31

nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“
Page 2: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 �

qarTuli

sapirvelgverdo leqsi 3

qarTveli mxedarTmTavrebi

erekle II 4-8

kirion II

sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11

konkursi wlis saukeTeso moswavlis

gamosavlenad 12-13

„saqarTvelo - kavkasiis guli“miunxenis saerTaSoriso gamofena 14

diasporis dRe 2010 15-16

20 weli evropis scenaze 17-18

paemani siyvarulTan 19

muxran maWavarianis gaxseneba 20-21

uReltexilTan morkilanli muxrani 22-24

niko gimelaurs 24

ukanaskneli Txovna 25-29

iumori 30

nomerSia:

garekanis fotos avtori: vaso guleuri

Page 3: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

s a pir v e l g v erdo l e q si

(CaaqreTsulSisioniszari...)

CaaqreTsulSisioniszari daalaverdiswmindasanTeli, omSimimavalsamasxevsuris didsayvirebiskorianteli, romarvxedavdecxeliSanTebiT megalurjebuldedoflisZuZus, romarvxedavdesisxlismarabdas vaJkacTaZvlebiTCakirulkunZuls; romarstirodesZvelimironiT daoblebulisveticxoveli; romRvTismSobelsacarhqondesmudam daxvretilTvalzecremlisoveli; romzRvaTamefisdadianisqals armokvdomodaSviliotia- romarmesmodesmarTlamiwisZvra, rommongolebiqarTlzemodian; romarmesmodesaragvzeoxvra batoniSvilisaleqsandresi; romwiwamurzeZvlebismagier ariyosqvebisisxliTnalesi. vingaaCerebsamxmebisgrigals?― amdeniZvlebiraddamigroveT! meTumomTxovdiTsimRerasaxals, meTugindodiTTanamedroved?.. nuSemibralebT-mevarnacari, nuSemibralebT―megavxdimtveri, nuSemibralebT,esarsracari, romagoniiTasevimReri...

ticiantabiZe

Page 4: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 �

qarTuli

i s t o r i aq a r T v el i m x e d a rT m T a v r e b i

e r e k l e I I

erekle II, kaxeTis mefe 1744-1762 wlebSi, qarTl-kaxeTis mefe 1762-1798 wlebSi. Teimuraz meorisa da vaxtang VI-is asulis Tamar dedoflis Svili. daibada 1720 wlis 7 noembers.

pirveli sabrZolo naTloba 15 wlis asakSi miiRo, rodesac lekTa damarbeveli razmebis winaaRmdeg brZolaSi usardla jars. 1737-1739 wlebSi imyofeboda nadir-Sahis karze da monawileoba miiRo indoeTSi laSqrobaSi.

1744 wels Teimuraz II qarTlis mefe gaxda, xolo erekle II kaxeTisa. 1747 wels Teimuraz II iranSi wavida. wasvlis win man qarTli ereklesa da abdula-begs-ieses Zes Caabara. abdula-begma ereklesTan brZola daiwyo, Tumca kaxT-batonma SeZlo mowinaaRmdegis damarcxeba. 1748 wels ereklem Tbilisi gaaTavisufla iranelebisgan da iq qarTveli mecixovneebi Caayena.

1749 wels Teimurazi qarTlSi dabrunda. marTalia qarTli da kaxeTi damoukidebeli samefoebi iyo, magram mamaSvili SeTanxmebul politikas atarebdnen da faqtiurad aRmosavleTi saqarTvelo erTiani iyo.

imave wlis Semodgomaze, Teimurazsa da erekles erevnis xanma Taraqamebis winaaRmdeg brZolaSi daxmareba sTxova. qarTvelebma gaimarjves da erevnis saxano qarTl-kaxeTis mfarvelobaSi Sevida.

male analogiuri nabiji gadadga naxiCevanis saxanomac.

1750 wels Teimurazma da ereklem daamarcxes yarabaRis mmarTveli fana-xani. imave wels gaimarTa brZola qarTl-kaxeTis samefosa da daRestnel feodalTa laSqars Soris.

daRestnelTa cxenosani jari Tavs daesxa yazaxs da Semdeg mdinare iorze Camodga. qarTl-kaxeTis gaerTianebulma laSqarma Teimuraz meorisa da erekle meoris winamZRolobiT mters gamosasvleli gzebi Seukra. mowinaaRmdege mdinare iors dahyva da danRisSi, ior-alaznis

SesayarTan dadga. qarTvelebi mters wamoewivnen da sastiki brZolis Semdeg gamarjveba moipoves. TviT erekle mowinave jarSi ibrZoda. daRestnelTa gadarCenilma nawilma flatian goras Seafara Tavi, magram flate moswyda da gaqceulebi daiRupnen. qarTvelebma xelT igdes mravali tyve da nadavli.

danRisis brZolis Semdeg daRestneli feodalebi karga xans veRar bedavdnen saqarTveloSi laSqrobas, mxolod mcirericxovani razmebi daTareSobdnen.

1751 wlis ianvarSi qarTl-kaxeTis gaerTianebuli jari War-belaqnis ubatono Temebis dasamorCileblad daiZra. qarTvelTa laSqars axlda ganxelTa da saqarTveloSi mcxovreb mahmadianTa razmebi. maTi mokavSire iyo Saqis-xani aji-Calabic, romelic Semdeg Warel lekebs miemxro.

laSqris bedi mdinare agir-Cais napirze 15 Tebervalis brZolam gadawyvita. qarTvelTa mewinave laSqarma mtris centri gaarRvia, magram didZali qveiTi laSqriT Casafrebuli haji-Calabi moulodnelad daesxa Tavs qarTvelTa marcxena frTas, romelSic qsnisa da aragvis saerisTavoebi Sediodnen. qarTvelTa laSqris mahmadianuri nawili ukuiqca. qarTvelebi damarcxdnen da gamarjveba Saqis-xans darCa. TviT mefe erekle Tavadma beburiSvilma da glexma daviT bostaSvilma gadaarCines gansacdels.

agris brZolaSi damarcxebam Searyia ereklesa da Teimurazis gavlena amierkavkasiaSi. azat-xanma gadawyvita esargebla amiT da iq Tavisi Zalaufleba gaevrcelebina. Tavdapirvelad man erevnis saxanoze miitana ieriSi. erevnis xanma qarTvel mefeebs sTxova daxmareba. qarTvelTa jari bambakSi mivida, magram simciris gamo erevnis saxanoSi gadasvla da mterTan SebrZoleba ver SeZlo. male erevnisken gaemarTa erekle II, romelsac SeuerTda winaT gagzavnili jari.

Page 5: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

qarTvelTa laSqarSi 3000 meomari iyo azat-xans ki 18000 kaci hyavda.

gadamwyveti brZola sofel yirbulaxTan moxda. Tavdapirvelad azat-xanma qarTvelTa marcxena flangs Seutia da ukan daaxevina. ereklem Tavis mxedrobas daqveiTeba ubrZana da ieriSze gadavida. mterma ver gauZlo qarTvelTa Setevas da gaiqca. iranis Sahi azat-xani iZulebuli gaxda zavi daedo ereklesTan.

haji-Calabis dampyrobluri politikiT Seviwroebulma ganjis, yarabaRisa da yaradalis xanebma daxmarebisaTvis mimarTes Teimuraz meoresa da erekle meores. nuxaze salaSqrod mimaval qarTvelebs gzaSi SeuerTda borCalos, daRestnelTa, yazaxelTa, erevnelTa, ganjelTa da yaradaRelTa jari. gaerTianebuli laSqari alazanze wyaldidobis gamo ver gadavida da laSqroba CaiSala. amasobaSi xanebma qarTvel mefeebs uRalates. Teimuraz meorem isini daapatimra da ganjisaken daiZra, raTa iq Tavisi kaci daesva. anjelebma cixis kari daketes da daxmarebisaTvis haji-Calabs mimarTes.

1752 wlis 28 marts, ganZasTan gamarTul brZolaSi qarTvelebi damarcxdnen. am marcxma ereklesa da Teimurazis avtoriteti Searyia da saWiro gaxda axali RonisZiebebis gatareba.

samTviani mzadebis Semdeg, 1752 wlis 1 seqtembers, TulqiTafasTan brZolaSi ereklem sastiki marcxi agema haji-Calabs da misi laSqari

mTlianad gaanadgura. qarTvelTa jarma didad daazarala da qveynidan gandevna saqarTvelos winaaRmdeg mimarTuli mahmadianur saxanoTa kavSiri da amiT saqarTvelos upiratesoba mTel amierkavkasiaSi ganamtkica.

male qarTlisa da kaxeTis samefoebs axali safrTxe daemuqra. gaaqtiurdnen lekebi, romlebic ufro da ufro aZlierebdnen Tavis marbiel laSqrobebs.

1754 wels xunZaxis batonma nursal-begma gaaerTiana avarielTa didi nawili da mravalricxovani laSqriT kaxeTs miadga. gaiara igi Zarcva- rbeviT, aaoxra aragvis saerisTavo, dawva erisTavis sasaxle da monasteri duSeTSi da mWadijvris cixe-galavans Semoertya.

cixis garemocva da brZola 6 dRes gagrZelda. 16 agvistos qarTvelTa laSqarma erekle meoris sardlobiT daamarcxa lekTa laSqari, Tumca lekebis TareSi amiT ar Sewyvetila.

1755 wels nursal-begma qarTl-kaxeTis winaaRmdeg mTeli daRestani da War-belaqani darazma. miimxro Samxalis samflobelo, yaziyumuxis xani da 20 aTasiani laSqriT kaxeTs Seesia. igi yvarlis cixe-galavans Semoadga, sadac gaRma mxris mosaxleoba iyo Sexiznuli. jaris simciris gamo qarTvelebma mterTan Sebma SeuZleblad miiCnies. erekle meorem cixeSi maSveli razmis Segzavna gadawyvita. 207 meomari RamiT qiziyidan gavida, mdinare alazani gadalaxa, miepara lekTa yaraulebs da xmliT gaikafa gza cixisaken. razmma cixeSi dadZali Tofis wamali da sanovage Seitana. mecixovneebma moaxerxes daewvaT lekTa safrebi cixis garSemo. imave dros erekle meorem jari gagzavna Waris dasarbevad. Warelebi cixes moscildnen da col-Svilis misaSveleblad TavianT qveyanaSi dabrundnen. maT gahyva kakis sulTani da daRestnis surxai-xani, 28 seqtembers nursal-begi da Samxalic gaecalnen yvarlis cixes. amrigad CaiSala saqarTvelos aoxrebis gegma.

1756-1757 wlebSi lekebma ramdenjerme gailaSqres qarTl-kaxeTSi, magram yovelTvis damarcxebulebi brundebodnen ukan.

1757 wels Teimuraz meorem, erekle meorem da solomon pirvelma dades xelSekruleba urTierTdaxmarebis Sesaxeb.

1759 wels lekTa 8 aTasiani jari, koxta beladisa da ConCol-musas meTaurobiT saqarTveloSi Semovida. sofel atocTan da dvanis cixesTan ereklem marcxi agema mters. am

mefe erekle II

Page 6: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 �

qarTuli

brZolaSi qarTlisa da kaxeTis mefeebs solomon pirvelic exmareboda.

1762 wels peterburgSi gardaicvala Teimuraz II. qarTlis samefo memkvidreobiT erekle meores ekuTvnoda da manac orive samefo gaaerTiana. am droidan moyolebuli erekle qarTl-kaxeTis mefea. qarTlis Tavadebis nawili erekles winaaRmdegi iyo da SeTqmulebis mowyoba ganizraxes. qarTlis mefed maT vaxtang meeqvsis ukanono Svili paata undodaT. 1765 wels ereklem SeTqmulebis Sesaxeb Seityo da mowinaaRmdegeebi dasaja.

imeve wels erekle meorem gamosca brZaneba, romlis ZaliTac tyveobidan TavisiT daxsnili glexi Tavisufali xdeboda da batons xeli masze aRar miuwvdeboda.

1768 wels daiwyo ruseT-TurqeTis morigi omi. erekle meorem iseve rogorc solomonma gadawyvita Cabmuliyo omSi ruseTis mxares, Tuki es ukanaskneli damxmare jars gamougzavnida saqarTveloSi.

saqarTveloSi Semosul rusTa saeqspedicio razms, romelsac amierkavkasiis frontze osmalTa Zalebis nawili unda miezida, erekle meorem SesTavaza rus-qarTvelTa erToblivi ZaliT axalcixeze galaSqreba. misi mizani iyo mesxeTis gaTavisufleba osmalTa batonobisagan.

1770 wlis martSi rusebisa da qarTvelTa jari SeerTda. rusebis 1200 kacian samxedro razms generali totlebeni meTaurobda, qarTvelTa 7000 kacian laSqars- erekle II.

SeerTebuli mxedroba 24 marts borjomis xeobiT axalcixisken daiZra, 14 aprils aiRo sadgeris cixe, 17 aprils ki alya Semoartya awyuris cixes. iq ereklem uSualod axalcixeze galaSqreba moiTxova, radgan awyuris Znelad misadgomi cixis mcirericxovani garnizonis winaaRmdeg brZola droisa da Zalis dakargvad miaCnda, xolo cixis Rrma zurgSi motoveba misi azriT, TavisTavad gadawyvetda awyuris sakiTxs.

totlebeni SeuZleblad miiCnevda gamagrebuli cixis zurgSi motovebas da amitom saieriSo RonisZiebaTa momzadebas Seudga, magram cixis garemocvisa da brZolis miseuli gegma araswori iyo. amiT isargebla axalcixis faSam da 18 aprils awyuris cixeSi 2000 kaciani damxmare razmi Segzavna.

19 aprils totlebeni Tavisi razmiTurT moulodnelad ukan dabrunda. mterma dro ixelTa, cixidan gamoiWra da Tavs daesxaqarTvelebs. erekle meorem swrafi kontrSeteviT ukuagdo

mteri da aspinZisken daiZra. qarTvelebisTvis gza rom gadaeWra, axalcixis faSam 1500 meomari gamoiyvana axalqalaqisa da xerTvisis cixeebidan, magram ereklem es razmi daamarcxa da ukuaqcia.

male aspinZasTan mtris ZiriTadi Zalebi gamoCnda. osmal-lekTa 8 aTasiani korpusis did nawils ereklem mtkvarze gadmosvlis saSualeba misca, RamiT ki aRababa erisTavs, svimon muxranbatonsa da xudia borbaCaloels malulad gadaaxerxina xidis Tavxeebi. amiT mters ukan dasaxevi gza moeWra.

