù ñoaïn:

" Quan caûnh ngaøy leã Ba Vua caøng troïng ñaïi taïi Kontum,

nghi thöùc laøm pheùp ngoâi thaùnh ñöôøng môùi ñöa vaøo phuïng töï. Ñaây laø

moät toaø nhaø roäng raõi vaø quí giaù, ñöôïc xaây döïng baèng danh moäc do

Cha Beà Treân Kemlin höôùng daãn, vaø nhôø loøng thieät thaønh vaø roäng raõi

taøi trôï cuûa Baù Töôùc De Kergolay ; chuùng toâi bieát ôn caùch saâu xa

oâng Baù töôùc ñaõ thay theá nhaø thôø baèng tranh nöùa xöa ñaõ bò hoaû hoaïn

caùch 7 naêm veà tröôùc baèng ngoâi thaùnh ñöôøng ñeïp naày".

c/ Xaây döïng ñòa sôû thaønh moät Ñeàn Thôø soáng ñoäng. Tuy

nhieân coâng söùc cuûa cha Joseph Deùcrouille Ñeä quaù lôùn chaúng nhöõng

16 Xem tieåu söû cha Kemlin, löu tröõ taïi thö vieän MEP.

14

trong vieäc khôûi coâng xaây döïng thaùnh ñöôøng Kontum baèng goã quí

maø coøn xaây döïng ñòa sôû thaønh moät Ñeàn Thôø soáng ñoäng vôùi moät ñôøi

soáng noäi taâm saâu saéc, tinh thaàn hieäp nhaát trong cuøng moät Ñöùc Tin

vaø Ñöùc AÙi giöõa caùc tín höõu kinh vaø daân toäc ngaøy caøng cao, töøng hoài

chuoâng töø thaùp cao ngaân vang leân moãi ngaøy qui tuï moïi ngöôøi soát

saéng veà ngoâi Thaùnh Ñöoøng ñeå cuøng chia seûû chung moät Böõa Tieäc

Thaùnh vaø daâng lôøi kinh nguyeän:

"Ngaøy 06 thaùng 01 naêm 1918, Ñöùc Cha JEANNINGROS laøm

pheùp long troïng ngoâi thaùnh ñöôøng naøy, ñaõ trôû thaønh Nhaø Thôø Chaùnh

Toaø giaùo phaän Kontum hieän nay. Trong 10 naêm vôùi giao tieáp raát

kheùo leùo teá nhò vaø ñieàm ñaïm trong lôøi noùi, Cha Joseph Deùcrouille

ñieàu haønh tröïc tieáp caùc coâng vieäc taâm linh ñaïo ñöùc vaø vaät chaát; ngaøi

ñaõ ñöôïc loøng heát moïi ngöôøi"17

.

IV- MOÂ HÌNH NHAØ THÔØ.

1 - MOÂ HÌNH NHAØ THÔØ NGUYEÂN THUYÛ.

Vì theá chieán thöù I xaõy ra laøm trì treä nhieàu maët, nhaø thôø

Chaùnh Toaø Kontum xaây döïng vaø hoaøn chænh phaûi keùo daøi töø giöõa

thaùng 3 naêm 1913 ñeán ñaàu naêm 1918 môùi khaùnh thaønh. Tuy nhieân,

theo thieát keá, ñaëc bieät phaàn chính nhaø thôø vaø cung thaùnh laøm tröôùc,

maùi nhaø daàn daàn thay tranh baèng rui meø tre vaø lôïp ngoùi vaûy. Maët

tieàn nhaø thôø vôùi ngoïn thaùp cao 24 meùt hoaøn chænh sau.

Nhaø thôø goàm 4 haøng coät doïc chaïy daøi töø maët tieàn ñeán phoøng

aùo: 2 haøng coät giöõa to, taïo neân gian chính roäng, cao vaø thoaùng maùt;

2 haøng coät ngoaøi, naèm saùt vaùch, laø 2 gian phuï vôùi traàn nhaø thaáp hôn.

Nhaø thôø kieåu nhaø coå laàu thoaùng maùt vôùi hai maùi ngoùi giöõa cao vaø

hai maùi ngoùi phía ngoaøi thaáp hôn. Boán haøng coät baèng danh moäc truï

17 Xin xem tieåu söû cha Joseph Deùcrouille Ñeä , löu giöõ taïi vaên khoá MEP.

15

treân caùc ñeá ñaù vöõng chaéc, coù söùc chòu ñöïng vôùi thôøi gian, naâng ñôõ

caû troïng löôïng ngoâi thaùnh ñöôøng baèng goã. Saøn nhaø thôø caùch maët ñaát

8 taác laøm baèng caùc taám vaùn goã roäng treân döôùi 2 taác, daøy 5 phaân, cöa

baèng thuû coâng gheùp moäng khít vaøo nhau; maët saøn cung thaùnh gheùp

vaùn roäng 10 phaân theo hình hoa vaân vuoâng trong ñeïp maét. .

