16
O LE SULU SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839 EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA OKETOPA 2016 email: [email protected] -Main Office: Ph. 24414, Ext 30 - website: www.cccs.org.ws E le’i fetalai mai le Atua: “E leaga lalo nei.” saunia e Si’u Vaifale FS, Faia’oga o le Mataupu Silisili O lenei pepa ua saunia e faatupu manatu i le mataupu silisili a le Ekalesia Faapotopotoga Kerisiano Samoa (EFKS) o loo tau’aveina e ana pese lotu. O lea faatupu manatu e aga’i tonu i le gagana o pese o maliu ua faamauina i ana Tusi Pese: ‘Pese ma Viiga i le Atua’ ma le ‘Ina Pepese ia’ (IPI). 1. O le Pepa a Letupu Mata’utia Ua ta’oto nei se sa’iliiliga ma se faaauau itulau e 2 O se Uo uiga ’ese ua Tatou maua ia Iesu Keriso What a Friend we have in Jesus! mataupu o le ‘Popole’ - (Worry!) faaauau itulau e 8 mo Tupulaga Talavou Ivasefulu tausaga talu ai na fai ai i Amerika se tusiga tala i le O le a le Taua o le Igoa? What’s in a Name? saunia e Laauli Kalauta Laupepa TK EFKS Apia E matua taua le igoa, aua o le faasinomaga lea o soo se tagata faaauau itulau e 10 Pepa mai le Mafutaga Matagaluega Apia Iulai 2016 O LE ATA : O mea na faaleagaina e le afa o Eveni i le tausaga e 2012. O le vai taimi foi lenei o matagi malolosi ma afa fulifao. Tatou sauniuni iai ma tapenapena mea e tatau ona sauniuni a o le’i oo mai ni matagi malolosi ma lologa i le masina o Novema e oo atu ia Mati.

O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

  • Upload
    others

  • View
    54

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

O LE SULU SAMOA O LE NUSIPEPA FAA-LE-LOTU NA FAAVAEINA I LE T.A. 1839

EKALESIA FAAPOTOPOTOGA KERISIANO SAMOA

FAAVAEINA 1839 O LE SULU SAMOA OKETOPA 2016email: [email protected] -Main Office: Ph. 24414, Ext 30 - website: www.cccs.org.ws

E le’i fetalai mai le Atua:“E leaga lalo nei.”

saunia e

Si’u Vaifale FS,Faia’oga o le Mataupu Silisili

O lenei pepa ua saunia e faatupumanatu i le mataupu silisili a leEkalesia Faapotopotoga Kerisiano

Samoa (EFKS) o loo tau’aveina eana pese lotu. O lea faatupumanatu e aga’i tonu i le gagana opese o maliu ua faamauina i anaTusi Pese: ‘Pese ma Viiga i le Atua’ma le ‘Ina Pepese ia’ (IPI).

1. O le Pepa a Letupu Mata’utia Ua ta’oto nei se sa’iliiliga ma se faaauau itulau e 2

O se Uo uiga ’ese ua Tatoumaua ia Iesu Keriso

What a Friend we have in Jesus!mataupu o le ‘Popole’ - (Worry!) faaauau itulau e 8 mo Tupulaga Talavou

Ivasefulu tausaga talu ai na faiai i Amerika se tusiga tala i le

O le a le Taua ole Igoa?

What’s in a Name?saunia e

Laauli Kalauta Laupepa TKEFKS Apia

E matua taua le igoa, aua o lefaasinomaga lea o soo se tagata faaauau itulau e 10

Pepa mai le MafutagaMatagaluega Apia

Iulai 2016

O LE ATA: O mea nafaaleagaina e le afa o Eveni i le tausagae 2012. O le vai taimi foi lenei omatagi malolosi ma afa fulifao. Tatousauniuni iai ma tapenapena mea etatau ona sauniuni a o le’i oo mai nimatagi malolosi ma lologa i le masinao Novema e oo atu ia Mati.

Page 2: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

E le’i fetalai mai le Atua:“E leaga lalo nei.”

iloiloga mae’ae’a (research) nafaia i le tausaga e 2014 e le a’oa’oMalua Tausaga Fa, o LetupuMata’utia mo lona faailoga o leBatchelor of Divinity (BD). O loofaama’ite ai e Mata’utia lemataupu i le tatau ai ona toe iloiloupu o pese maliu o le Tusi PeseIPI, ina ia fo’ia ai le faaaogaina peao mataupu silisili ua leva ona letoe fetaui ma nei ona aso. Mai lenamanatu, ua faaosofia ai lenei pepae faama’ite atili lenei mataupu.

2. O sina tala i le Tusi Pese o loolomia ai pese o maliu. I sa’ili’iliga a Mata’utia (2014)ua ia ta’ua ai le galuega a Kuki M.Tuiasosopo, o le sa faia foi lanasu’esu’ega ma lana tusitusiga i le2005 i pese ma viiga, ma ta’ua aile tala faasolopito o le Tusi Pese.

1. ‘E mou Mene; O lea foi leTalafaalelei i le Atua’ - LMS Print-ing Press Huahine Tahiti 18362. ‘O Pese e Faalelei ai, maTalotalo ma Faamanu atu ai i leAtua Moni’ - first version. MaluaPrinting Press - 1841.3. ‘O Pese e Faalelei ai, maTalotalo, ma Faamanu atu ai i leAtua Moni’ - Second version.Malua Printing Press 1844.4. ‘Pese ma Viiga’ - Malua Print-ing Press - 1852.5. ‘Pese ma Viiga i le Atua’ -Malua Printing Press 1909.6. ‘Ina Pepese ia’ - Malua Print-ing Press 1993.

Ua ta’ua e Tuiasosopo mafaamauina e Mata’utia (2014, 8ff)e faapea, mai le uluai lomiga se’iaoo i le lomiga lona ono o le IPI, eselau lima sefulu fitu tausaga (157)tausaga le umi o lea va. O Ioane

mai le itulau muamua Viliamu foi, o ia lea o le uluaifatupese (composer) o pese lotu ile gagana Samoa i lana malaga maii le 1832.

3. O sina tala i Pese Maliu I sa’ili’iliga a Mata’utia i pese ole IPI ma le Tusi Pese laitiiti, e limasefulu fitu (57) pese lotu ua ta’uao Pese o maliu e aofia ai pese o (a)faamafanafanaga: Pese 223-246;o le olaga nei: Pese 263-266; (i) ole tanuga o le tagata oti: Pese 267-270; (o) o le manuia oi le lagi:Pese 271-281; (u) o le toe afio maio Iesu: Pese 282-295. Ua ta’ua foi e Mata’utia e ui lavaina faapea na tusia nei pese maliue Misi LMS e to’atolu, o ThomasPowell, Henry Nisbet, ma JamesEdward Newell, ae peiseai ematuia lava pese maliu na tuia eHenry Nisbet ona o ana pese o loomanino lelei ai lona le fiafia i lelalolagi nei poo mea o lalo nei male olaga nei. O le pese e 288 o loo matuafaitioina ai e Nisbet le lalolagi neima mea i lalo nei. I ulua’i laina efa o le fuaiupu muamua, o loofaapea mai ai Nisbet,

1. Ua ou aumau iinei, O luga lo’u nuu; Leaga lalo nei O luga lo’u nuu;Ua ia ta’ua foi i le isi ana pese:pese e 311 i le IPI,1. Ua ou aumau iinei Ua le fia fai nuu ai, O mea ia a lalo nei E le mana’o iai.

Tali: Iesu, lo’u nuu lelei E naunau a’u iai Ua tumu lalo nei I mea e malaia ai.

2. .Le maota i luga, E potopoto ai Fanau a lo’u Tama, Latou te tumau ai.

3. Afai ua agatele mai O e ua faasaua, Ua ou fia alu ai, E mapu i luga.

4. Ia faamamalu mai O la’u malaga nei Ia ou maua atu ai I lena nuu lelei. E tusa ai ma sailiiliga a Mata’utiae foliga mai o upu o le pese lenei(Pese 311 i le IPI), na fatuina maie Nisbet mai upu o le solo(poem)na tusia e le faletua oCivilla Martin. O upu tomua ia ole solo faa-Peretania, God will take care of youBe not dismayed whate’er betide God will take care of youBeneath his wings of love abide God will take care of you God will take care of youThrough every day, o’er all the way He will take care of you God will take care of you.

Afai e taga’i manino i upu o lesolo, o le feau o loo aumai ai, o leAtua na te le tuulafoa’iina. Poofea lava e aga’i iai le tagata, e letuulafoa’iina e le Atua. Peitai ina ua faaaogaina e Nisbetle fati lava lea e tasi, na ia suia aiupu o le solo ma ia fatuina ai loale pese 311 (IPI) ua ta’ua i luga,ma aumaia ai loa se feau tuga efaatatau i le lalolagi i lalo nei male olaga o faia nei, e leaga ma e lefia nofo ai, ma e le tumau lealalolagi ua vaaia nei. O loo manino i le folasaga aNisbet (1) o lalo nei e faatatau leai le olaga nei. E leaga. E le fianofo ai se isi. E malaia 2). A oluga, o le nofoaga sili lea mo tagatauma. Ua manino mai foi ia Nisbet,ua ia faia se faatusatusaga o le meae lelei ma le mea e leaga.

2. O LE SULU SAMOA Oketopa 2016

Page 3: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

O LE LAUGAsaunia e Rev. Ieti Tofaeono

E le’i fetalai mai le Atua:“E leaga lalo nei.”

4. O sina tala ia Misi Nisapeti(Rev. Henry Nisbet) O se tagata na soifua mai iGlasgow i Sikotilani i le 1818. Saia ulufale faatasi i leFaalapotopotoga a le LMS maSiaosi Tana (George Turner) maaga’i mai ai loa i Samoa mo legaluega faa-misionare. Sa galuefoi o ia i Tana (Niu Eperiti/Vanuatu). E faapea le tala na maliuo ia i Malua (1876), a o lana uo oSiaosi Tana na toe foi i Lonetonama maliu ai (1891). O loo ta’ua eOka Fauolo (Vavega o le AlofaLavea’i, 74) o Misi Nisapeti o setasi lenei tagata iloga sa auaifaatasi ma Misi Parate (Rev.George Pratt) ma Misi Mare (Rev.Archibald Wright Murray) i le

mai le itulau e 2 faaliliuina o le Tusi Paia i le gaganaSamoa. O ia o se tagata e talenia igagana o le Tusi Paia. Ai lava o setagata sa masani ona asiasi i Avaoi taimi o le galuega o le faaliliuinao le Tusi Paia, aua o ia o se tasi ole Komiti o Misionare o le TusiPaia: (Misi Uilisone, Misi Mare,Misi Nisapeti, Misi Paueli, MisiTana, Misi Tei, Misi Matone, MisiIte, Misi Ale, Misi Milo, MisiTisome, Misi Hapati, MisiTalamoni, Misi Sitanile, MisiParate). O loo ta’ua e Oka Fauolo,o Nisapeti o se tasi o e sa punonoui lalo o le talie, i le papa o Misi,pei ona ta’ua i le pese aLeulumoega Fou na usuina i le1945 i le faailogaina o le selautausaga o le Tusi Paia i le gaganaSamoa.

