1

آب سیاه

Glaucoma

4931مهر

سعی کنید آنقدر کامل باشید که بزرگترین تنبیه شما برای دیگران گرفتن

خودتان از آن ها باشد.

پائولو کوئلیو

2

مقدمه

که با تخریباصطالحی است که به منظور توصیف دسته ای از بیماری های چشم به کار برده می شود 1اگلوکوم

شد. عصب بینایی همراه ست که ب ماگلوکو می با سیاه بیماری ای ا شار های داخل چشم ه دلیلیا آب ،افزایش ف

گلوکوما شرایطی ایجاد می کند که باعث آسیب به عصب بینایی چشم می شود و عصب بینایی آسیب می بیند.

می شود. این عارضه اغلب با افزایش فشار داخل چشم همراه است. گلوکوم بیش تر نیز با گذشت زمان وخیم تر

ست تا اواخر دوره زندگی بروز نکند. جنبه ژنتیکی دارد شکال در خروج این مایع از منافذ به و ممکن ا طور کلی ا

دایره رنگی چشم( است.(عنبیه بسیار کوچکی در پیرامون

چشم مبتال به بیماری گلوکوم . مقایسه چشم سالم و4شکل

1 - glaucoma

3

طور مادرزادی منافذ تنگ هستتتند. در موارد دیگر جلو آمدن عنبیه یا مستتدود شتتدن این ه در برخی موارد ب

های خون پس از خونریزی داخل چشم مسیر تخلیه مایع داخل چشم تقریباً های عنبیه یا یاختهمنافذ با رنگدانه

.شودچشم منجر به تحلیل عصب بینایی و درپی آن کاهش بینایی میشود. زیادی فشار داخل مسدود می

صب بینایی که وظیفه ست، می تواند به ع شده ا شناخته شمی هم شار داخلی چ شار که با نام ف افزایش ف

شار باال ادامه یابد، سط این ف سانی تو سیب ر صدمه وارد کند. اگر این آ صاویر به مغز را بر عهده دارد، انتقال ت

به این دلیل است که اکثر افراد مبتال به این بیماری و شود می اعث از دست دادن دائمی قدرت بینایی بگلوکوما

ست که همه افراد شار را ندارند. بنابراین این نکته حائز اهمیت ا شی از افزایش ف هیچ گونه عالئم اولیه یا درد نا

باید به صتتورت منظم از نظر بینایی توستتط چشتتم پزشتت معاینه شتتوند تا اگر مبتال به این بیماری هستتتند ،

همانطور که می دانید عصتتب بینایی مستتاول انتقال اطالعات داده شتتوند و تحت درمان قرار بگیرند. تشتتخی

ود ش بینایی به مرکز مغز است. پس در نتیجه با آسیب دیدن این عصب کم کم در میدان بینایی نق ایجاد می

شود شرفت کند و اگر درمان ن ست و پی سیار زیاد ا سیب این .، احتمال نابینایی کامل ب سبب آ بیماری می تواند

ر دطول چند سال سبب کاهش بینایی و در آغاز هیچ عالمتی ندارد ولی در. عصب بینایی و در نتیجه کوری شود

آب ستتیاه در .دشتتودید بیمار تواند مانع پیشتترفت بیماری و کاهشمی شتتود. درمان زودر می کوری نهایت

.مردان نسبت به زنان شیوع بیشتری دارد

4

استتت که با ظاهر مشتتخ در عصتتب اپتی ، از ستتایر 3و مزمن اپتی 2دژنراتیو گلوکوم، نوروپاتیدر واقع

شیه نورورتینال ست. در گلوکوم، حا سابی اپتی قابل افتراق ا شکال نوروپاتی اکت صورت 4ا صب اپتی به ع

گردد. این پدیده به عنوان میبزرگتر 5عصتتتب اپتی کاپ )فنجان(بنابراین شتتتود تر میای نازکپیشتتترونده

شبکیه 8های گانگلیونیسلول 7هایشود. علت این پدیده، از بین رفتن آکسون می گفته 6کاپینگ عصب اپتی

صورتی طبیعی خود را 9همراه با گلیاها شیه نورورتینال رنگ ست. باقیمانده حا شتیبان آن ا و عروق خونی پ

دهد و اپتی ، بافت عصتتب اپتی رنگ صتتورتی خود را از دستتت می های کند. در ستتایر نوروپاتیحفظ می

شتتریان قدامی اپتی استتت که در آن 10شتتود. تنها مورد استتتثنا، نوروپاتی ایستتکمی کاپینگ هم ایجاد نمی

شود.کاپینگ ایجاد می

. عصب بینایی چشم سالم و بیمار2شکل

دهد، این بیماری به هر حال فشتتار داخل چشتتمی ر میهر چند گلوکوم در بستتیاری از موارد بدون افزایش

سگمان قدامی سا تغییراتی در شمی را افزایش می بندی میطبقه11برا شار داخل چ سگمان شود که ف دهند.

2- neuropathy Degenerative 3 - Optics

4 - Neuroretinal

5 - optic cup

6 - Optic Nerve Cupping

8 -axons

8 - ganglion cells

9 - Glial cells, neuroglia, glia

10 - optic nerve ischemia

11 - Anterior segment of eyeball

5

شم، گردش خون خاص خود را دارد، ستالی و قرنیه را خون می و قدامی چ سی کری دهد که هر دو فاقد عروق عد

.خونی هستند

کند و از طریق شتتبکه ترابکوالر به شتتود، در اتاق قدامی گردش میه توستتط جستتم ميگانی تولید میزاللیه ک

ل شود. افزایش فشار داخ ای که بین عنبیه و قرنیه تشکیل می ریزد یعنی زاویهای میداخل زاویه عنبیه تتتت قرنیه

.شودایجاد میچشمی ناشی از افزایش تولید زاللیه نیست بلکه در اثر کاهش خروجی زاللیه

سا وضعیت زاویه عنبیه گلوکوم سته و تکاملی شوند. انواع زاویه بندی میای تقسیم قرنیه _ها برا باز، زاویه ب

شتتوند. گلوکوم زاویه باز اولیه ممکن استتت همراه با وجود دارند که هر ی به دو گروه اولیه و ثانویه تقستتیم می

م شود. گلوکور دهد که در حالت دوم گلوکوم با فشار طبیعی خوانده می افزایش فشار داخل چشمی یا بدون آن

ساالن )که پس از شروع می 14زاویه باز اولیه در برگیرنده نوع بزرگ ست )که بین سالگی شود( و نوع جوانان ا

12اتیون اکسفولیهایی از گلوکوم زاویه باز ثانویه شامل انواع ناشی از نشانگادهد(. نمونهسالگی ر می 9-14سنین

است. گلوکوم زاویه بسته ممکن است اولیه باشد )مانند انسداد مردم ( یا ثانویه )مانند علل 13یا انتشار پیگمان

شانگان شی از ن شامل گلوکوم مادرزادی اولیه و گلوکوم نا سکوالر(. انواع تکاملی گلوکوم ها )مانند التهابی یا ناووا

( استتتت. گلوکوم زاویه باز اولیه که نوع غالب گلوکوم در 14رایگر _نشتتتدن عنبیه یا نشتتتانگان آگزنفلد تشتتتکیل

12 - EXFOLIATION SYNDROME

13 - Pigmentary glaucoma

14 - Axenfeld-Rieger syndrome

6

ها است که ممکن است از نظر بالینی قابل افتراق کشورهای غربی است، احتماال دربرگیرنده انواع مختلف بیماری

.نباشند

رایگر_سندرم آگزنفلد .9شکل

؟عامل ایجاد گلوکوم چیست

ست که مایع شار نتیجه این ا شم فرد افزایش یابد که این ف شار داخل چ گلوکوما معموال زمانی ر می دهد که ف

. در حالت طبیعی این مایع که طبیعی خود در قسمت جلوی چشم به گردش در نمی آید داخل چشمی به حالت

سمت شود، کانالزاللیه نام دارد، به خارج از چشم جریان می یابد و به سدود ترابکوالر می رود. اگر این کانال م

شناخته شود، نا سداد می ستقیمی که باعث این ان شود. عامل م سبب ابتال فرد به گلوکوما می شده مایع ایجاد

این بیماری وراثتی است.است، اما پزشکان معتقدند که

نادرترین دالیل ایجاد گلوکوم عبارتند از آسیب ناشی از مواد شیمیایی به چشم، عفونت شدید چشمی، مسدود

شدن رگ های خونی در چشم، شرایط التهابی مربوط به چشم و گاهی اوقات عمل جراحی چشم که برای درمان

دیگر بیماری ها انجام می شود.

ارد عامل ایجاد گلوکوم قابل تشخی است مانند ضربه به چشم، بعضی از اعمال جراحی چشم و در بعضی مو

ست و عوامل ژنتیک شناخته ا سیاری از موارد گلوکوم ی بیماری با علت نا شم، اما در ب شدن زاویه چ سته و یب

7

ستند شم )زاللیه .محیطی فراوانی در ایجاد آن دخیل ه شار مایع داخل چ ( زیادتر از حد معمول 15در گلوکوم، ف

قسمت رنگی چشم( )16گردد که به دلیل اشکال در خروج این مایع از منافذ بسیار کوچکی در پیرامون عنبیه می

.است

در برخی موارد به طور مادرزادی منافذ تنگ هستتتند. در موارد دیگر جلو آمدن عنبیه یا مستتدود شتتدن این

های خون پس از خونریزی داخل چشتتم، مستتیر تخلیه مایع داخل چشتتم منافذ با رنگدانه های عنبیه یا ستتلول

میزان آسیب به .شود زیادی فشار داخل چشم منجر به تحلیل عصب بینایی و کاهش بینایی می .شود مسدود می

.شدت و مدت افزایش فشار داخل چشم وابسته است

عصتتب بینایی از بیش از ی میلیون رشتتته عصتتبی

صورت دسته ای از رشته ها گرد ه که بتشکیل شده است

هم آمده اند. این عصب شبکیه )پرده نازک حسا به نور

شکلدر قسمت عقب کره چشم( را به مغز متصل می کند )

عصتتتب بینایی داشتتتتن دید خوب، ستتتالم بودن(. برای 5

.ضروری است

.عصب بینایی4شکل

15 - Aqueous humour

15 - Iris

8

:تأثیر گلوکوم بر عصب بینایی

افزایش فشار داخل چشم سبب گلوکوم می شود. در جلوی چشم فضایی وجود دارد که اتاق در بسیاری از افراد

شود و وظیفه تغذیه بافت 17قدامی شده و از آن خارج می ضا شفافی همواره وارد این ف شود. مایع خوانده می

صطالحاٌ شود ا شود که "زاویه"های مجاور را به عهده دارد. به محلی که مایع از اتاق قدامی خارج می گفته می

(. زمانی که مایع به زاویه می رسد از طریق ی شبکه اسفنجی شکل 6و عنبیه است )شکل 18محل تالقی قرنیه

.شبیه ی سیستم زه کشی از چشم خارج می شود

آناتومی چشم.5شکل

شود شود که زاویه ای که مایع از آن خارج می ست. با این "باز"گلوکوم زاویه باز از آنجا به این نام خوانده می ا

حال، به دالیل نا مشخ ، سرعت حرکت مایع از خالل شبکه تخلیه کند است. کندی حرکت مایع سبب تجمع

17 - Anterior chamber of eyeball

18 - Cornea

9

ب آسیب عصب بینایی و کاهش دید شود، آن و باال رفتن فشار داخل چشم می شود و این افزایش می تواند سب

.مگر آنکه فشار چشم پایین آورده شود

انواع گلوکوم کدامند؟

تقستتیم کرد. زاویه چشتتم به 20و گلوکوم زاویه بستتته 19یه باز، گلوکوم زاوکلی توان به دو دستتتهگلوکوم را می

شود که بین عنبیه )بخش رنگی چشم( و قرنیه )بخش شفاف چشم( قرار گرفته است. بخشی از چشم گفته می

گلوکوم زاویه باز

یافتن بیماری، بیمار با ادامه .دارددید طبیعی بوده و دردی وجود نگلوکوم زاویه باز در ابتدا عالمت خاصی ندارد.

متوجه می شود که هر چند اشیایی را که جلویش قرار دارند خوب می بیند ولی اشیایی را که در کنار قرار داشته

.و باید از گوشه چشم به آنها نگاه کند به خوبی نمی بیند

گلوکومای زاویه باز.6شکل

19 - open-angle glaucoma 20 - angle closure glaucoma

10

شود که ست ناگهان متوجه صورت عدم درمان ممکن ا ندارد. درست "دید کناری"بیمار مبتال به گلوکوم در

سبب از بین رفتن ست ست که از درون ی لوله به اطراف نگاه می کند. ادامه یافتن بیماری ممکن ا مانند این ا

شده و بیمار شکل شود نابیناباقی مانده دید حتی در مرکز در این بیماری، میدان بینایی به تدریج ع در واق. (2)

.بیندکوچکتر شده و در انتها، بیمار فقط دید لوله ای دارد و فقط روبروی خود را می

۰۵باشتتد. جنبه ژنتیکی، خانوادگی، فامیلی و نيادی دارد. بعد از شتتایع ترین نوع گلوکوم میگلوکوم زاویه باز

.بیمار هیچ عالمتی ندارد و در معاینات پزشکی کشف می شود تا مراحل آخر، کند وسالگی بروز می

وند پیشرفت بیماری گلوکومار. 7شکل

11

گلوکومای زاویه باز عالئم

از دست رفتن دید محیطی در نواحی کوچ از میدان دید. -

تاری دید در ی طرف میدان دید -

دید)معموال در هر دو چشم(بزرگ تر شدن نواحی از دست رفتن -

شدن کره چشمسفت -

دیدن هاله در اطراف نورها -

وجود نقاط کور در میدان دید -

نامناسب بودن دید در شب -

گلوکومای زاویه باز درمان

درمان دارویی تحت نظر پزش متخص . اگر با داروها فشار چشم بیمار طبیعی نشود، لیزردرمانی یا عمل

جراحی الزم می شود.

12

گلوکومای زاویه باز.8شکل

21گلوکوم اولیه با زاویه باز

میان در نابینایی علت ترینشتتتایع و متحده ایاالت در نابینایی شتتتایع علت دومین اولیه باز زاویه لوکومگ

قهساب چشمی، داخل فشار افزایش باالتر، سن سیاه، نياد که دارد وجود خوبی شواهد . است آمریکا پوستان سیاه

ستولی پرفوزیون فشار کاهش و بینینزدی اولیه، باز زاویه گلوکوم خانوادگی هزاوی گلوکوم خطر عوامل ،22دیا

خطر املع ی مرکزی قرنیه نسبی نازکی چشمی، داخل فشار افزایش به مبتال بیماران میان در هستند. اولیه باز

و 23ستتیستتتولی خون فشتتار افزایش دیابت،) خطر عوامل ستتایر به مربوط شتتواهد .استتت بیماری دیگر عمده

.دارند کمتری همخوانی (24میگرن

عصب رس کاپینگ و ایقرنیه تتتت عنبیه زاویه بودن باز شامل اولیه باز زاویه گلوکوم اصلی بالینی هایویيگی

س یا) اپتی شی بینایی میدان رفتن بین از با همراه( اپتی دی ست آن از نا شار افزایش. ا جزء چشم داخل ف

است طبیعی چشم داخل فشار که دهد ر زمانی است ممکن اولیه باز زاویه گلوکوم که چرا نیست بالینی تعریف

صادفی بالینی هایکارآزمایی (.جیوه مترمیلی 44-24 معمول طور به) شان متعددی شده انجام ت که اندداده ن

فعلی هایدرمان تمام بنابراین،. اندازدمی تاخیر به را گلوکوم پیشتترفت و شتتروع چشتتمی، داخل فشتتار کاهش

شار کاهش هدف با اولیه باز زاویه گلوکوم شمی داخل ف بیمار. شوند می انجام جراحی یا دارویی هایروش به چ

. دهدمی نشان را اولیه باز زاویه گلوکوم معمول تظاهرات شده، معرفی

21 -Primary Open-Angle Glaucoma (POAG)

22 - perfusión diastólica

23 - systolic

24 - Migraine

13

در ماا دارد را بزرگساالن بیماری بالینی هایویيگی همان بیماری این. است نادر جوانان اولیه باز زاویه گلوکوم

(. جیوه مترمیلی 14 از باالتر معموال) باالست بسیار اغلب چشمی داخل فشار جوانان، نوع

25پایین یا طبیعی فشار با گلوکوم

فشتتار که دهد می ر افرادی در ای منتظره غیر بصتتورت کناری دید شتتدن محدود و بینایی عصتتب تخریب

.شود می استفاده باز زاویه گلوکوم درمان های روش همان از بیماران این درمان در. است طبیعی چشمشان

غم فشار رهاى عروقى یا مکانیکی( علىعلت حساسیت غیرطبیعى سرعصب بینائى )ناشى از ناهنجارى افراد به

کنند. در این اپتی و میدان بینائى پیدا مى 26، تغییرات گلوکوماتودیستتت (mmHg 25 > )دائماً طبیعى

حالت ۰مارى باید تر از گلوکوم زاویه باز اولیه است. قبل از تشخی این بی هاى دیس فراوان ىبیمارى خونریز

:زیر را رد کرد

وجود افزایش فشار داخل چشم در گذشته؛ .۱

روزى فشار داخل چشم )حداکثر میزان در اوایل صبح(؛ تغییرات شبانه .۲

تغییرات وضعیتى فشار داخل چشم )حداکثر میزان در حالت دراز کشیده(؛ .۳

چشم )بسته شدن تحت حاد زاویه( افزایش متناوب فشار داخل .۴

ناشى از 27هاى مادرزادى یا آتروفى اپتی ناهنجارىسایر علل تغییرات دیس اپتی و میدان بینائى شامل .۰

.تومورها یا بیمارى عروقى

25 - Normal-tension glaucoma

26 - Glaucomatous Discs

27 - Optic Atrophy

14

گلوکوم زاویه بسته

توسط قسمتی از زاویه شدن مسدود دلیله ب دارد قرار چشم جلوی قسمت در که مایعی گلوکوم زاویه بسته در

شود. در این بیماران ی افزایش شم خارج شته و نمی تواند از چ شم( راهی به زاویه ندا سمت رنگی چ عنبیه )ق

عالئم این نوع گلوکوم شامل درد شدید و تهوع و همچنین قرمزی چشم و .ناگهانی در فشار چشم دیده می شود

شود. در صورت عدم درمان، درمان سریعاً باید بیمار و است اورژانس مورد ی بسته زاویه گلوکوم تاری دید است.

طور معمول انستتداد را برطرف کرده و ه شتتود. جراحی لیزری فوری ب نابیناروز 2یا 4بیمار ممکن استتت ظرف

.بیمار را از کوری نجات می دهد

28گلوکوم زاویه بسته حاد

اتتتاق قتتدامی چشتتم انستتداد ایجتتاد دهتتد کتته برآمتتدگی عنبیتته در زاویتته ایتتن حالتتت وقتتتی ر متتی

.کند. به این ترتیب، کاهش خروج زاللیه باعث افزایش حاد فشار داخل چشم شود

28 - Acute Angle-Closure Glaucoma

15

شتر به شدن عدسی( بی افراد دوربین )به علت اینکه از قبل تنگی زاویه دارند(، همچنین افراد پیر )به علت بزرگ

موقعیت اورژانس محسوب می شود.زاویه بسته ی یگلوکومادر واقع .شونداین حالت دچار می

.گلوکومای زاویه بسته3شکل

گلوکومای زاویه بسته: الیمع

در ی چشم ظاهر می شود و ای استصورت حملهه این بیماری اکثرا ب

شدن نسبی مردم یا هنگام استفاده از داروهای حمالت آن معموال هنگام عصر به علت گشاد

دهدپزشکی ر میگشادکننده مردم در معاینات

آب سیاه در چشم

تاری دید شدید

درد طاقت فرسای چشم

قرمزی چشم

ریزش اش و حساسیت به نور

اطراف نور در دیدن هاله ای

16

تهوع و استفراغ

. برخی عالئم گلوکومای زاویه بسته44شکل

دهد و گشادی نسبی دارد در معاینه پزشکی، فشار داخل چشم افزایش یافته و مردم به نور پاسخ نمی

.و قرنیه کدر می شود

دیدن هاله در اطراف منبع نور.44شکل

17

بسته زاویه گلوکومای ندرما

درمان گلوکوم زاویه بسته حاد ی فوریت پزشکی است. فشار داخل چشم باید سریعا پایین آورده -

.شود

.شودچشم انجام میبعد از آن درمان اصلی، جراحی است که جراحی روی هر دو -

.آورندفشار داخل چشم را با داروهای دیورتی )ادرار آور( پایین می -

.گلوکومای زاویه بسته42شکل

گلوکوم زاویه بسته تحت حاد

ماند و حالت راجعه این بیماری نوع حاد است، فقط حمالت افزایش فشار داخل چشم در اینها مدت کمتری می

.شوندشوند. گاه به فرم حاد تبدیل میرفع میخود ه دارد. حمالت خودب

گلوکوم زاویه بسته تحت حاد عالیم

مالت کوتاه مدت و راجعه دردح -

قرمزی، تاری دید یکطرفه همراه با دیدن هاله اطراف نور -

.درمان آن، مشابه نوع زاویه بسته حاد اولیه است

18

گلوکوم زاویه بسته مزمن

.کندباز مزمن، با کاهش وسیع میدان بینایی تظاهر پیدا میاین بیماری نیز مثل نوع زاویه

.این بیماران هیچ گاه دچار حمالت افزایش فشار داخل چشم نمی شوند

.درمان با جراحی است

انواع دیگر گلوکوم

:هرچند گلوکوم زاویه باز شایع ترین نوع این بیماری است ولی گلوکوم انواع دیگری نیز دارد

یدی نیز - نام گلوکوم ناوواستتتکوالر نوع شتتتتد های 29به بت مرتبط استتتتت. همچنین، دارو یا با د

ستروئیدی شمی و دیگر بیماری ها کاربرد دارند 30کورتیکوا )دارای کورتون( که در درمان التهاب های چ

.نیز می توانند در درصد کمی از بیماران سبب شروع گلوکوم شوند

31دیازادرگلوکوم م

کودکان مبتال .کودک به دلیل وجود ی نق مادرزادی در زاویه به گلوکوم مبتالستتتت مادرزادی، گلوکوم در

، حستتاستتیت به نور، و اشتت ریزش شتتدید دارند. درمان معموالً 32معموالً عالئم واضتتحی نظیر چشتتم های کدر

شت شیرخواران دا شخصی بر ست اثرات نام ضد گلوکوم ممکن ا صورت می گیرد زیرا داروهای صورت جراحی ه ب

باشند و همچنین تجویز این داروها در این بیماران مشکل است. در صورتی که جراحی بالفاصله پس از تشخی

این بیماری بر اثر .انجام شتتود این کودکان شتتانس بستتیار باالیی برای داشتتتن ی دید خوب خواهند داشتتت

29 - Neovascular Glaucoma

30 - Corticosteroids drugs 31 - congenital glaucoma 32 - cloudy eye

19

مانند نوع ثانویه آن همراه با برخی بیماری های مغزی مادرزادی .ناهنجاری رشد ساختمان چشم ایجاد می شود

ستورچ وبر سرخجه مادرز 34فیبروماتوزونور -33)ا شود ( 35دیاو سالگی .دیده می گلوکوم مادرزادی معموال تا ی

.داده می شود تشخی

گلوکومای مادرزادی عالئم

.باشدریزش، اولین و شایع ترین عالمت آن میاش -

.نور و کاهش شفافیت قرنیه وجود داردحساسیت به -

.در معاینه پزش افزایش فشار داخل چشم و بزرگ شدن کاپ اپتی وجود دارد -

( 36شود که اصطالحا چشم گاوی )بوفتالمو شود و چشم بزرگ میدر این بیماران قرنیه بزرگ می -

.گویندمی

.پارگی چشم با ضربه خفیف و کوری نتایج این بیماری است -

.گلوکوم، جراحی استنوع ین درمان ا -

37گلوکوم ثانویه

کوم بعضی اوقات ناشی از جراحی چشم گلو نوع این. باشد دیگر های بیماری از ای عارضه تواند می گلوکوم ثانویه

باشد. یکی می 38یا کاتاراکت پیشرفته، آسیب های چشمی، بعضی تومورهای چشمی، یا یوئیت )التهاب چشم(

صورت فلس از عنبیه جدا شده و با ه زمانی ر می دهد که رنگدانه ها ب 39ای رنگدانه از انواع به نام گلوکوم 33 - Sturge–Weber syndrome 34 - Neurofibromatosis

35 - Congenital rubella syndrome 36 - Buphthalmos

37 - Secondary glaucoma

38 - Uveitis

39 - Pigmentary Glaucoma

20

در رفتگی (،)آب مروارید 40کاتاراکت :مایع چشمی، مانع عبور آن شوند. بیماری های مانند انسداد شبکه خروج

( . )تومور چشمی 42التهاب شبکیه،41عدسی

توانند باعث ضربه ها نیز می(. شود)معموال مصرف موضعی این داروها باعث گلوکوم می 43مصرف کورتون ها

.ندشوافزایش فشار داخل چشم و گلوکوم

ه کسانی بیش تر در معرض خطر هستند؟چ

اپنی، اسپانیایی دارند و نیز افرادی که در ژآمریکایی ، ایرلندی، روسیه ای ، -افرادی که نياد آفریقایی_

زندگی می کنند 44اسکاندیناوی و اینوئیت

سال بیش تر در معرض این بیماری هستند اما ممکن است در افراد جوان، کودکان و حتی 14افراد باالی –

نوزادن دیده شود

را دارند سابقه خانوادگی ابتال به گلوکوم افرادی که–

دیابتافراد مبتال به –

مبتال هستند عروقی -قلبی های بیماری افرادی که به –

سیاه پوست بودن –

40 - Cataract

41 - Phacoemulsification

42 - Macular edema

43 - Corton

44 - Inuit

21

مبتال هستند کم بودن ضخامت قرنیهافرادی که به –

مبتال هستند باال بیماری فشار خون و سردرد های میگرنیافرادی که به –

، داروهای 46هابخش، آرام45هاهای سرماخوردگی و آلرژی، آنتی هیستامینقرصافرادی که داروهایی مانند –

، را مصرف که فشار چشم را باال می برند و برخی داروهای معده و روده 47پردنیزولونمانند کواستروئیدیکورتی

می کنند

استفاده می کنند عین نمره باالی که افراد –

مبتال هستند 49و نزدی بینی 48دوربینیافرادی که به –

وقفه تنفسی در خواب افراد دچار –

دچار ضربه و حادثه شده استافرادی که چشم هایشان –

عالئم گلوکوم چیست؟

:عالئم گلوکوم بر حسب نوع آن متفاوت است

45 - Histamine antagonist

46 - Sedatives drugs

47 - Prednisolone

48 - Hyperopia

49 - Myopia

22

گلوکوم مادرزادی با عالئمی از قبیل ستتتفیدی قرنیه، اشتتت ریزش، تر از نور و بزرگی چشتتتم ظاهر -

.شودمی

گلوکوم زاویه باز: در اغلب موارد گلوکوم زاویه باز )و همچنین گلوکوم زاویه بستتته( مزمن، بیمار متوجه -

.شود مگر اینکه بیماری بسیار پیشرفت کند و اختالل در میدان بینایی ایجاد شودوجود گلوکوم نمی

ریزش، تر از نور، دیدن گلوکوم زاویه بسته حاد: این بیماری با عالئم حاد کاهش دید در چشم، اش -

ستفراغ بروز می صورت هاله و رنگین کمان اطراف نورها، تهوع و ا شرایطی، بیمار باید به کند. در چنین

.اورژانس به چشم پزش مراجعه کرده و تحت درمان فوری قرار گیرد

شود؟گلوکوم چگونه تشخیص داده می

گیری فشار داخل چشم، معاینه زاویه چشم، بررسی نمای عصب در اغلب موارد معاینه کامل بالینی شامل اندازه

های بینایی و تست میدان بینایی برای تشخی گلوکوم کافی است؛ ولی در بعضی موارد خاص نیاز به انجام تست

.دیگر مانند تصویربرداری از سر عصب بینایی و شبکیه نیز وجود دارد

صورتی مبتال به صور می کنند در سیاری ت شه چنین ب شد اما همی شار چشمشان باال با گلوکوم هستند که ف

شم الزامًا به معنای ابتال به شار چ شم خطر ابتال به گلوکوم را افزایش می دهد. باال بودن ف شار باالی چ ست. ف نی

.گلوکوم نیست

صب ستگی به میزان تحمل ع شم ب شار چ شار بینایی در مابتال یا عدم ابتال به گلوکوم بر اثر باال بودن ف قابل ف

شار طبیعی معموالٌ بین ست. هر چند ف شم دارد و این میزان در افراد مختلف متفاوت ا میلی 24تا 42باالی چ

شان می دهد که شد و این ن شخصی به گلوکوم مبتال با ست شار نیز ممکن ا ست، ولی حتی در این ف متر جیوه ا

.معاینه چشم اهمیت بسیار زیادی دارد

23

به همراه توضیح آن .نحوه پیشرفت عارضه49شکل

:چشم پزش برای تشخی گلوکوم باید اقدامات تشخیصی زیر را انجام دهد

ستفاده از چارت های بینایی انجام می شود بینایی بیمار در فواصل :50 دت بیناییح - در این تست که با ا

.متفاوت مشخ می شود

50 - Visual Acuity

24

طی( بیمار اندازه گیری می شتتود. با توجه به اینکه از محی) کناری دید تستتت این در :51میدان بینایی -

.دست دادن دید کناری یکی از عالئم گلوکوم است این تست به تشخی بیماری کم می کند

ساع مردم - ست این در :52ات ستفاده با ت شم مردم ،قطره از ا سع بیمار چ شود و بدین ترتیب می مت

بعد از معاینه ممکن است دید نزدی .چشم پزش دید بهتری برای معاینه عصب بینایی پیدا می کند

.تا چند ساعت تار باشد

.شود می گیری اندازه چشم داخل مایع فشار تست این در :53تونومتری -

بیماری مقابل دستگاه تونومتر.41شکل

درمان

های عصتتبی موجود در آن دچار مرگ بیند و ستتلولدر روند بیماری گلوکوم، عصتتب بینایی به تدریج آستتیب می

شخی داده می تدریجی می صب چشم که از بین رفته شوند. هنگامی که گلوکوم ت شود برای بخشی از الیاف ع

51 - Visual field

52 - Mydriasis

53 - Ocular tonometry

25

صلی از درمان گلوکوم، جلوگیری ضر( وجود ندارد. هدف ا ست درمانی )در حال حا شرفت بیماری و حفظ ا از پی

.دید باقیمانده برای انجام امور زندگی عادی بیمار است

هر چند گلوکوم عالج قطعی ندارد ولی درمان های رایج بیماری را کنترل می کنند و این تأییدی بر اهمیت

ان با دارو درمتشخی و درمان زودر است. بیشتر چشم پزشکان گلوکومی را که تازه تشخی داده شده است

جایگزینی مطمان و متثر استتتت با لیزر، که جراحی ید نشتتتان داده استتتت جد قات ند ولی تحقی .می کن

:نداروش های درمانی گلوکوم شامل موارد زیر

درمان دارویی

صورت قطره های چشمی و ه ی گلوکوم بداروها. است دارویی درمان گلوکوم زودر درمان نوع ترین شایع

شوند. این داروها به دو شکل سبب کاهش فشار داخل چشم می شوند. بعضی باعث کاهش قرص تجویز می

تولید مایع در چشم شده و بعضی به تخلیه بیشتر مایع از درون چشم کم می کنند.داروهای ضد گلوکوم

روها اممکن است تا چند بار در روز تجویز شوند. بیشتر بیماران عوارضی نشان نمی دهند ولی بعضی از این د

سبب ست شند. قطره ها ممکن ا شته با ضاء دیگر بدن عوارضی دا شده یا روی اع سردرد سبب ست ممکن ا

شم کم می شار داخل چ ضد گلوکوم باید تا زمانی که به کنترل ف شوند.داروهای شم سوزش و قرمزی چ

را قطع کرده یا کنند مصتتترف شتتتوند. از آنجا که گلوکوم معموال عالمتی ندارد، گاهی بیماران داروی خود

فراموش می کنند مصرف کنند.

به خانواده ای از داروهاستتتت که اصتتتطالحًا آنولوگ های جدید ترین داروهای ضتتتد گلوکوم متعلق

نامیده می شتتوند این گروه دارویی بیشتتترین اثر را بر درمان گلوکوم در ده ستتال گذشتتته 54پروستتتاگالندین

54

- Prostaglandin analogs

26

.طور طبیعی در بدن یافت می شود ه ی خویشاوند ماده ای هستند که ب داشته است این داروها از نظر شیمیای

ها قبل اثر آن بر کاهش فشار داخلی چشم شناخته شده بود : ماده ای که از مدت 55پروستاگالندین طبیعی

ا ه بنابراین برای ستتال ،ولی بدلیل بروز التهاب به عنوان ی عارضتته جانبی کمتر مورد توجه قرار می گرفت

ستفاد سال ا ستاگالندین برای درمان گلوکوم مورد ش و تردید بود ولی پس از ها تحقیق و پيوهش ه از پرو

مشخ شد که با کمی تغییر در مولکول پروستاگالندین می توان هم فشار داخلی چشم را کاهش داد و هم

لومیگان و 57تراواتان داروهایبود و سپس 56زاالتان نخستین دارو در این گروه کرداثر التهاب زایی آنرا کمتر

.هم به آن اضافه شدند58

زاالتان.45شکل

شار داخلی چشم طوره همه این داروها ب شوند ب موثری باعث کاهش ف ستاگالندین ها طوریه می که پرو

شده اند ه ب 59اکنون جایگزین تیمولول ست گاه ه ب .عنوان خط اول درمان گلوکوم سردرد که ممکن ا غیر از

ه گاهی روی دهد هیچ عارضتته جانبی دیگری برای این داروها گزارش نشتتده استتت و بیماران این داروها را ب

55 - Natural prostaglandins

56 - Latanoprost(Xalatan) 57 - Travoprost(Travatan) 58 - Bimatoprost (Lumigan) 59 - Timolol

27

سند ه بار در روز ب عنوان داروهای ی شنا ستاگالندین ها با افزایش جریان خروجی زاللیه از .خوبی می پرو

ستم سی شوند Uveoscleralطریق شم می شار داخلی چ شم ظرف چند هفته اول .باعث کاهش ف در چ

استفاده ممکن است قرمزی مختصری ایجاد شود و در دراز مدت ممکن است رنگ عنبیه افراد چشم سبز یا

سلی به قهوه ای تغییر پیدا کند شم ع ست ولی فقط جنبه ظاهری دارد و تغیی ،چ دیگری راین تغییر دائمی ا

.در عنبیه روی نمی دهد

جراحی با لیزر

زمانی هر در توان می روش این از چند هر. کند می کم چشتتم درون از مایع تخلیه به لیزر با جراحی

ر می رود. در بستتیاری موارد بیمار باید بعد از کا به دارویی درمان آزمایش از بعد معموال ولی کرد استتتفاده

مصرف کند.جراحی لیزری نیز دارو

. نمونه ای از جراحی چشم با لیزر46شکل

روش های جراحی رایج

در جراحی گلوکوم، هدف ایجاد محل خروج جدیدی برای مایع داخل چشم است. هر چند چشم پزش در

شتتکستتت درمان دارویی و از هر زمانی ممکن استتت تصتتمیم به جراحی بگیرد ولی معموال این کار را پس

جراحی لیزری انجام می دهد.جراحی در کلینی یا بیمارستتتتان صتتتورت می گیرد. قبل از جراحی به بیمار

28

سط تزریق مواد بی حس کننده در اطراف آن سپس چشم تو شده و شدن داده شل داروهایی جهت آرام و

شود. صلبیه ج بی حس می شم ) سفیدی چ ( را بر می دارد و این باعث بوجود 60راح قطعه کوچکی از بافت

آمدن کانال کوچکی برای عبور مایع درون چشم می شود. سپس قسمت سفید چشم که برداشته شده است

شده و از زیر ملتحمه ای که روی شود. مایع از مجرای ایجاد شانده می شفافی از ملتحمه پو با الیه نازک و

شود. آن را پوشانده عبور کرده و از چشم خارج می

.نمونه ای از جراحی چشم47شکل

بیمار پس از جراحی باید تا چند هفته از قطره های آنتی بیوتی و ضتتتد التهاب برای مقابله با عفونت و تورم

صرف می کرده شت که این قطره ها با قطره هایی که بیمار قبالً برای درمان گلوکوم م ستفاده کند. باید توجه دا ا

.ند. بیمار باید همچنین به ویيه در چند هفته اول پس از جراحی مرتباً ویزیت شودهست است متفاوت

60 - