Numru 78 it-13-il sena Jannar ... Frar 2007

Ftit ilu wiened staqsieni: "Haw' intom tai-Birdlife! X'inhu da' 1-gnageb kollu fuq il-kacca fir­rebbiegna? X'inhi din li ma tridux ka66a fir-rebbiegna u fil-narifa no problem?Toqtol gnasfur fir­rebbiegna jew toqtlu fil-narifa mhux xorta na jmut miskin?X'differenza?"

Gnall-ewwel nsibtu se joqgnod jgnajjar, imma mbagnad indunajt li dan veru miskin kien inkwetat. Gnalhekk qgnadt nispjegalu ftit 1-affari, u tajjeb li tkunu tafu intom ukoll.

Mela 1-ewwelnett anna li kien gnalina l-ka66a Ia ssir fir-rebbiegna, Ia fil-narifa, Ia fix-xitwa u lanqas fis-sajf! L-gnasafar gnandhom bizzejjed problemi bil-qerda ta' 1-ambjent, bil-bidla fil-klima, bil-pesticidi e66. Diga spiccaw nafna speci ta' gnasafar mid-dinja u hemm elf onrajn fxifer 1-irdum. Zgur li m'gnandhomx bzonn problema onra. Jigifieri min janseb li 1-Birdlife tienu gost jew trid xi forma ta' kacca f'Malta ma jafx x'inhu jgnid.

lssa nigu gnall-bicca ta' rebbiegna u mhux rebbiegna. Kif tafu, fir-rebbiegna 1-gnasafar ibejtu u jgibu fid-dinja nafna flieles godda nalli jikbru u r-razza ma tispiccax. Jekk 1-gnasafar ma tflallihomx ibejtu minn fejn se jigu 1-gnasafar il-godda? KULL gnasfur li jinqatel fir-rebbiegna jfisser bejta flieles INQAS. Ma tridx tkun bravu nafna biex tifhimha din!

Jekk 1-gnasafar jitnallew irabbu 1-familji tagh hom, fil-narifa jkun hemm nafna iktar gnasafar milli kien hemm fir-rebbiegna. Gnalhekk il-kacca fil-narifa tagnmel inqas nsara. lmma ngniduha kif inhi: il-kacca hawn Malta ssir gnall-gost, mhux gnax hawn bzonnha. Li tnenni najja bla bzonn huwa delitt kontra n­natura. HEKK nemmnu anna.

lt-tigiega tal-banar (coot Fulica atra)

tflobb 1-gnadajjar, u gnalhekk fMalta ma tantx gnandha gnazla fejn tintefa', gnax gnadajjar m'gnandna kwazi xejn. Dix-xitwa kien hemm daqs 10 fir-riserva tas-Simar u 5 olira 1-Gliadira. lmn'alla jkunu r­riservi naturali glial dan 1-gnasfur, gliax it-tigiega tal-baliar hija wanda mill-gnasafar li 1-kaccaturi gnandhom permess joqtluha.

lnsomma, meta !estejt il-priedka, dak qabad u danal membru fii-Birdlife, u gnalhekk mal-priedka tajtu wkoll il-barka :)

Sakemm mhux specifikat mod iehor, 1-isem Birdlife fdal-magazin jirreferi ghal Birdlife Malta. Materjal mill-magazin jista' jigi kkupjat basta mhux ghal skop kummercjali, u basta jissemma' isem il-magazin u tintbaghat liii-Birdlife kopja tal-materjal fejn gie kkupjat. Publikazzjoni: Birdlife Malta, Frar 2006 • Disinn u produzzjoni: Vctor Falzon Ritratt ta' quddiem: Tigiega tai-Bahar, ritratt ta' Denis Cachia Ritratt ta' wara: L-Ahrax, ritratt ta'Victor Falzon Films: Pixel Services. Stampat: Poulton's Print Shop

l(labb t=futtaf huwa Haqsima ta' airdlife Malta ghati-IJlembri ta'. taf1t it•18. f\Jorgani~zai/V liargiet fil­kampaflja, zjaratf'riservi n~turali, .• u •naglimlu xogliol· aiJlbjentali; ·Nc:>fl()tgul-magazin IHit.utC~fa kull xaharejn gliall·membri, u naglimlu f'lendawts u logliQb g.nal waqt:)Ci attivitajiet. Sliubijafi Klal)b t=tuttaf hijalm;3 fis-sena.