Ngoâi nhaø thôø cao töông öùng vôùi thaùp chuoâng cuûa noù, caùc cöûa

lôùn, vaø cöûa soå ñöôïc chaïm troå heát söùc saéc saûo, raát nhieàu coät ñöôïc baøy

boá caùch hôïp lyù chung quanh caùc böùc töôøng, ñaëc bieät nhöõng haøng coät

nhoû raõi chung quanh phía treân voøm, giöõa hai haøng coät lôùn, noái vôùi

nhau baèng caùc voøng cung goã giöõ vöõng chaéc phaàn coå laàu nhaø thôø vaø

troâng ñeïp maét; khoâng ai coù theå ñoaùn ra taát caû nhöõng phaàn coøn laïi

ñöôïc laøm baèng ñaát troän vôùi rôm 18

. Duø vaät lieäu baèng goã, nhöng nhaø

thôø vaãn mang ñöôïc phong caùch daùng daáp goltique, nhôø hai haøng coät

goã giöõa lôùn, cao vuùt 12 meùt lieân keát taïo hình voøm, voøng cung, coù

nhöõng haøng coät goã troøn nhoû ñôõ caùc cöûa soå kính phía treân, nhö oâm

troïn nhöõng ai vaøo giöõa loøng nhaø thôø, caûm thaáy nhoû beù trong moät

khung caûnh ñaày maøu saéc loït qua töø nhöõng caùnh cuûa soå nhoû treân cao

chieáu xuoáng, nhö thaáy Ñaáng Voâ Hình ñang hieån hieän bao truøm ca û

khoâng gian huyeàn bí, vaø ñang môøi goïi hoï traàm laéng ñeå nghe tieáng

töø thaâm saâu ñang thì thaàm veà coõi phuùc ñaâu ñoù.

2 - CHA PHÖÙÔC VÔÙI TAØI NAÊNG KHEÙO LEÙO HÖÔÙNG

DAÃN TRANG TRÍ NOÄI THAÁT.

Coù ba cung maët tröôùc baøn thôø, Cha Phöôùc cho chaïm troã

tinh vi, hình phuø ñieâu "Böõa Tieäc Ly" vaø troïn veïn "Kinh Laïy Cha"

18 Xem tieåu söû cuûa cha Joseph Deùcrouille Ñeä , xin xem [ 2821 ] DECROUILLE

Elie, Joseph, Jean-Baptiste (löu tröõ taïi MEP).

16

baèng tieáng latinh cuõng nhö trang trí nhaø taïm sôn maøu ñoû, coù thaùp

vöôn cao, baèng caùc hoa vaên raát ñeïp vôùi ñöôøng neùt saéc saûo.

3- MAËT TIEÀN NHAØ THÔØ.

Maët tieàn nhaø thôø giöõ ñöôïc maøu goã, goàm 4 coät chính, vôùi hai

coät phuï naèm trong, noái keát thaønh nhöõng voøng troøn, maøu nhaït hôn,

naâng toaøn khoái leân caøng nhoû daàn, goàm 4 taàng, cao ñeán 24 meùt.

Löng chöøng thaùp, moät oâ cöûa soå19

voøng troøn nhieàu thanh goã cong

ñoàng taâm, taïo neân cöûa soå kính maøu tuyeät ñeïp vaø treân ñænh thaùp coù

thaùnh giaù goã quí cao vuùt.

19

Nhaø thôø Kontum coù nhieàu cöûa soå vaø cöûa ra vaøo gheùp kính maøu quen goïi laø vít -troâ

(vitraux tieáng Phaùp), ñaëc bieät cöûa soå hình troøn taïo hình ñoaù hoa ngay maët tieàn nhaø

thôø.

NHAØ THÔØ CHÍNH TOAØ KONTUM

H. naêm 1927

20

17

Cha Benjamin Louison thuoäc Hoäi Thöøa sai Paris chaùnh xöù

raát nhieät tình haêng say cuûa ñòa sôû Kontum, moät Trung taâm truyeàn

giaùo ngöôøi daân toäc Bahnar taïi Vieät nam, coù vieát nhö sau 20

:

"Ñòa sôû Kontum caû lôùn nhoû goàm 1500 tín höõu, moät nöûa laø

ngöôøi daân toäc Bahnar, moät nöûa laø ngöôøi kinh. Toâi raát haøi loøng khen

ngôïi con caùi cuûa toâi, chæ tính noäi trong moät naêm töø thaùng 07. 1926

ñeán thaùng 07 naêm 1927 coù 34.000 löïôt ngöôøi röùôc leã.

