Nola sustatu euskara udalerriko enpresetaneuskara.buruntzaldea.eus/fitxategiak/dokumentuak/... · Hitzaurrea Badira hogei urte baino gehiago gure udaleko euskara-zerbitzua sortu zutela

Nola sustatu euskaraudalerriko enpresetan

Lasarte-Oriako Udalarenesperientzia

Marifer Gorostiza Narbaiza

LASARTE-ORIAKO UDALA

Egilea: Marifer Gorostiza Narbaiza.

Dokumentuaren itxuratzaileak eta maketatzaileak: Joan Ignazio Bereziartua Iraola.Marifer Gorostiza Narbaiza.

Argitaratzailea: © Lasarte-Oriako Udala. Euskarako Batzordea.

Azalaren diseinatzailea eta edizioaren inprimatzailea:Antza SAL

Legezko gordailua:SS-1695-2008

Liburu hau diruz lagundu du Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza PolitikarakoSailburuordetzak

Lasarte-Orian, 2008ko abenduan.

Hitzaurrea

Badira hogei urte baino gehiago gure udaleko euskara-zerbitzua sortu zutelaeta geure lana egiten hasi ginela. Hasi, urteko lan-ordu gehienak udalekuakantolatzen eta “bizitza publikoa” (herriko dendetako errotuluak...) esatengeniona euskaldundu nahian hasi ginen. Ez genuen orduan amets ere egingoenpresetan euskara-planak egiten edota enpresek berek egin zitzatensustatzen arituko ginenik. Ez ginen hori irudikatzera ere iristen.

Dozena erdi urte ez dira izango, ordea, mila langiletik gora dituen herrikomultinazional handiko sindikatu guztiak etorri zitzaizkigula enpresetakoeuskara-planen kontu hori zer zen argitzeko eskatuz. Eta, besteak beste,herrian dagoen kooperatiba handi samar bat ere etorri zitzaigun (bai,horrelaxe, gu haiengana joan gabe), planen bat abian jartzeko interesazutela adieraziz.

Tartean, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusiak —EBPN delakoak— eskainitakoaterpea aprobetxatuz, geure lanean jauzi bat egin genuen eta —hirigintzakoplangintzaren terminologia baliatuz— arau subsidiario berri batzuk prestatugenituen (plan estrategikoa, alegia), zeinetan jaso baikenituen urtebatzuetarako genituen asmoak, esparruz esparru. Esparru horietako bat“enpresa-mundua” da (hirigintzako plangintzan plan partzialak edosektorialak diren bezala). Horixe da liburu honetan kontatzen dena, ekintzasolteetatik haratago, udaletik sustatua eta sistematikoa izan nahi izan duenahalegin bat, esperientzia bat.

Esperientzi hori egosteko, ordea, hainbat osagai behar izan ditugu (dirua,datu-basea, eskualdeko lankidetza...), baina denetan garrantzizkoenasukaldaria izan da: Marifer Gorostiza, urte luzez udalaren euskaltegikoirakasle izandakoa eta azken urteotan lan hauek eginez normalizatzaile edoteknikari diharduena. Estimatzekoa, inondik ere, zereginez aldatzekoizandako malgutasuna eta jendearekin aritzeko azaldutako abilezia: bateandendaria, bestean enpresaria eta hurrengoan sindikalista, egunero ilusioz etakemenez hara eta hona joateko, ezkorra goxatzeko, axolagabea animatzekoeta goseak dagoena ongi zerbitzatzeko.

Gainera, ahalegin handi baten ondorioz, lortu du esku artean zituen osagaiakbiltzea, ongi nahastea eta eltzekoa prestatzea. Batzuentzat, gaziegia izangoda; beste batzuentzat, berriz, gatza izango du faltan. Seguruenik, jan klase

honetan ere ez gara gu emaitzetan oparoenak izango (aipatutakomultinazionalak eta kooperatibak planik gabe jarraitzen dute), baina hauxeda gure sukaldeak eman duena, geure goxotasun guztiarekin egina eta nahiduenak dasta dezan zerbitzatua.

Probatu nahi duenari on egin diezaiola, eta hobetu nahi duenari, berriz, milaesker.

Iñaki Arruti Landa, Euskara Zerbitzuko arduraduna

Aurkibidea

Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1. Egitasmoa planifikatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13• 1.1 Zer planifikatu zehaztea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16• 1.2 Esku-hartzea prestatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20• 1.3 Helburuak markatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24• 1.4 Baliabideak aztertzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

1.4.1 Giza baliabideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.4.2 Diskurtsoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281.4.3 Zerbitzuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321.4.4 Enpresetako euskara-plan integralak . . . . . . . . . . . . . . . 331.4.5 Diru-laguntzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

2. Egitea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39• 2.1 Enpresa txikiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

2.1.1 Banan-banako lana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402.1.1.1 Enpresa berriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402.1.1.2 Abian dauden enpresak eta kalez kaleko lana . . . . 422.1.1.3 Bitartekariak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432.1.1.4 Publizitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472.1.1.5 Udalaren hornitzaileak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

2.1.2 Sektorekako kanpainak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502.1.2.1 Ostalaritza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532.1.2.2 Arrandegiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542.1.2.3 Harategiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572.1.2.4 Ile-apaindegiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592.1.2.5 Fruta-dendak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602.1.2.6 Errenta-aitorpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622.1.2.7 Gestoriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632.1.2.8 Okindegiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662.2.2.9 Finantza-erakundeak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

2.1.3 Bezeroak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682.1.4 Enpresa txikien kanpoko eragileak . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

2.1.4.1 Herriko merkatarien elkartea . . . . . . . . . . . . . . 692.1.4.2 Ingurumena, Kontsumoa, Merkataritza eta

Sanitatea Departamentua . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70• 2.2 Enpresa ertain eta handiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72• 2.3 Esku hartzeko hainbat baliabide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

2.3.1 Bisita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792.3.2 Deia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

2.3.3 Gutuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812.3.4 E-maila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812.3.5 Web-orria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

• 2.4 Eskaintza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822.4.1 Zerbitzu minimoen eskaintza zabala . . . . . . . . . . . . . . . 822.4.2 Euskarako plan integralak eta ziurtagiriak . . . . . . . . . . . 83

• 2.5 Eskariak bideratzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 882.5.1 Diru-laguntzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 882.5.2 Zerbitzuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

3. Egiaztatzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91• 3.1 Ebaluazio kuantitatiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

3.1.1 Diru-laguntzak eta zerbitzuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 913.1.2 Publizitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 943.1.3 Euskara plan integralak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 953.1.4 Ziurtagiriak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

• 3.2 Ebaluazio kualitatiboa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

4. Doitzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

5. Azken hitzak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

6. Eranskina. [Enpresak.mdb] datu-basea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103• 6.1 Enpresak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

6.1.1 Identifikazio-fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1056.1.2 Jarduera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1066.1.3 Gestioak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1076.1.4 Zerbitzuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1086.1.5 Publizitatea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1096.1.6 Planak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

6.1.6.1 Diagnostikoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1096.1.6.2 Helburuak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

• 6.2 Balantzerako kopuruak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120• 6.3 Zerrendak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Sarrera 7

SarreraLiburu hau idazteko proposamena jaso nuenean, asko pentsatu gabe baietzesan banuen ere, hartutako erabakiaren benetako pisuaz jabetu nintzenean,mila zalantza sortu zitzaizkidan. Konpromisoa aurrera ateratzeko kapazizango ote nintzen galdetzen nion neure buruari, behin eta berriro.

Proposamenaren inguruko lehenengo gogoetak egiten hasi nintzenean,ordea, egunero egiten dudan lanari buruz idazteak beste perspektiba batetikbegiratzeko aukera emango zidala pentsatu nuen; ideiak ordenatzeko etahainbat gauza argitzeko oso baliagarria izan litekeela. Eta, halaxe izan da.

Esan beharra daukat, gainera, liburua idazteko egin dudan ibilbideansortutako arazoak gainditzeko, lankideen ezin eskertuzko laguntza izandudala. Profesional onak ditut inguruan, eta pertsona are hobeak. Mila eskerguztiei.

Zuetako baten batentzat lagungarria izan daitekeelakoan ere idatzi dut gureesperientzia, irakurle. Eta espero dut, egingo duzun irakurketatik ateratakoflashen batek zeure herriko enpresa-munduan eragiteko bidea urratzenlaguntzea.

Irakurketa interaktiboa egitea eskertuko nizuke, baina, eta liburu honenedukia zeure eskarmentutik sortutako ekarpenez aberastea. Horretarakoerreferentziak eta helbideak liburuaren bukaeran aurkituko dituzu. Baitabehar beste argibide behar eskatzeko ere, jakina.

8 Nola sustatu euskara udalerriko enpresetan

Liburuaren nondik norakoak

Liburu honen helburua da Lasarte-Oriako enpresetan euskararen erabileranormalizatzeko orain arte egindako lanen berri ematea. Eta lan horretandiharduen —edota hastekotan dabilen— normalizatzailearentzat lagungarriaizateko desioz dago idatzia.

Lan-munduaren txanda dela entzuten dugu, han eta hemen, gero etamaizago, eta ematen du eginkizun berri baten aurrean aurkitzen garela,baina ez da hala. Aurreko mendeko azken hamarkadetan, indarrak, batezere, irakaskuntzan, komunikabideetan, kulturan eta administrazioan jarriizanak ez du esan nahi, beste esparru batzuetan, motelago izan bada ere,lanik egin ez denik. Hori da, adibidez, lan-munduaren kasua.

Egia da, momentu honetan, indar gehiagorekin ekin zaiola arloari, etaestamentu bat baino gehiagotatik. Besteak beste, Kontseilua, Hizkuntzaaholkularitzako enpresak, udalak, foru-aldundi batzuk eta Eusko Jaurlaritzabera dira eginkizun horretan bete-betean ari direnak une honetan.

Eusko Jaurlaritzak, denok dakigunez, urteak daramatza euskara-planetarakodiru-laguntzak ematen, baina 2007an ekin zion buru-belarri arloa sustatzeri,LanHitz egitasmoa abian jarrita.

Bestalde, badira zenbait eskualde —Debagoiena, Oarsoaldea eta Urola Kosta,besteak beste— azken urte hauetan sakonago ari direnak lan-mundukoeuskara-planak sustatzen. Gurean ere, Buruntzaldean, 2004an ekin genioneskualdeko enpresetan euskararen erabilera sustatzeko lehenengo planari,eta harrezkero ari gara lan-ildo hori tinkoago jorratzen.

Enpresa aholkulariek ere, Ahize, Artez, Elhuyar, Emun, Hitzeko, LKS, Siadecoeta abarrek, urteak daramatzate euskararen erabilera normalizatzeko planakegiten, eta haien lanari esker ere lortu da hainbat enpresatan euskara-planamartxan jartzea.

Lan-munduko enpresetan, zein bestelakoetan, euskararen erabileranormalizatzeko erabiltzen ditugun bitartekoak asko dira, baina dudarik gabe,guztien artean eraginkorrena euskara-plana da.

Euskara-plana abian jartzeko arrazoiak asko dira. Horietako batzuk jarraian.

Sarrera 9

• Enpresaren zerbitzua hobetzeko bide bat da, kalitatean irabazteko.

• Bezeroak, hornitzaileak eta enpresako langile euskaldunakasebetetzeko balio du.

• Euskara Euskadiko Komunitate Autonomoko hizkuntza ofiziala dagaztelaniarekin batera, eta hemengo biztanleok eskubidea dugu,besteak beste, aukeratzen dugun bi hizkuntzetako edozeinetanjasotzeko zerbitzua.

Hurrengo kapituluetan ikusi eta irakurriko duzuna, irakurle, hasierakolerroetan aipaturiko helburua betetzeko egin dugun ibilbidea da.

Ibilbide horrek bidezidor asko dituenez gero, egindako lanaren kontaketamodu sistematiko batean azaltzeko, PDCA (plan-do-check-act) zikloanoinarritu naiz. Etengabeko hobekuntzaren espiralean oinarritzen den sistemahorrek, planifikatu, egin, egiaztatu, eta doitu ondoren, planifikazio berribati ekiten dio, berriro egiteko, egiaztatzeko eta doitzeko; eta horrelahurrenez hurren, harik eta helburuak bete arte.

Hurrengo lerroetan PDCA siglaren esanahia eta haren barneko egitura.

Plan (planifikatzea)

• Hobetu behar den prozesua identifikatzea.

• Informazioa jasotzeko prozeduran sakontzea.

• Datuak aztertzea eta interpretatzea.

• Hobetu behar dena hobetzeko helburuak ezartzea.

• Aurreikusitako helburuei ezarri behar zaizkien espezifikazioakzehaztea.

• Helburuak lortzeko egin beharreko prozedurak definitzea,espezifikazioak baieztatuz.

Do (egitea)

• Aurreko urratsean zehaztutako prozedurak abian jartzea.

• Egindakoak dokumentatzea.


Check (egiaztatzea)

• Aurreikusitako epea pasatu ondoren, kontrol-datuak jasotzea etaebaluatzea, eta hasierako helburu eta espezifikazioekin konparatzea,espero zen hobekuntza lortu den ikusteko.

• Emaitzak dokumentatzea.

Act (doitzea)

• Hala behar izanez gero, aurreko urratsaren emaitza kontuan izanda,aldaketak egitea, hasierako espezifikazioekin helburuak lortu ahalizateko.

• Hobekuntza berriak aplikatzea.

• Prozedura dokumentatzea.

Lehenengo kapituluan planifikatzeko behar den informazioaz eta baliabideezarituko gara. Bigarrenean, esku-hartzeko bideak aztertu eta bitartekoakzehaztuko ditugu. Hirugarrenean ebaluazioaren txanda izango da, emaitzakegiaztatzeko egindako ibilbidearena. Eta laugarrenean, doitzearena,ebaluazioan detektatutakoak hobetzeko bideak ezartzearena.

Hori guztia adibidez eta egindakoaren erakusgarriz hornitzen saiatu naiz,ulertzeko errazagoa izan dadin, eta gure lanaren informazio zehatzagoa jasoahal izan dezazun, irakurle.

Eta liburuari bukaera emateko, eranskin gisa, gure datu-basearen tripaksakonago ezagutzeko aukera izango dugu.

Tira, luzamendu gehiagotan ibili gabe, ekin diezaiogun, bada, lanari!

Sarrera 11


1. Egitasmoa planifikatzea 13

1. Egitasmoa planifikatzea

Dena planifikatzen da gaur egun!

Euskarako Zerbitzuan lanean hasi nintzenean, han eta hemenentzuten nuen hitz magikoa zen planifikazioa, eta zorionekoplanifikazioa zer ote zen galdetzen nion neure buruari.Berehala argitu nituen, baina, zalantzok, lehenengo planaegitearekin batera.

Ez omen da gomendagarria aurretik planifikatu gabeko ezeregitea. Eta horrek baditu bere arrazoiak.

Planifikazioa norbaitek bultzatzen duen erabaki bat da. Gizarte-bizitzakoekintza oro erabaki baten ondorioa da, eta erabaki hori planifikatua edotainprobisatua izan daiteke. Intuizioak badu bere tokia, jakina, eta osoemaitza onak ematen ditu, gainera. Baina, intuizioa eta lana egiteko gogoainportanteak badira ere, egin beharrekoa aurretik ondo definitzeak eta gurehelburua lortzeko mekanismoak ondo finkatzeak lana modu ordenatuagoaneta errazagoan gauzatzen lagunduko digu, eta aurrera begirako perspektibaargia izaten.

Gure kasuan, udalerriaz arduratzen gara, udalerriko enpresa-munduaneuskararen erabilera normalizatzeaz, eta, horretarako, gaurko egoerareneraldaketa lortzeko, epe luzerako plangintza proiektatu behar dugu,inguruan gertatzen denari erreparatuz eta gure eginahalen mugen jakitunizanik.

Esandakoak esanda, Eusko Jaurlaritzaren EBPN (Euskara Biziberritzeko PlanNagusia) oinarri, Lasarte-Oriako Euskara Biziberritzeko lehenengo plan-aldiaprestatu genuen 2004an, eta 2008an bigarrena, 2008tik 2012ra bitartekoa.

Mila esplikazio baino irudi bat hobe dela eta, planaren eskema da hurrengotaulan ikus daitekeena.


ESPARRUAREN EBALUAZIOA (2004-2007)

Esparruaren Plan sektoriala egin, onetsi eta abian jarri dugu. Alde batetik, enpresa ertainetaneragiten hasteko plana abian jarri dugu Buruntzaldean, eta enpresa aholkulari bat kontratatudugu, enpresak bisita ditzan. Hiru urtean ehundik gora enpresa bisitatu dira, eta 10 enpresadaude euskara-plan bat abian dutenak eskualdean, horietako bat Lasarte-Orian.

Bestalde, enpresa txikien arloa birdefinitu dugu Lasarte-Orian, eta esku hartzeko era berritubat prestatu dugu, bai merkataritzan, bai bestelako enpresa txikietan ere (horretarakokatalogoa eta bisita-sistema abian jarriz).

Horretaz gain, sektorekako lana egin dugu Buruntzaldean: arrandegiak, jatetxeak, fruta-dendak, ile-apaindegiak eta harategiak.

ESPARRUAREN PLANA (2008-2012)

Neu

rriak

2.d.01 Enpresa txikietan eta establezimendu komertzialetan euskararen erabileragehitzeko “Zeu irabazle” programako zerbitzuak eta diru-laguntzak sustatzea.

2.d.02 Enpresa ertain eta handietan euskararen erabilera gehitzeko “LanHitz”programaren eta Buruntzaldeko jarraipen-batzordearen irizpideak sustatzea.

2.d.03 Publizitatean euskara gehiago erabiltzeko sentiberatze-kanpainak egitea.

2.d.04 Esparruko agenteek koordinatuta lan egitea.

Aurreikusitako ekintzak Lehen-tasuna

Hastekourtea

2.d.01/01 Enpresen unibertsoa eguneratzeko eta eguneratutamantentzeko baliabideak jartzea. Handia 2009

2.d.01/02

Enpresa txikietako eta establezimendu komertzialberrietako arduradunei “Zeu irabazle” programakozerbitzuen eta diru-laguntzen berri emateaestablezimendua ireki aurretik.

Erabatekoa 2008

2.d.01/03Enpresa txikietako eta establezimendu komertzialetakoarduradunei “Zeu irabazle” programako zerbitzuak etadiru-laguntzak sistematikoki jakinaraztea.

Handia 2008

2.d.01/04Sektorekako interbentzioa planifikatzea (sektoreakidentifikatuz, lehenetsiz, programatuz.) eta urterohainbat sektoretan esku hartzea.

Handia 2008

2.d.01/05

Establezimendu komertzialetan sentsibilizaziokoekintzak egitea, garaian garaikoak (beherapenak,Gabonak, oporrak, jaiak) edo helburu zehatzekoak(paisaia linguistikoa euskaratzeko).

Ertaina 2008

2.d.01/06 Herritar/bezeroarengandik eskaera sorraraztekoekintzak egitea (lehen hitza euskaraz egitekoa.). Handia 2009


2.d.01/07

Enpresentzat bitartekari-lanak egiten dituzten enpresei(inprentak, diseinu grafikokoak, informatikakoenpresak) “Zeu irabazle” programako zerbitzuak etadiru-laguntzak sustatzeko bitartekari izan daitezenproposatzea.

Handia 2009

2.d.01/08

Enpresa txikiei eta establezimendu komertzialeieskaintzen zaizkien euskara-plan integralaksistematikoki sustatzea, orain artekoa errebisatuondoren.

Handia 2008

2.d.01/09

Enpresa txikiei eta establezimendu komertzialeieskaintzen zaizkien euskarako ziurtagiriaksistematikoki sustatzea, orain artekoa errebisatuondoren.

Handia 2008

2.d.02/01

Buruntzaldeko enpresetan euskararen erabileragehitzeko jarraipen-batzordeak adostutako plangintzagauzatzea, Eusko Jaurlaritzaren LanHitz programarenlan-ildoekin uztartuta.

