МИНИСТЕРСТВО ЗА ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКАcsoo.edu.mk/images/ModulPLPR/Mash/1-mm-osnovi.pdfмашински склопови) • илустрации (технички

Врз основа на член 55 став 1 од Законот за организација и работа на органите на државната управа (,,Службен весник на Република

Македонија” бр. 58/00, 44/02, 82/08,167/10 и 51/11) и член 22 од Законот за средното образование („Службен весник на Република

Македонија“ бр. 44/95, 24/96, 34/96, 35/97, 82/99, 29/02, 40/03, 42/03, 67/04, 55/05, 113/05, 35/06, 30/07, 49/07, 81/08, 92/08, 33/10,

116/10, 156/10, 18/11, 42/11, 51/11, 6/12, 100/12, 24/13, 41/14, 116/14, 135/14, 10/15, 98/15, 145/15, 30/16, 127/16 и 67/17), како и врз

основа на член 7 алинеа 7 од Законот за стручно образование и обука („Службен весник на Република Македонија“ бр. 71/06, 117/08,

148/09, 17/11, 24/13, 137/13, 41/14, 145/15 и 55/16), министерот за образование и наука ја донесе наставната програма по наставниот

предмет Основи на машинство за I година образование од струка Машинска (сектор машинство), за образовниот профил

Машински механичар (квалификација Машински механичар), за учениците во средното стручно образование со тригодишно траење

МИНИСТЕРСТВО ЗА ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКА

ЦЕНТАР ЗА СТРУЧНО ОБРАЗОВАНИЕ И ОБУКА

Наставна програма

ОСНОВИ НА МАШИНСТВО модуларно дизајнирана

за I година

Машински механичар образовен профил / квалификација

Машинска / Машинство

струка / сектор

Скопје, 2017 година

Назив на наставната програмa Основи на машинство

Тип на наставна програма Задолжителна стручно-теоретска програма

Кредитна вредност на наставната програма

Струка Машинска

Сектор Машинство

Образовен профил Машински механичар

Назив и ниво на квалификацијата Машински механичар

III ниво

Година на изучување I (прва)

Број на часови неделно/годишно за реализација на наставната програма

2 часа неделно / 72 часа годишно

Цели на наставната програма

• препознава машински склопови и потсклопови;

• класифицира машински елементи за врска;

• препознавa различни конструктивни решенија на оски и вратила;

• утврдува видови напрегања на кои се изложени вратилата и оските;

• разликува конструктивни изведби на лежишта со лизгање;

• одредува начини на примена на различни видови преносници во машини и уреди;

• утврдува примена на различни видови спојки во машини и уреди;

• утврдува мерки за лична заштита и за заштита на околината.

Модуларни единици на наставната програма

• Машински елементи , видови и класификација • Машински елементи за врска • Машински елементи за пренос на вртливи движења • Лежишта • Преносници на моќ • Спојки • Заштита на работната и на животната средина

Материјално-технички услови и просторни услови

• Книги, весници и стручни списанија од областа на машинството • Каталози за алат и опрема за обработка на материјали • Видео материјали со соодветна содржина • Веб страни • Табла, флипчартови, интерактивна табла • Модели и цртежи од обработка на материјали • Опрема, алатки, прибор и инструменти (машинска работилница) • Печатени материјали • Компјутери

Посети на работодавачи и предавања од работодавачи

Реализацијата на воспитно – образовниот процес се одвива во училиштето: во училници или специјализирани училници или кабинет – училници и/или работилници

При реализација на наставата се користат различни наставни средства и помагала: компјутери, ЛЦД проектори, фотокопир, печатар, слики, шеми, скици, каталози и проспекти од областа на машинството.

