Embed Size (px)
Citation preview
1
Przemysław Jachalski
Ocena ryzyka zawodowego w gospodarstwie rolnym1
WPROWADZENIE
Reforma Wspólnej Polityki Rolnej, wdrażana w starych państwach członkowskich Unii
Europejskiej od 2005 r. wprowadziła między innymi powiązanie otrzymania płatności
bezpośrednich i płatności specyficznych dla określonych kierunków produkcji z obowiązkiem
spełniania określonych standardów przez gospodarstwo zwanych minimalnymi wymogami
wzajemnej zgodności (cross compliance). Wymogi te dotyczą nie tylko prowadzonej
w gospodarstwie produkcji rolniczej, ale także innych aspektów, w tym BHP [1].
Rolnicy mogą korzystać z pomocy doradczej w zakresie oceny spełniania
przez gospodarstwo rolne wymogów wzajemnej zgodności, a w przypadku gdy w trakcie
oceny stwierdzone zostaną niezgodności, również w zakresie sporządzania planu
dostosowania gospodarstwa do obowiązujących wymogów.
Praca rolnika jest nie tylko ciężka, ale i niebezpieczna. Miejscem pracy jest całe
gospodarstwo, w skład którego wchodzą zagroda, budynki inwentarskie i pole. Rolnik
wykonuje również szereg prac nierolniczych takich jak prace stolarskie, elektryczne,
murarskie, mechaniczne. W gospodarstwie używa się wielu maszyn i urządzeń. Wiąże się
to z występowaniem szeregu zagrożeń zawodowych.
Zadaniem doradcy jest między innym umiejętne pokazanie zagrożeń występujących
w pracy oraz wskazanie środków, jakie musi stosować w celu ich zapobiegania.
W celu dokonania oceny wielkości ryzyka zagrażającego bezpieczeństwu i zdrowiu
rolnika doradca przy czynnej współpracy z rolnikiem powinien dokonać oceny ryzyka
zawodowego, jakie niesie ze sobą praca w rolnictwie.
Ocena ryzyka zawodowego, ściśle związana z wnikliwą analizą procesu pracy, ma na
celu określenie zagrożeń wynikających z warunków pracy na danym stanowisku, dogłębną
ich analizę, a przede wszystkim wysunięcie propozycji działań ograniczających to ryzyko do
poziomu akceptowalnego zagrożenia. Wszystkie te działania podporządkowane są jednemu
wspólnemu celowi, a mianowicie poprawie warunków i bezpieczeństwa pracy. Zastosowanie
proponowanych działań redukujących ryzyko podnosi poziom bezpieczeństwa w rolnictwie
oraz pozwala na obniżenie ilości wypadków w rolnictwie [2].
Głównym celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie poprawy
warunków pracy, a także ochrony zdrowia i życia osób pracujących.
1 Broszura przeznaczona dla doradców, którzy w ramach działania „Korzystanie z usług doradczych przez
rolników i posiadaczy lasów” będą opracowywali „Plan dostosowania gospodarstwa do wymogów wzajemnej
zgodności” w zakresie „Bezpieczeostwa i higieny pracy w gospodarstwie”. Ocena ryzyka przy wykonywaniu
poszczególnych prac, czynności czy obsłudze różnego rodzaju maszyn i urządzeo czy zwierząt gospodarskich, w
gospodarstwie, może stanowid punkt wyjścia do sporządzenia planu dostosowania.
2
Zagrożenia dla zdrowia człowieka i związane z nimi ryzyko powstają, gdy człowiek
eksponowany jest na oddziaływanie czynników zagrażających. Aby zapewnić
bezpieczeństwo i ochronę zdrowia człowieka w procesie pracy, należy dążyć
do eliminowania źródeł ryzyka, a tam gdzie jest to niemożliwe, należy je ograniczać do
poziomu akceptowalnego [3].
PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO W GOSPODARSTWACH ROLNYCH.
1. CEL PROCEDURY
1.1 Cele ogólne
Procedura określa zasady przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego przy poszczególnych rodzajach prac wykonywanych w gospodarstwie rolnym. Zawarty w procedurze algorytm oceny ryzyka oraz opis metody i sposób przedstawienia wyników oceny ryzyka zawodowego mają zapewnić jednolitość oceny w poszczególnych gospodarstwach rolnych.
1.2 Cele szczegółowe
Procedura ma na celu:
zidentyfikowanie występujących zagrożeń na określonych stanowiskach,
oszacowanie ryzyka związanego ze zidentyfikowanymi zagrożeniami,
sporządzenie kart i formularzy oceny ryzyka zawodowego mających na celu poinformowanie rolnika o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,
stosowanie środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko.
2. POJĘCIA I DEFINICJE.
W niniejszej procedurze zastosowane zostały terminy zgodne z definicjami podanymi w: - Polskiej Normie PN-N-18001:1999 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy. Wymagania.” oraz w Polskiej Normie PN-N-18002:2000 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne dla oceny ryzyka zawodowego”,
- Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2008 r. Nr 108, poz. 690).
2.1. Środowisko pracy: warunki środowiska materialnego, określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, w których odbywa się proces pracy.
2.2. Stanowisko pracy: przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której wykonuje się pracę.
2.3. Narażenie (ekspozycja): podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy.
2.4. Czynnik niebezpieczny: czynnik, którego oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do urazu.
2.5. Czynnik szkodliwy: czynnik, którego oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do schorzenia.
2.6. Czynnik uciążliwy: czynnik, którego oddziaływanie na pracującego może spowodować złe samopoczucie lub nadmierne zmęczenie, nie powodując jednak pogorszenia stanu zdrowia człowieka.
2.7. Zagrożenie: stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.
3
2.8. Identyfikacja zagrożeń: proces rozpoznawania istniejących zagrożeń oraz definiowania ich charakterystyk.
2.9. Środki ochronne: środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne lub organizacyjne), stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.
2.10. Ryzyko: kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.
2.11. Ryzyko zawodowe: prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub w wyniku sposobu wykonywania pracy.
2.12. Ryzyko resztkowe: ryzyko pozostające po zastosowaniu środków bezpieczeństwa.
2.13. Szacowanie ryzyka: nadanie materialnej cechy elementom ryzyka, przyporządkowanie wartości elementom ryzyka:
ocenianie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego,
określanie konsekwencji związanych z tym zdarzeniem. 2.14. Wartościowanie ryzyka: formułowanie sądu o ryzyku, określanie wartości ryzyka
według przyjętych kryteriów.
