ODKRYJ JAK TO BLISKO · Jesień i zima są świetne na zwiedzanie. Gotyckie zamki, ... jeszcze z okresu wczesnego średniowiecza. W starej chacie mazurskiej zgromadzone zostały

ODKRYJJAK TO BLISKO

e-przewodnik

warmińsko-mazurskie

w w w.piek ny wschod.pl


Olsztyn

FromborkBraniewo

Elbląg

Ostróda

Gietrzwałd

Kętrzyn

Święta Lipka

Iława

Grunwald

Lidzbark Warmiński

Nidzica

Giżycko

Mikołajki

Pisz

WęgorzewoGołdap

Ełk

Wilczy Szaniec

Wielkie Jeziora Mazurskie

Stańczyki

Spis treści

Zabytki, muzeaPrzyrodaAktywnieZdrowie i urodaRozrywka

str. 1str. 36str. 46str. 60str. 63

To kilka tysięcy jezior, często połączonych ze sobą kanałami. To wyspy, które kryją czakramy – miejsca mocy, ślady prastarych siedlisk, królestwa kormoranów, czapli siwych, łabędzi niemych. To rezerwaty ornitologiczne, krajobrazowe i trzy puszcze z największą – Puszczą Piską.

Jesienią warto wyruszyć na piesze wędrówki i podziwiać dzikie ptactwo z wież obserwacyjnych. Zimą czekają trasy narciarskie o różnej skali trudności i jeden z naj-lepszych w Europie tor saneczkowy na Pięknej Górze na obrzeżach Gołdapi.

Na Mazurach aktywny wypoczynek nie wiąże się jedynie z typowymi sportami zimowymi. Większość rzek regio-nu Warmii i Mazur nie zamarza i wspaniale nadaje się do zimowych spływów kajakowych. Można spróbować żeglarstwa lodowego, które uprawia się tu od 100 lat. Wtajemniczonym polecamy nurkowanie pod lodem. Zimą jeziora osiągają niesamowitą przejrzystość.

Jesień i zima są świetne na zwiedzanie. Gotyckie zamki, średniowieczne klasztory, barokowe kościoły, mury obronne, ratusze i domy z czerwonej cegły, unikatowy w skali światowej Kanał Elbląski i słup graniczny, postawiony za Zygmunta Augusta na styku granic Korony, Litwy i Prus.

Odkryj, jak tu pięknie!


Dostępność: całoroczny

Pasłęk, historyczna nazwa Holland, leży na Powiślu nad rzeka Wąską. Prawa miejskie uzyskał w 1297 roku. W latach 1818-1975 był siedzibą powiatu. W 1997 roku Pasłęk obchodził 700-lecie nadania praw miejskich. Miasto posiada współcześnie odbudowany zamek z początku XIV wieku, bardzo dobrze zachowane średniowieczne mury obronne z dwiema bramami, ratusz z XIV wieku, dwa kościoły z XIV i XVI wieku oraz inne ciekawe zabytki. Także w okolicy znajdują się liczne zabytki i atrakcje turystyczne, w tym m.in.: unikatowy w skali światowej Kanał Ostródzko-Elbląski z systemem pięciu pochylni, przy pomocy których statki pokonują różnicę poziomów bliska 100 metrów na wózkach poruszających się po szynach. Pasłęk liczy obecnie 12671 mieszkańców i jest siedzibą gminy - Miasta i Gminy Pasłęk, która obejmuje łącznie obszar o powierzchni 26439 hektarów zamieszkały przez 20137 stałych mieszkańców. Jest to największa gmina typu miejsko-wiejskiego w województwie warmińsko-mazurskim, zarówno pod względem obszaru jak i liczby ludności. Pasłęk jest też atrakcyjnym miejscem do prowadzenia działalności gospodarczej. Inwestowaniu w Pasłęku sprzyja zawsze przychylna i otwarta na propozycje współpracy postawa władz samorządowych, które pragną, aby Pasłęk stał się miejscem pomnażania kapitału sprzyjającego harmonijnemu rozwojowi miasta. Chcemy, by inwestujący w Pasłęku uznali to miasto za swoje i znaleźli tu „swoje miejsce na ziemi - swoją małą ojczyznę”.

Zamek w Pasłęku

Zabytki, muzea

Kościół parafialny p.w. św. Antoniego wykonany został wg projektu Karola Fryderyka Schinkla.Do 1945 r. ewangelicki, zbudowany w latach 1830-1837. Wykonany został wg projektu Karola Fryderyka Schinkla. Od 1946 r. katolicki. Zwrócony prezbiterium ku północy, murowany, tynkowany, halowy, trójosiowy, późnoklasycystyczny.

Kościół parafialny p.w. św. Antoniego

w Braniewie


1

Od czerwca do sierpnia czynne od 9:00 do 19:00, maj, wrzesień czynne od 9:00 do

17.00, październik czynne od 9:00 do 16.00, listopad-kwiecień czynne od 9:00 do 15:00,

grupy proszone są o wcześniejszą rezerwację telefoniczną.


Obiekt fortyfikacyjny z połowy XIX w. Zaporowy fort artyleryjski na planie nieregularnej gwiazdy. Twierdza odegrała znaczną rolę w powstrzymaniu ofensywy rosyjskiej w 1914 r. Twierdza położona na terenie tzw. “wyspy giżyckiej”, a więc obszaru ograniczonego jeziorami Kisajno i Niegocin, oraz kanałami: Niegocińskim i Łuczańskim. Zaporowy fort artyleryjski na planie nieregularnej gwiazdy z sześcioma frontami o narysie bastionowym i poligonalnym, centralnie położonym majdanem oraz donżonem. Całość otoczona murem Carnota i suchą fosą. Na wałach liczne stanowiska artyleryjskie, obserwacyjne, ceglane i betonowe schrony. W narożach bastionów kaponiery i kojce. Twierdza stanowiła od początku XX w. element “Ma-zurskiej Pozycji Jeziornej”, a od 1935 r. Giżyckiego Rejonu Umocnionego. Odegrała znaczną rolę w powstrzymaniu ofensywy rosyjskiej w 1914 r. W latach 1941-1944 na terenie twierdzy funkcjonował szpital wojskowy oraz komórka oddziału wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost.

Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w roku 1979 na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie tej świątyni. Od 1982 r. odprawiane są w niej nabożeństwa Bazylika Mniejsza pod wezwaniem św. Katarzyny - gotycki realizowany etapami: 1343-1442, halowy, trójnawowy, założony na planie wydłużonego prostokąta, orientowany. W czasie wojny kościół został doszczętnie zniszczony. Dzięki staraniom biskupów warmińskich, ruiny kościoła wróciły w posiadanie diecezji. Pozwoliło to w roku 1979 na rozpoczęcie odbudowy i odrestaurowanie tej świątyni. Od 1982 r. odprawiane są w niej nabożeństwa.

Twierdza Boyen w Giżycku

Bazylika Mniejsza p.w. św. Katarzyny

w Braniewie

Zabytki, muzea

2


Msze Święte: Dni powszednie: 17.00 (zimą), 18.00 (latem), w czwartki 7.00 (latem), 8.00

(zimą); Niedziela i święta 8.00 i 11.00


Wizyta w Rumianie to pomysł dla miłośników historii i architektury. Gratka dla wielbicieli sakralnych zabytków wieków Odrodzeniowych, Barokowych i Oświeceniowych! Kościół w Rumianie wykonany jest w stylu barokowym. Jest to obiekt o konstrukcji zrębowej, odeskow-anej z zewnątrz, krytej gontem i osadzonej na kamiennym cokole. Uwagę zwraca zabytkowy wystrój wnętrza kościoła. Między innymi znajdują się tu ołtarze: późnorenesansowy św. Krzyża, barokowy i główny z XVIII w. Organy o zewnętrznej neobarokowej oprawie zostały zbudowane przez Paula B. Voelknera i pochodzą z 1909r. W kościele znajduje się wiele przedmiotów reprezentujących sztukę złotniczą: późnogotycki krzyż relikwiarzowy i pacyfikat z pierwszej połowy XVIw., monstrancja retabulowa z XVIIw., relikwiarz z końca XVIIw. oraz rokokowe ostensorium wykonane przez Karola Magierskiego z Torunia.

Obok kościołaz 1714 stoi budynek plebanii z początku XXw. We wsi Rumian znajdują się także nastepujące zabytki: pomniki przyrody przy kosciele- lipy drobnolistne, budynek szkoły z XIXw. i nieczunny dziś młyn wodny z 1940r.

Neoklasycystyczny kościół z 1827 roku - świątynia ewangelicka. Ołtarz i ambonę projektował prawdopodobnie Karol Fryderyk Schinkel, jeden ze słynniejszych architektów niemieckich pierwszej połowy XIX w.(pl. Grunwaldzki). Neoklasycystyczny kościół z 1827 roku - świątynia ewangelicka budowana na tle prostokąta, salowa, z wysuniętą wieżą zachodnią, murowana, otynkowana, dach dwuspadowy kryty dachówką, wieża na planie kwadratu, w 1881r. dobudowano apsydę chóru. Ołtarz i ambonę projektował prawdopodobnie Karol Fryderyk Schinkel, jeden ze słynniejszych architektów niemieckich pierwszej połowy XIX w. (pl. Grunwaldzki).

Kościół Rzym-skokatolicki św. Bar-

bary w Rumianie

Kościół Ewan-gelicki w Giżycku

Zabytki, muzea

3

Poniedziałek: 09.00-23.00Wtorek: 09.00-23.00

Środa: 09.00-23.00Czwartek: 09.00-23.00

Piątek: 09.00-23.00Sobota: 09.00-23.00

Niedziela: 09.00-23.00

Wieżę Ciśnień zwaną również Wodną Wieżą „WASSERTURM” zbudowano w 1900 roku. Obecnie taras widokowy, skąd można podziwiać panoramę Miasta oraz Jeziora Niegocin i Kisajno. W całości wykonana została z czerwonej, nieotynkowanej cegły. Przez 96 lat Wieża zaopatrywała Giżycko w bieżącą wodę, aż do chwili przebudowy wodociągów, to jest 1997 roku. Na uwagę zasługuje neogotycki styl architektury, z ciekawymi sklepieniami zewnętrznymi wokół korony wieży. Widoczne nad wejściem herby: Mazurski i Miasta utożsamiły Wieżę Ciśnień z lokalną rzeczywistością. Po 96 latach Wieża Ciśnień odnalazła swoje nowe oblicze. Stała się niepowtarzalną atrakcją turystyczną. W jej wnętrzu stworzone zostało nowe zaplecze turystyczno-kulturalne. Poza kawiarnią, tarasem widokowym z lu-netami, zwiedzać można mazurskie mini-muzeum. Dokumenty, zdjęcia, drobne przedmioty obrazują codzienne życie ludzi mieszkających w okolicy Wieży na przestrzeni minionych 100 lat.

Wieża ciśnień w Giżycku

Zabytki, muzea

Zespół Dworkowo - Parkowy w

JędrychowieDostępność: całoroczny

Hotel im Park to dawna siedziba ziemska „Heinrichschöfen” leżąca w rozległym parku rozpościerającym się na powierzchni 5 ha wzdłuż jeziora Lampasz.Cały kompleks – urządzony przez małżeństwo v. Klitzing – składa się XVIII – wiecznego dworku oraz odrestaurowanych i zmodernizowanych zabudowań dworskich.


Sądry to mała osada mazurska. W tej niepozornej wiosce znajduje się jednak perełka wśród muzeów tego regionu - prywatne Muzeum Etnograficzne „Chata Mazurska” z najbogat-szymi chyba zbiorami dotyczącymi folkloru tych terenów. Najstarsze eksponaty pochodzą jeszcze z okresu wczesnego średniowiecza. W starej chacie mazurskiej zgromadzone zostały dawne meble, sprzęty gospodarstwa domowego, stroje, książki. Na zewnątrz zgromadzono okazały zbiór używanych na tamtym terenie maszyn rolniczych oraz przedmiotów codzien-nego użytku. Właścicielką muzeum jest Krystyna Dickti.

Muzeum Region-alne “Chata Mazur-

ska” w Sądrach

4



Środa: 10.00-17.00Czwartek: 10.00-17.00

Piątek: 10.00-17.00Sobota: 10.00-17.00

Niedziela: 10.00-17.00 Świetnie zachowany, posiada bramę wjazdową i dziedziniec wewnętrzny. W zamku mieści się muzeum ze zbiorem obrazów, rzeźb i przedmiotów pochodzących z XV-XIXw. Na piętrze znajduje się wystawa poświęcona Wojciechowi Kętrzyńskiemu, patronowi miasta.Zamek początkowo był budowlą trójskrzydłową, zamkniętą od strony zachodniej murem z bramą wjazdową. Najbardziej reprezentacyjne skrzydło północne zajmował pfleger - prokurator, urzędnik sprawujący władzę z ramienia Zakonu. Mieściła się tu także kaplica wzmiankowana jeszcze w 1628 r. Na dziedzińcu znajdowała się studnia. Prawdopodobnie na przełomie XIV i XV w. zamek otoczony został od północy, wschodu i południa murem obron-nym z cylindrycznymi basztami w narożnikach, przystosowanymi do wykorzystywania broni palnej; od strony miasta wybudowano mur przed wejściem do zamku. Około połowy XV w., w murze otaczającym zamek wybudowano dwie bramy z mostami zwodzonymi - południową i wschodnią, zamurowane po zdobyciu zamku przez mieszczan w 1454 r.W zamku i przylegającej do niego części miasta nazwanej Nowym Miastem istniały m.in. piekarnia, kuchnia, młyn, słodownia i browar, skład mięsa i zboża, spiżarnia, zbrojownia i prochownia oraz więzienie, wzmiankowane w 1564 r. Po 1525 r. zamek został siedzibą starostwa książęcego. Kolejne prace budowlane na zamku przeprowadzone zostały w latach 1528-1529 i 1559- 1560. Przed 1566 r. przebudowano skrzydło zachodnie zamku, a w 1622 r. w północno- zachodnim narożniku dziedzińca wybudowano cylindryczną basztę z klatką schodową. W 1682 r. rozebrano dwie górne kondygnacje skrzydła północnego, zrównując jego wysokość z pozostałymi skrzydłami budowli. Być może wtedy także zasypano część piwnic pod skrzydłami wschodnim i południowym. Ślad po dawnym zejściu do piwnic w skrzydle południowym widoczny jest jeszcze dzisiaj w murze w południowo-wschodnim narożniku zamkowego dziedzińca.Dziedziniec zamku - fragment rysunkuW XVIII i XIX w. zamek z leżącym przy nim folwarkiem był siedzibą domeny królewskiej. W tym okresie przebudowywano go dostosowując do pełnienia funkcji mieszkalnych. W miejsce gotyckich okien wykonano nowe, znacznie szersze. Budowla nie była jednak zbyt wygodnym miejscem do zamieszkania, skoro w 1742 r. rezydujący w zamku starosta Groeben skarżył się w liście do króla na panujące tu zimno, informując jednocześnie, że z tego powodu ostatniej zimy musiał wynająć dom w mieście. 15 grudnia 1797 r. w zamku miał miejsce wielki pożar. W latach 1911-1912, po kupnie obiektu przez miasto, zamek ponownie przebudowano, przeznaczając większość pomieszczeń na mieszkania. Wówczas także znajdował się tu lokal biurowy 3. Brygady Piechoty. Pod koniec lat 30-tych XX w. na zamku prowadzone były drobne prace konserwatorskie.Przed drugą wojną światową znajdował się tu urząd finansowy i mieszkania urzędników. W początku lat 40-tych zachodnią część piwnic pod skrzydłem północnym przebudowano na schron przeciwlotniczy. W końcu stycznia 1945 r., po zajęciu miasta przez wojska radzieckie zamek i większa część staromiejskiej zabudowy miasta zostały spalone. Projekt odbudowy połączonej z regotycyzacją obiektu oparty został na rekonstrukcji rysunkowej wykonanej w końcu XIX w. przez Steinbrechta.. Po odbudowie przeprowadzonej w latach 1962-1967, budowla odzyskała gotycki charakter dzięki podwyższeniu dachów, skrzydeł południowego i wschodniego oraz dodaniu jednego piętra z gotyckimi szczytami i spadzistym dachem w skrzydle północnym.

Zamek Krzyżacki w Kętrzynie

Zabytki, muzea

5


Obiekt nie jest udostępniony do zwiedzania, własność prywatna.

Zamek pokrzyżacki w

Giżycku

Zabytki, muzea

Skrzydło zamku pokrzyżackiego z XIV w., była siedziba komornika, starosty oraz komendanta twierdzy. Położony przy kanale Łuczańskim.Położony tuż nad brzegiem Niegocina. Pierwotnie zlokalizowany prawdopodobnie na miejscu starego grodziska pruskiego. Zniszczony przez Litwinów w 1365 r. Budowę nowego zamku zakończono ok. 1377 r. Stanowił on istotny element łańcucha krzyżackich strażnic zabezpieczających pogranicze litewsko-jaćwieskie. Ponownie zniszczony i odbudowany na nowym miejscu po wojnie 13-letniej. Wybudowany na planie czworoboku, pierwotnie jednoskrzydłowy z podzamczem, otoczony fosą. Przebudowywany w XVI i XVII w. zatracił cechy obronne. W 1749 r. spłonęły całkowicie dwa dobudowane skrzydła mieszkalne, natomi-ast po 1945 r. rozebrano budynek posadowiony na południowym murze kurtynowym, z niską cylindryczną basztą w części wschodniej. Najstarsze zachowane do dziś fragmenty zamku to gotycki dom mieszkalny, trójkondygnacyjny, podpiwniczony, piwnice z XV w. ze sklepieniami krzyżowymi, szczyty w formach renesansowych.

Dostępność: sezonowy

Dworek w Jełmuniu

W Jełmuniu koło Choszczewa znajduje się piękny, odrestaurowany Dworek, położony malowniczo w parku nad samym jeziorem Jełmuń.Dwór na wzniesieniu, w punkcie środkowym zespołu, między parkiem schodzącym ku brzegom jeziora a czworokątem podwórza gospodarczego. W parku zachowane jest szerokie otwarcie widokowe na jezioro. W XIX w. własność rodziny von Woisky, w pobliżu na sąsiednim wzgórzu zachował się cmentarz rodowy.Klasycystyczny dwór pochodzi z 2. połowy XIX w. Założony na rzucie prostokąta, parterowy, przykryty dachem dwuspadowym. W elewacji frontowej (od strony parku i jeziora) ryzalit z trzema półkolistymi arkadami w przyziemiu, zwieńczony trójkątnym naczółkiem, poprzed-zony półkolistym tarasem. Elewacja od strony podwórza znacznie skromniejsza. Od 2000 r. dwór jest własnością prywatną.


Obecnie znajduje się tu jedno z sanktuariów Archidiecezji Warmińskiej - Sanktuarium Świętego Brunona z Kwerfurtu, Biskupa i Męczennika. Kościół znajduje się przy ulicy Kętrzyńskiej. Powstał w latach 1882-1883. Jest budowlą w stylu neogotyckim, w tym samym stylu zostało wykonane wyposażenie wnętrza, witraże oraz prezbiterium.

Kościół pw.św. Brunona w

Bartoszycach

6


W chwili obecnej obiekt niedostępny do zwiedzania wewnątrz.