Норматив на наставен кадар

Наставата по предметот Основи на машинство ја реализираат кадри со завршени студии од:

- Машинство со здобиена педагошко-психолошка и методска подготовка во акредитирани установи

Назив на модуларна единица 1

Машински елементи, видови и класификација

Ред. број

Резултати од учење Содржини и поими Активности и методи Критериуми на оценување

1

Класифицира машински елементи

- Поделба и класификација на машинските елементи

- Материјали и обработка на машинските елементи

Активностите за реализација на наставата и учењето опфаќаат:

Наставни методи

Вербални методи:

а) Усно излагање при што се врши опишување на машински делови, образложување на начини на класификација на машинските елементи, објаснување на материјалите и обработката на машинските елементи.

б) Разговор каде се водат прашања и одговори кои потикнуваат на размислување, анализа,

1. Дефинира поим склоп,подсклоп и елемент;

2. Разликува машински склопови , потсклопови и делови;

3. Набројува различни видови машински елементи;

4. Класифицира машинските елементи според намената;



Ред. број


заклучување, синтеза

Визуелни методи

Демострација со помош на:

• наставни средства (модели, реални машински делови, машински склопови)

• илустрации (технички цртежи, шеми, слики)

• информатичко-компјутерска техника (симулации, филм)

Наставни форми/облик на работа

Наставата може да се реализира по пат на фронтална работа(особено кога се објаснува, опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се анализира, синтетизира или истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.

Важен момент е обликот/формата на работа да се прилагоди со бројот на учениците и целите кои треба да



Ред. број


се постигнат.

2

Објаснува потреба од стандарди

- Стандарди и сандардизација




а) Усно излагање при што се врши опишување на потребата за стандардизација, образложување на стандардите.

б) Разговор каде се водат прашања и одговори кои потикнуваат на размислување, анализа, заклучување, синтеза



• наставни средства (табели) • илустрации (технички цртежи,

шеми, слики) • информатичко-компјутерска

техника (симулации, филм)

- Опишува што се постигнува со стандардизација;

- Набројува ознаки за Стандардизација за неколку земји;

- Ги разликува стандардните броеви.



Ред. број




Важен момент е обликот/формата на работа да се прилагоди со бројот на учениците и целите кои треба да се постигнат.


Машински елементи за врска

Ред. број


1

Класифицира машински елементи за врска

- Задачи и поделба на

машинските елементи за врска




а) Усно излагање при што се врши опишување на машинските елементи за врска, образложување на начини на задачите на машинските елементи за врска.








1. Набројува машински елементи за врска;

2. Класифицира машински елементи за врска.



Ред. број




2

Набројува видови заковки

− Видови заковки

− Материјал за заковки

− Ковање на заковки

− Видови на врски со заковки

− Оптоварувања, напрегања и напони на врски со заковки




а) Усно излагање при што се врши опишување на заковките, образложување на начини на ковање на заковките, објаснување на начини на оповарување и напони на врските со заковки.

б) Разговор каде се водат прашања и

1. Набројува видови заковки; 2.Објаснува врска со заковки; 3. Објаснува и демонстрир

напрегања кај врските со заковки;

4. Опишува конструктивни решенија на заковки;

5. Дава примери на примена на разни видови на заковки;



Ред. број


одговори кои потикнуваат на размислување, анализа, заклучување, синтеза








Важен момент е обликот/формата



Ред. број


на работа да се прилагоди со бројот на учениците и целите кои треба да се постигнат.

3

Разликува видови на заварени врски

− Видови заварени врски

− Контрола на заварени врски

− Оптоварувања, напрегања и напони кај заварени врски




а) Усно излагање при што се врши опишување на заварени врски, образложување на начини на контрола на заварени врски, објаснување на начини на заштити при работа.





1. Разликува видови на заварени врски;

2. Објаснува за видовите на напрегања кај заварени врски ;

3. Предлага вид на заварување според видот,намената и напрегањето на зададени машински делови



Ред. број







4 Наведува примери на примена на врски со клинови

- Врски со клинови

- Врски со чивии




1.Наведува примери на примена на врски со клинови; 2. Предлага елементи за врска

со клинови или чивии според видот,намената и



Ред. број


а) Усно излагање при што се врши опишување на врски со клинови објаснување на врските со чивии.








