Kantron Jura’nın Delémont(Delsberg) ¶ehrinde ilk defabir göçmen parlementoba¶kanlıßına seçildi. Dahakuruldußu tarihte göçmen-lere seçme hakkı tanıyan Ju-ra kantonu, 2000 yılında göç-menlere seçilme hakkıda ge-tirdi.

Bunu takiben yapılan yerel seçimler-de pek çok yerle¶im yerinde göç-menler de yerel yönetimlere seçildi-ler. Son seçimlerde Delemont ¶ehirmeclisine seçilen Francesco Pruden-te, mecliste yapılan ba¶kanlık seçi-minde toplma 44 oyun 40 nı alarakparlamento ba¶kanı seçildi. 1961yılında √sviçre’ye gelen ve metal i¶çi-si olarak çalı¶maya ba¶layan F. Prun-dente seçimden sonra gerek Jura kan-tonunda gerekse de dißer kantonlar-da göçmenlerin haklarını savunmakiçin mü¨cadelesine devam edeceßiniaçıkladı.

Zürih’te Göçmen Danı¶ma Kurulu2004 yılı Mayıs ayında Zürih ¶ehir yö-netimi 2007 yılı sonuna kadar bir de-neme olarak bir Göçmen Danı¶maKurulu olu¶turmayı kararla¶tırmı¶ ve

bunu takiben göçmen kurlu¶larındanbu danı¶ma kurulu için aday belirle-melerini talep etmi¶ti. Yakla¶ık100.000 göçmenin ya¶adıßı bir ¶ehiriçin bu ku¶kusuz yetersiz, ama olum-lu bir adım olarak deßerlendirildi.Danı¶ma kurulu esas olarak göçmen-lere ili¶kin sorunlarda ¶ehir yöneti-mine yardımcı olmak için kurul-makta. Bilindißi gibi 1984 yılındanbu yana Zürih ¶ehriden bir GöçmenMeclisi kurulması için giri¶imlerdebulunuluyordu. Bugüne kadar bu gi-ri¶imler halkoylamalarında çoßun-lußu saßlayamadıßı içingerçekle¶ememi¶, bunun üzerine ¶eh-ri yönetimi halkoylaması gerektir-meyen bir deneme yapmaya kararvermi¶ti.

≈ehir yönetiminin çaßrısı doßrultu-sunda Zürih ¶ehrinde bulunan göç-men kurulu¶ları toplam 114 adayı¶ehir yönetimine bildirmi¶ ve bun-lardan 25 i de Ocak 2005 te GöçmenDanı¶ma Kurulu olarak ¶ehir yöneti-mi tarafından atanmı¶tı. ≈ehirdeya¶ayan göçmenelerin geldikleri ül-klere ve sayıları dikkate alınarakyapılan atama bu anlamda demo-kratik bir seçim olmaktan çok uzaktır.

Unia sendikası bu süreçte göçmenle-re aktif olarak katılma imkanının ve-

rilmemesini ele¶tirmekte, ancak buadımın olumlu bir sürecin ba¶langıcı

olması gerektißini savunmaktadır.

✏ Salvatore Di Concilio

Sigortalar√ sviçre’d e göçmenler araba sigortası için daha fazla prim ödüyorlar

Yapı √ ¶kolu√ ¶verenler son sözle¶meningrevle oldußunu unuttular !

KaßıtsızlarHükümet zor durumda olan kaßıtsızlara oturma izni veriyor !2 3 4

Nr. 1 | Februar 2005 | türkischErscheint als Beilage zur Zeitung «work» | Redaktion T +41 31 350 21 11, F +41 31 350 22 11 | redaktion@unia.ch | www.unia.ch

Son yıllarda pek çok Kanton anayasalarınıdeßi¶tirdi ve bazı Kantonlar’da göçmenlerinseçme ve seçilme hakkÛgerçekle¶mi¶ti

Göçmen Belediye Ba¶kanı

Unia’yanın kurulu¶unun he-men ertesinde tüzük gereßisendikanın çe¶itli organ-larında ki temsilcilerini seç-me için Göçmen Konferansgerçekle¶tirildi. 22 Ocak2005 te Bern’de sendika mer-kezinde yapılan Konferansaçe¶itli bölgelerden gelen 80delege katıldı.

Yapılan seçimlerde Domenico Mesia-no Göçmen Komisyonu ba¶kanlıßınaDomingos Ferreiro ise ba¶kannyardımcılıßına seçildi. Bun takibenSendika Merkez Yönetimine (ZV) göç-menleri temsilen seçilecek olan 4 üye-nin tesbiti gündeme geldi. Toplam 10aday arasına Konferansın tercihi ol-dukça zor oldu ve Ali Yalçınkaya, Ju-dite Fazlj, Guglielmo Bozzolini ve Va-nia Alleva merkez yönetimine seçil-diler.

Bunun yanıra sendika Genel Temsil-ciler Meclisin’de (LDV) göçmenleri

temsil edecek 6 temsilci ve 2 yedeküyelik için 18 aday ortaya çıktı ve bun-ların arasından Gülsen Kılınç, SilviaMarino, Alho Manuel, Porro Vincen-zo, Golic Miroslav, Orlando Sanhue-da (veya Imad Kleit), ve yedek olarakMesude Bogni, Jasari Eset seçildiler.

Gerek Merkez Yönetim Kurulu gerek-sede Genel Temsilciler Meclisine seçi-lenlerin yarısının kadın olması, göç-

menler açısından önemli bir geli¶meolarak yorumlandı.Bunun yanısıra Göçmen Konferansı2005 yılında göçmenlere yönelikçalı¶maların planlamasını tartı¶arakbu yıl için göçmen sorununa ili¶kinbir konferans düzenlenmesini ve 18Haziran’da yapılacak olan «√sviçre Bi-ziz» eylemlerine aktif olarak katılmakaraı aldı.