Handia 2008

2.d.02/02 Buruntzaldean arlo honetan orain arte egindako lanazhausnartzeko mintegi bat egitea. Handia 2008

2.d.03/01

Publizitatearen inguruan orain arte egindakoaaztertzea, interbentzio-modu berriak jorratzea etaenpresetan egindako lanean txertatuz joateko bideakplanifikatzea.

Ertaina 2008

2.d.03/02Publizitatean eragiteko, Udalak bere hornitzaileekindituen harremanak aztertzea eta, udaleko sail bakoitzainplikatuz, interbentzioa planifikatzea.

Ertaina 2009

2.d.04/01Eskualdean heziketa-zikloak dituzten ikastetxeekinharremanetan jartzea, ikasleek enpresetara jotzeanhizkuntzazko irizpideak ere kontuan har daitezen.

Ertaina 2008

2.d.04/02

Establezimendu komertzialekin lan egiten dutenagenteekin (Aterpea, MLTK, KIUB) harremanetanjartzea, eskaintzen dituzten zerbitzuetan hizkuntzazkoirizpideak ere kontuan har ditzaten.

Ertaina 2009

2.d.04/03

Buruntzaldeko jarraipen-batzordean enpresariekin etasindikatuekin elkarlanean jardutea, agente aktiboakizan daitezen enpresetan euskara gehiago erabiltzekoplanak sustatzen.

Handia 2008

2.d.04/04Eusko Jaurlaritzako LanHitz programarekinelkarlanean aritzea, sustapen-lanak modukoordinatuan gauza daitezen.

Handia 2008

1/1 taula


Taulan aurreikusitako ekintzok, baina, planifikazio zehatzagoa eskatzendute, gauzatuko badira. Ikusten duzunez, irakurle, planifikatzea,planifikatzea eta planifikatzea.

Hemendik aurrera, Lasarte-Oriako enpresa-munduan eragiteko egitasmoaplanifikatzeko egindako urrats nagusiak azalduko ditugu.

1.1 Zer planifikatu zehazteaLasarte-Orian euskararen erabilera normalizatzeko 2004ra arte landutakoenpresa-munduaren eremua hedatu nahi genuen, merkataritzako,ostalaritzako eta zerbitzuetako enpresa ohikoez gain, esparrua gainerakoguztietara ere irekitzeko.

Planifikazio berriari ekin baino lehen, hobetu nahi genuen prozesuaidentifikatu behar genuen, informazioa jaso, datuak aztertu etainterpretatu. Eta ordura arte erabilitako bitartekoak ere moldatu beharreangeundela konturatu ginen.

Aurrekariak: Euskara merkataritzara programa

Lasarte-Oriako establezimendu komertzialetan euskararen erabileranormalizatzeko lanetan aurretik hasita baginen ere, 1991n ekin genion indargehiagorekin eta modu antolatuagoan, Euskara merkataritzara programarenbidez. Urte horietan guztietan lan egiteko erabilitako bitartekoei esker lortugenuen geure herriko establezimenduen unibertsoa osatzea.

Plan-aldi berriari 2004an eman genion hasiera, Lasarte-Oriako enpresa-munduan euskara erabiltzeko lehenengo plan orokorra diseinatu genuenean.Ordura arte egindakoaren osagarri izateko bokazioarekin diseinatutako planhonen helburuak bete ahal izateko, bitartekoak ere berraztertu egin beharizan genituen.

Euskararekin zeu irabazle

Euskararekin zeu irabazle lemapean eman genion hasiera garai berriari.Aurrekotik bereiziko zuena, arestian aipatu bezala, merkataritzako,ostalaritzako eta zerbitzuetako enpresez gain, gainerako enpresa guztietara


ere jo nahi izatea zen, eta, horretarako sortutako bitarteko berrien artean,bi dira aipagarrienak.

• Euskararekin zeu irabazle karpeta: gure zerbitzuak eta diru-laguntzakzein horien eskaria egiteko bete beharreko baldintzak biltzeko.

• Enpresak.mdb datu-basea: enpresen unibertsoa osatu eta eguneratutamantentzeko.

Unibertsoa osatzeko, baina, hainbat galderari erantzun behar izan genion,ezertan hasi baino lehen: Zeri esaten genion enpresa? Zenbat ziren gureherrian? Zeintzuk ziren? Zertara dedikatzen ziren? Non zeuden kokatuta?Zenbat langile zuten? Eta abar.

Goazen, bada, korapilook askatzera.

Zer da enpresa?

Enpresaz ari garenean, produkziokoenpresa da normalean bururadatorkiguna, ezta? Batzuetan, tximiniatikkea dariola ikusten dugun eraikinhorietako bat; errotulua edota agerikobeste elementuren bat kenduta, ezergutxi erakusten diguna.

Baina, planifikaturiko aktibitate ekonomiko batean diharduen entitate oroda enpresa, eta ondasun edo zerbitzuen merkatuan bitartekari-lana egiteadu helburu.

Aurreko definizioaren arabera, enpresaz ari garenean, oso kontzeptuzabalaren aurrean aurkitzen gara; edozeinnegozio kontsidera daiteke, bada, enpresa,denda txikienetatik hasi eta, tarteanhamaika profesio autonomo daudela, lantokihandietara heldu arte.

Gure herrian, asko dira dendak, tabernaketa, oro har, zerbitzuak eskaintzen dituztenestablezimenduak, eta, herritarrok enpresa


horiekin dugun harreman estua kontuan izanda, aspaldi dauzkagu abianeuskararen erabilera normalizatzeko lanak eta, hainbat kasutan, euskara-planak.

Bestelako egoera da, ordea, establezimendu horietaz bestelako enpreseidagokienez.

Zein dira Lasarte-Oriako enpresak?

Goazen, bada, Lasarte-Oriako enpresa-munduko unibertsoa osatzera.

Lasarte-Oriak 17.500 biztanle inguru du, etahorrenbeste herritarren beharrak asetzeko 450 ingurudira merkataritzako eta ostalaritzako enpresaohikoak zein zerbitzuetako gainerakoak.Esanguratsua da ere herriaren eremuan kokatutadauden bi industrialdeetako enpresa kopurua.

Gainera, aurreko guztiez aparte, autonomoak ditugu:medikuak, abokatuak, igeltseroak, arotzak eta abar.

2004ra arte kudeatzeko erabiltzen genuen datu-basean hainbatestablezimenduren berri geneukan jasota: janari-dendak, ehunki-dendak,jantzi-dendak, farmaziak, drogeriak, altzari-dendak, etxetresna elektrikoeneta bestelakoen saltokiak, ibilgailu, akzesorio eta erregaien saltokiak,supermerkatuak, autozerbitzuak, bestelako txikizkako komertzioak,jatetxeak, tabernak (kafetegiak eta pubak barne), hotelak, ostatuak,pentsioak, ile-apaindegiak, bidaia-agentziak, agentzia immobiliarioak,autoeskolak, akademiak, gimnasioak, aseguru-etxeak eta aholkularitzakozerbitzuak.

2004tik aurrera, ordea, arestian aipatutako enpresak nahiko ez eta, Lasarte-Oriako unibertsoa osatze aldera, gainerako produkzioko zein zerbitzuetakoenpresa txiki, ertain eta handiak ere kontuan izatea erabaki genuen.

Unibertso berria kudeatzeko, enpresak.mdb datu-basea sortu genuen, etaordura arteko guztia bertara irauli genuen.

Unibertso berria osatzeko egindako urratsak dira hurrengo lerroetanazalduko ditugunak.


1.1/1 irudia

Udalerri guztietan hurbilen daukagun erakundea Udala bera da, eta gutxikizango du herriko enpresen informazio zehatzagorik; batez ere, diru-kontuak, zergak eta abarrak tartean daudenean.

Udaleko kontu-hartzailetzako departamentua da informazio hori kudeatzenduena. Enpresen aktibitatea ekonomikoa izanik, Jarduera EkonomikoenZergaren bidez -JEZ- egiten zaie enpresei jarraipena udaletik. Informaziohori guztia aplikazio baten bidez kudeatzen dute kontu-hartzailetzakoek, etaurtero eguneratzen dituzte datuok. Informazio iturri horren bidezeguneratzen dugu guk ere geure datu-basea, hein batean behintzat.

Egindako bisita eta esku-hartzeetatik ateratako informazioarekin osatzenditugu udalerriko enpresen gainean ditugun datuak.

Enpresak.mdb datu basearen hurrengo irudian ikusten den fitxa zenbat etaosatuago egon, orduan eta errazago jakingo dugu nori zer eskaini. Eta,horretarako, arestian aipatu bezala, oso garrantzitsua da geure egunerokogestioak eta enpresekiko harremanetatik ateratzen ditugun datuak txukunjasotzea.


1.2 Esku-hartzea prestatzea

Enpresen sailkapena, lehentasunen arabera

Esandakoak esanda, gure datu-base osatu ondoren, honako panorama hauaurkitu genuen:

Lasarte-Orian, 1.820 enpresa geneuzkan, 324 epigrafetan klasifikatuta.

Epigrafeak aktibitate ezberdinak bereizteko kodea dira. Adibidez, fruta-denden epigrafea 1-6123 da, eta okindegiena, 1-6441. Kanpainak egitenditugunean, arrasto asko ematen digute.

Aipaturiko enpresen kopurua izugarri handia zenez, gure lanerako zutengarrantziaren arabera klasifikatu genituen epigrafeari erreparatuz. Hala,hurrengo hurrenkeran markatu genituen esku-hartzeko lehentasunak:

• Zerbitzua emateko kalera begirako establezimendua duten enpresakizatea: merkataritza eta ostalaritzakoak nahiz gainerako zerbitzuetakoenpresa txikiak, hau da, garajeak, iturginak, argiketariak,garraiolariak, igeltseroak eta abar.

• Zerbitzuetako enpresa txikiak izatea: 10 langile baino gutxiagokoak,baina kalera begirako establezimendurik ez dutenak.

• Produkzioko enpresa txikiak izatea: 10 langile baino gutxiagokoak.

• Zerbitzuetako enpresa handiak izatea: 10 langiletik gorakoak.

• Produkzioko enpresa handiak izatea: 10 langiletik gorakoak.

• Bestelakoak.

Produkzioko eta zerbitzuetako enpresen arteko bereizketa egiteaz aparte,langile kopuruaren araberakoa ere egin genuen: 10 langiletik beherakoenpresak eta hortik gorakoak.

Euskarako Zerbitzuaren baliabideak kontuan izanda, 10 langiletik beherakoakherri mailan esku hartzea erabaki genuen. Eta 10 langiletik gorakoakeskualde mailan. Gure eskualdea Buruntzaldea da, eta Andoain, Astigarraga,Hernani, Lasarte-Oria, Urnieta eta Usurbilek osatzen dute.


Lehentasunak markatzeko egindako hurrenkeran guretzat ezagunenakhasierakoak dira, aspaldi ari gara eta haiekin lanean: dendak, ostalaritzakoestablezimenduak eta kalera begirako establezimendua duten gainerakozerbitzu-enpresak, alegia.

Hurrengo beste bi puntu hauei ere erreparatu genien:

• Aktibitate batean hizkuntzak duen pisua.Zerbitzua zenbat eta zuzenagoa izan, orduan eta handiagoa hizkuntzaklaneko harremanetan hartzen duen protagonismoa, eta ondorioz,enpresak guretzat duen garrantzia.

• Bere bezeroak beste enpresa batzuk izatea.

Guretzat bitartekari lana egin dezaketen enpresak dira: enpresagrafikoak, informatikako materiala saltzen dutenak eta web guneakdiseinatzen dituztenak, besteak beste. Bitartekari horien aktibitateaenpresen irudiarekin eta errotulazioarekin dago lotuta, -errotuluak,bisita-txartelak, inprimakiak, kudeatzeko programa informatikoendiseinua, eta abar-, eta Udalak diruz laguntzen ditu elementu horiekeuskaraz edota bietara egiten direnean.

Esku hartzeko zerrendak prestatzeko orduan, aurreko irizpide horiekpresente, eta geure intuizioa lagun, enpresak.mdb datu-basera jo genuen.

Ez pentsa, baina, gure zorioneko datu-base hori osaturik dagoenik hasieratik.Batzuetan, oinarrizko datuak besterik ez dugu aurkitzen hasierako fitxahorretan: izena, IFZ, helbidea eta ezer gutxi gehiago. Eta esku-hartzeaaukeratzeko badira erabakigarriak diren beste batzuk, langile kopurua,enpresaren hizkuntza-politika, euskara-planerako interesa, bezeroen jatorriaeta haien hizkuntzazko gaitasuna, hornitzaileak nongoak diren, eskaintzenduten zerbitzuaren inguruko hainbat zehaztasun, eta harremanetarakobideak, alegia.

Datu horiek guztiak jaso ahal izateko, enpresarekin ditugun kontaktuakaprobetxatzen ditugu. Zenbat eta bisita gehiago egin, orduan eta posibilitatehandiagoa datu-basea hobeto osatzeko eta interbentzioan arrakastahandiagoa izateko.

Enpresa baten langileen hizkuntza-gaitasuna ezagutzeak, adibidez,helburuak markatzen lagunduko digu euskararen erabilera normalizatzekoorduan. Helburu horiek, batzuetan, oso xumeak izango dira, nahikoa izango


baita enpresan agerian dauden ohar eta kartelak euskaraz ere jartzearekin;beste batzuetan, berriz, egoerak euskara-plana egiteko aukera emango digu.

Enpresek eskaintzen dituzten zerbitzuen araberako lehentasunakabiapuntutzat harturik eta arestian aipaturiko guztia kontuan izanik egitendugu, bada, geure lana.

Eragileak eta bezeroak

Enpresaz aritu gara orain arte, baina badira gure esku-hartzean enpresekinoso lotuta dauden beste bi lan-ildo: bezeroak eta enpresatik kanpokoeragileak.

Enpresatik kanpoko eragileek, harreman estua izan ohi dute enpresekin, etahaientzako eredugarriak ere izan daitezke hainbatetan. Horregatik iruditzenzaigu interesgarria talde hau lantzea, eta eragile horiek euskararen erabileranormaliza dezaten bitartekoak jartzea.

Talde honen garrantziaz jabetuta, Buruntzaldean aspaldi erabaki genuenmerkataritzaren inguruko eragileak detektatzeko ikerketa bat egitea, gerohaien bidez ere heldu ahal izateko merkataritzako establezimenduetara.

Bestalde, merkataritzakoak ez diren enpresak ere badirela esan dugu, eta,horien eragileak detektatzeko azterketa zehatzik egin ez dugun arren,ingurua ezagutzeak hainbat direla erakutsi digu.

Diren guztiak ez badaude ere, hurrengo koadroan agertzen dira,merkataritzakoekin batera, gure lanaren jardunean kontaktatu ditugungainerako enpresen kanpoko hainbat eragile.


Enpresatik kanpoko eragileak

Merkataritzako establezimenduak Gainerako enpresak

Aterpea (Lasarte-Oriako merkatarien elkartea)

Usurbil / Lasarte-Oria institutua

Udala / KIUB (Kontsumitzaileak InformatzekoUdal Bulegoa)

MLKT (Merkatariak Laguntzeko Kabinete Teknikoa

Enpresen elkarteak:ADEGI

...Sindikatuak:

CCOOELALABUGT

...

Eusko Jaurlaritza1.2/1 taula

Bezerorik gabe, bestalde, ez dago enpresa errentagarririk. Negozioetan,bezeroak du beti hitza eta giltza, eskariaren arabera egiten baita eskaintza.

Denok gara, neurri batean edo bestean, erabiltzaile eta kontsumitzaile, etaaukeratu egiten dugu harremanetarako hizkuntza. Faktore horrek izugarrizkopotentziala duenez gero, esan dezakegu bezeroa giltzarria dela enpresa-munduan euskararen erabilera normalizatzeko. Bezeroek zenbat eta gehiagokontsumitu euskaraz, orduan eta logikoagoa eta naturalagoa izango daenpresek zerbitzua euskaraz ere ematea.

Horiek horrela, edozein egitasmo prestatzen dugula, oso presente izan ohidugu bezero potentziala, eta harengana heltzeko bideak bereziki aztertzenditugu, bere harremanetarako aukeratzen duen hizkuntza euskara izan dadinsustatzeko.


1.3 Helburuak markatzea

Helburu orokorrak

Enpresei dagokienez

Gure helburu orokorra da, Lasarte-Oriako merkataritzako, ostalaritzako zeinzerbitzuetako enpresa ohikoez aparte, Euskara Biziberritzeko Plan Nagusikoenpresa-mundua esparrua gainerako guztietara ere irekitzea. Hurrengotaulan helburu hori betetze aldera hartu genuen neurrietako bat.

Ekintzak Lehentasunak Urtea

2. d. 01/1 Enpresetan barrurako eta kanporako planakegiteko programa onartzea eta abian jartzea. Erabatekoa 2004

1.3/1 taula

Bezeroei dagokienez

Bezeroei begirako helburu orokorra bikoitza da.

• Bezero euskaldunen kasuan, euskara erabiltzeko duten eskubideabermatzen saiatzea, eta bere eguneroko bizitzan, baita harremansozio-ekonomikoetan ere, euskara erabil dezaten kontzientziatzea.

• Bezero erdaldunen kasuan, haien euskararekiko hurbilketa sustatzea,eta hizkuntzazko paisaian euskararen erabilera normaltasunez ikustenohitzea.

Eragileei dagokienez

• Beraien erakundeetan euskararen erabilera normaliza dezatenbitartekoak jartzen laguntzea.

• Inguruko enpresentzat eredugarri gisa aurkeztea.

Helburu zehatzak

Helburu orokorra hainbat helburu zehatzetan gauzatzen dugu, horretarakoespresuki planifikatzen ditugun egitasmoen bidez: sektorekako kanpainak,bitartekariak, publizitatea, udalaren hornitzaileak, bezeroak, eragileak, etaabar luzea, liburuan zehar ikusten joango garena.


1.4 Baliabideak aztertzeaAurreko atalean aipaturiko helburu horiek bete ahal izateko hainbat diraerabiltzen ditugun baliabideak:

• Giza baliabideak.

• Diskurtsoa.

• Eskaintzen ditugun zerbitzuak.

• Diru-laguntzak.

Guztiak dira garrantzizkoak eta bata bestearen osagarriak. Ikus ditzagunbanan-banan.

1.4.1 Giza baliabideakDepartamentuko buruak, itzultzaileak, bi hizkuntza normalizatzailek,administrazioko laguntzaileak eta euskaltegiko irakasleek osatzen duguLasarte-Oriako Euskarako Zerbitzua, eta hizkuntza normalizatzaile horietakobat arduratzen enpresetako euskararen erabilera normalizatzeko sustapen-lanetaz.

Sustapen-lanetan ari garen teknikariok euskara-saltzaile bihurtzen gara, eta,bezero izango den enpresaria konbentzitu ahal izateko, saltzaileek egitenduten bezala, estrategikoki planifikatu behar dugu geure lana. Horretarako,beste edozein produkturekin egiten den bezala, komunikazioko estrategiaerakargarriak eta eraginkorrak erabili behar ditugu. Beharbada, hortxe dagokoskarik handiena; alegia, lan honetan hasten garenok ez gaituztelahorretarako trebatu, eta ibiliaren ibiliaz ikasiz joan garenarekin moldatzengarela.

Teknikari saltzaileok egiten dugun komunikazioa arrakastatsua izango bada,xede-taldea kontuan izanda antolatu beharko dugu lana, eta, horretarako,gure balizko eroslea nolakoa den aztertu eta zer eta nola saldu nahi diogunerabaki beharko dugu.

Gainera, enpresaria motibatzeko kapaz izan behar dugu. Askotan, detailetxikiena kontuan izateak irekiko digu arrakastarako bidea: enpresarenibilbidea ezagutzen dugula ikusaraztea eta goraipatzea, egiten duten


produktuaren zehaztasunez aritzea... Enfin, oso inportantea da konfiantza-giroa sortzea.

Gure lana, enpresariari euskararen erabilera normalizatzeko dauden bideakaurkeztea da; poliki-poliki hurbiltzea, ezer inposatu gabe, gutxitik hasitabidea irekitzea. Horregatik da hain inportantea gure solaskidea aztertzeaeta, intuizioa erabiliz, aurrean daukagun enpresariak uzten dizkigunzirrikituak aprobetxatzea geure produktua saltzeko, euskararen erabileranormalizatzeari bidea irekitzeko.

Gure saltzaile perfilaren klabea sedukzioan eta asertibitatean dagoelaesango nuke. Gure eguneroko bizitzan askotan erabiltzen dugu sedukzioahelbururen bat lortzeko, eta norbait seduzitu nahi dugunean, esanbeharrekoak ondo pentsatuta esaten ditugu, erne eta adi agertzen gara uneoro, aurrean daukaguna ondo entzuten saiatzen gara, esfortzu berezia egitendugu irudia zaindu, umore onez jokatu, eta gure alde onena erakusteko, etamalgutasunez jarduten dugu; eta horrekin guztiarekin oso lotuta,asertibitatez jokatzen dugu. Gainera, gure mezuak indar gehiago izan dezan,maitasunez helarazi behar dugu, maitasunaren indarra kutsakorra baita.

Hainbat enpresatan, aspaldi eman diote, neurri batean edo bestean,sarbidea euskarari. Normalean, baina, bidearen lehenengo urratsa besterikez dute eginda izaten gehienek. Daukatena goraipatuz, gauza berriak egiteraanimatu behar dugu enpresaria. Hizkuntzaren erabileraren normalizazioa zerden ulertzen lagunduko diogu: continuum bat dela; bere enpresakokudeaketan, planifikatutako beste hainbat gauzarekin gertatzen den bezala,egindakoak berrikustea eta hobetzea eskatzen duela.

Baina, nolakoa da gure bezero enpresaria?

Jarraian doazkizuen ezaugarriak ez dira, ezta inondik inora ere, enpresariguztienak, baina bai askorenak.

• Enpresariaren helburua dirua irabaztea da.

• Euskararen erabilera normalizatzeak emango dion balio erantsiazgaldetuko dio bere buruari. Enpresariari ez zaio alferrikako lanetan—etekinik gabekoetan— ibiltzerik gustatzen.

• “Euskararen alde” egindakoak zerrendatuz konplituta sentitzen diraasko eta asko.


• Askotan ez daukate oso argi zer den euskararen erabileranormalizatzea; langileentzako euskarako eskolekin edota agerikokarteltxoak euskaraz jartzearekin lotzen dute batzuek.

• Enpresariak berak euskaraz ez jakitea da, euskararen erabilerarennormalizaziorako lanetan ez hasteko hainbatek erabiltzen duenargudioa.

• Askok ez dute euskararen eskaririk sumatzen, eta, ondorioz, ez duteeuskararen erabilera normalizatzeko beharrik sentitzen.

• Enpresaren irudian eta harremanetan euskara erabiltzeak arazoakekarriko dizkiola pentsatzen duenik ere bada.

Ezaugarri horiek guztiak kontuan izanda, errazago asmatuko dugu diskurtsoaprestatzeko orduan erabili beharreko argudioak aukeratzen.


1.4.2 DiskurtsoaGure bezero enpresariaren perfila ezagutzeak asko lagunduko digudiskurtsorako argudioak prestatzean.

Euskaren erabilera normalizatzeko enpresarien aurrean erabili izan ditugunargudioak aldatuz joan dira. Garai batean, euskarari tokitxo bat egitekoeskatzen bagenien, gaur egun, euskararen erabilera normalizatzeaknegozioarentzat dituen onurak azpimarratzen ditugu. Kontua ez da, beraz,euskarari interesatzen zaiola negozioetan sartzea, baizik eta enpresariariberari interesatzen zaiola euskararen erabilera normalizatzea, eskaintzenduen zerbitzuaren kalitatea hobetzeko, besteak beste.

Aurreko mezua barrenean dugula jotzen dugu herriko enpresariengana.Solaskidea, baina, ez dugu, gehienetan, ezaguna izango. Jarduera planaondo lotuta eramateak asko lagunduko digu oztopo hori gainditzen.

Gure argudioen parrilla osatzerakoan, euskararen erabilera normalizatzekodauden arrazoiekin batera, oso presente izan behar ditugu, eskaintzarinormalean jartzen dizkioten oztopoak eta haiei aurre egiteko bideak.

Zer esan bezain inportantea da nola esan prestatzea. Gure lan honetanasertibitatea ezinbestekoa dela esan dugu arestian. Diskurtsoa moduasertiboan garatzeko prestatzeak, segurtasuna emango digu, eta bezeroarenaurrean tinkotasuna eta sinesgarritasuna.

Presente izan behar dugu, halaber, askotan erantzuna ezezko borobila izangodela. Gerta daitekeen zerbait da, eta horretaz jabetuta egin behar dioguaurre lanari. Argi dago, baina, beti geratzen dela zerbait kutsu, ukitutakoenpresaria ez dela indiferente gelditzen.

Euskararekin zeu irabazle da gure leloa; negozioa hobetzeko aukerak, lacalidad se entiende cada vez más en euskera, irakur daiteke gure karpetarenazalean. Hori da gure enpresariei helarazi nahi diegun mezua.

Karpeta da gure baliabide garrantzitsuenetako bat, eta haren atalezberdinak dira hurrengo orrialdeetan ikusiko ditugunak. Aipaturikoazalarekin hasiko gara.


1.4.2/1 irudia


Mezua enpresariak berak ulertzen duen hizkuntzan helarazi behar diogu,etekina sinesgarri egin behar dugu, ahalegin erantsia egin behar duenaribalio erantsia eskaini behar diogu. Eta, horretarako, aldatu beharra daukaguorain arteko diskurtsoaren parte bat.

Enpresariak ulertuko duen hizkuntza hurrengo item hauen ingurukoa izangoda: kalitatea, kudeaketa, motibazioa, erantzukizun soziala, sinergia,garapena, eta abar. Eta gure diskurtsoak hortik jo behar du, hurrengopuntuetan azaltzen den bezala.

Kalitatea. Enpresak bezeroari kalitatezko zerbitzua eskaintzea du jomuga.Eta, eskaintzeko prozesu horretan, hizkuntza ezinbestekoa da. Bezeroarikalitate goreneko zerbitzua eman nahi badio enpresak, haren hizkuntzanegin beharko dio eskaintza.

Kudeaketa. Euskararen erabilera normalizatzeko planak, enpresako besteedozein plan eta egitasmoren antzera, enpresaren kudeaketa orokorreantxertatuta egon behar du, efizientea izango bada, eta enpresaren kalitateahobetzeko helburua bete nahi bada.

Motibazioa. Langilea ere enpresaren bezeroa da, barruko bezeroa.Enpresaren produktu eta zerbitzuak kontsumitzen ditu: aginduak,trebakuntza eta komunikazioa, besteak beste.

Gure gizartea, hezkuntzaren bitartez egindako lanari esker, gero etaeuskaldunagoa da. Beraz, enpresa munduko lan-taldeetan integratzen direnlangile berrientzat motibagarria izango da euskara erabiltzeko aukeraematea, eta horrek eragin zuzena izango du haien lanerako jarreran etalanaren emaitzetan.

Erantzukizun soziala. Gutxi kutsatzen duten enpresak baloratzen ditugu,papera birziklatzen dutenak, ura eta energia aprobetxatzen dutenak.Ingurumen fisikoari bezala, enpresaren jardunak errespetua zor dioingurumen kulturalari ere, eta bereziki hizkuntzazko ingurumenari.

Aipaturiko euskararekin zeu irabazle karpetan, hiru dira euskararen erabileranormalizatzeko ematen diren arrazoiak, nolabait aurreko horiek biltzendituztenak:


Kalitatea

Zerbitzu onak hobetu egiten du zure enpresako kalitatea. Euskarak bezeroak, langileaketa ingurunea gustura uzten lagunduko dizu. Kalitatea gero eta gehiago ulertzen daeuskaraz ere.

Bezeroak

Gure gizartean gero eta euskaldun gehiago dagoela erakusten digu errealitateak; batezere, belaunaldi berriei erreparatzen badiegu. Zure enpresako bezero eta hornitzaileenartean ere gero eta gehiago dira euskaraz dakitenak eta egiten dutenak. Eskainiezaiezu merezi duten zerbitzua euskaraz ere.

Legea

Euskara, Euskal Herriko bertako hizkuntza izateaz gain, Euskadiko KomunitateAutonomoan ofiziala da gaztelaniarekin batera (10/1982 legea). Horretaz gain,Kontsumitzaile eta Erabiltzaileen Estatutuaren Legeak (6/2003), 37. artikuluan,hizkuntzari buruzko eskubide hauek aitortzen dizkie kontsumitzaile eta erabiltzaileei:

a) "Ondasun eta zerbitzuei buruzko informazioa euskaraz nahiz gaztelaniazjasotzekoa".b)"Autonomia Erkidegoaren lurralde-eremuan kokatzen diren enpresa etaestablezimenduekin dituzten harremanetan, ofizialak diren bi hizkuntzetakoedozein erabiltzekoa; enpresa eta establezimendu hauek, bi hizkuntzaofizialetako edozein erabiltzen dutela ere, zerbitzu egokia eman beharko diete".

Garrantzizkoa da euskarak presentzia izatea gure herriko enpresa, komertzio, tabernazein bestelako erakundeetan, horrek baldintzatuko baitu bezeroa harremanetarakoerabakiko duen hizkuntza aukeratzeko orduan.

1.4.2/2 taula

Karpetan esaten den bezala, badira arrazoiak zerbitzua hobetzeko, baitamoduak ere hori lortzeko.

Arrazoiak ikusi ditugunez, goazen orain moduak aztertzera, zerbitzu etadiru-laguntzen eskaintza, alegia.


1.4.3 ZerbitzuakKarpetaren edukiarekin jarraituz, hurrengoak dira eskaintzen ditugunzerbitzuak:

Hizkuntza eta terminologiazko kontsultak

Zalantzak argitzeko laguntza.

Material lagungarriaren berri: hiztegiak, programa informatikoak eta, oro har, agertuzdoazen argitalpen berriak.

Testuen zuzenketa

Enpresak egindako idatzien zuzenketa.

Testu ereduak

Eguneroko jardunean erabiltzen diren agirien ereduak euskaraz erabiltzeko moduanjartzeko laguntza, hau da, bisita-txartelak, fakturak, eskutitzak, ordainagiriak, etab.

Itzulpenak

Itzulpen arruntak eta teknikoak, mezu komertzialak, menuak, erakundearenargitalpenak, zirkularrak, kanpoko buletina, eta abar.

Kartelak

Ordutegia, establezimenduaren barrualdean zein kanpoaldean bezeroei begira jartzekoedozein informazio: beherapenak, menuak, eta abar.

Hizkuntza erabiltzeko irizpideak

Postu bakoitzaren profil linguistikoaren azterketa.

Ahoz zein telefonoz jendeari harrera euskaraz egiteko irizpideetarako laguntza.

Komunikazio idatzietan euskara erabiltzeko irizpideak jartzeko laguntza.

Programa informatiko berriak erosteko edo web orrietarako hizkuntzazko irizpideakezartzeko laguntza, eta abar.

Hiztegiak eta materiala

Hiztegi sektorialak, entrega-agiriak, loteriako partizipazioak, ordainagiriak, etab.

1.4.3/1 taula


Aurreko zerbitzuok jaso ahal izateko bete beharreko baldintzak dirahurrengoak:

Itzulpen teknikoak zein arruntak

Dokumentu digitalak (e-mailez, disketean...) nahiz makinaz idatzitako testuakonartuko dira.

Testu laburrak itzuliko dira, 3 orrialdekoak asko jota. Itzulpenak luzeak badira, EuskaraZerbitzuak itzultze-lanetan diharduen enpresa batengana bideratuko du eskatzailea.

Izaera ez ofizialekoak izanda, kanpoan hedapen publikoa duten dokumentuenitzulpenek izango dute lehentasuna.

Web guneak

10 orrialde edota 10.000 karaktere onartuko dira, gehien jota.

• Izaera ez ofizialeko entitateek bakarrik jaso ahalko dute diru-laguntza.

1.4.3/2 taula

1.4.4 Enpresetako euskara-plan integralakEskaintzen ditugun zerbitzuen artean, enpresetako euskara plan integralakdaude, 10 langile baino gutxiagoko enpresa txikientzat, eta hortik gorakoenpresa ertain eta handientzat.

Jarraian, plan horien ezaugarriak, egin beharreko urratsak, eta baldintzak.

Enpresa txikientzako euskara plan integralak.

Ezaugarriak

Enpresan euskararen erabilera gehitzeko metodoa da, borondatezkoa eta doakoa.

Establezimenduak konpromiso batzuk hartzen ditu, eta Udalak beste batzuk. Udalakteknikari bat jartzen du, entitatearekin adostutako helburuak betetzen laguntzeko etajarraipena eta ebaluazioa egiteko.


Baldintzak

1-10 langile bitarteko negozioa izatea eta, plan batez bidez, euskararen erabileranormalizatu nahi izatea.

Arduraduna eta enplegatuen erdiak euskaldunak izatea, eta horietako bat,gutxienez, alfabetatua.

Ageriko elementu idatzietan euskarak presentzia izatea (errotulua, oharrak,agerikomaterial idatzia).

Urratsak

Diagnosia. Enpresaren egoera linguistikoaren azterketa egiten da. Horretarako,udaleko teknikaria eta establezimenduko arduraduna biltzen dira.

Proposamena. Jasotako datuak aztertu ondoren, Udaleko Euskara Zerbitzuakplanaren proposamena prestatzen du.

Adostasuna. Prestaturiko plana establezimenduari aurkezten dio Euskara Zerbitzuak,eta helburuak eta ekintzak adosten ditu harekin.

Hitzarmena eta inplementazioa. Hitzarmena ekitaldi publiko baten bidez sinatzenda, eta abian jartzen da plana.

Jarraipena eta ebaluazioa. Prozesuan zehar ekintzen jarraipena, ebaluazioa etabehar dituzten egokitzeak egiten dira.

Laguntzak

Aztertzen diren arloak:– Irudia eta errotulazioa– Pertsonalaren hizkuntzazko gaitasuna– Barruko harremanak– Dokumentazioa– Irizpide linguistikoak

Udalaren eskaintza– Diru-laguntzak (1.000 € arte)– Itzulpenak, zuzenketak– Aholkularitza

1.4.4/1 taula


Enpresa ertain eta handientzako euskara plan integralak.

Aurreko atalean emandako informazioaren antzerakoa da enpresa ertain etahandien kasuan. Kasu honetan:

• 10 langiletik gorako enpresetara daude zuzenduta.

• Diru-laguntza handiagoak jasotzen dituzte. Ikus hurrengo taula.

Udalaren laguntza

Planaren diseinua eta, lehenengo urteko inplementaziorako, 3.500 € arte.

Eusko Jaurlaritzaren eta Foru Aldundiaren diru-laguntzak ere badira, entitatepribatuenetan eta zuzenbide publikoko korporazioetan euskara-planak garatzeko.

1.4.4/2 taula

1.4.5 Diru-laguntzakUdalak eskaintzen dituen diru-laguntzak ere jasotzen ditu gure karpetak.Aurreko puntuan ikusi ditugu, jada, euskarako plan integraletarako ematendituenak.

Bada beste laguntza bide bat plan osatua egin nahi ez dutenentzat,irudiarekin eta errotulazioarekin, nahiz pertsonalaren hizkuntzazkogaitasunarekin lotutako subentzioena, hain zuzen ere.

Kontzeptuak, kopuruak eta diru-laguntzak lortzeko prozedura eta baldintzakjasotzen ditu hurrengo taulak.


Irudia eta errotulazioa /pertsonalaren hizkuntzazko gaitasuna

Irudia eta errotulazioa

Errotuluak Kostuaren Gehienez

Errotulu nagusia. % 50 300 €

Bestelakoak: ibilgailuak, eta abar. % 50 300 €

Irudi korporatiboaOrri menbretedunak, gutun-azalak, bisita-txartelak,entitatearen identifikazio-zigilua, fakturak, poltsak,paketatzeko papera, etiketak eta, oro har, enpresarenirudia erakusten duten idatzizko materialak.

% 50 200 €

Web orriak eta programa informatikoak

Webgune osoa euskaraz edo bietara, betiere hasierakoorrian euskarari lehentasuna emanda.

% 50 450 €

Webguneko hasierako orri nagusia eta lehenengo mailakoorriak euskaraz edo bietara.

% 30 300 €

Enpresan euskararen erabilera normalizatzen lagundezaketen programa informatikoak.

% 50 200 €

Kanpoko erabilerako dokumentazioaFuntzionamenduko edo erabilerako eskuliburuak,inprimakiak, kutxako tiketak, albaranak edo baliokideak.

% 50 300 €

Pertsonalaren hizkuntzazko gaitasuna

Euskarazko ikastaroakEuskalduntzeko ikastaroak, alfabetatzekoak eta euskara teknikoa lantzekoak:

– Euskaltegietako ohiko taldeetan parte hartzeko aukera. Matrikularen % 75ekosubentzioa, Udalak jarritako baldintzak betez gero.

– Euskaltegietan sektoreka antolaturiko ikastaroetan trebatzeko aukera.Euskarako Zerbitzuaren baliabideen arabera aztertuko da kasuan kasukoa.

1.4.5/1 taula


Baldintzak eta prozedurak

Baldintzak

Errotuluetan jarritakoa izen propioa besterik ez bada, ez da diru-laguntza jasotzekoaukerarik izango.

Errotulua euskara hutsean edota bietara egina badago, euskara erdararen parekodutenak edota lehentasuna ematen dietenak lagunduko dira diruz.

Errotuluetan agertuko den testua zuzen idatzita egongo da.

Errotuluetan eta gainerako elementuetan jarriko den testuak EuskarakoZerbitzuaren oniritzia jaso beharko du gauzatzera eraman baino lehen.

500 € xahutu arte jaso ahalko du enpresak irudirako eta errotulaziorako laguntza.

Aurreko horretaz gain, euskarako eskolak jasotzen dituen pertsonalak ere izangoditu, kasuan-kasuan, beken bidezko diru-laguntzak.

Ezingo da kontzeptu beragatik diru-laguntza ofizial bat baino gehiago jaso, euskaraikasteko eskolen kasuan izan ezik.

Izaera ez ofizialeko entitateek bakarrik jaso ahalko dute diru-laguntza.

Prozedura

Egingo denaren proiektua aurkeztu ondoren, Euskarako Zerbitzuak ebaluatuko dueta laguntza bidera daitekeen ala ez erabakiko.

Laguntza-eskaera Udaleko Erregistroan aurkeztu behar da.

Egindakoa nola gelditu den erakutsiko duen frogaren bat eraman beharko daEuskarako Zerbitzura, fakturaren kopia batekin.

1.4.5/2 taula

• Enpresa txikien topea: 500 € elementu solteetan eta 1.000 € euskaraplan integraletan.

• Enpresa ertain eta handien topea: 3.500 € diagnosia eta inplementazioegiteko (Udalak 2/3 subentzioen bidez jasoko dutela bermatu nahidie).


2. Egitea 39

2. EgiteaAurreko guztiak prest dauzkagunean, helburuak eta bitartekoak ondozehaztuta, esku-hartzearen txanda da.

Egitasmoa planifikatzen dugunean, interbentziokoeremuak aukeratzerakoan, arestian esan bezala, hirualderdi izaten ditugu kontuan: enpresa bera, bezeroak etaenpresatik kanpoko eragileak.

Esku-hartzeari dagokion oraingo atal honetan ere hirualderdiok izango ditugu kontuan, baina ez beti, eztaintentsitate berarekin ere. Eragileen arloa, adibidez,gutxiago lantzen dugu besteak baino, eta Buruntzaldemailako enpresa ertain eta handien kasuan, bestalde, ezdugu oraindik bezeroen arloa berariaz landu.

Egiten dugun lanaren ikuspegi orokorra jasotzen duhurrengo taulak, irakurlea kokatzen laguntzeko eta, esku-hartze bakoitzarenhainbat datu giltzarri emanda, hariari errazago jarraitu ahal izateko.

Enpresa Lasarte-Oriatxikiak (<10 langile)

Buruntzaldea(>10 langile)

Eskuhartzea Banan- banakoa Sektorekakoa Banakakoa

Eskaintza• Zerbitzu puntualak• Diru-laguntzak• Plan integralak

• Diru-laguntzak• Plan integralak

Eragileak

• Herriko merkatarien elkartea• Herriko institutua• Udaleko KIUB • Eusko Jaurlaritza

• Sindikatuak• Enpresen elkarteak• Eusko Jaurlaritza

Bezeroak Ez Lantzen dugu Ez dugu lantzen

2/1 taula


2.1 Enpresa txikiakEsan bezala, 10 langile baino gutxiago duten enpresak sartzen ditugu taldehonetan: komertzioak, ostalaritzako establezimenduak zein bestelakozerbitzu eta enpresak.

Aurreko orrialdeko 2/1 taulan ikus daitekeenez, enpresa txikietan eskuhartzeko erabiltzen ditugun bideak bi dira: banan-banakako lana etasektorekako kanpainak. Horietako bakoitzaren garapena egingo duguhurrengo orrialdeetan.

2.1.1 Banan-banako lanaOrain arteko eskarmentuak erakutsi diguna kontuan izanda egin dugu atalhonetako lanaren sailkapena.

• Enpresa berriak.

• Abian dauden enpresak eta Kalez kaleko lana.

• Bitartekariak.

• Publizitatea.

• Udalaren hornitzaileak.

Jarraian doakizue zerrendaturiko arlo bakoitzean egindakoaren azalpena.Ikusiko duzuenez, batzuen garapena besteena baino luzeagoa da,bitartekariak eta publizitatea kasu, zehaztasun gehiagorekin planifikatuditugulako.

2.1.1.1 Enpresa berriak

Enpresa berria abian jartzeko hainbat dira udaleko Hirigintzan etaErregistroan egin behar izaten diren gestioak. Udalarekin duten lehenengokontaktu hori aprobetxatzen dugu euskararen erabilera normalizatzekodauden diru-laguntza eta subentzioen berri emateko.

Bestalde, jarduera berriaren eskaera erregistratu bezain laster, haren kopiabidaltzen digu Hirigintzako departamentuak, jakinaren gainean egongaitezen.

2. Egitea 41

Gutxi izaten dira, baina, hirigintzatik pasa eta informazio gehiagoren eskezuzenean etortzen direnak Euskarako Zerbitzura. Geu gara beraiekinharremanetan jartzen garenak eskaeran uzten duten kontakturakotelefonoaren bidez.

Behin lehenengo kontaktu hori eginda, bisita egiten diegu karpetaren edukiahobeto azaltzeko; eta gero jarraipena, hizkuntzaren aldagaia gogoan izandezaten martxan jarri bitartean hartzen dituzten erabakietan.

Hurrengo hauek dira enpresa berriekiko harremanetan egiten ditugunurratsak:

• Jarduera berri baten eskaera heltzen zaigunean, behin-behineko fitxairekitzen diogu enpresa berriari datu-basean, eta hirigintzako baimenaheltzen denean, behin betiko bihurtzen dugu.Lehenengo kontaktu horren bidez, datu asko jasotzeko aukera izatendugu, hala nola arduradunaren izena, helbidea, harremanetarakotelefonoa eta enpresaren jarduera.

• Gero, lehen esan bezala, telefonoz hots egiten diegu, dauzkagunzerbitzuen berri emateko eta horretaz hitz egiteko ordua jartzeko.

• Bisitan, karpeta entregatu, eta edukiaren inguruko argibide guztiakematen dizkiogu arduradunari.

• Aurretik dauzkagun datuak osatzeko ere aprobetxatzen dugu bisita:errotuluan jarriko dutena, arduradunaren izena, telefonoak, e-mailaeta abar.

Bereziki interesgarriak dira pertsonalaren hizkuntzazko gaitasunaridagozkionak, gerora, sektoreko interbentzioren bat egitean, adibidez,oso datu inportanteak direlako eskaintza prestatzeko orduan. Datuhoriek enpresaren diagnosiari dagokion fitxan jasotzen ditugu.


2.1.1.1/1 irudia

• Handik astebetera —edo 15 egunera, egoeraren arabera—, lehenengobisitari jarraipena emateko, berriro hots egiten diegu, gauzak ondodoazen jakiteko eta geure zerbitzuak gogorarazteko. Oso okupatutaibiltzen dira negozioa martxan jarri nahian, eta, gehienetan,hizkuntzaren aldagaia ez da haien lehentasunetan sartzen.

Zalantzarik gabe, hasierako kontaktua da gure laneko arretagune garran-tzizkoenetako bat, fase horretan enpresek funtsezko erabakiak hartzendituztelako —hizkuntzaren erabileraren ingurukoak tartean—, etaharremanetan garaiz jartzea da gauzak ondo bideratzeko giltzarria.

2.1.1.2 Abian dauden enpresak eta kalez kaleko lana

Negozioa abian duten enpresariak ere hurbiltzen dira Euskarako Zerbitzuranoiz edo noiz. Gurekin izandako lehenengo harremana hautsi ez dutenakdira, normalean. Enpresa hauen eskariak, kartelak, itzulpenak etazuzenketak izaten dira gehien bat.

2. Egitea 43

Beste batzutan, geu gara, gauza bategatik edo besteagatik hurbiltzengarenak enpresara.

Kalez kale ibiltzeak gauza asko ikusteko aukera ematen digu. Batzuetan,itxura berria ikusten diogu denda bati, itxita zegoen lokalen bat martxanjartzeko apaintze-lanetan dabiltzala, edota beste bati errotulua aldatudiotela, irekita zegoen lokal batean birmoldaketan ari direla, eta abar.

Kalean ibiltzeak aukera ezin hobea eskaintzen digu, bestela garaiz jasoko ezgenukeen informazioa izateko.

2.1.1.3 Bitartekariak

Beste negozio batzuk hornitzen dituzten enpresei esaten diegu bitartekari,eta, horien artean, enpresen irudiarekin eta errotulazioarekin loturikolanetan ari direnak eta teknologia berrien inguruko zerbitzuak eskaintzendituztenak aukeratu genituen esku hartzeko. Hurrengo hauek, alegia:

Enpresa grafikoak. Inprimategiak. Fotokopia-dendak. Web-egileak. Informatikako dendak. Informatikako programen egileak. Errotuluak egitera dedikatzen direnak.

Enpresa horiek eskaintzen dituzten zerbitzuek badute zerikusia Udalakeuskararen erabilera normalizatzeko dituen diru-laguntzekin, eta hor datza,hain zuzen ere, Udaleko Euskarako Zerbitzuaren enpresa horiekiko interesa.

Lasarte-Oriako herrian kokatuta dauden enpresa bitartekariak detektatzeko,jarduerei erreparatu genien, eta gure helburuekin bat zetozenen epigrafeekematen ziguten informazioa erabiliz osatu genuen behin-behineko zerrenda.

Helburu nagusiak bi ziren:

• Alde batetik, gure zerbitzuen eta laguntzen informazioa helarazteaLasarte-Oriako enpresa bitartekarien bezeroei.


1 Euskaraz, gaztelaniaz, bietara

• Eta, bestetik, bitartekariok ere enpresa diren aldetik, beren hizkuntza-politika eguneratzeari buruzko hausnarketa egitera gonbidatzea.

Aipaturiko enpresa bitartekari horietako batzuek kalera begira daukateestablezimendua —informatikako dendak edota errotuluak egiteradedikatzen direnak, kasu—, baina beste batzuek ez —web guneen edotainformatikako programen egileak, adibidez—. Esan beharrik ez, errazago izanzela lehenengo taldekoekin kontaktua lortzea bigarrenekoekin baino.

Kalera begirako establezimenduen kasuan, bertara agertu, eta momentuanjartzen ziguten hitzordua. Besteetan, ordea, enpresako arduradunarenganaheltzeko, dei eta bisita bat baino gehiago egin behar izan genuen.

Bisitan, euskararen erabilera normalizatzeko egiten dugun lanaren berriemateaz gain, haientzat aurreikusten genituen, bi helburuak azaldugenizkien.

Lehenengo helburuarekin lotuta, Udalaren zerbitzuak biltzen dituenEuskararekin zeu irabazle karpetaren ale batzuk utzi genizkien, berenbezeroen artean banatzeko. Eta bigarrena gauzatzeko, enpresarenhizkuntza-politikaren hausnarketa egiteko formularioa utzi genien,hausnarketa horren bidez euskararen erabileraren gaiarekin kontaktuanjartzeko. Hurrengo formularioan ikus daitekeenez, enpresaren irudiarekin etaerrotulazioarekin lotutako hainbat itemi buruzko gogoeta egin behar zuten.

Zure enpresaren hizkuntza-politikaren inguruko hausnarketaReflexión sobre la política lingüística de su empresa

Enpresaren irudia eta errotulazioaImagen y rotulación de la empresa

EgunHoy1

Etorkiz.Futuro

Establezimenduaren errotulua / Rótulo principal

Enpresako ibilgailuetako errotulazioa / Rotulación de vehículos de la empresa

Eskaintzak / Ofertas

Erakusleihoko kartelak eta oharrak / Carteles y notas escaparate

Ordutegia / Horario

2. Egitea 45

Produktu eta zerbitzuen prezioak / Precios de los productos y servicios

Produktuen etiketak eta ezaugarri teknikoei buruzko azalpenak /Etiquetas de los productos y explicaciones sobre características técnicas

Establezimendu barruko ageriko idatziak eta oharrak / Notas y escritosvisibles en el interior

Produktuen katalogoa / Catálogo de productos

Denda-kateko idatziak / Escritos de la cadena

Markaren iragarki orokorra / Anuncios de la marca

Menbretea eta logotipoa

Fakturak, ordainagiriak / Facturas y recibos

Albaranak

Kutxako tiketa

Txartela / Tarjeta

Poltsak, papera

Gutun-azalak / Sobres

Inprimakiak / Impresos

Faxaren karatula

Telefonoko erantzungailua / Contestador

Webgunea

Kudeaketarako programa informatikoak / Programas informáticos

Publizitatea

Postontzietakoa / Publicidad buzoneada

Aldizkarietakoa / En revistas

Bestelakoak (egutegiak, bideoak, txiskeroak...) / Otros (calendarios, vídeos,mecheros...)

Irratian eta telebistan / En radio y televisión.

2.1.1.4/1 taula

Lehenengo helburua betetzeko prest agertu ziren berehala, alegia, haienbezeroek gure karpeta eskura zezaten bitartekari lana egiteko. Bestelakoaizan zen, ordea, formularioari erantzuteko orduan erakutsi zuten jarrera,osatuta jasotzea asko kostatu zitzaigun eta.

Oso ariketa interesgarria izan zen gaiari sarrera emateko eta euskararenerabilerari buruzko kontzientzian eragiteko. Gainera, formularioa bete zuten34 enpresekin, hurrengo baterako kontaktu-bidea irekita utzi genuen; batez


ere, haien enpresako hizkuntza-politikan aldaketak egiteko asmoa erakutsizutenekin. Bestalde, karpetak uzteak ere ematen zigun harremanetanjarraitzeko aukera, gehiago behar zuten galdetzeko besterik ez bazen ere.

Denen erantzuna ez zen berdina izan, jakina; batzuek hasieratik esanziguten ezetz, Euskal Herritik kanpokoak zituztela bezeroak, eta ez zeudelainteresaturik.

Bitartekarien lehenengo interbentzio honetan bisitatu genituen enpresendatuak osatzeko egokiera paregabea izan genuen: enpresaren izena etaaktibitatea, errotulua, solaskidearen izena, pertsonalaren hizkuntzazkogaitasuna, harremanetarako telefonoak, helbideak, e-mailak, bakoitzarizenbat bisita eta dei egin genizkion, karpeta entregatzeko konpromisoahartzeko prest agertu ziren ala ez, hizkuntza-politikaren ingurukohausnarketan aldaketak egiterik aurreikusten zuten, zerbitzuren bat eskatuzuten, eta bestelako oharrak.

Hurrengo taulan laburtzen ditugu enpresek beren hizkuntza-politikareninguruko hausnarketarako formularioan emandako erantzunen laburpena.

Enpresen tipologia Kop.

Enpresako arduradunak eta langileak euskaldunak dira, bezero euskaldunekin lanegiten dute, eta egunean dute beren hizkuntza-politika. 5

Enpresak bietara funtzionatzen du, baina bezeroak Lasarte-Oriatik kanpokoak dira,eta gaztelaniaz funtzionatu beharra dute. 1

Enpresako arduradunak eta langile gehienak erdaldunak dira, eta bezeroakkanpotarrak; beraz, ez daude gaian interesatuak. 3

Partikularrekin ari dira lanean, eta Lasarte-Oriatik kanpoko bezeroak dituzte; ezdute euskara erabili beharrik. 3

Enpresako arduradunak erdaldunak dira, baina, bezeroak hala eskatuz gero,zerbitzua euskaraz ere eskaintzeko prest daude. 2

Ez dira bitartekarien profilean sartzen. 1

Orain arte ez diote gaiari erreparatu, baina enpresako hizkuntza-politika aldatzekoasmoa erakutsi dute, bezero zein langile asko euskaldunak direlako. 19

Bisitatutakoak guztira 342.1.1.4/2 taula

2. Egitea 47

Datuok aurrean genituela ekin genion bigarren esku-hartzeari. Oraingohonetan bi izan ziren erabili genituen tresnak: aurreko urteko hausnarketatikateratako informazioa alde batetik, eta karpeta gehiagoren eskaintzabestetik.

Lehenengo esku-hartzean bisitatutako enpresen artean 19k erakutsi zutenberen enpresako hizkuntza-politikan zerbait aldatzeko asmoa, eta 3 geldituziren ezin kontaktaturik. Bigarren honetan, bada, 22 enpresa horietara jogenuen, eta hurrengo hauek dira emaitzak:

Emaitzak Kop. %

Ez genuen harreman zuzena izaterik lortu. 8 % 36,36

Ez zuten bere irudian euskara agertzerik nahi. 4 % 18,18

Hainbat gauza martxan jarri zituzten. 4 % 18,18

Elementuak berritzean aldatzeko asmoa erakutsi zuten. 3 % 13,63

Euskara-plana abian zuten. 1 % 4,54

Arduraduna deitzekotan gelditu zen. 2 % 9,09

Guztira 22 % 1002.1.1.4/3 taula

Balorazio orokorra positiboa izan zen. Hizkuntza politikan egindakoaldaketen berri emateko aukera izan zuten batzuek, zalantzaren batargitzeko beste batzuek, eta hurbil gintuztela sentitzeko guztiek.

2.1.1.4 Publizitatea

Publizitatearen eragina, handia da. Etxe guztietara heltzen da, telebista,irratia, prentsa idatzia, edota postontzien bidez.

Gure azterketarako postontzien bidezko publizitatea aukeratu genuen. Azkenurte hauetan postontzietako publizitatean jasotako laginak aztertuz, etahizkuntzari ematen zaion tratamenduari erreparatuz, erabaki genuen arloalantzea.

Helburua da, publizitate hori egiten duten enpresekin harremanetan jartzeaeuskararen erabilera normalizatzeko bitartekoak jar ditzaten sustatzeko.Hurrengoak dira publizitatearen jarraipenerako egin ohi ditugun urratsak:


2.1.1.5/1 irudia

2.1.1.5/2 irudia

• Lasarte-Oriako etxeetara heltzen den publizitatea aztertzeko, herrikohiru postontzietako publizitatea jasotzen dugu hilero.

• Herriko enpresen publizitatea eta kanpokoena bereizten ditugu.

• Erabiltzen duten hizkuntzaren azterketa egiten dugu hurrengoparametroak erabiliz:

• Jarraipena egin ahal izateko enpresak.mdb datu basean jasotzenditugu hilero datuak. Ikus irudia.

2. Egitea 49

• Gutunen bidez, zoriondu egiten ditugu publizitatean euskararenerabilera normalizatzeko ahaleginak egiten dituzten enpresak, eta halaegiten ez dutenei geure zerbitzuak eskaintzen dizkiegu, hurrengoanhizkuntzaren aldagaia kontuan izan dezaten.

• Bizpahiru hilean behin ematen dugu gutunaren bidezko erantzuna; ezpublizitatea jasotzen dugun bakoitzean, baizik eta bitan edo hirutanjasotako laginen hizkuntzazko tratamendua aztertu ondoren.

Publizitatearen kopurua eta hizkuntzaren tratamendua aztertuta, batzuetan,bisita ikusten da egokiena, gutuna bidali arren beren jarrera aldatzen ezdutenen kasuan, hain zuzen ere. Hurrengoak dira bisitarako irizpideak:

• Lasarte-Orian banatutako publizitatea izatea.

• Publizitatean erabilitako hitzen kopurua.

• Publizitatearen maiztasuna.

• Publizitatearen eragina.

• Kate bateko publizitatea den kasuetan, etxe nagusia Euskal Herrikoaizatea.

Aurreko irizpide horiek aurrean ditugula aztertzen dugu azken urtekopublizitatea, eta horren arabera osatzen dugu bisitatu beharreko enpresenzerrenda.

Bisitan, Udalak euskararen erabilera normalizatzeko dituen arrazoietaz etahorretarako eskaintzen dituen laguntza-ildoez hitz egiten dugu.

2.1.1.5 Udalaren hornitzaileak

Udalaren hornitzaileen esku-hartzea planifikazio mailan daukagun arren,interesgarria iruditu zaigu aurreikusten ditugun lan-ildoen inguruko hainbatdetaile ematea, oso esparru garrantzizkoa delako udalerriko enpresetaneuskararen erabilera normalizatzeaz ari garen honetan.

Udalaren hornitzaileak detektatzeko, bezeroari galdetzea da biderikzuzenena —Udalari berari, alegia—, eta informazio hori lortzeko finantzetazarduratzen den departamentura jo beharko dugu, kontu-hartzailetzara.


Fakturak udaleko edozein departamentuk sor ditzake, ordea. Departamentuhorietako batzuk euskararen erabilera normalizatzeko administraziokoplanetan daude sartuta, eta helburua betetze aldera, euskarako zerbitzukoteknikari batekin ari dira lanean. Egiten dituzten saioetan txertatuko genukegure gaia, hornitzaileena, kontzientziatzen hasteko eta haiekiko harremanakeuskaraz izan daitezen bultzatzeko.

Hornitzaileen taldean esku hartzeko enpresak aukeratzerakoan hainbatirizpide izango dugu kontuan:

• Euskararen erabilera normalizatu gabe izatea. Udalarekikoharremanak, ahozkoak zein idatzizkoak, gaztelania hutsean izatea.

• Udalari fakturatzen dioten diru-kopurua . Zenbat eta handiagoa izan,orduan eta errazago izango da Udalaren eskaria kontuan izatea.

• Fakturen kopurua eta maiztasuna. Fakturen kopurua eta maiztasunahandiak direnetan errazago izango da udalaren eskaria entzutea.

Udalak euskararen erabilera normalizatzeko abian duen planaren berriematea da gure helburua, eta Udalarekiko harremanetan euskara gehiagoerabiltzeko eskatzea.

2.1.2 Sektorekako kanpainakBuruntzaldeko herriek 2002an sinatu zuten elkarlanerako hitzarmenarenbarruan kokatu behar ditugu sektorekako kanpainak. Hitzarmen horrenhelburua da, indarrak batuz, egitasmo eraginkorragoak gauzatzea, oihartzunhandiagoa lortzea eta baliabideak hobeto kudeatzea.

Sektoreak aukeratzeko erabiltzen ditugun irizpide nagusiak, bi dira:

• Ematen duten zerbitzua jende askorengana heltzea.

• Produktuen eta haien ezaugarrien gaineko ohar idatziak agerian izatea.

Pare bat sektore lantzen ditugu urtero. Hurrengo taulan 2007-08ra artekoesku-hartzeak.