W latach 1850-1856 Juliusz von Mirbach przebudował dwór w Pałac w stylu angielskiego neogotyku.Ogromny piętrowy gmach z czerwonej cegły stanął w rozległym parku krajobrazowym nad malowniczym jeziorem Lampackim. Za czasów von Mirbachów Sorkwity przeżywały najlepsze 110 lat rozwoju.Podczas pierwszej wojny światowej, armia Samsonowa po kilkudniowym pobycie spalił Pałac w nocy z 26 na 27 sierpnia 1914 roku w przeddzień klęski pod Olsztynkiem. W ogniu spłonęło całe umeblowanie wraz z nagromadzonymi zbiorami. Odbudową rezydencji, co miało miejsce w latach 1922-1923, zajął się ostatni spadkobierca sorkwickich włości, baron Bernard von Paleske adiutant Cesarza Wilhelma II. Pod zarządem rodziny von Paleskich, Sorkwity i Pałac pozostawały do 1945 roku, stając się miejscem spotkań polityków niemieckich i pruskich.Po drugiej wojnie światowej Pałac należał do miejscowego PGR-u, a w 1957 roku został przekazany Zakładowi Maszyn Rolniczych “Ursus” z Warszawy. Od 1998 Pałac jest w prywat-nych rękach i staje się wysokiej klasy hotelem.

Najstarszy cenny zabytek architektury świeckiej z około 1468 roku, jeden z nielicznych ocalałych fragmentów murów obronnych Bartoszyc, którymi otoczono miasto w połowie XIV wieku.Charakterystyczne, małe okna bramy były przerabiane wielokrotnie w wieku XVIII i XIX. Większy dzwon, ozdobiony liściem akantu oraz tarczą herbową z literami N. S., pochodzi z roku 1517, przeniesiono go tu w roku 1819 z wieży zburzonego wówczas ratusza bartoszy-ckiego. Mniejszy dzwon z ornamentem rocaille odlano w 1767 roku.

Pałac w Sorkwitach

Brama Lidzbarska w Bartoszycach

Zabytki, muzea

7


Mrągowski Ratusz - na szlaku 20 odkryć Mrągowa.Ratusz jest centralnym punktem mrągowskiego rynku. Zbudowany został w 1825 r. i był oznaką rozwoju miasta. Wyremontowany w latach 90 jest dziś wizytówką miasta, mieści się tu Oddział Muzeum Warmii i Mazur, swoją siedzibę mają tu też organizacje społeczne. Obok budynku mieści się Strażnica Bośniacka, gdzie w 1790 r. stacjonował 9. Pułk Bośniaków. Obecnie jest tu Izba Pamięci, poświęcona niemieckiemu pisarzowi, urodzonemu w Piersławku k. Piecek, Ernstowi Wiechertowi. Za Strażnicą znajduje się budynek banku PKO S.A. – już w 1820 r. był tu pierwszy miejski bank.

Ratusz w Mrągowie

Zabytki, muzea


Alfons Karny to rzeźbiarz minionego stulecia. Należał do pokolenia, które w historii Rzec-zypMost obrotowy na Kanale Łuczańskim - zbudowany w połowie XIX w., jeden z dwóch tego typu mostów w Europie. Sprawny, obsługa ręczna. Zbudowany z 1889 roku przez firmę Bechelt C.O. Grundberg und Shel z Zielonej Góry. 20-metrowej długości i 8-metrowej szerokości ruchome przęsło o oryginalnym sposobie zwodzenia w bok. Most ważący ponad 100 ton za pomocą odpowiednich przełożeń może być obracany ręcznie przez jednego operatora.W latach 1960-1970 w ramach modernizacji, most został wyposażony w napęd elektryczny, co doprowadziło do zniszczenia nabrzeża (poprzez silne uderzenia). Na historycznym moście ustawiono most saperski. Dopiero, od 1993 r. most obrotowy został ponownie otwarty. Obec-nie jego obsługa odbywa się ręcznie, zgodnie z pierwotnym założeniem konstruktorów. Cała operacja otwierania mostu zajmuje jednemu człowiekowi ok. 5 min. Jest jedną z niewielu tego typu konstrukcji w Europie. Most otwierany jest według sezonowego rozkładu.

Most obrotowy w Giżycku


Kościół znajduje się w centrum Sorkwit. Pochodzi on z XVII w.Został wybudowany w stylu barokowym, z kruchtą od strony południowej. Ozdobę kościoła stanowią: późnorenesansowy, bogato zdobiony ołtarz z lat 1623 - 1642 oraz kazalnica z 1694 r.

Kościół ewan-gelicko-augsburski

w Sorkwitach

8


Odwiedź Wyszembork – miejscowość słynącą z wieloletnich badań archeologicznych osady Galindów prowadzonych od 1949 r.Wykopaliska ujawniły liczne zabytki związane z zamieszkującą na obszarze Warmii i Mazur ludnością kultury kurhanów zachodniobałtyjskich. Ludność ta chowała swych zmarłych spalo-nych, w naczyniach umieszczanych na brukach kamiennych i wewnątrz skrzyń, w otaczanych często kamiennymi kręgami nasypach kurhanowych. Stanowisko archeologiczne, które położone jest w północnej części wyspy na jeziorze Salęt dostarczyło bardzo wiele istotnych informacji dotyczących świata obrzędowości i kultu. Większość odnajdywanych obiektów stanowiły paleniska, których dno wypełniał bruk kamienny, na którym była warstwa spalen-izny wraz z naczyniami. Wewnątrz warstwy tkwiły liczne zwęglone ziarna zbóż oraz spalone i niespalone kości zwierzęce i ludzkie. W dołach ofiarnych umieszczano również biżuterię i narzędzia. Najbardziej zagadkowym obiektem był rów, który stanowił granicę oddzielającą święte miejsce od zwykłego ludzkiego świata. Do rowu wrzucano pozostałości po obrzędach i pogrzebach. Z obszaru tego pochodzą również nieliczne obiekty i zabytki z okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludów. Ze względu na wielowiekowe osadnictwo i bogactwo materiałów zabytkowych stanowisko archeologiczne w Wyszemborku stanowi istotny ele-ment kompleksowych badań mikroregionu jez. Salęt.

Stanowisko ar-cheologiczne w

Wyszemborku

Zabytki, muzea

Jednym z głównych zabytków miasta jest XIX-wieczny kościół św. Wojciecha.Kościół zbudowany w stylu neogotyckim w 1860 r., na ziemi dawniej należącej do bogatej mrągowskiej wdowy, Justyny Timnik, która po śmierci przekazała swoje dobra gminie katolick-iej. Do niej również należał budynek przy ul. Królewieckiej, w którym mieściła się dawna plebania, dziś jest tu kancelaria parafialna i biblioteka.


Kościół św. Wojciecha w

Mrągowie


Kościół katolicki został wymurowany z czerwonej cegły z 1930 roku. Wybudowany jest na planie wieloboku, na kamiennym fundamencie.Wybudowany jest na planie wieloboku, na kamiennym fundamencie. Od frontu znajduje się drewniana wieża ze spadzistym dachem, krytym blachą. Pozostała część dachu kryta jest odnowioną dachówką. Nad drzwiami widnieje charakterystyczna grafika przedstawiająca Jezusa. Przy kościele jest także dom parafialny.

Kościół katolicki p.w. św. Józefa w

Jedwabnie

409


W Muzeum Feliksa Nowowiejskiego, twórcy „Hymnu Warmińskiego”, opery „Legenda Bałtyku”, melodii do słów “Roty” M. Konopnickiej i wielu innych, znajdują się pamiątki po kompozytorze, oraz wiele ciekawych eksponatów. Odbywają się koncerty i wystawy.Muzeum kompozytora, dyrygenta, pedagoga, organisty, organizatora życia muzycznego i działacza społecznego, urodzonego 7 lutego 1877 r., otwarto 15 lipca 1961 r., w pięćdziesiątą rocznicę prawykonania Roty na krakowskich Błoniach. Na budynku, od frontu, zamieszczono pamiątkową tablicę.

Zgromadzono tu pamiątki po Feliksie Nowowiejskim: fotografie, plansze, nuty, rękopisy utworów i utwory drukiem, dyplomy, rzeczy osobiste m.in. frak, a także pianino i maskę pośmiertną kompozytora. Znajduje się tu także fortepian, na którym kompozytor miał grywać , biurko i szafa, będąca niegdyś własnością kompozytora.W barczewskim muzeum znajdują się zabytkowe piece, które pozyskano z Woryt, Reszla i Olsztyna.Możemy tu również podziwiać dwie drewniane figury, wykonane w XIX w., pochodzące z Bramy Południowej, zwanej Olsztyńską. Jedna przedstawia św. Agatę dziewicę i męczennicę, patronkę pielęgniarek, druga natomiast św. Rozalię, częściej wymienianą jako błogosławioną. Do lat sześćdziesiątych XX w. figury znajdowały się na Bramie, skąd przeniesiono je do Muz-eum w obawie przed niszczącym działaniem warunków atmosferycznych.W Salonie odbywają się koncerty, wystawy i zajęcia gry na instrumentach.

Salon Muzyczny Muzeum Feliksa

Nowowiejskiego w Barczewie

Zabytki, muzea

Pochodzenie tego kościoła jest dość zagadkowe. Na ogół przypuszcza się, że zbudowano go na miejscu kaplicy przyzamkowej, o której posiadamy wiadomość z roku 1404, zburzonej wraz z zamkiem pół wieku później przez mieszczan bartoszyckich. Drugi średniowieczny kościół w Bartoszycach, przy ul. Nowowiejskiego jest prostą jednowarstwową budowlą na planie prostokąta. Pochodzi najprawdopodobniej z XV wieku, chociaż istnieją przypuszczenia, iż mógł on powstać już w czasach pierwszej lokacji miasta. Dzwonnicę dostawiono do fasady w XIX wieku. Ołtarz i ambona wsparta na figurze anioła sa przykładem barokowej snycerki z pierwszej ćwierci XVIII wieku.

Kościół św. Jana Chrzciciela w Bartoszycach


10


Jest to unikalne połączenie stylów w sztuce! Tuż przy Placu Ratuszowym w centrum miasta znajduje się najstarsza świątynia miasta - unikalna kompozycja stylów w sztuce i różnych tradycji chrześcijańskich.Tuż przy Placu Ratuszowym w centrum miasta znajduje się najstarsza świątynia miasta - unikalna kompozycja stylów w sztuce i różnych tradycji chrześcijańskich. Wybudowana w XIV wieku za czasów państwa zakonnego Krzyżaków jako kościół katolicki, od czasów reformacji aż do lat 50-tych XX w. służyła ewangelikom. Teraz modlą się w niej grekokatolicy. Wraz z nimi w gotyckich murach pojawia się tradycja Bizancjum: ikonostas, freski, cyrylica. Autorem ikonostasu jest wybitny polski artysta malarz Jerzy Nowosielski. Z wcześniejszego przepysznego barokowego wystroju wnętrza świątyni, dziś podziwiać można wspaniałe, ogromne malowidło sufitowe z 1660 r. Na plafonie zobrazowano sceny biblijne i wydarzenia z życia Jezusa.

Cerkiew gre-kokatolicka w

Górowie Iławieckim

Zabytki, muzea

Kościół ten, zwany Farnym, jest najstarszą w mieście budowlą sakralną. Wnętrze zdobią gwieździste sklepienia, zrekonstruowane w latach 1945-1958 po zniszczeniach II wojny światowej. Kościół znajduje się na Placu Wolności. Zbudowano go prawdopodobnie w drugiej ćwierci XIV wieku, a przebudowano w 1678 r., natomiast wieża pochodzi z 1732 r. Kościół zachował swój pierwotny charakter trójnawowej bazyliki z prezbiterium zamkniętym trójbocznie, opiętym szkarpami. Wnętrze zdobią gwieździste sklepienia, zrekonstruowane w latach 1945-1958 po zniszczeniach II wojny światowej.Najcenniejsze w wyposażeniu wnętrz są późnogotycka grupa późnego Ukrzyżowania i organy z 1651 r. wykonane w warsztacie Wernera Z Elbląga oraz zabytkowa ambona , konfesjonały i odrestaurowany ołtarz główny.

Kościół pw.św. Jana Ewangelisty

i Matki Boskiej Częstochowskiej w

Bartoszycach



Na ulicy Brzozowej znajdują się stare cmentarze – katolicki (dziś komunalny, już nieczynny), i pozostałości po ewangelickim. Katolicki powstał na ziemi, przekazanej kościołowi przez bogatą wdowę, Justynę Timnik. Obok, w miejscu, gdzie dziś mieści się pralnia chemiczna, był cmentarz żydowski (kirkut). W 1936 r. został zniszczony przez Niemców, w 1947 r. teren zniwelowano. Na niewielkiej skarpie mieści się cmentarz prawosławny. Obok stoi pomnik przyrody – ponad dwustuletnia, rozłożysta lipa.

Zabytkowe cmentarze w

Mrągowie

11


Barokowy kościół Świętego Krzyża na przedmieściach Braniewa powstał w latach 1722–1747, jest jedyną na Warmii świątynią na planie krzyża greckiego z centralną kopułą.3. Historia życia twórczego,4. Sztuka dawna i współczesna z kolekcji artysty.Kościół powstał dzięki fundacji biskupa Teodora Potockiego. Zachowało się wyposażenie, w tym ołtarze dłuta słynnego mistrza z Reszla, J. K. Szmidta (1730–1748). W 1924 r. obok kościoła wybudowano klasztor Redemptorystów.Świątynia stanowi ośrodek kultu związanego z obrazem Trójcy Świętej. Wizerunek ten wisiał niegdyś na dębie za miastem. W 1626 r. znieważony przez szwedzkich żołnierzy (pocięty lub przestrzelony), miał spłynąć krwią. W 1628 r. przeniesiono go do Warszawy, a do Braniewa wrócił w roku 1672. Obraz jest umieszczony w ołtarzu głównym.W ogrodzie klasztornym warto zobaczyć Drogę Krzyżową, której budowę rozpoczęto w 2000 roku z ofiar pieniężnych parafian i dobrodziejów, jako ich votum wdzięczności za Rok Jubileuszowy.

Sanktuarium św. Krzyża w

Braniewie

Zabytki, muzea


Nie przegap gotyckiego zabytku w Szestnie - pokrzyżackiego kościoła. Z pewnością wart jest zobaczenia!Znajdujący się w środku wsi Szestno pokrzyżacki kościół gotycki zwraca uwagę swoją masywną, nieregularną bryłą, sugerującą, że budowla ta była kilkukrotnie przebudowywana. Dekorację architektoniczną wnętrza kościoła na ścianie wschodniej stanowią 3 ostrołukowe blendy umieszczone blisko siebie i półokrągło sklepione okno w części północnej. Nawa jest przekryta drewnianym, malowanym stropem, odnowionym, jak głosi umieszczona na nim inskrypcja, w 1938 roku. W kościele zachowały się ponadto 4 epitafia: 2 w postaci chorągwi żałobnych z wieków XVII i XVIII, wiszące obecnie po obu stronach ołtarza, marmurowa tablica nagrobna Fabiana von Lehndorffa zmarłego w 1650 roku, wmurowana w północną ścianę kościoła oraz silnie zniszczona i nieczytelna kamienna tablica, osadzona w podłodze kościoła naprzeciw ołtarza, pochodząca prawdopodobnie z 1711 roku. Pozostałe zabytki kościelne stanowią rokokowe organy i XVII ławki. Wewnątrz i wokół kościoła były prowadzone badania archeologiczne, które ujawniły szczątkowo zachowane fundamenty na których wspierała się pierwotna budowla oraz dawny cmentarz parafialny, funkcjonujący przy kościele od średniowiecza do przełomu XVIII / XIX w. Warte zobaczenia są na przykościelnym cmentarzu elementy zespołu żeliwnych krzyży z XIX wieku. Jest to bodajże największa grupa takich krzyży w całej okolicy.

Kościół w Szestnie

12


Msze Święte:\ Dni powszednie: 16.00(zimą), 17.00(latem)\ Niedziela i święta 8.00, 11.00

Godziny otwarcia są różne ze względu na Porządek Mszy św. i nabożeństw.

Wizyta w Kościele w Koszelewach jest świetnym pomysłem dla osób uwielbiających zwiedzać mazurskie zabytki sakralne. Kosciół w Koszelewach pod wezawaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Jego budowę ukończono w 1926r. Konstrukcja oparta jest na murze pruskim. Ściany wewnątrz są otynkow-ane a na zewnątrz obite drewnem. Ta świątynia to perła architektury sakralnej, jednak jej najpiekniejszy i zarazem najbardziej przyciągający uwagę punkt to główny ołtarz. Widnieje na nim wizerunek Chrystusa ukrzyżowanego i stojących pod krzyżem kobiet oraz umiłowanego ucznia. Kilka lat temu dobudowano stylizowaną na dzwonnicę oraz kamienną grotę Nie-pokalanej. Wielką chlubą parafii jest również zbudowana na nowej części powiększonego cmentarza Golgota. jest to wielka góra usypana z kamieni przywiezionych przez parafian z łąk i pól. na szczycie tej góry stoi kilkumetrowy krzyż z figurą Pana Jezusa.

Ten mały kościół, nazywany też “polskim kościołem”, stoi jakby na uboczu, w cieniu kościoła św. Jerzego. Uosabia on znaczną część historii Kętrzyna, ma także interesujący wystrój wnętrza. W sąsiedztwie Bazyliki św. Jerzego znajduje się kościół ewangelicki p.w. św. Jana. Kościół został wybudowany około 1480r. początkowo jako niewielka kaplica cmentarna. Kaplica ta służyła także jako pomieszczenie pierwszej szkoły łacińskiej w Kętrznie. W 1565r. kościół przedłużono w kierunku południowym aż do murów obronnych. Nad światynią dobudowano piętro, gdzie znajdowały się pomieszczenia lekcyjne i mieszkania nauczycieli. W latach 1691-92 świątynię rozbudowano w kierunku północnym. Gruntowną renowację wnętrza przeprowadzono w 1817r. kiedy to powstały drewniane sklepienia beczkowe. W ołtarzu głównym z 1717r. znajdują się amlowane na drewnie : “Ostatnia wieczerza”, “Ukrzyżowanie” i “Zmartwychwstanie” oraz rzeźby przedstawiające m.in. św. Piotra i Jana. Barokową ambonę z 1730r. ozdabia 11 przedstawień na drewnie ze scenami Bibilijnymi. Dzwon znajdujący się na dzwonnicy przy kościele pochodzi z 1843r.

Kościół Rzym-skokatolicki

podwyższenia Krzyża Św. w Koszelewach

Kościół p.w. św. Jana w Kętrzynie

Zabytki, muzea


Zabytkowa karczma z XVIII wieku, w której kwaterował Napoleon I podczas marszu na Rosję w 1812 r. Złożona z dwóch przylegających do siebie budynków - karczmy i stajni wzniesiona w kon-strukcji zrębowej, łączonej na jaskółczy ogon, z zachowanym starym układem komunikacyj-nym wnętrza. Obecnie po przebudowie.

Drewniana karc-zma z XVIIIw w

Jedwabnie

13


Cerkiew prawosławna jest jednym z ważniejszych zabytków miasta. Mrągowska XIX wieczna cerkiew przy ul. Roosevelta to dawny budynek synagogi, zabranej przez hitlerowców gminie po Nocy Kryształowej. Początkowo duchowieństwo prawosławne dzierżawiło.Murowany z cegły budynek dawnej synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu neoromańskim. Do dnia dzisiejszego zachował się wystrój zewnętrzny, okna witrażowe, wnęka po tablicach Dekalogu nad drzwiami wejściowymi, stolarka, ślusarka oraz podest przy ścianie wschodniej.