Unia Göçmen Konferansı

Deßerli Üyelerimiz,

Unia sendikasının bu yılın ba¶ındaba¶arı ile hayata geçmesi ile Hori-zonte olarak yeni bir biçimde sizle-re seslenmeye ba¶layacaßız. Yenidönemde ki dißer önemli geli¶meHorizonte’nin türkçe olarak iki ay-da bir deßil artık aylık olarak çıkma-ya ba¶layacak olmasıdır.

Teknik bazı sorunların çözülmesin-den sonra ise birlikte yayınlanan Ar-navutça/Sırpça Horizonte’ninayrılarak ayrı ayrı çıkmaya ba¶laya-cak olmasıda dißer önemli bir ge-li¶me. Böylece türkçe, arnavutça vesırpça konu¶an üylerimizin uzun za-mandır istekleri olan daha fazla bil-gilenme ihtiyacı sonunda giderilmi¶olacak.

Bildißiniz gibi Horizonte Unia sen-dikasını üyeleri için, sendika gaze-tesinin eki olarak türkçe, arnavutçave sırpça nın yanısıra portegizce veispanyolca olarak ta yayınlanmak-tadır. Bugüne kadar √sviçre’deya¶ayan göçmenler için kendi dille-rinde bilgi edinecekleri en önemliyayın organı olan Horizonte bu ye-ni açılımı ile göçmenler açısındanku¶kusuz daha da önemli bir halegelmi¶ bulunmaktır.

Sizlere bundan sonra da ihtiyaç duy-dußunuz bilgileri kendi dilinizde,daha da kapsamlı olarak ula¶tırmakbizler için gerçekten bir sevinç kay-naßı olmaya devam edecek.

Dostça selamlarımızlaYayın Kurulu

Göçmenlere Politik Haberler !

Yeni Horizonte

Göçmen temsilcileri.

Göçmenlerin engrasyonu sorun mu?

Foto

: Key

ston

e

Foto

: Osc

ar Z

bind

en

√sviçre’de ya¶ayan göçmen-lerin araba sigortası için √sviç-reli’lerden daha fazla primödedikleri çoktan beri bilini-yor, ancak bunun kamuoyu-na yansıması yeni bir skandalolarak yorumlandı. √çindesendikalarında bulundußupek çok kurulu¶ bunun örtü-lü bir ırkçılık uygulaması ol-dußunu belirterek hareketegeçtiler.

Unia sendikası yaptıßı açıklamadabüyük sigorta ¶irketlerini göçmenle-rin sırtından haksız kazançsaßladıßına dikkat çekerek bu uygula-malara son verilmesini talep etti. Bu-güne kadar göçmenler sigorta ¶irke-tlerinin kendilerinden daha fazla si-gorta primi talep ettiklerini biliyor-lardı ancak buna kar¶ı nasıl davran-maları gerektißine karar veremiyor-lardı. Gerek göçmenlere gerekse deonların kurumları bu durumu bugü-ne kadar ciddiye almadılar. Ancak buuygulamanın giderek bir soygun veonur kırıcı bir düzeye gelmesi sonucuseslerini yükseltmeye ba¶ladılar.

Büyük sigorta ¶irketleri ise araba sahi-bi olanları kendi kriterlerine göre gru-plara ayırıp, ona göre prim belirlemepresibi ile bunu yaptıklarını öne sü-rerek, ortada ırkçı bir uygulama ol-madıßını öne sürüyorlar. Onlara gö-re örneßin Balkan ülkelerinden ge-lenler daha fazla kaza yaptıklarındaayni araba için daha fazla prim öde-meleri gerekmekte. Ancak burada il-ginç bir durum ortaya çıkmakta, sen-dikaların talebi ile bu söylediklerininrakamlarla ispatı istenildißinde sigor-ta ¶irketleri böyle bir genel rakam-larının olmadıßını belirtiyorlar.

Buna ek olarak, sigortaların göçmen-lerden geldikleri ülkelere göre primödemelerini resmi makamların hiç birara¶tırma yapmadan kabul etmeleriba¶ka dü¶ündürücü konu olarak or-taya çıkmakta. Sigorta ¶irketleri ta-mamen keyfi bir uygulama ile arabasahiplerini dört ayrı grupta topla-maktadırlar. Buna göre √sviçreli, Avus-turyalı ve Almanlar bir grup olu¶tur-makta ve en az primi ödemektedirler.

Afrika, latin Amerika, doßu Avrupa,eski Yugoslavya ve Türkiye ise en faz-la prim ödeyen ülkeler grubunuolu¶turmakta. Bu konuda karar veren Eidgenössis-chen Departements für Privatversi-cherungen, yani özel sigortalar müs-te¶arlıßı, göçmenlerin sahip oldußupasaporta göre bir riziko grubunadahil edilmesinin mümkün olabile-ceßini belirtmekte. Oysa Avrupa Bir-lißi normlarına göre böyle bir grupla-ma, ayrımcılık kapsamına girmekte vecezai müeddileri gerektirmekte.

Neden buna izin veriliyor ?O zaman sorulması gereken soru ¶u,bir √sviçreli ile bir sırp arasında nasılayrım yapılıyor ? 40 ya¶ında ve 20 se-nedir ehliyeti olan bir √sviçreli ile, 40ya¶ında ve 20 senedir √sviçre’deya¶ayan ve araba kullanana bir sırparasında nasıl bir fark olabilir ? Bir «ori-jinal» √sviçreli ile bir √sviçre pasaportuta¶ıyan arasında araba kullanmaaçısından nasıl bir ayrım yapmakmümkündür ? Sorular uzatılabilir,ama cavep bellidir, bu bir ayrımcılıktır.

Yeni ModaSigorta ¶irketleri son zamanlarda kar-larını arttırmak için akla gelmedikyöntemler geli¶titiyorlar, örneßin birAvusturyalı sigorta ¶irketi birara¶tırma sonucu ikizler burcundanolanların ortalamanın üstünde kazayaptıklarını «ispat ediyor» ve ikizlerburcundan olan insanlardan dahafazla prim talep ediyor. Gene Ameri-kalı bir sigorta ¶irketi doßum tarihiayın 13 olanlar hakkında ayni sonu-cu buluyor ve onlardan daha fazlaprim talep ediyor !