Наставата може да се реализира по пат на фронтална работа(особено кога се објаснува, опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се

напрегањето на зададени машински делови



Ред. број


анализира, синтетизира или истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.


5 Одредува вид на завртки и навртки во зависност од намената

- Навојни врски

- Видови навои

- Конструктивни облици на навртки

- Конструктивни облици на завртки

- Материјал за изработка на навртки и завртки

- Осигурување на навојни врски




а) Усно излагање при што се врши опишување на навојни врски, образложување на конструктивни облици на завртки и навртки, објаснување на начини на осигурување на навојни врски.


1. Одредува вид на завртки и навртки во зависност од намената;

2. Разликува конструктивни облици на завртки и навртки;

3. Објаснува и демонстрира врска со завртка и навртка;

4. Предлага елементи за врска со навој според видот,намената и напрегањето на зададени машински делови.



Ред. број












Ред. број


6 Препознава елементи за еластична врска;

- Пружини

- Флексиони пружини

- Торзиони пружини

- Материјал за пружини




а) Усно излагање при што се врши опишување на пружини, образложување на начини на функционирање на пружините.







1. Препознава елементи за еластична врска;

2. Предлага елементи за еластична врска според видот,намената и напрегањето на зададени машински делови.



Ред. број







Ред. број


Опишува улога на

− Видови елементи за пренос на вртливо


1. Набројува елементи за пренос на вртливо движење

2. Опишува улога на



Ред. број


1

елементите за пренос на вртливо движење

движење Наставни методи


а) Усно излагање при што се врши опишување на елементи за пренос на вртливо движење.








Наставата може да се реализира по пат на фронтална

елементите за пренос на вртливо движење



Ред. број


работа(особено кога се објаснува, опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се анализира, синтетизира или истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.


2

Разликува конструктивни изведби на оски и вратила

- Конструктивни изведби на

оски

- Конструктивни изведби на вратила




а) Усно излагање при што се врши опишување на оски, образложување на начини на функционирање на вратила.


1. Дефинира поим оска и вратило;

2. Споредува конструктивни карактеристики на оските и вратилата;

3. Наведува практични примери на примена на оските и вратилата;

4. Опишува конструктивни решенија на оски и вратила;

5. Објаснува за напрегањата на кои се изложени вратилата и оските;



Ред. број












Ред. број


3 Препознава различни видови напрегања на елементите за пренос на вртливи движења

- Оптоварувања на елементите за пренос на вртливи движења

- Материјал за изработка на елементите за пренос на вртливи движења




а) Усно излагање при што се врши опишување на машински елементи за пренос на вртливо движње, објаснување на видовите материјали за изработка на елементи за пренос на вртливо движње.






• информатичко-компјутерска

1. Објаснува видови на напрегања на елементите за пренос на вртливи движења;

2. Предлага вид на материјал за изработка на елементите за пренос на вртливи движења



Ред. број







Лежишта

Ред. број


1

Разликува лежишта со лизгање и лежишта со тркалање

− Поим и поделба на лежишта

− Главни карактеристики на лежиштата




а) Усно излагање при што се врши опишување на лежишта, образложување на карактеристиките на лежиштата








Наставата може да се реализира по пат на фронтална

1. Разликува лежишта со лизгање и лежишта со тркалање;

2. Наведува примери на примена на лежишта со лизгање и лежишта со тркалање;


Лежишта

Ред. број


работа(особено кога се објаснува, опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се анализира, синтетизира или истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.


2

Опишува конструктивни изведби на лежишта со лизгање;

- Делови, материјал и карактеристики на лежишта со лизгање

- Конструктивни изведби на лежишта со лизгање

- Едноделни лежишта со лизгање

- Дводелни лежишта со лизгање

- Прицврстување, монтажа и демонтажа на лежиштата




а) Усно излагање при што се врши опишување на лежишта со лизгање, образложување на конструктивните изведби, споредување на различните видови лежишта со лизгање.