5. Ae poo fea e mafua mai ai lemanatu o Misi Nisapeti e leaga lalonei? Afai o Misi Nisapeti e malagamai i Peretania (Sikotilani), lonauiga a le o sona lava manatu nafaavae mai Peretania, o sonamanatu na faato’a tuu a’e ina uagalue i le Pasefika.

(a) Masalosaloga i le taufe’ai otagata Niu Eperiti/Vanuatu) O le malaga faa-misionare lona(4) mai Samoa aga’i atu i motu ole Pasefika, o loo ta’ua ai e OkaFauolo (Vavega o le Alofa Lavea’i,91ff) sa momoli atu Misi Nisapetima Misi Tana ma o la ta’ito’aluama a’oa’o Samoa o Taume maSimi i Tanna i Niu Eperiti pooVanuatu ma nonofo ai mo legaluega i le Faga i Uea. MolimauFauolo i le faigata tele o le galuegai lea nofoaga na semanu e fano aile ‘au malaga, aemaise lava i lefaafitauli sa tula’i mai i tagata fai faaauau itulau e 4

O LE SULU SAMOA Oketopa 2016 3.

Kenese 45:1-7Roma 12: 14-16Matua: Kenese 45:5: “O lenei,aua nei tiga outou, pe fai mamea leaga i o outou manatu inaua outou faatau mai ia te a’u ile mea nei; aua na auina mai a’ue le Atua e muamua ia te outoue fai ma faaola.”

Manatu Autu: O le lotofaamaualalo, e auala mai ai lefinagalo o le Atua i le lalolagi. E le faigofie ona aoao manogio le lolo ina ia maua se filemu,pe a oo ina siisii le tai, ma va aile fogavaa e ono tutupu ai misa

ma taua ma maseiga, ma sosofaai le va nofo lelei. E le faigofie foi ona aoaoina itatou ina ia tino mai ni fua leleii le amio ma uiga talafeagai etausi ai le filemu ma le va nofolelei pe afai tatou te le o iloa lefinagalo o le Atua i lo tatou ola. Sa le faigofie ona iloa e uso oIosefa lea mea. Aua sa na o lefia faamalieina o latoumana’oga, o le fia taui ma suima le fia fasioti i le uso. Sa leai se taimi se’i o latouiloilo loloto ai ma se’i silasilamamao i uiga taua ma le aogama le amio e tatau sa atagia i le

olaga o si o latou uso laitiiti,atoa ma le meaalofa a le Atuana tuuina ia Iosefa, pei ona iamafai ona faamatala mea o i lelumana’i. O itu ia sa le manino i le vaaia le au uso. Sa faapogisaina aio latou mata, ma latou le iloa aile finagalo o le Atua o loo aualamai i le olaga o Iosefa Pau a mea sa iloa e uso oIosefa o le inoino, o le lotoleaga, o le fia taui ma sui, ma lefia fasioti tagata. O totonu o leafenumia’i sa taoto ai fuafuaga ale Atua mo le faaolaina o Iakopoma lona aiga pe a oo mai le ogema taimi faigata o le leai o nimea’ai. E ui ina luga, lalo lefaamoemoe o le au uso malamatia foi e le fili ma le ti’apoloina ia talepe le maopoopoga. Ae faaauau itulau e sosoo ai

Page 4: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

O LE LAUGA

E le’i fetalai mai le Atua:“E leaga lalo nei.”

tui, tagata le popoi, ma le letaupulea, ma lima tagovale. O nisio alii sili sa fai fai mea faatasi maMisi ma a’oa’o, sa tele foi lo latoulima lavea i meatotino. Lona uigae foliga o Niu Eperiti o se nuumatua amio leaga ona tagata i naaso, ma ola i le pogisa tele. Letioafoi maliu fasia ai Ioane Viliamu ilea atumotu ona o a latou amiogafaa-nuupo. Talu ai ona o le lesaogalemu o lea nofoaga safaapena loa ona toe solomuli esemai Misi Nisapeti ma la latouvaega ina ua na o le ono masina ole galuega. E faapea le mau na seemai ai loa Misi Nisapeti ma galuei Lalomalava i Savaii. A manatu i faigata sa feagai maMisi Nisapeti a o nonofo ai i Tannatalu mai Iuni 1842 seia oo ia

Ianuari 1843 (ono masina), pe le ose aafiaga ogaoga i le galuega a leMisi ua mafua ai lava ona ia faapeao mea i lalo nei o mea e malaia, ao luga e fia alu iai? Afai foi o loota’ua e Featuna’i Liuaana (Errandof Mercy; Samoan Missionaries toSouthern Vanuatu) le taufe’ai teleo tagata o lea atumotu o Vanuatuma ia faapea ai, o le galuega faa-misionare a nai a’oa’o Samoa iVanuatu o se galuega sa faia lava“ma le toto masaa, le afu sisina male loimata maligi, (“blood, sweatand tears”) pe le o le uiga tonu leao upu a Misi Nisapeti, o lalo neiua le fia aumau ai?

(e) Masalosaloga i le mataupusilisili a Europa o le Seneturi 19 Afai o se mafaufauga maiPeretania na oo mai ma Misi

Nisapeti e ao ai ona vaavaai i lemataupu silisili i Europa i lena vaitaimi pe faape’i. Taua e Cunliffe-Jones (Christian Theology since1600), nisi o mea taua o le seneturi19, aemaise lava le lu’iina o lemataupu silisili i le ofi mai o lepoto fou faasaienisi i na ona po mafaatauaina ai le faaaogaina o leagavaa o le mafaufau o le tagata(rationalism & intellectualism) inaia iloa ai ole Atua ae le o lefaalagolago i le a’oa’o ane ia te iao a’oa’oga tuufaasolo (traditions)ma isi tagata ma aso ua mavae. Na pau le mau o lea vai taimi eono fesoota’i ma Nisapeti, o le maua S.Dchleiermacher ma lanafaavasega o le lalolagi lelei ma lelalolagi leaga ma e peisea’i o lonamanatu, e faalagolago le lelei male leaga i le God-consciousness ole tagata poo le iloa-Atua o letagata. O se lafoga faapea ua“leaga lalo nei” atonu e le faapeaua leaaga mea ua vaaia i lalo nei,

4. O LE SULU SAMOA Oketopa 2016

le’i faate’ia faa-i’a o le taipapa’u lona famoemoe aua saiai le Atua ia Iosefa. Samatamata tetele i lona olaga lefe’au o le loto maualalo. Lemalosiaga lea sa ia mafai ai onaasa le vao filifili o faigata. A olona loto maualalo foi na afuaai lona faaeaina ma lonamamalu. O le laasaga lea o lonamanumalo ina ua ia faamagaloi ona uso. Ua ia le taui le leagai le leaga; a ua ia taui le leaga ile alofa. O le alofa o le ki leama le amataga o suiga fou iolaga o tagata. O le autu foi lea o le manatu

o Paulo i lana tusi atu i leEkalesia i Roma. O le alofa etatau mo le au Kerisiano. O leloto faamagalo i e o fai ma fili.O feteena’iga i talitonuga ma tuma aga faa-nuuese ma tagataIutaia - sa fai ma papa tu o legaluega a Paulo. Ona o leeseese o loto. O le fe’au ma se faamanatumo le Ekalesia. E fua tele maola le galuega o le Tala Lelei inaua tatou o mai faatasi ma lotogatasitasi atoa ma le lotomaualalo e lagona faatasi aimafatiaga o isi. E sili foi ona ta’uleleia legaluega o le faaolataga a Keriso,

ina ua tatou o mai faatasi ma leloto faamaualalo se’i o tatoulagona faatasi tiga o isi. Tatoute le popole i le vaai mai atagata, faitalia latou. O uigalava na o le lalolagi, vaavaaimasei ma tumu i le loto vale. A ia sili ona tatou matata’u ile Atua o le e ona le galuega.Ma ia tatou maua pea le lotofaamaualalo ina ia tatou iloaatili ai lona finagalo i le lalolagi. O le faaolataga na faia e IesuKeriso, o le galuega sa tumu itiga ma le amusia e tagata. O legaluega sa faia ma le lotomaualalo. Sa sa’ili malo ai mole saolotoga o le lalolagiagasala. Sa faaeaina i lemamalu ma le viiga. Ona o lonasoifua na ofoina ato’atoa i lonamaliu ma lona toetu. Amene.

Page 5: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

E le’i fetalai mai le Atua:“E leaga lalo nei.”

pei o aganuu ma mea fai-tino. Aepeisea’i o le leaga e faasino i leGod-consciousness o loo mafuaona o mea ua ta’ua, aua e onota’ita’i sese e mea totino maaganuu ma nisi mea o lalo nei, letagata mai le perfect God-con-sciousness (iloa-Atua e atoatoa) etatau ona i ai.

6. O le faaeteetega i nei aso ne’iave sese le manatu o Nisapeti Soo se nuu lava e tau faaleagama ta’uitiitia ma tuuitiitia mea o ilalo nei ma le olaga nei, e mafailava ona faapea ua teena lava iamanatu i nei ona po. Sa taulamualava i lea finauga nisi iloga o lemataupu silisil pei o Lyn White, o

e ua tuua’ia le faa-Kerisiano i lefaaleagaina o le foafoaga paia a leAtua, ona fai mai i latou o nisi omau a le Tusi Paia ua faatagaina ailava le soona faaaoga (abuse) omea o le foafoaga. Ua iai lava nisi lotu laiti uafaauiga sese lea itua’iga manatu eleaga lalo nei. Ua latou le toe fiaauai i ni faalavelave fai o aiga, onafai mai latou, e leaga mea na o lalonei. Ua matua teena e le Fono aEkalesia o le Lalolagi (FEL) leaituaiga mataupu silisili e pei onagalulue malosi ai lona lala o JSIC(Justice Peace and Integrity of Cre-ation) ma taulamua ai le faalauiloaa ona sui e pei o Martin Roebeckma nisi o e ua faalauiloa le 80/20ratio of injustice.