Cerkiew p.w. Przemienienia

Pańskiego w Mrągowie

Zabytki, muzea


Nie przegap XVIII-wiecznego mrągowskiego kościoła.Kościół ewangelicki w Mrągowie został wybudowany w XVIII wieku, był on kilkakrotnie przebudowywany. Wewnątrz znajduje się kruchta północna – salowa i absyda z 1753 r. Za ołtarzem znajduje się płyta nagrobkowa, pamiętająca czasy sprzed 1786 r.

Kościół ewangelicki w Mrągowie

14


Kościół ewangelicki, obecnie katolicki pw. św. Wojciecha jest jedną z neogotyckich świątyń regionu.Wybudowany został w pierwszej dekadzie XX w. Wmurowanie kamienia węgielnego miało miejsce 24 maja 1901 r., co poświadcza tablica na narożniku fasady. Jest to budowla salowa, z wyodrębnionym, węższym i nieco niższym prezbiterium oraz wbudowaną w korpus wieżą; ta ostatnia, częściowo spalona w latach osiemdziesiątych XX w., jest niższa w stosunku do pierwotnej.

Kościół ewan-gelicki, obecnie katolicki pw. św.

Wojciecha w Jedwabnie

Zabytki, muzea


Rynek jest ulubionym miejscem spotkań zarówno starszych jak i młodszych mieszkańców miasta.Stare miasto charakteryzuje się doskonale zachowanym układem urbanistycznym, który podlega ochronie konserwatora zabytków. Ochronie konserwatora podlega również szachownica ulic oraz budynki i kamieniczki mieszczańskie starego miasta. Kamienice są przykładem zabudowy miasta z przełomu XIX i XX wieku.

Rynek Starego Miasta w Bar-

toszycach


Niespełna 50 metrów od pałacu w Bałoszycach, znajdującego się w połowie drogi łączącej Susz z Kisielicami, odkryto czakram bieli. Otoczony jest on pięcioma ponad stuletnimi drze-wami, które tworzą krąg o średnicy około 15 metrów.Miejsce to posiada bardzo silną pozytywną energię. Nawet krótkie przebywanie w zasięgu oddziaływania czakramu przynosi uczucie odprężenia, może także prowadzić do ustąpienia niektórych dolegliwości. Przeciętny człowiek posiada około 6500 w skali Bovisa, podczas gdy czakram bałoszycki emituje energię o mocy od 120 000 do 150 000 jednostek w tej skali. Czakram bieli znajduje się w zabytkowym parku na terenie przylegającym do okazałego pałacu z XVIII wieku.

Czakram Bieli w Bałoszycach

15



Spichlerze to połączenie stylowych wnętrz i restauracji serwujących znakomitą kuchnię.Pochodzą z przełomu XVIII i XIX wieku, świadczą o dawnym znaczeniu miasta w handlu zbożem. Niektóre z nich zostały wzniesione na murach miejskich. Dzisiejsze przeznaczenie tych budynków, z których najokazalej prezentują się spichlerze przy ul. Bema i Strzeleckiego to obiekty użyteczności publicznej.

Młyn w Tuczkach to atrakcja dla wielbicieli historii, osób interesujących się tradycyjnym, polskim zawodem młynarza.Młyn należy do właścicieli gospodarstwa agroturystycznego i FIRMY “EKO”- państwa Małgorzaty i Piotra Hillar. Usytuowany jest nad rzeką Wel (na terenie Welskiego Parku Krajobrazowego). Zabytek pochodzi z XIXw. (1880r.) i nadal jest eskploatowany. Młyn spełnia 2 funkcje: jest źródłem energii elektrycznej i mieli zboże na mąkę. Państwo Hillar uprawiają orkisz, żyto i grykę- zboża są mielone w młynie. Proces mielenia jest bardzo interesującym zjawiskiem. Produkowana jest mąka razowa, pszenna, żytnia, kasza gryczana, otręby szenne i żytnie, ziarno gniecione pszenne i żytnie a także śruta. z gryki robione jest kasz, a z plew gryki... poduszki. wspaniałe, bardzo zdrowe jaśki. Gdy człowiek wtuli się w taką poduszkę słyszy delikatny, łagodzący stresy szum- odgłos przesuwających się łusek gryki...

Spichlerze w Bartoszycach

Młyn Wodny w Tuczkach

Zabytki, muzea


“Krzyż Brunona” to wzgórze nad Niegocinem z wzniesionym w 1910 r. przez mieszkańców Giżycka żeliwnym krzyżem upamiętniającym prawdopodobne miejsce męczeńskiej śmierci św. Brunona z Kwerfurtu (1009 r.) 30 października 1910 mieszkańcy Giżycka (wówczas Lötzen) uroczyście poświęcili krzyż upamiętniający męczeńską śmierć Św. Brunona z Kwer-furtu. Krzyż zlokalizowano na wzgórzu, które w świadomości współczesnych funkcjonuje jako „Wzgórze Św. Brunona” – w lokalnej tradycji miejsce przypuszczalnej śmierci misjonarza i jego towarzyszy, ale także cel corocznych procesji i miejsce ekumenicznych spotkań chrześcijan zamieszkujących i odwiedzających Mazury. W ten sposób katolicy i ewangelicy uczcili w Giżycku 900-letnią rocznicę śmierci św. Brunona z Kwerfurtu.

Krzyż Brunona w Giżycku

16



Nie przegap neogotyckiego budynku sądu w Mrągowie.Neogotycki Budynek z 1898 r., zbudowany z czerwonej cegły, zaprojektował architekt Kakowski. W latach przedwojennych za sądem było więzienie, które spłonęło po wojnie. Do czasu wybudowania sądu, biura i sale sądowe mieściły się w ratuszu.

Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku - muzeum poświęcone Mikołajowi Ko-pernikowi.Muzeum założone zostało w 1912 roku przez kanonika Eugena Brachvogla. Pierwsza sala wystawowa powstała na Wzgórzu Katedralnym w tzw. Wieży Kopernika. Po II wojnie światowej muzeum ponownie zaistniało 5 września 1948 roku, kiedy w kanoniach wewnętrznych otwarto ekspozycję muzealną Kopernikowi. Odbudowa muzeum trwała do roku 1973. W tym też roku w przyziemiu dawnej dzwonnicy katedralnej powstało plan-etarium. W roku 1975 roku muzeum uzyskało samodzielność.

Budynek sądu w Mrągowie

Muzeum Mikołaja Kopernika we

Fromborku

Zabytki, muzea

17


Muzeum powstało z inicjatywy społecznej w 1988 roku. Jego pierwszą siedzibą była świetlica klubowa przy stadionie OKS (obecnie stadion OSiR-u) przy al. Piłsudskiego. Muzeum Sportu im. Mariana Tadeusza Rapackiego – olsztyńska instytucja gromadząca zbiory z dziedziny sportu.

Muzeum powstało z inicjatywy społecznej w 1988 roku. Jego pierwszą siedzibą była świetlica klubowa przy stadionie OKS (obecnie stadion OSiR-u) przy al. Piłsudskiego. Oficjalne otwarcie nastąpiło 12 maja 1989 roku. Od 14 października 2004 roku siedzibę muzeum stanowi Hala Urania. 20 października 2009 muzeum nadano imię Mariana Tadeusza Rapackiego1.

W muzeum znajdują się eksponaty dotyczą sportowców wywodzących się z Olsztyna oraz Warmii i Mazurach.

Działy muzealne:

* dział sportu miasta Olsztyn oraz sportu Warmii i Mazur* dział „Ludzie Sportu”* dział dokumentacji fotograficznej* dział ogólny „Sport Polski”* biblioteka* wideoteka

Muzeum Sportu w Olsztynie

Zabytki, muzea

18


Co tworzy klimat mazurskiego miasteczka?...Centrum Mrągowa to przede wszystkim zabytkowe kamieniczki, położone przy brukowanych ulicach, które odzwierciedlają klimat dawnego mazurskiego miasteczka. Jednym z najstar-szych dobrze zachowanych budynków jest kamienica na ul. Mały Rynek, w której mieści się apteka „Pod Orłem”, założona w 1819 r. przez aptekarza Graape. Na ulicy Roosevelta, wzdłuż szeregu kamienic są pozostałości po starym spichlerzu, obecnie jest tu Jazz Club, Galeria i siłownia.

Zabytkowe kamieniczki w

Mrągowie

Zabytki, muzea



Środa: 07.30-15.30Czwartek: 07.30-15.30

Piątek: 07.30-15.30

Reprezentacyjna budowla w stylu neorenesansu holenderskiego.W budynku przy ul. Królewieckiej 60A, ma swoją siedzibę Urząd Miasta, Urząd Gminy oraz Starostwo Powiatowe. Tę reprezentacyjną budowlę w stylu neorenesansu holenderskiego wzniesiono w 1912 r. Przed nią stoi pomnik patrona miasta, Krzysztofa Celestyna Mrongow-iusza. Gdy spojrzymy na stację Orlen i budynek dawnej kolejki wąskotorowej – to właśnie tam był cmentarz żołnierzy radzieckich z 1945 r. Ekshumowane szczątki znajdują się na zbiorowym cmentarzu w Giżycku.

Budynek Urzędu Miejskiego w

Mrągowie


ok. 1,5 km od Fromborka, na wzniesieniu o wysokości 47 m n.p.m. (tzw. Góra Żurawia). Dysponuje instrumentami do obserwacji nieba - teleskopy, lunety oraz tarasem obserwa-cyjnym.

Obserwatorium Astronomiczne

na Górze Żurawia

19


Kanał Elbląski prowadzi przez dwie krainy geograficzne – Żuławy Wiślane i Pojezierze Iławskie. Za jego początek przyjęto rzekę Elbląg. Dalej wiedzie on przez jezioro Drużno– rez-erwat przyrody (ornitologiczny).Przez jezioro wiedzie szlak z Elbląga do Ostródy. Kanał Elbląski, wraz z unikatowym w Europ-ie zespołem pięciu pochylni – zbudowany został w celu pokonania około 100 m różnicy, jaka dzieli jezioro Drużno od jeziora Piniewo. Autorem projektu był dziewiętnastowieczny inżynier Georg Jakob Steenke. Początek budowy Kanału przypada na 1848 rok Pierwotnie przewożono tu głównie drewno, ale wraz z rozwojem kolei i transportu samochodowego funkcja ta straciła na znaczeniu. Kanał zaczęto wykorzystywać turystycznie organizując rejsy spacerowe. Kanał Elbląski o długości 82 km ze względu na funkcjonujące na nim urządzenia hydrotechniczne jest zaliczany do ewenementów w skali światowej. Niepowtarzalne walory przyrodniczo-krajobrazowe poznaje i podziwia tu corocznie tysiące turystów - pasażerów żeglugi wycieczkowej i indywidualnych wodniaków.

Rejsy Kanałem ElbląskimCały rejs z Elbląga do Ostródy trwa 11 godzin ( 8:00-19:00). System pochylni znajduje się bliżej Elbląga. Płynąc z Ostródy musimy płynąć 11 godzin, aby zobaczyć działanie pochylni. Wyruszając w rejs z Elbląga po 5 godzinach przepłyniemy przez pochylnie.

Kanał Ostródzko-Elbląski w Elblągu

Zabytki, muzea


ZWIEDZANIE Z PRZEWODNIKIEM - w dni powszednie – godz. 11.00, 13.00 - w soboty i

niedziele – o godz. 13.00

Zamek w Rynie jest położony na wzniesieniu pomiędzy Jeziorem Ryńskim i Ołowskim, mieści się przy Placu Wolności. Zbudowany w stylu gotyckim przez wielkiego mistrza zakońu krzyżackiego Winricha von Kniprode w 2 połowie XIV wieku na planie czworoboku z dziedzińcem, w miejscu drewnianej warowni. Był siedzibą komturów, później wójtów krzyżackich. U schyłku XIV wieku komturem na zamku był Konrad von Wallenrode,który zainspirował Adama Mickiewicza do napisania poematu “Konrad Wallenrod”. Po 1525 był siedzibą starostów książęcych. W 1853 przebudowany na więzienie. Zachowały się liczne fragmenty pierwotnego założenia. m.in. wieża z klatką schodową i sklepienia piwniczne. Obecnie Mazurskie Centrum Kongresowo-Wypoczynkowe “Zamek - Ryn” (hotel, restauracja, Centrum Rekreacji).

Legendy i TajemniceKiedy nad Zamkiem zapada zmrok, w księżycowej poświacie, po komnatach przechadza się duch białej damy. Legenda mówi, iż to księżna Anna, zamurowana żywcem w podziemiach. Wśród mieszkańców Rynu krążą również niesamowite opowieści o tajemniczych lochach, łączących zamek z kryptą nieistniejącego już kościoła i pobliskim cmentarzem.

Zamek w Rynie

20


Grunwald (pole bitwy) – obszar położony w odległości 2 km na południowy wschód od wsi Grunwald, pomiędzy Stębarkiem, Łodwigowem i Ulnowem (powiat ostródzki, województwo warmińsko-mazurskie).15 lipca 1410 roku połączone wojska polsko-litewsko-rusko-tatarskie - nazywane także wojskami sprzymierzonymi - (ok. 29 tys. zbrojnych) pod ogólnym dowództwem Władysława Jagiełły odniosły zwycięstwo nad wojskami krzyżackimi (ok. 21 tys. zbrojnych), dowodzonymi przez Ulricha von Jungingena. Bitwa pod Grunwaldem była jedną z największych bitew średniowiecza i zapoczątkowała zmierzch potęgi Zakonu.

W 550. rocznicę bitwy odsłonięto Pomnik Zwycięstwa Grunwaldzkiego, składający się z 3 części:* granitowego obelisku,* jedenastu 30-metrowych masztów symbolizujących sztandary polskich i litewsko-ruskich chorągwi,* amfiteatru z pomieszczeniami muzealnymi Muzeum Bitwy pod Grunwaldem, salą kinową i mapą plastyczną z kolorowych kamieni, pokazującą ustawienie wojsk przed bitwą.

Na polu bitwy znajdują się również:

* ruiny kaplicy pobitewnej,* Kopiec Jagiełły,* pozostałości krakowskiego pomnika grunwaldzkiego, zburzonego przez hitlerowców w 1939 roku

Corocznie około 15 lipca obchodzone są Dni Grunwaldu, organizowane przez Gminę Grun-wald, Związek Harcerstwa Polskiego – “Wspólnotę Drużyn Grunwaldzkich”, wojsko i bractwa rycerskie. Oprócz uroczystości patriotycznych przy Pomniku Zwycięstwa Grunwaldzkiego wielką atrakcją jest inscenizacja bitwy grunwaldzkiej w wykonaniu licznych bractw rycerskich z Polski i zagranicy

Grunwald - pole bitwy

Zabytki, muzea

21


Zespół klasztorny Jezuitów uważany za najpiękniejszy zabytek baroku w Polsce. Największą atrakcją są barokowe organy z 1721r. W czasie gry poruszają się figurki Matki Boskiej, anioła Gabriela i putta z dzwoneczkami. Anioł na środkowej wieży gra na mandolinie, a cherubini obracają się wokół własnej osi.Na teren sanktuarium maryjnego wchodzi się przez barokową bramę z XVIII w. Trójnawowe wnętrze bazyliki przytłacza pełnym przepychu wnętrzem.Kościół ma formę trójnawowej bazyliki z dwuprzęsłowym prezbiterium, czteroprzęsłowym korpusem nawy głównej i emporami nad nawami bocznymi. Kościół jest otoczony przez czworoboczny krużganek odpustowy, z kaplicami narożnymi. Na fasadzie kościoła, przednich kaplic oraz frontowym ramieniu krużganka ustawiono rzeźby dłuta rzeźbiarza Krzysztofa Perwangera. Wnętrze kościoła jest bogato dekorowane, m.in. malowidłami na sklepieniu z lat 1722-1727, autorstwa Macieja Jana Meyera. Sklepienie prezbiterium i nawy głównej (poczynając od prezbiterium) ozdobione jest ilustracjami do zawołań litanii loretańskiej – od Królowej Aniołów do Królowej Wyznawców. Ci ostatni są umieszczeni na sklepieniu ostatniego przęsła nawy głównej (przy chórze), a wśród nich (nad południowym oknem nawy głównej) Jadwiga Śląska, Zygmunt III Waza i św. Kazimierz. Ten sam malarz wykonał część malowideł na sklepieniach krużganka.

Pozostałe wyposażenie kościoła to m.in. ołtarz główny z 1712-1714, dzieło Krzysztofa Peuckera. W ołtarzu głównym honorowe miejsce zajmuje obraz Matki Bożej namalowany w 1640 r. przez Bartłomieja Pensa. Obraz osłonięty jest srebrną sukienką wykonaną (1720) przez złotnika z Królewca Samuela Grew. Dziełem tego samego złotnika jest wykute ze srebra zdobienie tabernakulum. Środkowy obraz w ołtarzu głównym Nawiedzenia NMP i górny Wniebowzięcia NMP malowane są przez Piotra Kolberga. Na pozostałych 8 ołtarzach obrazy malowane są przez kilku autorów, w tym Marcina Altomonte. Za najlepszy jego obraz Świętej Lipce uważa się Obraz Matki Bożej Bolesnej. Organy z 1719-1721 wykonane zostały przez Jana Josua Mosengla z Królewca. Organy posiadają 40 głosów i ruchome figurki, a prospekt organowy wykonał snycerz z Reszla – Krzysztof Peucker. W kościele na pniu drzewa lipowego ustawionym w 1728 r. umieszczona jest rzeźba Matki Boskiej w sukience srebrnej z 1652. Święta Lipka posiada bogaty skarbiec.

Klasztor i Bazylika w Świętej Lipce

Zabytki, muzea

22


Średniowieczna, gotycka katedra - Bazylika Archikatedralna pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Andrzeja Apostoła - najstarsza budowla fromborskiego Wzgórza. Zbudowana w latach 1329 - 1388. Posiada kilka przybudówek, w tym dwie kaplice: św. Jerzego (tzw. Kaplica Polska) i Zbawiciela (zwana kaplicą Szembeka). W katedrze znajdują się jedne z najsłynniejszych w kraju organy barokowe. Fromborską atrakcją kulturalną jest Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej odbywający się we wszystkie niedziele od końca czerwca do sierpnia każdego roku. Koncerty organowe w katedrze fromborskiej mają długą ponad 40-letnią tradycję.