2.15. Analiza ryzyka: badanie ryzyka obejmujące określenie granic obiektu który ryzyko może być związane, identyfikację zagrożeń i szacowanie ryzyka.
2.16. Ocena ryzyka: proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.
2.17. Lista kontrolna: kwestionariusz zawierający pytania identyfikujące odchylenia od normy, dotyczące wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, rodzaju zagrożeń, zdarzeń niebezpiecznych itp. związanych ze środowiskiem pracy.
3. ALGORYTM OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Algorytm zarządzania ryzykiem zawodowym przedstawia rysunek 1. W algorytmie
tym proces oceny ryzyka poddaje się iteracji (krokowemu powtarzaniu badania). Następnie,
jeżeli jest to konieczne i możliwe, zagrożenia są likwidowane bądź ograniczane przez
podjęcie działań ograniczających lub eliminujących ryzyko.
Algorytm ten obejmuje:
Analizę ryzyka:
- określenie charakterystyki obiektu oceny ryzyka (stanowiska pracy) - identyfikację zagrożeń, - szacowanie ryzyka.
Wartościowanie ryzyka (określenie wartości ryzyka).
Ograniczenie lub eliminowanie ryzyka: - wybór działań ograniczających lub eliminujących ryzyko, - realizację działań ograniczających lub eliminujących ryzyko.
Analiza ryzyka kończy się podaniem wymaganej informacji potrzebnej do określenia
wartości ryzyka. Na podstawie tych informacji przeprowadza się wartościowanie ryzyka tzn.
określa się poziom (wartość) ryzyka. Podejmowana jest decyzja o poziomie bezpieczeństwa
4
badanego obiektu (stanowiska pracy, procesu, urządzenia lub maszyny) oraz o podjęciu
odpowiednich działań profilaktycznych.
Po wprowadzeniu działań profilaktycznych w celu sprawdzenia ich skuteczności
należy przeprowadzić powtórnie ocenę ryzyka, uwzględniając wszystkie jej kroki [5].
Rys. 1. Algorytm oceny ryzyka
4. ZAKRES OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO.
Zebranie informacji potrzebnych do ocenyryzyka zawodowego
Identyfikacja zagrożeń
Oszacowanie ryzyka zawodowego
Wyznaczanie dopuszczalności ryzykazawodowego
Czy są potrzebnedziałania korygującei/lub zapobiegawcze?
Opracowanie planudziałań korygujących
i/lubzapobiegawczych
Realizacja planu
Okresoweprzeprowadzanie
oceny ryzykazawodowego
Ana
liza
ryz
yka
zaw
odow
ego
Oce
na r
yzyk
a za
wod
oweg
o
Nie
Tak
5
Ocenie ryzyka zawodowego podlegają wszystkie istniejące stanowiska pracy
(zarówno stacjonarne i niestacjonarne). Ocenę ryzyka zawodowego (kolejną, ponowną)
należy przeprowadzać zawsze wtedy, gdy wykorzystywane do oceny informacje straciły
aktualność.
5. ETAPY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
5.1. Charakterystyka stanowiska pracy
Polega na zebraniu informacji dotyczących:
- lokalizacji stanowiska pracy,
- osób pracujących na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem tych osób, dla których przyjmuje się inne, szczególne kryteria tzn. dla kobiet w ciąży, młodocianych, osób niepełnosprawnych,
- stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych, - wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania przez pracujące
na stanowiskach osoby, - wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do analizowanych stanowisk
pracy, - zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródeł, - możliwych skutków występujących zagrożeń, - stosowanych środków ochronnych, - przyczyn wypadków, awarii oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych.
5.2. Identyfikacja zagrożeń
Polega na określeniu dla poszczególnych stanowisk pracy występujących zagrożeń,
w tym szczególnie narażenia na :
a/ czynniki i substancje chemiczne;
b/ pyły;
c/ czynniki biologiczne;
d/ czynniki fizyczne: prąd elektryczny, hałas, promieniowanie, oświetlenie,
drgania mechaniczne, mikroklimat;
e/ czynniki mechaniczne:
- przemieszczające się maszyny oraz transportowane przedmioty;
- elementy ruchome, spadające, ostre, wystające, chropowate;
- płyny pod ciśnieniem,
- śliskie, nierówne powierzchnie;
- ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy);
- położenie stanowiska pracy w odniesieniu do podłoża (praca na wysokości oraz
w zagłębieniach);
- inne, np. powierzchnie gorące lub zimne, żrące substancje;
f/ zagrożenie wybuchem i/lub pożarem;
g/ czynniki uciążliwe:
- obciążenie statyczne;
- obciążenie dynamiczne;
- obciążenie psychiczne;
- obciążenie psychofizyczne: hałas słyszalny;
6
Etap identyfikacji zagrożeń jest najważniejszy w całym procesie. Od zidentyfikowania wszystkich zagrożeń zawodowych zależy podjęcie koniecznych i skutecznych działań profilaktycznych. Podczas tego etapu należy odpowiedzieć na pytanie: CO zagraża? Prawidłową odpowiedź na pytanie: „CO zagraża?”, można uzyskać tylko w wyniku zebrania wiarygodnych informacji, które muszą być przede wszystkim pełne i aktualne.
Do metod pozyskiwania informacji o zagrożeniach zaliczyć można np.: obserwację zadań wykonywanych na stanowisku pracy i po za nim – w tym sposobów
wykonywania pracy, wykorzystywanych maszyn i urządzeń, organizacji zadań – stwierdzenia, czy zapewniają one właściwe warunki pracy,
obserwację środowiska pracy, np. warunków atmosferycznych, wywiady z rolnikami, analizę dokumentacji – DTR, danych technicznych o stosowanych na stanowisku
maszynach i urządzeniach (w celu porównania z tym, co faktycznie na stanowisku pracy występuje), kart charakterystyki substancji chemicznych, dokumentacji dotyczącej wypadków przy pracy rolniczej.
Zagrożeń należy poszukiwać przy wszystkich pracach, które wykonuje rolnik.