7. E le leaga lalo nei E le leaga le foafoaga a le Alii.E iai le taua o le foafoaga ona o lefesoota’iga ma le Atua. O lefoafoaga foi na te faamaonia lefaatuatuaina o le Atua, aua o meauma o le foafoaga ua aoga mo letagata, e lei tuu fua ae nafaatonutonuina uma mai lava e leAtua.

8. Tatou i nei aso Mo lenei vaitau, e faatupumanatu lava le toe vaavaai ma tuufesilisili poo toe talafeagai leaaoaoga faa-mataupu silisili i neiaso. Afai lava e faamafanafanainase aiga faanoanoa ona o se fati ose pese maliu, ae poo manino naitagata i le fe’au o loo tau molimolimai e upu o pese maliu? -

O LE SULU SAMOA Oketopa 2016 5.

(Copywright material. Pub-lished with permission from theMalua Theological Collage)

O Le Loto Momomoma le Loto Faanoanoa

Fai mai saienitisi o laau maisi mea e ola pe toto i le eleele,e mana’omia e laau ia matagimalolosi, e faamasuisui ai letino o le laau, ma ona lala ina iafaigofie ai ona sosolo atu le suao le laau i ona lala, ma maua aie ona lau le mea’ai e ola ai. E le taumate tatou temana’omia foi ia matagi afa ole olaga, e pei ona mana’omia ele laau matagi malolosi, e uilava tatou te le manana’o iai auatatou te mafatia ai. O se vaitaimi faigata i lo tatou olaga etele lava ina avea ma ta’imuagao se tau lelei tatou te maua ai lefiafia, le soifua maloloina lelei,ma le faamanuiaina o fuafuaga

tatou te fai mo lo tatou atiina’e;pe afai e tutumau lo tatoufaatuatua ma le faamoemoe, mavaavaai atu i mea lelei e mauamai i afa ma mafui’e ma lologama galulolo. I le taimi o le faanoanoa, efoliga uma mai lava mea otutupu o ni mauga e faigata onaa’ea, ma tatou faanoanoa ailava, ma tatou matua lagona lemafatia, ma tatou tuu fesili aifoi i le uiga o lo tatou faatuatua.Ae galo ia i tatou, e le timu pea,e le matagi to ta’uta’u pea, e lelolo pea vaitafe ma galulolo peale vasa. Aua e sosoo ia matagima le malu; e sosoo timuga male laofie; e sosoo foi le tafe

malosi o le vaitafe ma le tafetafelemu e mafai ai ona ta’a’alo i letapalega. O le taimi o lo tatoufaanoanoa e tatou te maua ailesona e le mafai ona tatou mauai o tatou taimi fiafia ma le sololelei o le olaga. O le faanoanoama le loto nutimomomo, e peio se fua o se laau (fruit). E le’ifoafoaina e le Atua e fua mai ini lala e le mafai ona tau’aveinale mamafa o le fua. O lefaanoanoa, e pei o le timu, malologa, e maua ai le palapalalelei, e ola lelei ai le rosa, o sefugalaau tatou te fiafia iai. E uilava tatou te le mafaia ona taofiale oo o se tagata i se tulagafaanoanoa, faapei o se maliu male oti, ae tele se fesoasoani emaua e le tagata faanoanoa, pea tatou agalelei iai, ma tatoufesoasoani iai. I fe’au i lonafale; i galuega i lona fanua; malo tatou mafuta iai matalatalanoa.

Page 6: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

(George Fox: 1624-1691)

O SIAOSI FOSIO LE NA IA FAASA’OLOTO LE AGAGA

6. O LE SULU SAMOA Oketopa 2016

E Leai se Maa eLe’i Fuliina

Ua mamao lava i tua ona aga’i oFosi i le faatinoina o lana misiona,ma ia lu’iina tulaga o iai le vanonofo ai o tagata, faapea lo latoutamaoaiga. Na ia talitonu e eselava le iloa o le malamalama, a ole ola ai i le malamalama o le isilea mea. Manatua, i le manatu oFosi, a e ta’ua oe o le Kerisiano, etatau ona ia te oe le mea o e talitonuiai. Na o’oo’o atu i vaipanoa umao le olaga o tagata lea talitonuga oFosi. Sa ia faia fesili e pei o lenei:Afai o oe o se tagata fai meataulima, e te faatauina atu ni meataulima lelei atoatoa ma lemananaia? E lelei tau o au oloa?Ae faapefea totogi o tagatafaigaluega, e lelei? Afai na iai seavanoa e te faatauina atu ai ni oloae le lelei i se tau tele e maua ai sauporofiti tele, e te faia pe leai? Ana faapea o oe o se faamasino o leOfisa o Faamasinoga, mata e tefaia le faamasinoga ma leamiotonu mo e matitiva ma le letaualoa? Na ia otegiaina le ‘au loiae na o le tasi le mea latou temanana’o iai o se porofiti e mauamai; ma ‘au foma’i ona o lo latoule tuuina atu o le faafetai i le Atuana mafua ai ona latou mafai onafaamaloloina ma’i. E leai lava seisi e le’i oo iai saunoaga a Fosi.Na ia faatonuina faia’oga ina ialatou faatonutonu amio a tamaiti;ma matua, ma matua ina ia latouvaaia lelei tamaiti. Na ia otegiaina foi pule ofaletalimalo i lo latou soonafaatauina atu o le ‘ava malosi inaia tele ai a latou tupe; o tagata latou

te faitauina fetu na oo foi iaisaunoaga a le Alii ona o lo latoufaitau seseina o fetu. Na iafaitioina foi tagata faafiafia ona oa latou faamatalaga faauigalua etalie ai tagata ae leaga, ma oo inafai ai e tagata le agasala. O neia’oa’oga uma na pupuna a’e ai leita o tagata, ae na fiafia ai le ‘aufailotu. O lo latou tetee i a’oa’oga pootalitonuga o Fosi, e leai lava ma semanatu iai o Fosi. Aua na talitonuo ia e tutusa tagata uma i le silafagaa le Atua, ma e na ia faasalalauinaatu lea talitonuga ina ia mausali ile mafaufau o tagata. Aefaanoanoa, ona sa soifua mai o ia ilea vai taimi, e pei lava o o tatoufoi aso, sa mapo tofiga ma tulagamamalu tagata. O ia aso, o tulagamamalu faalenuu sa taulagi i laugama faamatalaga ma uiga o tagata.O le talitonuga o Fosi, e le tatauona faamaasiasia se auauna, peviiviia pe faalupe i luga se tamaliii lauga e fai. E oo foi i la’ei sa fai ma mea efaailoga ai pe faa’ese’ese ai tagata,na oo foi iai fesuia’iga a Fosi.Faapea ma pulou, ma le ifo pefaalo’ulo’u i lalo e faailoga ai lefaaaloalo i se isi, sa tetee iai Fosi iluga o lona talitonuga e tutusatagata uma i luma o le Atua. E lesiia lava le pulou o Fosi pe a fetauima nisi, tusa lava poo le tupu. Iluga lava o lona talitonuga e tutusatagata uma i luma o le Atua. E oo mai i le aso, o loo fai lava ele vaega a Quakers o latou la’ei mapulou i le mea sa talitonu iai Fosi. E mafai ona faaupu atoatoa lemanatu o Fosi faapea, i lona olagaatoa, e leai ma se mea faaletonupe e sese ma o se agasala, na te

le’i taumafai e fai iai se togafiti.Tusa lava pe o le a sauaga na feagaima ia ona o lona tupoupou efaasaga tau i ia mea ma sauaina aio ia.

Mafutaga ma le Faamanatuga E foliga mai o tagata uma lava ovaega tutoatasi e tele lea ua o esema lotu autu, lea ua o mai nei iaFosi ma ona talitonuga. E oo maii le tausaga e 1652, ua tuufaatasi eFosi ona talitonuga faaleagaga, inaia faigofie i tagata onamalamalama ai, ma aoga i o latoufaamoemoega ma naunauta’iga. Olea na fiafia tele ai tagata ia SiaosiFosi - o tagata Papatiso, Tutoatasi,Perepereane, Puritana, ma i latoue leai ni vaega o iai. Sa tele ina iaulufale atu i nisi o sauniga lotu, mafaaali ai ona lagona malolosi e uigai ni mataupu, ma e pei e gatete lefale o fai ai le sauniga i lona leomalosi o avatu ai le feau o loo iamana’o iai. E leai lava ma se tasi na tuu iaise avanoa e Fosi e uiga i anatuua’iga faatutu i le lotu. Na ia ta’ule Ekalesia o ona aso o le “lotu sesee pulea e le manu fe’ai ma letalako. E le’i fefe foi i lona ta’u otagata sa mulimuli ia te ia o i latouia o le lotu moni, poo le Ekalesiamoni. O le tele o taimi, o i latou safaalogologo i ana saunoaga naliliu, ma tuua lotu faavae sa iai, aeua mulimuli ia Siaosi Fosi ma anaa’oa’oga. Ae ui lava i lea, e le’ita’ua lava e Fosi le faatasitasi o etalitonu ia te ia, o se lotu, poo seEkalesia. Ae na ia ta’ua omafutaga. O le tatalo, o se vaega taua lea oia mafutaga. O Fosi, ma uluaiQuakers, sa talitonu i lefaatumuina o latou e le Agaga Paia,ma le faamaoniga ona o lo latoumafai ona tautala mai i nisi gagana.O se tasi o uluai Quakers e igoa iaPalo (Burrough), na ia faaalia ilana tusi o le Misiterio Tele, “Namatalatala o matou laulaufaiva, ma faaauau itulau e 7

Page 7: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

(George Fox: 1624-1691)

O SIAOSI FOSIO LE NA IA FAASA’OLOTO LE AGAGA

O LE SULU SAMOA Oketopa 2016 7.

matala o matou gutu, ma matoutautala i gagana fou a o tuuina maie le Alii upu.” O lea sasaa mai ole Agaga Paia sa tupu soo a ofaatalitali ia Quakers ma le le pisa.I sauniga a Quakers e masani lavai tagata oi le mafutaga ona “oi,mapuea, ma maligi o latouloimata”, tai pei o se fafine a fanausa na tama. O isi e taafifili pei ema’i maliu, ma ‘a ‘o ta’o’oto i lalo,e tete o latou laugutu, ma o latoulima. E tele lava ina silia ma leitula o faapea lava uiga o ia tagata. O nisi e auai atu i nisi o ia saunigama latou vaavaai i uiga ia o iatagata, na latou matua tetee ma‘a’amu iai i ia uiga fai mai ua alaona faapea ona ua ulufaleina e leAgaga o le Atua. O se tasi o mea sa tetee iai Fosio le “transubstantiation”.. O lemea lea o lona uiga o le talitonugafaapea o le areto ma le uaina e liuama ‘a’ano ma toto moni o Iesu i letaimi o le Faamanatuga.