1. Опишува конструктивни изведби на лежишта со лизгање;

2. Набројува делови на лежиштата со лизгање;

3. Препознава едноделни и дводелни лежишта со лизгање;

4. Правилно избира лежишта со лизгање.


Лежишта

Ред. број


со лизгање

- Избор на лежишта со лизгање











Лежишта

Ред. број



3 Опишува конструкции на лежишта со тркалање

- Делови, материјал и карактеристики на лежишта со тркалање

- Конструктивни изведби на

лежишта со тркалање - Прицврстување, монтажа

и демонтажа на лежиштата со тркалање

- Избор на лежишта со

тркалање




а) Усно излагање при што се врши опишување на лежишта со тркалање, образложување на конструктивните изведби, споредување на различните видови лежишта со тркалање.






1. Опишува конструкции на лежишта со тркалање;

2. Опишува конструктивни изведби на лежишта со тркалање;

3. Набројува делови на лежиштата со тркалање;

4. Правилно избира лежишта со тркалање.


Лежишта

Ред. број






4 Разликува начини на подмачкување на лежиштата

-Подмачкување на лежишта со лизгање - Подмачкување на лежишта со тркалање




а) Усно излагање при што се врши

1. Разликува начини на подмачкување на лежиштата;

2. Наведува начини на подмачкување на лежиштата.


Лежишта

Ред. број


образложување на потебата за подмачкување на лежишта, споредува подмачкување на лежишта со лизгање и со тркалање.








Наставата може да се реализира по пат на фронтална работа(особено кога се објаснува,


Лежишта

Ред. број


опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се анализира, синтетизира или истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.


5 Објаснува постапка на одржување лизгачки лежишта и наведува причини за оштетување на лежиштата.

- Одржување на лежишта

- Причини за оштетување на лежишта при експлоатација




а) Усно излагање при што се врши образложување на потребата за одржување, објаснување на причините за оштетување на лежиштата


1. Објаснува постапка на одржување лизгачки лежишта;

2. Наведува причини за оштетување на лежиштата.


Лежишта

Ред. број











Преносници на моќ

Ред. број


1

Разликува преносници според конструкција и опишува функционална зависност на составните делови на преносникот

- Задача на преносниците на моќ

- Класификација на преносниците на моќ

- Начин на работа на преносниците на моќ




а) Усно излагање при што се врши опишување на преносници на моќ, образложување на начини на класификација на преносниците на моќ, објаснување на начини на работа на преносниците на моќ.





• илустрации (технички цртежи,

1. Набројува видови на преносици

2. Објаснува задачи на елементите од преносници на моќ;

3. Опишува функционална зависност на составните делови на преносникот;

4. Опишува конструкција и начин на пренос на движење кај:

• ременски • синџирест • запчет • фрикционен преносник;



Ред. број







2

Одредува преносен однос кај преносниците

- Основни карактеристики на преносниците на моќ

(преносен однос, степен на искористување, вртлив момент, моќност)




а) Усно излагање при што се врши

1. Одредува преносен однос кај преносниците според бројот на вртежи,дијаметрите на преносните елементи и бројот на запци кај запчест преносник.



Ред. број


опишување на карактеристиките на преносницците на моќ.








Наставата може да се реализира по пат на фронтална работа(особено кога се објаснува, опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се анализира, синтетизира или



Ред. број


истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.


3 Одредува задачи на фрикционите преносници

-Карактеристики на фрикционите преносници -Конструктивни изведби на фрикционите преносници -Примена, предности и недостатоци на фрикционите преносници




а) Усно излагање при што се врши опишување на фрикциони преносници, образложување на конструктивните изведби на фрикциони преносници објаснување на примената на фрикциони преносници.


1. Опишува карактеристики на фрикционите преносници;

2. Опишува конструктивни изведби на фрикционите преносници;

3. Наведува предности и недостатоци на фрикционите преносници.