Bunun yeni bir moda oldußu açık,ba¶ka bir deyi¶le sigorta ¶irketleri önü-müzde ki dönemde, örneßin sakallıolanlardan, kilosu boyuna göre fazlaolanlardan daha fazla prim ödemesi ge-rektißni talep edebilir. Bu «modanın»daha doßrusu ayrımcılıßın yayılmasınaimkan tanımadan resmi makamları bukonuya tavır alması gerekir.

Hayır demek gerekliBu ayrımcı politikalara kar¶ı bazı par-lementerlerde harekete geçti, PdA mil-letvekili J. Zysiadis bir i¶çi ve göçmenhakları savunucusu olarak parlemen-toya verdißi soru önergesinde bu türayrımcılıßı hemen ortadan kaldı-rılması için hükümeti harekete geç-meye çaßırdı. Benzer ¶ekilde √sviçre’-deki göçmen kurulu¶larıda hareketegeçmeli ve bu ayrımcılıßa kar¶ı sesle-rini yükseltmelidirler. Bu ayrımcılıßınsesizce kabulu, ilerde emekçilere vegöçmenlere kar¶ı ayrımcı uygulama-ların yaygınla¶ması sonucunu vere-cektir.

✏ Manuel Beja

Günümüzde giderek yaygın-la¶an i¶sizlik her çalı¶aniçin bi kabus olmakta.

Ancak i¶siz kalınınca hemen yapıla-ması gereken bir dizi i¶lem bulun-maktadır.

Bunların zamanınında yapılması enazından i¶sizlik parasını zamanındave eksiziz olarak elde etmek için ge-reklidir. Öncelikle i¶yerinden çıkı¶mektubunun gelmesinin ertesinde,daha i¶siz kalmadan bölge i¶ kuru-muna (RAV) müracaat edilmelidir.√¶siz kaldıkatan sonra müracaat edil-mesi halinde ise, isizlik parası mü-racaat edilen tarihten itibaren öde-nir.

Kasa Seçimi√¶sizlik parasının hangi i¶sizlik sigor-tasından almak istedißine karar vermehakkı size aittir. Ba¶ka bir deyi¶le iste-dißiniz kasadan i¶sizlik parasını alabi-lirsiniz. Yasalar gereßi tüm i¶sizlik ka-saları resmi makamların (seco) verdi-kleri direktifler doßrultusunda i¶lem-leri yapmak zorundadır.

Kasalar Ne Yapar ?Öncelikle kasalar i¶siz kalanların i¶siz-lik sigortası yardımlarından yararlan-ma hakkı olup olmadıßını ara¶tırmakdurumundadır. Bunlara arasında, si-ze verilen çıkıın yasalara uygunlußu,i¶sizlißin ortaya çıkmasında i¶sizinsuçunun opul olmadıßı, i¶sizlik pa-rasının ne kadar olacaßı gibi konular

vardır. Bütün bu çalı¶malara ayrıcaresmi makamlara tarafından (seco)kontrol edilir. Bütün kasalar presipolarak ayni i¶lemeleri yapmak duru-mundadır, ancak bazı kasaların ek ola-rak yerine getirdikleri uygulamalarvardır, örneßin kantonal kasalara sa-dece kanton sınırları içinde çalı¶mayapabilirler, baka bir deyi¶le i¶sizlikdurumumda ba¶ka bir kantona gitmedurumunda ayni kantonal kasadakalmak mümkün deßildir.

Unia I¶sizlik Kasası Unia sendikası olarak birle¶en GBI,SMUV ve VHTL sendikalarının i¶siz-lik kasalarıda Unia √¶sizlik Kasasıaltında birle¶tiler. Bu kasa √sviçre’ninen büyük i¶sizlik kasası olarak toplam

68 bürosu ile 100.000 i¶sizin i¶lemle-rini yürütmektedir. Dißer kasalardanfarklı olarak, i¶sizlere i¶ ve sosyal si-gortalar konularında ihtiyaç duydu-kları bilgileri vermektedir. Özelliklegöçmen i¶sizler için bu konular ayrıbir öneme sahiptir.

horizonte Nr. 1 | Februar 2005 | türkisch 2

Buna göre 24 ya¶ında bir sürücü ¶u ¶ekilde prim ödemekte:

Sigorta Sürücü √ Sürücü Sürücü sviçreli ise Portekizli ise Sırp ise¶irketi

Zürich 754.40 +21% +77%

Coop 845.90 +25% +25%

TCS 825.40 +28% +52%

Helvetia-Patria 940.60 +20% +100%

√¶sizlik, Ne Yapmalı ?

Bu konuda daha fazla bilgiyi, bulundußunuz ki Unia i¶sizlik kasası bürolarından veyawww.unia.chadresinden edinebilirsiniz.

Göçmenler neden daha fazla prim ödüyorlar?

KÛsa kÛsa

Zürih: Anayasa Halkoylaması2000 yılında yapılan bir seçimleZürih Kantonu Anayasa’sını deßi¶-tßrme görevi ile bir Anayasa me-clisi seçilmi¶ ve bu meclis geçensüre içinde yeni bir Anayasa tas-laßı hazırlamı¶tı. Bu taslak 27¶ubat’ta halkoylamasına sunulu-yor.

Zürih Kantonu Anayasası √sviç-re’nin en eski kanton anayasa-larından biri, yürürlüße girdißi tarih1869, yani tam 136 ya¶ında. Busüre içinde Anayasa’nın maddeleridefalarca deßi¶tirilmi¶ ama bir bü-tün olarak kalmaya devam etmi¶.Son yıllarda pek çok Kanton ana-yasalarını deßi¶tirmi¶ ve bazı Kan-tonlar kanton düzeyinde de olsaanayasalarına göçmenler içinseçme ve seçilme hakkı getirmi¶ti.En son olarak oldukça gerici olarakbilinen Appenzel kantonuda göç-menlere politik haklar tanımı¶tı.

Bu anlamda Zürih Kantonu anaya-sası özellikle göçmenler tarafındanbu doßrultuda atılacak önemli biradım olarak görülmekteydi. AncakAnayasa Meclisi seçimleri yabancıdü¶manı SVP nin ba¶arısı ile so-nuçlanmı¶ ve bu parti dahaba¶ından her türlü i¶çi ve göçmenhaklarının Anayasa’da yer al-masına kar¶ı oldußunu açıklamı¶tı.

Defalarca gündeme gelmesinekar¶ın göçmenlerin politik haklarıgerici partiler tarafından özellikledeSVP tarafından engellendi. 4 yıllıkbir çalı¶ma sonucu ortaya çıkanyeni Anayasa taslaßı, dißer kan-tonların Anayasaları ile kıyas-landıßında ileri bir noktada oldußugörülebilir. Ancak göçmenleretanınmayan politik haklar bu Ana-yasa’nın en gerici tarafını olu¶tur-makta.

Yeni Anayasa taslaßı bu neden-lerle göçmenler tarafından evet de-nilecek bir düzeyde deßildir. Zatenonların bu oylamada oy kullanmahaklarıda yok. Ama Anayasa tas-laßında hayır oyu vermeninde ençok yabancı dü¶menı SVP ek-meßine yaß süreceßide unutulma-malıdır.

Göçmenlerin cepine uzanan el

Foto

: Key

ston

e

Üç yıla önce yapı i¶kolundasendika öncülüßünde ba¶-arılı bir mücadele ile yapıi¶çileri 60 ya¶ında erkenemeklilik hakkını Toplu √¶Sözle¶mesi ile elde etmi¶lre-di. Eylül 2005 sonuna kadargeçerli bu sözle¶menin yeni-lenmesi için Ocak 2005 tesendika ile i¶verenler ilk kezbir araya gelerek görü¶me-lere ba¶ladılar.

√¶verenlerin ilk talepleri toplu √¶ Söz-le¶mesinde ki asgari ücretlerinkaldırılması, cumratesi gününün nor-mal çalı¶ma günü olarak kabul edil-mesi, fazla mesai, gece ve hafta sonuçalı¶ması zamlarının kaldırılması,

hastalık sırasında çıkı¶ verme ya-saßının kaldırılması oldu.

Bunlara ilk tepki yapı i¶çilerinden gel-di, bu isteklerinizde gerçekten ciddi-

misiniz diyen soran yapı i¶çileri, i¶ve-renlerin bu isteklerini küstahça bula-rak red ettiklerini söylediler. Bu ne-denle Unia sendikası ≈ubat ayındain¶aatlarda bir anket çalı¶ması

ba¶lattı. Yeni sözle¶me için ana tale-bimiz ne olmalıdır, ücret atı¶ı mı,çalı¶ma süresinin kısaltılması mı, i¶güvenlißi/saßlıßı mı soruları i¶çileretarafından cavaplandırılmaya ba¶ladı.

Bu anketten elde edilen sonuçlar doß-rultusunda mart ayı ba¶ında yapılacakolan yapı i¶çileri konferansı temel ta-lepleri belirleyecek ve bu hedefler içinnasıl bir eylem yapılacaßına karar ve-recek. Görüldüßü kadarı ile yapı i¶ve-renleri son sözle¶menin bir genelgrevle geçekle¶tirildißini unutmu¶ du-rumdalar. Elbette yapı i¶çileri önü-müzde ki dönemde bu gerçeklißi i¶ve-renlere hatırlatacaklardır.

✏ Ruzhdi Ibrahimi

KÛsa kÛsa

horizonte Nr. 1 | Februar 2005 | türkisch 3

Geçen kasım ayı içinde √sviç-re gazeteleri bazı sigorta fir-malarının göçmenler için si-gorta yapmayı durdurmayaba¶ladıklarını duyurmasınınardından harekete geçenUnia sendikası bu sigortalarhakkında suç duyurusundabulundu. Benzer ¶ekilde Fe-deral Irkçılıkla Mücadele Ko-misyonu’da (EKR) konu ile il-gili bir Biliki¶i Raporuhazırlatma kararı aldı.

Bu geli¶meler üzerine Mobliliarversi-

cherung firması sendika ile görü¶metalebinde bulundu. Unia yöneticisi R.Schiavi ve Unia Sekreteri V. Mitrovicfirma ile bu konuda bir görü¶me yaptı.

Bu görü¶mede Sigorta ¶irketi, sendi-kanın tepkisini anlayı¶la kar¶ıladık-larını, eski Yugoslavya ülkelerindengelen göçmenlerin sigorta edilmeme-sinin ırkçı duyguların artmasına yolaçacaßını bildiklerini ve bu nedenlealdıkları kararı kamuoyuna açıkla-madıklarını belirtti. √sviçre sigorta ya-sasının liberalle¶tirilmesindan sonra,sigortaların riziko gruplarını kendile-

rinin belirleme hakına sahip oldu-klarını belirten sigorta yetkilileri, bel-li bir ülkeden gelen göçmenleri bir ri-ziko grubuna dahil etmenin bu an-lamda yasalara uygun oldußunu ilerisürdüler.

Ancak belli bir ülkeden gelen göç-menleri sigortalamayı red eden tek si-gorta ¶irketi olan Mobliliarversiche-rung görü¶me sırasında 2005 yazınakadar bu kararlarını deßi¶tireceklerinibildirdi. Sigorta ¶irketi buna kar¶ınbelli ülkelerden gelen göçmenleri ayrıbir riziko grubu olarak belirleyip da-

ha fazla prim talep etme uygulama-larına dißer sigorta ¶irketleri gibi de-vam edeceklerinide belirtti.