11-J=Iuttafa 78 • Jannar - Frar 2007

Bhal kull sena, ii-Birdlife f Jannar tmur tghodd iz-zizka u dis-sena zammejna 1-appuntament! lz-:zakak abjad (white wagtail Motaci!la alb~) huwa ghasfur zgnir li jigi jgnaddi x-xitwa Malta biex jifranka 1-ksien ta' pajjizu. ~!:-r~?~iegna jerga' jitlaq. lz-zizka bojod inobbu joqogndu flimkien u f1lgnax1J1et Jlngabru fnumri kbar biex jorqdu flimkien fsigar folti. F'Malta 1-post favorit taz-zizka hija Pjazza Assedju fii-Belt Valletta, ezattament f'dawk is-sigar tal-fikus li hemm faccata tal-qorti. Jingabru eluf, u anna mmorru ngnodduhom. .

Fit-13 Jannar 2007 ngbarna wara nofsinhar 16-il berdwocer u tqassamna mas-swar tal-Belt. Kif bdiet niezla x-xemx smajna 1-ewwel "tsi­tsikk!" u bdew dehlin: qtajja' qtajja' kultant 20, kultant 50, kultant anke 100 f'salt Min jgnodd min jinizzel fil-karta.

!nsomma f'temp ta' siegna gnoddejna4352. Numru sabin. lr-rekord kien 5335 (fl-2005). Grazzi Iii kull min gie specjalment Iii Denis Cachia li bnas­soltu organizza kollox.

I li nt

Fiene! Dix-xitwa tgnidx x'nixxala!

Kesna m'gnamlet kwazi xejn u nafna insetti Ia mietu u

lanqas danlu jorqdu. U jien flok m'gnamiit xitwa sajjem u nterter, gnamilt festa nleflef id-dubbien u nixxemmex!

Viva 1-global warming!

3

Kaptan Gdid

K!abb rtuttaf gnandu kaptan gdid -din hija Kathleen Mamo. Kathleen wanda mil-leaders tal­klabb u nafna minnkom li tigu 1-nargiet zgur iltqajtu maghha.

Filwaqt li nifirnu Iii Kathleen, anna ngnidu grazzi kbira nafna !ill­Jason Aloisio, il-kaptan li nabrek u mexxa 1-klabb gnal dawn 1-annar seba' snin. Nawgurawlu nafna iktar snin ta' servizz bnala u mernbru tal­kumitat u wiened mil­leaders.

li jimla nlnkwetaw ghax shuna u

U jekk tinbidel se jinbidell-ambjent .. natura.li . . . . kollha! L-arja tishon, jinhall, . Jlnfaqgnu, il-bahar joghla, pajjlzijegnrqu, Ltr•~""""t

j1nharqu, l~annimaHjmutu, 1-ghelieqi jitbielu, id-dezert Nixtiequ ngflixu f'dlnja hekk?l

4

Dentil Ciniz iissalva.a.

ls-sidien ta' zewg dniefel f'akkwarjum go Fushun (fie­Gina) kienu nkwetati. ld­dniefel kienu belghu xi plastik, tilfu 1-aptit u ma riedu jieklu xejn.

11-veterinarji ippruvaw jigbdu 1-plastik b'xi strumenti, imma ghaixejn. X'taqbad tagf1mel? Giethom idea: "lngibu 1-iktar persuna b'dirgnajntwal!" U I bagntu gfial Sao Xishun, 1-itwal bniedem fid-dinja, li jgfiix fii-Mongolja. Is-Sur Bao huwa twii 236cm u driegnu twila i 06cm.

Is-Sur Sao laqa' t-talba bil-qaib u mar biex jgnin.

u driegnu id-dniefel,

istonku, nass il-plastik b'subghajh u bil-galbu neflllihulhom. ld-dniefel mill-ewwel qalbu gnall­anjar.

Viva s-Sur Bao. Nawgurawlu flajja ... twila! :)

11-Huttafa 78 • .Jannar- Frar

·~~n dentil Ciniz ii ilet!

Anbar onra fuq id-dniefel u ergaJna lmma did-darba mhix anbar tajba.