Ред. број












Ред. број


4 Опишува ременски преносник

- Карактеристики на ременските преносници

- Конструктивни изведби на ременските преносници

- Делови на ременските преносници

- Примена, предности и недостатоци на ременските преносници




а) Усно излагање при што се врши опишување на ременски преносници, образложување на конструктивните изведби на ременски преносници објаснување на примената на ременските преносници







1. Опишува карактеристики на ременски преносници;

2. Опишува конструктивни изведби на ременски преносници;

3. Наведува предности и недостатоци на ременски преносници.



Ред. број






5

Објаснува функционална зависност на составните елементи на синџирест преносник

- Карактеристики на синџирестите преносници

- Конструктивни изведби на синџирестите преносници

- Делови на синџирестите преносници

- Подмачување на синџирестите преносници




а) Усно излагање при што се врши опишување на синџирестите

1. Опишува карактеристики на синџирести преносници;

2. Опишува конструктивни изведби на синџирести преносници;

3. Наведува предности и недостатоци на синџирести преносници.



Ред. број


- Примена, предности и недостатоци на синџирестите преносници

преносници, образложување на конструктивните изведби на синџирестите преносници објаснување на примената на синџирестите преносници.











Ред. број




6

Разликува конструктивни изведби на запчести преносници

- Карактеристики на запчести преносници

- Класификација на запчести преносници

- Ознаки и големини на запчестите парови

- Преносен однос на запчести преносници

- Цилиндрични запченици - Конусни запченици - Хиперболоидни запченици - Материјал и изработка на

запченици - Подмачкување на

запченици




а) Усно излагање при што се врши опишување на запчести преносници, образложување на конструктивните изведби на запчести преносници објаснување на примената на запчести преносници.


1. Опишува карактеристики на запчести преносници;

2. Опишува конструктивни изведби на запчести преносници;

3. Одредува преносен однос на запчести преносници;

4. Наведува предности и недостатоци на запчести преносници.



Ред. број


- Примена, предности и недостатоци на запчестите преносници












Ред. број




Спојки

Ред. број


1

Знае видови и примена на спојки

- Намена на спојките

- Класификација на спојки




а) Усно излагање при што се врши образложување на намена на спојките, објаснување на начини на класификација на спојките.


1. Набројува видови на спојки и кажува примери на нивна примена;

2. Врши класификација на спојки.


Спојки

Ред. број












Спојки

Ред. број



2

Објаснува функционална зависност на деловите од постојано вклучените спојки

- Карактеристики на постојано вклучените спојки

- Крути неподвижни спојки

- Крути компензациони спојки

- Еластични спојки




а) Усно излагање при што се врши опишување на карактеристики на спојки, споредување на различни видови спојки.







1. Именува состави делови на постојано вклучените спојки и ја објаснува нивната задача;

2. Објаснува функционална зависност на деловите од постојано вклучените спојки.


Спојки

Ред. број






3 Опишува конструкција и примена на исклучно - вклучни спојки

-Карактеристики на исклучно - вклучни спојки - Канџеста исклучна спојка - Фрикциона спојка




а) Усно излагање при што се врши опишување на карактеристики на

1. Именува состави делови на исклучно - вклучни спојки и ја објаснува нивната задача;

2. Опишува конструкција и примена на исклучно - вклучни спојки.


Спојки

Ред. број


исклучно-вклучни спојки, објаснување на различни видови спојкиа.








Наставата може да се реализира по пат на фронтална работа(особено кога се објаснува, опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се анализира, синтетизира или


Спојки

Ред. број


истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.


4 Препознава делови на автоматски спојки

- Сигурносни спојки

- Центрифугални спојки

- Еднонасочни спојки




а) Усно излагање при што се врши опишување на различни виови спојки, образложување на начини на работа различни спојки.




1. Препознава делови на автоматски спојки;

2. Опишува сигурносна спојка; 3. Опишува Центрифугална

спојка.


