Embed Size (px)
DESCRIPTION
Caderniño sobre a vida e obra de Celso Emilio Ferreiro e os poemas seleccionados para a súa lectura o 12 do 12 de 2012 ás 12h.
Citation preview
12 do 12 de 2012 ás 12
Recitando a Celso Emilio Ferreiro
O 4 de xaneiro deste ano 2012, cumpríronse 100 anos do
nacemento en Celanova (Ourense) dun escritor e político
galeguista, que estivo sempre coa xente e a xente canda el e
que levou en todo momento a Galicia e a nosa lingua no seu
corazón. Acabando xa este ano, e como homenaxe final, en
moitos colexios e institutos galegos o día 12 do 12 do 2012
leranse poemas deste grande poeta galego
UN POUCO SOBRE A SÚA VIDA
A súa familia traballaba no comercio e tiña terras e
propiedades no campo. O seu pai era galeguista e de aí lle ven
en parte a Celso Emilio a defensa de Galicia e da nosa lingua
tan presentes ao longo da súa vida.
Xa de mozo coñeceu en Ourense a moitos intelectuais galeguistas
de renome (Otero pedrayo, Vicente Risco, López Cuevillas, Castelao..).
Nesta época empezou a publicar poemas (“Cartafol de poesía” xunto a
Xosé Velo) e tamén a desenvolver una grande actividade social e
política constituíndo as “Mocedades Galeguistas de Celanova” e
participando na constitución da “Federación de Mocedades
Galeguistas”.
Ao estoupar a guerra civil Celso Emilio é chamado a filas cos
mozos da súa quinta e enviado á fronte de Asturias. Liquidada a
guerra en Asturias é destinado a Transmisións no edificio da
Telefónica de Oviedo onde, dun xeito casual en 1938, coñece a
Moraima, con quen casará máis adiante e con quen terá catro fillos:
Luís, Xosé María, Isabel e Xabier.
Nun permiso en Celanova fala criticamente nunha tasca sobre o
novo réxime e unha veciña denúnciao ás autoridades do lugar, de xeito
que pasa catro días e tres noites nunha cela do mosteiro de San
Rosendo. O gobernador militar de Ourense ordena a súa execución,
que non se cumpre grazas a influencias de carácter familiar: aí nacerá
o seu coñecido poema “Longa noite de pedra”, que logo lle daría o
título ao libro homónimo.
Á conclusión da guerra retorna a Celanova e exerce con Velo
Mosquera a docencia na súa vila, iniciando por libre estudos de
Dereito e Maxisterio.
Celso Emilio Ferreiro oposita e gaña o posto de secretario e logo
de xefe de Xustiza na Fiscalía de Taxas de Pontevedra, onde traballou
entre 1941 e 1950. Esta será a época na que escribirá poemas, contos
e artigos, integrarase intensamente na vida cultural da cidade e
frecuentará os faladoiros do Carabela e do Imperial, entre outros.
En 1941 publica o seu poemario castelán Al aire de tu vuelo,
singular libro de noivado con poemas amorosos escritos dende 1938.
Tamén en 1947, en Edicións Céltiga publica Bailadas, cantigas e
donaires.
En outubro de 1949 obtén o título de procurador dos tribunais e
en setembro de 1950 marcha a Vigo a exercer como tal. Alí
compaxinará o seu traballo de procurador co de accionista nunha
oficina de seguros sociais primeiro e co de director dun obradoiro de
fotogravado despois.
Integrarase intensamente na vida cultural da cidade e frecuentará os
faladoiros do Carabela e do Imperial, entre outros.
Publica Voz y voto (1955) e tamén O soño sulagado (1955).
En 1962 publica Longa noite de pedra poemario co que se
consagra como poeta pois o seu recoñecemento foi unánime tanto por
parte dos lectores coma da crítica.
En 1966 emigra a América como única posibilidade por ser
perseguido polas súas ideas políticas. Alí foi Secretario de Cultura da
Irmandade Galega de Caracas (Venezuela) onde realizou un importante
labor a favor de Galicia e da súa lingua.