Należy pamiętać, żeby nie poświęcać zbyt wiele uwagi i czasu zagrożeniom, które w sposób oczywisty nie wywołują żadnych szkodliwych następstw. Jednocześnie niezbędna jest świadomość przyczyn ich wyeliminowania z dalszych etapów oceny. Jeśli bowiem nieznane są skutki, jakie może wywołać dany czynnik, należy dokonać jego analizy wykorzystując bardziej szczegółowe metody.
Źródła identyfikacji zagrożeń:
listy kontrolne,
dokumentacja techniczna,
normy określające wymagania bezpieczeństwa pracy.
Narzędzia pomocnicze do identyfikacji zagrożeń mogą być opracowane samodzielnie przez doradców, którzy najlepiej znają specyfikę gospodarstw rolnych. Istotą tych narzędzi jest uwzględnienie wszystkich obszarów, w ramach których należy poszukiwać zagrożeń. Do opracowania narzędzi, które mogą mieć zastosowanie w gospodarstwie rolnym można wykorzystać przepisy prawne, zasady bhp dotyczące np. organizacji stanowisk pracy i maszyn, normy, a także inne dane pochodzące np. z analizy literatury technicznej.
Listą kontrolną może być, zamieszczona na str. 77 Poradnika metodycznego dla
doradców, lista dotycząca ogólnych zasad bezpieczeństwa w gospodarstwie rolnym.
Po dokonaniu identyfikacji zagrożeń należy dokonać ich weryfikacji, sprawdzając,
czy wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane oraz eliminując te, które ze względu
na powodowane przez nie bardzo małe skutki, nie mają istotnego znaczenia
dla bezpieczeństwa rolników.
5.3. Oszacowanie ryzyka zawodowego
Polega na ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń na ocenianym stanowisku i określeniu ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń (potencjalnych skutków).
7
Podstawą do oszacowania ryzyka zawodowego są dane o wypadkach, informacje zawarte w przepisach prawnych, normach i w literaturze specjalistycznej, a także opinie ekspertów. Szacowanie ryzyka jest to nadanie parametrom ryzyka odpowiednich wartości. Przed przystąpieniem do szacowania i wartościowania ryzyka zawodowego należy wybrać metodę oceny ryzyka.
5.4. Wyznaczanie dopuszczalności ryzyka
Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego to etap będący bezpośrednim
następstwem oszacowania ryzyka. Aby prawidłowo wyznaczyć akceptowalność ryzyka
należy brać pod uwagę wymagania odpowiednich przepisów prawnych i norm technicznych.
W wielu przypadkach zespół prowadzący ocenę ryzyka napotyka na problem braku takich
wymagań. Wówczas ryzyko wyceniane jest w sposób względny i właściwe kryteria
dopuszczalności ryzyka winny być ustalone przez zespół oceniający ryzyko zawodowe.
Należy jednak pamiętać, że przy ustalaniu tych kryteriów trzeba brać pod uwagę własne
doświadczenie, opinie ekspertów, jak również opinie narażonych rolników. W tym ostatnim
przypadku jednak, zespół wyznaczony do oceny ryzyka musi zwrócić dużą uwagę
na subiektywność oceny samych zainteresowanych.
6. DZIAŁANIA WYNIKAJĄCE Z OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Wyniki oceny ryzyka zawodowego stanowią podstawę planowania przez pracodawcę (rolnika) działań korygujących i naprawczych. W celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń i związanego z nim ryzyka zawodowego należy stosować środki ochronne w następującej kolejności:
- środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u źródła; - środki ochrony zbiorowej; - środki organizacyjne i proceduralne (procedury lub instrukcje bezpiecznej pracy); - środki ochrony indywidualnej.
Przed realizacją planu działań korygujących i/lub zapobiegawczych należy dokonać przeglądu tego planu w celu stwierdzenia:
- czy proponowane działania doprowadzą do wymaganego ograniczenia ryzyka zawodowego,
- czy w wyniku realizacji planu nie powstaną nowe zagrożenia, - czy można wybrać inne, bardziej skuteczne działania.
Po zrealizowaniu zaplanowanych działań należy przeprowadzić kolejną ocenę ryzyka
zawodowego, umożliwiającą sprawdzenie ich skuteczności.
7. DOKUMENTOWANIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać: 1. Opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:
a) stosowanych maszyn, b) wykonywanych zadań, c) występujących na stanowisku pracy niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych
czynników środowiska pracy, d) stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, e) osób pracujących (rolników, dzieci, osoby starsze i niepełnosprawne).
8
2. Wyniki przeprowadzonej oceny dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne.
8. METODY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Znanych jest wiele metod oceny ryzyka zawodowego. Różnią się one
przede wszystkim przyjętym poziomem szczegółowości analiz. Rozróżnia się metody
jakościowe i ilościowe [5].
Ilościowe szacowanie można przeprowadzić, gdy ma się do dyspozycji odpowiednią
ilość danych statystycznych dotyczących ilości i rodzaju wypadków, zdarzeń
niebezpiecznych, chorób zawodowych, czasu narażenia na czynniki środowiska pracy, liczby
zatrudnionych itp. Gdy nie ma dostępu do danych, które pozwalają na wiarygodne ilościowe
szacowanie ryzyka lub, gdy stosowanie skomplikowanych ilościowych metod nie jest
uzasadnione, można zastosować metody jakościowe.
W metodach jakościowych szacowanym skutkom zdarzenia S i prawdopodobieństwu
lub częstości P, z jakim skutki te mogą wystąpić, przypisywane są umowne wielkości,
które charakteryzują ich wartość. Wartość ta określana może być opisowo lub jako liczba
określająca wagę ich poziomu. W ten sposób tworzone są skale szacowania skutków
i prawdopodobieństwa lub częstości skutków. W ten sam sposób wartościowane jest ryzyko
R oraz tworzone są jego skale.
Prawdopodobieństwo skutków w metodach jakościowych, nie jest
prawdopodobieństwem zdefiniowanym matematycznie, lecz liczbą (wagą), która stwierdza,
że skutki dwóch zdarzeń szacowane są na różnych poziomach.