Unia sendikası ise bu uygulamayakar¶ı olduklarını, primlerin tesbitindebelli bir ülkeden gelmenin bir kriterolrak alınamıyacaßını, bunu yapan-lara kar¶ı hukuki i¶lemler ba¶lataca-klarını sigorta ¶irketine bildirdi. Bu-nun için öncelikle EKR tarafındanhazırlanan bilirki¶i raporunu bekle-nildißine dikkat çekti.

Görü¶me bu anlamda sigorta ¶irketi-

nin eski Yugoslavya ülkelerinden ge-len göçmeneleri sigortalamama ka-rarını geri almaları sonucu vermesiaçısıdan Unia sendikası tarafındanolumlu olarak deßerlendirildi. Sendi-ka sigorta ¶irketinin riziko gruplarınıbelirlemede daha dikkatli davranmakonusunda ki niyetlerini de olumluolarak deßerlendirdi. Buna kar¶ın si-gorta ¶irketinin, belli ülkelerden ge-lenler için daha fazla prim talep etmeuygulamasından vazgeçmemesi isesendika tarafından kabul edilecek biruygulama olmadıßıda son derece açık.

2004 yılı ikinci yarısında√ sviçre’de çalı¶an göçmenle-rin sayısı bir kez daha %0.4artarak 1.068.000 ne ula¶tı.Ayni dönemde toplamçalı¶anların sayısıda3.959.000 çıkarken çalı¶an√ sviçreli sayısıda %0.2 azaldı.Göçmenlerin çalı¶anlararasında ki oranıda buna gö-re %26.97 ye yükselmi¶ oldu.

Çalı¶anlar arasında göçmenlerinsayısının artması yeni bir ¶ey deßilaam yeni olan göçmen i¶gücünde kideßi¶im. Belirtilen artmanın enönemli nedeni giderek artan sayıdaAB ülkesi vatanda¶larının √sviçre’deçalı¶ıyor olması. Nitekim bir yıl için-de en çok Alman vatanda¶larındaartı¶ gözlemlendi, %7.9 artı¶la 84.000ula¶tılar. Onları %2.8 artı¶la sayıları40.000 ne çıkan Fransızlar takip et-mekte. Buna kar¶ın eski Yugoslavyaülkelerinde gelenlerin sayıları %1.1dü¶me ile 166.000 gerilemi¶ durum-da. En fazla azalma ise %5.1 ile 54.000e dü¶en √spanyollar’da görülmekte.Ancak bu rakamlar √sviçrevatanda¶lıßına giri¶lerde dikkatealındıßında biraz daha farklı, ancak

bir gidi¶i göstermesi açısından ilginç.

Bu durumda √sviçre’ye çalı¶maya ge-lenler arasında AB ülkelerin geli¶inhızlandıßını, dißer ülkelerden geli¶le-rin ise geriye gitmeye ba¶ladıßı söyle-nebilir. Gene unutmadan belirtilme-si gereken bu rakamların kayıtlı göç-meler oldußu, bunun yanısıra önem-li miktarda kayıtsız (veya kaßıtsız«sans papier») göçmenin √sviçre’deçalı¶tıßıdır. Bilinen nedenlerde bu in-sanlar AB ülkeleri dı¶ından gelmekte-dir.

√sviçre’de çalı¶an göçmenlerin eßitimseviyeleride önemli bir deßi¶im geçir-mektedir. Sözkonusu ara¶tırma, tümçalı¶anlar arasında orta eßitimi ta-mamlayanalrın √sviçreliler’de %89.2oranında, göçmen i¶çiler arasında ise%65.1 oldußunu göstermektedir. An-cak eßitim düzeyi açısından göçmeni¶çiler arasında çok büyük farklılıklarbulunmaktadır. Kuzey Avrupa ülke-lerinden gelen göçmenler arasında or-ta eßitimini tamamlayanlar √sviçreli-leri geçerek %93.7 oranına varırken,bu oran güney Avrupa ülkeleri için%40.2 ye Balkan ülkeleri içinse 47.3 edü¶mektedir. √sviçre’de doßan ikinci

ve üçüncü ku¶ak göçmenler arasındaise orta eßitimi tamamlayanlar ner-deyse √sviçreliler düzeyine varmak-tadır, Güney Avrupalılar’da %87.2Balkan ülkelerinde %77.3.

√kinci ve üçüncü ku¶ak göçmelerinçalı¶tıkları i¶kolları, ayni ya¶ grubun-da ki √sviçrelilerle hemen hemen ay-ni oranda olmasıda dikkati çeken ayrıbir konudur. Örneßin yardımcı i¶ler-de çalı¶an √sviçreliler %8.1 oranındaiken ikinci ve üçüncü ku¶ak göçmen-lerde bu oran %7.5 tir. Göçmenleringenelinde ise oran %23.6 ya çıkmak-

tadır.Çalı¶ılan i¶lerle √sviçre’ye geli¶ tarih-leri arasında da çarpıcı özellikler bu-lunmaktadır. Son 10 yıl içinde √sviç-re’ye gelen göçmelerin %33.2 si yö-netici veya akademik mesleklerdeçalı¶ırken, 10 yıldan fazla süredir √sviç-re’de ya¶ayan göçmenler arasında buoran %13.1 e kadar dü¶mektedir.√sviçreliler arasında yönetici veya aka-demik mesleklerde çalı¶anlarınoranın %24.2 ve ikinci üçüncü ku¶ak-ta ise %18.6 olması gelinen noktayıçarpıcı bir ¶ekilde vurgulamktadır.

✏ M. Akyol

Daha Fazla Göçmen√¶gücü

Sigortalarda Ayrımcılık

Sadece kaßıt deßil.

Patron kı¶kırtmasına cevap!

Yapı √¶verenlerin Küstah Talepleri

Yeniden Mücadeleye

Davos Protestoları Nereye ?Davos’ta her yıl yapılan Dünya Eko-nomik Forum’unu protesto eylem-leri bu yıl toplantı ba¶lamadanönce planlanıldıßından ve dahaönce yıllardan farklı olarak çok ren-kli ve geni¶ katılımlı ancak politikiçerißide oldukça zayıflamı¶ olarakBern’de yapıldı. Daha öncekiyıllarda ki protestolardan çıkarılanderslerle gerek Davos gereksedeyakınlarında kitlesel bir protesto-nun yapılmasının alınan askeri vepolisiye tedbirlerle imkansız halegelmesi, küreselle¶me kar¶ıtlarınıBern’de izinli bir miting yapma ka-rarı almalarına neden olmu¶tu.