2. Egitea 51

2002-03 2003-04 2004-05 2005-06 2006-07 2007-08

Jatetxeak Jatetxeak

Arrandegiak Arrandegiak Arrandegiak

Harategiak

Fruta-dendak Fruta-dendak

Ile-apaindegiak

Errenta Errenta Errenta Errenta Errenta

Gestoriak

Okindegiak

2.1.2/1 taula

Sektorekako egitasmoetan, bezeroa bereziki presente izaten dugu;enpresaren helburua hura asebetetzea izanik, gure lanaren giltzarribihurtzen da.

Aurreko 1.3 kapituluan aipatu bezala, bezeroei buruzko helburu nagusiaeuskaraz kontsumi (eska) dezaten sentiberatzea da. Horretarako, herritarkontsumitzaileei berariaz zuzenduriko materiala prestatzeaz gain,Buruntzaldeko komunikabide lokalak ere baliatzen ditugu.

Bezero euskaldunen kasuan, erosteko jarduna euskaraz egin dezatensustatzea da gure helburua, eta, bigarren maila batean, termino berriakikastea eta erabiltzea; erdaldunen kasuan, paisaia linguistikoan agertzendiren euskarazko elementu idatzien presentziara ohitzea, eta euskararahurbiltzeko bidea irekitzea.

Beraz, jarraian aztertuko ditugun egitasmoetan, bi alderdiok aipatukoditugu, enpresa eta bezeroa, eta bakoitzean eragiteko egindakoen berriemango dizuegu.

Ez da liburu honen helburua sektorekako esku-hartzeetan egindako guztiakzehatz-mehatz kontatzea, baizik eta ildo orokorrak zeintzuk izan diren etaeskarmentuak zer erakutsi digun azaltzea.

Sektorekako kanpainen hezurdura

Kanpainaren diseinua egiten dugu lehenik eta behin, eta erabakitzen duguzein izango den parte hartuko duen establezimenduaren perfila, erabilikoditugun euskarrien diseinua, komunikabideei eman beharreko informazioa,eta abar.


Gero, aukeratutako sektoreari dagozkion jarduerei erreparatzen diegu, eta:

• Zeinetan esku hartu behar dugun enpresen zerrenda osatzen dugu,haiekin harremanetan jartzeko behar ditugun datuekin: enpresarenizena, helbidea, telefonoa, arduradunaren izena eta harenhizkuntzazko gaitasuna.

• Sektoreko establezimenduak bisitatzen ditugu, egitasmoaren nondiknorakoak azaltzeko, eta parte hartzeko gonbita egiteko. Kanpainanerabiliko ditugun euskarriak ere erakusten dizkiegu.Bisitaldia enpresaren datuak eguneratzeko, euskara-planintegraletarako enpresak detektatzeko eta geure zerbitzu orokorrakeskaintzeko ere aprobetxatzen dugu.

• Herri guztietako parte-hartzaileen kopurua dakigunean, behin betikozerrendak egiten ditugu, eta materialaren eskaera jartzen dugu abian.

• Materialaren banaketa egitean erabilerarako gomendioak etakanpainaren iraupenaren inguruko informazioa ematen diegu.

• Kanpaina bukatzean, egitasmoaren arrakasta neurtzeko etahurrengorako hobetu beharrekoak detektatze aldera, ebaluazioorokorra egiten dugu. Horretarako, establezimenduetako arduradunenbalorazioa zein euskarako zerbitzuetako teknikariena jasotzen dugu.

• Komunikazioari dagokionez, prentsaurrekoa egiten dugu kanpainarihasiera emateko, eta, handik gutxira, erreportajea argitaratzen dugukomunikabide lokaletan, jendeak euskaraz kontsumi dezan animatzekoeta establezimendu parte-hartzaileen izenak iragartzeko.Buruntzaldeko web orrian (www.buruntzaldea.org) zintzilikatzen duguegitasmoen inguruko informazio guztia.

• Buruntzaldeko euskaltegietan eta eskoletan ere zabaltzen ditugukanpainak.

• Euskarako ikastaroak ere eskaintzen ditugu. Modulu txikiak izaten dira,50 ordukoak.

Sektorekako esku hartzearen hezurdura orokorra zein den ikusi ondoren,bakoitzean egiten duguna zehatzago azaltzen saiatuko gara hurrengoorrialdeetan.

2. Egitea 53

2.1.2.1/1 irudia

2.1.2.1 Ostalaritza

Parte hartu zuten Buruntzaldeko 112 jatetxeetako jabeek konpromiso txikieta praktiko bat hartzea eta bideratzea zen helburua, idatzita zeuzkatenkarta guztiak, gutxienez, bi hizkuntzetan egon zitezen bermatzekobitartekoak jartzea, alegia.

Bestalde, zerbitzua euskaraz eman ahal izatearren antolatu genuenikastaroan parte hartzeko aukera eskaini genien, zerbitzari euskaldunengaztelaniarako joera aldatzeko eta, erdaldunen kasuan, gaitasun minimoaklortzen trebatzeko.

Herritar bezeroen kasuan, euskarazkontsumi zezaten sentiberatzea zenhelburu nagusia. Horretarako, menuaeuskaraz edota bietara zeukatenjatetxeen gidak banatu genituenBuruntzaldeko etxe guztietara,herritarrek zerbitzua euskaraz non jasozezaketen jakiteko. Alboko irudianduzue gidaren azala.

Gida horren barruan, Buruntzaldeaosatzen duten herrien planoak txertatugenituen, jatetxe parte-hartzaileenkokapena markatuta.

Propaganda egiteko bide bat izan zenjatetxeentzat. Herritarrentzat, berriz, herrian zerbitzua euskaraz ematenduten jatetxeen berri izateko.


2.1.2.2/1 irudia

2.1.2.2 Arrandegiak

Buruntzaldeko 30 arrandegik hartu zuten parte egitasmoan. 15 arrainezberdinekin diseinatutako karteltxoek osatzen zuten lehenengo eskaintza,eta hainbat establezimendurentzat urri samarra geratu zen kopurua. Hortaz,hurrengo egitasmoan, arrandegi bakoitzaren beharrak aurreikusita, 63karteltxo eman genien aukeran.

Hurrengo hauek dira erabilitako euskarriak:

• Arrainen gainean jartzeko karteltxo plastifikatuak. Erraz ezabatzenden errotulagailu horietako batez prezioa behin eta berriro idatzi ahalizateko diseinatuak. Aurrealdean, arrainaren irudia, eta atzealdeadena zuri, jatorria eta derrigor jarri beharreko gainerako datuak idatziahal izateko.

• Agendak kanpainan erabilitako karteltxoetan agertzen ziren arrainekinegindako hainbat errezeta biltzen zituen, haiek prestatzeko aholku etatrikimailuekin. Atsotitzak eta txisteak ere baziren tartean. Azkenorrialdean, parte-hartzaileen zerrenda.

2. Egitea 55

2.1.2.2/2 irudia

• Kartel plastifikatua. Karteltxoetako arrainen irudiez osatua. Arrandegibakoitzeko bat banatu genuen, eta euskaltegietan eta eskoletan ereutzi genituen zenbait.

• Esku-orriak arrandegien bidez banatu genituen bezeroen artean.Aurreko azalean, kanpainaren izena, eta, atzekoan, arrandegi parte-hartzaileak. Barruan, hurrengo irudian ikus daitekeenez, zozketanparte hartzeko baldintzak eta egin beharreko urratsak. Zozketa egitengenuen lehendabiziko aldia izan zen, eta, lortutako arrakasta ikusita,aurrerantzean maizago erabiltzea erabaki genuen.


2.1.2.2/3 irudia

• Kutxa. Arrandegi bakoitzeko bat banatu genuen, txapelketan partehartzera animatzen zen jendeak bere errezeta bertan sartzeko.

• Zozketari dagokionez, herri bakoitzak berea antolatu zuen. Irabazleenberri emateko, herrietako komunikabideak erabili genituen, etaarrandegietan ere jarri genituen saridunen zerrendak.

2. Egitea 57

2.1.2.3/1irudia

2.1.2.3 Harategiak

Buruntzaldeko 74 harategik hartu zuten parte, eta hurrengo euskarri hauekerabili genituen:

• Kartela. Harategi bakoitzeko bat banatu genuen. Ikus irudia.

• Agendak parte hartzen zuten harategien bidez banatu genituenbezeroen artean. Haragi-atalen izenak, harategi eta urdaitegietakohiztegi zabala eta haragi-klase bakoitza prestatzeko aholkuak etatrikimailuak jasotzen zituen agendak. Bukaeran, egitasmo guztietanlez, establezimendu parte-hartzaileen izenak, helbideak etatelefonoak.

• Karteltxoak, harategietan saltzen diren produktuen izenekin. Prezioajartzeko tokia dute eta plastifikatuta daude ezaba daitekeenerrotulagailuz behin eta berriro idatzi ahal izateko.


2.1.2.3/2irudia

• Zozketa. Harategian bertan kontsumitzeko bi sari banatu genuenestablezimendu parte-hartzaile bakoitzeko.

• Zozketan parte hartzeko esku-orriak harategien bidez banatugenituen. Barruan zegoen jokoa osatu behar zuten gezi batez lotuzharagi zatien irudiak eta haiei zegokien izena.

• Kutxa. Harategi bakoitzeko bat banatu genuen, zozketan parte hartzeaerabakitzen zuten herritarren esku-orriak jasotzeko.

2. Egitea 59

2.1.2.4/1 irudia

2.1.2.4 Ile-apaindegiak

Buruntzaldeko ile-apaindegi guztiei eskaini genien egitasmoan partehartzeko aukera, eta 98k hartu zuten parte. Hurrengo hauek dirakanpainarako erabili genituen euskarriak:

• Harpidetza. Argia, Aldaketa 16 ala Gaztezulo aldizkarietarakourtebeteko harpidetza doan egiteko aukera eskaini genien parte-hartzaileei. Horietako 4 egin ziren, bukaeran, hiru aldizkarietako batenharpidedun.

• Liburuxka. 7.500 ale banatu ziren Ile-apaindegietako bezeroen artean.Estetikako gomendioz beteriko 24 orrialdek osatzen zuten: ileanmasajea nola eman, nola makillatu, ilea zaintzeko aholkuak,estetikaren gaineko aholku medikuak, eta abar.

• 50 orduko Ikastaroa eskaini genien.12pertsonek erakutsi zuten partehartzeko interesa, eta haien beharretara egokitu genituen ordutegia,iraupena eta maiztasuna. Oso helburu xumeak ezarri genizkion:

– Ile-apaindegietako eguneroko elkarrizketetan parte hartzekogaitasuna lantzea.

– Establezimendurako oharrak egiten trebatzea.


2.1.2.5/1 irudia

2.1.2.5 Fruta-dendak

Fruta-dendetako materialaren diseinuan hasi baino lehen, establezimenduhorien ohituren inguruko azterketatxo bat egin genuen, eta bi hilabetekoesperientzia pilotua jarri genuen abian, Lasarte-Oriako establezimendufrankiziatu batean. Arrakastatsua izan zenez, egitasmoa planifikatzeaneredu horri jarraitzea erabaki genuen.Parte hartzea erabaki zuten Buruntzaldeko 70 establezimenduetakoarduradunei pasatu genien fruta eta barazkien zerrenda, bakoitzak berepremien arabera zer eta bakoitzeko zenbat behar zuen erabakitzeko.

Hurrengo orrialdeko hauek dira erabili genituen euskarriak:

• Kartela. Kanpainarako diseinatu ziren karteltxoez osatuta.

• Karteltxo plastifikatuak. Fruten eta barazkien gainetan jartzeko 79karteltxo. Oso erabilerrazak dira, eta prezioa behin eta berriroaldatzeko aukera eskaintzen dute.

2. Egitea 61

2.1.2.5/2 irudia

2.1.2.5/3 irudia

• Kutxa sailkatzaileak. Karteltxoak modu ordenatuan gordetzeko.

• Esku-orriak. Fruta-denden bidez banatu genituen zozketan partehartzeko. Letra-zopa batean agertzen ziren barazkien eta frutenizenak aurkitu behar zituen herritar bezeroak. Ikus hurrengo irudia:


• Zozketa. Establezimendu bakoitzeko bi sari entregatu ziren, etairabazleen berri emateko, herriko komunikabideak erabili genituen.

• Zozketarako kutxa. Establezimendu parte hartzaile bakoitzeko batbanatu genuen bezeroen esku-orriak jasotzeko zozketa egunera arte.

2.1.2.6 Errenta-aitorpena

Garaia heltzen denean, herritarrek errenta-aitorpena euskaraz egin dezatensustatzeko, kanpaina bat jartzen dugu abian.

Buruntzaldeko herri bakoitzean errenta egitera dedikatzen direnestablezimendu guztiei ematen diegu egitasmoan parte hartzeko aukera. Bi dira erabili ohi ditugun euskarriak:

• Kartela. Erakusleihoan jartzen du errenta-aitorpena euskaraz ereegiten duen establezimendu parte-hartzaileak, herritarrak errazidentifika dezan.

• Esku-orria. Etxe guztietara banatzen dugu herritarrek errenta-aitorpena euskaraz egin dezaten sustatzeko. Eta establezimenduparte-hartzaileak agertzen dira bertan zerrendaturik, nora jodezaketen jakiteko.

2. Egitea 63

2.1.2.7/1 irudia

2.1.2.7 Gestoriak

2006ko errenta-aitorpenarekin batera, gestorietako gainerako lan-ildo ohikoguztiak kontuan izanda, egitasmo zabalago bat prestatzea erabaki genuen.

Buruntzaldeko gestorien unibertsoa aztertu ondoren, pare batestablezimendu aukeratu genituen, egiten zuten lanaren nondik norakoakaztertzeko. Lana arlo ezberdinetan banatuta zutela jakin genuen horrela,eta, horren arabera, 12 lan-eremu jasotzen zituen inkesta bat prestatugenuen.

Gestiogile bakoitzari pasatu genion aipaturiko inkesta hori, hamabi lan-arloetatik zeintzuetan ziharduten jakiteko. Interesatzen zitzaigun jakiteabakoitzean zein dokumentu erabiltzen zituzten, hizkuntzaren aldetikotratamendua, eta erabiltzen zuten euskarria, informatikoa ala papera zen.

Datu guztiok datu-basean irauli, eta gehienen beharrak kontuan izandadiseinatu genituen egitasmorako elementuak. Hurrengo irudian, Lasarte-Oriako gestoria batean jasotako datuak agertzen dira.


2.1.2.7/2 irudia

Gestorietako lanetara dedikatzen ziren 36 establezimendu aurkitu genituenBuruntzaldean, aseguru-artekariak tartean. Azken horiek, ordea, ezzitzaizkigun momentuz interesatzen, eta 19 gestoria izan ziren, azkenean,parte-hartzaileak.

Hurrengo hauek dira egitasmoan erabili genituen euskarriak:

• Kartelak. Buruntzaldeko gestorietako leihoetan jarri ziren, eta,horretarako garaia zenez, bereziki errenta-aitorpena iragartzekoaprobetxatu genuen. Kartelaren helburua zerbitzua euskaraz ematenzuten establezimenduak identifikatzea zen, eta herritarrek diru-kontuak euskaraz egiteari beldurra galtzea.

2. Egitea 65

2.1.2.7/3 irudia

• Boligrafoak eta abar gordetzeko ontziak ere banatu genituen parte-hartzaileen artean, egunero erabili ohi diren mahai gaineko hainbatelementu bertan modu ordenatuan gordetzeko eta, kanpainarenleloekin serigrafiatua zegoenez, zerbitzua euskaraz ematearengarrantzia gogorarazteko.

• Esku-orriak Buruntzaldeko etxe guztietara banatu genituen. Barrukoorrialdeetan, nomina bat eta zerga-aitorpena egiteko eredua agertzenzen; azalean, kanpainako leloa; eta, kontra-azalean, establezimenduparte hartzaileen izenak.

• CD bat ere banatu genuen gestorietan, erabili ohi dituzten dokumentuofizial nahiz ez ofizialen hainbat ereduz osatuta. Hurrengo irudianCDaren kutxako karatula edukien laburpenarekin.


2.1.2.8/1 irudia

2.1.2.8 Okindegiak

Ogia gure herrietako txoko askotan saltzen da: okindegietan, hainbatdastalekutan, auzoetako denda txikietan, belar-dendetan eta abar. Beraz,lehendabiziko lana kanpaina nori eskaini erabakitzea izan zen.

Enpresa parte-hartzaileak detektatzeko, jarduerari jarraitu genion arrastoa,eta handik atera genuen izan zitezkeen establezimenduen zerrenda.

Bisita egin genien ondoren, eta gure asmoak azaldu. Ogi mota ezberdinakiragartzeko zeukaten modua aztertzeko ere aprobetxatu genuen. Normalean,zurezko apaletan izaten dituzte ogiok sailkatuta, eta ogi mota bakoitzerakotokia estu samarra izan ohi da. Horiek guztiak kontuan izanda ekin genionmateriala prestatzeari, eta hurrengo hauek dira kanpainan erabili genitueneuskarriak:

• Karteltxoak. 25 ogi mota kontuan izanda diseinatu genituen, etaproduktuaren izena eta argazkiaz apaindu. Generiko bat ere egingenuen, oinarrizko barietatetik kanpo gelditzen ziren produktuetarako.Beti bezala, plastifikatuta, gehiago iraun ahal izateko.

2. Egitea 67

2.1.2.8/2 irudia

• Kartel orokorra. Kanpainan erabilitako ogien karteltxoen argazkiezosatua.

• Zakua. 20.000 ale banatu genituen okindegien bitartez. Karratuaegitea erabaki genuen, ogietarako ohikoa den estu eta luzearen ordez,beste erabilera batzuetarako ere balio izateko. Kotoizkoak ziren, etatinta ekologikoz serigrafiatuta zeuzkan ogien izenak eta generikoarenargazkia. Gainerako materialean bezala, kontuan izan genuen Agenda21.


2.2.2.9 Finantza-erakundeak

Buruntzaldeko udalok finantza-erakundeetako hizkuntzazko egoerahobetzeko ere hainbat ahalegin egin dugu. Ahalegin horiek hitzarmenbatzuetan jaso dira. Bereziki, Euskadiko Kutxarekin (2003an eta 2005eansinatutako hitzarmenetan) eta Kutxarekin (2007an) egin dira. Hitzarmenhorien bizkarrezurra finantza-erakundeek berek hartu dituzten konpromisoekosatzen dute: bai herri horietako beren bezeria hobeto zerbitzatzeko (lehenhitza, errentaren aitorpena...), bai herri horietako sukurtsalak hobetzeko(kartelak, leku-izenak...) eta oro har beste hainbat tokitarako ere eraginaizan duten eta zerbitzu zentraletatik kudeatzen diren jardunak (kutxazainautomatikoak...) euskaraz edo euskaraz ere egiteko.

Horretaz gain, ordea, finantza-erakudearen eta Udalaren artekoharremanak, ahozkoak eta idatzizkoak, ahal den guztietan euskaraz izangodirela ere jasotzen da hitzarmen horietan. Hori egia izan dadin, bierakundeen arteko harremanen mapa bat egin dugu, zein lan-jardun nork,zein hizkuntzatan... egiten duen jakiteko eta hizkuntzazko egoerahobetzeko. Asmo horri lotuta ere, Gipuzkoako Aldundiaren eta HizkuntzaPolitikarako Sailburuordetzaren lankidetzarekin, Kutxako sukurtsaletakohizkuntzazko egoeraren argazkia eta hitzarmenaren betetze-mailaegiaztatzeko neurketa-sistema bat prestatzeko bidean gaude.

2.1.3 BezeroakBezeroak eta enpresatik kanpoko eragileak ere kontuan izaten ditugula esandugu esku-hartzea prestatzeaz aritu garenean, 1.2 atalean.