20 aprils qarTvelebi mtris pirispir sabrZolo wyobiT ganlagdnen: marjvena flangs daviT orbeliani sardlobda, marcxenas- giorgi batoniSvili, SemdgomSi giorgi meTormete, centrs - erekle meore, romelic saerTo xelmZRvanelobasac axorcielebda.

brZola qarTvelTa SeteviT daiwyo. mterma ver gauZlo dartymas da uwesrigod iwyo ukan daxeva xidisaken. Tavxeebgadaxerxili xidi Caingra da asobiT osmal-leki Tan Caitana adidebul mtkvarSi. mterma brZolis velze 4000 mokluli datova. daRupulTa Soris iyvnen osmalTa korpusis mTavarsardali, ramdeni cnobili faSa da begi. ereklem orTabrZolaSi mokla lekTa beladi malaCala, igive koxta beladi. qarTvelebma xelT igdes tyveebi, droSebi cxenebi da didZali iaraRi.

totlebenis Ralatis gamo erekle iZulebuli iyo ukan dabrunebuliyo da Seewyvita warmatebiT dawyebuli laSqroba.1771 wels ereklem xerTvisis cixe aiRo.

1772 wels erekle meorem elCoba gaagzavna ruseTSi anton kaTalikosisa da Tavisi vaJis- levanis meTaurobiT.

1773 wels erekle meorem da solomon pirvelma aRadgines urTierTSoris dadebuli xelSekruleba.

1774 wels ereklem gamosca brZaneba “morige jaris” dawesebis Sesaxeb. aman saSualeba misca mefes, yovelTvis hyoloda 5000 molaSqre. “morige jars” misi Svili- levan batoniSvili meTaurobda.1778 wels qarTl-kaxeTis mefem ganjis mmarTveli faT ali-xani sastikad daamarcxa.1779-1780 wlebSi erekles ramdenimejer mouwia laSqroba erevnis saxanos Tavidan dasamorCileblad.

1782 wlis 21 dekembers erekle meorem oficialuri TxovniT mimarTa ruseTis saimperatoro kars qarTl-kaxeTis samefos

Page 7: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

mfarvelobaSi miRebis Sesaxeb. 1783 wlis 24 ivliss, georgievskSi ruseTisa da qarTl-kaxeTis samefoebs Soris xeli moewera traqtats. 2 noembers TbilisSi ruseTis ori batalioni Semovida.

1784 wels qarTvelTa da rusTa gaerTianebulma jarma Wars Seutia da lekebi daamarcxa.

1785 wlis seqtemberSi avariis mmarTvelma omar-xanma 20 aTasiani jariT qarTl-kaxeTi dalaSqra. ereklem ver SesZlo saTanado winaaRmdegoba gaewia mtrisTvis da iZulebuli gaxda omar-xanisaTvis fuli gadaexada, raTa am gziT daexsna Tavi misi Semosevebisagan.1786 wels ereklem samSvidobo xelSekruleba dado axalcixis faSa suleimanTan.

imave wlis 18 dekembers, sagarejoSi gaimarTa didebulebis TaTbiri, romelzec ganixileboda sagareo orientaciis gadasinjvis sakiTxi.

1789 wlis ianvarSi erekle Sexvda ali-xans. maT gainawiles gavlenis sferoebi da gadawyvites SeTanxmebulad emoqmedaT erToblivi mtris aRa-maxmad-xanis winaaRmdeg.

Tavisi moRvaweobis bolo periodSi erekle meorem rigi seriozuli Secdomebi dauSva, rac mis samSoblos Zvirad daujda.

1790 wels erekles estumrnen imereTis samefos warmomadgenlebi: dosiTeos quTaTeli, eqvTime gaenaTeli, zurab wereTeli, sexnia wulukiZe da sxvebi. isini sTxovdnen mefes imereTis SeerTebas qarTl-kaxeTis samefosTan. mefem darbazi moiwvia am umniSvnelovanesi sakiTxis gadasawyvetad. ramdenime dRe mimdinareobda kamaTi momxreebs (giorgi batoniSvili, daviT orbeliani, Wabua orbeliani, anton kaTalikosi) da mowinaaRmdegeebs (ioane muxran batoni) Soris.

sabolood mefem ganacxada, rom is ver SemoierTebda imereTis samefos da ver waarTmevda taxts Tavis SviliSvils, daviT arCilis Ze, momaval solomon meores, romelic misi asulis, elenes Svili iyo.

am sakiTxis gadawyvetaSi mTavari mainc is iyo, rom imereTi TurqeTis gavlenis sferos warmoadgenda da misi SemoerTebiT erekle mkveTrad gaiuaresebda urTierTobas portasTan, Tanac es im dros ruseTis, romlis mfarvelobaSic ukve iyo qarTl-kaxeTis samefo, interesebSi ar Sedioda.

1790 wels daido “traqtati iverielTa mefeTa da mTavarTagan damtkicebuli,

sazogadosaTvis SeerTebisa qarTlisa, kaxeTisa, imerTa, odiSisa da guriisa”.

1791 wels erekle meorem Secvala taxtis memkvidreobis wesi-mamidan ufros Svilze gadasvlis nacvlad, man brZana mefobis Zmidan Zmaze gadasvla. 1792 wels erekle mefem Tavisi brZanebiT Svilebs daunawila samefo qoneba da gamouyo saufliswuloebi.

1794 wels iranis taxti daikava aRa-maxmad-xanma, romelmac saqarTvelos damorCileba gadawyvita da saamisod samxedro samzadiss Seudga.

1795 wlis ivnisSi qarTvelTa jarma aleqsandre batoniSvilis sardlobiT daamarcxa erevnisa da SuSis saxanoebis dasamorCileblad gagzavnili aRa-maxmad-xanis laSqari.

Tavisi Zalauflebis ganmtkicebis Semdeg aRa-maxmad-xanma erekle meores mosTxova qarTl-kaxeTis samefoze sparseTis batonobis aRdgena da ruseTTan kavSiris gawyveta. georgievskis traqtatis erTguli erekle meore ruseTis mTavrobas daxmarebas sTxovda.

seqtembris dasawyisSi aRa-maxmad-xani 35 aTasiani jariT saqarTvelosken gamoemarTa da 8 seqtembers loRanluR-iaRlujis CrdiloeT kalTebsa da kumisis tbas Soris, mdinare mtkvris napirze dabanakda. sparselTa jarSi TavianTi laSqriT iyvnen ganjis mmarTveli javad-xani, yarabaRel somexTa meliqebi mejlumi da habovi, aseve erevnis xani.

aRa-mahmad-xanis am gamolaSqrebas elodnen saqarTveloSi da mravalricxovani jaris Sekrebac SesaZlebeli iyo, magram ruseTis daxmarebis momlodine erekle meorem drouli da saWiro RonisZiebebi ver gaatara da mters moumzadebeli daxvda. qarTvelma sardlobam gadawyvita gamoeyenebina misadgomebis reliefi da aeZulebina mteri ebrZola iseT pirobebSi, rom ver moexerxebina Warbi Zalebis gaSla da

georgievskis traqtati

Page 8: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 �

qarTuli

brZolaSi Cabma.amasTan qarTvelebma mniSvnelovani

samuSaoebi Caatares TavdacviTi zRudeebisa da poziciebis Sesaqmnelad. qarTvelTa laSqari 5 aTasamde meomars iTvlida, aqedan 2000 imereTis samefodan iyo, maT solomon meore meTaurobda.

qarTvelTa sardlobam laSqari seidabad- mtkvris viwroebSi daabanaka. mewinave razms ioane batoniSvili meTaurobda, marjvena frTas – daviT batoniSvili (giorgi meTormetis Ze), marcxenas- ioane muxranbatoni, centrs da saerTo fronts- erekle meore. centrs ukan marqafSi ori razmi iyo, romelTac vaxtang batoniSvili da oTar amilaxvari sardlobdnen.

aRa-maxmad xanma Tavisi laSqari 14 razmad dahyo da mopirdapire mxares- Savnabadas, TeleTisa da krwanisis midamoebSi ganalaga. jaris zurgSi TurqmanTa 6 aTasiani rCeuli razmi daayena, romelsac Semtevi nawilebis ukan daxevis SemTxvevaSi maTTvis cecxli unda gaexsna.

9 seqtembers diliT, qarTvelTa nawilebis dasazverad da xelsayreli poziciebidan gamosatyueblad iranelTa avangardi soRanluRidan orjer gadavida ieriSze. qarTvelTa mewinave razmma mteri orjerve axlos miuSva, Semdeg ki erTbaSad cecxliTa da moulodneli ieriSiT ukuaqcia. 10 seqtembers mtris mewinave jarma mZlavrad Seutia qarTvelTa gamagrebul xazs tabaxmelisa da Sindiss Soris. am brZolaSi qarTvelebma gaimarjves.

11 seqtembers dilis 7 saaTze, iranelTa laSqari mtkvar-Savnabadas viwroebiT Tbilisisaken daiZra da saaTnaxevris Semdeg qarTvelTa sabrZolo dacvis pirvel pozicias Seutia. 5000 kaci TbilisisaTvis zurgidan mosavlelad TeleTis mimarTulebiT gagzavnes. qarTvelTa laSqarma es Seteva moigeria, magram mtris gaZlierebuli cecxlis Semdeg iZulebuli gaxda Tavdacvis meore poziciaze gadasuliyo.erekle meorem mewinaveebs vaxtang batoniSvilisa da sxva razmebidan amorCeuli qiziyelTa, aragvelTa da TuS-fSav-xevsurTa Zalebi miaSvela. maT SeuerTda Tbilisis mosaxleobis razmi, romelsac sasaxlis msaxiobTa dasis meTauri maCabela edga saTaveSi.

mteri TeleTis mxridan Savnabadis qedze gadmovida da moulodnelad Seutia qarTvelTa marjvena frTas, magram daviT batoniSvilis razmma artileriis cecxliT ukuaqcia igi.

aRa-maxmad xanma adidebuli mtkvari gadalaxa da iqidan daaTvaliera qarTvelTa

poziciebi. qarTvelebma mtris es manevri zurgidan Semovlis saSiSroebad miiCnies, maT ukan daixies da meore mxridan mesame TavdacviT sangarSi myof jarebs SeuerTdnen. moRalateTa daxmarebiT Sahi moxerxebuli foniT ukanve gadavida mtkvarze. iranelTa mewinave nawilebi seidabadis baRebSi SeiWrnen, magram qarTvelTa jari kldeebidan kontrSetevebiT igeriebda mters.

am dros seidabadis samxreTi kalTebidn Setevaze gadavida vaxtang batoniSvilis 2 aTasiani razmi, romlis amocana iyo sparselTa jaris Suaze gakveTa. mterma Tavisi Zalebi am razmis ukugdebaze daabanda. am dros erekle meorem kontrSetevaze gadasvla brZana, magram mZime brZolaSi isedac mcire qarTvelTa Zalebi TandaTan amoiwura da ukan daxeva daiwyo. amave dros krwanisis maRlobidan mterma qarTvelebs zarbaznebis cecxli gauxsna. uecari ieriSi miitanes daviT batoniSvilis razmzec. qarTvelebisaTvis zurgidan Semosavlelad da ukandasaxevi gzis mosaWrelad ramdenime aseulisagan Semdgari cxenosani razmi Sindisis mimarTulebiT gaigzavna. mtris es manevri qarTvelTa sardlobam SeniSna da imerelTa aTaseulis meTaurisa da artileriis ufrosis gasafrTxileblad Sikriki gagzavna, magram igi gzaSi mokles.

erTi saaTis Semdeg qarTvelTa laSqari mesame sangridan meoTxeSi gadavida, aqac erTi saaTi ibrZoda da Semdeg ukan daxeva daiwyo. dRis meore naxevarSi aRa-maxmad-xanma mTeli rezervi brZolaSi Caaba da qarTvelebs devna dauwyo. qarTvelma mezarbazneebma SeZles mtris Setevis droebiT Sekaveba.

erekle meorem da misma 150-mde mxedarma Tbilisze gavliT saguramosken gaswia da bolos Tavi mTiuleTs Seafara. mteri qalaqSi Sevida. maT Tbilisi gadawves da gaZarcves.

marcxma mZimed imoqmeda rogorc piradad mefeze, aseve mis samefozec. rusebs, romlebsac “georgievskis traqtatiT” saqarTvelos daxmarebis valdebuleba hqondaT aRebuli, xelic ar gaunZreviaT, ruseTs awyobda qarTl-kaxeTis samefos dasusteba.

1798 wlis 11 ianvars erekle meore TelavSi gardaicvala. mxcovani mefe sveticxovelSi dakrZales.

momzadebulia telekompania „saqarTvelos” proeqt „mTavarsardlis”

literaturuli scenaris mixedviTavtori levan umikaSvili

Page 9: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

10 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

r e l i g i a

kirion II

sruliad saqarTvelos patriarqi

(1917-1918)

misi uwmindesoba kirion II (eriskacobaSi giorgi saZagliSvili), sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi 1917-1918 wlebSi, qarTveli mecnieri, sasuliero da sazogado moRvawe, qarTuli inteleqtualuri sazogadoebis erT-erTi TvalsaCino warmomadgenelia.

kirion II daibada 1855 wels goris mazris sofel niqozSi sasuliero piris ojaxSi. igi swavlobda ananuris sasuliero skolaSi, Semdeg ki goris sasuliero saswavlebelSi. 1876 wels giorgi saZagliSvilma daamTavra Tbilisis sasuliero seminaria da swavla kievis sasuliero akademiaSi ganagrZo. 1880 wels RvTismetyvelebis kandidatis xarisxiT daasrula akademiaSi swavla da dainiSna odesis sasuliero seminariis inspeqtoris TanaSemwed.