Fix-xmara Chiangjiang (Yangtze) kien hemm jgfiix tip ta' denfil jgnidulu baiji. lx-xjenzati u n-naturalisti ilhom inkwetati fuqu gnax kienu jafu li Hit mijiet kien baqa' minnhom. Gnalhekk dan 1-anhar organizzaw tfittxija kbira biex jaraw kemm isibu minnhom.

Fit-tfittxija nadu sehem 30 xjenzat minn erba' pajjizi, uzaw i:ewg vapuri, damu sitt gimgnat ifittxu, tmien signat kuljum, u bafihru 3400km. Ma sabux baiji wiened!

Qed jibzgnu li dan id-denfil inqered mid-dinja, gnax il-baiji f'dix-xmara biss kien jgnix. 11-baiji nqered ghax max-xmara Chiangjiang jgnixu miljuni kbar ta' nies. L-indfiil tal-bniedem til­habitat ta' dad-denfil kien kbir wisq.

Jekk il-baiji veru nqered, mela d-dinja saret ftit iktar fqira. :(

isem BAIJI Lipotes vexiflifer fejn jgnix Xmara Chiangjiang, Gina

daqs sa 250cm lewn griz skur minn fuq, car minn tant

fattizzi munqar twil u rqiq gnajnejn zgnar nafna xewka (dorsal fin) baxxa

problemi indl'lll mili-bniedem xbiek u snanar tas-sajjieda tniggis tax-xmara qerda tal-habitat skrejjen tad-dghajjes

status ESTINT?

FHngilterra na jibnu pawer stejxin enormi li tandem bir-rifi. Se tkun Hkbar wanda fid-dinja u mhux tinbena fuq !~art, imma fuq medda bahar daqs Malta.

Se fiha 271 raddiena enormi, imwannlin fuq twal nergin mill-bafiar. I idawwar dawn 1-

iskrejjen kbar u danjifforma 1-eletriku. Eletriku bla farka dunnan u tniggis! Eletriku nadif u ii ma jispicca qatt, gfiax gej mir-rifi.

Flim dawn Hrdieden na jonolqu bizzejjed energija biex jaqdu 1-bzonnijiet ta' 750,000 (kwazi doppju tal-poplu Malti) u sejiffrankaw nafna C02

arja. Dan il-gass huwa 1-ikbar kawza talglobal warm­ing, li hija 1-ikbar problema ambjentali li d-dinja tiffaccja. 11-pajJizi 1-Ewropa, u onrajn, qed jippruvaw inaqqsu arja ma tisnonx wisq.

Din kienet is-soluzzjoni lioffra jipprova

ta'

kartR ridkin.ta

/i-Fiuttafa 78 • Jannar- Frar 2007

Jigu granet matul il-passa meta jitfaccaw nafna gnasafar zgnar, bnall-fjamma. Dan 1-gnasfur jissejjan hekk minnabba d-denb orangjo fl-anmar !i spiss icaqlaq jew jiftan. 1!­fjamma zzomm 1-iktar fil-widien u postijiet bis­sigar. Tinzel fl-art 1-aktar biex tfittex 1-insetti u d-dud. Bnall-pitiross, thobb timmol!a fuq saqajh. Fir-rebbiegna, il-fjammi rgiel ikun fihom verament x'tara, b'tanlita ta' ahmar, iswed u griz. ln-nisa jkunu ferm izjed cari u toqgnod attent li ma thallathomx man-nisa tal-fjamma sewda.

11-fjamma thobb widien u u kultant xi

( Ghasafar Madwarna p

5

L-ghasafar tal-plajja jafu jnabbtuk biex taghrafhom, imma 1-fras-servjent hu wiened mill-ghasafar li taghrfu minghajr tbatija. Zgur li kif tarah jolqtuk saqajh, nomor u twal b'mod esagerat. ls-saqajn jispikkaw anke waqt li jtir h 17t".lhArn hinv iin7nl ff_ilrr.Q ifittnv iri rl11n

UUL.U.!!VIII UIVA jlii.LVi H-lli!IU JHLl.VA IU=uuu.

Gnandu mixja mgnaggla u s'intendi bsaqajn bnal dawk jagnmel passi twal. U biex ma jxarrabx wiccu gnandu munqar u rqiq lapes. lr-riserva 1-Gnadira u s-Sa!ini lluma zewg postijiet favoriti tal-fras-servjent. Gieli jqattgnu granet snan jistrienu u jieklu qabel ikomplu 1-vjagg.