Prawidłowa ocena ryzyka zawodowego wymaga niezwykłego doświadczenia i wiedzy, zarówno teoretycznej, jak i praktycznej. Jest to proces bardzo pracochłonny i powinien być przeprowadzony bardzo starannie i dokładnie. W związku z tym pierwszym etapem oceny ryzyka jest prawidłowy dobór metody. W niniejszym opracowaniu przedstawiono najbardziej popularne dwie metody szacowania ryzyka zawodowego (ze względu na swą uniwersalność), tj. metodę oceny ryzyka ilościowo – jakościową Risk Score i matrycową metodę oceny ryzyka wg Polskiej Normy PN-18002 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne dla oceny ryzyka zawodowego.” a) metoda oceny ryzyka Risk Score
Oszacowanie ryzyka metodą Risk Score dokonuje się według następującego wzoru:
R = S * E * P
gdzie:
R – ryzyko
S – potencjalne skutki zagrożenia
E – ekspozycja na zagrożenie
P – prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia.
9
Przy obliczaniu ryzyka metodą Risk Score, potencjalne skutki zagrożenia przyjmuje
się jako te, które mogą wystąpić (nawet tylko teoretycznie).
Tabela oceny parametru S – potencjalne skutki zagrożenia
Wartość Strata Opis
100
40
15
7
3
1
poważna katastrofa
katastrofa
bardzo duża
duża
średnia
mała
wiele ofiar śmiertelnych
kilka ofiar śmiertelnych
ofiara śmiertelna
ciężkie uszkodzenie ciała
absencja
udzielenie pierwszej pomocy
Przy szacowaniu ekspozycji (czasu narażenia) bierze się pod uwagę rzeczywisty
czas, przez jaki pracownik poddawany jest działaniu czynnika wywołującego zagrożenie.
Tabela oceny parametru E – ekspozycja
Wartość Opis
10
6
3
2
1
0,5
stała
częsta (codziennie)
sporadyczna (raz na tydzień)
okazjonalna (raz na miesiąc)
minimalna (kilka razy rocznie)
znikoma (raz do roku)
Szacując prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia uwzględnia się zebrane
informacje o częstotliwości wypadków, awarii i zdarzeń potencjalnie wypadkowych mających
związek z zagrożeniem.
Tabela oceny parametru P – prawdopodobieństwo
Wartość Opis Szansa w %
10
6
3
1
0,5
0,2
0,1
bardzo prawdopodobne
całkiem możliwe
mało prawdopodobne ale możliwe
tylko sporadycznie możliwe
możliwe do pomyślenia
praktycznie niemożliwe
tylko teoretycznie możliwe
50
10
1
10 –3
10 –4
10 –5
10 -6
10
Orientacyjna jakościowa ocena ryzyka
Wartość R Kategoria ryzyka Działanie zapobiegawcze
R ≤ 20
akceptowalne Wskazana kontrola
20 < R ≤ 70
małe Potrzebna kontrola
70 < R ≤ 200
istotne Potrzebna poprawa
200 < R ≤ 400
duże Potrzebna natychmiastowa poprawa
R > 400 bardzo duże Wskazane wstrzymanie pracy
W przypadku zastosowania i prawidłowego doboru środków ochrony indywidualnej
można zmienić oszacowanie ryzyka zawodowego – kategorię ryzyka (np. z dużego na małe).
Zasada ta może być zastosowana po wyczerpaniu możliwości ograniczenia ryzyka
zawodowego za pomocą innych środków.
Przykład: Podczas pracy kierowcy ciągnika rolniczego jednym z zagrożeń jest przygniecenie przez agregowaną z ciągnikiem maszynę. Zagrożenie to niesie ze sobą możliwość utraty kończyn, a nawet śmierci. Kierowca ciągnika pracuje codziennie przez 4 – 6 godzin. W gospodarstwie rolnym, w ciągu 10 lat, nie zdarzył się taki wypadek. Szacowanie parametrów ryzyka: - skutki zdarzenia: S = 15 – bardzo duża – jedna
ofiara śmiertelna, - ekspozycja na zagrożenie: E = 6 – częsta - prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia: P = 0,5 – możliwe do pomyślenia
Wartościowanie ryzyka:
Wskaźnik ryzyka R = S x E x P = 45
Dla 20<R<70 – ryzyko jest małe i potrzebna jest kontrola, aby pozostało na tym samym
poziomie.
b) metoda oceny ryzyka wg normy PN-N-18002
Przedstawiona w normie PN-N-18002 [4] matrycowa metoda oceny ryzyka
zawodowego jest metodą przeznaczoną do jakościowego szacowania ryzyka. W metodzie
tej szacuje się parametry ryzyka, którymi są możliwe, spowodowane zdarzeniem ciężkości
następstw (skutki) oraz prawdopodobieństwo, z jakim następstwa te mogą wystąpić.
Wartościowanie ryzyka odbywa się przez odczytanie jego wartości z matrycy.
Szacowanie następstw i prawdopodobieństwa następstw odbywa się w skali
trójstopniowej dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia. Charakterystykę wartości
parametrów ryzyka przedstawiono w tablicach 1 i 2.
11
Tabela 1. Szacowanie ciężkości następstw
Następstwa Charakterystyka
O małej
szkodliwości
Urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji
w pracy; są to: czasowe pogorszenie stanu zdrowia, np.: stłuczenia
i zranienia, podrażnienie oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.
O średniej
szkodliwości
Urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające
okresowo dolegliwości i są związane z okresami absencji; są to np. zranienia,
oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, nieskomplikowane
złamania, alergie skórne itp.
O dużej
szkodliwości
Urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć,
należą do nich np. oparzenia III i II stopnia na dużej powierzchni ciała,
amputacje, skomplikowane złamania, choroby nowotworowe, toksyczne
uszkodzenia narządów wew. i układu nerwowego w wyniku narażenia
na czynniki chemiczne, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.
Tabela 2. Szacowanie prawdopodobieństwa następstw
Prawdopodobieństwo Charakterystyka
Mało prawdopodobne Następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego
okresu aktywności zawodowej pracownika
Prawdopodobne Następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż
kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika
Wysoce
prawdopodobne
Następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas
okresu aktywności zawodowej pracownika
Po oszacowaniu parametrów, ryzyko wartościowane jest z matrycy ryzyka w skali
trójstopniowej lub w skali pięciostopniowej.