1883 wels saqarTvelos egzarqosis pavles (lebedevi) gankargulebiT gadmovida Telavis sasuliero saswavleblis zedamxedvelis TanaSemwed. 1885-1897 wlebSi wminda kirioni pedagogiur moRvaweobas eweoda gorSi, quTaissa

da TbilisSi. 1886 wels dainiSna kavkasiaSi qristianobis aRmdgeneli sazogadoebis skolebis inspeqtorad. man daaarsa 19 samrevlo skola wignTsacavebiT da biblioTekebiT. amave periodSi qarTul da rusul Jurnal-gazeTebSi igi aqveynebda werilebs, gamokvlevebs saqarTvelos eklesiis istoriaze da qarTul literaturaze iverielis, saZagelovis da liaxvelis fsevdonimebiT.

1896 wels col-Svilis sikvdilis Semdeg igi berad aRikveca kirionis saxeliT. imave wels kirioni qvaTaxevis yovladwminda RvTismSoblis miZinebis mamaTa monasteris winamZRvrad daniSnes da imavdroulad iRumenis wodeba mianiWes. cota mogvianebiT ki, kerZod 1898 wlis 10 maiss, sionis sakaTedro taZarSi arqimandritis wodeba uboZes.

am periodSi RvTismsaxurebis paralelurad kirioni mecnierul moRvaweobasac ganagrZobs. agrovebs xalxuri sityvierebis nimuSebs,

saqarTvelos eklesiis istoria ramdenime periodad iyofa. 1811 wels, rodesac saqarTvelos wmida kaTolike samociqulo eklesiis ukanaskneli kaTolikos-patriarqi, mefe erekle II-is Ze, anton II iZulebiTi wesiT ruseTSi gadaasaxles da saqarTvelos samociqulo eklesiis avtokefalia gaauqmes, daiwyo saqarTvelos eklesiis istoriis axali periodi.

amieridan kaTolikos-patriarqis nacvlad, saqarTvelos samociqulo eklesias egzarqosi marTavda. 1817 wlidan 1917 wlamde saqarTvelos eklesias marTavdnen rusi egzarqosebi (sul 19 egzarqosi), romelnic qarTuli tradiciebisa da erovnuli cnobierebis winaaRmdeg ibrZodnen.

erTi saukune dasWirda qarTvel xalxs eklesiis dakarguli avtokefaliis dasabruneblad. 1917 wels eklesias kvlav qarTveli kaTolikos-patriarqi kirion II (saZagliSvili) moevlina, romelmac udidesi roli Seasrula saqarTvelos eklesiis damoukideblobis aRdgenis saqmeSi.

Cveni Jurnalis am rubrikaSi gTavazobT saqarTvelos kaTolikos-patriarqTa cxovrebasa da moRvaweobas qronologiis mixedviT 1917 wlidan.

Page 10: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 11

qarTuli

swavlobs xalxis zne-Cveulebebs, muSaobs eklesia-monastrebis siZveleebze. Tbilisis saeklesio muzeumebsa da qarTvelTa Soris wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoebis siZveleTa sacavs igi uxvad swiravs eklesia-monastrebSi mikvleul da saojaxo koleqciebidan mopovebul iSviaT xelnawerebs. qvaTaxevis monastris winamZRvrobis dros kirionma qvaTaxevidan Camoitana da Tbilisis saeklesio muzeums 96 cali xelnaweri gadasca, maT Soris XI saukunis saxareba, „daviTni” da sxva mravali saintereso xelnaweri.

1898 wlis agvistoSi arqimandriti kirioni ruseTis wminda sinodma alaverdis episkoposad da saqarTvelos egzarqosis meore qorepiskoposad daniSna, rasac qarTuli sazogadoebis nawili didi sixaruliT Sexvda. maSindel sazogadoebas imedi hqonda rom episkoposi kirioni (misi saqmianobidan gamomdinare) SeZlebda daCagruli erisa da gapartaxebuli eklesiis aRdgenas.

alaverdis eparqiaSi CasvlisTanave kirionma ganagrZo daucxromeli muSaoba. man ganadgurebis piras misuli alaverdis taZris SesakeTeblad proeqti Seadgina da Tavisi xarjebiT daiwyo taZris SekeTeba. amasTanave episkoposi kirioni swavlobda kaxeTis eklesia-monastrebis siZveleebs. man saqarTvelos saeklesio muzeums gadasca 68 xelnaweri.

es is periodia (1811 wlis Semdeg, rodesac ruseTis mTavrobam saeklesio samarTlis uxeSi darRveviT qarTuli eklesiis avtokefalia gaauqma da rusuli wirva-locva daawesa) rodesac xalxi protestis niSnad eklesiebs tovebda, riTic somxebi sargeblobdnen da ukanonod ikavebdnen qarTul marTlmadideblur taZrebs. kirion II iyo erT-erTi im mcireTagani, romelmac xma aRimaRla somxebis mier qarTuli taZrebis mitacebis gamo. man weriliT mimarTa saqarTvelos egzarqoss da am taZrebis dabruneba moiTxova.

alaverdis eparqiaSi gaweuli moRvaweobisaTvis kirioni wminda anas meore xarisxis ordeniT daajildoves da goris eparqiaSi episkoposadgadaiyvanes. gorSi da mis axlomdebare soflebSi sakuTari xarjiT daaarsa skolebi da biblioTeka-samkiTxveloebi.

episkoposis erovnuli suliskveTeba raTqmaunda ar gamohparvia mefis ruseTs da am mizeziT masze saero xelisuflebis mier mkacri, saidumlo meTvalyureoba daniSna. male kirion

II gaaTavisufles goris episkoposobidan, aukrZales sakuTar qveyanaSi moRvaweoba da ruseTSi gadaiyvanes.

devnilobam ver Cakla kirion II-is mebrZoli suli da ucxo mxareSi gadaxvewili saqarTveloSi darCenil megobrebs amxnevebda. 1907 wels miuxedavad episkoposis didi survilisa, mas ufleba ar misces ilia marTlis cxedars gamomSvidobeboda da man mxolod depeSis gamogzavna moaxerxa.

1908 wlis maisSi, saqarTveloSi egzarqosi nikonis mkvlelobis organizeba devnil mRvdelmTavars daabrales da dapatimrebasTan erTad episkoposoba CamoarTves. mTavrobis amgvari qmedebis mizezi iyo kirionis daucxromeli brZola saqarTvelos eklesiis avtokefaliisTvis. amgvarma ciliswamebam aRaSfoTa rogorc saqarTvelo, ise ruseTis sazogadoebis mowinave nawilic.

kirionis dapatimrebis gamo akaki wereTeli wers: „kirionis ambavma laxvari gamiyara,… rac imedi mqonda, sul gamiqarwylda, magram amazed glovis dro ar aris, Tavs ar davzogav, waval peterburgSi da Tu Cemi ar gavitane, cocxali aRar davbrundebi da mtrebs ki ar gavaxareb“.

kirion II ki am gansacdels amgvari ganwyobiT xvdeboda: „vardi ueklod vis moukrefia,

kirion II

Page 11: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

12 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

siyvaruliT unda avitanoT tanjva, vinaidan tanjva siyvarulis nayofia, Zala tanjvaSia“.

1915 wlis ianvarSi daubrunes xarisxi da daniSnes polockisa da vitebskis episkoposad, magram samSobloSi dabrunebis neba ar misces.

1917 wlis 12 marts mcxeTis taZarSi Sedga saqarTvelos saeklesio cxovrebis udidesi aqti, aRdga saqarTvelos samociqulo eklesiis avtokefalia da qarTveli eris daJinebuli moTxovniT episkoposi kirioni samSobloSi dabrunda. CamosvlisTanave igi aqtiurad Caeba mSobliuri eklesiis saqmianobaSi.

1917 wlis seqtemberSi gamarTul saeklesio krebaze igi sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqad airCies da amave wlis 1 oqtombers moxda misi intronizacia.

mravalmxrivi iyo kirion II-is moRvaweoba. sasuliero da sazogadoebriv saqmianobasTan erTad igi aqtiur samecniero kvleviT muSaobasac eweoda. TiTqmis Seuswavlelia kirionis Rvawli qarTuli istoriografiis kvlevis saqmeSi. miuxedavad misi tragizmiT aRsavse cxovrebisa, axerxebda aqtiur SemoqmedebiT moRvaweobas. aRsaniSnavia, rom man wignad gamocemuli ormocze meti monografia dagvitova.

1918 wlis 26 ianvars wminda daviT aRmaSeneblis xsovnis dRes TbilisSi gaixsna universiteti. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqma universitetis eklesiaSi gadaixada paraklisi.

1918 wlis 26 maiss kirion II didi sixaruliT Seegeba saqarTvelos damoukideblad gamocxadebas da 27 maiss Tavisuflebis moedanze

sazeimo paraklisic gadaixada.saqarTvelos eklesiis mwyemsTavrad

dadginebis Semdeg kirions ganzraxuli hqonda kvlav gaegrZelebina samecniero moRvaweoba, magram eklesiis SigniT Seqmnili rTuli mdgomareoba ar aZlevda amis saSualebas. wminda kirionis sarwmunoebriv-erovnuli moRvaweoba mosvenebas ar aZlevda eklesiisa da qveynis mtrebs, daiwyo ciliswamebebi, provokaciebi, muqarebi da Sedegmac ar daayovna.

1918 wlis 26 ivniss kaTolikos-patriarqi martyofis monasterSi mokluli ipoves. martyofis tragediaSi brali miuZRviT yvela imaT, vinc kirion II erovnuli mimarTulebis gamo SeiZules da mis devna- SeviwroebaSi aqtiuri monawileoba miiRes.

es fraza man erT-erT saeklesio wreSi warmoTqva: „oci wlis ganmavlobaSi daSorebuli viyavi samSoblos, Soridan Tvalyurs vadevnebdi, vfiqrobdi, am xnis ganmavlobaSi Tqven sakmarisad SeigeniT saqveyno movaleoba, magram rogorc exla vrwmundebi, Tqven ufro daqveiTebulxarT da daqsaqsulxarT. Tu xelaxla daibadebiT, Torem sxvafriv Tqveni gamobruneba SeuZlebelia“.

wminda sinodma igi 2002 wlis sxdomaze mowameobrivad aRsrulebuli saqarTvelos kaTolikos-patriarqi wmindanad Seracxa da xsenebis dRe 10 ivlisi dainiSna.

moamzadaekaterine cirikaSvilma

Cveni Jurnali agrZelebs JurnalistTa qselis gafarTovebas da elis yvela

dainteresebuli piris gamoxmaurebas sazogadoebriv sawyisebze JurnalTan

TanamSromlobis kuTxiT.

dagvikavSirdiT:

[email protected]

Page 12: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 1�

qarTuli

saTvistomo

- mari pirvel rigSi gilocav germaniis qarTuli saTvistomos wlis saukeTeso moswavlis titulis mopovebas da minda gkiTxo, rogor gaxdi am konkursis monawile.- zogadad Zailan miyvars ucxo enebi, siamovnebiT vswavlob inglisurs da rusulsac, magram gansakuTrebiT germanuli momwons. axalcixeSi gamarTul konkursSi, romelic germanulis saukeTesod mcodnes gamoarCevs, ukve mesamed miviRe monawileoba, anu daarsebis dRidan misi monawile var. pirvel or konkursSi meore adgili davikave. wels kidev erTxel miviRe monawileoba pirvel adgilze gasvlis imediT da gavimarjve kidec.

- rogor moxda Seni sakonkurso SerCeva da ra etapebi gaiare sanam 2010 wlis konkursSi gamarjvebuli gaxdebodi?- SerCeva Semdegnairad moxda: kiTxvebi da testebi goeTes institutis mier iyo Sedgenili, organizeba konkurss adgilze qarTul-germanulma sazogadeoba „edelvaisma“ gaukeTa, gia wiklauris didi mondomebiT da mxardaWeriT. welsac iseve rogorc wina wlebSi germaniis qarTulma saTvistomom da misma Tavmjdomarem leri daTaSvilma konkursSi gamarjvebulisaTvis gimnaziis moZebna da germaniaSi yofnis dros sacxovrebeliT uzrunvelyofa sakuTar Tavze aiRo. yvela am adamianis didi mondomebis Sedegia, rom me dRes miunxenSi var. konkursi ori etapisagan Sedgeboda. pirveli nawili iyo,

wakiTxuli da mosmenili teqstebis gageba.masSi monawileobas 21 konkursanti iRebda, saidanac meore etapze mxolod 12 gadavida, anu vinc umaRlesi qulebi daagrova. meore etapi iyo ukve zepiri. dagvyves jgufebad, romelsac unda moemzadebina Tema „wveulebaze“. Cvenma jgufma gaakeTa “radio gadacema”, romlis farglebSic vsaubrobdiT wveulebebze germanul enaze.

- saboloo SerCeva ra kriteriumebiT moxda?- qulebis mixedviT, anu Sejamda qulebi mosmenili da wakiTxuli teqstebis da Tavisuflad saubris mixedviT. me siamayiT SemiZlia vTqva, rom meore adgilze gasul konkursants 5 quliT vajobe.

- fiqrobdi konkursSi monawileobis miRebamde germaniaSi saswavlo programiT wamosvlaze?- ki da Zalian mindoda. maSinac, rodesac 2 wlis win, pirvelad miviRe konkursSi monawileoba, Zalian mindoda gamarjveba momepovebina da saswavlo programiT germaniaSi wamovsuliyavi, magram ar viyavi darwmunebuli rom enas namdvilad kargad vflobdi. TandaTan enasac vswavlobdi da survilic germaniaSi wamosvlis ufro miZlierdeboda. realurad davinaxe, rom am gziT sazRvargareT saswavlo programiT wasvla SemeZlo. es survili ufro gamiZlierda momdevno konkursSi monawileobis miRebis Semdeg da ufro seriozulad movekide swavlasac, risi SedegiTac Zalian bednieri var.

konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad

konkursi germanuli enis saukeTesod mcodne moswavlis gamosavlenad axalcixeSi ukve tradiciad damkvidrda. mesame welia goeTes instituti, qarTul-germanuli organizacia „edelvaisi“ da germaniis qarTuli saTvistomo erToblivi ZalebiT saukeTeso moswavles avlenen da mis saswavlo programiT germaniaSi Camoyvanas uzrunvelyofen. wlevandel konkursSi gamarjvebuli me-11-e klasis moswavle mariam kapanaZea, misi maspinZeli ki germaniis qarTuli saTvistomos Tavmjdomaris leri daTaSvilis ojaxi.