Pero en 1968 é expulsado por una nova directiva que gañou unas
eleccións fraudulentas. Así comenzou un percorrido laboral que o levou
dun traballo a outro: profesor de gramática castelá, coorector nunha
imprenta… pero estes oficios os perde rápidamente pois os directivos
da Irmandade Galega seguen acosándoo.
Obtén a cidadanía venezolana en marzo de 1969 e logra en 1970
acceder ao posto de corrector de estilo no Gabinete de Prensa da
Oficina Central de Información do entón presidente Rafael Caldera.
Algúns directivos da Hermandad chegan a filtrar a xornais
galegos a falsa noticia da súa morte e do seu fillo, que foi así
anunciada por La Región o 25 de marzo de 1970. Como reacción, Celso
Emilio publica Viaxe ao país dos ananos (1968), que na súa primeira
parte constitúe un ataque a eses emigrantes enriquecidos e
envilecidos.
Ese mesmo ano publica en Caracas Cantigas de escarnio e
maldecir, asinado polo seu pseudónimo satírico Arístides Silveira. E
máis adiante Os autentes (1973), subtitulada Novas cantigas de
escarño, cun introito, sete gómitos e unha náusea final, folleto da
autoría de Alexis Vainacova —outro dos seus pseudónimos.
Estes poemas nos que Celso facía una dura crítica dos galegos que
esqueceran a súa terra e a súa língua fixo de Celso Emilio un dos
poetas preferidos entre os cantautores que, comezaban a aparecer en
Galicia, tendo un papel destacado na chamada “Nova Canción Galega” o
que contribuíu a difundir aínda máis a súa poesía.
En 1973 retorna da emigración e afíncase en Madrid, como
redactor da revista Tribuna Médica. Tamén foi Director da Aula de
Cultura na sección de Literatura Galega do Ateneo de Madrid.
Colaborou no xornal ABC entre outros e publicou Onde o mundo
se chama Celanova, poema no que fala dos seus sentimentos de amor
pola súa terra e os recordos da súa infancia, como paraíso perdido.
Tamén publica A taberna do Galo, Curros Enríquez: Obra poética
completa, Cemiterio privado e supervisou a edición dos primeiros
volumes das súas Obras Completas.
Afiliouse ao Partido Socialista Galego (PSG) e presentouse como
candidato nas eleccións de 1977 pola coalición Candidatura
Democrática Galega. Non saiu elexido por un escaso milleiro de votos.
Ao pouco tempo afiliouse ao PSOE coa esperanza de intervir no seu
proceso de galeguización.
Durante unas vacacións en Vigo, o 30 de agosto de 1979 morreu
como consecuencia dun derrame cerebral. Poucos días despois
apareceu publicado o seu último libro: O libro dos homenaxes.
En 1989 dedicóuselle o Día das Letras Galegas, o que promoveu a
publicación de abondosos estudos sobre a súa obra e a súa vida.
OS NOSOS
POEMAS
Poema en silenzo
-Dorna feituca do berce
a navigar polo ceo…
-Chsss
Silenzo,
que vai espertar o neno.
Educación Infantil
O neno
Había un lume aceso
na casa dos avós.
agora ben comprendo
que o lume eramos nós.
O pai que contaba
unha historia medoñenta.
A nai surría, pois
a historia n-era certa.
Afora nos camiños
refungaba o corisco.
Unha irmá preguntaba
polos probes de Cristo.
O vento neboeiro
agallopaba a chaira
¿Onde estan esta noite
Os que non teñen casa?
O bosco era un misterio
rumoroso e lonxano.
O irmau máis pequeño
preguntaba calado.
Agora é xa un home
e sigue preguntando.
1º de Educación Primaria
Canción
O vello cantaba
unha lembranza.
O mozo cantaba
unha esperanza.
O neno cantaba
unha loubanza.
Pobo meu: pois que cantas,
érguete i anda.
1º de Educación Primaria
Coromoto
A mulata Coromoto
é un remuíño musical,
arpas de vento na fala,
ritmo de bongó no andar,
maracas de grau centeo
baixo da brusa a tremar.
Coromoto vén coa lúa,
co sol, Coromoto vai,
pois Coromoto está feita
de luz e de escuridá.
Nos ollos de Coromoto
escondeuse a señardá
dunha cousa que ela nunca,
ela nunca saberá.
La luna busca la sombra
y no la puede encontrar
porque la sombra se esconde
detrás de la madrugá.
2º de Educación Primaria
XANEIRO 1972, II
Cando quero vivir
digo Moraima.
Digo Moraima
cando semento a espranza.
Digo Moraima
e ponse azul a alba.
Cando quero soñar
digo Moraima.
Digo Moraima
cando é noite pechada.
Digo Moraima
e ponse a luz en marcha.
Cando quero chorar
digo Moraima.
Digo Moraima
cando a anguria me abafa.
Digo Moraima
e ponse a mar en calma.
Cando quero surrir
digo Moraima.
Digo Moraima
cando a mañá é crara.
Digo Moraima
e ponse a tarde mansa.
Cando quero morrer
non digo nada.
E mátame o silencio
de non dicir Moraima.
3º de Educación Primaria
EU EN TI
Eu xa te busquei
cando o mundo era unha pedra intaita.
Cando as cousas buscaban os seus nomes,
eu xa te buscaba.
Eu xa te procurei
no comezo dos mares e das chairas.
Cando Dios procuraba compañía
eu xa te procuraba.
Eu xa te chamei
cando soio a voz do vento soaba.
Cando o silenzo chamaba polas verbas,
eu xa te chamaba.
Eu xa te namorei
cando o amor era unha folla branca.
Cando a lúa namoraba as outas cumes,
eu xa te namoraba.
Sempre,
dende a neve dos tempos,
eu, na túa ialma.
4º de Educación Primaria
MARÍA SOLIÑA
Polos camiños de Cangas
a voz do vento xemía:
ai, que soliña quedache,
María Soliña.
Nos areales de Cangas,
Muros de noite se erguían:
ai, que soliña quedache,
María Soliña.
As ondas do mar de Cangas
acedos ecos traguían:
ai, que soliña quedache,
María Soliña.
As gueivotas sobre Cangas
son os de medo tecían:
ai, que soliña quedache,
María Soliña.
Baixo os tellados de Cangas
anda un terror de agua fría:
ai, que soliña quedache,
María Soliña.
4º de Educación Primaria
DEITADO FRENTE AO MAR
Lingoa proletaria do meu pobo,
eu fáloa porque sí, porque me gosta,
porque me peta e quero e dame a gaña;
porque me sai de dentro, alá do fondo
dunha tristura aceda que me abrangue
ao ver tantos patufos desleigados,
pequenos mequetrefes sin raíces
que ao pór a garabata xa nan saben
afirmarse no amor dos devanceiros,
falar a fala nai,
a fala dos abós que temos mortos,
e ser, co rostro erguido,
mariñeiros, labregos do lingoaxe,
remo i arado, proa e rella sempre.
Eu fáloa porque sí, porque me gosta
e quero estar cos meus, coa xente miña,
perto dos homes bos que sofren longo
unha historia contada noutra lingoa.
Non falo pra os soberbios,
non falo pra os ruis e poderosos,
non falo pra os finchados,
non falo pra os valeiros,
non falo pra os estúpidos,
que falo pra os que agoantan rexamente
mentiras e inxusticias de cotío;
pra os que súan e choran
un pranto cotidián de volvoretas,
de lume e vento sobre os ollos núos.
Eu non podo arredar as miñas verbas
de tódolos que sofren neste mundo.
E ti vives no mundo, terra miña,
berce da miña estirpe,
Galicia, dóce mágoa das Españas,
deitada rente ao mar, ise camiño...
5º de Educación Primaria
TI E MÁIS EU
(Non falemos dos bobos
que todo o adeprenden nos libros.
Non falemos dos parvos
con cara de domingo;
nin dos sapientes memos,
nin dos túzaros listos,
nin do eterno mal gusto
dos probes novos ricos.)
Falemos de ti e min
xa que vivimos.
Ti i eu nos ventos
e nos solsticios.
Ti i eu nos bosques
e nos ríos.
Ti i eu, historia
de corpos nidios.
Ti i eu, saudade
de álbores íntimos.
Ti i eu sin tempo
polo tempo que imos.
Ti i eu cantando,
chorando e rindo.
6º de Educación Primaria
