Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Dr inż. Marta Kamińska
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIMNowe techniki i technologie dla medycyny
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Skóra stanowi zewnętrzną p
owłokę c
iała i jest narządem
bardzo złożonym, oddzielającym organizm człowieka od
środowiska zewnętrznego.
Skóra
jest
największym
narządem
ludzkiego
ciała.
U dorosłej osoby jej powierzchnia stanowi około 2 m
2, waży
3 kg i ma średnio 3 m
m grubości.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Osłona pokrywająca całą powierzchnię ciała, tzw. powłoka wspólna,
składa się z:
•powłoki właściwej, czyli skóry
•jej przydatków
Do przydatków zalicza się: gruczoły skóry, włosy, paznokcie.
Skóra ma budowę warstwową. W jej skład wchodzą:
•naskórek
•skóra właściwa
•tkanka podskórna
Budowa i funkcje skóry
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Naskórek
Jest nabłonkiem wielowarstwowym rogowaciejącym. Między
jego komórkami (keratynocytami) znajdują się inne dodatkowe
komórki nabłonkowe:
•melanocyty, czyli komórki barwnikowe
•komórki dendrytyczne (Langerhansa)
Naskórek składa się z sześciu warstw:
•podstawnej
•kolczystej
•ziarnistej
•jasnej
•zrogowaciałej
•warstwy komórek złuszczających się
Ziarna keratohialny
Połączenia
desmosmalne
Melanosomy
Melanocyt
Warstwa
podstawna
Warstwa
kolczysta
Warstwa
ziarnista
Warstwa jasna
Warstwa
rogowa
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Naskórek
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Naskórek
Naskórek leży na błonie podstawnej która jest ciągła i składa
się z 3 warstw:
•blaszki jasnej–hemidesmosomy, glikoproteina
(laminina)i proteoglikany
•blaszka gęsta–kolagen IV
•blaszka siateczkowata–zawiera fibrylarnecząsteczki
kotwiczące kolagen VII i III
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Naskórek –warstwa podstawna
Zbudowana z pojedynczej warstwy komórek walcowatych lub sześciennych.
Wśród komórek tek warstwy wyróżnia się jeszcze dwa rodzaje komórek:
•komórki zakotwiczone w skórze właściwej wypustkami, tzw. komórki
zębate
•komórek niezbędnych,
rozsianych w niewielkiej liczbie
pomiędzy nimi. Te komórki
są uważane za komórki
macierzystenaskórka.
Komórka macierzysta naskórka
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Warstwa kolczysta
Zbudowana z komórek wielobocznych
tworzących kilka warstw.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Warstwa kolczysta
Komórki warstwy połączone są mostkami cytoplazm
atycznmi
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Warstwa ziarnista
•Zbudowana jest z 2 –6 warstw komórek. Komórki te przylegają
ściśle do siebie.
•W cytoplazm
ie komórek warstwy ziarnistej znajdują się
ziarnistości zawierające keratohialinę.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Warstwa jasna
Nie występuje we wszystkich okolicach naskórka.
Najczęściej brak jej w naskórku skóry cienkiej, z reguły zaś
występuje w naskórku skóry grubej. Warstwa ta jest zbudowana z
1-2 warstw bardzo płaskich komórek.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Warstwa zrogowaciała
Jest najważniejszą warstwą naskórka ponieważ:
•chroni przed urazami m
echanicznymi i chemicznymi
•jest hydrofobowa; zapobiega zarówno wnikaniu wody
ze środowiska zewnętrznego do organizmu, jak też
utracie wody z organizmu.
Składa
się
z komórek
martwych,
kompletnie
zrogowaciałych, zm
ienionych w płaskie łuski. Liczba warstw
komórek zrogowaciałych występujących w różnych częściach
naskórka jest bardzo zmienna: od 100 do 200 w skórze grubej, i 2
do 5 w skórze cienkiej.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIMMelanocyty
Melanocyty
znajdują
się w warstwie podstawnej
naskórka ale nigdy nie są
połączone
sąsiednimi
komórkami
za
pomocą
desmosomów. Są to komórki
rozgałęzione, których wypustki
sięgają aż do warstwy ziarnistej.
Melanosomysą rozproszone w
całej objętości m
elanocytów.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry -melanocyty
Zdję
cie
SE
M ludzkie
j skóry
zaw
iera
jące k
era
tynocyty
i m
ela
nocyty
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Efekt opalania się jest spowodowany promieniowaniem
nadfioletowym (UV) i zależy od:
1.Pobudzenia syntezy melaniny w melanocytach;
2.Przesunięcia melanosomówz centralnej części m
elanocytu
do jego wypustek –jest to tzw. szybki efekt opalania się;
3.Przekazania melanosomówdo keratynocytów. Jest to tzw.
opalanie stałe
Wpływ promieniowania słonecznego na skórę
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Mają kształt gwiaździsty, leżą między
keratynocytami. Pochodzą ze szpiku
kostnego i do naskórka przechodzą
ze skóry właściwej. Współpracują
one z układem im
munologicznym
przez prezentowanie antygenów
komórkom im
munologicznie
kompetentnym:
•limfocytom Th skóry właściwej
•mogą też po pobraniu antygenu
migrować z limfą do węzłów
limfatycznych (chłonnych) i tam
prezentować antygen limfocytom Th
•wydzielają interleukinę1 (cytokinę
makrofagów)
Komórki dendrytyczne
Komórka dendrytyczna
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Receptory czucia skórnego
-Termoreceptory
-Nocyreceptory
-Mechanoreceptory
•Ciałka Merkla
•Ciałka Meissnera
•Ciałka Krausego
•Ciałka Ruffiniego
•Ciałka Vater-Pacciniego
-Mechanoreceptory C
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Warstwa brodawkowa
zbudowana jest z włókiem
kolagenowych i sprężystych i
znacznej ilości włókien
siateczkowych, które tworzą
pod naskórkiem bardzo gęstą
siateczkę, jest to błona
podstawna.
Brodawkowe wyniosłości są
silnie unaczynione. Naczynia
włosowate tworzą liczne drobne
pętle.
Skóra właściwa
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Warstwa siateczkowa zbudowana
jest z bardzo gęstej sieci włókien
kolagenowych w którą wpleciona
jest sieć włókien sprężystych.
. Warstwę siateczkowątworzą
głównie fibroblasty. Warstw ta nie
jest silnie unaczyniona. Naczynia
włosowate są zgrupowane w tej
warstwie w pobliżu mieszków
włosowych lub łożyska paznokci.
Skóra właściwa
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Przekrój przez
mieszek włosa
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Skóra owłosiona
głowy
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
(1)Faza anagen(aktywny wzrost):włos jest przytwierdzony do cebulki i
aktywnie rośnie. Faza ta trwa od kilku miesięcy (włoski na nogach) do kilku
lat (włosy na głowie). W tej fazie znajduje się ok. 85% włosó.
(2) Faza katagen(degradacja):trwa od 2 do 4 tygodni, wzrost włoska ustaje,
mieszek włosowy zmniejsza swą objętość-w celu łatwego pozbycia się
włoska. Ok. 1% włosów
(3,4) Faza telogen(spoczynek):stary trzon włoska oddziela się od cebulki i
przez okres około 3 -6 miesięcy jest powoli wypychany przez nowy,
wyrastający spod spodu. Ok. 20 % włosów.
Fazy wzrostu włosów
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
•W ciągu jednego dnia na głowie przeciętnego człowieka przybywa
średnio sumując 36,5 m
etra długości włosów. Pojedynczy włos człowieka
przyrasta w tempie średnio 21 cm na rok.
•Człowiek m
a średnio 120 000 włosów na głowie, ale ich liczba jest silnie
skorelowana z barwą tzn. najwięcej włosów m
ają bruneci i brunetki (nawet
do 160 000), podczas gdy rudzimają ich tylko około 90 000, a blondyni 60
000.
•Na jednym centymetrze kwadratowym skóry głowy znajduje się około
180 mieszków włosowych.
•Włosy człowieka rosną ze średnią szybkością 6×10-6 m
etra (0,6 m
m) na
dobę.
•Według Księgi Rekordów Guinnesa w 1994 włosy pewnej Hinduski
(Mata Jangdambo) osiągnęły długość 6,23 m.
Włosy -ciekawostki
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Gruczoły łojowe
Znajdują się na całej skórze z
wyjątkiem dłoni i stóp ok. 100/cm2. Łój
jest mieszanką kwasów tłuszczowych,
trójglicerydów
i estrów woskowych.
Znaczenie łoju jest niejasne. Wskazuje się
na jego bakteriobójcze i grzybobójcze
własności.
Ochrania
on
również
naskórek
poprzez
wytworzenie
na
powierzchni warstwy hydrofobowej.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Gruczoły potowe
•epokryowe-najbardziej liczne
na skórze dłoni i stóp. Pot
powstaje z przesączu krwi. Jest
elementem termoregulacyjnym –
parowanie potu z powierzchni
skóry zużywa dużo ciepła i
zapobiega przegrzaniu ciała.
•apokrynowe–znajdują się pod
pachami, przewodzie
słuchowym zew. , powieką, w
sutku, odbycie, wargach
sromowych. Wydzielanie
regulowane jest hormonalnie.
1-m
ięsie
ń p
rzyw
łosow
y,
2-w
łos,
3-g
ruczoł ło
jow
y,4
-
gru
czoł poto
wy e
kra
now
y,
5-g
ruczoł poto
wy a
pokry
now
y,
6-s
plo
t naczynio
wy
pow
ierz
chow
ny,
7-s
plo
t naczynio
wy g
łęboki, 8
-zra
zik
i tk
anki tłuszczow
ej
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Funkcje skóry
•Ochrona przed wpływem czynników zewnętrznych
−mechanicznych
−fizycznych
−chemicznych
−biologicznych
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Funkcje skóry
•ochrona przed wpływem czynników zewnętrznych
−mechanicznych
−fizycznych
−chemicznych
−biologicznych
•ochrona przed utratą wody
•termoregulacja
•wydalanie wody i innych metabolitów
•synteza witaminy D
3
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Oparzenia skóry
Oparzenia I stopnia obejmują wyłącznie zewnętrzne warstwy skóry, czyli nabłonek.
Poparzone miejsce jest suche, zaczerwienione i lekko obrzęknięte. Piecze. Ten
rodzaj oparzenia powstaje np. przez dotknięcie gorącego przedmiotu czy oblanie
się gorącą wodą. Jeśli szybko udzieli się pierwszej pomocy, to goi się dobrze, w
ciągu tygodnia.
Oparzenia II stopnia uszkadzają skórę właściwą, która robi się czerwona, a na jej
powierzchni tworzą się pęcherze wypełnione płynem tkankowym. Takie oparzenie
jest bardzo bolesne. Powstaje np. przez oblanie się wrzątkiem, olejem, pod
wpływem pary. Goi się dobrze (zazwyczaj około dwóch tygodni), ale jeśli jest
rozległe, wymaga leczenia szpitalnego.
Oparzenia III stopnia sięgają tkanek położonych pod skórą. Uszkodzeniu mogą
ulec nerwy, tkanka łączna, mięśnie i naczynia krwionośne. Skóra może mieć
wygląd woskowy, białawy lub zwęglony. Poszkodowany może nie odczuwać
żadnego bólu, gdyż zniszczeniu ulegają zakończenia nerwowe. Takie oparzenie
powstaje w zetknięciu z otwartym ogniem, wskutek dłuższego działania wrzątku.
Wymaga niezwłocznej pomocy medycznej, czasem nawet przeszczepu skóry.
Wykład 4
Zakład Biofizyki IIM
Budowa i funkcje skóry
Odmrożenia skóry
I °-charakteryzuje się przejściowymi zaburzeniami w krążeniu krwi w
skórze, bólem, często silnym, bladością lub sinoczerwonymzabarwieniem
skóry, obrzękiem, pieczeniem i świądem skóry.
II°-odmrożenia to pojawiające się na skórze pęcherze z płynem
surowiczym,
III°–martwica powierzchowna skóry,
IV °–martwica głęboka, której ulegają np. palce, uszy lub nos. W takim
przypadku może dojść do samoistnej amputacji odmrożonej części
ciała.
•