Page 13: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

1� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

- ras niSnavs SenTvis germaniaSi saswavlo programiT yofna? da ratom aris SenTvis es mniSvnelovani? - aqamde saqarTvelodan arsad ar wavsulvar, pirvelad var sazRvargareT da Sesabamisad, germaniaSi Camosvla CemTvis Zalian didi movlena iyo. Zalian mainteresebda, rogor cxovrobda aq xalxi, rogori iyo aqauri kultura da, rac mTavaria, mindoda gameRrmavebina Cemi codna germanul enaSi. mniSvnelovani ki es imiTaa, rom SesaZlebloba maqvs gavicno bevri sxvadasxva kulturis adamiani, SeviZino axali megobrebi, gavecno am qveyanas da saqarTveloSi axali gamocdilebiT da codniT davbrunde.

- gamarTlda Seni imedebi da warmodgenebi? - ki, namdvilad gamarTlda. gimnaziam Cemze Zalian didi STabeWdileba moaxdina. aq gansxvavebuli swavlis sistemaa, bavSvebic sxvanairebi arian. Zalian kargad mimiRes. bevrTan Zalian davmegobrdi. CemTvis es Zalian saintereso da mniSvnelovani iyo.

- ratom Tvli, rom aq bavSvebi sxvanairebi arian?- Zalian bevr gansxvavebas vxedav Cvens da germanelebs Soris, Tundac yoveldRiur cxovrebaSi. Cvengan Zalian gansxvavebuli mentaliteti aqvT. germanulis enis garda, sxvac bevri viswavle maTgan.

- -am gamocdilebis Semdeg Sens samomavlo gegmebs ufro metad ukavSireb germanias Tu piriqiT? - ki, vukavSireb. gadawyvetili maqvs swavla saqarTveloSi skolis da universitetis damTavrebis Semdeg germaniaSi gavagrZelo. jer zustad ar vici es ra saxiT moxdeba. albaT DAAD-is an rame sxva programiT Sevecdebi wamovide germaniaSi saswavleblad. Cemi survilia isev miunxenSi movxvde. amas ori mizezi aqvs. pirveli is, rom qalaqs vicnob da Zalian momwons, meore, miunxens germaniis masStabiT saukeTeso universitetebi aqvs. saerTod ucxoeTSi swavla Zalian perspeqtiulia, miTumetes germaniaSi.

- ra naxe iseTi aq, rac Zalian mogewona da karg mogonebad gagyveba?- Zalian bevri ramis naxva movaswari am mokle droSi. magram gansakuTrebiT “Deutsches Museum”-i da misi momavalis ganyofileba momewona. aseve uamrav lamaz adgilze viyavi da bevri saintereso adamiani gavicani. Cems mogonebaSi miunxeni yovelTvis Zalian lamazad darCeba.

- rogor afaseb proeqts, romlic monawilec TviTonve xar, asrulebs Tu ara - is Tavis mizans da unda gaagrZelos Tu ara arseboba?- Cemi azriT es Zalian kargi proeqtia da aucileblad unda gaZlierdes da gafarTovdes. is axalgazrdebs SesaZleblobas aZlevs saswavleblad wavidnen sxva qveyanaSi, ukeT Seiswavlon ena, gaicnon qveyana da misi kultura. Zalian minda rom kidev gagrZeldes da bevri axalgazrda Camovides saqarTvelodan germaniaSi saswavleblad. aqve minda madloba gadavuxado yvela im adamians, romlis daxmarebiTac es konkurSi Sedga. maT Soris germaniis qarTuli saTvistomos Tavmjdomares baton leri daTaSvils da mis ojaxs, Cemi gulTbilad miRebisa da maspinZlobisaTvis.

esaubraTinaTin CiTinaSvili

mariam kapanaZeef

Page 14: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 1�

qarTuli

miunxenSi yovelwliurad imarTeba sxvadasxva saerTaSoriso gamofenebi. wlevandel gamofenas „msoflio eklesiis dReebi“ 14 maiss miunxenSi mcxovrebi qarTveli studenetebic SeuerTdnen. am proeqts xelmZRvanelobda germaniis qarTul saTvistomosTan arsebuli turizmis ganviTarebis jgufi, romlis SeqmnaSi didi wvlili miuZRvis miunxenis umaRlesi skolis damamTavrebeli kursis student manana samuSias.

germaniis qarTuli saTvistomos TanadgomiTa da motivirebul studentTa ZalebiT proeqtma warmatebiT Caiara. proeqti ,,saqarTvelo-kavkasiis guli“ saqarTvelos istoriul-religiuri, kulturuli da turistuli kuTxiT warmoadgenda. scenaze erTmaneTs enacvlebodnen germaniis qarTul saTvistomosTan arsebuli momReralTa da mocekvaveTa gundi ,,iberisis“ wevrebi, romlebic aseve TanamSromloben turizmis ganviTarebis jgufTan.

qarTuli xmis polifoniurobiTa da cekviT gaocebuli mayurebeli aRfrTovanebas ver malavda. dasasruls naCvenebi iqna turizmis departamentis sareklamo videorgoli ,,saqarTvelo dRes“.

mayurebelTa umravlesobam darbazidan Cveni partniori turistuli kompaniis ,,kultur-kontoris“ stendisken gadainacvla, sadac maT SesaZlebloba miecaT daegemovnebinaT qarTuli kerZebi, Rvino Tu CurCxela da sareklamo broSurebis daxmarebiT kidev ufro Rrmad gacnobodnen saqarTvelos.

kompania ,,kultur-kontoris“ generalurma direqtorma, q-nma doris berma aRniSna, rom stumarTa raodenobam marTlac molodins gadaaWarba da imedi gamoTqva, rom es xels Seuwyobs saqarTveloSi turizmis ganviTarebas.

aqve daigegma erT-erTi axali proeqti, romelsac germaniis qarTul saTvistomosTan arsebuli turizmis ganviTarebis jgufi germanul kompaniebTan erTad 2 dekembers, miunxenis saxelmwifo filarmoniis SenobaSi gamarTavs.

loreta goleTiani

miunxenis saerTaSoriso gamofena

, ,saqarTvelo - kavkasiis guli “

Page 15: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

1� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

ukve sami welia saqarTveloSi diasporis dRe aRiniSneba. saqarTvelos prezidentis iniciativiT 2007 weli saqarTveloSi diasporis wlad, 27 maisi ki diasporis dRed gamocxadda. 2010 wels diasporis dRe simbolurad 26 maiss gaixsna da or dRes gagrZelda. am dResTan dakavSirebis asze meti qarTveli Camovida amerikis SeerTebuli Statebidan, safrangeTidan, italiidan, Sveicariidan, espaneTidan, germaniidan, kviprosidan, saberZneTidan, belgiidan, ruseTidan, iaponiidan, somxeTidan, belorusiidan, ukrainidan, yazaxeTidan, azerbaijanidan, kanadidan, TurqeTidan, avstriidan, iranidan da SvedeTidan. vizitorTa Soris iyvnen sazRvargareT moRvawe cnobili qarTvelebi: reJisori laSa oniani da momRerali manana jafariZe. delegaciis wevrebma, diasporis sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo ministris aparatis mier dagegmil RonisZiebebSi miiRes monawileoba.

wels qarTuli diasporis dRe sastumro `redisonSi‘‘ gaixsna. samSobloSi Camosul stumrebs diasporis sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo ministri papuna daviTaia miesalma. ‘‘mixaria, rom CamobrZandiT, vfiqrob, kargi tradicia mkvidrdeba. Cven gvsurs, rom es tradicia gagrZeldes, 26-27 maiss mTeli msoflios qarTveloba saqarTveloSi Camovides, raTa erTad aRvniSnoT saqarTvelos damoukideblobis dRe, diasporis dRe. istoriis sxvadasxva periodSi, sxvadasxva negatiuri Tu pozitiuri mizezis gamo saqarTvelos diaspora mTel msoflioSi gaifanta. rac ar unda iyos mizezi amisa, Sedegi erTia - saqarTvelos hyavs didi diaspora - mTel msoflioSi. Cveni mizania, rom ar davkargoT ucxoeTSi mcxovreb TanamemamuleebTan urTierToba.‘‘

misasalmebeli sityvis dasrulebis Semdeg ministrma saqarTvelos diasporis warmomadgenlebi damoukideblobis dRisadmi miZRvnil aRlumze dapatiJa. mogvianebiT ki samSoblodan wasul qarTvelebs saqarTvelos parlamentis Tavjdomare - daviT baqraZe, saqarTvelos parlamentis da mTavrobis warmomadgenlebTan erTad Sexvda. Sexvedra kiTxva-pasuxis reJimSi warimarTa, xelisuflebis warmomadgenlebma moismines

emigrantTa problemebi da dasaxes maTi gadaWris gzebi, aseve imsjeles socialur, politikur da ekonomikur sakiTxebze. daviT baqraZem isaubra saTvistomoebis mniSvnelobaze dRevandel realobaSi da aseve madloba gadauxada maT ruseT-saqarvelos omis dros gamoxatuli mxardaWerisTvis: „saqarTvelo Tqvenc gadaarCineT im dReebSi, rodesac qarTuli droSebiT marTavdiT Tqveni samSoblos mxardamWer aqciebs. maSin am kadrebis danaxva Zalian didi moraluri Zala, mxardaWera da gamxneveba iyo CvenTvis“, – ganacxada parlamentis Tavmjdomarem. imave saRamos stumrebi saqarTvelos damoukideblobis dRisadmi miZRvnil folklorul koncerts daeswrnen.

27 maisic aseve datvirTuli iyo RonisZiebebiT da saqmiani SexvedrebiT. diasporis warmomadgenlebma monawileoba miiRes konferenciaSi da xelisuflebis warmomadgenlebs Sexvdnen. konferenciaze diasporis saministrom waradgina is strategia, romelic unda ganxorcieldes saqarTvelos xelisuflebasa da diasporas Soris. gadaidga mniSvnelovani nabijebi kulturuli da ekonomikuri mimarTulebiT. konferenciis farglebSi ganxiluli iyo bolo wlebSi mimdinare viTareba sainvesticio garemos gaumjobesebis kuTxiT. qarTuli diasporis mxridan gaJRerda mzadyofna investiciis ganxorcielebisa saqarTveloSi mimdinare proeqtebSi. aseve diasporis warmomadgenlebi dainiSnen saqarTvelos savaWro, samrewvelo palatis warmomadgenlebad ‘‘TavianT‘‘ qveynebSi. diasporis saministrom sazRvargareT arsebul folklorul ansamblebs, maT Soris germaniis qarTul saTvistomosTan arsebul ansambl „iberiss“, gadasca sacekvao kostumebi da musikaluri instrumentebi. imave dRes saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis saxelmwifo muzeumSi qarTuli diasporisadmi miZRvnili gamofena gaixsna, romelzec ucxoeTSi mcxovreb qarTvelTa kulturuli moRvaweobisa da cxovrebis amsaxveli fotoebi da eqsponatebi iqna gamofenili. amave muzeumSi gaimarTa me-20 saukuneSi TurqeTSi moRvawe didi qarTvelis, axmed melaSvilis cxovrebisa da moRvaweobis amsaxveli wignis prezentacia. aRsaniSnavia, rom

diasporis dRe 2010

Page 16: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 1�

qarTuli

amave dRes 31-e sajaro skolas mieniWa axmed melaSvilis saxeli.

datvirTuli dRis bolos, stumrebma qalaqis axali proeqtebi daaTvalieres. diasporis warmomadgenlebma moinaxules axlad aSenebuli Sinagan saqmeTa saministros „gamWvirvale“ Senoba TbilisSi. am eqskursiis farglebSi aseve dagegmili iyo q. rusTavSi axlad aSenebuli saqarTvelos Ss saministros momsaxurebis saagentos centraluri ofisis monaxuleba. rusTavSi vizits siurprizis gareSe ar Cauvlia. TiToeul stumars improvizirebuli sagamocdo testis „Cabarebis“ Semdeg saCuqrad gadaeca qarTuli marTvis mowmoba da suveniri: sakuTari saxelis Semcveli avtomobilis sanomre niSani.

diasporis dReebs Tan sdevda vaxSmoba qarTul restornebSi, maT Soris yvelaze STambeWdavi iyo daxurvis banketi, restoran „metexis CrdilSi“. sazRvargareT myof qarTvelebs saSualeba miecaT daegemovnebinaT ugemrielesi qarTuli kerZebi da moesminaT qarTuli musika. sufris wevrebs Tamadoba gauwia, yvelasaTvis sayvarelma momReralma – buba kikabiZem. saRamo iyo saintereso da emociebiT datvirTuli dReebis STambeWdavi dagvirgvineba.

qarTuli diasporis warmomadgenlebma dadebiTad Seafases saministros mier am forumis organizebisTvis gaweuli muSaoba da didi madloba gadauxades saministros aparats Tbili da siyvaruliT aRsavse maspinZlobisaTvis.

nino CxikvaZe

Page 17: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

1� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

afiSebi, romlebic TibaTvisTvis moifina ingolStadtis quCebSi qarTuli kameruli orkestris am qalaqSi moRvaweobis oci wlisTavis iubiles gvauwyebdnen da araCveulebrivi kvireulis molodiniT aRgvafrTovanebdnen. arc am qalaqis presas da televizias dauzogavs energia da ,,Cveni qarTvelebis” pativsacemad da dasafaseblad dauRalavad saubrobdnen.

saiubileo kvireulis farda ingolStadtis Teatris did sakoncerto darbazSi 18 ivniss gaixsna da mis daSvebamde scenas qarTuli suli da geni amkobda. Tumca am saRamoebis uSualo monawileebze qvemoT minda SevaCero yuradReba, radgan manamde im adamianebis Rvawlia dasafasebeli, romlebmac qarTuli orkestri

20 weli evropis scenaze

ase Seiyvares, gadaarCines da is dideba, romelic TilismasaviT misi Seqmnis dRidan dahyveboda orkestrs ase SeunarCunes. es adamianebi germanelebi, bavarielebi, ingolStadtelebi arian, im qalaqis mkvidrebi, romlis quCebSic ager ukve 20 welia sityva ,,Georgische“ amSvenebs yovel kuTxes, afiSebs, avtobusebs, saiubileo Tu sadResaswaulo saRamoebs da ra gasakviria Tu vityvi, rom am qalaqSi ager ukve ramdeni xania qarTveli Tavaweuli dadis.