Bazylika Archikatedralna

we Fromborku

Zabytki, muzea


Cały tydzień: Od 9.00 do zmierzchu

Zamek zbudowany został około 1280 roku przez zakon krzyżacki na cyplu nad jeziorem Morąg. Od strony zachodniej i południowej zamek broniony był przez wody jeziora natomiast z pozostałych dwóch stron przekopano fosę. W początkowych latach swojego istnienia był on siedzibą prokuratora krzyżackiego.W części południowo-wschodniej znajdował się podpiwniczony budynek mieszkalny (dom zamkowy) a do niego z północy i zachodu przylegały mury obronne, wewnątrz których powstał dziedziniec. Wjazd na niego prowadził od strony północnej. Cały zamek otaczały dru-gie mury a w ich narożu od strony południowej znajdowała się kwadratowa wieża natomiast przy narożniku północno -zachodnim znajdowała się wieża strzegąca przejazdu bramnego. Tym samym cały wjazd do ówczesnego zamku prowadził od narożnika zachodniego wzdłuż murów zewnętrznych i wewnętrznych tzw. międzymurzem dookoła zamku aż do bramy w części północnej. Warownię otaczała szeroka i głęboka fosa.W 1331 roku rozbudowano założenie i wtedy miał w nim swoją siedzibę wójt krzyżacki. Prace trwały przez pięćdziesiąt lat. Do istniejącego budynku dostawiono po bokach dwa skrzydła mieszkalne i całe założenie mieszkalne było w kształcie litery “U”. Zwiększono także obronność zamku wystawiając w narożniku wschodnim tzw. wieżę ostatniej obrony. U podnóża miała ona kształt okręgu natomiast wyżej ośmioboku.Jeszcze w 1521 roku na zamku przebywał wielki mistrz Albrecht Hohenzollern. Po sekularyza-cji państwa krzyżackiego zamek w Morągu stał się siedzibą Książęcego Starosty. Starostą na zamku został Piotr zu Dohna, który wraz z licznymi dobrami w okolicach Morąga otrzymał także w 70-cio letnią dzierżawę morąski zamekNastępca Albrechta - Jerzy Fryderyk w 1584 roku przeprowadził przebudowę zamku. Kierował nią nadworny architekt księcia - Blasius Berwart.Obecny zamek to północno-zachodnie renesansowe skrzydło, odsłonięte i częściowo nad-budowane fundamenty wszystkich budowli średniowiecznych, murów obronnych a także zrekonstruowane pierwsze kondygnacje dwóch wież i fragmenty gotyckich murów z dawną bramą wjazdową oraz odtworzona na całej długości XIII- wieczna fosa.

Zamek krzyżacki w Morągu

23


Poniedziałek: nieczynne

od 1 września do 19 maja od 9.00 do 16.00 od 20 maja do 31 sierpnia od 9.00 do 17.00

Zamek budowano w latach 1350-1401. Prace budowlane rozpoczęto w rok po przeniesieniu z Ornety (niem. Wormditt) do Lidzbarka Warmińskiego (niem. Heilsberg) siedziby biskupów warmińskich.Rozpoczęta budowa zamku w jego pierwotnym kształcie realizowana była przez biskupów, od Hermana z Pragi do Henryka Sorboma. Budynek wzniesiono na planie czworoboku o wymiarach 48,5x48,5 m. W czasie kadencji biskupa Sorboma dziedziniec zamku otoczony został dwukondygnacyjnymi krużgankami.

Wybudowany w widłach rzek Łyny i Symsarny, zamek chroniony był dodatkowo murami obwodowymi i fosami od południa i wschodu (wschodnia fosa równoległa do Symsarny). W części południowej zamku zlokalizowano przedzamcze. Dojazd do zamku z miasta odbywał się przez Bramę Młyńską po moście przez Łynę do jakby północnego przedzamcza, gdzie umiejscowiony był młyn wodny. Dalej przejechać trzeba było wzdłuż zachodniej strony zamku przez kilka bram do przedzamcza od strony południowej. Przedzamcze to od zamku właściwego oddzielone było suchą fosą. Po przejechaniu mostu na wymienionej fosie można było się dostać na dziedziniec zamkowy przez bramę usytuowaną w centralnej części skrzydła południowego.Bryłę zamku w narożu północno-wschodnim zdobi wieża wysoka, a w pozostałych narożach wieżyczki na konsolach. Wieżyczki te dobudowano po pożarze zamku w 1442 roku. Ostatec-zny kształt uzyskały one w czasie rządów biskupa Watzenrode.

Zamek posiada piwnice, które służyły jako magazyny żywności i więzienie; w ich w części znajdowały się również piece do ogrzewania zamku ciepłym powietrzem. Obecnie część piwnic pod skrzydłem wschodnim przeznaczona jest na sale ekspozycyjne (elementy architektury ogrodowej i armaty z herbami biskupów). W pomieszczeniach parteru głównej bryły zamku znajdowały się: w skrzydle zachodnim kuchnia, w północnym browar i piekarnia, we wschodnim magazyny żywnościowe, w południowym zbrojownia i szkoła dla chłopców pruskich.Dziedziniec lidzbarskiego zamku ze względu na krużganki przypomina dziedziniec Królewsk-iego Zamku na Wawelu. Z dziedzińca przechodzi się po kamiennych schodach (z początków XVII wieku) na główną kondygnację, gdzie znajdują się pomieszczenia reprezentacyjne.

Architektura zamku uzupełniona była przez pałac (zamek średni), dobudowany w 1673 przy skrzydle południowym przez biskupa warmińskiego Wydżgę. Z pałacu tego korzystało 8 biskupów. Pałac został rozebrany w latach 1839-1840. Pozostał po nim zarys fundamentów – między południowym skrzydłem zamku oraz suchą fosą znajdującą się między zamkiem a południowym przedzamczem.

Na dziedzińcu przedzamcza w centralnym miejscu znajduje się barokowy pomnik św. Ka-tarzyny z 1756, ufundowany przez biskupa Grabowskiego. W II poł. XIX w. restaurację zamku prowadził konserwator królewski Ferdinand von Quast.

Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim

Zabytki, muzea

24

Zabytki, muzea


Wybudowany w XIV wieku w stylu gotyckim. Zamek stanowił siedzibę administratora dóbr ziemskich kapituły warmińskiej. Najsławniejszym administratorem pełniącym te obowiązki w latach 1516-1521 był Mikołaj Kopernik. Obecnie w zamku mieści się Muzeum Warmii i Mazur. Zamek zbudowany w latach 1346-1353, składał się z jednego skrzydła po północno-wschodniej stronie czworokątnego dziedzińca. Dojście do zamku, otoczonego pasem murów obronnych i fosą prowadziło od strony Łyny mostem zwodzonym. Południowo-zachodnie skrzydło zamku zbudowano w XV wieku. Wieżę z połowy XIV wieku, położoną w zachodnim narożniku dziedzińca, przebudowano w początku XVI wieku, nadając jej kształt okrągły na czworokątnej podstawie, a wysokość 40 m. Jednocześnie zamkowe mury obronne podwyższono do wysokości 12 m i uzupełniono drugim pasem niższych murów, wz-mocnionych basztami. System zamkowych murów połączono częściowo z murami miejskimi, przez co zamek stał się jak gdyby potężnym bastionem wysuniętym poza miasto i broniącym do niego dostępu. Zamek należał do kapituły warmińskiej, która, wraz z biskupem warmińskim, do 1454 podlegała wojskowej opiece zakonu krzyżackiego. Z tego względu odegrał sporą rolę podczas wojen polsko-krzyżackich. W 1410 po bitwie pod Grunwaldem poddał się bez walki Polakom, w 1414 zaś zdobyli go oni po kilkudniowym oblężeniu. W czasie wojny trzynastolet-niej (1454-1466) przechodził z rąk do rąk. Krzyżacy zagrozili zamkowi i miastu jeszcze w 1521, obrona jednak była tak skuteczna, że poprzestali po jednym, nieudanym szturmie. Kapituła powierzała zarządzanie komornictwem olsztyńskim wybieranemu co roku ze swego grona kanonikowi nazywanemu administratorem. W latach 1516-1521, z krótką przerwą, administratorem komornictwa olsztyńskiego był Mikołaj Kopernik. On właśnie przygotował obronę Olsztyna przed najazdem krzyżackim. W XVI wieku gościli tu też dwaj biskupi warmińscy, a zarazem wielcy pisarze: Jan Dantyszek – “pierwszy poeta sarmacki”, obdarzony cesarskim wawrzynem za “pieśni łacińskie” (1538, 1541) oraz Marcin Kromer z równą swobodą tworzący po łacinie i po polsku dzieła naukowe i literackie (1580). Kromer poświęcił wówczas kaplicę św. Anny, niedawno zbudowaną w południowo-zachodnim skrzydle zamku, a obdarzoną misternym siatkowym sklepieniem.Z czasem oba skrzydła zamku utraciły militarne znaczenie, a dla celów mieszkalnych stały się mało dogodne. W 1758 doprowadzono więc do zamku dojazd od strony miasta i zbudowano z tej strony skrzydło pałacowe, jednocześnie likwidując podgrodzie i część murów. W 1779 zatrzymywał się tutaj Ignacy Krasicki. Po zaborze Warmii (1772) zamek przeszedł na własność zarządu państwowych majątków ziemskich. W 1845 most nad fosą zastąpiono groblą łączącą zamek z miastem, fosę zaś osus-zono. W latach 1901-1911 przeprowadzono generalny remont zamku, naruszono jednakże przy tym wiele fragmentów zabytku, m.in. zmieniono poziom podłóg, a w krużganku wprawiono futryny okienne. Wieżę, przez z górą sto lat pozbawioną hełmu, uwieńczono ponownie w 1926. W 1921 w salach zamku umieszczono muzeum. Zamek także i dzisiaj służy celom muzealnym. W 1945 zamek stał się siedzibą Muzeum Mazurskiego, które dzisiaj nosi nazwę Muzeum Warmii i Mazur. Na zamku znajduje się stała wystawa kopernikowska (zlokalizowana w dwóch pomieszc-zeniach: na krużganku i sali będącej niegdyś prywatnym mieszkaniem administratora). Na ścianie krużganka umieszczona jest astronomiczna tablica doświadczalna z 1517, wykonana

Zamek Kapituły Warmińskiej w

Olsztynie

25

Zabytki, muzea


Aktualnie zamek służy za miejskie centrum biznesu, kultury i rozrywki. Mieści się w nim: Muzeum Ziemi Nidzickiej z ekspozycją etnograficzno-historyczną, Nidzicki Ośrodek Kultury, Bractwo Rycerskie Komturii Nidzickiej, Galeria Autorska Hieronima Surpskiego, pracownia rzeźby i biblioteka miejska. Działa tutaj również hotel oraz restauracja. Wstęp na przedzamcze i na dziedziniec zamku wysokiego wolny, do muzeum płatny. Kompleks otoczony jest gęstym XIX-wiecznym parkiem. Budowę zamku rozpoczęto około 1370 r., a w 1409 roku rezydował już w nim krzyżacki prokurator. Twierdza została zbudowana z cegły na wysokiej kamiennej podmurówce. Na poddaszu, w grubości murów, obiegają zamek krużganki obronne zarówno od strony zewnętrznej jak i od strony dziedzińca. Elewacja od strony zachodniej pokryta jest ciemną cegłą. Zewnętrzną fasadę zdobią też duże ostrołukowe gotyckie okna. W jednej z sal zamkniętej absydą, w której widoczne do dziś są freski z przełomu XIV i XV wieku. Środkowa część pełniła rolę refektarza z czytelnym, choć zniszczonym malowidłem ściennym świętej Weroniki w adoracji aniołów. Refektarz sąsiadował z kancelarią wójta. Spichrze i krużganki obronne mieściły się na ostatnim piętrze zachodniej części zamku. Wieże kryte dachami namiotowymi ozdobiono wnękami i płaskimi dekoracjami, W piwnicach wież znajdowało się więzienie. Nad bramą była zajmująca dwie kondygnacje kaplica zamkowa. W tej części zamku ulokowano komnaty dla gości zakonu, tu też mieszkał wójt oraz kapelan. Rycerze, giermkowie i służba zbrojna kwaterowali w bocznych skrzydłach budowli. Na dziedzińcu zamkowym widoczna była niegdyś studnia zaopatrująca załogę w wodę. W południowo-wschodnim narożniku wznosiła się okrągła wieża. Ślimakowe schody wieży wiodły do pomieszczeń mieszkalnych wschodniego skrzydła. Przedzamcze otoczone murem zbudowano w XVI wieku. To tam znajdowały się stajnie, pracowali rzemieślnicy i zamieszkiwała służba. Drugie, nieistniejące już dziś przedzamcze spłonęło w 1784 roku. W jego miejscu rośnie dziś leciwy dąb. Pod koniec XV wieku zamek otoczono murem zewnętrznym uzbrojonym w dwie okrągłe basteje przystosowaną do broni palnej.

Zamek w Nidzicy

26

Zabytki, muzea


Cały tydzień: 9:00-16:00

Obecnie skansen w Olsztynku zajmuje około 100 ha, znajduje się tu 68 obiektów architek-tonicznych (13 przeniesionych z Królewca) oraz ekspozycje rzadkich gatunków zwierząt gospodarskich polskiego pochodzenia. 30 grudnia 2008 r. Muzeum zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Naro-dowego. Muzeum Budownictwo Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku w prestiżowym Państwowym Rejestrze Muzeów znajduje się pod numerem 99.Muzeum Budownictwa Ludowego - Park Etnograficzny w Olsztynku jest członkiem-założycielem Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce. W roku 2009 Muzeum otrzymało honorową nagrodę im. Oskara Kolberga, za dorobek w popularyzacji kultury ludowej i folkloru.

Muzeum Budown-ictwa Ludowego – Park Etnograficzny

w Olsztynku

Dostępność: całorocznySobota: 9:00-17:00Niedziela: 9:00-17:00

Mosty w Stańczykach inaczej zwane są Wiaduktami w Stańczykach lub Wiaduktami Północy to elementy nieczynnej infrastruktury linii kolejowej łączącej Gołdap z Żytkiejmami.Mosty w Stańczykach inaczej zwane są Wiaduktami w Stańczykach lub Wiaduktami Północy, czasami nazywane są też Akweduktami Puszczy Rominckiej to elementy nieczynnej infras-truktury linii kolejowej łączącej Gołdap z Żytkiejmami.W okolicy Stańczyk ukształtowanie terenu polodowcowego, którego krajobraz charakteryzuje się znacznymi różnicami wysokości względnej, zmusiło budowniczych do wybudowania potężnych wiaduktów nad doliną rzeki Błędzianki.Mosty należą do najwyższych w Polsce. Konstrukcja jest pięcioprzęsłowa, długości 180 m, wysokość do 36,5 m.

Mosty w Stańczykach

27

Zabytki, muzea


Poniedziałek: 9:00-17:00Wtorek: 9:00-17:00

Środa: 9:00-19:00Czwartek: 9:00-17:00

Piątek: 9:00-17:00

Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie znajduje się w gotyckim zamku kapituły warmińskiej.Za datę założenia Muzeum Warmii i Mazur przyjmuje się 29 marca 1945, tzn. dzień przybycia Hieronima Skurpskiego do Olsztyna. Początkowo istniało ono pod nazwą „Muzeum Mazur-skie”, a od roku 1975 już jako „Muzeum Warmii i Mazur”. Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie znajduje się w gotyckim zamku kapituły warmińskiej.Za datę założenia Muzeum Warmii i Mazur przyjmuje się 29 marca 1945, tzn. dzień przybycia Hieronima Skurpskiego do Olsztyna. Początkowo istniało ono pod nazwą „Muzeum Mazur-skie”, a od roku 1975 już jako „Muzeum Warmii i Mazur”.

Muzeum prezentuje zabytki z regionu Warmii i Mazur z zakresu archeologii, historii, numiz-matyki, sztuki, rzemiosła artystycznego, piśmiennictwa, kultury ludowej. Zawiera zbiory pochodzące w dużej mierze z muzeów z terenu byłych Prus Wschodnich m.in. z Heimat-musem w Olsztynie. Charakter zbiorów tworzą m.in. kolekcje: rzeźby gotyckiej, malarstwa religijnego Warmii, portretu holenderskiego, wyrobów konwisarskich i ludwisarskich, grafiki współczesnej. Kolekcje te pięknie prezentują się we wnętrzach, które niegdyś służyły admin-istratorowi dóbr kapituły warmińskiej. W latach 1516-1521 funkcję tę pełnił Mikołaj Kopernik. Do dziś na ścianie krużganka pozostała unikalna pamiątka po jego pobycie – własnoręcznie wykonana doświadczalna tablica astronomiczna z roku 1517, a w zbiorach biblioteki przechowywany jest jedyny w Polsce inkunabuł medyczny z biblioteki Mikołaja Kopernika.

Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

28

Zabytki, muzea


Poniedziałek: nieczynneWtorek: 9:00-17:00

Środa: 9:00-17:00Czwartek: 9:00-17:00

Piątek: 9:00-17:00Sobota: 9:00-17:00

Niedziela: 9:00-17:00

Poza sezonem wystawy czynne w godzinach od 10.00 do 16.00 (październik - maj)

Muzeum Przyrody w Olsztynie jest najmłodszym oddziałem Muzeum Warmii i Mazur. Siedzibę muzeum stanowi secesyjny pałacyk z końca XIX wieku, znajdujący się przy ulicy Metalowej. W jego zasobach zgromadzono dotąd ok. 18900 eksponatów. W większości są to zbiory zoo-logiczne, botaniczne i geologiczne. Odwiedzającym udostępniona jest również stała wystawa pt. “Zwierzęta Warmii i Mazur”. Muzeum prowadzi także działalność naukowo-badawczą oraz edukacyjno-popularyzatorską.Zostało powołane z dniem 1 stycznia 2000 r., jednak już wcześniej, od 1956 r., funkcjonował Dział Przyrody Muzeum Warmii i Mazur, a gromadzenie zbiorów przyrodniczych rozpoczęto w roku 1951. Zaczątkiem kolekcji były przejęte zbiory poniemieckie: 38 okazów zwierząt – w większości uszkodzonych, 12 skrzyń z 284 eksponatami geologicznymi oraz dobrze zachowany zielnik Hansa Steffena, liczący ok. 460 arkuszy. W ciągu dalszych lat działalności kolekcja szybko powiększała się. Organizowano cieszące się ogromnym zainteresowaniem czasowe wystawy przyrodnicze, przeważnie poza Olsztynem. Przybywające duże gabarytowo eksponaty (np. dermoplastyczne postacie zwierząt, w tym takich ssaków jak: żubr, dzik, wilk) wymagały odpowiednich magazynów, na które nie było miejsca w dotychczasowej siedzibie Działu - w Muzeum Warmii i Mazur. Niestety, nie było też możliwe zorganizowanie stałej ek-spozycji przyrodniczej, stąd dość wcześnie zaczęto czynić starania o utworzenie oddzielnego Muzeum Przyrody.Dopiero w 1982 r. Dział Przyrody otrzymał od władz miasta dwa budynki: eklektyczny pałac z końca XIX w. (w bardzo złym stanie technicznym i wraz z lokatorami) oraz dawną wozownię, która w 1994 r. została przebudowana i wyremontowana - obecnie mieszczą się w niej maga-zyny muzealne, biblioteka, jedna z sal edukacyjnych oraz pracownie. Kilkanaście lat później - w 1999 r. - restauracji doczekał się pałac, przeznaczony na wystawy przyrodnicze. Inwestycja ta w całości została zrealizowana ze środków rządu szwedzkiego i współpracującej z wojewódz-twem warmińsko-mazurskim, położonej na południu Szwecji prowincji Halland, w ramach projektu pilotażowego pt. “Hallandzki model konserwacji zabytków w olsztyńskiem”.

Muzeum Przyrody w Olsztynie

29

Zabytki, muzea


Zamek w Reszlu to wybudowany w drugiej połowie XIV wieku zamek położony w pobliżu rzeki Sajny. Był to jeden z tzw. zamków biskupich. Położony jest nad brzegiem rzeki Sajny, w południowo-wschodniej części miasta.Obecnie na zamku mieści się m.in. oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, hotel i restauracja.

Na dziedziniec zamkowy wchodzimy przez bramę wjazdową w skrzydle zachodnim. W skrzy-dle tym oraz w części północnej zamku zachowały się najlepiej pozostałości średniowiecznych obwarowań.