O le mea fiafia le falepuipui efai ma aiga

O le tele ia o le mau mea namafua ai ona tuu i le falepuipui iaFosi, e pei o le le toina o lona puloui e tatau ai le faaaloalo, poo le teteefoi i le faia o se tautoga. O nisiaso e faafalepuipui se Quaker onao le savali i le ala. E ta’u e lefaamasino o le tafaovale. Safaigofie lava ona iloa o Quakersona o o latou la’ei. O le misiona aFosi o se misiona sa o’oo’o faataitutu’i, fepa’ia’i ma tagata, sasainama faafalepuipuiina. A o ia sauagana maua mai ai le tele o sa’olotogaua tatou maua i ona po nei. Ona o le falepuipui o se vaega

tele lea o le olaga o Kerisiano iaua ta’ua o Quakers, e manatu ai etatau ona silafia e le au faitau lematua ogaoga o mafatiaga sa oo iate i latou. O falepuipui i na vaitaimi sa matua leaga lava. O otaotao tagata e tafe ane lava i totonu opotu, i lalo o le manava o le eleelei lalo o auala tetele. O le manogisa matua aafia ai le ola maloloinao tagata. E laitiiti lava se avanoapoo se faamalama e sao mai ai sesavili ma le malamalama. A oo ile tau mafanafana, e matua vevela,ma tele ina matapogia ai pagota oi totonu o ia mea, e feoti foi nisi.E le’i saunia e le pulega o lefalepuipui ni mea’ai. E avatu eaiga. E oo i laulaau e fola e momoeai, o aiga latou te avatua. A le faiae aiga, ona taooto ai lava lea opagota i le fola palapala ma le susu. Ona sa matua itagia ma inosiatele tagata Quaker e tagata e vaaiale falepuipui, o lea sa tele ina fafaouma ai se toatele i se potu e tasi oloo pipisi ai se faama’i, ma lefaamoemoe ina ia feoti ai. Ae uilava i nei faiga leaga ma le sauainao Kerisiano Quakers, e leai lavama se mau na maua e faapea e iaise isi o nei Kerisiano na latoufaafitia lo latou faatuatuaga. A vaaia se Quaker o fai sa na lotumo mea’ai, ua o atu tagata ma lafoi le falepuipui. A le toina o latoupulou e faaali ai le faaaloalo i seisi, pe le faia foi se tautoga (e letauto Kerisiano Quaker) ua lafo foii le falepuipui. E oo mai i letausaga e 1656, ua silia ma le afeQuakers ua falepuipui ona o iatuua’iga e ui lava e le o nisolitulafono. E tapu’e mai fafine mai o latouaiga ma tuua’i fai mai o taulaitu,

ma lafo i le falepuipui, sasafaamo’amo’a seia oo ina lavatotouma le tino. Sa ave faamalosi foitamaiti o fanau a Quakers, mafaatau atu e fai ma pologa. Tusalava pe mama’i, e tatoso mai lavama ‘ave faamalosi tusa lava pefetagisi ona o loo mama’i. O nei faiga saua e mafua lava onae le talitonu Quakers i faavae o faiai lotu i ia aso, ma lo latoutalitonuga o lotu mamate uma iatapua’iga. Sa maumaututu foitalitonuga o Quakers i le Upu a leAtua, ma latou tala’i le tulagatutusa o tagata uma i luma o lesilafaga a le Atua. A o ia mea safaafalepuipuina ai i latou. E iai se aso na tuu ai Fosi i lefalepuipui i se ‘olo e fatia e le sami.O le vai taimi o le taumalulu. Efati mai lava le galu ma lofia ai lepotu sa iai Fosi, ma tete ai i lemaalili. Ua leai ma se mea e magoi totonu o le potu. E iai nisi taimi ou te vaavaai solo aii le mafanafana o totonu o lo’u potu,ma ou manatua Fosi ma ona mafatiaga,ma ona puapuaga ona o ona talitonugama lona faatuatua. Pe na faapefea onaola ma tumau ai pea le loto tele ma lele solomuli. Ona ou mafaufau ifo leaia te au ma e o la’u tupulaga ma lefilemu o matou maua, faatusatusa isauaga sa oo ia Fosi. O sauaga na iatauave mo tatou. Ae na ou lagona foile suamalie o le alofa ma le agalelei ole Atua i taimi o puapuaga ma sauagafaamaturo. Ou te talitonu e ui lava satoatasi na o ia, ae o le mea moni e le’itoatasi. E le taumateina le silafia e lelagi o mea uma o tutupu ia Fosi. Eiai le malosi lilo o faa’ofuina ai le ‘aupuapuagatia i taimi faapea. Mai le tusi: “God’s Generals” tusia e Roberts Liardon faamatalaina e Afemata T. Apelu Aiavao

mai le itulau e 6

Page 8: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

A Page for YouthITULAU MO TUPULAGA TALAVOU

Na faigata i faamasino ona filifilii ni tala se lua poo le fea e sili. Aelatou te le’i mafai ona au faatasi ile tala e sili. Ona vaelua ai lea o lefaailoga tupe na fai ma tuuina atuia i la’ua na tusia tala nei e lua. Ole isi lenei o tala e lua na sili: O le a faaigoa le tama’ita’i o letala lenei ia Maria Kusimani. Eiai lana fanau, ma fanau a lanafanau. ‘Ae ‘ona e ono mamatamaiti i le tala lenei na faamatalae lo latou tina, o le mea lea e lefaailoa ai lona igoa moni. Ae o letala moni lava, i lenei tina nasoifua mai i Amerika i le vai taimina matua leaga ai le tamaoaiga ole lalolagi (The Great Depression),tusa o le 90 tausaga talu ai. O letala i lana taumafaiga e pule i lonaola, ma lona te’i mai ai mai leamea ma lona lagona, e le mafaiona e sao mai i se mea faapea eaunoa ma le Atua. O lanafaamatalaga lenei: “O le totogi o lo’u to’alua eUS$18 i le vaiaso. A o le tele ovaiaso e le oo i se $18, ona e letotogia ni aso e ma’i ai, ma e ma’isoo. E tele ma’i e maua soo ai. Naoo ina toe ave e le kamupani le falena ma nonofo lava ma’ua ma fau io ma lima, ona ua le totogia le maaitalafu. E $50 le aitalafu i lefaleoloa, ae to’a lima la ma fanaue tatau ona fafaga ma faalavalava.Na oo ina ou taina lavalava o o matuaoi, ma auli, ma maua mai ai sina

O se Uo uiga’ese ua Tatou mauaia Iesu Keriso

What a Friend we have in Jesus!mai le itulau muamua tupe faaopoopo i le totogi o lo’u

toalua. O le tele o lavalava o lema fanau e faatau mai le SalvationArmy, ona e matua taugofie lava. Na oo ina ou ma’i i lo’u popole.O le isi aso na tuua’i ai e lefaatauoloa lea e ma te aitalafu ai,la’u tama fai mai ua ia gaoia sepenitala. Na tagi la’u tama ma iafaamatala mai le mea lea. Na ouiloa e mama la’u tama, ae ua maina ua ta’u gaoi o ia e le faatauoloai luma o isi tagata faatau. O le mea lena na ou nofo sa’o ailoa i luga. Ua ou mafaufau i le teleo faafitauli ua feagai nei ma lo’uaiga, ma ua ou le iloa pe a faapefeaona fo’ia. A ou vaai atu i lelumana’i, e leai se faamoemoe otu mai ai. Na o faafitauli, faafitaulio loo tuu mai. A faapefea nei onatausi lenei fanau! Na o le fetagisimai i le fia ‘a’ai i nisi aso, ae ualeai se tupe! E le taumate na valea ai lo’umafaufau ma tumu ai i le popole.Ua ou tu atu nei ua tape le masinitalavalava, ta’ita’i la’u tama teinee lima tausaga i le potu moe,tapunipuni uma faamalama o lefale. Na fesili mai si a’u tama,“Mom, aisea ua tapunipuni aifaamalama?” Na ou tali iai,“Leaga e sau ai le savili.” Ona outago atu lea ua ki faaola le kesi ole masini faamafanafana o le potu,a ua le tutuina. A o o’u ta’oto i lemoega ma si a’u tama i o’utafatafa, na fesili mai ia a’u,

“Mom, faato’a ta feala. Aisea a tatoe momoe ai?” Na ou tali iai, “Ele afaina, ta toe momoe.” Ona oumoeiini ai lea ma ou faalogologo ile alu o le kesi, ma le manogi o lekesi ‘o’ona ua salalau mai. Na toefesili popole mai si a’u tama:“Mom, o le a lea mea e manogimai, ua tau le mafai ona oumanava!” “Moeiini ou mata, toe itiiti te’ale manogi!” E oo mai i le aso lenei, e le galoia te au le manogi o le kesi. E legalo ia te au si a’u tama, ma anafesili, ma lona le iloa, la’u mea leaua fai ma te feoti ai. E le na o a’u,a o ma’ua uma. Na ou te’i, pei ou te faalogo atuo pese mai se isi. Na galo ia a’uona tape le leitio i le umukuka. Ole leitio lea e pese mai ai se tagata.E le’i umi ae ou faalogoina le leoo le tagata pese, o ia peseina mai:

What a friend we have in Jesus, All our sins and griefs to bear! What a privilege to carry Everything to God in prayer. Oh, what peace we often forfeit Oh, what needless pain we bear All because we do not carry Every thing to God in prayer!