Bezeroen alderdia, 2/1 taulan ikusi dugunez, sektorekako kanpainetaramugatzen dugu oraingoz. Kanpaina horietan erabiltzen ditugun baliabideenberri 2.1.2 atalean zehar eman dugu, eta bezeroengana heltzekodiseinatutako materialaz ere hitz egin dugu. Ez gara bada, haietaz aritukoberriro. Gogoratu: zozketak, agendak, esku-orriak eta bestelakoak.

Enpresatik kanpoko eragileen esparrua, berriz, hurrengo orrialdeetangaratuko dugu.

2. Egitea 69

2.1.4 Enpresa txikien kanpoko eragileakEnpresa txikien kanpoko eragileak hainbat dira, 2/1 taulan ikus daitekeenbezala. Herri mailakoak dira batzuk —herriko merkatarien elkartea edotakontsumitzaileen bulegoa, adibidez—, probintzia mailakoak beste batzuk—Gipuzkoako Bazkundea kasu—, eta autonomia-erkidego mailakoak bestebatzuk —Eusko Jaurlaritza—.

Gure lanean, herri mailako eragileetan zentratu gara, eta hurrengo lerroetanazaltzen dugu orain arte haietako hainbatekin izandako hartu-emana.

2.1.4.1 Herriko merkatarien elkartea

Lasarte-Oriaren kasuan, Aterpea du izena herriko merkatarien elkarteak.Herri gehienetan izaten da halako elkarteren bat, merkatariak informaturikegoteko eta herritarrek herriko establezimendu txikietan eros dezatensustatzeko.

Aipaturiko elkarteak establezimenduekin duen harreman hori aprobetxatunahi izan genuen, merkataritza arloko euskararen erabilera normalizatzekobidean beste urrats bat egiteko. Elkarlana gauzatzeko, euskara planintegrala garatzeko hitzarmena sinatu genuen haiekin.

Plan integrala prestatzeko, Aterpearen jarduera aztertu genuen —hots,irudia eta errotulazioa, pertsonalaren hizkuntzazko gaitasuna, barruko zeinkanpoko harremanak, publizitatea, eta erabiltzen duten dokumentazioa—,eta euskararen erabilera normalizatzeko hainbat eduki adostu genituenhaiekin. Haien ardura da, harrezkero, arlo horietan guztietan, arestianaipatu bezala, euskararen erabilera normalizatzeko bitartekoak jartzea.

Udalarena, bestalde, hartutako konpromisoa betetzen laguntzea,horretarako:

• Hainbat zerbitzu eskainiz:

– Itzulpengintza.

– Testu zuzenketa.

– Hizkuntza erabiltzeko irizpideak.

– Hizkuntzazko aholkularitza.


• Diru-laguntzak emanez:

– Irudia eta errotulazioa egokitzeko.

– Pertsonalaren hizkuntzazko gaitasuna hobetzeko.

2.1.4.2 Ingurumena, Kontsumoa, Merkataritza eta SanitateaDepartamentua

Gure udaleko Ingurumena, Kontsumoa, Merkataritza eta SanitateaDepartamentuak ere oso toki garrantzitsua du merkatarien nahiz herritarrenharreman-sarean. Hori dela eta, haiei zuzenduriko jardueretan euskararenpresentzia bermatzea da aipaturiko departamentuarekin adostutakolankidetzarako dokumentuaren helburua.

Bost lan-ildotan batu ditugu eginkizunak; jarraian azaltzen diren hauetan,hain zuzen ere.

Aldizkaria

Berdea deitzen da, eta urtean lauzpabost ale argitaratzen dituzte, bihizkuntza ofizialak nahiko modu orekatuan erabiliz. Bi puntutan bildu ditugualderdi horri buruz ditugun proposamenak:

• Bi hizkuntza ofizialen erabilera orekatua bermatzea.

• Euskararen inguruko gaientzat txoko espezifikoa egitea.

Hitzaldiak

Asko dira urtean zehar eskaintzen dituzten hitzaldiak; tartean,merkatarientzako zenbait. Arlo honetan adostukakoak:

• Kontratatzen den hizlaria elebiduna izatea, eta hitzaldia bietaraprestatuta ekartzeko eskatzea.

• Jendearen hizkuntzazko profila kontuan izanda erabakitzeahitzaldiaren hizkuntza nagusia.

2. Egitea 71

Ikastaroak

Ikastaroei dagokienez, hurrengoak dira adostutakoak:

• Ikastaroak emateko kontratatzen den enpresari hizkuntzaren aldagaiapresente izateko eskatzea, eta hizlaria elebiduna izango delabermatzea.

• Ikastarorako izena emateko orduan betetzen den inprimakianikaslearen euskarazko gaitasunaz galdetzea, eta horren arabera egiteaikastaroan erabiliko den hizkuntzaren aukera.

• Merkatariei zuzendutako ikastaroek Udalak laguntzen dituenelementuekin zerikusirik badute, zerbitzuak eta diru-laguntzakjasotzen dituen “Euskararekin zeu irabazle” karpeta entregatzea.

Jarraipena

Urtean bitan biltzen gara gauzatuz doazen egitasmoetan euskararenerabilera normalizatzeko bitartekoan jarri diren aztertzeko.

Aurreikusitakoak bete ez badira, zergatiak aztertu eta hurrengorakohobekuntzak proposatzen ditugu.


2.2 Enpresa ertain eta handiakHamar langiletik goragoko enpresak sartzen ditugu talde honetan, eta,tamaina horretako enpresetan eragiteko, sektorekako lanean bezala,Buruntzalde mailako elkarlanaren bidezko esku-hartzea ikusi genuenegokiena.

2004an egin genuen lan-munduan euskararen erabilera sustatzeko lehenengoplana, eta 2008an bigarrena, 2008-2012 plan-aldirako.

Urte hauetan egindako lanari esker Buruntzaldeko 10 enpresek daukate gauregun euskara-plana abian.

Aurrelanak

Enpresa ertain eta handietan euskararen erabilera normalizatzeak epeluzerako lana eskatzen zuenez, bat-bateko jardunetan hasi beharrean,lehenik eta behin, esku hartzeko eredurik egokiena zein izan zitekeenasmatu beharra zegoen.

Enpresa munduarekin harremana duen hainbat erakunderekin biltzea erabakigenuen, Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzakoerabilera-planetako zuzendariarekin, euskara planak egitera dedikatzendiren enpresa aholkulariekin, sindikatu nagusiekin (CCOO, ELA, LAB, UGT),antzeko esperientziak dituzten beste eskualde batzuetako euskara-zerbitzuekin, eta Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluarekin.

Bilera informatibo horien helburua gure lana bideratzeko errealitatea hobetoulertzea zen. Eta hurrengoak dira atera genituen ondorio nagusiak:

• Enpresa handi eta ertainen interbentzioak ezin zuen itxaron.Gizartearen isla izan behar bazuten, langile euskaldunen hizkuntzazkoohiturei erantzun egokia emateko, enpresa horiek ere euskaldundubeharra zeukaten.

• Enpresa bakoitzerako plan bat diseinatu behar genuen, enpresarenberezitasunak kontuan izango zituena, haren errealitateari egokitua,eta enpresaren momentu ekonomikoari eta kudeaketa-sistemari ereerreparatuko ziona.

2. Egitea 73

• Planak, balio sinbolikoez gain —hots, atxikimenduzko sinadurak,diru-laguntzak eta abarrak—, dinamika bat jarri behar zuen abian, etaeuskararen erabileraren normalizazioa benetan bermatu ahal izateko,kudeaketa-sisteman txertatu behar zuen enpresak, beste hainbateginkizunekin egiten duen bezala.

• Plana aurrera ateratzearen erantzukizuna enpresarena berarena zelatransmititu behar genion, bere onurarako zela jabearazi behar genuen,zerbitzuaren kalitatea hobetzen lagunduko ziola, bai halaber, langileakasebeteta, enpresa kohesionatzen.

• Borondatezkoa izan behar zuen, eta parte-hartzezkoa. Eragile guztienparte-hartzea bermatzea izango zen planak aurrera egiteko biderikeraginkorrena.

• Malgua ere izan behar zuen. Ezustekoek eragindako aldaketak ereonartu behar zituen planak.

Buruntzaldeko enpresen unibertsoa aztertzea izan zen hurrengo lana, eta,ondoren, unibertso horretatik, herri bakoitzeko eragin handiko enpresenartetik, hainbat enpresa pilotu aukeratzea. Eragin handiko enpresak esatendugunean, haren barruan hizkuntzak pisu espezifiko handia duela esan nahidugu.

Elay, CAF, Danobat, Ideko, Fagor, MCC koop, Ikerlan, Euskotren, Gureak,Orona eta tankerako enpresa handietako planak dira aurrekariak. Baina, gureeskualdean enpresa txiki eta ertainak askoz ere gehiago direnez gero, haieieman genien lehentasuna, txikientzat eredugarri eta handientzat pizgarrigerta zitezkeelakoan.

Udalen zein Buruntzaldeko organoen funtzio nagusia batez ere planaksustatzea eta prestigioa ematea zela pentsatu genuen, eta, diru-laguntzenatalean (1.4.5) azaldu dugunez, Eusko Jaurlaritzak euskara-planak egitekoematen duen laguntzaren osagarri izan nahi du gureak.

Jarraipen-batzordea

Jarraipen-batzordea Buruntzaldeko arduradun politiko eta teknikoek,sindikatu nagusien ordezkariek, heziketa-zikloetako ordezkari batek etaenpresarien beste batek osatzen dute. Jarraipen-batzordearen eginkizunenartean daude, euskara plana onartu, eta haren gauzatzearen jarraipena


egitea. Inplementaziorako, ordea, planean ezarritako helburuak gauzatzeko,enpresa aholkulari bat kontratatu genuen, ezen eta, euskara-zerbitzuetakobaliabideak kontuan izanda, ez baitzen esku hartzeko beste modurik ikusten.

Ez dago esan beharrik sindikatuen garrantzia handia dela, enpresa-munduaondo ezagutzen dutelako. Hori hala dela, CCOO, ELA, LAB eta UGTrekin jarriginen harremanetan, jarraipen-batzordea osatzeko, eta hainbat gestio etabilera egin ondoren, lortu genuen sindikatu bakoitzeko ordezkari bat izatea.Haien arteko ezberdintasunak kontuan izanda, oso lorpen handia izan dadenak elkarrekin lanean jartzea. Egin duten lana oso emankorra izan delaere esan behar dugu.

Enpresarien ordezkaria lortzea ere oso garrantzizkoa zen guretzat, lan-munduari buruz genuen irudia beste ikuspuntu batekin aberasteko.Harremanetan jarri ginen batekin eta bestearekin, baina, zaila izan daordezkaria lortzea, eta horretan gabiltza oraindik.

Heziketa-zikloetako ordezkaria eskolaren eta enpresaren arteko zubiazeharkatzeko behar genuen. Izan ere, heziketa-zikloetatik ateratzen direnikasle euskaldunek, askotan, ez dute praktikaldia euskaraz egiteko aukerarikizaten, enpresako hizkuntza-ohiturak bestelakoak direlako.

Enpresaren inguruko erakundeak eta haien funtzioak

Jarraipen-batzordea osatutakoan, enpresaren inguruan mugitzen zirenerakundeak eta haien funtzioak zein izan zitezkeen aztertu nahi izangenuen. Hurrengoak dira emaitzak.

Erakunde mota Funtzioa

Zerbitzuajasotzen duenenpresa

Zuzendaritza(enpresarien elkartea)

Enpresan euskararen erabileranormalizatzeko plana egitea etahorretarako neurriak hartzea.Planaren finantziazioaren zati batezarduratzea.Langileak (sindikatuak)

Zerbitzua ematenduen enpresa Enpresa aholkularia

Enpresei planen berri ematea , planaegitea proposatzea, diseinua egitea, etagauzatzen laguntzea.

2. Egitea 75

Administraziopublikoa

Eusko Jaurlaritza

Euskara-planak sustatzeaz eta prestigioaemateaz gain, diruz laguntzea:Planak inplementatzea (HPS),informatikako programak (Kultura),formazioa (HOBETUZ).

Foru Aldundia

Euskara-planak sustatzeaz eta prestigioaemateaz gain, enpresei plana egitenlaguntzea, horretarako diru-laguntzakeskainiz.

UdalaEskualdea

Sustatzea: enpresei informazioa emateaeta motibatzea.Prestigioa ematea: planak egiten dituztenenpresen berri ematea.Laguntzea. Diruz eta planak egitekoaholkularitza emanez.

Euskararenaldeko gizarte-mugimendua

Kontseilua Enpresei informazioa ematea etamotibatzea, gero eta enpresa gehiago sardaitezen euskara planetan.Euskara elkarteak

2.2/1 taula

Lehenengo plan-aldiaren urratsak

Gure lehenengo plana garatzeko eman genituen urratsak azaltzen dituguhurrengo lerroetan.

• Planaren oinarriak jasotzen zituen txostena onetsi genuen jarraipen-batzordean.

• Aurreikusten genituen bisitak egiteko, enpresa aholkulari batkontratatu genuen, eta harekin batera ezarri genituenkomunikaziorako eta sustapenerako oinarriak.

• Bisitatu beharreko enpresen zerrenda osatzeko orduan, inguruarenezaguera eta sindikatuen parte-hartze estimagarria izan genituenlagun. Enpresak aukeratzeko irizpidea, bestalde, hizkuntzan eraginhandia duten langileen kopurua10-25 bitartekoa izatea zen.

• 90 enpresako unibertsoarekin hasi ginen. Horietako 71 bisitatugenituen, eta 4 enpresek erabaki zuten euskara-plana abian jartzea.Beste 38 jarraipena aurrerago egitekotan geratu ziren.

• Bigarren urteko esku-hartzean, aurrekoan bisitatzeke geratu zirenenpresetara jo genuen, eta beste 3 euskara-plan atera ziren.


2.2/1 irudia

• Momentuan 10 dira Buruntzaldean abian duden euskara planak.Kontuan izanda, joan deneko 20 urte honetan, gure esku-hartzearenaurretik, bi besterik ez zirela abian zeuden euskara-planak (Oronakoaeta Berriolakoa), gaude oso emaitza ona dela, azkeneko 4 urteotanegindako lanari esker, beste 9 euskara-plan gehiago abian jartzea. Ikushurrengo irudia.

1.- Fagor Automation Usurbil – Berriola2.- S. Izaguirre3.- Fagor V.Luzuriaga Usurbil4.- Aduriz De Lasarte5.- Tximela6.- Orona7.- Selak8.- Mondragon Sistemas de Información9.- Latz10.- Hator

• Komunikazioaz eta sustapenaz gain, prestakuntza ere planifikatugenuen, eta enpresetako delegatuei zein sindikatuetako estrukturakojendeari euskara-planen inguruko ikastaro informatiboak emangenizkien, euskara-planez ari garenean zertaz ari garen jakin zezaten.

• Udalaren eta sindikatu nagusien arteko hitzarmena ere sinatu genuen,gure lan-harremanen markoa instituzionalizatzeko.

Hausnarketa

Lehenengo plan-aldia bukatzean, egindakoaren inguruko hausnarketarakogeldiunea egitea erabaki genuen 2007an, eta gaiaren inguruko egun osokomintegia antolatu genuen horretarako.

Gonbidatuen artean, eragileak, antzeko programak dituzten eskualdeak,enpresa aholkulariak eta Euskal Herritik kanpoko esperientzia batenordezkaria izan genituen. Mintegia arrakastatsua izan zen, eta aurrerantzeanbi urtean behin egitea erabaki dugu.

2. Egitea 77

Bigarren plan-aldia

Aipaturiko mintegian jasotako hainbat inpresio, iradokizun eta esperientziagogoan genuela ekin genion 2008-2012ko bigarren plan-aldi orokorrari, etahurrengo lan-ildoetan oinarritutako gestio plana onartu genuen lehenengourterako, 2008-2009rako:

• Enpresen unibertsoa osatzea, eta kudeatzeko datu-basea sortzea.

– Unibertsoa osatzeko behar genituen aldagaiak zehaztea.

– Batu baserako irizpideak ezartzea.

– Datu-basea eguneratzeko sistema aurkitzea.

– Wikia sortzea.

• Euskara planen sustapen berria antolatzea.

– Bisitatu beharreko enpresak aukeratzea.

– Bisitak egiteko enpresa aholkularia kontratzea.

– Hartzaile bakoitzaren araberako diskurtsoa eta haienganahelarazteko bitartekoak prestatzea.

• Heziketa zikloko ikasleen praktiketan euskararen erabilerasustatzea.

– Buruntzaldeko ikastetxetako ordezkariekin bilerak antolatzeagaia bideratzeko.

– Praktikak egiteko ikasleak hartzen dituzten enpresen mapaosatzea.

– Ikasleei zuzendutako informazio saioak antolatzea, eta enpresaaholkularien bitartez gauzatzea.

– Hezkuntza Sailarekin harremanetan jartzea, gaia bideratzenlaguntzeko, eskolekin sinatzen duten protokoloan egin beharrekoaldaketak egin zitzaten.


• Komunikazio plana.

– Orain arte egindako guztiak bildu eta aztertzea, aurrera begirakomunikazioan hobeto asmatzeko.

– Buletin elektronikoarekin jarraitzea.

– Web-gunea etengabe elikatzea.

• Koordinazioa.

– Urtean zehar 8 koordinazio bilera egitea, enpresa aholkularieneta Buruntzaldeko udaletako ordezkarien artean.

• Kudeaketa.

– Enpresa aholkulariak 2008-2009rako plana aurkeztea etakoordinazio bileran adostea, ikasturtearen hasieran, irailean.

– 2008-2009rako gestio planari jarraipena egitea, abendura aldera.

– 2008-2009ko gestio plana ebaluatzea, ikasturtearen bukaeran,apirilaren bukaeran.

2. Egitea 79

2.3 Esku hartzeko hainbat baliabideEsku-hartzearen inguruan aritu garenean, bisitak, deiak eta gutunak agertuzaizkigu geure interbentzioaren parte bezala. Momentu batean, bata besteabaino egokiagoa izan daiteke.

Dena dela, bisita da, zalantzarik gabe, biderik emankorrena emaitzaklortzeko orduan, batez ere aurreneko kontakturako. Eskaintza egiten dugunlehendabiziko aldia denean, zaila da dauzkagun zerbitzu guztiak ondoazaltzea aurrez aurreko kontakturik gabe.

Ikus ditzagun baliabideok banan-banan.

2.3.1 BisitaBisita da, esan bezala, bezeroei gure zerbitzuak eta asmoak egokienhelarazteko bidea. Eta, horietan, establezimendua kalera begira izateakerraztu egiten du arduradunarekiko kontaktua. Bisita arrakastatsua izandadin, prestatu egiten dugu, eta gerta daitezkeenak aurreikusi.

Bisita aurretik

• Enpresak dituen lan ohiturez informatzen gara, bisitan noiz joanerabakitzeko.

• Hurbiltasunez, enpatiaz eta asertibitatez jokatzeko bidea prestatzendugu.

• Dauzkaten zerbitzuak edota produktuak zehazki zein diren jakiteazarduratzen gara. Gero, bisitan, enpresariari haiei buruzko gureinteresa erakusteak hainbat informazio interesgarri jasotzeko aukeraematen digu, eta eskaintzan hobeto asmatzeko posibilitatea.

Bisitan

• Solaskidearen arabera aukeratzen dugu diskurtsoa. Harentzat egokiakizan daitezkeen argudioak aurkitzen saiatzen gara.

• Eskaintzen ditugun zerbitzuen abantailez hitz egiten dioguarduradunari.


• Batzuetan sortzen diren erresistentziak eta objekzioak aprobetxatuegiten ditugu, euskararen erabileraren normalizazioak enpresari ekardiezazkieten balioen garrantzia eta abantailak hobeto azaltzeko.

• Enpresaren hainbat datu jasotzen dugu bisitetan, bestela lortuko ezgenituzkeenak. Informazio horrek erraztu egiten digu etorkizunekokomunikazioa, eta zerbitzuak eskaintzeko orduan aurreikuspenakegitea.

