De dames haken massaal afAmsterdam verhoogt deminimumleeftijd voorprostituees van 18 naar 21jaar en legt bordeel-houders aan de ketting.In Utrecht gebeurt dat aljaren. Het werkt.

Door onze correspondentEnzo van SteenbergenUtrecht. Pooiers ziet ze nooit meerop het Zandpad. Prostituee Sabrina(1982) – haar werknaam – huurt alruim tien jaar een ark aan het Zand-pad in Utrecht. Bij de ‘rooie brug’,zoals Utrechters dat noemen. Eenlange rij bootjes met rode lampenwaarop prostituees hun dienstenaanbieden. Haar werkomgeving isbehoorlijk veranderd sinds Utrechtin 2010 strengere regels voor raam-prostitutie invoerde. Sindsdien moe-ten alle raamprostituees zich latenregisteren. De minimale verhuurpe-riode voor exploitanten werd vierweken en de maximale werktijdtwaalf uur per etmaal.

Sabrina: „Het is rustig gewordenop het Zandpad. De meiden zijn zelf-standig geworden. Tien jaar geledenstonden de pooiers hier voor de deurmet het paspoort en de huissleutelvan de dames. Nu staan we zelf inge-schreven bij de Kamer van Koophan-del. Het gaat de goede kant op.”

Gisteren maakte de Amsterdamseburgemeester Eberhard van der Laan(PvdA) bekend dat hij de regels voorprostitutie strenger wil maken. Ookin Amsterdam wordt de minimum-leeftijd voor prostituees 21 jaar, moe-ten bordelen en peeskamers tussen4 uur ’s nachts en 9 uur ’s ochtendssluiten en moeten exploitanten eenbedrijfsplan opstellen, waarin staathoe zij de rechten van prostituees be-schermen en mensenhandel voorko-men. Ook komt er net als in Utrechteen intakegesprek voor prostituees,waaruit moet blijken of ze wel écht

vrijwillig hun diensten aanbieden.Grootste verschil met Utrecht: pros-tituees hoeven zich niet te registre-ren.

De Utrechtse burgemeester AleidWolfsen (PvdA) is „zeer content” metde maatregelen die Amsterdamneemt. In Utrecht werken zo’n ze-venhonderd prostituees, in Amster-dam tussen de 5.000 en 9.000 en inheel Nederland 25.000 tot 30.000.Wolfsen zag na de maatregelen inzijn stad het aantal prostituees da-len, en mensenhandel wordt makke-lijker gesignaleerd.

Volgens een evaluatie van de maat-regelen – die onlangs openbaar werd– leidt dat tot extra rechtszaken te-gen mensenhandelaren, hoewel nietprecies bekend is hoeveel. Wel be-kend is dat in één op de acht intake-gesprekken bij de GG&GD medewer-kers melding maken van mogelijkemensenhandel, waarna een onder-zoek volgt. Wolfsen: „De maatrege-len die Amsterdam nu invoert zijnbijna een-op-een van Utrecht overge-nomen. Niet zo gek, want ik heb mijnprojectleider aan de hoofdstad uitge-

Utrechts beleid om mensenhandel terug te dringen is succesvol

Prostitutieboten aan het Utrechtse Zandpad. „Tien jaar geleden stonden de pooiers hier voor de deur”, zegt een prostituee. Foto Evelyne Jacq

leend. Daar ben ik blij mee, want hetwerkt.”

Prostituee Sabrina zag echter alsnel de keerzijde van de harde aan-pak. Op het Zandpad verdwenen veelcollega’s. Zij wilden niet meegaan inde nieuwe, strenge regels. Sabrina:„De dames die worden onderdruktdoor een pooier werken nu in illegaleclubs of escortservices. Dan plaatsenze een advertentie op internet en hu-ren ze een hotelkamer. Bij die vor-men van prostitutie is het toezichtnog een stuk minder. Het probleemverplaatst zich.”

Dat ziet ook Cees Jobben. Hij is di-recteur van Wegra, dat 70 procentvan alle peeskamers – zo’n 115 ra-men – in Utrecht exploiteert. Jobben:„De dames zijn massaal afgehaakt.Ze zijn naar andere steden vertrok-ken, of werken nu in de illegaliteit.Deze strenge regels werken niet zo-lang niet in heel Nederland één be-leid geldt.”

Aleid Wolfsen ziet het probleemook. Hem wordt door andere ge-meenten soms verweten dat hij zijnproblemen naar elders verplaatst.

Wolfsen: „Op een congres zei iemanduit een Brabantse gemeente eens te-gen me dat ik moest stoppen met demaatregelen tegen mensenhandel,omdat alle ‘Utrechtse mensenhande-laren’ nu naar zijn gemeente kwa-men. Toen dacht ik: no way, we moe-ten allemaal hetzelfde strenge beleidvoeren. Een vrouw die wordt onder-drukt door een pooier kan nu nog inallerlei andere steden aan het werkgezet worden, omdat het beleid nieteenduidig is.”

Probleem is dat een wet die vooreen landelijk uniform beleid moetzorgen niet door de Eerste Kamerkomt. Minister Opstelten (Veilig-heid en Justitie, VVD) heeft zijnwetsvoorstel daarom voorlopig aan-gehouden. In januari hebben de bur-gemeesters van Amsterdam, Rotter-dam, Den Haag, Utrecht, Alkmaar,Eindhoven, Leeuwarden en DenBosch een brandbrief gestuurd naarOpstelten. Ze willen landelijke re-gels. De burgemeesters schrijven datze het gebrek aan steun vanuit deEerste Kamer „betreuren”.

Wolfsen geeft toe dat strengemaatregelen in Utrecht en Amster-dam problemen in steden met min-der strikt beleid in de hand werken.„De problemen verplaatsen zich dannaar andere steden, dat klopt. Maardat is voor mij geen reden om in dezestad niets te doen aan mensenhandelen andere problemen. Dat kan nietzo zijn. Daarom zeg ik: hulde voorAmsterdam, en tegen de minister:maak tempo met die wet, help ons.”

Voor Sabrina is het werk op hetZandpad plezieriger geworden.Haar grootste angst: het Zweedsemodel. Ze gruwelt van het bezoek datTweede Kamerleden Myrthe Hilkens(PvdA) en Gert-Jan Segers (Christen-Unie) onlangs brachten aan Zweden,waar het bezoek aan een prostitueesinds 1999 strafbaar is. Sabrina: „Hetgaat nu net de goede kant op. Latenwe dat niet overboord gooien. Dit isvoor ons gewoon werk. Gewoon.Normaal werk.”

Gemeenten willen dat er landelijke regelskomen om op te treden tegen misstanden

Prostituees kunnen niet meer met bus naar huis

De beperking van de werktijdenvan prostituees in Utrecht schiepeen nieuw probleem, vertelt Mar-jan Wijers, consultant en expertvrouwenhandel: „Vrouwen kondenmidden in de nacht niet meer debus pakken en moesten op eenlastig tijdstip vervoer naar huis re-gelen.” Goedbedoelde maatrege-len tegen de uitbuiting van seks-werkers kunnen onverwacht uit-pakken, wil Wijers maar zeggen.

Daarom heeft Wijers „grote twij-fels” over de plannen in Amster-dam, waar nu ook de werktijdenworden beperkt. Ook gaat deleeftijdsgrens van prostituees van18 naar 21 jaar gaat. „De kansbestaat dat prostituees tussen de18 en 21 jaar verdwijnen uit hetgereguleerde circuit. Die kans iszelfs groot bij mannelijke seks-werkers. Mannen kunnen alleenwerken zolang ze jong zijn.”