Tabela 3. Wartościowanie ryzyka w skali trójstopniowej (PN-N-18002)
Prawdopodobieństwo Ciężkość następstw
Mała Średnia Duża
Mało prawdopodobne małe
1 małe
1 średnie
2
Prawdopodobne małe
1 średnie
2 duże
4
Wysoce prawdopodobne
średnie 2
duże 3
duże 3
12
Tabela 4 Wartościowanie ryzyka w skali pięciostopniowej (PN-N-18002)
Prawdopodobieństwo Ciężkość następstw
Mała Średnia Duża
Mało prawdopodobne Bardzo małe
1 małe
2 średnie
3
Prawdopodobne małe
2 średnie
3 duże
4
Wysoce prawdopodobne
Średnie 3
duże 4
bardzo duże 5
Z wyznaczeniem dopuszczalności ściśle związane są niezbędne działania mające na
celu zmniejszenie ryzyka zawodowego. Ich charakterystykę przedstawiają tabele 5 i 6.
Tabela 5. Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej wg PN-N-18002
Oszacowanie
ryzyka
zawodowego
Dopuszczalność
ryzyka
zawodowego
Niezbędne działania
Duże niedopuszczalne
Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą
już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia
należy podjąć natychmiast (np. przez zastosowanie
środków ochronnych). Planowana praca nie może
być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka
zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Średnie
dopuszczalne
Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań,
których celem jest zmniejszenie ryzyka
zawodowego.
Małe Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe
pozostaje co najwyżej na tym samym poziomie.
Podobnie jak w przypadku tabeli przedstawiającej zasady wyznaczania
dopuszczalności dla ryzyka oszacowanego w skali trójstopniowej, tabela 6 zawiera
charakterystykę niezbędnych działań zmniejszających kategorię ryzyka.
Tabela 6. Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej wg PN-N-18002
Oszacowanie
ryzyka
zawodowego
Dopuszczalność
ryzyka
zawodowego
Niezbędne działania
Bardzo duże niedopuszczalne
Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana
do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego
do poziomu dopuszczalnego.
13
Duże
Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą
już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia
należy podjąć natychmiast (np. przez zastosowanie
środków ochronnych). Planowana praca nie może
być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka
zawodowego do poziomu dopuszczalnego.
Średnie
dopuszczalne
Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań,
których celem jest zmniejszenie ryzyka
zawodowego.
Małe
Zaleca się rozważenie możliwości dalszego
zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego
lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje
najwyżej na tym samym poziomie.
Bardzo małe Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań.
Na ogół stosuje się zasadę, że ryzyko zawodowe należy obniżyć do najniższego,
uzasadnionego z punktu widzenia rachunku ekonomicznego poziomu.
Przykład: Jednym z zagrożeń rolnika przy wchodzeniu po drabinie na poddasze pomieszczenia inwentarskiego jest upadek z wysokości. Skutkiem takiego zdarzenia może być ciężkie uszkodzenie ciała lub śmierć. Rolnik korzysta z drabiny codziennie. W gospodarstwie do tej pory nie było takiego zdarzenia. Szacowanie parametrów ryzyka: - ciężkość następstw: - duża szkodliwość – ciężkie uszkodzenie
ciała, śmierć - prawdopodobieństwo następstw: - mało prawdopodobne – następstwa
zagrożenia, które nie powinno wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej rolnika.
Wartościowanie ryzyka: Na przecięciu wartości (tablica 3 – skala trójstopniowa) poziomo „mało prawdopodobne” i pionowo „szkodliwość duża” otrzymujemy wartość ryzyka „ryzyko średnie”, a więc dopuszczalne. Działania profilaktyczne (tabela nr 5): Dla ryzyka średniego o poziomie dopuszczalnym „zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego”. Tam, gdzie jest to możliwe, ryzyko zawodowe szacuje się na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie. Zasady oszacowania ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie przedstawiono poniżej:
14
Wartość wielkości charakteryzujących
narażenie (P)
Oszacowanie ryzyka zawodowego
P > Pmax i P > Pprog bardzo duże
P > Pmax i P < Pprog duże
0,5 Pmax P Pmax średnie
0,1 Pmax P < 0,5 Pmax małe
P < 0,1 Pmax bardzo małe
UWAGA: Pmax – wartość dopuszczalna wielkości charakteryzujących narażenie, ustalana na ogół na podstawie odpowiednich przepisów (może być to odpowiednia wartość NDS – najwyższego dopuszczalnego stężenia lub NDN – najwyższego dopuszczalnego narażenia). Pprog – wartość progowa (pułapowa) wielkości charakteryzujących narażenie, ustalana na ogół na podstawie odpowiednich przepisów (może być to odpowiednia wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego lub pułapowego, albo wartość maksymalna lub szczytowa dopuszczalnego narażenia na czynniki fizyczne).
Podane powyżej ogólne zasady oszacowania ryzyka zawodowego nie uwzględniają zmniejszania narażenia przez zastosowanie środków ochrony indywidualnej. W przypadku zastosowania i prawidłowego doboru tych środków oszacowanie ryzyka może ulec zmianie (np. z dużego na średnie). Zasadę tę można zastosować po wyczerpaniu możliwości ograniczenia ryzyka zawodowego za pomocą innych środków ochronnych.
PRZYKŁAD OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO DLA OSÓB WYKONUJĄCYCH PRACE
W GOSPODARSTWIE ROLNYM WG NORMY PN- N - 18802.
Charakterystyka stanowiska
Ocena ryzyka zawodowego dokonywana jest w stosunku do osób, które pracują na roli i obsługują maszyny rolnicze do sadzenia, uprawiania, zbierania i przechowywania roślin uprawnych, zajmują się hodowlą zwierząt (np. koni, krów, owiec, trzody chlewnej itp.) w gospodarstwach indywidualnych. Wykonują one szeroki zakres prac w celu utrzymania zdrowia zwierząt oraz ich przydatności do celu, dla którego są hodowane – np. w celu uboju. Poza pracą przy zwierzętach, zajmują się również pomieszczeniami, w których się one znajdują, a także wykonują inne, związane z tym prace. Rolnicy mogą ulec zatruciu podczas pracy ze środkami ochrony roślin i innymi preparatami chemicznymi stosowanymi w rolnictwie. Praca w gospodarstwie rolnym wymaga przenoszenia ciężkich ładunków o dużej objętości, często wykonywana jest w wymuszonej pozycji ciała i wymaga wykonywania powtarzalnych czynności.