A o o’u faalogologo atu i le peselea e usu mai, na ou lagona ifo ai,lo’u matua sese sese lava. Ua outaumafai e faafeto’ai o’u faafitaulifaaauau itulau e sosoo ai

8. O LE SULU SAMOA Oketopa 2016

Page 9: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

A Page for YouthITULAU MO TUPULAGA TALAVOU

e tele na o a’u lava i lo’u malosi,ae ua galo ia te a’u ona ave meauma i le Atua i le tatalo. Na ou tua’e i luga, tape le kesi, tatala lefaitoto’a, ma tatala uma faamalamae faaalu ai le kesi ‘o’ona i fafo. Na ou tagi ma ou tatalo i le Atuai lea aso atoa. Ae ou te le’i tatalomo se fesoasoani, ae na ou tatalofaafetai i le Atua i faamanuiaga etele ua ia faia mo a’u, faamanuiagae tele lava ina ou le matauina, epei o lenei: e to’a lima la’u fanau,e maloloina lelei uma, lelei o latoumafaufau. Na ou folafola foi i leAtua ou te le toe faagaloina le teleo mea lelei ua na faia mo a’u. E ui lava ua ave lo matou fale ele kamupani, ae matou see i se faleo se a’oga i se nuu i tua e $5 letotogi i le masina, ae na ou faafetai

i le Atua mo lea fale. Na oufaafetai ona o loo iai se fale matoute malu ai, ma matou mafanafanaai ma saogalemu mai timuga mamatagi ma le malulu o le tau. Etele foi nisi faamanuiaga mai leAtua mo lo matou aiga o le a ou letolaulauina. I nei aso, ua matutua la’u fanauma ua faaipoipo foi ma fai a latoufanau. Ma a ou toe tepa i tua maou manatua le aso na ou tapunipuniai lo matou fale ae faaola le kesi‘o’ona o le ogaumu ae le tutuina,ae ma ta’o’oto ai ma si a’u tamama faatalitali le oti, ona ou faafetaiai lea i le Atua i lona lavea’iina oa’u ma la’u tama, mai le mea naou fuafuaina, o lo’u pule i lo maola. Ana taunuu lea mea na oufuafuaina, ou te le vaai i le matutua

O se Uo uiga’ese ua Tatou mauaia Iesu Keriso

What a Friend we have in Jesus!mai le itulau e 8

O LE SULU SAMOA Oketopa 2016. 9

a’e o la’u fanau, ma a latou fanau.Ana taunuu lea mea na oufuafuaina, ou te le ola i ia tausagae tele ma fiafia faatasi ma lo’uto’alua ma la’u fanau a o tutupua’e. O le mea lea a ou faalogo ai ise tagata o fai mai ua fia pule i lonaola, na o lo’u fia tagi ma le leotele- “Aua e te faia lena mea! ‘Aua!A e ola, e te toe maua foi le fiafiape a te’a lou taimi pogisa. E pei oa’u. Ana ou oti, ou te le vaai i la’ufanau ua faaipoipo ma maua alatou fanau. ‘A ‘e ola, e teleavanoa e te toe filifili ai, ma fo’iaai ou faafitauli. Onosa’i! Onosa’i!Onosa’i! Filifili le ola, ae le o leoti. ‘Aua e te pule i lou ola. Etoatele tagata e fiafia ma alolofaia te oe, ae te le iloaina. Ola, onae iloa lea. Ioe! Ola, ona e iloa lea.

Cure for Loneliness isnot a pill or suicide

The cure for loneliness is not a pillor suicide. It is a person. The lonelyneeds a person, or persons. Someonewith whom he can share his dreams,his dreads, his disappointments. The lonely person cannot wait foranother to enter his life and dispel theloneliness. He must, first, begin thejourney into another’s life, throughservice, caring and helping. Then,chances are, he will find his lonelinessvanishing. And he will probably havefilled another’s lonely hours too. - C. Neil Strait

O le Fofo o le Leai o se Isi ete Mafuta Latalata iai

O le fofo, e le o ni laau faasaina, poolou pule i lou ola. O le fofo, o se tagata,o se tagata poo ni tagata e te talatalanoaiai, ma faamatala iai ou lagona, o nimea o e mafatia ai, poo ni oufaamoemoega, pe te fesoasoani foi iai,i ni mafatiaga o lea tagata, poo ni onamana’oga. ‘Aua e te vavevave ma efaapea e leai se isi e alofa ia oe, pe uaalu le tama poo le teine ae tia’i oe. Tui luga ma po lou mulivae ma e fai atu:‘Faapea na o oe se tama? Poo se teine?O le Atua e ati lana silasila ia oe. Efesoasoani mai i ou taimi faigata, pe a

e talatalanoa iai. I! Talatalanoa i leAtua. Talatalanoa i lou Faaola. Matuu iai lau avega mamafa. A sasa tigaina foi oe e lou tama poolou tina, tootuli ma faato’ese i oumatua. Faato’ese! A le o lena, alu etalanoa i se isi e te iloa e te maua maiai se fesoasoani. Ae ‘aua e te vave i lou pule i louola. A ma’imau lou ola! A ma’imaule avanoa e toe fai ai se isi uo? Ama’imau le avanoa e toe lelei ma fiafiaai ma matua! A maua loa se avanoa, e savali loa ilou tama, tootuli ma fai iai, i le taimio le a momoe: Tama, faamagalo maiau ua ou sese! Mama, faamolemole,faamagalo mai au. Ua ou sese!

Page 10: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

10. O LE SULU SAMOA Oketopa 2016

O le a le Taua o le Igoa?What’s in a Name?

saunia eLaauli Kalauta Laupepa TK EFKS Apia

soifua, a leai le igoa, e le iloa pooai lea,, a o ai lea. O le foafoaga ele Atua o lo tatou lalolagi, na iafaia ia tagata i lona faatusa pa’ia,fai le tamaloa faaigoa ia Atamu, uasilasila atu e tatau ona iai sefesoasoani mo Atamu, fai le fafine,faaigoa ia Eva. Le paia e o leMatagaluega, na outou soifua mailoa i le lalolagi nei faaigoa loatatou e o tatou matua ma tuaa i igoasa latou filifili iai e faaigoa ai tatou,o le taua la i le igoa tatou te le iloao Siolo Tauati lea, o Auvaa Pesetalea, o Utufualevaiotumua Naserilea, o le taua lena o le igoa.

O le Autu: O le a se taua o le igoa,(What’s in a name) O loo faailoa mai igoa o tagata ile Feagaiga Tuai, o lena ua saunoaiai le Susuga i le Faafeagaiga, ae aliliu mai i le pepa o le a taumafaiatu iai, ona tatou to manatu lea iaso anamua, ma le tele o igoata’uta’ua o Samoa, ma mea na iloama manatua ai o latou taimi e peio talatuu nei:

1. Le Susuga i le MalietoaVainuupo/Tavita, na talia le taunuumai o le Tala Lelei i Sapapalii,Savaii, i le maota oMataniufeagaimaleata ma suluia aii le malamalama o le Atua laufanuao Samoa i le tausaga e 1830. O le taua lena o le igoa o lea fo’itama poo le ta’ita’i o Samoa i onataimi na soifua ai ma e le taufaamatalaina lona sao i le taliainao le Misionare o Ioane Viliamu(John Williams) ma le latouaumalaga mai le vaa o le “Savali ole Filemu”, na aumaia le lotu male Tala Lelei i Samoa.

mai le itulau muamua 2. Le uluai tupu tamaitai o Sa-moa o Nafanua. E silafia uma e leau matutua ma le au su’esu’e o talao Samoa le malosi ma le mata’utiao lea foi Tupu Tamaitai i lelogologoa o lona tulai mai, aua saifo uma iai toa malolosi sa fiatautaua i na aso, ae na faatoilalouma e Nafanua. Sa talitonu tagatao le tamaloa, peitai i le taua oGagaifo ma Gagae na susu’e ai ele matagi tele le la’ei (tiputa) oNafanua ma aliali ai lonaufifatafata ae vaaia ai ma iloa e leautau susu (tulou) o Nafanua. Faimai na mama ai le autau ina ua iloaane o le fafine lea e faasaolo mafaato’ilaloina latou. Maua ai leigoa o le malae i le Itu Salega, o leMALAE O LE MA. O le taua lena o le igoa Nafanua.Ana leai le igoa, tatou te le iloa pooai le ulua’i Tupu Tamaitai o Sa-moa, a o se mitamitaga foi lea mole itupa o tina o le tatouMatagaluega, e le gata e au leina’ilau a tina, a ia totoa o outouloto e tau mo Keriso ma lanagaluega.

3. Le Afioga ia Tupua Tamasesena masoe lona soifua i le taimi ole MAU i uafana a le ami a NiuSila ona o lona taumafai ia mauase Malo Tutoatasi o Samoa. O le taua lea o le igoa o lea foita’ita’i o Samoa, na tuumalo lavasi alii ona o le sailiga malo moSamoa ia saoloto ona tagata maile pule saua a atunuu tetele o lelalolagi sa kolone ai Samoa. Analeai le igoa tatou te le iloa o leAfioga i le Tama a Aiga nataulamua i le sailia o se tutoatasi oSamoa.

4. Le Afioga ia Fiame Mataafa

Faumuina Mulinuu II, o le uluaipalemia o Samoa ina ua tutoatasiSamoa mai pulega saua a Siamanima Niu Sila. E taua tele le igoa lea ona o ia ole palemia muamua o le MaloTutoatasi o Samoa ma lona talafaasolopito. O le isi itu e toatasile tagata ae tolu suafa tetele ma lemaualuga o Samoa sa ia umia onasa faaaloalo iai ona aiga. SuafaFiame i Lotofaga, suafa Mataafa iAmaile Aleipata ma le suafaFaumuina i Lepea.

5. Le Afioga ia TuiaanaTuimalealiifano SuatipatipaSualauvi II na amata faavae ai letofiga o le Sui a le Fono a Sui Tofiapoo le Sui Ao. O le taua o le igoa o le afioga i leTuiaana, na mautu loa pulega o letafatolu o le Malo o le atunuu, onafaia loa lea o tofiga ia, afai omanatua sa seei MalietoaTanumafili II ma Tupua Tamasesei le Ao Soofaatasi o le tatou Malo,tuua le malo e Tupua Tamasese aetula’i mai Malietoa Tanumafili IIo le Ao o le Malo; ae laga’i loa ele Palemene o Samoa le tatau onaiai se Sui Ao, lea na tofia iai leafioga i le Tuiaana TuimalealiifanoSuatipatipa Sualauvi II o le Sui Aopoo le Sui o le Fono o Sui Tofia iaso nei, lea e faasolo mai ai lava eoo mai i aso nei. O le taimi lea oFiame Mataafa Faumuina MulinuuII i le tofi palemia o Samoa. I letaimi nei o lea ua seei ai se tasi otama o le tatou Matagaluega, leafioga ia Le Mamea TuiletufugaRopati Mualia i le tofi o le Sui o leFono a Sui Tofia. O le afioga ia LuamanuvaeTofilau Eti Alesana, o le Tiakonomai Faasaleleaga sa seei ma umiale tofi Ta’ita’ifono o le Fonotele ole Ekalesia FaapotopotogaKerisiano Samoa (EFKS). O le taua o le igoa o le afioga i leTootooalii, ona o ia le isi tiakonosa Ta’ita’ifono i le EFKS. Aua ole faasinoga lea a le Faavae a le faaauau itulau e sosoo ai

Page 11: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

O LE SULU SAMOA Oketopa 2016 11.