22 Ocak’ta Bern’de yapılması ka-rarla¶tırılan mitinge polis önce izinvermi¶, ancak daha sonra sonanda mitinigi düzenleyenlerin ka-bul edemeyeceßi anti demokratik¶artlar öne sürmü¶tü. Bunun üze-rine mitingi bu ¶artlar altında yap-maktansa herkese istedißibiçimde Davos’u protesto etmesiçaßrısı yapan platformun buçaßrısına uyan binlerce WEF kar¶ıtıo gün tüm Bern ¶ahrini bir protestoalanına dönü¶türdü.

Stand açma, sokak tiyatrosuyapma, müzik yapmadan tutunda,izinli danslı yürüyü¶e kadar akla ge-lebilecek her türlü protesto eylem-lari ile protestocular ¶ehri bir andaadeta istila ettiler. Gerek protestobiçimlerine gerekse de katılıma di-yecek bir ¶ey yoktu, eksik olanmerkezi geni¶ katılımlı ve politikiçerißi olan bir protesto idi.

22 yıl önce Davos’ta ba¶latılanprotestolara katılım yıllar geçtikçeartmaya ba¶lamı¶. En son küre-selle¶me kar¶ıtlarının ortaya çıkm-nası ile kitlesel hale gelen protes-tolar önce Davos’ta yasaklanmı¶ve polisin aldıßı tedbirlerle 2000yılında protestocular Davos’a so-kulmamı¶tı. Onu takiben ilk defasendikalar Davos protestolarınakatılma kararı almı¶ ancak protes-tocuların çok az bir kısmı Davos’agidebilmi¶ti.

Geçen yıl Davos’a gitme giri¶imlerigene sonuçsuz kalmı¶ ve protes-tocuların büyük bir kısmı Chur’dabüyük bir miting düzenlemi¶lerdi.Bundan hareketle Davos kar¶ıtlarıbu yıl Bern’de yeniden geni¶ kitle-lerin katılacaßı izinli bir miting dü-zenleme kararı almılardı.

✏ Mehmet Akyol

Foto

: Key

ston

e

Foto

: Uni

a

Aralık ve Ocakaylarında i¶yerinin ka-panmasına kar¶ı 2 aylıkbir grev yapan FiltronaSA i¶çileri yapılan gö-rü¶meler sonucu ortayaçıkan sosyal planı oyçoklußu ile kabul ede-rek grevlerini ba¶arı ilebitirdiler. √¶yerinin sos-yal plan yapmadan i¶ye-rinin kapatma giri¶im-lerine kar¶ı yürütülenbu örnek mücadele böy-lece ba¶arıyla sonuç-lanmı¶ oldu.

Yapılan anla¶maya göre i¶reri-nin kapanması durumundayapılacak sosyal plan üzerindeanla¶maya varıldı ve buna gö-re i¶yerinin sosyal planı finan-se etmek için 2 Milyon Frankayırması sözkonusu. Gene buanla¶maya kadar i¶yeri en er-ken Haziran 2005 tarihindekapatılabilecek. Daha önce 14Ocak 2005 te yapılan bir oyla-

mada i¶çiler ayn sosyal planıred etmi¶ ve sosyal plan için 3.5Milyon Frank talep etmi¶ti.

Grevin bu ¶ekilde sürmesi ilearaya giren kanton yetkilileri,sendika ve i¶yeri ile görü¶meleryaparak bir çözüm bulmayaçalı¶tı. Sonuç olarak grevciler,mevcur sosyal ve ekonomikçerçevede daha fazla hak ala-mayacaklarını görerek bu an-la¶mayı, yaptıkları bir i¶yeritoplnatısında oy çoklußu ilekabul ederek greve son verdiler.

Uluslararası bir tekel olanBunzl-Gruppe ye ait olan Cris-sier’de ki Filtrona i¶yeri sigarafiltresi üretimi yapmakta. Bui¶yerinde geli¶tirilen tekniklerielde etmek için sözkonusu te-kel tarafından satın alınmı¶tı.√¶yerinin yeni sahiplerinin sa-dece i¶yerinde ki tekniklerle il-gilendißi, kısa bir süre içindei¶yerini kapatmayı planladıß-ının açıßa çıkmasının ertesin-

de ise, i¶yerinde bir direni¶ba¶latılmı¶tı.

Sonuç olarak i¶yerinin kapa-naması, Bunzl tekelinin iste-dißi gibi i¶çilere bir tazminatödemeden, sessizce olmaya-cak. Elbette i¶çilerin direni¶i vegrevi i¶yerinin kapanmasınıönleyemedi, zaten mevcut i¶çidü¶manı politik ve ekonomikortam böyle bir dönemde buhedefe varmanın çok zor ol-dußunu bize gösteriyor. Ancaki¶çilerin, sırf karlarını arttırmakamacı ile i¶yerlerinin imhaedilmesine artık seyirci kalma-mayı da ößrenmeye ba¶ladılar,Swissmetal, Bombardier i¶çile-ri artık öfkelerini içlerine at-mak yerine mücadele etme-nin en azından insanlık guru-runu korudußunu gördüler. Bumücedele i¶yerlerinin kapan-masının kader olmıßını, i¶yerikapanmalarına kar¶ı direni¶inmümkün ver gerekli oldußunugösteriyor.

Bu yıl ba¶ından itibarensosyal sigortalarda birdizi deßi¶ikler oldu.Bunların içinde ku¶ku-suz en önemlisi 1 Tem-muz 2005 te yürürlüßegirecek olan ücretlidoßum iznidir.