,,didi madloba” - ase daasrula Tavisi sityva orkestris megobarTa wris Tavjdomarem, baton frideman gotcgerma saiubileo dRisadmi miZRvnil molocvaSi da xazgasmiT aRniSna, rom

ara qarTvelebi, ingolStadtis kulturuli cxovreba siRaribes moicavdao.

aseve mniSvnelovnad daafases TavianT gzavnilebSi ingolStadtis qarTuli kameruli orkestris moRvaweoba bavariis premier-ministrma, baton horst zeehoferma da qalaq ingolStadtis merma, baton alfred lemanma, saqarTvelos elCma germaniaSi, qalbatonma gabriela fon habsburgma da sapatio konsulma, baton klaus hipma. kvlav udidesi Tanadgoma gamoiCines sponsorebma, firma ,,audim” da bank ,,Sparkasem”.

orkestrs uamravi stumari ewvia, rogorc qarTveli, ise ucxoeli, rogorc musikosi, ise msmeneli. saiubileo koncertebs ganumeorebel simSvenieres matebdnen saqarTvelodan Camosuli folkloruli ansambli ,,rusTavi”, Semdeg markus poSneri, orkestris yofili diriJor-xelmZRvaneli, romelmac qalaqSi nostalgiis grZnoba gaaRviZa. araCveulebrivi pianisti irma isakaZe da ganumeorebeli mevilione liza baTiaSvili. daskvniT koncerts warmoudgeneli elferi Semata amerikidan megobrebTan specialurad Camosulma saxelganTqmulma pianistma aleqsandre korsantiam. agreTve aJRerda kompozitor gia yanCelis da iozef bardanaSvilis nawarmoebebi. warmoudgenelia didi pativiscemiT ar aRiniSnos orkestris diriJor-xelmZRvanelis, baton ariel cukermanis suliskveTeba. mTeli am xnis

Page 18: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 1�

qarTuli

manZilze igi berketad idga anTebuli cecxlis sadarajoze.

me kvlav minda davubrunde koncerts, romelmac ingolStadti erTianad aaforiaqa da aRanTo. es ansambl ,,rusTavis,, gamoCena iyo qarTuli polifoniuri simRerebis fenomeniT Tu ,,sulikos” aJRerebiT, gandaganas, xorumis Tu farikaobis SesrulebiT. miuxedavad imisa, rom ansambli ukve araerTxel estumra qalaqs, misdami cxoveli interesi kvlavindeburad usazRvroa. es sasiamovno faqti Tavad ansamblis xelmZRvanelmac, baton anzor erqomaiSvilmac aRniSna CvenTan saubarSi: ,,me meamayeba, rom Cven did saqmes vakeTebT - qarTuli suli gamogvaqvs sazRvargareT. qarTuli kameruli orkestri da ansambli ,,rusTavi” TiTqmis erTdaigive dros Seiqmna, Cveni megobrobac mraval wels iTvlis. TiToeuli Cveni Sexvedra warmoudgenel sixaruls mgvris. Cveni erTad gamosvla CemTvis zeimia. mixaria, rom amdeni xnis manZilze ar

dakargula es urTierTobebi.Seufasebelia qarTuli kameruli

orkestris Rvawli. isini TavianTi maRali profesionalizmiT udides popularizacias uweven qarTul kulturas. didi madloba ingolStadts, qalaqs, romelmac 20 wlis iubile ase maRal doneze aRniSna. samwuxarod amis Sesaxeb saqarTveloSi mwiri informaciaa.

mTeli guliT vulocav orkestrs am saxelovan iubiles. marTalia, me isini menatrebian, magram vici, rom did saqmes akeTeben, amitomac Semdgom warmatebebs vusurveb qarTuli kulturis sakeTildReod.”

aseTive did mniSvnelobas aniWebs pianisti aleqsandre korsantia qarTuli orkestris ucxoeTSi moRvaweobas. mas miaCnia, rom ,,orkestri saqarTvelos elCia aramarto germaniaSi, aramed mTel msoflioSi. isini moralurad mxarSi udganan saqarTvelos.

Cemi pirveli SemoqmedebiTi nabijebi am orkestrTan aris dakavSirebuli da bunebrivia is didi sentamentaluri grZnobac, rac me gamacnia am jgufTan mimarTebaSi. maTTan erTad gamosvlisas me bevrad ufro emociurad vukrav.

CemTvis mniSvnelovania isic, rom am mSvenier solistebis jgufs yovelTvis kargi diriJor-xelmZRvanelebi hyavda da asea exlac. uniWieresi fleitisti, batoni ariel cukermani amave dros Zvirfasi adamianicaa. misi da orkestris urTierToba imdenad uSualoa, rom es did filosofiur datvirTvasac iZens. gaxsnili urTierTobisaken ibrZvis Tanamedrove adamiani da is, rac aq xdeba am didi procesis patara nawilia.”

Cveni Jurnalis mkiTxvels araerTxel hqonia SesaZlebloba gascnoboda am SesaniSnavi orkestris solistebs, pirdapir maTgan moesminaT SemoqmedebiTi cxovrebis gzaze gancdili mogonebebi, romlebic, dameTanxmebiT, yovelTvis siamayis grZnobiT iyo gamsWvaluli, radgan icodnen, rom isini saqarTvelos saxelis sadideblad iRwvodnen, ise, rogorc musikosi vitali sixaruliZe aRniSnavs ,,Cveni scenaze gasvlis yoveli momenti gvafiqrebinebs, zurgs ukan saqarTveloa”.

nino cxomeliZe - deperSmidti

Page 19: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

20 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

Zvirfaso mkiTxvelo, 4 ivliss miunxenSi Catarebul saRamoze minda giambo. amjerad ori qarTveli poeti – maia TabukaSvili da loreta goleTiani gvmaspinZlobda. zafxulis mzian dRes (zafxuli da mze aq, samwuxarod, iSviaTi kombinaciaa) am lirikuli saRamos saxiT lamazi finali elodeboda da mec amaRlebuli ganwyobiT SevuerTdi „Aurora-bar“-Si Tavmoyril poeziis moyvarulT. maT, vinc am saRamos ar daswrebia minda cota ram movuyve maiasa da loretas Sesaxeb. maia TabukaSvili daibada 1976 wels q. rusTavSi. is swavlobda ilia WavWavaZis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi germanuli enis fakultetze. Semdeg man swavla gaagrZela bambergSi, oto-fridrixis saxelobis universitetis germanistika-Jurnalistikis fakultetze. maia nafici Tarjimania da swavlis paralelurad mTargmnelobiT saqmianobasac eweva. 2009 wlidan igi uZRveba litereturul saRamoebs bambergis kino „Lichtspiel“-Si. rogorc TviTon mogviyva, litereturaze da poeziaze uzomod Seyvarebuli Rameebsac aTenebda kiTxvaSi da leqsebsac werda. mogvianebiT, germaniaSi cxovrebis pirvel wlebSi, qarTulad mxolod werilebs Tu werda. mere ki: ,,...davbrundi da vxedav, sityvebic modian, sivrceSi mkvidrdeba maTi melodia...“ – wers igi 2005 wels. ori welia, maia germanul enazec wers. maias mier poeziis saRamoze wakiTxulma leqsebma msmeneli moajadova.

loreta goleTians ukve kargad icnobs miunxeneli (da ara marto miunxeneli) mkiTxveli. 2007 wels ,,fertili Ramis” (ase hqvia loretas leqsebis pirvel krebuls) warmatebis erT-erTi mowme mec gaxldiT. 4 ivlisis saRamozec misi erTguli msmenelebisTvis kidev erTxel aJRerdnen nacnobi striqonebi ,,fertili Ramidan”. loretam aseve Tavisi axali leqsebi, maTi Targmanebi da ramdenime germanuli miniatura waikiTxa. mogexsenebaT, poeziis Targmna rTuli saqmea, magram es mas araCveulebrivad gamouvida, rac saRamoze myofma germanelma stumrebmac aRniSnes.

paemani siyvarulTan

maia TabukaSvili

es lamazi saRamo aseve daamSvena nino margvelaSvilis mier aJRerebulma Sopenisa da raxmaninovis hangebma. dasasruls maiam da loretam msmenelTa SekiTxvebs upasuxes. me ar var literaturisa da poeziis kritikosi, ubralod mindoda, gadmomeca, rom Zalian saintereso da mravlismomcemi iyo am ori poetis samyaroSi mogzauroba. Cemi azriT, am leqsebad ametyvelebul fiqrebs da emociebs siyvaruli hqvia, siyvaruli-yvelafris momcveli da damtevi... da swored masTan viyaviT im saRamos yvelani paemanze. P.S. saRamo dasrulda... gareT gamosulebs kokispiruli wvima dagvxvda gamcileblad. RmerTo, rogor uxdeba wvima da es paemani erTmaneTs.

nana gobeCia.

loreta goleTiani

Page 20: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 21

qarTuli

megona saukuneebis miRmidan mesmoda misi xma. xmac iseTi hqonda, raRac ufro meti iyo vidre Zexorcielis yelidan amosuli... TiTqos es xma sityvebis gareSec sabrZolvelad geZaxda. TiTqos misi gulic mxolod imitom Zgerda, rom Sens mkerdqveSac aeCqarebina sisxli

sad ar daRvrili... nadidgorali, naSamqorali...

saxelic iseTi hqonda - Zalian qarTuli da JReradi, xmadabla Tqma rom ar mouxdeboda arafriT. amitom Tu daasaxelebdi, omaxianad unda dagesaxelebina - muxran maWavariani!

verc ki warmomedgina axalgazrda, misi sibrZne asakisa da gamocdilebis STabeWdilebas qmnida, jer kidev aTeuli wlebis win, roca asakovnobamde didi gza hqonda savali. es `asaki da gamocdileba~ mis yvelaze adreul leqsebSic Canda.

kidev ver warmomedgina muxran maWavariani saxlSi, savarZelSi mokalaTebuli, moSvebuli da gancxromili. is xmaliviT iyo, romelsac vadaSi Cagebis Jami jer ar dasdgomoda... misi aziduli warbebi TiTqos momarTul da daWimul sxeulsa da suls bolo Strixs matebda. misi sityva maSinac ki sabrZolo yiJinasaviT ismoda, roca brZolis niSan-wyali aRar etyoboda istoriulad omebiT gadaRlilsa da Zlieri mezoblis wnexs qveS moyolil saqarTvelos.

is modioda da Tavisi qarTuli sisxli mohqonda, rogorc Caumqrali cecxli da rogorc sakraluri swavleba, ise unda gadaeca STamomavlobisaTvis. mohqonda sisxli, romelsac

`gzadagza svamdnenamRvrevdnen, Rvridnen, uRmerTod hryvnidnen, ugulod hyidnen, da... miuxedavad amisa, mainc –

gamoiara rusTvelis guli, gamoiara vaxtangis guli, gamoiara Tamaris guli, gamoiara sulxanis guli~... sakraluri swavleba SemTxveviT ar

mixsenebia. geni da sisxli, rasac ase xSirad vaxsenebT xolme sxva araferia, Tu ara cnobiereba Seni eris fesvis codna-cnobiTa da winapris sibrZniT nakvebi. es genebTan erTad ki gadmogvecema, magram Sesabamisi swavlebiT Tu ar ganmtkicda, ise ikargeba, rogorc peSvSi Casxmuli wyaros wyali.

maxsovs daRlili, gabrazebuli da

gangeb mdumare poeti. is dro iyo, roca ukve sakuTari TvaliT naxa, iq, sadac saqarTvelos gadasarCeni omi unda yofiliyo, eris bedi unda gadawyvetiliyo, sul sxva miznebisTvis duRda cxovreba.

- rogor minda, gesaubroT... - vuTxari mokrZalebiT.

- ar SemiZlia! marTla ar SemiZlia... vnaxoT, dro gavides, iqneb gulma sxva miTxras da maTqmevinos kidec... axla ra unda vTqva?

gareT zafxulis xvati idga, qancgawyvetili qarTveli qalebi vin icis romeli qveynidan Camotanili uxarisxo tansacmliT savse did CanTebs daaTrevdnen... gadagvarebamde misuli umuSevari kacebi iqve daxlTan axlos, sadac qalebi WinWebiTa da bostneuliT vaWrobdnen, saxeldaxelo sufrasTan isxdnen da sadRegrZeloebs afrqvevdnen. sufra iyo sajayi, iseTi, rogorzedac adre Zlier mezoblebs davcinodiT - Zexvi, puri da arayi... an ludi, gamxmari Tevzi da puris yua...

quCaSi gaWirvebasa da politikas daesadgurebina, politikaSi - keTildReobasa da ganurCevlobas.

mas Semdeg lamis aTi welic gavida. ra Seicvala da ra - ara, mkiTxveli Tavad mixvdeba. muxran maWavarianmac, marTalia Zunwad, magram

Page 21: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

22 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

ramdenime sityva Tqva... 80 wlis iubilars prezidenti ewvia. maSin

mTelma saqarTvelom moismina, ra isurva poetma - wyaro gamoiyvaneT am ulamazes sofelSio... xalxs sasmeli wyali Soridan moaqvso. wyaro - sicocxlisa da sisufTavis simbolo - simbolurad dautova maT, viszec loculobda: `iaron, iaron, iaron! amin!~-o

sxva survili leqsiT hqonda naTqvami: `ver mivaRwie, ver veRirse ukeTu mizans, ver gaviswore ukeTu xoSi, - ra bedenaa didubis da mTawmindis miwa!.. Tu sikvdilia, - ai, wola mesmis SamqorSi!~ oRondac sad Samqori iyo da sad ̀ Samqors~

gvalandebdnen, amisi garCeva unda SegvZleboda... verafriT warmovidgendiT muxran maWavarians dawolils, sikvdilTan Sexvedris momlodines... zeciurma ukeT icis, vis rogor dasasruls miagebs. misi dasasruli rusTavelis Teatris scenaze dadga. sityva iyo xmamaRali da omaxiani - iseTive, rogorc misi saxeli - muxran!