Po zewnętrznej stronie bramy przetrwały prowadnice do okutych bron, na które zamykano otwór wejściowy. W wyższych kondygnacjach istnieją do dziś machikuły, to jest otwory służące do rzucania kamieni oraz lania wrzątku i roztopionej smoły na oblegających. Jest to rzadkość w zachowanych do chwili obecnej budowlach obronnych.

W skrzydłach zachodnim i północnym znajdują się poza tym ganki obronne obiegające dawniej cały zamek. Dawny zamek otaczały mury obwodowe, zachowane doskonale w części północnej. Biegły one wzdłuż obecnej ulicy Podzamcze i były przebite w południowo-zachodnim narożniku bramą wjazdową wychodzącą na fosę. Z bramy przerzucano przez fosę most. Z baszt zewnętrznych zachowały się do dziś tylko dwie w części północnej: gdanisko z przewieszką do głównego korpusu budowli oraz narożna baszta Wincentego Pola, odnowiona w roku 1965. W. gdanisku znajdowało się miejsce ustępowe dla załogi zamkowej, co jest charakterystyczne dla zamków na Warmii i Mazurach.

Dziedziniec zamkowy obiegały pierwotnie krużganki, dołem murowane, na piętrze drewni-ane; służyły one do komunikacji między poszczególnymi skrzydłami zamku. Krużganki oraz pierwotną zabudowę dziedzińca zniszczyły na początku XIX wieku dwa pożary. 27 maja 1806 roku spłonęła wielka baszta narożna, -w której Prusacy urządzili wojskowy magazyn alkoholu; 21 czerwca 1807 roku ofiarą płomieni padł cały zamek, podpalony - jak wspomniano przez - więźniów.

Zamek w Reszlu

30

Zabytki, muzea


“Kto ma Sztynort ten posiada Mazury” miał powiedzieć Ignacy Krasicki do Ernsta von Lehn-dorffa, zauroczony urokiem posiadłości hrabiego. Urok miejsca pozostał do dzisiaj.

Pałac Lehndorffów powstawał przez wiele lat. Pierwsza wersja powstała w XVI wieku, kolejna w latach 1554-1572, jednak zasadniczą część budowy przeprowadziła w latach 1689-1691 trzecia żona Gerharda Lehndorffa - Maria Eleonora. Powstał wtedy dwukondyg-nacyjny budynek z charakterystyczną więźbą dachową. Dębowe schody były ozdobą sieni pałacu. Przepiękne wnętrze z dekoracyjnymi kominkami, malowanymi olejno plafonami i przepięknymi sztukateriami tworzyło niepowtarzalny klimat. Przed budynkiem znajdował się dziedziniec z cudownym widokiem na Jezioro Sztynorckie. W północnej części rezydencji znajdował się spory park. W latach 1650-1680 posadzono słynne sztynorckie dęby. Park okalający pałac był jednym z największych w tamtym okresie. Liczył sobie ponad 18 hektarów. Cały teren był zadbany, ukwiecony, obsadzony wieloma gatunkami drzew. Znajdowały się tam również rzeźby parkowe, natomiast na jednej z polan w 1741 roku powstał zegar słoneczny. W XIX wieku rozbudowano pałac, natomiast w parku powstała neogotycka kaplica i neoklasycystyczna herbaciarnia. Ostateczny kształt pałac uzyskał w latach 1860-1880. Do końca II wojny światowej był siedzibą rodu Lehndorff-Mgowskich. Ostatni właściciel z tego rodu - Heinrich von Lehndorff został zabity w 1944 za udział w spisku na życie Hitlera.Obecnie pałac został przekazany Polsko-Niemieckiej Fundacji Ochrony Zabytków Kultury.

Pałac Lehndorffów w Sztynorcie

31

Zabytki, muzea


Piramida to grobowiec rodzinny pruskiego rodu baronów von Fahrenheid, zbudowany w 1811 w mazurskiej wsi Rapa. Zaprojektowany został przez duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena. Charakterystyczną cechą budowli jest kształt, przypominający starożytne egipskie piramidy.Wzorowana na piramidach egipskich konstrukcja ma sklepienie wewnętrzne pochylone pod kątem 51°52’, czyli identycznym jak w piramidach egipskich. Podstawa zbudowana jest z kami-enia polnego, na planie kwadratu. Zewnętrzne wymiary piramidy wynoszą: wysokość: 15,9 m., długość boku podstawy: 10,4 m.

Droga ze dworu w Rapie do piramidy biegła specjalnie usypaną na bagnistym terenie groblą. Podobno wzdłuż niej, na całej długości, ustawione były rzeźby. Ciała złożone w grobowcu rzeczywiście uległy mumifikacji pomimo bardzo wilgotnego terenu.

Tak niezwykła w kształcie budowa obrosła na przestrzeni lat w kilka legend dotyczących jej powstania i historii. Jedna z opowieści głosi, jakoby powracający z podróży baron zastał martwymi siedmioro członków swojej rodziny i dla nich zbudował grobowiec w kształcie piramidy. Według tego podania, w czasie peregrynacji Friedricha miało dojść do niesnasek w rodzinie. Na wieść o rychłym powrocie męża, pani Fahrenheid zorganizowała obiad mający doprowadzić do pojednania między zwaśnionymi kuzynami. W trakcie obiadu doszło do tragedii - wszyscy biesiadnicy zatruli się śmiertelnie grzybami. His-toria ta jest z pewnością nieprawdziwa - wprawdzie niektórzy z domniemanych uczestników obiadu rzeczywiście zostali pochowani w piramidzie, jednak o wiele lat później. Np. Johann Friedrich von Fahrenheid w 1834 roku, a Wilhelmine von Fahrenheid, organizatorka obiadu, w 1847 roku.

Inna, współcześniejsza już legenda, opowiadana przez niektórych okolicznych mieszkańców dotyczy braku głów u pochowanych. Według niej, w czasach, gdy grobowcem nikt się już nie opiekował, zaraza zabiła całe bydło w okolicy. Ludzie mieli podejrzewać, że leżące w piramidzie zwłoki są złymi marami, gdyż się nie rozkładają, i to one spowodowały pomór. Chcąc zwalczyć złe moce pozbawiono ciała głów. W istocie najprawdopodobniejsze jest, że zbezczeszczenie zwłok dokonało się podczas dewastacji dokonanej przez czerwonoarmistów w 1945 roku.

Piramida w Rapie

32

Zabytki, muzea


Cały tydzień: od 8:00 do zapadnięcia zmroku

Wilczy Szaniec (niem. Wolfsschanze) to główna kwatera Hitlera i Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych w latach 1941-44. Znajduje się w lesie gierłoskim, na wschód od leżącej na skraju lasu wsi Gierłoż i 8 km na wschód od Kętrzyna (obecnie w woj. warmińsko-mazurskim).20 lipca 1944 Claus von Stauffenberg i Werner von Haeften dokonali tu nieudanego zamachu na życie Hitlera.“Wilczy Szaniec” przecinała linia kolejowa Kętrzyn – Węgorzewo i równoległa do niej szosa Gierłoż – Parcz. Kwatera miała powierzchnię 250 ha i otoczona była pierwotnie zasiekami a następnie także polem minowym. Co kilkaset metrów ustawione były kilkunastometrowej wysokości drewniane wieże obserwacyjne, a na terenie suchym także betonowe stanowiska ckm.Do kwatery prowadziły trzy strzeżone wartowniami wjazdy. Wartownia zachodnia znajdowała się na skraju lasu na wysokości majątku Gierłoż (niem. Gut Görlitz). Wartownia wschodnia położona była na szosie w polu, od strony wsi Parcz, około 300 m od aktualnej granicy lasu. Na południowy wschód od centrum, obok szosy Gierłoż – Parcz znajdowało się zapasowe lądowisko dla samolotów kurierskich. Jadąc na południe z centrum kwatery przejeżdżało się do wartowni południowej, a dalej do szosy Kętrzyn – Giżycko, za którą znajdowało się właściwe lotnisko kwatery w Wilamowie. Dodatkowo, w centrum kwatery, znajdowały się także tzw. wartownia oficerska strzegąca wjazdu na teren pierwszej strefy zakazanej oraz wartownia kolejowa na zjeździe z szosy na stację kolejową. Żadna z wartowni nie dotrwała do chwili obecnej, a jedynymi pozostałościami ich lokalizacji są kawałki dachówek. Oprócz ogrodzenia zewnętrznego, strefy zakazane I. i II. wygrodzone były około dwumetrowej wysokości płotem z siatki zwieńczonej drutem kolczastym, gdyż oprócz wjazdu do kwatery, kontroli podlegał również ruch pomiędzyW dawnym budynku Gwardii Przybocznej, mieści się hotel i restauracja - idealne miejsce dla zwiedzających okoliczne atrakcje oraz doskonała baza wypadowa dla szukających wypoc-zynku w Mazurskich lasach. Z Wilczego Szańca można zwiedzić okoliczne: Węgorzewo, Świętą Lipkę, Zamek w Reszlu, Mamerki, Kętrzyn lub Giżycko.HOTEL (mieszczący się w budynku Straży Przybocznej) posiada 55 miejsc noclegowych. Na miejscu istnieje możliwość wynajęcia przewodnika, który oprowadzi Państwa po Wilczym Szańcu, bądź zwiedzić kwaterę po wyznaczonych szlakach wedle własnego uznania.W hotelu - w budynku dawnego bunkra, w którym mieściły się pomieszczenia Gwardii Przy-bocznej, znajduje się restauracja serwująca przepyszne dania kuchni mazurskiej. W sezonie let-nim dla gości zwiedzających historyczne ruiny otwarty jest również ogródek piwny oraz snack bar. Na przestronnym, zalesionym terenie usytuowane jest ogrodzone pole kempingowe z natryskami i dostępem do elektryczności.

Na terenie byłego lotniska nieopodal kwatery znajduje się siedziba aeroklubu “Krainy Jezior”, gdzie można zamówić loty widokowe oraz wziąć udział w licznych imprezach lotniczych. Okolica zaprasza wędkarzy, grzybiarzy, amatorów sportów wodnych, jazdy konnej, off roadu oraz miłośników dzikiej przyrody. Z pobliskiego Węgorzewa (30km) można malowniczą trasą, po starych, poniemieckich torach przejechać drezyną ręczną lub spalinową, aż do samej Gierłoży.

Wilczy Szaniec - Kwatera Hitlera w

Gierłoży

33

Zabytki, muzea


Muzeum czynne: w okresie od 1.05.-31.10: codziennie, oprócz poniedziałków i dni

poświątecznych w godz. 9.30-17.00 w okresie od 1.11-30.04: codziennie oprócz

poniedziałków, wtorków i świąt w godzinach 9.30-17.00

Położona w Puszczy Piskiej tuż nad jeziorem Nidzkim. Przeszła do historii dzięki pobytom w niej wybitnego polskiego poety Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, który po raz pierwszy przybył do Prania w lipcu 1950r. Tu stworzył wiele ze utworów takich jak “Rozmowa liryczna”, “Spotkanie z matką”, “Księżyc” , “W leśniczówce”. Leśniczówka Pranie, przed wojną Seehorst, powstała około 1880r i była leśnictwem wsi Krzyże. Polska nazwa “Pranie” wzięła się od łąki nad którą leży leśniczówka , a która jak mówili Mazurzy “prała” czyli osnuwała się mgłą , dymiła . Położona w Puszczy Piskiej tuż nad jeziorem Nidzkim. Przeszła do historii dzięki pobytom w niej wybitnego polskiego poety Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, który po raz pierwszy przybył do Prania w lipcu 1950r. Przyjeżdżał z Warszawy przez kolejne trzy lata, jako gość ówczesnego leśniczego Stanisława Popowskiego. W 1952r. wraz z żoną Natalią snuł plany zamieszkania na stałe w okolicy jeziora Nidzkiego, które zniweczyła nagła śmierć poety w grudniu 1953 r. W 1980r. w Praniu utworzono Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego jako oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach.

W leśniczówce powstały ważne utwory: Kronika Olsztyńska, Niobe, Wit Stwosz, Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, Pieśni, Ezop świeżo malowany, Rozmowa liryczna, Spot-kanie z matką, Księżyc , W leśniczówce, Chmiel na rogach jelenich, Ojczyzna i inne.

W leśniczówce w lipcu i sierpniu odbywają się poranki poetyckie połączone z recytacją wierszy Gałczyńskiego w interpretacji wybitnych aktorów i prezentacją muzyki poważnej. Latem Pranie odwiedza wielu gości spragnionych kontaktu ze sztuką. Spotkać i usłyszeć

Leśniczówka Pranie- Muzeum K.

I. Gałczyńskiego

34

Zabytki, muzea


Wojnowo to niezwykle ważne miejsce pod względem sakralnym. Nad jeziorem Duś, w zachodniej części wsi znajduje się Klasztor Staroobrzędówców (starowierców).W maleńkim Wojnowie od lat żyją zgodnie wyznawcy czterech religii: katolicy, ewangelicy, prawosławni i starowiercy. Ci ostatni, nazywani też na cześć pustelnika ascety Filiponami, to wyznawcy prawosławia, którzy odrzucili reformy wprowadzone w XVII w. przez patriarchę Nikona. Prześladowani w Rosji, osiedlili się na Suwalszczyźnie, ale tam też popadli w kłopoty, bo religia zakazywała im służby wojskowej. W 1825 r. Filiponom pozwolono osiedlać się w Prusach. W zamian za kolonizację Puszczy Piskiej mogli żyć według reguł swojej wiary. Powstały wówczas także wsie Ukta, Iwanowo, Onufryjewo i Piaski, ale religijnym sercem społeczności stało się Wojnowo. W 1836 r. Ławrientij Rastropin założył nad jeziorem Duś pustelnię, którą w 1847 r. przekształcono w klasztor męski. W drugiej połowie XIX w. klasztor podupadł, bo wielu starowierców (łącznie z przeorem) przeszło na prawosławie. Odrodzenie nastąpiło w 1885 r., kiedy przybyła z Moskwy zakonnica Eupraksja osadziła w Wojnowie swoje mniszki. Świątobliwe kobiety uprawiały rolę, opiekowały się też starcami i kalekami. Po unii z Kościołem prawosławnym, do jakiej doszło w 1914 r., zaczęło ubywać i wiernych, i mniszek. Ostatnia przeorysza zmarła w 1972 r. Klasztor pozostaje obecnie w rękach prywatnych, a każdy zwiedzający jest tu mile witany. W będącej centrum założenia molennie uwagę przyciągają nie tylko zabytkowe ikony, ale też wiszące w przedsionku stare zdjęcia przedwojennego Wojnowa i jego mieszkańców. W głównej sali molenny wisi olbrzymi srebrny żyrandol, ufundowany w 1910 r. przez bogate-go kupca opłakującego śmierć żony. Zmarła miała 32 lata i właśnie tyle świec umieszczono w żyrandolu. Nastrój panujący w klasztorze i na pobliskim cmentarzyku sprzyja medytacji.

Klasztor Staroobrzędowców

w Wojnowie

35

Przyroda


Utworzony został w 1957 roku i obejmuje jezioro Gaudy oraz przylegające do niego od strony wschodniej bagna. Celem ochrony jest zachowanie miejsc lęgowych ptactwa wodno-błotnego oraz zespołów roślinności torfowiskowej.Występują tu takie gatunki jak: bąk, podgorzałka, krakwa, cyranka, żuraw, kropiatka, zielonka, wodnik, strumieniówka, świerszczak, podróżniczek, słowik szary. Jesienią na jeziorze gromadzi się do kilku tysięcy ptaków wodnych, które znajdują tu bezpieczne miejsce żerowania i odpoczynku. Okoliczne bagna są z kolei noclegowiskiem żurawi. Rezerwat jest trudno dostępny ze względu na rozległe i niebezpieczne bagna. Taflę jeziora można zobaczyć jedynie od strony wsi Rudniki i Kamieniec, które znajdują się na trasie żółtego szlaku przyrodniczo-historycznego.

Rezerwat „Gaudy”


Jest największą rzeką wpadającą do Wielkich Jezior Mazurskich. Najpopularniejsza trasa spływu rozpoczyna się w Sorkwitach i kończy w miejscowości Ruciane-Nida.Zapraszamy do obejrzenia malowniczych krajobrazów Krutyni w krótkim filmiku poniżej.Rzeka ma źródło na północ od wsi Warpuny. Przepływa przez liczne jezio ra (Warpuńskie, Zyndackie i Gielądzkie, Lampackie, Lampasz, Kujno, Dłu gie, Białe, Gant, Zyzdrój Wielki i Mały, Spychowskie, Zdróżno, Uplik, Mo kre, Krutyńskie, Gardyńskie), uchodzi do jeziora Bełdany w okolicy wsi Iznota. Długość szlaku wynosi 102 km, w tym 60 km to woda stojąca. Najpopu-larniejsza trasa spływu rozpoczyna się w Sorkwitach i kończy w miejscowości Ruciane-Nida.Jedną z ciekawostek na szlaku jest 1,5-kilometrowy odcinek rzeczki Sobiepanka (niedaleko Sorkwit), której nurt może płynąć w obie strony. Przy braku szczęścia uczestnicy spływu wiosłują tam więc pod prąd.

Spływ kajakowy rzeką Krutynią

36

Przyroda


Zapraszamy do odwiedzenia unikalnego miejsca: Bocianiej stolicy!Żywkowo, to malowniczo położona wieś w gminie Górowo Iławeckie, tuż przy granicy z Obwodem Kaliningradzkim.W tej niewielkiej wsi, na dachach 9 gospodarstw, od marca do września żyje około 150 bocianów. Na terenie gospodarstwa należącego do Polskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków znajduje się wieża widokowa z której można obserwować ptaki. Jest też sklepik z pamiątkami. W gospodarstwie hodowane są również koniki polskie i krowy polskiej rasy czerwonej.We wsi na drzewach, dachach, słupach i kominach bociany białe zbudowały 52 gniazda, spośród których w zależności od roku zasiedlają od 35 do 50 gniazd.Jest to jedna z największych kolonii bocianich na Warmii i Mazurach, a na pewno jest to wieś o największym zagęszczeniu bocianów na mieszkańca. Warto dodać, że okolice wsi to doskonałe tereny do pieszych wędrówek i przejażdżek rowerowych.

Bociania Wieś Żywkowo


Pojezierze Iławskie należy do jednych z nielicznych regionów w kraju, który stwarza dogodne warunki do obserwacji ptaków wodno-błotnych.Okoliczne lasy i jeziora są ostoją ptaków o randze europejskiej. Turysta uzbrojony w lunetę i aparat napotka tu między innymi podgorzałkę i derkacza. Na pojezierzu zlokalizowano ponad 100 gniazd orła bielika, orlika krzykliwego, rybołowa, kani rudej, kani czarnej i bociana czarnego. Niewiele jest w Polsce, a może i w Europie miejsc, gdzie tak licznie bytują duże ptaki drapieżne. Wśród rozległych lasów i licznych jezior znalazł znakomite warunki gniazdowania orzeł bielik – symbol naszej państwowości.