AHV/IV EmekliaylıklarıBu yıl ba¶ından itibaren hükü-metin yasalar gereßi aldıßı birkararlar tüm emekli aylıkları%1.9 arttı. Böylece asgari eme-kli aylıkları 1055 Fr. tan 1075Fr. a ve en yüksek emekli aylık-larıda 2110 Fr. tan 2150 Fr. ayükseldi. Buna kar¶ın kadınla-rın normal emeklilik ya¶ı 64ya¶ına çıktı. Daha önce yürür-lüße giren erken emekli olmaimkanları ile kadınlar emekliaylıkları dü¶ürülerek 62 ya¶ın-da, erkeklerde 63 ya¶ında erkenemekli olabilecekler. Emekli si-gortalari primlerinde ise birdeßi¶iklik olmadı.

Pansiyon Kasa31.12.2004 tarihine kadar

yıllık kazancı 25320 Fr. tan da-ha fazla olan çalı¶anlar içinPansiyon Kasa zorunlu ikenbu yılın ba¶ından itibaren Pan-siyon Kasa yasası (BVG) deyapılan deßi¶iklikle bu alt sınır19350 Fr. a dü¶ürüldü. Böyle-ce gelirleri dü¶ük oldußu içinPansiyon Kasa’dan yararlana-mayanların bir kısmı için buimkan yaratılmı¶ oldu.

Hastalık SigortasıBu yılda geçen yıllarda oldußugibi zorunlu hastalık sigortasıprimleri artmaya devam etti.Ortalama %3.7 oranında olanbu artı¶ların yanısıra hükümether yıl doktora ilk gidi¶te has-tanın üstlenmesi gereken mik-tarda (Franchisen) deßi¶iklikleryaptı. Buna göre çocuklar için100, 200, 300, 400, 500 ve 600Fr. yeti¶kinler içinse 100, 200,300, 400, 500 ve 600 Fr. olabi-lecek.

Kaza SigortasıKaza sigortası maluliyetaylıkları 2005 yılı ba¶ından iti-baren %1.4 oranında arttırıl-

ması hükümet tarafından yasagereßi kararla¶tıtırıldı. Buartı¶tan eski ve yeni kaza si-gortası kapsamı içersisindeolan tüm kaza malulleri yarar-lanabilecek.

Doßum IzniSendikal hareket tarafındanuzun yıllardır gerçekle¶mesiiçin mücadele edilen ücretliannelik izni sonunda bu yılınTemmuz ayından itibarengerçekle¶iyor. Buna göre tümçalı¶an kadınlar için doßum iz-ni olarak en az 14 hafta ol-maktadır ve bu süre içinde enson ücretlerinin %80 ni amaen fazla günde 172 Fr. kadarücretli izin parası alacaklardır.

Çocuk ParasıObwalden, Nidwalden, Frei-burg, Solothurn, Graubündenve Waadt Kantonlarında ço-cuk paraları bu yıl artacaktır,ayrıca Neunburg Kantonun’daek olarak 1200.- Fr. doßum pa-rası yürürlüße girmi¶tir.

Sosyal Sigortalarda de‚i¶iklikler

Beilage zu den Gewerkschaftszeitungen work, area, Événement syndical | HerausgeberVerlagsesellschaft work AG, Zürich, Chefredaktion: Marie-José Kuhn; Événement syndicalSA, Lausanne, Chefredaktion: Serge Baehler; Edizioni Sociali SA, Lugano, Chefredaktion:Françoise Gehring Amato | Redaktionskommission M. Akyol, F. Basciani, M. Beja, S. DiConcilio, H. Gashi, R. Ibrahimi, M. Komaromi, M. Pacheco, Montaña Martín | Sprach-verantwortlich Mehmet Akyol | Koordination Mehmet Akyol | Layout Simone Rolli, Unia |Druck Unionsdruckerei AG, Schaffhausen | Adresse Redaktion «Horizonte», Strassburgstr. 11, 8021 Zürich, redaktion@unia.ch

www.unia.ch

Filtrone Grevi sunuçlandı !

Kaßıtsızlardan Haberler

Cenevre 5000kaßıtsıza özel izin veriyor√sviçre’de kaßıtsızların enyoßun olarak ya¶adıkları kan-tonlardan biri olan Cenevre’deKanton yönetimi özel bir ka-rarla 5000 kaßıtsıza oturma iz-ni vermeyi kararla¶tırdı. Bu ka-rarın yürürlüßë girmesi içinFederal Hükümetin bu kararıonaylaması gerekiyor. Bu uy-gulamadan yararlanacak olan-ların genelde ev i¶lerindekaßıtsız olarak uzun süredirçalı¶makta olan Güney Ameri-

kalı ve Filipinli kadınlar ol-dußu tahmin edilmekte. Ol-dukça zor ko¶ullarda uzunyıllardır bu i¶leri yapankadınlar için bir çözüm bulun-ması, kaßıtsızlar açısından ol-dukça olumlu bir geli¶me.

Waadt Kantonu√ltica talebi red edildißi haldeKanton yönetiminin aldıßı birkararla yurtdı¶ı edilmeleri dur-durulan iltica taleplilerihakkında Kanton yönetimi birorta yol izlemeyi kararla¶tırdı.Bilindißi gibi Kanton yönetimi

daha önce iltica talebi red edi-li¶ olan eski Yugoslavya’dan ge-len Arnavut iltica taleplilerinisınırdı¶ı etmeyi durdurmu¶,ancak Federal hükümet, özel-likle Bakan Blocher bu konudakanton yönetimine baskıyıarttırmı¶tı. Bunun üzerine ka-rarını deßi¶tirmek zorunda ka-lan kanton yönetimi, kadınlarve çocuklar dı¶ında bu durum-da olan iltica taleplilerinisınßrdı¶ı etmeye ba¶lamayı ka-rarla¶tırdı.Bombardier i¶yerinin sonu!