Phía ngöôøi daân toäc Bahnar coù 03 chuûng sinh ñang theo hoïc

Ñaïi chuûng vieän Pinaêng vaø 05 tieåu chuûng sinh; coù 03 ñeä töû laø nhöõng

boâng hoa toát ñeïp cuûa nuùi röøng vaøo Doøng ñeå toâ ñeïp vöôøn hoa cuûa

Chuùa.

Phía ngöôøi Vieät, linh muïc ñaàu tieân cuûa ñòa sôû, laø hoïc troø cuõ

cuûa toâi cöû haønh Thaùnh leã môû tay tuaàn vöøa qua. Coù 03 thanh nieân ñaõ

gia nhaäp Hoäi Doøng vaø 06 thieáu nöõ taän hieán ñeå phuïc vuï cho Vò Thaày

nhaân haäu chí aùi.

Veà phaàn nhaø thôø, laø moät coâng trình xaây döïng lôùn ñaõ hoaøn

thaønh, maët tieàn trang trí raát ñeïp, nhöng thieáu nöôùc sôn beàn chaéc ñeå

choáng choïi vôùi nöôùc trong muøa möa gioù. Beân trong nhaø thôø phaàn noäi

thaát seõ boá trí daàn daàn. Nhaø thôø Kontum coù moät töôïng ÑÖÙC MEÏ VOÂ

NHIEÃM ñöôïc ñaët ôû treân baøn thôø chính; coøn caùc töôïng khaùc ñaët treân

beä goã ôû caùc baøn thôø phuï: nhö töôïng Thaùnh Taâm, thaùnh Caû Giuse vaø

thaùnh Nöõ Jeanne D' Arc. Töôïng thaùnh Isodore vaø nhöõng chieác

chuoâng seõ ñeán sau. Nhöng khi naøo ? Khi caùc cha coù taøi chaùnh ñeå ñaët

haøng vaø traû tieàn chuyeân chôû".

20

Nhö treân , t rang 581.

18

PHAÀN II : TU SÖÛA NHAØ THÔØ CHAÙNH TOAØ

NAÊM 1995-1996

Sau 83 naêm sau, nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum môùi ñöôïc tu

söûa lôùn vaø nôùi roäng (naêm 1995-1996) döôùi thôøi Ñöùc Cha Alexis

PHAÏM VAÊN LOÄC. Ngaøy 14 thaùng 11 naêm 1995, sau Möøng Leã

thaùnh Giaùm muïc Steâphanoâ Cueânot Theå, Boån Maïng Boâl Yao Phu,

Ñöùc Cha Alexis cho khôûi coâng tu söûa thaùp nhaø thôø Chaùnh Toaø

Kontum. Ngaøi chöùng kieán quan caûnh khôûi coâng vaø ngaøi haøi loøng ñaõ

tieán haønh khôûi ñaàu toát.

Sau khi leân keá vò Giaùm muïc tieàn nhieäm, Ñöùc cha PHEÂROÂ

TRAÀN THANH CHUNG vaø cha Giuse Nguyeãn Thanh Lieân chaùnh

xöù giaùo xöù Chaùnh Toaø tieáp tuïc coâng trình tu söûa caùc cô sôû nhö ña õ

vaïch ñònh döôùi thôøi Ñöùc Cha Alexis, trong ñoù coù Nhaø thôø Chaùnh

toaø, caàn baûo toàn phaàn chính nhaø thôø nguyeân thuyû nhö cuõ töø keát caáu

vaø loaïi vaät tö baèng goã.

19

Cha Giuse Nguyeãn Thanh Lieân

Lm. Chaùnh xöù Giaùo xöù Chaùnh Toaø

Ñöùc Cha Pheâroâ

Traàn Thanh Chung, Giaùm muïc

Kontum

20

SÔ ÑOÀ THIEÁT KEÁ PHAÀN TU SÖÛA

NHAØ THÔØ CHAÙNH TOAØN KONTUM

(naêm 1995- 1996)

21

I - TU SÖÛA LÔÙN NHAØ THÔØ CHAÙNH TOAØ

Naêm 1995 - 1996.

1 - Lyù do tu söûa.

a/ Vì nhaø thôø chaùnh toaø ñaõ xuoáng caáp traàm troïng.