Identyfikacja i charakterystyka zagrożeń
Zagrożenie Źródło zagrożenia Możliwe skutki zagrożenia
Środki ochrony przed zagrożeniami
Zagrożenia fizyczne i psychofizyczne
15
Uderzenie przez przedmioty, przygniecenie
Przewracający się traktor, kombajn lub inne maszyny rolnicze na pochyłym terenie, poruszające się maszyny, agregatowanie maszyn, wyposażenie warsztatu
Śmierć, urazy głowy, klatki piersiowej i miednicy, zmiażdżenia,
Nie wykonywać pracy ciągnikiem bez kabiny lub ramy ochronnej, z napędem na jedną oś, na zboczach o pochyleniu większym niż 110 (120 dla ciągników z napędem na 4 koła), przestrzeganie instrukcji
Uderzenie przez
spadające przedmioty
Naprawy, regulacje,
agregatowanie
maszyn, transport
płodów, otwieranie
burt i klap, części
maszyn, narzędzia
Stłuczenia,
złamania,
zmiażdżenia,
amputacje
Przestrzeganie instrukcji,
środki ochrony
indywidualnej (obuwie
ochronne) zachowanie
porządku,
Upadek na niższy poziom
Wchodzenie na traktor, kombajn lub inne maszyny rolnicze w celu obsługi i skontrolowania tych urządzeń, przewożenie ludzi na przyczepach załadowanych słomą, sianem, brak zabezpieczenia drabiny,
Śmierć, złamanie kości, wstrząśnienie mózgu
Zachowanie ostrożności Odpowiednie poręcze, obuwie, ustawienie i zabezpieczenie drabin
Poślizgnięcie, potknięcie się i upadek na tym samym poziomie
Śliskie nierówne i mokre powierzchnie, progi w wejściach do budynków inwentarskich
Stłuczenia, złamanie kończy, urazy głowy
Zachowanie uwagi i dostępu do miejsca wykonywanych czynności, uporządkowanie terenu, dbałość o stan posadzek, odpowiednie obuwie robocze, usunięcie progów
Pochwycenie przez
obracające się
elementy maszyn
Narzędzia warsztatowe, napędy maszyn i narzędzi rolniczych
Zmiażdżenie, ciężkie uszkodzenie ciała, śmierć
Osłony, sprawne wyłączniki, przestrzeganie instrukcji, nie stosowanie luźnej odzieży, zachowanie strefy bezpiecznej po uruchomieniu maszyny (osoby postronne)
16
Kontakt z ostrymi i
szorstkimi
powierzchniami,
krawędziami,
ostrzami
Ostre elementy wyposażenia ciągnika i maszyn rolniczych, pilarka tarczowa, narzędzia rolnicze
Urazy dłoni, skaleczenia, zakłucia, amputacje palców dłoni
Zachowanie ostrożności, środki ochrony indywidualnej (rękawice) stosowanie osłon, nie pozostawianie ostrych narzędzi w przejściach i korytarzach
Wypadek
komunikacyjny
Poruszanie się po
drogach publicznych
Złamania,
kalectwo, śmierć
Przestrzeganie prawa o ruchu drogowym, sprawny ciągnik
Drgania mechaniczne
(Wibracja)
Traktory, kombajny
itp. maszyny
rolnicze
Zaburzenia w
funkcjonowaniu
narządów
wewnętrznych
klatki piersiowej i
jamy brzusznej
oraz dolegliwości
bólowe ze strony
układu
mięśniowo-
szkieletowego
Ergonomiczne siedziska, przerwy w pracy
Hałas Traktory, kombajny i inne maszyny np. pilarka tarczowa
Uszkodzenie słuchu
Ochronniki słuchu
Zapylenie Pył ziemi Podrażnienie dróg oddechowych, zaprószenie oczu
Środki ochrony
indywidualnej w postaci
masek ochronnych i
okularów, sprawna
wentylacja
Zetknięcie z gorącymi
powierzchniami lub
czynnikami
Regulacja silnika Poparzenie ciała Wzmożona uwaga,
przestrzeganie
przepisów, środki
ochrony indywidualnej
(rękawice)
Ugryzienia, kopnięcia, ubodzenia, zadrapania, ukąszenia, przygniecenia, podeptania
Hodowlane, domowe lub dzikie zwierzęta
Rany rąk, nóg Uwaga, szczepienia
17
Kontakt z energią elektryczną
Elektronarzędzia w warsztacie i urządzenia zasilane prądem elektrycznym
Porażenie prądem, śmierć
Wzmożona uwaga, odpowiednia i sprawna instalacja elektryczna, przeglądy i pomiary elektryczne
Pożar, wybuch Zwarcie w instalacji elektrycznej, palący się stóg, iskra od silników spalinowych, nagromadzenie się materiałów łatwopalnych, gaz
Poparzenie termiczne na dużej powierzchni ciała, śmierć
Przestrzeganie przepisów p.poż. Dbałość o sprzęt i instalacje elektryczną i gazową, ostrożność z substancjami łatwopalnymi, utrzymywanie sprawnego sprzętu p.poż.