Mart ayı sonunda kapanacak olanParteln’da ki Bombardier i¶yerindeçalı¶an i¶çiler tüm çabalara kar¶ıni¶yerinin kapanmasını engelleye-mediler ve Ocak ayı sonunda i¶ye-rinde yaptıkları yarım saatlik i¶ibırakma eylemi ile öfkelerini dile ge-tirdiler.

√¶yerinin kapatma kararı almasının ertesindekanton yönetimin katılımı ile olu¶turulan birkomite, i¶yerinin kapanmaması için giri¶im-lerde bulunmu¶, ancak tüm çabalara kar¶ın birçözüm bulunanamamı¶tı. Konu ile ilgili biraçıklama yapan yetkili Unia sekreteri B. Moori¶yerinin kapanmaması için politik bir isteßin

olmayı¶ının‚ bir çözüm bulmayı engelledißi-ni dile getirdi.

√¶yerinin kapanması ile i¶yerinde çalı¶an 520i¶çinin büyük bir bölümünü i¶sizlik bekle-mekte. Yalnızca 38 i¶çi firmanın Zürih’te kii¶yerinde, 35 i¶çiye Basel ta¶ımacılık i¶letme-lerinde i¶ bulunabildi ve 29 i¶çi yapılan sosyalplan çerçevesinde erken emekli olacaklar. Bui¶yerinde çalı¶an i¶çilerin ürettißi wagonlarlahergün yüzbinlerce ki¶i tren yolculußu yapar-ken, onlar i¶sizlikle ba¶ba¶a bırakılmı¶ du-rumda. Yıllardır bu i¶yerinde çalı¶tıktan son-ra, emeklilik öncesi i¶siz kalmak onların kaderiolmamalıydı !

✏ Ruzhdi Ibrahimi

2001 yılı sonlarında Ulusal Meclis’-te yapılan tartı¶malar sonucundahükümet zor durumda olan kaßıt-sızlara istinai olarak oturma izni ve-rilmesini kararla¶tırmı¶ buna baßlıolarak bir kararname yayınlamı¶tı.

Bu tarihten itibaren toplam 2839 kaßıtsız bukararnameden yararlanmak üzere müracaattabulunmu¶tu. Yapılan tahminlere göre √sviç-re’de 150.000 kaßıtsız göçmen oldußu dikkatealındıßında, kaßıtsızların bile bu kararnameyine kadar ciddiye aldıßı ortaya çıkmaktadır.

Ancak bu müracaatların kantonlara göredaßılımı, bu uygulamanın kantonlara göre nekadar farklı anla¶ıldıßını göstermektedir. To-plam müracaatlerın %94.5 nin 5 Kanton’da(Waadt, Genf, Freiburg, Bern, Neuenburg) da-hada önemlisi üçte ikisinin yalnızca WaadtKantonun’da yapılmı¶ olması oldukça dü¶ün-dürücüdür. Yakla¶ık 20.000 kaßıtsız göçmeninoldußu tahmin edilen Zürih Kantonu’ndayalnızca 10 müracaatın yapılması bunun ayrıbir çarpıcı örneßidir. 9 Kanton’da ise hiç birmüracaat yapılmamı¶ !

Bu durum bir kez daha hükümet tarafındanalınan bir kararın kantonlar tarafından nasılkeyfi bir ¶ekilde uygulandıßının bir kanıtıdır.Ancak bu konuda Fransızca konu¶an kanton-larla kaßıtsızların gerek kendi aralarında ki ör-gütlenmenin, gerekse de kaßıtsızlara sendika-lar gibi kurumların sahip çıkmasının güçlü ol-masında unutulmaması gerekir. Sendikalaraüye olan ve sendikaların yönetiminde yer alanpek çok kaßıtsız sorunlarını dile getirme ve ka-muoyuna iletme imkanına sahiptirler.

Hükümetin yukarda belirtilen kararı almasınatakiben bir grup ulusal meclis üyesi parlemen-

terin giri¶imi ile bir Platform olu¶turmu¶ ve buplatform hangi ¶artlarla kaßıtsızlara oturma iz-ni verilmesi gerektißi konusunda bir ‚yuvarlakmasa’ tartı¶ması ba¶latmı¶lardı. Bu platfor-mun katılımı ile federal göçmen komisyonu birrapor hazırlamaya ba¶ladı. Ocak ayı sonundakamuoyuna sunulan bu rapor, bir yandankaßıtsızların oturma izni için müracaat etme-lerinin kolayla¶tırılması gerektißini, bir yandanda kanton yönetimlerinin bu müracaatlarıciddiye almaları için gerekli giri¶imlerde bulu-nulmasını talep ediyor.

Bu rapor çerçevesinde ayrıca SVP li Blocher’unbakan olmasından sonra hükümetin kararna-meyi deßi¶tirerek, daha önce iltica ba¶vuru-sunda bulunmu¶ olanların, kaßıtsız durumadü¶tükten sonra bu imkandan yararlanmasınıengellemi¶ olmasıda ele¶tirilmekte, bu insanhaklarına aykırı uygulamanın kaldırılması ta-lep edilmektedir.

Rapor bu anlamda kaßıtsızların sorunlarınınkamuoyu gündeminde dü¶mesine engel ol-ması ve bu alanda en azından somut adımlarınatılmasını saßlamaya yönelik bir tartı¶ma or-tamı yaratması açısından da ayrı bir önemesahiptir.

Dißer kantonlarda ise kamuoyu harekete geçi-rilemedißinden, kanton yönetimlerinin keyfiuygulamaları kar¶ısında bir muhalefetolu¶amamaktadır. Bu duruma bir son verebil-mek için kaßıtsızlara destek veren kurulu¶larUnia sendikası ile birlikte kaßıtsızlara bu ko-nuda bilgi veren ve baßlantı kurabilecekleriadresleri içeren bir bro¶ür yayınladılar. 8 ayrıdilde yayınlanan bu bro¶ür Unia sendikasınınbürolarından alınabilir.

✏ M. Akyol

Kaßıtsızların Feryadıhorizonte Nr. 1 | Februar 2005 | türkisch 4