81 wlis poeti idga scenaze da mas ar hqonda asaki, verafriT daarqmevdi moxucebuls an xandazmuls, rogorc am xnis adamians egeba.

idga droze maRla da xmaliviT SemarTuli. mere Setortmanda da bolo

amosunTqva vidre dadgeboda, vidre daecemoda, sul raRac wamiT, magram mainc daiCoqa...

saqarTvelosTvis, cxadia... lela jiyaSvili

`Tbiliso, me romSenTan movedi,siyvaruliviT videqmdumari...mec unda viyoSeni poeti,me ar viqnebiSeni stumari~ -

ase mimarTa saqarTvelos dedaqalaqs, naxevari saukunis winaT, Cvenma dRevandelma iubilarma, romelic ukve karga xania, Rirseuli poeti gaxlavT ara marto Tbilisisa, aramed mTliani saqarTvelosi.

winaTac da dResac yoveli WeSmariti qarTveli poeti saqarTveloTia daavadebuli:

- RmerTo samSoblo micocxle, ZilSiac amas vduduneb! - werda vaJa. - davbadebulvar, rom viyo mona da saqarTvelos medgas

uReli! - werda ticiani. - samSoblo ar dagaviwydeT, samSoblo umTavresia! -

werda galaktioni. `roca giWirs Sin da gareT da qveyana Cveni godebs, RmerTma nu qnas, sadme qarTvels qarTveloba ar undodes!~ - wers fridon xalvaSi. arada, aramcTu sxvagan, amJamad, TviT saqarTveloSi,

samwuxarod, arian qarTvelebi, romlebsac maincadamainc didad arafrad miaCniaT Seni qarTveloba! (amis Tqma iyo da waiqca poeti. - red. red.)

magram, darwmunebuli var, RmerTi Tavisas miuzRavs yvelas, da dRes ara, - xvale, am e. w. qarTvelTagan, arc erT maTgans ar ascdeba bedi akaki wereTlis naTagvari Ramurasi! iSviaTia poeti, romelsac sxva poetis danaxvisa da misi

aRiarebis unari Seswevs. fridon xalvaSi samagaliToa am mxrivac: `miyvars naavdrali mTebi, mTebi nislebaCaluli, kvnesiT daxnul-danaTesi, iarebiT daSaruli, rogorc gorgilaZis leqsi didqarTuli, aWaruli.~ WeSmaritad, uSurvelobisa da keTilSobilebis zenitia

fridon xalvaSis es `gulidan xorcad gamonatani~ sityvebi. udavod, `didqarTulia~ Tvi- Ton fridonis

Semoqmedebac. xalxma zepirad icis misi madliani xelidan gamosuli

araerTi striqoni.`miTxar, rogoraa memleqeTi, Cemi sanatreli saqarTvelo, rame imnairi gamagone, guli dakodili gavamrTelo.~ mTel qarTul poeziaSi TiTo-orola Tua esoden gulSi

Camwvdomi leqsi.fridoni prozaSic iseve wrfeli da elvarea, rogorc

poeziaSi:mravlismetyvelia misi romani `SeiZleba Tu ara,

muslimani iyos qarTveli.~SesaniSnavia misi memorialuri xasiaTis wigni

`omri~... WeSmarit poets, mxurvale mamuliSvils, daucxromel

sazogado moRvawes, Cems Zvel megobars fridon xalvaSs suliTa da guliT vulocav dabadebidan 85 wlis- Tavs da vusurveb kvlavac mravalgzis gaexarebinos qarTveli kacis guli Tavisi leqsiTa Tu proziT.

muxran maWavariani

15.05.2010 Tbilisi

qvemoT srulad vaqveynebT poetis ukanasknel sityvas, romlis warmosaTqmeladac avida igi scenaze, magram bolomde ver daasrula.

Page 22: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 2�

qarTuli

muxran maWavariani yvelas uyvarda da mec erTi imaTgani gaxldiT tribunaze Semdgars RimiliT da taSiT rom vegebebodi.

Camoivlida rusTavelis gamzirze TvalSi Semcicine poetebiT garSemosartyuli da TvalganaTebuli gamvlelebis mzeras gaiyolebda.misi madlcxebuli leqsebis mosasmenad ise moiswrafodnen dauTvleli Tayvanismcemlebi, TiTqos natvris sufra yofiliyos gaSlili mweralTa kavSirSi.

garegnulad momRimar-momcinari gulis Signi-Sigan gaumxel tkivils daatarebda. cxovrebis Cveulebriv kalapotSi ver eteoda da literaturul saRamoebze yoveli misi gamosvla msxverplis Sewirvis rituals Camogavda.

imTaviTve ar yofila mTavrobis morCili da Semguebeli. is iyo mojanye da meamboxe suli, Jurnal-gazeTebidan mudam sisxldaumcxrali rom iTofeboda. me vicnobdi mas rogorc poets, visac Tavze masxaris CaCi ar mourgia, visac mamapapis taZrebSi brZnuli sityva da leqsis sakurTxi miqonda imedis da sulis gadasarCenad da ZilRviZilisgan gamosvlas CasCiCinebda qarTvelobas.

muxrans vicnobdi rogorc uSurvel kacs, visac naRdi leqsebis gadafurcvlisas xelebi ar ekrunCxeboda da guneba ar ufuWdeboda, vinc malemrwmenobisgan Sors idga da TavSesaqcevad da miTiTebiT arc araferi SeuTxzavs da arc sityva dascTenia. visac wilad da iRblad erguna fesvi moekidebina TanamemaluleTa gulebSi da qeddabebkili laba xariviT gaewia mZimeze mZime Wapani rasac saqarTvelos siyvaruli erqva.

aRtacebaSi movyavdi mis ZmaTmoyvareobas da megobrobis niWs, yvelas rom patronobda da gzas ukvalavda. sakuTar mxrebze Semosmuli rom gadayavda bewvis gzawvrilze, rogorc varxvi Semoisvams xolme zurgze frenis umecar mwyers Tbil qveyanaSi gasamgzavreblad.

me mxiblavda misi uRalatoba da miukerZoebloba, rom ar ganudga yofil saqarTvelos prezidents, bolomde misi Tanamzraxveli darCa da ar amoSanTa is rwmena, rac ase swamda da sulSi Rrmad qonda CaduRabebuli.saqcielswrafi da acetebuli muxrani arc rodis minaxavs da wlebis merec gavxdi misi

gulis mamacobis da uSiSarobis mowme.saqarTvelos mweralTa kavSirSi Cemi

„mxatvruli literaturis popularizaciis“ Tavmjdomared yofnis dros, Telavis pedagogiur institutSi muxranTan Sexvedra gegmaSi Sevitane da noembris bolo dRes Telavisken gavutieT.

Tbilisidanve daviTarse. muxrani radgan disident poetad iTvleboda centraluri komitetis literaturuli ganyofilebis xelmZRvaneli janberiZe yalyze dadga da kategoriulad momTxova saRamos gadadeba im imediT, rom SemdgomSi Tavadve mividodi im daskvnamde, rom muxrani gamenapirebina da ar Semexvedrebina mkiTxvelebTan.

saRamos CauSlelobisTvis janberiZis wyroma gamoviwvie, rasac samdivnoze Cemi datuqsva moyva. sxdomaze arc aciaT, arc acxelaT, gadaWriT moiTxoves gadawyvetilebas davmorCilebodi.mediko genacvale cota Cvenzec unda ifiqro, aseTi saxifaTo nabijis gadadgma ar gekadreba, xom naxe cekaSi gangaSi atyda, muxran maWavariani apolitikuri poetia. nurc imas daiviwyeb, rom zviad gamsaxurdias naTlia da megobaria da misi studentebTan miyvana saxifaToao! simtkice dakarguli xmiT misayvedura Tavmjdomarem.

kopebSekruli mdivnebi SublqveSidan Semomyurebdnen da dumdnen.vidre literaturuli saRamoebis gamarTva Cemi kiTxulia, mwvane Suqs mxolod WeSmarit Semomqmedebs davuTmob da ara TviTmarqviebs. uflebas ar mivcem Tavs uari vuTxra qarTvel studentebs, roca TavianT rCeul poets TavisTan uxmoben. vTqvi saxegaWarxlebulma da gawiwmatebulma da rom araferi wamomcdenoda skamidan wamovdeqi da gareT gavenTe.muxranisTvis momxdari ar gamimJRavnebia. enataniebi da mabezRarebi mZuldnen da maT ver mivbaZavdi. an Tqma rad undoda, TviTonac kargad arCevda mter-moyvares.

mxdaloba arc jiSiT momdgamda, arc jilagiT da arc axla Sevepue maSuRrebs da Sexvedra ar CavSale.

noembris bolo dRe iyo. mowmendil caze mwveli CaxCaxa mze enTo, irgvliv saocari simSvide sufevda da mSvenieri amindiT waTamamebulebma manqana gadasaxvevTan gavaCere da gomboris gziT SevTavaze muxrans wasvla.

uReltexilTan morkinali muxrani

Page 23: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

2� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

bunebas garegnulad uamindoba ar etyoboda. mokrialebul laJvardze erTi Rrublis fTilac ar WaWanebda da niavic ki arsaiT qroda.

aba ras vigumanebdiT, Tu TrTvili ase galipavda SeaRmarTs da win ase moulodnela sarkesaviT gaprialebul uReltexils Segvagebebda. dabneulebi videqiT da ar vicodiT ra mogvemoqmedebina. mainc ugzoobas ar SevuSindiT, manqanebi adgilidan davZariT da mTas SeveZgereT. didxans vefalavnebodiT da xels ar viRebdiT gajiutebul qedTan Widilze, magram avRoRdebodiT cotaze da ukanve CamovcurdebodiT, radgan saburavebi moZvelebuli iyo, moWideba ar qonda da fexs ver ikidebda.

moadgebodnen mgzavrebi ferdobis misadgoms, dainaxavdnen rogor buqsaobda Cveni manqanis borblebi, xels Caiqnevdnen, uxmod Setrialdebodnen da ukuiqceodnen. TiTqmis mTeli saaTi Tavdauzogavad vibrZodiT, magram yoveli Cveni cda fuWi gamodga da zemomde mainc ver avaRwieT.vicodiT, institutSi ukve Tavmoyrilebi iyvnen msmenelebi da mouTmenlad gvelodnen,

magram aSkarad vxedavdi, rom mdivnebis gasaxari saqme moxda da muxranis saRamo CaSlis piras midga.

yinvam rogor unda SegvaSinoso, kidev vcadoT, iqneb gadavideT rogormeo. me da muxrani SevuZaxebdiT erTmaneTs da motors avagugunebdiT.uceb Cvens iRbalze, Tu uiRblobaze „vilisi“ gamoCnda. mZRolma muxrani icno da arc dafiqrebula, imave wams volgas bagiri Caaba da asayvanad daezida. borblebi abRavldnen, afarTxaldnen da nel-nela win waiwies, magram miaxlovebulebi gaCerdnen da isev dabla Camoqandnen. mZRolma viliss Tavi veRar dauWira, muxranis manqanas uknidam daejaxa da farebi Caumtvria. meuRle da qaliSvili xmis gauReblad isxdnen, me ki rac SemeZlo vyvirodi, moeSvi orTabrZolas, gurjaanidan wavideTo.

erTxelac SevebaTo, ar miTmobda muxrani.isev gaqaCa bagiri vilisma da kus nabijiT

wavida win. karga maRla aimaRlaures, magram SeaRmarTi kriWaSi edgaT da vera da ver Seabes eJvani. arc is Tmobda orTaWidils da arc muxrani. nelnela gacoc-gamococdebodnen manqanebi yinulze da ukan Camoimdablebdnen.

muxlebmosistebuli da Zrwola atanili Sevyurebdi urCxulad naqcev qeds da uceb

muxranis manqanas TiTqos naxtomi SeeSalao, gaqand-gamoqanda da cicabos miuaxlovda. wina Tvlebi haerSi daekida da zed gadaemxo xaxadaRebul ufskruls. mzis nabzini Tvals mWrida, magram aSkarad vxedavdi kldis qimze gadasaCexad Semdgar manqanas. bagiri gawyvetaze iyo da arcerTs suli Ziramde ar dayvebodaT rom gadacvevniliyvnen. is warbSeuxrelad ijda da dumda. seiris mayureblebi ZrwoliT adevnebdnen Tvals kacis da bunebis Widils da xelis SeSvelebas ver axerxebdnen. bolos vilisma imarjvam frTxilad goreb-gorebiT gamoaxoxa “volga” da samSvidoboze gamoiyvana.

aTascxraas ocdaCvitmet wels, SuaRamisas mauzeriani Cekistebis Cvens ojaxSi moxtomis da mamaCemis cixeSi wayvanis Semdeg es gaxldaT Cemi meore SiSfeTeba da elda, sulis gafrTxobinebas rom cota damaklda.

muxrani roxroxebda, Sen albaT mdivnebma mogisyides muxrani kldeSi gadaagdeo, magram Senc rom ukan mipirebdi dadevnebas jildos vis utovebdio. meti gza aRr gvqonda, manqanebi SemovatrialeT da mukuznis gziT wavediT. vicodiT iq aRaravin dagvxvdeboda, magram sityva ar gavtexeT da zustad eqvs saaTze, sami saaTis dagvianebiT instituts mivadeqiT.

imedgawyvetili reqtori Cvens danaxvaze qoriviT wamofrinda da omidan dabrunebuli mxedrebiviT saTiTaod Cagvikra gulSi.

vicodiT moxvidodiTo, vilisis mZRolma gviTxra bevri vaxrotine da vafundruke manqana, magram verafers gavxdio. raki bedma ikeTila dagadarCiT saRamos Caflavebas ar vCiviTo.

aRar dagviyovnebia da CvenTvis saguldaguloT molamazebul sufras SemovucucqdiT. moSiebuli stumrebi da damxdurebi purmarils ekveTnen da lxini gaCaRda.

sufra iyo mefuri, simRerebi ufro didebuli, muxrani sufris TavSi dasves nabadi wamoasxes da yanwi gaupipines.qeifis eSxSi Sesulebi qilikondnen. “mravalJamieri” gugunebda, dabadagebuli Rvinis Tasebi malayebs gadadiodnen da muxrani mironcxebul leqsebs kiTxulobda.

dro da dro, TavSi Rvinogamjdari muxranis megobari jurxa nadiraZe yviroda, muxrani sakurdRleSi ar aris gazrdili SeSinebodao.

me ki daZabulobis cieb-cxelebam ar gamiara, dazafruli da nirwamxdari gavyurebdi fanjrebidan kavkasionis mwvervalebs da ver

Page 24: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 2�

qarTuli

vaxerxebdi erTi wamiT mainc gonebidan gadamegdo da dameviwyebina xaxadaRebuli ifskruli da uReltexilTan mebrZoli muxrani.

muxrans verafers gamoaparebdi. Sematyo ugunebod rom viyavi da Cems manqanaSi Cajdoma ar damaneba, TavisTan Camsva da mTeli gza xumrobda. xom mainc ver gadamCexe kldeze da mdivnebis davaleba ver aRasruleo.