I ( Gnasafar Madwarna p 20)

KLABB

n mill-ktieb Madwarna (fil-ktieb narget dal-ktieb gnal min irid jibda 1-

berdwocing minn eta Fih tagnrif sempliCi 100 gnasfur u stampi sa qoxra, U jiswalm2.05 biss! Jekk gnad m'gnandekx ...

x'qed tistenna? Cemplilna fuq 21347646 u ordna wiened.

ir----------------------------------------------- ------··------------------------------------------------· --------------------

karta f) riCiklata

Fejn: ir-Rabat {!uddiem id-Domus Romana (Roman \AI!a). Nispiccaw: fix-Xemxija f'xi nofsinhar Eta: kulnadd! Familja u nbieb meliba, basta lesti jimxu. Gibu: 1-isponsorsheet u xi flus li tkunu gbartu + x·n,eK!It~'·li' x'tixorbu. Tantx titgnabbew (1-afljar tuzaw basket tad-dahar)

Bnal daz-zmien sirna dejjem nagnmlu dik il-mixja twila li tonodna mir-Rabat sax-Xemxija. Mixja ii tagntina s-sanna u tpaxxina bil-kampanja Maltija.

lmma mhux hekk biss. Gnal dil-mixja nnobbu nnajru li!l-membri biex jigbru xi naga tal-flus bnala sponsorship. B'dawn il-flus i!-BirdUfe nixtruxi affarijiet gnall-progetti ambjentali tagnna. ls-sena 1-onra xtrajna progekter biex nagntu t-tahditiet fl-iskejjel, u kwazi ma waqafniex nuzawh! Dis-sena 1-flus ha niddedikawhom liii-Foresta 2000. irridu nixtru gnodda biex tgninna nikkontrollaw il-naxix. IH1axix sabin, imma fis-sajf jinxef u jsir qisu tiben, u allaflares taqa' fuqu xrara nar (jew xi vandalu jqabbdu) gflax il­foresta ssir nuggiega wanda. Gnalhekk importanti li ma nnallux il-naxix jonnoq kullimkien specjalment fejn hemm is-sigar zgnar. Din 1-gnodda tqum xi lm200. Jekk nigbru d-doppju ... nixtru tnejn!

Mela ejjew u gibu 1-familja u 1-nbieb. Jekk tixtiequ tigbru xi flus, zommu rekord fil-karta li waslitilkom ma' dii-Huttafa. U bnas-soltu, skond kemm tigbru ... tirbnu xi rigali!

Fis·7 Jannar 2007 Klabb Muttaf morna nnawlu kocc sigar fii-Foresta 2000. l~ewwel Ray Vella r-rejnger fladna dawra zgflira rna' parti mill­progett. lmbagflad qbadna Hmgflazaq u liawwilna xi 30 sigra fl­inflawi jgflidulhom lt­Taflija. ls-sigar kienu zm.lber, ballut, alatemu 1.1

deru. Foresta 2000 hija progett tal-genn li fih ii­BirdLife flimkien ma' Din 1-Art Melwa u 1-Park qed infiawtu eluf ta' sigar. S'issa diga tflawlu kwazi 12,000 sigra.

Sur Editur, L-ewwel u qabel kollox C:apCipa kbira

gflall··magazin tant interessanti tagflna" Dejjem inqallbu u naqra 1-istejjer li jkollkom, glialkemrn nixtieq li tonorguh aktar spiss jew iddaf1fllulu aktar pagni.

Xi ftit taz-zrnien ilu liz-zija nizlilha qisu seqer fil-bejt L -ghasfur kien imwegga' u bed a jdur rnal-bjut tan-nies, allura malajr cemplitilkom biex tigu taqbduh. Afma issa gnandna s-sodisfazzjon li salvajna seqer.

Grazzi u prosit gf1al kul! ma tagnmlu.