Nhaø thôø Chaùnh Toaø Kontum, theo caùch noùi thoâng thöôøng

cuõng khoâng sai, laø Nhaø Thôø Goã, vì toaøn baèng goã. Nhöng vôùi naêm

thaùng, gaàn theá kyû, khoâng moät danh moäc naøo coù theå chai lyø ñöa löng

ñeå maëc naéng möa mieàn Taây Nguyeân baøo ñuïc maø khoâng bò xoùi moøn

22

hö haïi, muïc naùt, chöa noùi ñaây laø vuøng ñaát moái moït haïng nhaát nhì

nöôùc.

b/ Chuaån bò cho Ñaïi Naêm Thaùnh Giaùo phaän.

Ngoaøi lyù do cô sôû xuoáng caáp, coøn moät lyù do khaùc nöõa laø

chuaån bò cho Ñaïi Naêm Thaùnh Giaùo phaän, kyû nieäm 150 naêm khai

saùng vuøng Truyeàn giaùo Taây Nguyeân (1848-1998), neân Ñöùc Cha

ALEXIS PHAÏM VAÊN LOÄC, keá ñeán laø ÑÖÙC CHA PHEÂROÂ TRAÀN

THANH CHUNG, Ñöùc Giaùm muïc Giaùo phaän ñaàu tö nhaân löïc vaø vaät

löïc tu söûa hai cô sôû chính thuoäc giaùo xöù Chaùnh toaø. Cha chaùnh xöù

Giuse Nguyeãn Thanh Lieân ñaõ cho tieán haønh truøng tu lôùn, chaúng

nhöõng ngoâi thaùnh ñöôøng, maø coøn laøm môùi nhaø xöù vaø chuyeån vaøo

saâu phía trong, chöa keå nhöõng coâng trình phuï khaùc.

2 - NAÊM 1994 -1995 DÖÏ AÙN TU SÖÛA.

Cha Giuse NGUYEÃN THANH LIEÂN, tröôùc tieân ñöôïc ÑÖÙC

CHA ALEXIS vaø sau ñoù ñöôïc Ñöùc Cha PHEÂROÂ, Giaùm muïc giaùo

phaän ñöông nhieäm luùc baáy giôø uûy nhieäm coâng vieäc truøng tu. Moïi

chi phí coâng trình tu söûa Nhaø thôø Chính toøa, cuõng nhö cô sôû nhaø xöù

ñaõ ñöôïc caû hai Ñöùc Cha ñaûm baûo. Ngaøi yeân taâm. Nhöng vaán ñeà

truøng tu nhö theá naøo giöõ ñöôïc saéc thaùi Taây nguyeân, vöøa roäng ñaùp

öùng nhu caàu muïc vuï ngaøy caøng cao, vöøa coù boä maët lòch laõm ñaùng

cho du khaùch ñeán Kontum tham quan ngaøy caøng nhieàu ?

3 - THAM KHAÛO VAØ TÌM KIEÁN TRUÙC SÖ.

Sau khi ñöôïc Ñöùc Giaùm muïc chæ ñaïo, ñöôïc linh muïc ñoaøn goùp

yù, cha chaùnh xöù giaùo xöù Chaùnh Toaø lieân heä vôùi nhieàu kieán truùc sö

nhieät taâm vaø coù naêng khieáu vôùi ngheä thuaät Taây nguyeân.

Ngaøi ñeå nhieàu thôøi gian tìm hieåu, tham khaûo caùc kieán truùc

sö taàm côû, trong Sôû Xaây Döïng cuõng coù, nhöõng kieán truùc sö khaùc

cuõng nhieàu. Cuoái cuøng ngaøi gaëp ñöôïc moät vò kieán truùc sö ngöôøi

23

löông daân, sinh tröôûng taïi Kontum, vaø ñöôïc haáp thuï neàn Kitoâ giaùo

nôi Löu Xaù Phuïc Höng, Doøng Ñaminh Saøigoøn, khi coøn ngoài gheá ñaïi

hoïc kieán truùc Saøigoøn töø nhöõng naêm 50-60 tröôùc ñaây: kieán truùc sö

Tröôûng laø NGUYEÃN HÖÕU AN.

II - THÖÏC HIEÄN DÖÏ AÙN.

1 - DÖÏ AÙN ÑÖÔÏC DUYEÄT XEÙT - SÔ ÑOÀ THI COÂNG.