Ekalesia Faapotopotoga KerisianoSamoa, e avanoa soo se tagata lotui tofi o le Ekalesia. E filifilia leafioga ia Luamanuvae i leTa’ita’ifono o le Ekalesia, a o letaimi tonu lea o avea ma Minisitao le Soifua Maloloina. O sematati’a ese lea i na taimi i le TalaFaasolopito o le Ekalesia. E le’itoe tupu lava e oo mai i le aso. Ole fautuaga a le pepa, afai o looavanoa lava tiakono i tofi ia o leEkalesia, e sili atu tiakono eta’ita’ia le tatou Ekalesia e le toeo ai i le faamasinoga ma le mataga. O le Afioga ia SeumanutafaMoepogai I na ia laveaiina soifuao seila ma tagata Amerika e fiaselau na afatia ma faaleagaina olatou vaatau i gataifale o Apia iluma tonu o lo tatou malumalu neii le tausaga 1889. Fai mai le tala eatoa le masina o tausi eSeumanutafa ma lona faletua male aiga nei tagata. Sa malaga maimanuao faatasi ma taitai o leaatunuu, e momoli le faafetai iaSeumanutafa ma tauaao nimeaalofa mai le malo tele oAmerika; o le uati auro e ta’i limatausaga ma ave le uati i Amerika efai lona siaki. Ma le sitiseniAmerika. E oo mai i le aso nei oloo iai i le maota tofa oSeumanutafa lea meaalofa. OSeumanutafa foi lenei na foa’iaona eleele mo le tatou Ekalesia ile taimi o le Lotu Taiti, lea ua oomai lava i le EFKS o tumau pealea foa’i taua mo le Atua ma lanagaluega. O le taua o le igoa o le tama olenei aiga ua outou silafia ma iloaai lana foa’i sa ia ofoina mo le Atuama lana galuega i totonu o Apianei, aemaise o le fesoasoani sa ia

O le a le Taua o le Igoa?What’s in a Name?

saunia eLaauli Kalauta Laupepa TK EFKS Apia

faia mo tagata Amerika ua leai sefaamoemoe ina ua afatia i atunuuese, sa lilo i o latou manatu e iai niSamaria agalelei o le a alolofa,tausi ma fafaga latou. O le faamoemoe autu o pepa olenei Tofiga, O LE A LE TAUA OLE IGOA. Lau Afioga i le TaitaiMafutaga, le paia o leMatagaluega, o le taua lena o leigoa. Ana leai le igoa e le mafaiona outou silafia ma ou iloa poo aile tiakono sa Taitaifono i leEkalesia; a o ai foi le uluai palemiao Samoa; o ai na mafua ai le igoao le Malae o le Ma; o ai le Malietoana talia le lotu; o ai le Sui Aomuamua o Samoa; a o ai na masoelona soifua ma tuumalo ai i le taimio le Mau a Tumua ma Pule.

Taua le Igoa o le Matai Sa’o Ua le pogisa i lo outou silafia letaua o le igoa ua avea ma mataiSa’o o se aiga Samoa.* O le taua o le igoa ua ave i lematai sa’o e iloa ai (i) o ia efaauluulu iai lona aiga; (ii) o ia ole siliaga o lona aiga; (iii) o ia o lefaitotoa o le aiga i soo se mea; (iv)na te tofia ai i lana pule faa-sa’oana matai tautua. Pau lava le mea e le mafai e lematai sa’o ona fai, o le tofia o lematai sa’o o le aiga aua e filifili e

mai le itulau e 10

suli. Ese ma le taua o le igoa i letagata Samoa.

Taua le Igoa i le Filifiliga O le suli ma le totino moni o seaiga ua matai pe le’i matai foi, afilifili le suafa Sa’o o lona aiga eiai lona leo ma lona sao aua o lesuli ma le feoi o le aiga.

Taua le Igoa i Galuega ma Tofiga E taua le igoa o le pulenuu, letamalii, le tiakono, le Tama o le AuFaatuatua, o le kamupani, lefaipule, tulafale, le Faaola. E tauale igoa sa papatiso ai oe, ma le igoao lou atalii ma lou afafine. O le ave o le faataua i le igoa esilafia ma iloa ai o le faifeau lea, ole foma’i lea, o le loia lea, o ai lea,o le faletua lea, o le faipule lea. Ole isi taua o le igoa e te iloa ai tagatana tutupu ma soifua mai ai lou aiga,lou tupuaga, lou nuu ma lonatapunuu, lou fale ma lona anofale,lou fanua ma lona tapu-a-fanua malou faasinomaga. A taua lou igoa ia oe ma lou aiga,e faapena foi ona taua lou igoa inisi tagata e te le iloa ma e te lemasani ai. A taua lou igoa ia oema e manunanu i lou igoa, e lemafai ona e faia se amioga eta’uvalea ma ta’u maulaloina ai louigoa. A e alofa i le igoa o lou tama, loutina, lou aiga, lou to’alua, laufanau, lou nuu ma lau Ekalesia, ete le faia se mea e masiasi ai oumatua, lou aiga, lou to’alua, laufanau, lou nuu ma faalumaluma ailau Ekalesia aua e moni, faamaonima pele lou alofa i o latou igoa.

O Uo Leaga e Faaleagaina ai Oe O le upu moni lava, a e femilima tagata amio leaga, e te amioleaga ai foi. E pei o Solomona. Eui lava o ia o se tagata e maoa’elona poto, ae na ia faia ni filifiligae le tusa ma ona talitonuga i lonaAtua. Ona o fafine o nuuese nafai ma ana ava, na mafua ai ona iafai paaga ma malo faapaupau sa

latou tua’oi. Ma o ana avafaapaupau na avea i latou ma alana ia le faamaoni ai i lona Atua. Filifili lelei au uo. Fesili i le Atuae fesoasoani mai i le filifiliga o e ete mafuta iai, aua lou olafaaleagaga. Aua le ta’ita’iina oe ile lalelei, a ia ta’ita’iina oe i leamio lelei ma le mata’u i le Atua.

Page 12: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

12. O LE SULU SAMOA Aokuso 2016

O le Faamavaega a le Uoe le toe Feiloa’i

O le tausaga e 1805, na tago atule taule’ale’a talavou o EneleMatini ma fusi mai lana uo teine oLitia Kelenifele, ma fetagisi, ma lafaitauina faatasi le Salamo 10: f1:“Le Alii e, se a le mea e tetutumamao ai, ma e liliu ese ai iona po e iai le puapuaga?” Na mautinoa lelei e leneitaule’ale’a e 24 ona tausaga, o lefinagalo o le Atua, ia alu i Initia egalue ai faamisionare. A o lefaalavelave, o le teine o loofaananau iai, o Litia, e matua tinoma’i lava. E le se tagata malosi,ma o le mea lea e le tatau ai onaalu i Initia i le mea o loo sauniEnele e alu iai. Sa matua faanoanoalava i la’ua a o la faitauina leSalamo lenei, ma la mafaufau ifo,o le taimi mulimuli lea o le amafanafana ai o la tino i le papa’iatu ma le fusi mai, a o le’i mavae ila’ua e le toe feiloai i le ola nei. Le Atua e, le Atua e, aisea lava?Aisea na e faaavanoaina ai i la’uae gaualofa le isi i le isi, pe afai olou finagalo e tete’a e le toefeiloa’i? Pe afai o lou finagalo ealu Enele e faamisionare i Initia ile atunuu e le fetaui ma le olamaloloina o Litia? E tatou te le iloape maua e Enele se tali o ana fesilimai le Atua. Ae ua tatou maua saiai fuafuaga tuutuu mamao ma letetele a le Atua mo Enele, ma e le otoe umi se taimi e faatino mafaataunuuina ai, a o le’i oti. Aua ena o le fitu tausaga mai leafaamavaega ae oti Enele. A o lea taimi puupuu e na o lefitu tausaga na ia faaliliuina ai leFeagaiga Fou i le gaganaHinitusitani (Hindustani), ma iafaaliliuina foi le Feagaiga Fou maSalamo sa fiafia iai i le gaganaPeresia. Ona na ia mulimuli ifuafuaga tuutuu mamao a le Atua,

o le mea lea na mafai ai e le milionama miliona o tagata ona faitauinale Tusi Paia i a latou lava gagana.E faalua ona fesili le fai Salamo ile Atua i le fuaiupu muamua o leSalamo 10: “Le Alii e, se a le meae te tutu mamao ai? Ma e liliu eseai i ona po e iai le puapuaga?” Mao le fesili lava lea e fai pea lavapea e le fai Salamo mai le amatagase’ia oo i le faaiuga o le tusi oSalamo - Aisea? Aisea? Aisea?Why? Why? Why? E le taumatretatou te le ono maua se tali i leafesili. Ae mafanafana o tatou loto

i le tali e tatou te maua mo le fesilie aupito sili ona taua - O ai? Who”o loo i le faaiuga o lenei Salamo10 f17-18: “Le Alii e, ua efaafofogaina le mana’o o e uapuapuagatia, e faamauina e oe olatou loto, ua liliu mai iai oufofoga; ina ia faamasino i e uamatua oti ma le ua faasauaina; inaia le toe faamata’u mai le tagataua tupu mai le eleele.” A e faalogo i le alalaga a epuapuagatia, o le a lau mea e fai?E te pei o le Sa Levi na ia lagonale oi mai, ae le’i afe iai? Pe e tepei o le Alii, na ia lagona ma iasilafia, ona afe lea ma fesoasoani?

He who reigns above the sky Once became as poor as I.Poor and needy, though I be

God, my Maker, cares for me.

God Does Not Need AnyAdvice From Me

I interviewed Henry Ford a few yearsprior to his death. Before I met him, Iexpected him to show the strains of theyears he had spent in building up andmanaging one of the world’s greatestbusinesses. So I was surprised to see howcalm and well and peaceful he looked at78. When I asked him if he ever worried,he replied, “No, I believe God is man-aging affairs very well and that He doesnot need any advice from me. WithGod in charge, I believe that everythingwill work out for the best in the end.So what is there to worry about? from the book: How to Stop Worry-ing and Start Living - by Dale Carnegie.

Page 13: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

O LE SULU SAMOA Oketopa 2016 13.

O le Mafuaaga o le Pese:

“Lord, I Want to be a Christian”“Sir, I want to be a Christian.”“Faamolemole, e fia avea a’u maKerisiano.” Fai mai o le pese lenei na fanaumai i se ‘ai’oiga a se tagata Aferikai le alii misionare o Viliamu Tavisa(William Davis) i le senituri e 18na fai atu ai le Aferika i lemisionare: “Sir, I want to be aChristian.” O le a sau tali i se tagipoo se talosaga mai faapea a setagata ia te oe? E toatele lavatagata i nei aso latou te faaaogainale upu poo le igoa Kerisiano e ta’uai soo se tagata (Buddhist, Hindu)

e le o se tagata faapaupau. Pe latoute faamatalaina foi faapea o leKerisiano o se tagata e lotu, poose tagata e manatu mamafa i le fiafesoasoani i tagata mafatia. O le upu Kerisiano na uluaifaaaogaina i tagata Anetioka, auana latou talitonu i tala a evagelia ilo latou taliaina lea o le meaalofafoa’i fua mai a le Atua o leFaaolataga, ma latou avea IesuKeriso ma o latou Alii ma Faaola(Galuega e 11:26): Ua avea mata’u latou o Keriso-ano, poo tama’iKeriso - Christ-ians. Ina ua mae’a

ona latou laaina le sitepu muamuao le avea ma Kerisiano, e tatau i letagata ona ia maua le naunauta’igao le ola faa-Keriso. O loo a’oa’ole Tusi Paia, o Kerisiano e tatauona taupati e faaopoopo atu i lolatou ola faatuatua, le amio lelei,atamai, onosa’i, vilivilita’i, amio-atua, feagaleleia’i faauso, ma lealofa (2 Peteru 1:5-7): O Kerisianoia avea ma sui o le Atua i le lalolagiamio pi’opi’o ma ia avea i latouma faaa’oa’o o le mana faaola maile Tala Lelei.

Lord, I want to be a Christian in my heart, in my heart. Lord, I want to be a Christian in myheart. In my heart, in my heart. Lord, I want to be a Christian in my heart.

Lord, I want to be more loving in my heart. In my heart. Lord, I want to be more loving in myheart, in my heart. Lord, I want to be more loving in my heart.

Lord, I want to be more holy in my heart. In my heart. Lord, I want to be more holy in my heart.In my heart, in my heart. Lord, I want to be more holy in my heart.

Lord, I want to be like Jesus in my heart. In my heart. Lord, I want to be like Jesus in my heart.In my heart, in my heart. Lord, I want to be like Jesus in my heart.

O le a e Aupito Sili ona Talafeagai?(What Really Matters)

Filipi 1: 12-18. Pei o le mea ofoofogia lea ele faamatalatalaina i le TalaLelei ia Iesu Keriso. Aemaiselava taimi o le po po fou o letalaiga - tagata e feagai masauaga ona o le molimau i leAlii. Pei o le irony lea o le TalaLelei - o le tagata ua susunu,sauaina, fasiotia, ae oti ma lepese! E susunu, ae pepese iaKeriso. Tali faapea le mea lea e fai maiai Paulo i le Au Kerisiano i leEkalesia i Filipi: O lea e

saisaitia le aposetolo i lefalepuipui - ie. taimi o le ogaogao noataga o le nofo sala. Ae faimai Paulo - “Ou te iloa, ua failenei mea ma auala e lautele aile Tala Lelei.” O le mea ofoofogia lea. A ole faamamafa foi lea o le autu.Letioa fai mai le tasi tusitala ole Tala Faasolopito o le GaluegaFaamisionare - “o le toto o le‘au maturo, o le fatu lea natotogo a’e ai le Tala Lelei.” ie -o le oti o sauaga, o le toto masaao le Au Kerisiano, o le tatupu

lea ma le afuaga o le malosi oisi Kerisiano. Le mea tonu lavala lea e aupito sili onatalafeagai! O le tala’i o le TalaLelei ia Iesu. That’s whatmatters........Se’i vaai, e tau’aiSetefano i maa, ae atili ai le liliuo tagata ia Iesu. Manaia foi ae avea o tatou ola,e faamalosia ai le naunau o nisii le Tala Lelei. Palemia Tauiliili FS

‘Aua e te pule i louola. E toatele tagatae alolofa ia te oe mamanana’o ia e ola.

Page 14: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

14. O LE SULU SAMOA Oketopa 2016

O E UA FAI I LAGI LE FOLAUGAAlalatoa SetoaPetaia Tanielu

4 Fepuari 1967-9 Aperila 1916

O le faletua o LeugamataMusuiaigaatoa Faamanu Tanielu,o le A’oa’o Fesoasoani i Lotofaga.Na soifua mai i le aso 4 Fepuari1967, ae maliu i le aso 9 Aperila2016. Faaipoipo 7 Aperila 1995, iLotofaga. Na faaeetia i le tofitiakono, i le sauniga o le Tala Leleia le Pulegta Lepa ma Lotofaga i le2006. To’alima ona alo tamaitai. Tele tausaga o galue o se faiaogao le Malo o Samoa, seia siitia i letulaga pule aoga i le aoga iMatatufu, Aufaga ma Lotofaga, leana taualuga iai lana tautua i leMalo. Na avea foi o ia mafailautusi o le Sosaiete a Faiaogao itumalo e lua, o Lotofaga maLepa. O le 2010 na galulue ai i lola tofi o le A’oa’o Fesoasoani. Tate lagona le mafanafana aua e iai,ma lagolago malosi i soo se vaegao le galuega. O le faiaoga o leA’oga Aso Sa. E maliu, o letaitaipese o le aufaipese. E iai i leLaulau a le Autalavou. Sa fai mataitai galuega o le Mafutaga a Tina.E fiafia i tapuaiga ma molimau ile Tala Lelei ia Iesu Keriso. E fiafiae faasino lona aiga, aemaise lanafanau i le Atua. E loto i le galuegaa le Atua. E iloa lelei lena i meana te faia. O se tina lelei i le va malona toalua ma le fanau. Ua atagiamai ai i inei, se tali manaia o lefesili a le Poto: O le ava amio lelei,o ai ea se ua maua? Faatoa iloa ua gasegase o ia i semai faigata (kanesa) i le faaiuga ole 2015. Na taumafai peatogafitiga i falema’i, saili foi i fofoma taulasea Samoa, ua siliga le iloao le tagata. O lona toe taimi faimai le molimau a le tama, oAlalatoa lava na saunia le tatalo,seia Amene, ma maliu filemu ai

lava. O lona toe sauniga na faia i leMaota Tapuai i Lotofaga, aso 20Aperila 2016. Na auai le Pulega aLepa ma Lotofaga, tainane leaufaigaluega i soo se fatafaitaulaga, aiga, uo ma e masani,aemaise le Sosaiete o Faiaoga oItumalo e lua e pele i lona loto. O au na taitai ma molimau.Faaulufale - Susuga Alesana FS;tatalo Malo Afia FS; faitau TusiPaia - Uaealesi Isaraelu FS, laugaFaasalafa Alaovae FS. Namolimau Leugamata (tama)Suisami (ulumatua), TafaomaloOliula (tuagane), MeleiseaVaitoelau (sui o le aiga), LaiseneNafatali (sui pule Lotofaga), Tiatai

S. Auelua (Peresetene Sosaiete oFaiaoga Itumalo o Lepa maLotofaga) O le maliu o lenei auauna e mafaiona ou faapea, o se toesea i le tamama le fanau, o aiga e fia, uo ma emasani, aemaise lenei aulotu. E uilava o se toesea, a o le upu moni, oia lava o se faasiliga i le Atua. Leituaiga tagata faapea, lea na ta’uae le aposetolo o Paulo: “O le tagataua ola mo le Alii, e oti foi mo leAlii.” Ona faaiu lea i lona oliolisaga ilona aiga i Lotofaga lava, e faataliai mo le toe afio mai o lona Matai. Iosefa A Uilelea FT (Lotofaga)

Lapu’a FailavaMotuloa Nafatali

10 Oketopa 1959-24 Me 2016

O le faletua o le tiakono iaMotuloa Nafatali. Na soifua mai ile aso 10 Oketopa 1959 i Lotofaga.Maliu i Lotofaga i le aso 24 Me2016. O ona matua o SauiaoFailava (tama) o Lotofaga, ma letina o Siupu (Sala’ilua). E 15 lefanau, fitu teine ma tama e to’avalu. E 27 i latou na tutupu mai iate ia. Na faaipoipo muamua iaFaafuata Neuli (maliu), ona toefaaipoipo lea ia Motuloa, i le aso11 Novema 2006. Na faauu lo latofi tiakono i le aso 4 Oketopa2009, ma amata ai loa lo lamatafale i le aulotu. Sa auaunafiafia lenei tina i le galuega a leAtua i vaega eseese, faapei o leMafutaga a Tina, Aufaipese, AuTalavou. E fiafia e auai i Tofiga ale Pulega, Matagaluega, maMafutaga. E naunau e ave lanafanau i le Aoga Aso Sa ma le AuTalavou. Ua leva ona feagai o ia ma se ma’ifaigata. Na saili togafiti i falema’i,

faapena foi i fafo o Samoa. Na toefoi mai i lona aiga i Lotofaga inaua siliga tali i seu. O se avanoalelei lea na toe mafuta atili ai male tama ma si fanau i Samoa nei,ma fanau malaga mai atunuu emamao, seia oo lava ina valaaulona Matai ia te ia i le vaveao o leaso o taua i luga. O lona toe sauniga na faia i lonaaiga i Lotofaga lava. O au na taitaima molimau. O Kirisimasi natatalo; lauga na saunia e VaigafaPaleono FFA. Na molimau le tamaia Motuloa Nafatali, SauiaoFailava (ulumatua), Fuafua (uso -Savaii; Taumaloto (aiga) ma lesa’o o le aiga ia Launiuvao JoeStrickland. Ona faaiu lea i onaoliolisaga tumau i lona aiga lava iLotofaga, ma faamavae atu ai ia teia i le pese, “Talofa uso e, tofainaoe....” Tofa! Tofa! Tofa! Iosefa A Uilelea FT.

Happiness is...Be happy if you can, but donot despise those who areotherwise, for you do not

know their troubles.

Page 15: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

O LE SULU SAMOA Oketopa 2016 15.

O E UA FAI I LAGI LE FOLAUGAFaauliuli Piliopo

Iakopo TuliaupupuFaafulu

8 Aperila 1938-26 Tesema 2015

O le tamaitai tiakono. O onamatua o le faifeau o IakopoSeumanutafa FS ma FaauliuliFitiao Seumanutafa. Na momoe lava ma manu ae saumala e atia’e. Aua na feagai foi ilea vaitau o le tausaga ma fiafiagao le Kerisimasi. Na fai ai foisauniga e faalauiloa ai maafaamanatu o lona alii ua tuumalo ile 2014 - Afioga TuliaupupuFaafulu Finai, faapea foiTuliaupupu Faafiu ua fai si levaona tuumalo, i le aoauli tonu o leAsoToonai - 26/12/2015. O le itulae 12 o lea lava aso na faia ai iasauniga. O le mae’a ai o saunigao maa faamanatu mo tama o leaiga, na faailoga ai loa le 21tausaga o lona alo tama, o RobertEti Tuliaupupu. Peitai na sosoo iafiafiaga ma le oso faafuasei o legasegase o le tina i le te’a o le 4 ile afiafi. Na faanatinati atu i leMaota Gasegase, ae talofa e, namaliu lava i le ala. Na molimoli mai lona tino maliui lona maota i Lalotea i le po o leaaso, ma matou failotu faatasi ai male mamalu o le matou nuu, faapeale aufaigalauega uma i totonu o lematou nuu. O faletua ma tausi, male toatele o le nuu. Ona mapu atulea o lona tino maliu i le MaotaMaliu o Pa’u Sefo Pa’u. O le 1 Ianuari 2016 na molimolimai ai lona tino maliu, ina uamae’a le sauniga i le Maota Maliu.O sauniga i le to’ai taunuu iLalotea, sa ou ta’itai. Faitau TusiPaia Faamanu Okesene (E.MMaota 1), tatalo Neemia Maiava(E. M. Maota II), Kolio Lesa

(E.K.) sa faia le upufaamafanafana. Sa faia leoleogao le po. O le 2 Ianuari 2016 i le 10i le taeao sa faia ai ona toe saunigai le malumalu EFKS i Letogo. Saou ta’ita’i i le sauniga atoa. Na molimau Tautapilimai Sofenie fai ma sui o le nuu. O le tulagamamalu ma maopoopo o tina o lenuu, e ala i taitaiga a le tina uatuumalo. O Talife’au SeumanutafaMalaki - tuagane, ma ElisapetaFruean, o le uso na molimauina lesoifua o le tina i la latou mafutaga.O Pa’u Talifeau Seumanutafa -toalua o le tuagane, na molimaufoi i le alofa o le tina. O EleniSuani, o le tama a le uso o le tina,na saafi foi i uiga lelei ma lematagofie o Piliopo. O nisi foi o le aiga na latoumolimauina le ola faatina oPiliopoTuliaupupu - e lototele maonosai, e finau ma tauivi, e musu inofonofo ma ola falolo. O letamaitai o Alataua Tuliaupupu, nafai ma sui o le fanau. O saafiafigao le tina alofa, e faamaoni, mataala,galue, osi aiga, ola mata’u i leAtua, tautua ma atia’e. Ina ua tuumalo le tama iaTuliaupupu Faafulu Fina’i i le2004, sa tauaveina mai ai loa e letina o Piliopo le tofi tiakono, seiaoo ina valaauina o ia e le Atua. Saou molimau, o le tina e vavalalatai le galuega a le Atua. E fiafia ma

to’aga i le lotu ma sauniga faaleEkalesia; lotu Au Leoleo, lotu AuTaumafai, ma sauniga o le Aso Sa.E faapea i sauniga lotu a Tina o lePulega; auai i Tofiga a le Pulegama le Matagaluega, faapea lotu aTina i le Fono Tele. Sa faamoemoeiai tonu fai ma le faamaopoopoinao le Mafutaga a Tina o lenei aulotu.E agalelei ma tausi faifeau, elagolago i galuega fai a itutino alenei aulotu. E manatua pea anagaluega lelei, ma lona soifuaauauna, ma to’amalie ai foi tina ole nuu.ma le latou Mafutaga. Satu malosi foi e auauna i le Ekalesiama le Mafutaga a Tina. “Amuia e ua oti, o e ua oti oi leAlii e amata i nei onapo. O lealava, ua fetalai mai ai le Agaga, inaia latou malolo i a latou galuegatiga; aua foi o a latou galuega emulimuli ia te i latou.” Na matou faamavae atu i le tinai le pese a le Au Kerisiano - “Talofauso e tofaina oe”. Tina, malo galue; malo auaunama lototele, alu ia oe i lou Mataiua valaau mai. Faamaise le Agaga o le Atua i lefanau, uso ma tuagane, o le aiga,le nuu, tainane o lenei aulotu e pelei lona loto Manuia lau malaga. Lavilavi Soloi FS. EFKS Letogo

O Le Sunako O le Sunako o le mea epotopoto iai lea sa faaaogaina etagata Iutaia e tapua’i ai, matatalo. ma faitau upu mai leAfioga a le Atua. Ina ua talepe le malumalu ele tupu o Nepukanesa ma iafaatafeaina le nuu o le Atua iPapelonia, na latou mana’omiaai se fale e potopoto ma tapua’i

ai. E manatu le toatele o le ausu’esu’e o le vai taimi lea naamata ai ona fai o sunako. E oomai la i le taimi o Iesu, ua levaona iai sunako e tapua’i ai. Oloo ta’ua e Evagelia le a’oa’o oIesu i le sunako. O loo ta’ua foie Luka le a’oa’o atu o leaposetolo o Paulo i le sunako.E oo mai lava i le aso o loofaaaogaina pea e tagata Iutaiasunako e tapua’i ai.

Page 16: O LE SULU SAMOA - cccs.org.ws · o Novema e oo atu ia Mati. E le’i fetalai mai le Atua: ... le fogavaa e ono tutupu ai misa ma taua ma maseiga, ma sosofa ai le va nofo lelei. E

O E UA FAI I LAGI LE FOLAUGA

16. O LE SULU SAMOA Oketopa 2016

Misa Samu Fau29 Aperila 1924-1 Ianuari 2016

“Ua oti foi Mose le auauna a leAlii i lea mea i le nuu o Moapi, epei ona fetalai mai ai le Alii.”(Teuteronome 34 f5) O Misa Samu Fau e mai leafioaga o Nofoalii, ae ua 21 tausagao ma mafuta lava ma ou vaai iai iSiufaga mo nei tausaga ae le’i aluese lava i se isi mea, ae na nofolava i le aiga o lona faletua iaTaugalu ma tautua ai i le aiga, lenuu ma le Ekalesia. Na avea o ia ma tagata Ekalesia ile tausaga e 1980 ma o le tausasgalava lena na filifilia ai e fai matiakono, ma e tuumalo nei ua 38tausaga o tautua i lona tofi tiakono.O se tama e fiafia tele i le lotu mae auai lava i aso taua e pei o Aso oTama, ma sauniga o Tausaga Fou,ma e fiafia foi e faaaoga le avanoae lauga ai i tausaga fou ma Aso Sao Tama. Na tuumalo filemu lava ilona maota i le itula e 5 i le vaveaoo le uluai aso o le tausaga fou 2016,ina ua matua ma faafualoa e le Atualona soifua. E matua lelei tele lona mafaufauaua e tuumalo lava o loo mafai onaia usu taulotoina pese ma saunoamalamalama mai foi i taimi e ooatu ai i asiasiga poo Aso Sa e faaooatu ai le la famanatuga ma le tinaia Taugalu. Ma o se tama Kerisianoma to’afilemu, e le lagona se leoae tautua gugu, ma e agamalu, loto

maulalo, ma e tumu i le faaaloalope a saunoa mai i asiasiga, ma olana upu mulimuli i le tele omafutaga, ia faamanuia le Atua iaoulua ma Luisa ma le fanau. O lona toe sauniga sa faia i leAso Tofi 14 Ianuari 2016 i lemalumalu o le EkalesiaFaapotopotoga Kerisiano Samoai Siufaga i Falelatai, ma o a’u(Opapo) sa taitai ma faia le upufaamafanafana, ma le molimaufaale-agaga. O le faifeau iaTapenaga Reupena mai Ausetaliasa faaulufaleina le sa o le tiakono;o le faifeau ia Julius Fruean satatalo; a o le A’oa’o Fesoasoani iaTietie Leala sa faitauina le TusiPaia. O le mae’a o le sauniga i lemalumalu na faaiu atu ai i lona toe

sauniga, i lona oliolisaga tumau ilona aiga ma lona maota i Siufagalava. “Amuia e ua oti, ua oti oi leAlii.” Manuia tele lau malaga,faafetai le galue, e le galo oe letama. Tofa! Rev. Opapo Soana’i Oeti, EFKS Siufaga Falelatai.

Alalatoa SetoaPetaia Tanielu

Lapu’a FailavaMotuloa Nafatali

Faauliuli PiliopoIakopo Tuliaupupu

Faafulu

E ese le toatele o tagata ealalaga ma faitio ona o lo tatoufaaotaotaina o lo tatousiosiomaga, aemaise o tatouvaitafe ma le sami ma le ‘ea otatou manavaina. Ae sea sea otatou faitio i lo tatou faaotaotainao o tatou tino i mea’ai le fetauima mea inu le tatau tatou tefaaaogaina. E fiu saienitisi o lesoifua maloloina lelei e fautuamai e ‘aua tatou te ‘ai tetele, ma‘aua tatou te soona taumafa imea’ai e le fetaui ma lo tatou olamaloloina, ae le faia lava. Tigalava ona maliliu talavou nisi onao le puputa tele i le soona ‘ai, aele a’oa’oina ai lava tatou. E tefiu e faamalosi tino ae le aoga,pe a le tipi lau ‘ai, ma filifilimea’ai ma meainu e fetaui molou tino ma lona soifuamaloloina..

‘Aua le Soona‘A’ai/Taumafa