Zmienne warunki atmosferyczne
Praca na wolnym powietrzu
Przegrzanie, udar cieplny, przeziębienie, odmrożenia
Odpowiednie ubranie, napoje
Przeciążenie układu ruchu – statyczne i dynamiczne
Ręczne prace transportowe materiałów, praca w ciągłym ruchu, wymuszona pozycja ciała
Choroby układu ruchu
Przestrzeganie norm podnoszenia, prawidłowe podnoszenie, ergonomiczne siedzisko, przerwy w pracy
Zagrożenia chemiczne
Substancje i preparaty chemiczne - uczulające
Oleje, smary, olej napędowy, nawozy benzyna, środki czyszczące, środki zapobiegające zamarzaniu
Alergie skórne, alergie układu oddechowego,
Przestrzeganie zasad bezpiecznego stosowania , zachowanie należytej ostrożności, środki ochrony indywidualnej (okulary i maski ochronne, rękawice)
Substancje i preparaty chemiczne - toksyczne
Gazy, środki ochrony roślin, nawozy, spaliny
Zatrucie, uszkodzenie, obrzęk dróg oddechowych (saletrzak) tlenek węgla
Przestrzeganie zasad
bezpiecznego
stosowania, środki
ochrony indywidualnej
(odzież ochronna,
okulary, maski ochronne,
rękawice)
Substancje i preparaty chemiczne - szkodliwe
Nawozy, środki
ochrony roślin
Podrażnienia
skóry, oczu,
górnych dróg
oddechowych
Przestrzeganie zasad
bezpiecznego
stosowania, środki
ochrony indywidualnej
(odzież ochronna,
18
okulary, maski ochronne,
rękawice)
Substancje i
preparaty chemiczne
– drażniące
Środki ochrony
roślin, nawozy
Podrażnienia
skóry, oczu, nosa
i górnych dróg
oddechowych
Przestrzeganie zasad bezpiecznego stosowania, środki ochrony indywidualnej ( okulary, maski ochronne, rękawice)
Substancje i
preparaty chemiczne
- żrące
Wapno, środki do
dezynfekcji, obsługa
akumulatorów –
kwas siarkowy
Poważne
oparzenia skóry,
poważne
oparzenia i urazy
oczu
Przestrzeganie zasad
bezpiecznego
stosowania, środki
ochrony indywidualnej
(odzież ochronna,
okulary i maski
ochronne, rękawice)
Zagrożenia biologiczne
Grupa ryzyka Droga zakażenia
Laseczka zgorzeli gazowej
Gleba Zgorzel gazowa, posocznica
Natychmiastowe opatrywanie ran, rękawice ochronne, obuwie ochronne
gr. 2 * Bezpośrednio (po
zranieniach)
Laseczka tężca Gleba Tężec, działanie toksyczne
Szczepienia, natychmiastowe opatrywanie ran, środki ochrony indywidualnej, podawanie antytoksyny tężcowej po skaleczeniach gr. 2 Bezpośrednio (po
zranieniach)
Kleszczowe
zapalenie mózgu
Zadrzewiony teren Zapalenie mózgu,
gorączka
Tępienie kleszczy,
szybkie usuwanie
kleszczy, repelenty
gr. 3 Ukłucie kleszcza
Zarodniki grzyba
(np. Kropidlak
popielaty)
Wilgotne,
pleśniejące rośliny
(siano, zboże,
drewno)
Aspergiloza płuc,
astma, alergiczny
nieżyt nosa,
wytwarza
mykotoksyny
Dezynfekcja,
odgrzybianie
gr. 2 Powietrzno –
kropelkowa
Powietrzno pyłowa
19
Bakterie termofilne Zagrzane siano,
ziarno, kompost, pył
organiczny
Alergiczne
zapalenie
pęcherzyków
płucnych,
zwłóknienia płuc
Przechowywanie zboża
w niskich temperaturach
i wilgotnościach,
suszenie
gr. 2 Powietrzno - pyłowa
Wirus wścieklizny Zwierzęta Wścieklizna Szczepienie po
ugryzieniu przez chore
zwierzę, szczepienie
zwierząt domowych gr. 3 Ugryzienie,
skaleczenie
Bąblowica Zwierzęta Bąblowica
wątroby, rzadziej
płuc, mózgu lub
innych organów
Przestrzeganie zasad
higieny
gr. 3 Pokarmowa, rzadko
powietrzno - pyłowa
Laseczka wąglika Zwierzęta, pył Wąglik postać,
płucna, skórna,
jelitowa
Redukcja zapylenia,
środki ochrony
indywidualnej,
dezynfekcja
gr. 3 Bezpośrednia,
powietrzno –
pyłowa, pokarmowa
Gronkowiec złocisty Zwierzęta, pył Zakażenie ropne,
stany zapalne
dróg
oddechowych i
innych narządów,
zatrucia
pokarmowe,
posocznica,
alergia skórna
Przestrzeganie zasad
higieny, środki ochrony
indywidualnej (rękawice,
maski ochronne)
gr. 2
*Podział i klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych [8].
Czynniki biologiczne podzielone są na 5 grup ze względu na stopień zagrożenia. Podstawą podziału są ich właściwości zakaźne wykazywane przez poszczególne czynniki:
- zdolność do wywoływania choroby u człowieka oraz ciężkość jej przebiegu, - możliwość rozprzestrzenia się choroby w populacji, - możliwość zastosowania skutecznej profilaktyki i leczenia
Grupa zagrożenia 1 Czynniki biologiczne zaliczone do tej grupy generalnie nie wywołują chorób u ludzi. Do tej grupy zagrożenia zalicza się:
osłabione szczepy bakteri i s tosowane w produkcj i szczepionek oraz osłabione szczepionki żywe;
20
szczepy bakteri i przeznaczone do celów laboratoryjnych (np. Escher ichia col i K12) oraz szczepy wykorzystywane w celach produkcyjnych (np. do produkcj i enzymów stosowanych w środkach piorącyc h);
drożdże stosowane w celach produkcyjnych (np. Saccharomyces cerevisiae do produkcj i wyrobów piekarniczych);
grzyby pleśniowe: niektóre gatunki z rodzaju Aspergil lus lub Penicil l ium.
Przestrzeganie ogólnych zasad higieny zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa w zakresie bhp pozwala w dostatecznym stopniu zabezpieczyć człowieka przed oddziaływaniem tych czynników na jego zdrowie. Grupa zagrożenia 2 Do tej grupy zagrożenia zalicza się czynniki biologiczne, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą stanowić zagrożenie dla pracowników zawodowo narażonych na ich działanie, ale rozprzestrzenianie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Należą tu m.in.:
Bakterie: gronkowiec złocisty - wywołujący zakażenia układowe i skóry, paciorkowiec ropotwórczy - wywołujący zakażenia układowe i skóry, laseczka tężca - wywołująca tężec;
Grzyby: kropidlak popielaty - wywołujący grzybice narządowe, bielnik biały - wywołujący grzybice skóry i błon śluzowych;
Wirusy: wirus choroby Heinego-Medina, wirus zapalen ia wątroby typu A.