TbilisSi Camosvlamde mReroda. TviTonac icoda, momRerlad ar vargoda da yoveli hangis CamTavrebaze gulianad xarxarebda.

coli icinoda, Seni gamxiaruleba surs, Torem momReral muxrans pirvelad vxedavo.

muxrans mainc guli dawyda studentebs rom ver Sexvda. es erTaderTi SemTxveva iyo saRamo rom CameSala Cemi xelmZRvanelobis dros. arc Tu umizezod, magram Tavs mainc damarcxebulad vgrZnobdi, rom ver Sevaxvedre ase gulisfancqaliT da xarbad momlodine studentebs qarTveli xalxis rCeuli poeti, visi leqsebic zepirad icoda mTelma saqarTelom.

medea kaxiZe

am werilis wera maSin daviwye, Sen rom jer kidev CvenTan iyavi, jer iyo da speqtaklSi gnaxe, mere Seni leqsebi Camivarda xelT. Zalian mindoda SenTvis, piradad SenTvis meTqva is, rasac axla gwer. axla ki Cemi werili bodiSis moxda ufroa, vidre madlierebis gamomxatveli, radgan saTqmeli adamians droulad unda uTxra, droulad unda moefero, Tundac bevri araferi sTqva, ubralod mxarze xeli daado, TvalebSi Caxedo, madloba

uTxra Tavis saTqmeli ase gulianad, ase Rirseulad, alalad da gulRiad rom gviTxra. Tavisi leqsebiT yvelas gansakuTrebiT mogvefera da ise wavida. sikvdilsac xom amorCeva uyvars, ara da is imaze dRegrZelia vidre romelime CvenTagans SeuZlia warmoidginos.

Tbiliss erTi lamazi kaci daaklda.

marina abramiSviliStutgarti

ef

niko gomelaurs

Page 25: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

2� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

fridrixi Semovida, fexsacmelebi Semomitana da miTxra, rom aT wuTSi mzad unda vyofiliyavi. swrafad gamovicvale tansacmeli. mere abazanaSi Sevedi da Tmebi moviwesrige. aq sarke ar iyo. saerTod, tyveebis adgilsamyofelSi, mina, agreTve wvetiani da basri sagnebi akrZaluli iyo.

fridrixma SemaTvaliera. _ wamomyevi, _ miTxra da win

gamatara. oTaxidan gavediT. karebTan mdgari jariskacic gamogvyva.

grZeli derefani gaviareT. marjvniv movuxvieT. didi darbazi gamoCnda. farTod gaRebuli karidan moismoda sicilis, saubris, brolis Wiqebis wkarunis xma. darbazSi uzarmazari gabrdRvialebuli WaRi ekida. mamakacebSi mundiriani adamianebi Warbobda. samoqalaqo tansacmelSi Cacmuli TiTo-orola Tu iyo.

qalebi TavianTi CacmulobiT brwyinavdnen. lamazi saRamos kabebi, Zvirfaseuloba, romelic WaRis Suqze irekleboda da uamrav manaTobel wertilebad cimcimebda.

am suraTis Semxedvare Zneli iyo imis dajereba, rom axla omi iyo. rom iRupeboda yoveldRiurad aTi aTasobiT adamiani... nadgurdeboda qalaqebi, soflebi...

aq Sekrebil adamianebs ar adardebdaT araferi. isini mxiarulobdnen da arafrad agdebdnen tragedias, romelic maTi TaosnobiT iyo gaCaRebuli.

xalxs nacnobi pensneani gamoeyo da fridrixs miuaxlovda da raRac uTxra. msaxurma Tavi dauqnia.

_ roca ganiSnebs oberSturmanfiureri Sulci, maSin daukari, gasagebia?

_ diax, _ davuqnie Tavi. ucnauri grZnoba amekviata. TiTqos

aralearul garemoSi movxvdi. videqi

karebTan da ver gamego, rogor SeiZleba mxiarulobde, cekvavde, icinode, rodesac yoveldRiurad amdeni adamiani iRupeba! eseni ise iqcevian, TiTqos sxva planetaze cxovroben da maT ar exebaT araferi, rac garSemo xdeba.

gaognebuli videqi. uceb stumrebis jgufs oberSturmanfiureri gamoeyo da fridrixs Cemze mianiSna.

fridrixma gamafrTxila, rom grigis da listis garda sxva araferi ar damekra.

Tavi davuqnie da roialisaken wavedi. stumrebi mTvrali saxeebiT micqerodnen da ise maTvalierebdnen TiTqos sxva samyarodan viyavi mosuli.

roialTan mivedi. esec bekeris firmis iyo. TeTri sakoncerto roiali. davjeqi skamze da Tvali movavle auditorias. zogi saubrobda, zogi Sampanurs wrupavda. daviwye dakvra. veravis veRar vamCnevdi. davrCiT me da musika. TiTqos, yvela kadrs miRma daimala...

dakvra davamTavre. Tavi maRla avwie. isev Cveuli situacia iyo. yvela Tavisi saqmiT iyo garTuli. aplodismentebi ar Canda. mxolod erTma gamoimeta CemTvis taSi. es iyo qeraTmiani, Zalian gamxdari gogona. stumrebma gakvirvebuli saxeebiT gadaxedes mas. oberSturmanfiureri savarZelSi ijda Cafiqrebuli. mere fridrixs miuaxlovda da raRac uTxra.

fridrixma xeliT mixmo da darbazidan gamiyvana.

jariskaci da WaRara msaxuri Cems oTaxamde momyvnen.

_ Sedi, _ miTxra fridrixma.oTaxSi Sevedi. jariskacma kari momixura.

sawolze Camovjeqi. gasagebi iyo ratom ar damikres taSi. tyves aplodismentebiT aravin daajildovebs, mxolod qera, gamxdarma

u k a n a s k n eli T x o v n aTina dalaqiSvili

(gagrZeleba)

Page 26: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 2�

qarTuli

gogonam gamoimeta. da rogori mzeriT daajildoves iq myofebma.

kari gaiRo da fridrixi Semovida. foladisferi siniT Cai da buterbroti Semomitana. magidaze gadmoawyo da gavida. Wiqa nikelis iyo, uyuro.

ratomRac fridrixis mimarT siZulviliT ar viyavi ganwyobili. pirveli adamiani iyo banakSi yofnis dros, vinc adamianurad meqceoda. ar miyviroda, ar mcemda, ar mamcirebda.

Cai davlie da dasaZineblad davweqi. veradaver daviZine. Tvalebwin sul stumrebis saxeebi medga Tvalwin. maT ar isurves tyves mier Sesrulebuli musikis mosmena da dakvris ganmavlobaSi saubari ar SeuwyvetiaT. mxolod oberSturmanfiureri mismenda savarZelSi garinduli da kidev is qaliSvili...

gamTeniisas derefanSi fexis xma gaisma, romelic Cems oTaxs uaxlovdeboda. karic gaiRo. fridrixi iyo.

_ adeqi, mowesrigdi. oberSturmanfiureri geZaxis.

smokings mivvardi, megona stumrebTan mivyavdi isev.

_ eg ar ginda. es Caicvi, _ tilos tansacmelze mimiTiTa.

swrafad gadavicvi. guli mikankalebda. vaiTu Cemi dakvra ar moewonaT da dasasjelad mivyavarT. fexsacmelSi Zlivs Cavdgi fexi.

fridrixma SeniSna Cemi SiSi. man Tavi gaaqnia da tuCebis kuTxeebiT gamiRima.

mivxvdi, rom dasja ar meloda. mSvidad amovisunTqe. abazanaSi Sevvardi da Tavi moviwesrige.

_ swrafad, _ miTxra fridrixma da kari gaaRo. me win gamiSva.

_ pirdapir, _ maZlevda gzadagza miTiTebebs, _ marcxniv, meore sarTulze.

muxis karebis win gavCerdiT. fridrixma daakakuna. Signidan xma gaisma. fridrixma Semiyvana.

es oTaxi oberSturmanfiureris muxiT mopirkeTebuli kabineti iyo. kedlebi TaroebiT iyo dafaruli sadac uamravi Zvirfasydiani wignebi ewyo.

_ Tavisufali xar, _ uTxra fridrixs. mere me momibrunda da xeliT maniSna momyevio. Taroebs Soris moTavsebuli kari gamoaRo da naTel oTaxSi Semiyvana. aq Savi roiali da ramdenime savarZeli idga mxolod.

TviTon savarZelSi Cajda, Semomxeda da miTxra:

_ raxmaninovi.me skamze roialTan davjeqi da daviwye

dakvra. daaxloebiT ori saaTi ganmavlobaSi vukravdi raxmaninovs. oberSturmanfiureri yoveli nawarmoebebis damTavrebisas iZaxda. erTidaigive sityvas: `kidev”.

bolos wamodga, oTaxidan gavida. mis magier fridrixi Semovida da Cems oTaxSi wamiyvana.

_ oberSturmanfiureri aq gtovebs. mebaRis damxmared imuSaveb, _ miTxra fridrixma.

amis Semdgom kviraSi orjer-samjer saRamoobiT SulcisTvis vukravdi. man maCvena Taro, sadac uamravi notebi iyo, garda im kompozitorebisa, romelic Serisxuli hyavda fiurers. ufleba momca fridrixis TanxlebiT, nebismier dros movsuliyavi da mesargebla notebiT.

* * *erT saRamos, rodesac SulcTan avedi

dasakravad, oTaxSi is gamxdari, qera gogona damxvda, romelmac taSiT damajildova.

mas cisferi kaba ecva. Zalian TeTri kani hqonda. savrZelSi ijda.

Sesvlisas, mas Tavi davukari da instrumentTan davjeqi.

oberSturmanfiureric savarZelze dajda.

_ mama, mec momasmenineT raxmaninovi.mamam Tanxmobis niSnad Tavi dauqnia da

miTxra:_ raxmaninovi.etiudi-Canaxati do-maJori avirCie.

is iyo davamTavre, kakuni gaisma. adiutanti Semovida da moaxsena oficers, rom StabSi ibarebdnen.

Sulcma fridrixs uxmo da Cemi Tavi Caabara.

Page 27: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

2� 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

me isev Cems oTaxSi wamiyvanes. fridrixma mauwya, rom xvalidan Cems movaleobas Sevudgebodi.

samuSaos diliT adre viwyebdi. Cemi movaleoba iyo, yoveldRe ezos dasufTaveba. mebaRem, romlis TanaSemwe viyavi, rusuli ar icoda. munjurad magebinebda yvelafers, Tumca bevri salaparakoc ar hqonda.

yovel diliT, mze rom amovidoda, oberSturmanfiureris qaliSvili saseirnod gamodioda. me am droisTvis vamTavrebdi ezos dasufTavebas.

ema, ase erqva qaliSvils, Sexvedrisas salamze arasodes mpasuxobda, mxolod odnav SesamCnevad miRimoda. keTili saxe hqonda, wyliani cisferi Tvalebi.

igi didxans rCeboda ezoSi. roca daiRleboda, merxze jdeboda. erTsadaigive dros modioda maRali mkacri gamometyvelebis qali da misTvis WiqiT wyali da raRac miqstura mohqonda.

erTxel saRamos fridrixi mestumra da `sakoncerto oTaxSi”, ase vuwodebdi kabinetis mimdebare oTaxs, wamiyvana.

megona, rogorc yovelTvis, oberrSturmanfiureri damxvdeboda. magram, mis nacvlad ema davinaxe.

man fridrixi daiTxova. mere me mommarTa.

_ me Zalian momewona Tqveni Sesruleba. xom ver momasmeninebdiT SostakoviCis romelime nawarmoebebs, _ sufTa rusuliT mommarTa.

me davibeni, saidan unda scodnoda ase kargad rusuli ena.

_ Tqven albaT gikvirT saidan vici rusuli ena ase kargad. me bebia, dedaCemis deda myavda rusi. romanovebis gvaris iyo.

uceb, xeli gulze miido da Rrmad amoisunTqa.

_ SostakoviCis preludia da fuga movismine radioTi, me mgoni si-maJori, wagimRerebT, _ waiRiRina melodia. me mivxvdi romelic iyo da dakvra daviwye. zustad es preludia da fuga davukari TerTmeti wlis win, misaReb gamocdaze.

nawarmoebis dakvra davamTavre. ema gaunZrevlad ijda.

_ didi kompozitorebi gyavT. aq saSualeba ar gvaqvs, rom am kompozitorebis notebi SeviZinoT... Tqven, laparakzec da garegnobazec gemCnevaT, rom rusi ara xarT.

_ diax, sworad SeniSneT, me qarTveli var.

_ qarTveli? _ diax, kavkasiaSia saqarTvelo. ori

zRvis Sua._ ra gqvia?_ andro._ lamazi saxelia, andro _ gaimeora._ did xans gavCerdi, _ raRac gaaxsenda,

_ fridrix, _ daiZaxa.oTaxSi mosamsaxure Semovida. _ me wavedi, _ uTxra emam da swrafad

datova oTaxi.am dRis Semdeg xSirad mibarebda

“sakoncerto oTaxSi”, vuyvebodi saqarTveloze, mis istoriaze. interesiT mismenda. erTxel miTxra:

_ Zalian mtkiva guli, rom Cemma qveyanam omi daiwyo. ar gewyinoT rodesac dilis seirnobis dros salamze ar gpasuxobT. aq cota sxva wesebia da daumorCileblobisaTvis mkacri sasjelia. xSirad, zogierTebi, viqceviT ise, rogorc ar gvsurs... magram Cveni Tavi Cveni neba araa...

naRvliani saxiT fanjaras gaxeda da gaagrZela:

_ am saRamos koncertebis Sesaxeb, fridrixis metma aravis ar icis. mamaCems Zalian uyvars musika. igi miunxenis konservatoriaSi swavlobda. magram mamamisma samxedro saqme irCia da aiZula Svili samxedro akademiaSi eswavla. es ar iyo misi mowodeba...