Behin lehenengo kontaktua eginez gero, harremanetarako oinarriak jarritagelditzen dira. Geroko lana da elkarrenganako konfiantza hasierako horimantentzeko kontaktuan jarraitzea, eta noizean behin bisita edo deiaegitea, bere intereseko gauzez informatzeko, zerbitzu berriak aurkeztekoedo zerbait behar duen galdetzeko.

2.3.2 DeiaTelefonozko deia oso tresna baliagarria da, kasu batzuetan ezinbestekoa;adibidez, kalera begirako establezimendurik ez daukatenetan, hitzorduajartzeko.

Bada prozedura honetan ere hainbat xehetasun aipagarri:

• Telefonoa hartzen duenari gure eskaintzaren garrantzia transmititzensaiatzen gara, enpresarentzat interesgarria den zerbait dela etaarduradunek jakin beharko luketela.

• Dei laburra egiten dugu. Bisitaren edukiaren inguruko oinarri-oinarrizkoa besterik ez diegu aurreratzen, beti interesa pizteko puntubatekin. Gure solaskideak erabakitzeko ahalmena izatea eskatzendugu, eskuartean dugun eskaintzaren interesa azpimarratuz.

• Argudioak barneratu arte komeni da oinarrizkoen zerrenda itxi batizatea aurrean.

Beste hainbat gestiotarako ere erabiltzen dugu telefonozko deia, hala nola,enpresa berria zabaltzera doazenean, geure zerbitzuak eskaintze aldera,lehenengo hitzordua adosteko, edota eskatutako zerbitzuren bat prestdutela abisatzeko, sektorekako interbentzioan zerbait falta deneangogorarazteko, plan integralen jarraipena egiteko hitzordua jartzeko,hurrengo bisita eguna gertu dagoela eta ordurako aurreikusitako helburuaknola dauden begira ditzaten gogorarazteko, eta abar.

2. Egitea 81

2.3.3 GutunaGutuna, bisita eta deia baino gutxiago erabiltzen dugun baliabidea da.Publizitateari erantzuna emateko, edota mailingaren bidez enpresarentzatinteresgarria izan daitekeen informazioren bat helarazteko erabiltzen dugugehien bat, hau da, euskara ikastaro berrien eskaintza egiteko, euskararenlegearen garapenaren ingurukoak kontatzeko, euskararen erabileranormalizatzeko diru-laguntzen informazioa emateko, eta abar.

2.3.4 E-mailaE-maila gero eta gehiago erabiltzen dugu enpresekiko hartu-emanetan, bainaharremana abian dagoenean: falta den zerbait elkarri bidaltzeko, inkestarenbat betetzeko, enpresarentzat interesgarria izan daitekeen hainbatinformazioren berri emateko eta abar.

2.3.5 Web-orriaBuruntzaldeko web-orria da gure lanaren berri emateko erabiltzen dugunbeste elementu bat. Sektorekako 2.1.2 atalean aipatu dugun bezala,www.buruntzaldea.org web-orrian sartuz gero Buruntzaldeko herriokelkarrekin egiten ditugun egitasmoen informazio orokorra jaso daiteke.


2.4 EskaintzaGure eskaintzaren abanikoa aztertu dugu jadanik, euskararekin zeu irabazlekarpetaren edukiaren berri eman dugunean baliabideen inguruko 1.4atalean.

Atal honen helburua, karpetaren bidez jadanik xehatu ditugun eskaintzahoriek bideratzeko egiten ditugun urratsen berri ematea da.

2.4.1 Zerbitzu minimoen eskaintza zabalaZerbitzu minimoez ari garenean, 1.4.3 eta 1.4.5 ataletan azaldu ditugunzerbitzu eta diru-laguntzei egiten diegu erreferentzia. Enpresek eskatzendituzten elementu solteak izaten dira, hala nola, errotulua jartzeko diru-laguntza, kartelen bat egitea edota itzulpen lanak. Lasarte-Oriako herrikoedozein enpresari egiten zaion eskaintza da, eta hortik dator eskaintzazabala deitzearena.

Jarduera berri baten eskaera heldu bezain laster, harremanetan jartzen garaenpresarekin, aipaturiko zerbitzuen eta diru-laguntzen berri emateko; etagogoan izan ditzan, euskararekin zeu irabazle karpeta entregatzen diogu.

Enpresaren arabera erabiltzen dugun hainbat informazio osagarri ereeramaten dugu gainean: haientzat eredugarriak izan daitezkeen eta euskara-plana baduten enpresen zerrenda, herri mailako enpresa txikietan zeinBuruntzalde mailan egiten diren plan integralena, gure lanaren inguruankomunikabideetan agertu diren berriak, Eusko Jaurlaritzak LanHitzen bidezegin nahi duenaren informazioa, euskararen legea eta kontsumitzaile etaerabiltzaileei buruzkoa, eta abar.

Enpresa askoren kasuan, interesgarria gerta daiteke, etorkizunerakoharreman-bidea irekitzeko balio handiko tresna delako, enpresarenhizkuntza-politikaren gaineko hausnarketarako inkesta eramatea —ikus2.1.1.4 atalean bitartekariei egindakoa— eta bertan uztea, lasai betedezaten.

2. Egitea 83

2.4.2 Euskarako plan integralak eta ziurtagiriakAurreko atalean zerbitzu minimoen eskaintza zabalaz aritu garenean gureeskaintzaren zati bat dela esan dugu, eta herriko edozein enpresataradagoela zuzendua. Bestelakoa da euskarako plan integralen eta ziurtagirieneskaintza. Kasu honetan, hainbat baldintza bete behar dute enpresek planintegrala egiteko edo euskara ziurtagiria jaso ahal izateko.

Enpresetako plan integralak bi lan-lerrotan sailkatzen ditugu:

• Lasarte-Oria mailako sustapena. Plan integrala egiteko baldintzakbetetzen dituzten 1-10 langile bitarteko enpresa txikientzako euskaraplan integralak Euskarako Zerbitzuaren bitartez kudeatzen dira. Azkenurteotan, bataz besteko zortziren bat plan jarri izan dugu urteroabian; guztira 49 dira herrian martxan daudenak gaurko egunarekin.

• Buruntzalde mailako sustapena. Buruntzaldeko enpresa ertain etahandietan euskara planen sustapenerako, enpresa aholkulari batkontratatzen dugu. Arestian aipatu bezala, guztira 10 dira azken lauurteotan abian jarri ditugun euskara planak.

Nola detektatu plan integraletarako enpresak

Lasarte-Oriako enpresen artean euskara plan integralak detektatzekoerabiltzen ditugun bideak:

• Enpresa txikien kasuan, establezimendua zabaltzekotan dabiltzanenpresetara egiten ditugun bisitek pista asko ematen digute planintegraletarako enpresak aukeratzeko orduan; horietako bat,erabakigarria dena, arduradunaren zein zerbitzua emango dutenlangileen hizkuntza-gaitasunarena da.

• Urtero lantzen ditugun sektoreen esku-hartzeak ere ahalbidetzen diguenpresen hizkuntzazko gaitasuna ezagutzea, eta ondorioz planintegraletarako hautagaiak aukeratzea.

• Gainera, aspaldi irekita dauden herriko establezimenduen arteanaukera egiteko, herriaz dugun ezagueraz eta arduradun euskaldunaduten establezimenduen zerrendaz baliatzen gara.


• Plan integralak sinatzeko urtero egiten den ekitaldirako gonbita jasoeta ekitaldira joaten diren establezimenduen arduradunen artean ereizaten dira euskara-plan integraletarako izangaiak.

• Eta, azkenik, komunikabideetan ematen den informazioaren eraginezinteresa erakusten duten bakan batzuk ere izaten dira.

Buruntzalde mailako enpresa ertain eta handien kasuan, plana egitekoakdetektatzeko, inguruaren ezaguera erabili izan dugu orain arte, batez eresindikatuekiko harremanari esker jaso izan dugun informazioa. Hemendikaurrera, ordea, aurrekoaz aparte, enpresen unibertsoa kudeatzeko sortudugun datu-basean jasotako informazioa ere erabiliko dugu euskaraplanetarako enpresak detektatzeko orduan.

Euskara-plan integralerako urratsak

• Plan integral berriak aukeratzea. Daukagun informazioaren arabera,hainbat irizpide kontuan izanda, plana egiteko aproposak izandaitezkeen enpresen zerrenda egiten dugu.

• Proposamena egiteko hitzordua jartzea. Enpresa txikien kasuan,hitzordua jartzeko, establezimendura joaten gara, eta, gure asmoakarduradunari azaldu ondoren, eguna eta ordua jartzen dugu,establezimenduaren elementu linguistikoak aztertzeko.Enpresa ertain eta handien kasuan, ordea, bisitara heldu baino lehen,gutuna bidaltzen zaie, eta gero deia, hitzordua jartzeko.

• Aukeratutako enpresei plana aurkeztea. Bisitan, plana zer denazaltzen diegu, eta zeintzuk diren egin beharreko urratsak, hau da,datuak biltzea, diagnosia egitea, helburuak adostea, hitzarmenasinatzea eta jarraipena egitea.

• Datuak biltzea. Baiezko konpromisoa hartu dutenei elkarrizketa egitendiegu. Elkarrizketa honen bidez, datu asko bildu, eta enpresarennolabaiteko argazki linguistikoa egiten dugu.

• Plana prestatzea. Behin datuak jasotakoan, enpresaren araberakoplana prestatzen dugu, eta, diagnostikoan ikusitakoa oinarri,euskararen erabilera normalizatzeko hainbat helburu markatzenditugu.

2. Egitea 85

• Plana adostea. Aurreikusten ditugun helburuok enpresari aurkeztu, etaberarekin adosten ditugu. Helburuak bete ahal izateko, edukiak, epeaketa arduradunak izendatzen ditugu.

• Planaren hitzarmena prestatzea. Behin plana adostuta, hitzarmenasinatzeko dokumentuak prestatzen ditugu: plana bera eta plan horrengauzatzea arautuko duen hitzarmena, gero ekitaldi publiko batensinatuko dena.

• Hitzarmena sinatzea. Ekitaldi publiko baten bidez sinatzen dituguhitzarmenok. Sinatze-ekitaldia urtean behin egiten da, eta, enpresatxikien kasuan, euskarako ziurtagirien banaketarekin batera. Herrikoenpresa guztiei bidaltzen diegu gonbita, eta herriko komunikabideenbitartez ematen dugu ekitaldiaren berri. Buruntzalde mailakohitzarmenak ere jendaurreko ekitaldi baten bidez sinatzen dira.

• Jarraipena egitea. Enpresa txikiei dagokienez, lehenengo urtean 3aldiz bisitatzen ditugu plan integrala sinatu dituzten enpresak,adostutako helburuak betez doazen ikusteko eta, zailtasunik balego,hari aurre egiten laguntzeko. Bigarren urtean, bi aldiz bisitatzenditugu, eta handik aurrera urtean behin. Baina ez da beti hala izaten,jakina, batzuk lehenengo urtean beteak baitituzte jarritako helburuaketa beste batzuk denboran galtzen baitira. Enpresa ertain eta handienkasuan ere protokoloa daukagu aurreikusita, eta jarraipena egitekoplana abian jarri eta handik urte batera biltzen gara JarraipenBatzordeko ordezkariak enpresako arduradunarekin planaren garapenaaztertu, sortu diren arazoetaz hitz egin eta konponbidea aurkitzensaiatzeko. Enpresa aholkulariarekin ere biltzen gara planaren garapenaberaien ikuspegitik aztertu ahal izateko.

Ziurtagiriak

Ziurtagiriak Lasarte-Oria mailan ematen ditugu, eta hainbat baldintza betebehar dira jaso ahal izateko; hurrengo hauek:

a) Hizkuntzazko gaitasuna

• Enplegatu guztien % 50ek gutxienez euskaraz aritzeko gai izan beharkodute, eta ehuneko horrek % 80koa izan beharko du bezeroekinzuzenean harremanak dituzten langileen kasuan.


• Bezeroekiko ohiko harreman idatzietan euskaraz irakurtzeko etaidazteko gai den enplegatu bat gutxienez izan behar duestablezimenduak.

b) Irudia, errotulazioa eta kanpoko elementuak

• Establezimenduaren ageriko elementu idatzi guztiek bi hizkuntzetanedo euskaraz egon behar dute, bai kanpokoek, bai barrukoek(errotulua, oharrak, prezioak, kutxako txartela, telefonokoerantzungailua). Salbuespentzat hartuko dira izen propioei eta markeidagozkien testuak.

c) Euskara sustatzeko neurriak

• Establezimenduak kontratatuko dituen langileek, bezeroekin lan eginbehar badute, euskaraz jakingo dute, eta, bezeroentzat idatzizko lanikegin behar izanez gero, alfabetatuak izango dira.

• Establezimenduko langileei euskarako ikastaroetara joatekoerraztasunak eskainiko dizkie.

• Bezero berriei harrera egiteko hizkuntza euskara izango daestablezimenduko langilea euskalduna denean.

• Bezeroak kontrakorik adierazten ez badu, establezimenduko langileekeuskara erabiliko dute bezero euskaldunekin dituzten ahozkoharremanetan.

• Bezeroen aurrean, establezimenduko langile euskaldunek euskaraerabiltzeko ahalegina egingo dute.

• Telefonoa hartzean, langile euskaldunek euskara erabiliko dute.

Baldintzon betetze maila grafikoki jasotzeko, ziurtagirirako datu-bilketakofitxa betetzen dugu, irudiarekin eta errotulazioarekin loturiko 47 itemekosatzen dutena. Hurrengo irudian, kanpoko errotulazioaren inguruko hainbat.

2. Egitea 87

2.4.2/1 irudia

2.4.2/2 irudia

Eta hurrengoa da entregatzen dugun ziurtagiriaren adibidea.


2.5 Eskariak bideratzeaEskaintzen ditugun zerbitzuen araberako eskariak izaten ditugu, jakina, diru-laguntzak, itzulpen-zerbitzua eta hizkuntzazko aholkularitza, enpresatxikietan euskararen erabilera normalizatzeko plana, enpresa ertain etahandietan euskararen erabilera normalizatzeko plana, eta euskarakoikastaroak.

Edozein dela jasotzen dugun eskaria, hari erantzuteko egiten ditugunurratsez arituko gara jarraian.

2.5.1 Diru-laguntzak

Irudia eta errotulazioa

• Irudiarekin eta errotulazioarekin loturiko elementuren bat euskarazjartzeko diru-laguntza eskatzeko asmoa erakusten dutenean,horretarako bete behar dituzten baldintzak jakinarazten dizkiegu.Ezer egin baino lehen, karpetan jasota dagoen bezala, proiektuaEuskarako Zerbitzuan aurkeztu behar dutela esaten diegu, egingodutenari oniritzia emateko. Askotan, egin behar dutena egin ondoren—hau da, errotulua edota bisita txartel berria eskuetan dutela—hurbiltzen dira zerbitzura subentzio eske, eta jarri duten testua ez dabeti zuzena izaten. Halako kasuetan, ezin zaie diru-laguntzarik eman.Hori hala gerta ez dadin, hasiera-hasieratik azpimarratzen diegubaldintzak betetzeak duen garrantzia.

• Enpresak bere irudiarekin loturiko elementua euskara hutsean edotabi hizkuntza ofizialetan jarri duenean, faktura aurkeztu behar duEuskarako Zerbitzuan, bai eta egin duenaren erakusgarria ere, hots,argazki bat errotuluaren kasuan, helbidea web-gunerako bada, etalagin bat faktura, bisita-txartel eta antzerakoetan. Kudeaketarakoprograma informatikoa denean, Euskarako Zerbitzuko teknikaria joatenda enpresara, “in situ” egiaztatzeko.

• Baldintza guztiak betetzen dituela ikusita, Euskarako Zerbitzukoteknikariak txostena egiten du.

• Txostena baiezkoa nahiz ezezkoa izan, dekretua egiten dugu, etaenpresarentzako jakinarazpena.

2. Egitea 89

2.5.1/1 irudia

• Dekretua datu-basean konputatzen dugu, onarpena ematen dionzenbakiarekin. Ikus hurrengo irudia.

Pertsonalaren hizkuntzazko gaitasuna

Lasarte-Orian kokatutako edozein enpresatako langileek dute eskubidea,euskaltegietako ohiko taldeetan parte hartu eta Udalak jarritakoaprobetxamenduko zein asistentziako baldintzak betez gero, % 75ekosubentzioa jasotzekoa. Gauza bera sektoreka antolaturiko ikastaroetantrebatzea aukeratzen dutenean. Hurrengo da prozedura:

• Diru-eskaera egiten den garaian, aurreko urtean zehar euskaltegibatean aritu izanaren agiria aurkeztu behar da Udalaren EuskarakoZerbitzuan, subentziorako eskaera-orriarekin batera.

• Euskarako Zerbitzuak egokia ikusten badu, subentzioa bideratzen du,dagokion dekretua prestatu eta ordainketa egiteko.

• Azkenik, datu-basean erregistratzen dugu.


2.5.2/1 irudia

2.5.2 ZerbitzuakEnpresek eskaturiko zerbitzuak bideratzeko orduan, hurrengo hauek dirajarraitzen diegun urratsak:

• Eskatutako zerbitzua prestatzen dugu —kartelak, testuen zuzenketa,itzulpena edo bestelako edozein zerbitzu—, eta entregatu egitendiegu, batzuetan e-mailez —itzulpenen kasuan—, eta beste batzuetaneskura.

• Datu-baseko enpresaren fitxan apuntatzen ditugu egindako zerbitzuok.Horrela, enpresari zenbat lan eta nolakoak egin dizkiogun jakingodugu. Baita lanen bat behin baino gehiagotan errepikatzen den ere.Gestiogile batek, adibidez, eskaileretako bilera-deiaren idatzia behineta berriro bidaltzen badigu itzultzeko, ereduan datuak aldatzeabesterik ez duela egin behar jakinaraziko diogu, eta hurrengoan berasaiatzeko, guk zuzenduko diogula eta.

• Itzulpenak egiten ditugunetan, e-mailez bidaltzen dizkiegu.

3. Egiaztatzea 91

3. Egiaztatzea

Aurreikusitako helburuak zein neurritanbete diren aztertzea da egiaztatzea. Ez da,berez, helburu bat, etengabe hobetzekobide bat baizik.

Eta, hobekuntzarako bide horri ekiteko, bidira erabiltzen ditugun ebaluazio motak:kuantitatiboa eta kualitatiboa. Lehenengoakkonta daitezkeen itemak neurtzen ditu, etabigarrenak kuantifikaezinak.

Ebaluatzean, prozesu osoa hartzen dugukontuan, eta horrek hurrengorako hobekuntzak proposatzeko argibidebaliagarriak ematen dizkigu.

3.1 Ebaluazio kuantitatiboaEbaluazio kuantitatiboaren bidez, kopuruak ateratzen ditugu, esan bezala,eta, horretarako, Enpresak.mdb datu-basera jotzen dugu, gestioetako datuguztiak hor sartzen ditugu eta. Beraz, ebaluazioaren kopuruak modugrafikoan emateko, aipaturiko datu-base horretako irudiak erabiliko ditugu.

3.1.1 Diru-laguntzak eta zerbitzuakKontsulta honen bidez hainbat informazio atera dezakegu:

• Urtean zehar enpresa batek jaso dituen zerbitzuak eta diru-laguntzak.

• Urte horretan oro har eman ditugun diru-laguntzen eta zerbitzuenkopuru globalak.

• Azterketa konparatiboa. Azkeneko urteetan emandako diru-laguntzeneta zerbitzuen kopuruak alderatu eta ondorioak ateratzeko. Azkenhonen adibidea dugu hurrengo irudia.


3.1.1/1 irudia

3.1.1/2 irudia

Hurrengo irudian, urte jakin batean zehar eman ditugun zerbitzuen kopuruorokorrak.

3. Egiaztatzea 93

3.1.1/3 irudia

Urtean zehar emandako diru-laguntzen kopuruak jarraian.

Ikus daitekeenez, datu-baseak kudeaketarako ematen digun laguntzaestimagarriari esker, erraz ateratzen ditugu ebaluazio kuantitatiborakokopuruak.


3.1.2/1 irudia

3.1.2 PublizitateaPublizitatea ebaluatzen dugunean, jakin nahi izaten dugu zenbat publizitatejaso den epe jakin batean, zein enpresari dagokion, zein hizkuntzatan eginadagoen, euskararen erabilera sustatzeko bidalitako gutunek eraginik sortuduten, eta abar.

Hurrengo irudian, 2007ko hainbat hilabetetan jasotako laginak daude, etabatzuetan eman zaien erantzuna.

Jasotzen ditugun datuak dira: zenbat lagin izan diren enpresa bakoitzeko,gutunik bidali diegun, zer motatakoa, eta eragiterik lortu dugun. Horrenarabera erabakitzen dugu beste bideren bat jorratu behar dugun.

3. Egiaztatzea 95

3.1.3/1 irudia

3.1.3 Euskara plan integralakUrte jakin batean zenbat plan integral egin ditugun jakiteko eta aurrekourteetako kopuruekin konparatuta baloratzeko erabiltzen dugu ebaluazioa.Baita plan integralak garatzeko egin diren bisita eta deien kopurua neurtzekoere, edo eman zaizkien diru-laguntzen jarraipena egiteko, edota bestelakozenbat zerbitzu jaso duten jakiteko.

Ebalua dezakegu, gainera, plan integrala abian jarri arte egindako bisitennahiz gainerako gestioen kopurua, bai halaber baliabideak bere neurrianerabili ote ditugun, egindako gestioen kopurua nahikoa izan den ala gehiegi,eta abar.

Aurreko irudiak enpresa batean plan integrala abian jarri arte egindakobisitak, guztira 7, jasotzen ditu.


3.1.4/1 irudia

3.1.4 ZiurtagiriakUrte jakin batean eman ditugun ziurtagirien kopurua ere ebalua dezakegu,aurreko urteetakoekin konparatu, zenbat diren berriak eta zenbati berrituzaien, eta abar.

3. Egiaztatzea 97

3.2 Ebaluazio kualitatiboaGure esku-hartzearen ondorioz, hainbat dira jasotzen ditugun erantzunak,eta gure ebaluazioan toki garrantzizkoa betetzen dute, hurrengo esku-hartzerako oso informazio baliotsua eskaintzen digutelako: argudioakberrantolatzeko orduan, adibidez.

Hurrengo sailkapenean bildu ditugu gure eskaintzari enpresak ematen dizkionerantzun ohikoenak:

• Zerbitzu minimoen eskaintza zabaleko hainbat elementutaninteresatzen da enpresa.

• Plan integralaren inguruko interesa erakusten du.

• Enpresako pertsonalaren hizkuntzazko gaitasuna eguneratzean dagointeresatuta, euskarako eskolen laguntza-ildoetaz.

• Ezetz esaten dio euskararen erabilera normalizatzeko gureproposamenari, ez delako momentu egokia enpresarentzat.

Egitasmo bakoitzaren bukaeran egiten dugun balorazioak osatzen duebaluazio kualitatiboaren beste zati bat. Egindako lana eta lortutakoemaitzak ebaluatzen ditugu. Aurreikusitako zenbaki orokorrak bete diren alaez, eta hala ez bada, egitasmoa planifikatzean akatsa non izan dugunaurkitzen saiatzen gara.

Hurrengo eremu hauen inguruan egiten dugu ebaluazioa:

• Helburuen betetze-mailan arazorik sortu den. Kanpaina aurreikusitazegoen moduan joan den.

• Kronograma bete den ala ez. Kronograma egitean, epeak markatzeanasmatu dugun.

• Interbentziorako eremuak aukeratzean kopuruan asmatu dugun.Helburuak finkatzean, gure ahalmenak eta baliabideak kontuan izandajokatu dugun.

• Baliabideak modu egokian erabili ditugun, gestiorako erabili ditugunharreman-bideak egokiak izan diren, bisitetan erabilitako argudioenzuzentasuna, edota bidali ditugun gutunen eraginkortasuna, deien etae-mailena, eta abar.

• Esku-hartzerako aukeratu ditugun estrategia egokiak izan diren.


• Eskaintzan erabilitako materialean asmatu dugun.

• Eskariari ondo erantzun diogun.

• Enpresarien harrera eta jarrera nolakoa izan den.

• Bezeroen harrera eta jarrera nolakoan izan den.

• Banatutako materialaren egokitasuna, enpresarien zein bezeroenbalorazioa.

• Ezustekoak.

• Ikastaroa izan denetan, antolamendua egokia izan den, aurreikusitakoperspektiba zuzena izan den, ikasleek pozik bukatu duten, jarraitzekogogoarekin gelditu diren, irakasleak egin duen balorazioa, antolaketa,ordu kopurua, taldearen gaitasuna, edukien garapena, asimilaziomaila, eta abar.

Batzuetan, aurreikusten ditugun gauza guztiak ezin izaten ditugu gauzatu,edo antolaketan zerbaitek huts egin duelako, edo enpresariei proposatudiegunean ez dutelako interesik erakutsi, edota gauzatzeko zailtasunakhandiak izan direlako eta ez delako arrakastarako biderik ikusi, eta abar.Intzidentzia horiek guztiak ere aztertzen ditugu ebaluatzean.

Aurreko guztia Lasarte-Oriako establezimendu eta enpresa txikiekin egindakolanaren ebaluazioari buruz egindako hausnarketa izan da.

Buruntzalde mailako interbentzioaren enpresa ertain eta handiei dagokienebaluazioa ere egiten dugu, ikasturte bakoitzaren bukaeran. Jarraipen-batzordeak, enpresa aholkulariak eta Buruntzaldeko teknikariok egiten duguikasturte horren memoria. Bertan, egindako guztiak jasotzen ditugu, bai etahaien ebaluazioa nahiz hurrengo urteari begira hobetzeko proposamenak ere.

4. Doitzea 99

4. Doitzea

Egiten ditugun esku-hartze guztietako balorazioen helburua hobetubeharrekoak detektatzea da, eta hurrengo egitasmoetarako kontuan izatea.

Sektoreka egiten dugun interbentzioetatik ateratako ikasgai batzukzerrendatuko ditugu, doitzearen kontzeptua esparru honetan zertan gauzatuden ikusi ahal izateko.

• Antolatzen ditugun egitasmoetan sortzen diren elementuak euskarriinformatikoan ere jasotzea erabaki genuen. Eta, gainera, formatueditagarrian, kanpaina bukatu ondoren establezimendu bakoitzarenbeharrei erantzuten jarraitu ahal izateko.

• Agenda 21 presente izatea da beste erabaki bat, -garapen iraunkorrasustatzeko Nazio Batuen Erakundearen programa-, eta, materialareneskaria egiten dugunean, baldintza gisa ezartzen dugu, besteak beste,paper birziklatua erabiltzea, edota tinta ekologikoz serigrafiatzea.

• Egitasmoetan erabiltzen ditugun euskarrien entrega ekitaldi publikobaten bidez egiten dugu orain. Lehen, teknikariak egiten zien entregaestablezimenduetan, baina eraginkorragoa ikusten dugu beraieketortzea jasotzera, inplikazio handiagoa eskatzen du eta.

• Euskararen erabileraren normalizazioan erabiltzen dugun argudiatzekoerari ere astindu ederra eman diogu. Helarazten diegun mezugarrantzitsuena da, enpresaren hizkuntza politika egunean jartzekolagundu nahi diegula, etorkizunari aurrea hartzen; horretara begiradagoela gure zerbitzu zein diru-laguntzen eskaintza, enpresarizerbitzua hobetzen laguntzeko.

• www.buruntzaldea.org sortu dugu gure lanaren berri modusistematikoan emateko.

• Publizitateari ematen diogun gutun bidezko erantzunari, bisita gehitudiogu, eragingarriagoa izan dadin.

Aurreko horietaz aparte, beste hainbat gauza ere hobetu dugu, jakina, bainadoitzearen kontzeptua azaltzeko, erakusgarri moduan, botatakoekin nahikodelakoan gaude.


Hasieran esan dugun bezala, inoiz bukatzen ez den sekuentzia daplanifikazioarena: diagnosia egitea, helburuak nola bete planifikatzea,planifikatutakoa inplementatzea, inplementatua ebaluatzea, doitzea, etaberriro hastea.

5. Azken hitzak 101

5. Azken hitzak

Pare bat gauza bukatzeko. Sarreran esan bezala, Lasarte-Oriako enpresa-munduan euskararen erabilera normalizatzeko egiten duguna kontatzea zenliburu honen helburua. Lortu izatea espero dut, eta egiten ditugunak nahikogarbi adierazita uztea.

Dena dela, eta hasieran ere esan dudanez, liburu honek asko irabaziko lukeirakurlearen ekarpenekin. Eta ekarpen horiek egin ahal izateko nahiz sortzendiren zalantzak argitzeko harreman-bideak hurrengo hauek izan daitezke:

• Lasarte-Oriako Udalaren Euskarako Zerbitzura zuzentzea, 943 376 184telefonora (Marifer Gorostiza).

• Posta elektronikoa baliatzea: [email protected].

• Ez ahaztu, gainera, www.buruntzaldea.org web orria.

Anima zaitez, ea guztion artean hobeto asmatzen dugun udalerri batenenpresa-munduko esku-hartzea planifikatzen!


6. Eranskina. [Enpresak.mdb] datu-basea 103

6. Eranskina. [Enpresak.mdb] datu-basea

Askotan aipatu dugu liburuan zehar informazioa kudeatzeko erabiltzen dugunEnpresak.mdb datu-basea. Azken atal honetan, sakonago erakutsi nahidizuegu zertan datzan, haren estrukturaz hobeto jabetzeko.

Hasteko, esan behar dugu, datu-basea informazio-multzo estrukturatu batdela, eta informazio horren barruko atalek erlazioa dutela, gainera, berenartean.

Alor praktikora jaitsita, datu-baseak lana asko errazten digula esangogenuke:

• Informazioa behar dugunean aurkitzeko aukera ematen digu.

• Informazioa orokortuz, erabiltzaile baten baino gehiagoren lana jasodezakegu.

• Informazioa partekatzea ahalbidetzen digu.

• Balio ez duen informazioa saihesteko, daturen bat errepikatzeaekiditzeko programatu dezakegu.

• Datuak eguneratuta izateko aukera ematen digu.

• Bide ezberdinetatik errekupera daitezke datuak.

• Segurtasuna ahalbidetzen du.

• Estandarizazioa dakar.

• Edozein txosten oso azkar ateratzeko bidea ematen digu.

• Kontsultak modu arinean egiteko aukera ematen digu.

• Kontsulta horiek artxibo moduan gordetzeko posibilitatea eskaintzendigu.

• Edozein eremuren gaineko nahi beste kontsulta egiteko bidea irekitzendigu.

Datu-base baten diseinu logikoak datuak nola taldekatu behar direndeskribatuko du. Norberaren beharretara ahalik eta gehien hurbiltzen densistema aurkitzen asmatzean dago gakoa. Hori ez da erabiltzaile normalbaten lana, noski, baizik eta informatikari batena, edota informatikaz askodakien batena.


6/1 irudia

Gure lana, erabiltzaile arruntona, teknikariona, egunerokoa ondo aztertzeada, eta datu-basea zertarako nahi dugun argi izatea, zein informazio motakudeatu nahi dugun, eta nola nahi dugun informazio hori ateratzea.

Hasieran esan bezala, gure datu-basearen formularioak dira hurrengoorrietan ikusiko ditugunak.

Sartzen garenean, zortzi eremu dauzkagu aukeran. Horietako 3 ikusikoditugu sakonean: enpresak, balantzetarako kopuruak eta zerrendak.


6.1.1/1 irudia

6.1 EnpresakHau da eremurik zabalena, eta datuen sartze lana atal honetan egiten dugu.Sei azpi-sarrera ditu, eta banan-banan ikusiko ditugu jarraian.

6.1.1 Identifikazio-fitxaEnpresari buruzko hainbat datu sartzeko erabiltzen dugu. Zenbat etaosatuago izan (arduradunaren izena, kontaktuarena, gerentearena,telefonoa, e-maila eta enpresarekin harremanetan jartzeko beste datuinportante batzuk), orduan eta gehiago lagunduko digu geure lanerakoerabakiak hartzeko orduan.


6.1.2/1 irudia

6.1.2 JardueraEnpresaren jarduerak aurkituko ditugu eremu honetan. Egitasmo batenaurrean, enpresak aukeratzen ditugunean, atal honi erreparatzen diogu,jarduerak enpresaren gaineko argibide asko ematen dizkigu eta.


6.1.3/1 irudia

6.1.3/2 irudia

6.1.3 GestioakFitxa honek enpresarekin egindako gestioen berri emango digu: gestio-mota,bisita edo deia egin den, eta zein arlori dagokion (planari, ziurtagiriari alasektorekako lanari).

Alboan klikatuta, detaile gehiagorekin ikusiko dugu gestio bakoitza.


6.1.4/2 irudia

6.1.4/1 irudia

6.1.4 ZerbitzuakEnpresari eman dizkiogun zerbitzuak eta diru-laguntzak jasotzeko erabiltzendugun eremua da.

Eta, zehaztasun gehiago izateko, alboan klikatu.


6.1.5 PublizitateaEnpresak egiten duen publizitatearen ezaugarriak jasotzen ditugu atalhonetan. Lagina zein hilabetetan jaso den, zein formatutan egina dagoen,eta hizkuntzaren erabilera. Baita gutunaren bidezko erantzuna eman zaionala ez. (Ikus 3.1.2/1irudia)

6.1.6 PlanakEremu honetan sartuz gero, plan integralen eta ziurtagirien gainekoinformazioa aurkituko dugu.

Plana egitean kontuan izaten diren sei arloak agertzen zaizkigu:

• kanpoko erlazioak.

• Barrukoak.

• Irudia eta errotulazioa.

• Kanpora begirako elementuak.

• Publizitatea.

• Hizkuntza erabiltzeko irizpideak.

Baita planaren faseak ere:

• Diagnostikoa.

• Helburuak.

• Enpresaren urratsak.

• Euskarako Zerbitzuarenak.

6.1.6.1 Diagnostikoa

Diagnostikoa euskara-plana egiteko datuak jasotzeko erabiltzen da, etahainbat eremuk osatzen dute.


6.1.6.1/1 irudia

Datuak

Alderdi hau oso garrantzizkoa da, eta enpresa eremuan sartutako datuekosatzen dute. Horien artean, langileen hizkuntzazko gaitasunarena dago, osolagungarria dena enpresa batean egin daitekeen esku-hartzea planifikatzendugunean. Egin dezakegunaren neurria emango digu, hein batean.


6.1.6.1/2 Irudia

Kanpoko erlazioak

Hornitzaile, bezero, erakunde zein enpresaren gainerako ahozko nahizidatzizko harremanetan erabiltzen den hizkuntza.


6.1.6.1/3 irudia

Barruko erlazioak

Langileen arteko harremanak, ahozkoak eta idatzizkoak, zein hizkuntzatanematen diren.


6.1.6.1/4 irudia

Errotulazioa

Enpresaren irudiarekin eta errotulazioarekin loturiko elementuak zeinhizkuntzatan dauden.


6.1.6.1/5 irudia

Elementuak

Enpresak dituen kanpora begirako elementuetan hizkuntza nola erabiltzenden.


6.1.6.1/6 irudia

Publizitatea

Zein hizkuntzatan egiten duten publizitatea.


6.1.6.1/7 irudia

Irizpideak

Enpresak hizkuntza erabiltzeko irizpiderik baduen.

Gestioak

Hasiera batean agertu zaigun eremu berberaren beste sarrera bat da.


6.1.6.2/1 irudia

6.1.6.2 Helburuak

Diagnosian jasotako eremu berak aurkituko ditugu, egoera hobetzekoproposatzen diren neurriekin. Hurrengo irudian, adibidez, kanpokoerlazioekin loturiko helburuak agertzen dira.


6.1.6.2/3 irudia

6.1.6.2/2 irudia

Enpresaren urratsak

Arlo bakoitzean jarritako helburuak betetzeko, enpresak emango dituenpausoak dira.

Eremuan idatzitako guztia ez dago ikusterik, baina, zooma eginda, sargaitezke eremu bakoitzera, eta osorik ikusi.


6.1.6.2/4 irudia

Euskarako Zerbitzuaren urratsak

Euskarako Zerbitzuak helburuak betetzen laguntzeko emango dituen pausoakdira hauek.


6.2/2 irudia

6.2 Balantzerako kopuruak

Kopuru orokorrak

Ebaluazio kuantitatiboan ikusi dugu jadanik arlo honen hainbat adibide; ezditugu, bada, berriro errepikatuko.

Aurreko taulan, urte jakin batean izan ditugun enpresa berriak, zenbat altaeta zenbat baja, zenbat gestio, subentzioetan eman dugun diru kopurua, etaabar.

Enpresa ukituen kopuru orokorrak

Taularen eremu honetan sartuz gero, azken urteetan bisitatu edo gestionatuditugun enpresen kopuruak ikus daitezke, eta konparatu, adibidez (ikus3.1.1/1 irudia).

Gestioen kopurua

Urte batean zenbat bisita, dei edo bestelako gestio egin diren (ikus 3.1.1/2irudia).


6.2/3 irudia

Zerbitzuen kopurua

Urtean zehar zerbitzu mota bakoitzeko zenbat izan diren.


6.2/4 irudia

Subentzioen kopurua

Urte batean eman diren subentzioak zertarako izan diren eta kontzeptubakoitzeko zenbat diru eman dugun (ikus 3.1.1/3 irudia).

Enpresak epigrafeka

Epigrafe bakoitzean daukagun enpresa kopurua.


6.3/1 irudia

6.3 ZerrendakAtal honetan agertzen diren zerrendak hainbat helburu betetzeko osatuzjoan garenak dira.

Etiketak mailing-ak egiteko

Momentuan momentuko helburuen arabera markatzen dugu datu- baseanmailinga nori zuzendu eta nori ez. Etiketak inprimatzeko aukera ematendigu.


6.3/2 irudia

Etiketak eta jarduerak.

Jardueraka ere atera daitezke etiketak; hau da, sektore bat hartzendugunean, sektore horretako establezimendu guztiei zerbait bidali nahibadiegu, atal honetan aurkituko ditugu etiketak prest.

Etiketak eta tipologia

Arestian aipatu bezala, enpresa bateko enplegatuen hizkuntzazko tipologiaezagutzea oso garrantzizkoa da esku hartzea planifikatzekoorduan,arduradunarena batez ere.

Arduradunaren tipologia kontuan izanda ateratzeko aukera eskaintzen digueremu honek: alfabetatua, erdalduna edo pasiboa.

Irudian, arduradun alfabetatuaren tipologiako hainbat enpresa.


6.3/3 irudia

Enpresei egindako zerbitzuak

Enpresa bati egindako zerbitzu guztiak inprimatzeko aukera ematen digu.Askotan, haiei erakusteko ere balio izan dezake.


6.3/5 irudia

6.3/4 irudia

Enpresei emandako subentzioak

Diru-kopurua, dekretuaren zenbakia eta kontzeptua ikusteko.

Arloko enpresak eta epigrafeak

Arlo bakoitzeko enpresen zerrendak ere inprima daitezke.


Planak eta ziurtagiriak

Arlo honetan atera daitezkeen zerrendak egindako euskara-planetakoak etaziurtagirietakoak dira. (Ikus 3.1.4/1 taula)

Enpresek egindako publizitatea

Urte batean zehar enpresek egindako publizitatearen zerrenda izatekoaukera emango digu. (Ikus 3.1.2/1 taula)

Eta, honenbestez, gure datu-basea ulertzeko behar diren zehaztasunakemanda daudelakoan, bukatutzat jotzen dugu atal hau, eta atal honekinbatera liburua.

Mila esker zuen arretagatik.

Documents

Nola sustatu euskara udalerriko enpresetaneuskara.buruntzaldea.eus/fitxategiak/dokumentuak/... · Hitzaurrea Badira hogei urte baino gehiago gure udaleko euskara-zerbitzua sortu zutela