W odniesieniu do czynników biologicznych zaliczonych do tej kategorii zagrożenia, zazwyczaj istnieją skuteczne metody profilaktyki (szczepienia ochronne) i leczenia. Grupa zagrożenia 3 Czynniki biologiczne zaliczone do tej grupy mogą wywoływać u człowieka ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenianie się w populacji ludzkiej jest prawdopodobne. Zalicza się tu m.in.:
Bakterie: prątek gruźlicy, chlamydia ornitozy; Grzyby: drożdżowiec skórny; Wirusy: wirus żółtej gorączki (febry).
W odniesieniu do czynników biologicznych zaliczonych do tej kategorii zagrożenia zazwyczaj istnieją skuteczne metody profilaktyki (szczepienia ochronne) i leczenia.
Grupa zagrożenia 4 Ta grupa zagrożenia obejmuje czynniki biologiczne, których oddziaływanie na pracowników narażonych na nie jest ograniczone, gdyż do zakażenia nie dochodzi zazwyczaj drogą powietrzną. Są to:
Bakterie: pałeczka czerwonki, pałeczka duru brzusznego; Wirusy: wirus HIV, wirus wścieklizny, wirus zapa lenia wątroby typu B; Pasożyty: tasiemiec bąblowcowy.
Grupa zagrożenia 5 Czynniki biologiczne przypisane do tej kategorii zagrożenia cechują się zdolnością do wywoływania u ludzi ciężkich chorób, są bardzo niebezpieczne dla osób zawodowo na nie narażonych a rozprzestrzenianie się tych czynników w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Należą to przede wszystkim:
21
Wirusy: wirus Ebola, wirus Lassa, wirus ospy prawdziwej.
Zazwyczaj nie istnieją skuteczne metody profilaktyki i leczenia w odniesieniu do tych czynników, co stanowi dodatkowe niebezpieczeństwo związane z ich występowaniem.
Uwaga! Dla każdego gospodarstwa należy dokonać oceny ryzyka, indywidualnie biorąc pod uwagę jego specyfikę i występujące zagrożenia. Ocena powinna być przeprowadzona na każdym stanowisku pracy.
Oszacowanie ryzyka
Szacowanie szkód i prawdopodobieństwo szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą wg PN-N18002 w skali trójstopniowej.
Ciężkość następstw: mała, średnia, duża.
Prawdopodobieństwo: mało prawdopodobne, prawdopodobne, wysoce prawdopodobne.
Ryzyko zawodowe: małe, średnie, duże.
PRZYKŁAD KARTY INFORMACJI O RYZYKU ZAWODOWYM
Zagrożenia fizyczne i psychofizyczne
Zagrożenie Ciężkość
następstw
Prawdopodobieństwo Ryzyko
Uderzenie przez przedmioty, przygniecenie
Duża Mało prawdopodobne Średnie
Uderzenie przez spadające
przedmioty
Duża Mało prawdopodobne Średnie
Upadek na niższy poziom Średnia Prawdopodobne Średnie
Poślizgnięcie się i upadek na tym samym poziomie
Średnia Prawdopodobne Średnie
Pochwycenie przez obracające
się elementy maszyn
Duża Mało prawdopodobne Średnie
Kontakt z ostrymi i szorstkimi
powierzchniami, krawędziami,
ostrzami
Mała Bardo
prawdopodobne
Średnie
Wypadek komunikacyjny Duża Mało prawdopodobne Średnie
Drgania mechaniczne (Wibracja) Duża Mało prawdopodobne Średnie
Hałas Duża Mało prawdopodobne Średnie
Zapylenie Średnia Mało prawdopodobne Małe
Zetknięcie z gorącymi
powierzchniami lub czynnikami
Mała Mało prawdopodobne Małe
22
Ugryzienia, kopnięcia, ubodzenia,
zadrapania, ukąszenia,
przygniecenia, podeptania
Mała Prawdopodobne Małe
Kontakt z energią elektryczną Duża Mało prawdopodobne Średnie
Pożar, wybuch Duża Mało prawdopodobne Średnie
Zmienne warunki atmosferyczne Średnia Prawdopodobne Średnie
Przeciążenie układu ruchu –
statyczne i dynamiczne
Średnia Prawdopodobne Średnie
Zagrożenia chemiczne
Substancje i preparaty
chemiczne - uczulające
Mała Prawdopodobne Małe
Substancje i preparaty
chemiczne - toksyczne
Duża Mało prawdopodobne Średnie
Substancje i preparaty
chemiczne - szkodliwe
Średnia Mało prawdopodobne Małe
Substancje i preparaty
chemiczne – drażniące
Mała Prawdopodobne Małe
Substancje i preparaty
chemiczne - żrące
Średnia Mało prawdopodobne Małe
Zagrożenia biologiczne
Laseczka zgorzeli gazowej Duża Mało prawdopodobne Średnie
Laseczka tężca Duża Mało prawdopodobne Średnie
Kleszczowe zapalenie mózgu Średnia Mało prawdopodobne Małe
Zarodniki grzyba (np. Kropidlak
popielaty)
Średnia Mało prawdopodobne Małe
Bakterie termofilne Średnia Prawdopodobne Średnie
Wirus wścieklizny Duża Mało prawdopodobne Średnie
Bąblowica Duża Mało prawdopodobne Średnie
Laseczka wąglika Duża Mało prawdopodobne Średnie
Gronkowiec złocisty Średnia Mało prawdopodobne Małe
23
LITERATURA
1. Dostosowanie gospodarstwa rolnego do minimalnych wymogów wzajemnej zgodności – praca zbiorowa Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu, Radom 2009.
2. „Ocena ryzyka dla wszystkich stanowisk pracy”, Atest – Ochrona pracy, 2/2004, Sigma - NOT.
3. D. Koradecka „ Bezpieczeństwo pracy i ergonomia”, Tom II, Centralny Instytut Ochrony
Pracy, Warszawa 1997. 4. Adam Słomka – Ryzyko zawodowe, Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy
im. Jana Rosnera, Wrocław 2005. 5. I. Romanowska – Słomka, A. Słomka,” Zarządzanie ryzykiem zawodowym”, Tarbonus,
Wydanie III, Tarnobrzeg 2003. 6. Atest – Ochrona Pracy – Ocena ryzyka zawodowego 12/2005. 7. Karty oceny ryzyka zawodowego – Iwona Romanowska – Słomka, Adam Słomka –
ATEST – Kraków 2008. 8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. z 2005 r. Nr 81, poz. 716 z późniejszymi zmianami).