_ Znelia, rodesac profesias sxva girCevs da sakuTari miswrafebis gamovlinebis saSualebas ar gaZleven.

_ geTanxmebiT. me waval axla. naxvamdis, _ miTxra emam da mere fridrixs gasZaxa.

_ fridrix, me wavedi!am dRis Semdeg ori kvira gavida. aravis,

arc emas da arc mamamis aRar davuZaxivar.

Page 28: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 2�

qarTuli

dilaobiTac veRar vxedavdi emas. fridrixs SevekiTxe, da man Cveulisamebr, dumiliT mipasuxa.

albaT, sadme gaemgzavrnen, gavifiqre. simarTle, rom giTxraT menatreboda

emas naxva. is erTaderTi adamiani iyo visTanac vsaubrobdi, visTanac mixaroda yofna. “sakoncerto oTaxSi” asvlisas yovelTvis vnatrobdi, rom ema damxvedroda, radgan xSirad Cemi msmeneli Sulcic iyo.

zamTaric gavida, gazafxulma siTbo moitana. axla baRSi bevri samuSao iyo. dRe ezos vasufTavebdi, mebaRes nargavebis movlaSi vexmarebodi, saRamoobiT Cems oTaxSi fortepianoze vukravdi...

erT dRes fridrixi Semovida. naRvliani saxe hqonda.

_ wavediT maRla.gamexarda. netav, ema iyos. veRar

moviTmine da SevekiTxe:_ ema?fridrixma Tavi damiqnia naRvliani

gamometyvelebiT. “sakoncerto oTaxSi” Sevedi. divanze wamowolili ema damxvda, gacrecili, gamxdari saxiT.

emam fridrixi gauSva. mere me momixmo._ savarZeli moswie da axlos dajeqi.emas brZaneba Sevasrule. qaliSvilma

gamiRima da miTxra:_ Zalian momenatra SenTan saubari.mere Cemi xeli aiRo da momefera._ me SenTvis surprizi maqvs. firsakravi

movatanine aq. Sig firfitaa. movusminoT.avdeqi, firsakravTan mivedi. firfitas

davakvirdi. fexebi amikankalda. qarTuli xalxuri simRerebi!

_ saidan moxvda aq! _ wamoviZaxe gaxarebulma.

_ am Cemi avadmyofobis gamo SveicariaSi viyavi da iq qarTveli emigranti gavicani. man maCuqa es firfita... _ laparaki uWirda, Zalian misustebuli iyo, _ CarTe..

oTaxSi `Cakrulo” gaisma, amas moyva `odoia”, ̀ urmuli”, “Sen xar venaxi”... xarbad vismendi mSobliur xmebs.

_ Zalian mdidari eri yofilxarT. rogor minda Seni qveynis naxva...

Svlis nukris TvalebiT Semomxeda. magram...

_ damTavrdeba omi da Tu cocxali gadavrCi, mognaxav da wagiyvan Cems qveyanaSi.

emas gaecina:_ vin gaimarjvebs?_ ra Tqma unda is, vinc marTalia am

brZolaSi._ imedi maqvs, _ Cumad Cailaparaka, _

mere daamata, SegiZlia aq amoxvide nebismier dros da mousmino am firfitas. fridrixi mogacilebs-xolme.

_ gmadlob._ axla ki, is nawarmoebi damikari,

romelic gsurs me momiZRvna.roialTan mivedi, saxuravi avxade da

debiusis “mTvaris Suqis” dakvra daviwye. Tan emas Tvals ar vacilebdi.

emas Tvalebidan cremlebi sdioda, miyurebda saocari TvalebiT. am TvalebiT siyvarulze melaparakeboda... mere wamodga, nela momialovda. dakvra Sevwyvite. Tavze xeli gadamisva da miTxra:

_ axla rasac getyvi, albaT sxva dros amis Tqma gamiWirdeboda. miyvarxar, Zalian miyvarxar. Sen pirveli adamiani xar, vinc me Semiyvarda...

gaognebuli vismendi. _ ici ratom meadvileba amis Tqma?

imitom rom...tirili waskda. waborZikda. xeli welze

movkide._ me avad var. es oTxi Tvec samkurnalod

viyavi wasuli. sad ar vyavdi mamaCems... magram ver mSvelian. ganwiruli var. hoda, me ufleba maqvs giTxra, rom miyvarxar...

uWirda laparaki. divanze davawvine da me iqve CaviCoqe.

_ ar, SegeSindes, gadamdebi araa...xeli Tavze gadamisva._ axla wadi. daviRale... fridrixs

dauZaxe.gabruebuli gavedi oTaxidan. axla

mivxvdi fridrixis sevdis mizezs. oTaxSi davbrundi. adgils ver vpoulobdi. diliT ezos dasufTavebisas sul maRla, fanjrebisaken vixedebodi, iqneb emasaTvis

Page 29: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

�0 3(28) maisi-ivnisi 2010

qarTuli

momekra Tvali. ema ar Canda.erTi kviris mere, fridrixma kvlav

amiyvana “sakoncerto oTaxSi”. ema damxvda. Tvalis upeebi ufro CaSavebiyo, saxeze mitkaliviT TeTri feri edo. Cems danaxvisas Zlivs gaiRima. mTxova axlos mivsuliyavi. xelebi momxvia, wamoiwia, saxe Cems saxesTan moitana axlo. angeloziviT lamazi iyo. xeli movxvie da Cveni tuCebi SeerTda. mere TiTqos SekrTa, ukan gaiwia da mTxova:

_ cota xans ar gainZre, minda giyuro. Seni xateba minda waviRo Tan. im cxovrebaSic minda maxsovde. Zalian miyvarxar... _ tirili auvarda, _ sicocxle minda, rac Sen gagicani, ufro Zalian minda.... magram, albaT Cemi bedi aseTia.

tirilSi gaecina. _ Sen aRar gekiTxebi, giyvarvar Tu ara,

me imiTac bednieri var, rom me miyvarxar. modi CemTan... ukanasknelad gakoceb.

uxmod avtirdi cremlebi RapaRupiT Camomdioda, emam cremlebi xelis guliT momwminda da loyaze makoca.

_ ema, _ xma mikankalebda, _ ema miyvarxar...

emas sixaruli gadaefina saxeze._ ra bednieri var! Sens enaze miTxari

eg sityvebi.me qarTuladac gavumeore._ axla eqimi unda movides. Cems oTaxSi

gamiyvanen. mSvidobis ar getyvi, es sityva Semjavrda. naxvamdis, imedia, naxvamdis... wadi exla. fridrix, Semodi.

Zlivs wamovdeqi fexze. fridrixs gavyevi.

* * *mTeli Rame Tvali ar momixuWavs.

mouTmenlad velodi, rodis metyoda fridrixi: wavediT maRla, magram amaod. ezoSic, Tvals ar vacilebdi fanjrebs.

erT dResac fridrixi Semovida da miTxra, rom ema aRar aris... am sityvebis gagonebisas gavqvavdi. ver gavige, rodis gavida oTaxidan fridrixi... verc is aRviqvi, ramdeni xani videqi ase gaSeSebuli. meore diliT mebaRes vTxove yvavilebis dakrefis

neba. uari ar uTqvams. patara Taiguli gavakeTe. yvavilebi, patara, emasaviT nazi SevarCie.

fridrixs vTxove emas cxedarTan mietana. me ar mimiSvebdnen iq.

fridrixma, ar mipasuxa, sadRacas wavida, mere dabrunda da Taiguli gamomarTva. mivxvdi, rom Sulcs daekiTxa.

* * *amis Semdeg xuTi Tve gavida. me yoveldRe

avdiodi “sakoncerto oTaxSi” da emasTvis vukravdi... oberSturmanfiurer Sulcs emas sikvdilis Semdeg ar uTxovia CemTvis dakvra.

Semodgomis erT dRes fridrixma ezoSi Camiyvana, manqanaSi Camsva. saWes TviTon miujda.

SekiTxvas ver vbedavdi. vicodi, rom is maSin ityoda Tavis saTqmels, roca saWiro iyo. didxans viareT, gzaze ramdenime posti Segvxvda. fridrixi sabuTebs aCvenebda da manqanis Semowmebis Semdeg daubrkolebliv vagrZelebdiT gzas. bolos erT patara qalaqSi gavCerdiT. sastumro “hercSi” davbinavdiT. sami dRe aq vcxovrobdiT.

meoTxe dRes isev manqanSi Camsva da gza ganvagrZeT.

_ axla Sveicariis sazRvarTan mivdivarT. biliks gaCveneb da pirdapir dauyvebi. iqiT mxares kaci dagvxdeba da yvelafers is moawesrigebs. danarCeni ukve Sen ici.

gaognebuli vusmendi._ es batoni Sulcis brZanebaa... emas

saboloo Txovna iyo. ai, movediT. axla gadadi da RmerTma giSvelos.

manqanidan gadmovedi, fridrixma xeli gamomiwoda dasamSvidobeblad da TvalebSi Camacqerda.

mere mxarze damkra xeli da miTxra:_ droa. swrafad iare. yvelaferi

kargad iqneba._ gmadlob... _ geyofa laparaki. ai pasporti, es ki

fuli, mSvidobiT, _ miTxra da manqanisaken wavida.

Page 30: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 �1

qarTuli

i u m o r iTbiliseli mamakaci Cadis ozurgeTSi da gamvlels ekiTxeba:- ukacravad samSobiaroSi rogor movxvdebi? guruli pasuxobs:- samSobiaroSi ro moxvde orsulad unda iyo ar ici?

***ebraelma gamyidvelma inatra, neta guruli mayidina Tavis fasSi da gamayidina im fasSi, TviTon rac gonia rom Rirso.

***guruli bazarSi yidda lobios. erTma myidvelma hkiTxa:-gurulia Tqveni lobio? guruli lobio minda.-ki, batono. -upasuxa gurulma.-namdvilad guruli lobiao? -xelmeored CaekiTxa myidveli.-gurulia, batono da axla me Tqveni gulisTvis yabalaxs ver davaxureb Tavze.

***guriaSi deda eZaxis Svils:- bondoie, sa mixval? dumili. - bondoie, sa mixval Tqva? pasuxi isev ar ismis.- bondoie, Sen gekiTxebi, gameci pasuxi sa

mixval? - iqine.- ver ityvi mere?!

***guruli moyva setyvaSi,Tavi gaevso kopebiT,Tan Weqa-quxilic zed daerTo.gamwarebulma gurulma Seicxadia: xo ramenairad,kargad gounaTe ar amaciloso.

***svans ekTxebian:- guSin Seni kata ase saSinlad ratom Wyaoda?- imitom, rom vbandi.- Sen vis atyueb? mec myavs kata da mec vban, magram ase ar Cxavis. - Sen albaT ar wurav.

***svans samsaxurSi iReben. svani ekiTxeba:- aq svanebi muSaoben?- ara, - upasuxes.gavida dro,svans amowmeben. Sevidnen oTaxSi da svans fexebi magidaze aqvs Semowyobili. hkiTxes:- ratom ar muSaob?- Tqven ar miTxariT, aq svanebi ar muSaobeno? - upasuxa svanma.

Bayerische Staatsoper

Nationaltheater München

Medea in Corinto

IANO TAMAR als

MEDEA

7.10 bis 9.10

Page 31: nomerSia - journal.satvistomo.de · erekle II 4-8 kirion II sruliad saqarTvelos patriarqi 9-11 konkursi wlis saukeTeso moswavlis gamosavlenad 12-13 „saqarTvelo - kavkasiis guli“

N3(28) maisi-ivnisi 2010 �2

qarTuli

fffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffffff

redaqciis misamarTi:

Georgischer Verein in Deutschland e.V. c/o Leri Datashvili Roemerhofweg �1c 85748 Garching b. MŠnchen

dagvikavSirdiT: tel.: 0711/12 28 97 26 el. fosta: [email protected]

germaniis qarTuli saTvistomos organogamoicema 2005 wlis oqtombridan

Das Organ des Georgischen Vereins in Deutschland e.V.Herausgegeben seit Oktober 2005

damfuZnebel-gamomcemeli:

germaniis qarTuli saTvistomosaTvistomos Tavmjdomare: leri daTaSvili

saredaqcio kolegia:

nino xabelaSvili (mT. redaqtori)TinaTin CiTinaSvili (redaqtori)nino dalaqiSvilinino cxomeliZe-depperSmidtiekaterine cirikaSvili

Cveni partnioria amerikaSi gamomavali qarTuli gazeTi „mamuli“

ISSN 1���-���1

germaniis qarTulis saTvistomos saiubileo saRamo

SabaTs, 6 noembers 17.00 saaTidan 22.00 saaTamde giwvevT germaniis qarTuli saTvistomos 65 wlis saiubileo saRamoze.

saiubileo saRamoze stumrebs SeuZliaT ixilon unikaluri saar-qivo foto-masala, romelic saTvistomos istoriasTan erTad mis gan-viTarebas da dRevandel saqmianobasac asaxavs.

damswre sazogadoebas sityviT mimarTaven Zveli da axali Taobis qarTvelebi, mowveuli stumrebi, germanul-qarTuli sazogadoe-bebi da evropis qveynebis qarTuli saTvistomoebis warmomadgenlebi.

koncertSi monawileobas miiReben ingolstadtis qarTuli kameruli orkestris wevrebi da qarTuli bendi „The Shin“.

germaniis qarTuli saTvistomo mobrZanebul stumrebs qarTuli RviniTa da kerZebiT gaumaspinZldeba.

saiubileo RonisZieba Sedgeba Semdeg misamarTze: Casino des KVR MünchenRuppertstraße. 1180337 München

sixaruliT veliT Tqvens mobrZanebas!