Gf1aziza Grazzi tal-kummenti

Ariane Aquilina H'Attard

tac-captip u tal-prositijiet kof!ha fi tajtna :)

Fief Li kieku nistgfw, 11-Fiuttafa jkun fiha

~~'~''7::"C'~""~'~~-c~~~~~~~~~---;-~~--~---~-,~--:--• 32 pagna u tohrog ku/1 nhar ta' Fladd! Tajjeb kieku :). lmma anke biex nohorguh kulf

the name in pub!ishrng and booksellin9 since 1964

An •mbelievablc r<Jnge books

1-\erlin li~>"lrlJ

i-lorunh.lftf''l Stret·t

EbL, 1-B.1ic~ct '"'u.:qJ

to suit all

the

karta ;·itikiata

xaharejn hija battikata. Afma t-tim li naf1dmu i/ko/1 dax-

xogt1of naghmluh fil-nin hie!es taghna. Biex il-magazin ikun fih iktar pagni u jonrog iktar spiss trid iktar iktar nies u iktar spejjez. U dawn it-tlieta mhux lakemm issejnilhom u jigu.

Prosit ta' li hadtu fuq dak is· seqer. Hafna nies icemplu li/1-BirdLife biex immorru gnasafar feruti Ji jaqgnu!hom fii-bjut u fii-.¢Jonna. Kemm idumu 1-kaccaturi jisparaw fuq 1-gnasafar. dawn 1-affarijiet b'xorti nazina ha jigru :(

Caw u qis li tibqa' rnembru gnat hafna u hafna snin.

L-Editur

11-F/uttafa 78• Jannar - Frar 2007

fartett Bernice Schembri 12

nawwiefa Anna Farrugia 13

venewwa Cauchi

10

San! 0

7

Bl- fleruq u x- niexel

Harsa lejn sigar indigeni ta' Malta

-IZ... z ... nuber Aleppo pine - Pinus ha!epensis

lz-i:nuber kapaCi tinfirex fuq art fejn ikunu nqatgnu jew innarqu s-sigar. Hemmhekk tikber, toliioq id-dell u tifforma ambjent tajjeb fejn imbagliad jistgnu jikbru sigar onrajn, bliall-ballut. 12:-i:nuber tajba gnall-klima ta' Malta gnax tiflan gnall-qilla tax,xemx.Mediterranja.

12:-i:nuber jgnidulha sigra konifera gflax ?annan

jikber fi frott li jissejjafl prinjoi(bl-lngfii: i:erriegna ttir bir-rin uJekktaqa' fil~namrija:, tai-11arifa. Jekk tkun flamrlja nafna naxix madwarha u il"\nlr'lf>Crth<:!'

zagni:ugfl jikber forma jaqtghuhom gfJall-Milied, bil-ligi mill-1949.

11-prinjoli nisa imbagnad isiru Biex prinjqla ssir

ta' weraq r•<>"•vll•::tl

F'Maltagnandna zewg i:nuber: Wied Znuber, hdejn fldejn ii~Mellfeha. 12:-i:nuber ilu li nqered minn dawn :POStijit9t lmma xi i:erriegha kienet ittiefldet Sant~:nton li f:minnhom sigar fi ghadhom hajj in u li gliadna qnistgt1u niehdu minnhom zerriegr1a gdida.

!z-znuber ilu jintuza ghat-tmasgir. L-Addolorata, il~ . Pieta u partijiet mill-Buskettthawlu fil-bidu tas-sekl.u 20. Fil-1950ijiet tmasgar ii-Mizieb, ii-Bal~utta' Ras ii-Qepeiu L-Ailrax. Fldejn Selmunhemm torsi Hkbar inubra li gnandna fpajjizna, · ·

lz-znazan zenguli taz-Zanzibar :Z:aru z-znuber izaqzaq taz-Z:ambja

u zellguh kollu zejt taz·zebbuga ~ Sa ma zzafzal u zamm miz-zaqziq!

8 1/-11uttafa 78 • clannar - Frar 2007

Gneziez Falkuni,

Gnal xi nofs Jannar kont miexi fil­kampanja u nnutajt xi flaga dilferenti. Certu fjuri bnan-narcis u i-qarsu bdew jidhru qabel iz··zmien. Dan huwa 1-kagun tal-global warming. Dan jigri meta cq

(carbon dioxide) zejjed (ii huwa ta' hsara ghal sanhitna) ma jflallix ir-raggi tax-xemx janarbu mill­atmosfera. B'hekk is-snana tibqa' fl-arja, u t­temperatura medja tizdied sena wara sena.