2 - THI COÂNG

a/ Sau nhieàu laàn trao ñoåi vaø phaùt hoaï, moät ñeà aùn ñöôïc ñöa

ra vaø chaáp thuaän. Phaûi maát hai naêm hoaøn thaønh baûn veû: thay caùc coät

ñaõ hö, vaùn ñaõ muïc, naâng caùc truï coät bò luùn thaáp leân cuøng moät maët

phaúng, gia coá caùc truï coät maët tieàn, tra moäng laïi nhöõng nôi bò xuoáng

caáp, nôùi roäng hai caùnh vaø phía sau nhaø thôø taïo hình thaùnh giaù.

24

25

b/ Traàn nhaø thôø: gian giöõa cao, hai gian phuï hai beân caùnh

maët phaúng, loä nhöõng boä phaän goã maøu ñen, in treân neàn vöõa traéng,

haøi hoaø vôùi kieåu caùch xaây döïng coå kính Vieät nam .

26

c/ Treân caùc cöûa kính coù hoaï nhöõng hình Kinh Thaùnh moät

soá baèng kính maøu gheùp laïi, moät soá khaùc baèng chaáp deûo trong ngoaïi

quoác coù maøu saéc ñaëc bieät vaø do moät ngheä nhaân ngoaïi quoác tröïc tieáp

höôùng daãn trang trí. Khí saéc toân giaùo caøng ñaäm neùt sau khi tu söûa

laàn naøy.

27

d/ Maët tieàn nhaø thôø môùi nhìn vaøo töôûng chöøng cao nhö cuõ ,

nhöng ñaõ taêng cao hôn moät thöôùc, theo kích côõ nhaø thôø ñaõ nôùi roäng

ra, töông xöùng vôùi hai haønh lang hai beân. Cöûa soå vitraux vaãn ôû giöõa

maët tieàn nhö cuõ, chæ khaùc laø cöûa naøy keát dính baèng nhieàu taám kính

nhoû, caùc maøu saéc taïo hình caûnh Taây Nguyeân, coù doøng soâng Dak-

Bla, coù maët trôøi aùnh saùng röïc rôõ toûa xuoáng, coù chuù voi keùo goã, va ø

nhöõng ngöôøi daân toäc trong buoân laøng . . . Nhôø vaäy, nhaø thôø vaãn laø

goã, caân xöùng, haøi hoaø vaø trôû neân ñieåm du lòch ñaùng cho caû nöôùc ñeán

tham quan vaø cuõng ñeå laïi cho haäu theá moät coâng trình xaây döïng

nghieâm tuùc caàn nghieân cöùu.

28

e/ Laøm theâm hai haønh lang hai beân hoâng nhaø thôø, maùi theo

hình nhieàu tam giaùc caân noái laïi: beà theá, ñeïp maét vôùi nhöõng hoa vaân

ñôn giaûn nhöng haøi hoaø coå kim, khoâng laán löôùt phong caùch cuûa nhaø

thôø goã nguyeân thuyû, cuõng khoâng göôïng eùp trong toång theå kieán truùc.

29

b

PHAÀN KEÁT

Haèng naêm, nhieàu khaùch haønh höông veà Kontum, nhaát laø

caùc tín höõu trong giaùo phaän qui tuï nôi Thaùnh ñöôøng Chaùnh Toaø

thaân thöông vaøo caùc dòp leã lôùn, caûm thaáy moät nieàm vui khoù taû, nieàm

vui cuûa haäu sinh nhaän ñöôïc quaø taëng do caùc aân nhaân tröôùc kia ñaõ

trao ban laø ngoâi Thaùnh ñöôøng coå kính. Hoï cuõng bieát giöõ gìn taøi saûn

vaø löu truyeàn laïi cho con chaùu caùi tinh tuyù nhaát, ñoù laø ñöùc tin soáng

ñoäng, ñöùc aùi phong phuù, vaø söï hieäp nhaát trong ñôøi soáng chöùng nhaân

Tin Möøng cho thôøi ñaïi hoâm nay, maø moãi ngaøy hoï ñöôïc nuoâi döôõng

baèng Lôøi Chuùa vaø baèng Bí Tích Thaùnh Theå trong ngoâi Thaùnh ñöôøng

quí giaù naøy vaäy.

Kontum, ngaøy 01 thaùng 03 naêm 2008

Kyû nieäm 95 naêm coâng trình nhaø thôø Kontum khôûi coâng.

Lm GIOAKIM NGUYEÃN HOAØNG SÔN

30

ÑEÂM GIAÙNG SINH 2007

ÑAÀY MUOÂN AÙNH SAÙNG

TROÏN NIEÀM TIN

HAØI NHI

GIEÂSU