Спојки

Ред. број








5

Набројува примери на примена на различни

- Избор на спојки во зависност од условите на работа


1. Избира соодветен преносник на моќ според примери на зададени мегуосни растојанија и услови на работа.


Спојки

Ред. број


видови спојки во машини и уреди



а) Усно излагање при што се врши опишување на начинот на избор на спојите во зависност од условите на работа.








Наставата може да се реализира

2. Набројува примери на примена на различни видови спојки во машини и уреди;


Спојки

Ред. број


по пат на фронтална работа(особено кога се објаснува, опишува или демострира некој процес или појава), групна (кога се анализира, синтетизира или истражува појава, процес или продукт) и индивидуална.



Заштита на работната и на животната средина

Ред. број


1

Применува мерки за лична заштита

- Заштитни средства и опрема, во согласност со законската регулатива

- Правила за безбедност при работа

- Прописи за заштита од пожар




1. Познава правила за безбедност при работа;

2. Применува мерки за лична заштита.



Ред. број


- а) Усно излагање при што се врши опишување на заштитни средства и опрема, во согласност со законската регулатива, образложување на правила за безбедност при работа, објаснување на начини на заштита од пожар.




• наставни средства (модели, заштитни средства)







Ред. број









Ред. број


2

Применува мерки за заштита на околината

- Собирање, сортирање и отстранување отпад, во согласност со прописите за заштита на животната средина;

- Прописи за заштита на животната средина и усогласување со нив

- Постапки за ракување, складирање и отстранување на загадувачите на животната средина

- Мерки за заштита од влијанието на опасните гасови, отрови, пареи, високозапаливи супстанции;

- Мерки при хемиско пролевање или протекување на агресивни и запаливи супстанции




а) Усно излагање при што се врши опишување на начин на собирање, сортирање и отстранување отпад, во согласност со прописите за заштита на животната средина, образложување на прописи за заштита на животната средина, објаснување на начини на заштита при работа.




• наставни средства (модели, реални машински делови,

1. Опишува постапки ракување, складирање и отстранување на загадувачите на животната средина;

2. Ги објаснува мерките за заштита од влијанието на опасните гасови, отрови, пареи, високозапаливи супстанции;

3. Ги објаснува мерките прихемиско пролевање или протекување на агресивни и запаливи супстанции;

4. Применува мерки за заштита на околината.



Ред. број


машински склопови) • илустрации (технички цртежи,


техника (симулации, филм) Наставни форми/облик на работа



Оценување на постигањата на учениците

Следењето и проверувањето на учениците се врши интерно.

Интерното проверување на постигањата и оценувањето на знаењата се врши континуирано од страна на наставникот врз основа на изготвен стандард за постигањата по предметот основи на

машинство .

Инструменти за оценување:

• Решавање на задачи • Структурирани прашања • Прашања со проширен одговор • Прашања со повеќекратен избор • Прашања со повеќекратни одговори • Објективен тест на знаење • Усни прашања • Оценување на изработки(домашни задачи,истражувања, извештаи од опити,)

Вреднувањето може да се врши со различни постапки, форми и инструменти (усно-излагање, писмено – тестови на знаења на одредени модуларни единици и сегменти).

Литература и други извори Учебници одобрени од МОН

Почеток на имплементација на наставната програма

Учебна 2017/2018 година

Институција/ носител на програмата

Центар за стручно образование и обука

Изработил Проект за Јакнење на доживотното учење преку модернизација на системите за стручно образование и обука и образованието на возрасните“, Британски совет и партнерите од конзорциумот, ДВВ Интернационал (Германија) и Центарот за доживотно учење (Македонија)

Потпис и датум на донесување на наставната програма

бр. 12 -10931/1 06.09.2017 година

МИНИСТЕР Рената Дескоска

Датум на ревизија

Documents

МИНИСТЕРСТВО ЗА ОБРАЗОВАНИЕ И НАУКАcsoo.edu.mk/images/ModulPLPR/Mash/1-mm-osnovi.pdfмашински склопови) • илустрации (технички