Anna kolla qegfldin nikkontribwixxu fiz-zieda ta' dawn il-gassijiet. Kull meta nuzaw 1-eletriku nkunu qed inhaddmu i-pawer stejxin u nniggsu 1-arja. Pero li nuzaw i-eletriku mhix naga nazina, basta nkunu bil-ghaqal. AI lura kif nistgnu nnaqsu dal-nafna cq

mill-arja? Ma nflallux dwal, televixins u kompjuters

mixgflulin ghalxejn (lanqas stand-by). 1\iuzaw il-karozza tal-linja jew ir-rota biex

immorru minn post gflal iehor. Nirriciklaw 1-iskart, b'hekk jintremew

inqas affarijiet fil-mizbla u jonqsu gassijiet bflal metanju li jilfurmaw fil­

mizbla. Jekk kulfladd juza dawn il­

prekawzjonijiet ikollna arja nafna aktar nadifa ... u dinja inqas tikwi!

Matthew Borg Cardona

fta mmorru mixja fWied Babu, wiened isbah widien tan-naha t'isfel ta' Malta.

Ha mmorrru Kernmuna biex inzuru 6-centru ta' studju tai-Birdlife f'Wied i-Ahrnar Nosservaw uko!l ir-ringing ta' !-gnasafar. Gibu flus gf1al-lan6a.

11-mixja taH1add 14 Jannar 2007 kienet interessanti f1afna. Attendew erba' membri godda, flimkien ma'membri ohrajn li dan 1-ahflar bdew jattendu spiss.Ahna Halkuni hekk irridu naraw, membri godda li jiehdu interess fin-natura u jinqalgliu minn quddiem il-komputers u 1-playstation.

II- mixja bdiet mir-Rabat, mnejn gbidna lejn 1-iMtarfa u nzilna Wied ii-Oiejgfla (ic-Chadwick Lakes). Rajna n­nuqqas ta' ilma fil-wied dix-xitwa, u kkummentajna fuq it­tibdil til-klima fdawn 1-aflflar flames snin. IJIA:lqt il-mixja rajna diversi fllejjaq, bhai insetti, friefet, gliasafar; u xi zring jaqbez miHrejqa gflal gol-wied, bil-biza' li xi hadd se jaqbdu bil­kopp!

Komplejna mixjin lejn ii-Baflrija fejn nadna brejk biex nammiraw iH1dura ta' madwarna, bil-cart ruts bil-flamrija u 1-qarsu jofmoq kull roqgna li jsib. imma malajr kellna nimxu min dil-genna ghax tfa66a bidwi u beda jbexx id-dwieli fl-gnalqa. Rilla ta'

u Hadam vera nizlet tajba! qbadna r-ritmu tal-mixi u

is-Sentini, u Santa Katarina. Dawn 1-iniiawi magnrutin

fosthom irziezet ii

tax-xitwa u sturneiL Grazzi liil-rnembri li

narawhom. U

Simon Sultana

fjamma sewda

li

ka~ta ri{;iklata

lktar ma jmur, iktar il­popolazzjoni umana qed tikber. Fl­allflar tas-sena li gnaddiet ilnaqna s-6.5 biljun (6,500,000,000) run. F'dil-pagna spiss tkellimna fuq il­problemi li dil-popolazzjoni tikkawza lill-ambjent naturali: flela ta' rizorsi naturali, tniggis, qerda ta' flabitat, skart, energija, u flafna nafna onrajn. Ilium se nflarsu ftit lejn affarijiet pozittivi fir-relazzjoni bejn in-nies u 1-ambjent. Se niefldu biss zewg ezempji ta' kif individwi u komunitajiet b'kuxjenza ambjentali jistgnu jagnmiu differenza.

l .. Amerikana ... Min bdieh il-moviment

ambjenta!ist? f\Jistgnu ngflidu li kienet Rachel

Carson, biologa Amerikana. Fl-1 Carson bdiet tinkwieta

1-uzu tal-pesticidi, studjat 1-effetti tagnhom, u fl-1962 narget il-ktieb famuz Silent Spring. Fil-ktieb uriet li 1-pestiCidi kienu qed jeqirdu mhux biss speCi ta' flsara gflall­biedja, imma wkoll flafna speCi oflrajn. Gflalhekk rebbiegfla siekta, gflax bla tpespis ta' gflasafar. Rebbiegha bla najja.

Oak iz-zmien rna kienx facii tgnid xi naga hekk ghax it­teknologija kienet meqjusa s­salvatur tal-bniedem mill-problemi kollha tieghu. Lil Rachel Carson heddewha b'nafna affarijiet, anke li jtellghuha 1-qorti, u diversi kumpaniji kbar daru kontriha b!­ikrah. Minkejja dan, dil-mara baqghet tippersisti, u ghall-ewwel darba n-nies bdew jitkellmu u jansbu 1-effett tal-pesticidi, u ndunaw li mhux koliox ward u zahar fit-teknologija.

l ~lndianioom Fis-1970ijiet, f'regjun u

rurali ta' 1-lndja kien hemm diversi komunitajiet jiddependu totalment

naturali tagnhom. F'dak iz-zmien il-foresti gnaddew f'idejn il-gvern, li beda

kumpaniji kbar jaqtgnuhom. Kif bdew jinqatgnu s-sigar,

beda jzid 1-gnargnar gf1ax issa kien hemm inqas sigar biex kontra x-xita. Mietu nafna nies u ntilfu nafna artijiet talit enormi ta' Dan kollu il, foresti bdew mill-

kbar. FHstess meta wahda talbet biex taqta' 12-il sigra biex tagnmel

ie!

karla riCiklata

Dawn 1-affarijiet wasslu biex il­komunita bdiet protesta kontra li jinqatgnu iktar sigar. Marru jkissru u jfarrku? Xejn minn dan. Semp!iCiment marru fil-foresta u bdew jitgnannqu mas-sigar biex dawn ma jkunux jistgliu jinqatgnu! 11-moviment li kiber minn din il­komunita infatti nafuh bflala c­Chipko Movement - il-kelma chipko biH1indi Hisser tgnannaq. Minkejja li kienu fqar u bla pote~ bir-rieda tagnhom dawn in-nies irnexxielhom iwaqqfu 1-qtugn ta' aktar sigar, u giegfl!u 1-gvern jirranga 1-ligi dwar il-forestL Dal­moviment kompia jikber u ghadna nhossu 1-effetti tiegflu sal-lum.

... u anna~ Gflalfejn gibna dawn 1-ezempji?

Gnax ilkoll gnandna responsabbilta lejn i-ambjent natUI·ali, u lkoll gnandnal-poter li nsernmghu lenenna meta jidr1rilna li xi flaga hija nazina. Nidraw minn issa nieMu interess attiv fis­sitwazzjoni ambjentali ta' pajjizna, mhux biss billi nikkritikaw, imma anke bilii nagnmlu passi kostruttivi anna stess kull fejn nistghu, kernm Hskola, ma' shabna u t'l"\ull cans iehor li

Minn hawn giet id­drawwa li lill­ambjentalisti kuitant isejnulhom tree­Muggers!

~

10

IIIII

•.\teiiSaJisfqqin-natura RIHHnternet

Tista' tagnmel differenza! F'din is-sajt niltaqgnu ma' zgnazagn zgf1ar li

qed jagnmlu sforz biex il-najja ta' 1-annimali madwar id-dinja tkun afljar. Naraw kif b'determinazzjoni u entuzjazmu dawn qed ikunu forza qawwija fil-glieda kontra 1-monqrija u favur il-protezzjoni ta' 1-annimali u ta' 1-ambjent. Sew jekk il-missjoni tkun favur il-balieni, 1-ilpup jew il-foresti, nindunaw kemm iz-zgflazagn jirnexxiel!lom jakkwistaw meta jiffurmaw klabbs u jaMmu flimkien.

3 pitazzi st er biJ .................. ur

11-Muttafa 78 • Jannar- Frar 2007

Hajjar Iii snabek u Iii flutek jidfllu fi Klabb HuttaL. ...,, Tihom kopja ta' dil-formola biex jimlewha... 'i !mla isfel nett id-dettalji tiegf1ek stess... 3 !bgflat kollox !i! BirdLife Ma!ta, flimkien mat-Lm3 tal-membru 1-gdid. Cl ~~==~~~------------------~------~--~--~~~~

isem u kunioll] _____________ nMO ________ ···----------•••----------------------- ~ • ..... :3

!bghat kollox Iii Bird life Malta 57/28 Ta' Xbiex XBX i 120 Tibgliatx flus imma cekk (pagabbli Iii BirdUfe Malta) jew inkella 38 bolla !at-86 self-adhesive tant

Perildi min~nies

Fejn tinsab ic-c ita?