Obserwacja ptaków wodno-

błotnych

37

Przyroda


Rezerwat Borki, pow. 235,00 ha, nadleśnictwo Borki. Florystyczny. Fragment Puszczy Boreckiej. Różnorodna rzeźba terenu. Występują m.in. perkoz, bocian czarny, kania czarna, orzeł bielik, kobuz, bekas, rybołów, słonka. Bogata fauna. Rezerwat Borki jest położony w województwie warmińsko-mazurskim na terenie gminy Kruklanki. Pod względem administracyjno-leśnym jest położony na terenie Nadleśnictwa Borki w leśnictwie Lipowo, a jego ogólna powierzchnia wynosi 235,04 ha. Występują grądy grabowo-lipowe, olsy, łęgi, bory świerkowe. Występują m.in. perkoz, bocian czarny, kania czarna, orzeł bielik, kobuz, bekas, rybołów, słonka. Bogata fauna, spotkać można m.in. żubra, rysia, łosia, jelenia, wilka, lisa, jenota i dzika. Siedziba Nadleśnictwa mieści się w Kruklankach na ul. 22 Lipca 4. Bezpośredni nadzór nad rezerwatem sprawuje Nadleśniczy Nadleśnictwa Borki mgr inż. Krzysztof Wyrobek.

Rezerwat “Borki” w Borkach


W miejscowości Swobodna znajduje się jezioro Limajno zwane „Perłą Warmii”, posiadające I klasę czystości wód. Nad jeziorem znajduje się ośrodek wypoczynkowy.W miejscowości Swobodna znajduje się jezioro Limajno zwane „Perłą Warmii”, posiadające I klasę czystości wód. Nad jeziorem znajduje się ośrodek wypoczynkowy.Atrakcyjne turystycznie, otoczone lasami, z wyspą (zamieszkaną przez kormorany i bobry) i dwoma półwyspami obfitującymi w maliny. Wokół jeziora prowadzi trasa rowerowa o długości ok. 12 km. Położone są nad nim dwie miejscowości Swobodna i Cerkiewnik, a także ośrodek wczasowy Leśne Wzgórze z nowym pomostem i kąpieliskiem.

Jezioro Limajno w miejscowości Dobre

Miasto

38

Przyroda


Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego utworzony został w 1993 roku. Rozpościera się w centralnej części Pojezierza Iławskiego na powierzchni 20 045 ha.W granicach Parku utworzono kilka rezerwatów przyrody, chroniących liczne unikalne fragmenty lasów, terenów lęgowych ptactwa leśnych jezior i torfowisk. Wśród nich należy wyróżnić rezerwaty: Jezioro Czerwica – utworzone w celu ochrony kolonii kormoranów, Jezioro Karaś i Jezioro Gaudy – chroniące miejsca lęgowe ptactwa wodnego, błotnego i interesujące zespoły roślinności oraz unikatowe Jezioro Jasne z przejrzyście czystą wodą. Na terenie Parku znajduje się 31 akwenów wodnych, na czele z najdłuższym jeziorem Polski – Jeziorakiem. Stwierdzono tu występowanie 187 gatunków kręgowców, w tym 135 gatunków ptaków (116 chronionych), 32 gatunków ssaków, 11 gatunków płazów i 5 gatunków chronionych gadów. Wśród licznych gatunków objętych ochroną występuje wiele zwierząt zagrożonych wyginięciem w skali kraju, a nawet świata. Do gatunków ptaków zagrożonych globalnie należą występujące na terenie parku: orzeł bielik, derkacz i podgorzałka. Równie ciekawy i bogaty jest świat roślinności.

Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego

Zachowanie tym obszarom naturalnego charakteru przyczyniło się do występowania w nich dużej różnorodności ptaków i roślin.Rezerwat Staświńskie Łąki, pow. 647,50 ha, gmina Wydminy. Florystyczny. Zbiorowisko śmiałka darniowego, wierzby szarej, purpurowej, rokity i pięciopręcikowej. Ostoja cietrzewia - ptaka coraz rzadziej dziś spotykanego. Dzięki dużemy u działowi pięknie kwitnących roślin łąki należą do bardzo efektownych elementów krajobrazu.


Rezerwat Staświńskie Łąki

39

Przyroda


Na całej długości wschodnich granic przylegają do miasta rozległe Lasy Wichrowskie, które zachwycają bogactwem natury. Liczne jeziorka, różnorodność gatunków roślin i zwierząt tworzą niepowtarzalny urok leśnej krainy. Uroku dodaje płynąca wśród morenowych wzgórz rzeka Łyna.

Lasy Wichrowskie


Aby uchronić najpiękniejsze zakątki Mazur powstają rezerwaty, parki krajobrazowe oraz pomniki przyrody. Nie wszystkie są dostępne dla turystów, obowiązuje tam ograniczenie poruszania się (zakaz palenia ognisk, rozbijania biwaków).Rezerwat Bagna Nietlickie, pow. 513 ha, gmina Miłki. Ostoja ptaków błotnych i wodnych: największe w Polsce zlotowisko żurawi, miejsce lęgowe m.in. bąka, cietrzewia, kropiatki, derkacza, orlika krzykliwego, rybitwy czarnokropiatki, wodniczka.

Rezerwat Bagna Nietlickie

40

Przyroda


Odwiedź urocze miejsce romantycznych spotkań, tak zwane Źródełko Miłości.Idąc brzegiem Jeziora Czos, za amfiteatrem można dojść do miejsca romantycznych spotkań, tak zwanego Źródełka Miłości. W Mrągowie znana jest legenda, że jeśli zakochani napiją się wody ze źródełka, ich miłość będzie trwać po grób. Współcześni zakochani również odwiedzają to miejsce – piękne zwłaszcza wczesną wiosną, kiedy zakwitają białe i żółte zawilce.

Źródełko Miłości w Mrągowie


Jezioro Czos jest polodowcowym jeziorem rynnowym. Linia brzegowa jest urozmaicona i rozwinięta. Powierzchnia - 281,3 ha, max. głębokość - 42,6 m. Brzegi jeziora są wysokie, otoczone pagórkami. Na północno-zachodnim brzegu zlokalizowane są kąpieliska miejskie, przystanie oraz kempingi. Jezioro za pośrednictwem rzeki Dajny łączy się z jeziorami: Wierzbowskim, Czarnym, Kot i Junem. W połowiu ryb dominują leszcze, okonie, szczupaki i węgorze.

Jezioro Czos w Mrągowie


Odwiedź mrągowski park posiadający swoją fascynującą historię. W okresie międzywojennym należał do najpiękniejszych parków w Prusach Wschodnich.Park Słowackiego leży na obrzeżach miasta, przy ulicy Wolności. W okresie międzywojennym należał do najpiękniejszych parków w Prusach Wschodnich. Mieściła się tu restauracja Waldheim, a wypoczywający mogli korzystać z kortów tenisowych, strzelnicy i placów zabaw. Wszędzie były alejki, fontanny, oświetlane wieczorami przez lampiony. Dziś spacerując alejkami można podziwiać różnorodny drzewostan.

Park Słowackiego w Mrągowie

41

Przyroda


Wtorek: 10.00-17.00Środa: 10.00-17.00

Czwartek: 10.00-17.00Piątek: 10.00-17.00

Sobota: 10.00-17.00Niedziela: 10.00-17.00

Spacer wśród oswojonych jeleni pasących się na pięknie położonych pastwiskach nad jeziorem Kuc to jedyna okazja aby odwiedzić oswojone stadka danieli, muflonów oraz saren. A także możliwość obejrzenia jeleni sika, kóz, królików...Po lub przed spacerem wizyta w muzeum Stacji. Bogate zbiory poroży jeleni, danieli, saren i rogi muflonów, unikalne kolekcje zrzutów obrazujące rozwój poroża. Wystawa fotografii przyrodniczej oraz specjalne seanse slajdów autorstwa L. K. Sawickiego pt. „Przyroda Polski”, ilustrowanych muzyką, odgłosami przyrody i zwierząt.

Ferma jeleniowatych i muzeum przyrod-

nicze w Kosewie Górnym


Wyspa Kormoranów - wyspa na jeziorze Dobskim o powierzchni około 2 ha. Wyspa jest rezer-watem przyrody i nie wolno do niej przybijać ani przy niej cumować, gdyż jest miejscem gni-azdowania kormoranów i czapli siwej. Z tego też względu wokół wyspy jak i na całym jeziorze obowiązuje strefa ciszy czyli zakaz używania silników spalinowych i sygnałów dźwiękowych. Wyspa jest specyficzną atrakcją turystyczną gdyż stwarza możliwość obserwacji kormoranów, a także dzięki charakterystycznym, częściowo uschniętym od ptasich odchodów drzewom.Gniazduje na wysokich lipach i wiązach, na pół uschniętych z powodu oddziaływania trującego guana tych ptaków. Bardzo ciekawe jest zgodne współżycie czapli i kormoranów. Na zwiedzanie wyspy najlepiej wybrać się jachtem lub małym statkiem wycieczkowym.

Wyspa Kormoranów - Wysoki Ostrów


Rezerwat utworzony został w 1991 roku w celu zachowania noclegowisk oraz ostoi wielu rzadkich gatunków ptaków.Utworzony został dla ochrony miejsc gniazdowania i żerowania rzadkich gatunków ptaków i zachowania noclegowisk żurawi. Rezerwat o powierzchni 147,09 ha położony jest blisko nieistniejącej już wsi Małga. Jest domem wielu gatunków zwierząt. Małga (dawna Malga) wieś chłopska, dziś trudno nawet odnaleźć tę miejscowość. Po tętniącej życiem wiosce zostały tylko ukryte w gęstwinie leśnej fundamenty domów i cmentarze. Położona ok. 10 km na południe od Jedwabna. Na początku lat 50. Władze zdecydowały o likwidacji wioski i utworzyły na jej terenie poligon wojskowy. Do dziś zachowała się jedynie: wieża kościoła, cmentarz i stanow-iska archeologiczne, które podlegają ochronie. Wieża kościoła wzniesiona została w 1902r. w stylu neogotyckim, w technologii murowanej. Niegdyś wieża zajmowała wraz z kościołem centralne miejsce wsi. Dziś pokryta jest deskami, które są w złym stanie technicznym. Dawniej na tejże wieży wisiały dwa dzwony (zostały wykradzione przez Rosjan). Fragment ściany frontowej na wysokości ok. 2m wykonany jest z kamienia.

Rezerwat Przyrody Małga

42

Przyroda


Tajemniczy, magiczny, piękny... Mazurski Park Krajobrazowy to miejsce, które musi znaleźć się na trasie Twojej wycieczki.W granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego znajduje się największe w Polsce jezioro Śniardwy oraz północna część Puszczy Piskiej z rzeką Krutynią. Park położony jest na terenie województwa warmińsko-mazurskiego i obejmuje swoimi granicami części gmin: Piecki, Mrągowo, Swietajno, Ruciane Nida, Mikołajki, Orzysz i Pisz, zajmując pogranicze trzech powiatów: mrągowskiego, piskiego i szczycieńskiego.Powierzchnia Mazurskiego Parku Krajobrazowego wynosi 53 655 ha, a jego strefy ochronnej 18 608 ha. Jest to jeden z największych parków krajobra zowych w Polsce. Powiat mrągowski obejmuje 26 814 ha (gmina Piecki - 15 326 ha, gmina Mikołajki - 10 740 ha, gmina Mrągowo - 748 ha).Siedziba Parku mieści się w zabytkowym drewnianym budynku w centrum wsi Krutyń. Na terenie Parku utworzono 11 rezerwatów przyrody.

Mazurski Park Krajobrazowy


Rezerwat obejmuje jezioro Oświn wraz z otaczającym je terenem. Rezerwat utworzono dla ochrony naturalnego środowiska gnieżdżenia się licznych gatunków ptactwa wodno-błotnego - około 110 gatunków oraz szaty roślinnej.Z ptaków występują tu m.in.: perkoz dwuczuby, zausznik, bąk, gęgawa, krakwa, cyraneczka, płaskonos, kania czarna, błotniak stawowy, orlik krzykliwy, orzeł bielik, derkacz i wąsatka, gęś białoczelna, gęś zbożowa, żuraw.Jezioro leży tuż przy granicy z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej, w najbardziej samotnej części Mazur. Od dawna już nikt tu się nie osiedla, a stare osady pustoszeją.

Rezerwat Jezioro Siedmiu Wysp

43

Przyroda


Podstawowym celem powołania tej naukowej placówki było dążenie do wzbogacenia i ratowania naszych zasobów przyrodniczych. Popielno, ze względu na swe położenie i walory przyrodnicze, okazało się doskonałym miejscem do realizacji tego programu. Położone jest ono w centrum Puszczy Piskiej, na półwyspie otoczonym czterema jeziorami - Bełdany, Mikołajewskie, Śniardwy i Wartołty.Popielno znajduje się na Półwyspie Popielniańskim, który otaczają cztery jeziora Bełdany, Mikołajskie, Śniardwy i Warnołty. Lokalizacja miejscowości i topografia półwyspu zadecydowały o utworzeniu w nim placówki naukowej PAN, która obecnie nosi nazwę Stacji Badawczej Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN. Obecnie jednostka PAN zajmuje się przede wszystkim hodowlą zachowawczą koników polskich, wywodzących się bezpośrednio od wymarłych już leśnych koni, tarpanów, które kiedyś żyły na terenie dzisiejszej Polski. Koniki żyją zarówno w stajni jak i w rezerwacie. Stado stajenne liczy ok. 100 sztuk. Dzikie konie tworzą cztery tabuny, w każdym z nich znajduje się ogier, około pięciu klaczy i ich młode. W stacji można obecnie zobaczyć również bobra europejsk-iego, jeleniowate, a także bydło, w postaci wychodzących z powszechnej hodowli krów ras polska czerwona i nizinna czarno-biała. Bydło to jest bardzo wytrzymałe i odporne na ciężkie warunki. Tego typu krowy nie dają dużo mleka, ale jest ono wyjątkowo tłuste i zdrowe. Jedną z ciekawszych atrakcji Popielna jest muzeum, w którym można podziwiać nie tylko eksponaty związane z działalnością i historią stacji, ale także wspaniałą kolekcję starodawnych bryczek, powozów i sań. W Popielnie funkcjonuje w sezonie letnim dość dobrze rozwinięta baza tury-styczna i noclegowa, sklepy ogólno-spożywcze, a także profesjonalna firma czarterowa.

Stacja Badawcza Rolnictwa Ekolog-icznego i Hodowli

Zachowawczej Zwierząt PAN w

Popielnie


Puszcza Borecka jest drugim po Białowieży miejscem, gdzie żubry żyją na wolności. W 2000 r. doliczono się 65 zwierząt, obecnie jednak jest ich zaledwie kilkanaście.Część z nich porusza się swobodnie po rozległych połaciach lasu, inne związane są z ostoją w Wolisku. Przy leśniczówce utworzono platformę widokową i zagrodę, w której na stałe przebywa kilka zwierząt.

Ostoja Żubrów w Wolisku

44

Przyroda


Cały tydzień: od 9:30 do zmierzchu

Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie znajduje się w Puszczy Piskiej, na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, przy trasie pomiędzy miejscowościami Ruciane-Nida i Mikołajki. Park ten został założony przez Dr. Andrzeja Krzywińskiego i obejmuje powierzchnię około 100ha.Większość zwierząt jest zaprzyjaźnionych człowiekiem, dlatego też możliwe jest wejście do niektórych gatunków na ich obszerne wybiegi a nawet karmienie, głaskanie i podziwianie z bliska. Ze względu na rozległość terenu i jego charakter, zwiedzanie Parku odbywa się tylko z przewodnikami, którzy opowiadają o poszczególnych zwierzętach, ich biologii, zwyczajach oraz potrzebie ochrony. Dotyczy to przede wszystkim gatunków rzadkich rzadkich ginących, jak ryś, wilk, puchacz, cietrzew, głuszec, jarząbek.

Park Dzikich Zwierząt w

Kadzidłowie


Malowniczo położone jeziora i rzeki Pojezierza Iławskiego tworzą wraz z Jeziorem Jeziorak, najdłuższym jeziorem śródlądowym w Polsce, szeroki system żeglugi śródlądowej, łączącej okoliczne akweny wodne. Jezioro Jeziorak umożliwia dopłynięcie z Iławy aż do Bałtyku, co każdego roku wykorzystują wytrawni żeglarze i kajakarze, planując swoje wodne podboje. Popularność wyznaczonych tu tras kajakowych i żeglarskich miała duży wpływ na ulokowanie w okolicach licznych stanic wodnych, obozowisk i pól biwakowych.

Windsurfing, kitesurfing, bojery i nurkowanie:To właśnie u nas zrealizujesz swoje marzenia, by wzbić się w powietrze, poczuć swobodę obcowania z naturą i urok głębi kilkunastu pobliskich jezior. Wody największego akwenu w re-gionie – Jezioraka, to najbardziej przyjazne miejsce dla miłośników windsurfingu, kitesurfingu, nurkowania, zimą natomiast niezwykle tu popularnych bojerów.

Jezioro Jeziorak

45

Aktywnie


Długość szlaku: 27 km

Szlak rozpoczyna się w Iławie. Z prawej strony mijamy wypływającą z jeziora rzekę Iławkę, będącą dopływem Drwęcy, z lewej natomiast wyspę Wielka Żuława.Na wysokości 2,6 km, po lewej stronie znajduje się półwysep Krzywy Róg. Na 5 km szlak zmienia kierunek na północny, następnie na północno-wschodni. Po prawej stronie wieś wypoczynkowa Szałkowo. Na 10 km miejscowość Jażdżówki, następnie Jezierzyce i Makowo. Zbliżamy się do wysp Mały i Duży Gierczak, tutaj następuje rozgałęzienie Jezioraka, płynąc le-kko w prawo dopłyniemy do Zatoki Kraga, skręcając w lewo popłyniemy w kierunku Siemian, Zalewa i Jeziora Płaskiego. Płynąc w lewo omijamy wyspy Gierczak z prawej strony. Dalej przepływamy między dwoma wyspami: Lipowy Ostrów z lewej, z prawej wyspa Bukowiec. Z lewej strony wieś turystyczna Siemiany, z prawej miejscowość Wieprz. Omijamy wysepki Rybackie Kępy i leśniczówkę Jeziorno. Płyniemy dalej w kierunku północno-zachodnim, tu obowiązuje strefa ciszy. Płynąc dalej zbliżamy się do zwężenia zwanego Bramką Płaską. Nad cieśniną na wysokości 10 m biegnie linia wysokiego napięcia.

Szlak jezior Jeziorak i Płaskiego - Iława



Trasa szlaku pokrywa się do 15 km ze szlakiem jezior Jeziorak i Płaskiego.Trasa szlaku jest dość dług trasą, łatwa do pokonania jeśli podzieli się ją na etapy. Dużo miejsc do biwakowania szczególnie na Jezioraku, na Drwęcy można zatrzymać się tylko w wyznaczonych miejscach. Trasa szlaku urozmaicona. Po drodze do pokonania, śluzy Miłomłyn, Zielona, j. Drwęckie rzeka Drwęca od wypływu z j. Drwęckiego do wsi Rodzone. Płynąc przez Jeziorak znajduję się dookoła Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego, na kanałach XIX mosty, Drwęca jest rezerwatem ichtiologicznym.

Szlak kajakowy Kanału Elbląskiego

i rzeki Drwęcy

46



Wyprawę rozpoczynamy w Iławie, w miejscu, w którym Iławka wypływa z Jezioraka.Na wysokości 1,5 km most drogowy, dalej jaz piętrzący – konieczność przeniesienia kajaka. Wpływamy na jezioro Iławskie, na jego wschodnim brzegu znajduje się wieś Dół. Na 7 km wieś Dziarny, dalej Dziarnówko. Na rozwidleniu rzeki należy kierować się w lewo. Przed mostem jaz – konieczność przeniesienia kajaka. Most drogowy we wsi Mały Bór i leśniczówka Papiernia na wysokości 16,5 km, dalej ujście do Drwęcy – skręcamy w prawo.

Warto zobaczyć: most kolejowy w Iławie, wieś Dziarny i położone nieopodal Ławice – wieś noblisty Emila von Behring.

Szlak rzeki Iławki i Drwęcy - Iława



Wędrówka rozpoczyna się w Byszwałdzie. Trasa wędrówki prowadzi w stronę Kazanic, drogą w prawo przed byszwałdzkim kościołem.Warto zobaczyć: Góra Zamkowa, kościoły i cmentarze w Byszwałdzie i Kazanicach, dolina Drwęcy, miejscowe i przydrożne kapliczki, zabudowania wiejskie, miejsca interesujące z punktu widzenia archeologii i historii.

W stronę Gryźli - Byszwałd

Aktywnie

47



Trasa rozpoczyna się w Zajączkach, koło wiaduktu dawnej kolei Samborowo-Turza Wielka, w pagórkowatym terenie Wzgórz Dylewskich, w miejscu znanym z wędrówki Do Sassenpile. Rzędy ubranych w śnieżne czapy drzew, wytyczających trakty łączące wieś z okolicznymi miejscowościami, odcinają się od bieli ponowy. Czerwone ceglane ściany starych budynków folwarcznych wyznaczają wyraźnie obszar dawnego majątku w Zajączkach. Dobrze to widać z wierzchołka nasypu nieistniejącej już kolei.

Zimowa wyprawa szlakiem starej kolei - Zajączki

Długość szlaku: Długość szlaku wynosi 3 km, a jego pokonanie powinno zająć około

2 godzin.

Świetny pomysł na popołudniowy spacer, wśród szumu drzew, zapachu lasu i łagodnych fal jeziora Neliwa.Ścieżka “Nad Neliwą” znajduje się na południowym brzegu jeziora Neliwa. Swój początek ma w lesie, przy szosie z Rybna do Kostkowa (Ostaszewa). Długość trasy wynosi 3km, a przewi-dywany czas przejścia to ok. 2 godziny. Wyruszając na nią warto zabrać lornetkę, lupę, aparat fotograficzny lub kamerę wideo, a takżeprzewodniki do rozpoznawania roślin i zwierzat.Na ścieżce dydaktycznej uczestnicy wycieczki mogą zapoznać się z powstawaniem jezior i funkcjonowaniem ekosystemu jeziornego, gatunkami ssaków i ptaków żyjących nad jeziorem Neliwa i w jego pobliżu, zasadami gospodarki leśnej, ciekawymi zbiorowiskami leśnymi- borem bagiennym.

Szlak turystyczny “Nad Neliwą” - Jeleń

Aktywnie

48


Długość szlaku: 22km

Dla prawdziwych GLOBTROTER-ów! Trasa ścieżki turystycznej “Wokół jeziora Rumian” w całości leży w obrębie Welskiego Parku Krajobrazowy (WPK) na terenie gminy Rybno.Trasa ścieżki turystycznej “Wokół jeziora Rumian” w całości leży w obrębie Welskiego Parku Krajobrazowy (WPK) na terenie gminy Rybno.Rodzaj szlaku: historyczno- przyrodniczyŚcieżkę można przebyć pieszo lub rowerem. Oznakowanie szlaku: tablice informacyjne w Rybnie i Rumianie. Cały szlak jest oznaczony w terenie znakiem graficznym (zielona strzałka).Trasa ścieżki stanowi pętlę, której początek i koniec znajduje się w tym samym miejscu.Na znacznym odcinku trasa biegnie brzegiem jeziora Rumian.Rzeźba terenu jest urozmaicona, powstała w następstwie działalności lądolodu i wód lodow-cowych podczas ostatniego zlodowacenia (ok. 22-17 tys. lat temu).

Szlak Turystyczny “Wokół Jeziora

Rumian” - Rybno

Aktywnie


Wędrówka rozpoczyna się koło iławskiego ratusza.Warto zobaczyć: pozostałości dwóch grodów obronnych w Windykach, leśne wzgórze Mittel-wald, jeziora Łabędź i Tynwałdzkie, klepaszyzna i inne miejsca interesujące z punktu widzenia archeologii i historii, turystyczna wieś Makowo.

W drodze do Golbetina - Iława

Długość szlaku: 204,5

Niezapomniana przygoda wśród dziewiczej przyrody Warmii...Przebieg szlaku: Brzeźno Łyńskie - Kurki - Ruś - Olsztyn - Dobre Miasto - Lidzbark Warmiński - Bartoszyce - Sępopol - Granica Państwa

Szlak kajakowy rzeką Łyną

49


Spływ jezio rami: Warpuńskie, Zyndackie i Gielądzkie, Lampackie, Lampasz, Kujno, Dłu gie, Białe, Gant, Zyzdrój Wielki i Mały, Spychowskie, Zdróżno, Uplik, Mo kre, Krutyńskie, Gardyńskie.Na odcinkach w pobliżu wsi rzeka nosi zwyczajowe nazwy od tych miejscowości: Babięcka Struga i Spychowska Struga. Szlak kajakowy jest łatwy i mało uciążliwy, oznakowany od Sorkwit do ujścia.

Spływ kajakowy rzeką Krutynią -

Sorkwity


W byłych posiadłościach właścicieli Pałacu w Sorkwitach, na malowniczym półwyspie Jeziora Lampackiego wytyczona została ścieżka dydaktyczno - ekologiczna.Prowadzi ona przez las, gdzie znajdują się ekspozycje budek lęgowych dla ptaków, malown-icze alejki oraz cmentarz rodowy rodziny Mirbachów, na którym są pozostałości po grobowcu dawnych właścicieli.

Ścieżka dydaktyc-zno - ekologiczna

w Sorkwitach

Aktywnie


Wędrówkę rozpoczynamy w Iławie, na rozwidleniu dróg do Kwidzyna i Grudziądza. Wchodz-imy w las, skąd asfaltowa ścieżka poprowadzi do jeziora Silm.Wędrówka wiedzie wzdłuż zachodniego brzegu jeziora, w kierunku Kamionki. Po przejściu wsi, zagłębia się w las i po pięciu minutach staje u podnóża wałów jednego z najciekawszych założeń obronnych w powiecie iławskim. Następnie prowadzi wzdłuż zachodniego brzegu pobliskiego jeziora Szymbarskiego. Niedaleko szosy łączącej Szymbark z Ząbrowem znajduje się rodowy cmentarz Finckensteinów. Spod zamkuw Szymbarku trasa powiedzie do ruin dawnego folwarku Friedrichshof, do miejsca znanego przez okolicznych mieszkańców pod nazwą Stawki. Od skrzyżowania w Stawkach wiedzie w lewo, aleją dębowo-brzozową, wiodącą do Starzykowa. Ze Starzykowa prowadzi w stronę Gardzienia.Warto zobaczyć: ścieżka dydaktyczna nad jeziorem Silm, prastara wieś Kamionka, grodzisko Kesselberg, Kopiec Napoleoński, rodowy cmentarz Finckensteinów, ruiny zamku w Szym-barku, wsie Gardzień i Starzykowo Małe, miejsca interesujące z punktu widzenia archeologii i historii.

Na staroprus-kich i krzyżackich

szlakach - Iława

50


Szlak kajakowy rzeki Dajny inaczej zwany Nowym Szlakiem Ziemi Mrągowskiej.Nowy szlak umożliwia odbycie podróży kajakiem od Piecek, poprzez Mrągowo, aż do Świętej Lipki. Cała długość szlaku to niecałe 33 km, zatem jest to trasa przeznaczona na dwa dni, lub dla bardzo wprawionych kajakarzy - na jeden dzień. Trasa podzielona jest na dwa etapy. Pierwszy z nich, to odcinek długości 12 km, łączący jez. Wągiel, jez. Wierzbowskie jez. Czos. Nieco trudny technicznie, ze względu na utrudnienia w przepłynięciu odcinka łączącego jez. Wągiel z jez. Wierzbowskim. Drugi odcinek, długości 21 km. łączy jez. Czos, jez. Czarne, jez. Kot, jez. Juno, jez. Kiersztanowskie i jez. Dejnowa. Nie stwarza on większych problemów przy jego przepłynięciu i stanowi bezpośrednie połączenie wodne między Mrągowem i Święta Lipką. Na całej długości szlaku ustawiono szereg tablic informacyjnych, ułatwiających odnalezienie kierunku szlaku i informujących o występujących na nim przeszkodach.

Szlak kajakowy rzeki Dajny -

Mrągowo


Szlak Wydymiński to 30 kilometrowa pętla rowerowa. Miejscowość jest siedzibą gminy Wyd-miny, położona nad Jeziorem Wydmińskim, jest wsią letniskową z ośrodkami wczasowymi i domami wypoczynkowymi.

Wydyminy - Szlak rowerowy

Aktywnie

Długość szlaku: 30,7 km

Szlak Sapiny to ponad 30 kilometrowa pętla rowerowa. Trasa bardzo urozmaicona krajobra-zowo z niewielkimi podjazdami przypominającymi górskie ścieżki. Zasadnicza część przejazdu prowadzi wzdłuż prawego, a potem lewego brzegu rzeki Sapiny, następnie wysoką krawędzią południowego brzegu jez. Stręgiel. W lesie nad Sapiną znajdują się zniszczone poniemieckie bunkry i rowy przeciwczołgowe z czasów II wojny światowej.Rzeka jest szlakiem kajakowy i żeglarskim , w Ogonkach znajdują się plaże i jest możliwość wypożyczenia sprzętu pływającego, a także skosztowania smażonych ryb i innych specjałów.

Szlak Sapiny - szlak rowerowy

Węgorzewo

51


Trasa przebiega w północnej części Krainy Wielkich Jezior wokół jez. Mamry - drugiego co do wielkości jeziora w Polsce. Wiedzie po terenie płaskim, z niewielkimi deniwelacjami, przez ter-eny suche piaszczyste, jak i leśne czy trawiaste. Jedzie się również asfaltem. W wielu miejscach jest dostęp do brzegów jeziora.W Kietlicach, Sztynorcie, Harszu i Ogonkach można się przesiąść z roweru na żaglówkę. Przez Sztynort biegną międzynarodowe szlaki piesze i rowerowe: Dalekobieżny Europejski Szlak Pieszy E11 i Hanzeatycki Trakt Rowerowy.

Mała pętla Mamr - szlak rowerowy

Węgorzewo

Aktywnie

Długość szlaku: 47 Km

Banie Mazruskie to wieś założona w 1560 r.(wg niektórych źródeł w 1566) przez komornika powiatu rynśkiego - Mikołaja. Sto lat później (1656) zniszczona przez Tatarów, a w 1710 wieś nawiedziła epidemia dżumy. W parafii w ciągu 4 miesięcy zmarło wówczas 2115 osób. W czasie II wojny światowej wieś uległa częściowemu zniszczeniu.

Po 1945 r. zasiedlona została głównie ludnością ukraińską, przesiedloną przymusowo (Akcja Wisła) z Bieszczad i Rzeszowszczyzny. W Baniach Mazurskich działa oddział Ukraińskiego To-warzystwa Społeczno-Kulturalnego, zespół folklorystyczny oraz szkoła z językiem ukraińskim jako wykładowym.

18 listopada 1945 Banie Mazurskie zostały siedzibą gminy. Należało do niej wówczas 15 wsi sołeckich. W roku 1954 Banie Mazurskie zostały siedzibą gromady.

Szlak Mazurska Piramida - szlak

rowerowy Banie Mazurskie


Przepiękna krajobrazowo trasa “wychodzi” poza teren gminy, żeby otoczyć jeziora Ryńskie i Tałty z zachodniej i południowej strony. Do Mikołajek droga biegnie znakowanym , czerwo-nym szlakiem pieszym. Z Rynu udajemy się w kierunku Mrągowa. Po przejechaniu ok. 2,5 km docieramy do obszernego parkingu nad zatoką Rominek. Nieopodal stał niegdyś młyn wodny, nad strumykiem, zasilającym wody zatoki. Można odnaleźć jeszcze jego fundamenty. Droga wspina się pod górę i wkrótce skręcamy w lewo do Wejdyk (drogowskaz Wejdyki 3 km). Po lewej stronie, między drogą a zatoką wrzynającą się w ląd półtorakilometrowym jęzorem, istniała tam przed laty wieś. Pozostały po niej jedynie zdziczałe drzewa owocowe. Jadąc dalej przez las dojeżdżamy do pola namiotowego, położonego na wysokiej skarpie, skąd roztacza się piękny widok na jezioro Ryńskie i malownicze wyspy. W oddali, po lewej stronie widoczny jest Ryn, a naprzeciw wieś Rybical. W Wejdykach znajduje się głaz poświęcony ofiarom I wojny światowej i obelisk z czasów napoleońskich. Jadąc za czerwonymi znakami, skręcamy w prawo i otaczając jezioro Ryńskie dojeżdżamy do Notystu. W miejscowości znajduje się kopiec strażniczy nad jez. Notyst. Dobra droga i czerwone znaki zaprowadzą nas bez problemów do Mikołajek. Urocze pejzaże, wspaniałe punkty widokowe nad jez. Tałty, to bezsprzeczne atuty tej trasy. W Mikołajkach, po przejechaniu przez most w centrum miasta, kierujemy się w stronę Giżycka i tuż za miastem skręcamy w lewo, do wsi Tałty. Droga biegnie wysoką skarpą nad leżącym w dole jeziorem Tałty. Za wsią odbijamy w prawo i docieramy do Kanału Tałckiego. Po jego przekroczeniu, na rozwidleniu dróg skręcamy w lewo, do Skorupek. Od Skorupek do Rynu poruszamy się tak, jak w szlaku nr I - tylko w odwrotnym kierunku.

Szlak wokół jeziora Ryńskiego i Tałty -

szlak rowerowy Ryn

52


Jest to trasa bardzo długa, bardzo zróżnicowana pod względem wysokości z na przemian ledwo przejezdnymi ścieżkami, wręcz chaszczami, ale jak najbliżej brzegów jeziora i drogami asfaltowymi. Wspaniałe widoki rekompensują trudy trasy. Oczywiście można zamienić rower na żaglówkę czy kajak w miejscowościach podanych w opisie Małej Pętli Mamr, jak również w Dobie, Pięknej Górze i Giżycku.

Duża Pętla Mamr - szlak rowerowy

Węgorzewo


Wycieczka do rezerwatu jest znakomita dla osób poszukujących ciszy, spokoju i odprężenia. Uprzednio należy powiadomić strażnika rezerwatu (przewodnika po terenie chronionym) i Straż Graniczną w Węgorzewie o planowanej wycieczce, gdyż jest to strefa przygraniczna.Trasa jest łatwa do pokonania ze względu na niewielkie różnice wysokości i na ogół dość dobrą drogę. Droga dojazdowa prowadzi szosą do Rudziszek i dalej drogami terenowymi do Zielonego Ostrowia, a powrotna od Pasternaka do Węgorzewa starą nieczynną koleją.

Szlak Rezerwatu Siedmiu Wysp - szlak rowerowy

Węgorzewo

Aktywnie


Miasteczko zostało założone w głębi puszczy w początkach XVI wieku i pierwotnie nosiło nazwę Dowspuda Bakałarzewska lub Bakałarszczyzna (Bakałarowszczyzna). W 2. połowie XVI wieku była już określana jako Bakalarowo. Nazwa pochodzi od przezwiska Mikołaja Mich-nowicza - “Bakałarza”, pisarza królewskiego, jednego z założycieli miejscowości. Już w 1558 roku Bakałarzewo było miastem. Posiadało swego burmistrza, wójta, rajców a nawet starostę w ramach prawa dziedzica. W 1609 roku właściciel miasta i okolicznych dóbr Mikołaj Wolski ufundował do kościoła do dziś zachowany ołtarz. Na rzecz parafii przekazał też wieś Kotowinę. Od 2. połowy XVII i w XVIII wieku właścicielami Bakałarzewa byli Chlewińscy.

Dolina Rospudy - szlak rowerowy

Bakałarzewo

53


Trasa miejscami jest uciążliwa. Trasa biegnie na północny zachód od Olecka. Trasa prowadzi do najwyższego wzniesienia na terenie północno- wschodniej Polski- Szeskiej Góry- 308 (niektóre źródła 309) m n.p.m. przez jedyny na tym terenie rezerwat przyrody Cisowy Jar.Ciekawe miejsca: infrastruktura Oleckiej Kolejki Wąskotorowej, pałac w Białej Oleckiej, kościół w Szarejkach, rezerwat Cisowy Jar, Szeska Góra, jezioro Rdzawe, kopalnia odkrywkowa w Stożnem.

Szlak na Szeską Górę - szlak rowerowy

Olecko


Ciekawe miejsca: odpoczynek warto zrobić w Czarcim Jarze, przed Pacółtówkiem.dwa potężne dęby - pomniki przyrodyTrudność: Niedługi, w sam raz na wycieczkę z dziećmi, dosyć mocno urozmaicony.

Szlak czerwony - szlak rowerowy

Gierzwałd

Aktywnie


Trasa biegnie równolegle do szosy Olecko-Giżycko, w większości na północ od niej.Prowadzi przez pofałdowania Gór Jurkowskich, aż do krytycznych wypiętrzeń pod Dybowem, odkryjemy też tajemniczą warownię Sudowów, poznamy fragment szlaku połamanych semaforów, reszty dopełnią liczne jeziora i lasy.Trasa nieco trudna, ale wynagradzająca włożony wysiłek wielokrotnie. Należy pilnować orientacji na odcinku leśnym w Gryzowskim Lesie oraz na nadjeziornych ścieżkach pomiędzy Doliwami i Dobkami.Ciekawe miejsca: stacja meteorologiczna, jezioro Sedraneckie, “garbaty” krajobraz między Olszewem i Dybowem, widok na Szeską Górę, infrastruktura byłej linii kolejowej Olecko- Kruk-lanki, grodzisko Sudowów, duża liczba jezior.

Szlak przez Jurkowskie Góry - szlak

rowerowy Olecko

54


Ciekawe miejsca: Most obrotowy na Kanale Łuczańskim, twierdza Boyen w Giżycku, grodzisko z epoki żelaza koło wsi Jeziorko.Trudność: Drogi na ogół bite i gruntowe, przewidziana dla wprawnych turystów.

Szlak do rezerwatu jezioro Kożuchy

- szlak rowerowy Giżycko


Ciekawe miejsca: Była wojenna kwatera Himmlera koło Pozezdrza, rezerwat w Spytkowie.Trudność: Drogi asfaltowe o częściowo dużym natężeniu ruchu z dobrze przejezdnymi odcinkami dróg gruntowych.

Szlak Pozezdrze - szlak rowerowy

Gizycko

Aktywnie


Ciekawe miejsca: Twierdza Boyen w Giżycku, most obrotowy na Kanale Łuczańskim w Giżycku.Trudność: Drogi asfaltowe o częściowo dużym natężeniu ruchu, z dobrze przejezdnymi odcinkami leśnymi.

Szlak wokół jeziora Niegocin - szlak rowerowy

Giżycko


Ciekawe miejsca: Most obrotowy na Kanale Łuczańskim w Giżycku, zespół pałacowo - fowrac-zny oraz park w Sztynorcie.Trudność: Drogi o średnim natężeniu ruchu, częściowo drogi terenowe.

Szlak rowerowy Sztynort

55


Ciekawe miejsca: Cmentarz wojenny w Paprotkach, zamek krzyżacki w Rynie, Pałac w Nakomiadach, Muzeum Ziemi Mazurskiej w Owczarni, Twierdzę Boyen w Giżycku. Możliwość zobaczenia ostoi ptactwa wodnego na Bagnach Nietlickiech.Trudność: Drogi na ogół bite i gruntowe z kilkoma odcinkami asfaltowymi o małym i średnim natężeniu ruchu.

Szlakiem bocianich gniazd - szlak row-

erowy Giżycko


Ciekawe miejsca: Była wojenna kwatera Himmlera koło Pozezdrza, Śluza koło wsi PrzerwankiTrudność: Drogi na ogół bite i gruntowe z kilkoma odcinkami asfaltowymi o małym natężeniu ruchu. Śluza koło wsi PrzerwankiTrudność: Drogi na ogół bite i gruntowe z kilkoma odcinkami asfaltowymi o małym natężeniu ruchu.

Szlak wokół jeziora Gołdapiwo - szlak

rowerowy Kruk-lanki

Aktywnie


Ciekawe miejsca: Twierdza Boyen w Giżycku, most obrotowy na kanale Łuczańskim w Giżycku, zamek krzyżacki w Rynie, Pałac w Nakomiadach, Zamek w Kętrzynie, Kościół sw. Jerzego w Kętrzynie, Wilczy Szaniec w Gierłoży, Bunkry i kościół w Radziejach,

Szlakiem zam-ków i rezydencji

- szlak rowerowy Giżycko


Ciekawe miejsca: Ostoja żubrów w WoliskuTrudność: Głównie drogi leśne z kilkoma odcinkami dróg asfaltowych o małym natężeniu ruchu.

Szlak Puszczą Borecką - szlak row-

erowy Kruklanki

56

Długość szlaku: 12,75 Km

Położenie: tereny leśne na północny- wschód od Olecka. Wiedzie przez Sedranecki Las, ścieżkami nad jeziorem Oleckie Wielkie oraz szlakiem Oleckiej Kolejki Wąskotorowej.Ciekawe miejsca: zagospodarowanie wschodniej strony jeziora Oleckie Wielkie, uroki Sedra-neckiego Lasu (szczególnie wiosną i latem, bociany we wsi Możne), infrastruktura Oleckiej Kolejki Wąskotorowej, ścieżka rekreacyjna wokół jeziora Olecko Wielkie.

Sedraneckie Lasy - szlak rowerowy

Olecko


Położenie: tereny na południe od Olecka z najstarszym w okolicy kościołem w Wieliczkach.Ciekawe miejsca: stary cmentarz na skraju lasu przed Oleckiem Małym, kościół w Wieliczkach, Markowskie Bagno, spichlerz w Imionkach.

Do kościoła w Wieliczkach

szlak rowerowy Olecko

Aktywnie


Ciekawe miejsca: Prom na linie w Wierzbie, Śluza Karwik, Rezerwat Łuknajno.

Wielka pętla Śniardw - szlak

rowerowy Mikołajki

Długość szlaku: 23,1 Km

Położenie: tereny na północ od OleckaCiekawe miejsca: infrastruktura kolejki wąskotorowej, meandry Legi w Sedrankach, Szwedzki Szaniec, pałac w Białej Oleckiej, pozostałość po jeziorze Białym w Białej Oleckiej, jezioro Czarne w Monetach, wspaniałe krajobrazy między Monetami i Golubkami.

Do pałacu w Białej Oleckiej szlak row-

erowy Olecko

57


Położenie: tereny na północny- wschód od Olecka .Ciekawe miejsca: warto pojechać ze względu na przejazd nasypem wąskotorówki (infrastruk-tura), poznanie “historii” jeziora w Plewkach, żeremia bobrów w Plewkach i Jaworku, uroków jeziora Garbaś, meandrów Rospudy między Garbasiem i Głębokim, poznanie bunkrów nad Rospudą koło Bakałarzewa.

Nad jezioro Garbaś - szlak

rowerowy Olecko

Aktywnie

Długość szlaku: 40.3 Km

Położenie: tereny położone na wschód od Olecka.Ciekawe miejsca: szlak bocianich gniazd i żurawich klangorów, spichlerz w Imionkach, Markowskie bagno, cmentarz wojenny z I WŚ w Markowskich, jezioro Bolesty, rzeka Rospuda.

Nad rzekę Rospudę - szlak rowerowy

Olecko


Centrum Sportowo-Rekreacyjne Zajazd “Piękna Góra” – Rudziewicz - NAJDŁUŻSZE STOKI NA MAZURACH

- 4 wyciągi I kolej krzesełkowa- Trasy sztucznie naśnieżane, oświetlone i ratrakowane- Baza noclegowo-gastronomiczna

http://www.zajazd-rudziewicz.pl

Piękna Góra Rudziewicz

58


wyciągi narciarskie, wypożyczalnie, restauracjęnarty, snowboard, skki trikeTrasy zjazdowe to 100m, 400m, 700m, oświetlone, ratrakowane, sztuczne naśnieżaniepensjonat i baza gastronomicznawww.skimazury.pl

Morenowa Stacja Narciarska Okragle

Aktywnie

59


Pobyt rozpoczyna się kolacją, a kończy śniadaniem.

W cenę pakietu wliczono:

- 7 noclegów

- 7 śniadań, 6 obiadów, 7 kolacji w niskokalorycznej diecie

- korzystanie z basenu z hydromasażami oraz Świata Mazurskich Saun (parowa, sucha, na podczerwień)

W pierwszym wariancie cenowym 1 osoba korzysta z pełnego programu usług. W drugim wariancie cenowym 2 osoby korzystają z pełnego programu usług.

W trzecim wariancie cenowym przyjęto opcję pobytu w pokoju 2 osobowym (1 +1 os. towarzysząca) . Oznacza to, że jedna osoba korzysta z całości programu, natomiast druga, jako osoba towarzysząca (bez zabiegów i diety), ma prawo tylko do 7 noclegów ze śniadaniem i 7 obiadokolacji.Program:

* Zabieg podstawowy na twarz* Zabieg relaksujący na oczy z płatkami z Ginko Biloba* Zabieg na twarz O2ptimal Elasto Firm (ujędrniający) lub Oxy-vital (witalizujący)* Odżywczy peeling ciała połączony z masażem wibracyjnym Cellutec* Kąpiel z dodatkiem soli Anti-Stress* Zabieg na ciało – Czarna Perła połączony z masażem wibracyjnym Cellutec* Masaż całego ciała* Manicure Delux* Pedicure Delux* Wybrane zajęcia ruchowe (gimnastyka w basenie, aerobik lub inne zajęcia na sali, Nordic Walking) x 4

* 10 % zniżki na pozostałe zabiegi Spa nieobjęte pakietem pobytowym. * możliwość kupna pobytu dla dziecka na miejscu w hotelu. Wiek dziecka to 3 - 12 lat. Dzieci do lat 3 bezpłatnie. * Opłata klimatyczna wynosi 1,72/doba od każdej osoby. * Doba hotelowa: 16.00 - 12.00

AnderSPA

Zdrowie i uroda

60


Nowoczesny, komfortowy Hotel Platinum**** Ostróda na Mazurach. 50 dwuosobowych pokoi oraz 6 apartamentów. Atrakcyjnie zaaranżowane wnętrza oddające nowoczesny charakter hotelu. Restauracja, która obsłuży 150 gości. 3 sale konferencyjne wyposażone w systemy multimedialne i nagłośnienie. Na miejscu Platinum SPA połączone przejściem podziemnym z Aquapark Ostróda - jacuzzi, rwąca rzeka, basen dla dzieci, kryty basen pływacki, sauny i grota lodowa. W pobliżu hotelu znajduje się galeria handlowa, nowoczesna kręgielnia, fitness club i wyciąg dla narciarzy wodnych. Platinum SPA oferuje swoim Klientom do dyspozycji 11 gabinetów zabiegowych. Już sam klimat i wystrój wnętrza sprzyja relaksowi i odnowie sił witalnych. Jest tu m.in. gabinet koloroterapii, jaskinia błotna rasul i specjalny pokój z podgrzewanymi, ceramicznymi leżakami, na których można zażyć relaksu pomiędzy zabiegami. Obiekt zaaranżowano tak, by przypominał leśną polanę. Są tu i strumień przecinający cały kompleks i świerkowe, nieokorowane bale budujące klimat prawdziwego lasu , który koi zmysły i skłania do wyciszenia. Całości dopełniają rześkie powietrze i dobiegające zewsząd delikatne ćwierkanie ptaków. Oferta PLATINUM SPA obejmuje zabiegi na ciało i na twarz, kąpiele, masaże, manicure i pedicure. Można tu poddać się zabiegom z użyciem alg i skorzystać z łaźni parowej. Dysponujemy również nowoczesnymi urządzeniami do zabiegów najwyższej klasy.W Platinum SPA czeka na Państwa profesjonalna i życzliwa kadra, wśród niej masażyści, kosmetyczki i pracownicy recepcji, którzy gotowi są udzielić odpowiedzi na nurtujące Państwa pytania, pomóc ułożyć optymalne plany zabiegów i dobrać odpowiednie kosmetyki.Poziom SPA jest połączony przejściem podziemnym z Aquaparkiem, które prowadzi bezpośrednio do mokrej części kompleksu. Możecie Państwo zatem skorzystać z atrakcji Aquaparku bezpośrednio przed lub po zabi-egach relaksacyjnych.

Dodatkowo oferujemy:Pobyt dzieci do lat 3 gratis

Programy Spa and Wellness

Pięciodniowy pakiet pobytowy w Hotelu Platinum połączony z serią zabiegów w SPA to wspaniała propozycja na wypoczynek z dla od zgiełku wielkiego miasta.

Pakiet obejmuje:

- 4 noclegi w pokoju dwuosobowym ze śniadaniem- 4 obiadokolacje- zajęcia na basenie z instruktorem- 700 zł/os. do wykorzystania w SPA na zabiegi lub zakup kosmetyków- nieograniczony dostęp do basenu, jacuzzi, sauny suchej i mokrej

Hotel Platinum**** SPA & Business

Zdrowie i uroda

61


Aquapark Ostróda – Jest największym tego typu obiektem wybudowany na Pojezierzu Iławskim. W skład obiektu wchodzi basen pływacki o wymiarach 25 m na 12,5 m. Głębokość wody wynosi od 1,2m do 1,8m, a temperatura jest utrzymywana na poziomie 27oC. Basen posiada 6 wydzielonych torów. Dodatkowo Aquapark posiada większość współczesnych atrakcji przewidzianych dla tego tupu obiektów. Jest to miejsce doskonałe do treningu pływackiego, pływania rekreacyjnego lub nauki i po-prawiania umiejętności pływackich. Aquapark oferuje swoim klientom pobyt w saunie fińskiej i infrared, grotę lodową, łaźnie parową, natrysk wrażeń i pokój wypoczynku

Aquapark Ostróda

Zdrowie i uroda

62

Wydarzenie to odwiedzają nie tylko wystawcy z Polski, ale i z różnych stron świata. Krajowa Wystawa Psów Rasowych jest imprezą cykliczną, którą chętnie odwiedzają nie tylko turyści ale i fani czworonożnych przyjaciół. W 2010 r. wystawa odbyła się po raz trzynasty.Krajowa Wystawa Psów Rasowych to nie tylko sportowa rywalizacja, to również okazja do wymiany doświadczeń, nawiązywania nowych kontaktów między hodowcami i miłośnikami psów. Podczas majowej wystawy psy walczą o zaszczytne tu ryły a w finałowej rozgrywce przyzna-wany jest prestiżowy Puchar Burmistrza Dobrego Miasta w kategorii „Best in Show”.

Krajowa Wystawa Psów Rasowych w

maju

Jest to impreza muzyczno-kabaretowa, organizowana w czerwcu w Dobrym Mieście od 2008r. w starej, autentycznej warmińskiej stodole nazwanej przez organizatorów „Stodołą Kultury”. Zaspakajamy pragnienie dobrej sztuki i gasimy pragnienie napicia się. Na pragnienie zdecy-dowanie lepsza jest HERBATA (dlatego jazzTEAval!) Cała impreza jest otwarta dla wszystkich i jest na nią wstęp wolny.

JAZZTEAVAL

Rozrywka

63

Cały tydzień: 10:00-18:30

Tematyczny Park rozrywkowo-gastronomiczny Mrongoville ma stanowić odwzorowanie typowego Miasteczka Westernowego z Dzikiego Zachodu, z drugiej połowy XIX w. To, co do tej pory dla większości z nas pozostawało jedynie w sferze marzeń, tutaj staje się realną możliwością. Niezwykły urlop, spełnienie dziecięcych marzeń, pobyt z cała rodziną w krainie westernu staje się jedynie kwestią wyboru...Chwile spędzone w Miasteczku Mrongoville zapewniają niezapomniane wrażenia gościom bez względu na wiek. Miejsce doskonałe do całodziennej zabawy dla całej rodziny.Miasteczko stanowi cel wycieczek szkolnych oraz jest miejscem spotkań biznesowych, a także wyjazdów firmowych.

Miasteczko jest wspaniałym miejscem dla wszystkich odkrywców spragnionych przygód rodem z Dzikiego Zachodu. Na ulicach można spotkać Kowboi, na dziedzińcu można obejrzeć pokazy jazdy westernowej.Można udać się w odwiedziny do Wioski Indiańskiej a także wziąć czynny udział w wielu ciekawych konkurencjach, zainspirowanych życiem Dzikiego Zachodu.

Park rozrywki oferuje:pokazy artystyczne,programy edukacyjne dla szkół,wyjazdy i imprezy integracyjne na Mazurach,spływy kajakowe,wypoczynek w stylu westerncatering rodem z dzikiego zachoduśmiałe scenki kaskaderów,oraz Piknik Country 2010

Western City Mrongoville

Rozrywka

64

Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego Old Jazz Meeting “Złota Tarka” ma ponad 40 lat. Jego początki sięgają roku 1965, kiedy Klub Jazzu Tradycyjnego - z Jerzym Bojanowskim na czele - działający przy najsłynniejszym warszawskim studenckim centrum kultury - “Stodoła” zaczął przyznawać nagrodę dla najlepszego polskiego zespołu jazzu tradycyjnego - nagroda nosiła nazwę: Złota Tarka. Przyznawano ją nie tylko w czasie stodolanych OLD JAZZ MEETING, ale także na wrocławskim festiwalu jazzowym “Jazz nad Odrą”. W 1973 roku impreza przybrała formę samodzielnego festiwalu pod nazwą Old Jazz Meeting “Złota Tarka”.

Old Jazz Meeting Złota Tarka w Iławie

Rozrywka

Festiwal reggae, organizowany w Ostródzie od 2001. Jest kontynuacją odbywającego się w latach 80. w Ostródzie przeglądu Ost-rock. Jego organizatorem jest Positive Music Promotion i jej szef Piotr Kolaj.W latach 2001-2003 festiwal odbywał się pod nazwą Ost-rock-reggae Festiwal. Podczas festiwalu odbywa się także konkurs dla młodych zespołów.Na 3 scenach (Red Stage, Green Stage, Yellow Sound System Stage) występuje czołówka polskich i zagranicznych zespołów reggae i soundsystemów, a także młode zespoły, które dostają tu szansę na zaistnienie.

źródło: Wikipedia

Reggae Festiwal Ostróda

65

Po raz pierwszy Olsztyńskie Lato zostało zorganizowane w 1996 roku. Od tego czasu każda kolejna edycja była wzbogacana o coraz ciekawsze propozycje programowe, które wypełniają niemal każdy letni dzień. Olsztyńskie Lato to niezapomniana uczta przede wszystkim dla miłośników muzyki – od rocka i folku, poprzez jazz i blues, po muzykę poważną. Wśród atrakcji nie brakuje także widowisk teatralnych i kabaretowych, festynów, imprez dla dzieci, plenerowych projekcji filmowych, a nawet spektakli operowych. Głównymi, cyklicznymi wydarzeniami Olsztyńskiego Lata Artystycznego są:

* Międzynarodowy Festiwal Olsztyńskie Noce Bluesowe (odbywają się tradycyjnie w drugi weekend lipca),* Olsztyńskie Koncerty Organowe (w niedzielne wieczory w olsztyńskiej katedrze),* Staromiejskie Spotkania z Szantą,* Olsztyński Festiwal Jazzowy,* Międzynarodowe Dni Folkloru,* Dni Olsztyna z kolorową “Paradą Jakubową”,* Olsztyńska Trzydniówka Teatralna* “Letnie sesje śmiechoterapii”.

W 2005 roku OLA zostało uznane przez Polską Organizację Turystyczną za Produkt Turystyczny Roku.

Głównym organizatorem Olsztyńskiego Lata Artystycznego jest Miejski Ośrodek Kultury w Olsztynie.


Olsztyńskie Lato Artystyczne

Rozrywka

66

Polski rockowy festiwal muzyczny, odbywający się co roku w lipcu w Węgorzewie na Mazu-rach. Oprócz polskich zespołów, zapraszane są także grupy zagraniczne m.in. : w 2005 roku byli to The Stranglers, w 2006 – Soulfly, w 2007 Dog Eat Dog i Anathema, w 2008 - Funeral for a Friend, w 2009 - Biohazard i Paradise Lost. Festiwal odbywa się z drobnymi przerwami od 1991 roku i w trakcie swej historii wielokrotnie zmieniał nazwę. Początkowo (1991) nosił nazwę “Otwarty Przegląd Wojskowych Zespołów Rockowych”, od 1995 roku znany był jako “Prince Rocks Poland”, a w 1999 roku zmienił nazwę na “EB Rock Festiwal”. W roku 2002 festiwal powrócił do swojej pierwotnej nazwy, zaś od 2005 nosił nazwę “Union of Rock”. W roku 2008 festiwal kolejny raz zmienił nazwę na “EKO Union of Rock Festival”, co ma podkreślić ekologiczny charakter miejsca, w którym festiwal się odbywa. W 2010 festiwal został zorganizowany pod nazwą “Seven Festival Music & More”. Wystąpiły m.in. Coma, Closterkeller, Hunter, Hey, Lipali, Vader oraz gwiazdy z zagranicy - Lacrimosa, Sepultura i The Legendary Pink Dots. Seven w nazwie to m.in. nawiązanie do siedmiu jezior w kompleksie Jeziora Mamry oraz siedmiu głównych gatunków muzyki rockowej. W 2011 roku Seven Festival odbędzie się w dniach 7-10 lipca. Nowością będzie zmiana lokalizacji - z placu koncertowego jednostki wojskowej festiwal zostanie przeniesiony na teren dawnej żwirowni w miejscowości Jeziorzyny k. Węgorzewa. Powstanie tam miasteczko festiwalowe z sceną główną i 2 małymi scenami oraz polem namiotowym.


Festiwal Muzyki

Rockowej w Węgorzewie

Rozrywka

67

Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007 – 2013

Beneficjentem projektu jest Polska Organizacja Turystyczna, a wykonawcą konsorcjum firm PanMedia Western Sp. z o.o. i Bimers Sp. z o.o.

Documents

ODKRYJ JAK TO BLISKO · Jesień i zima są świetne na zwiedzanie. Gotyckie zamki, ... jeszcze z okresu wczesnego średniowiecza. W starej chacie mazurskiej zgromadzone zostały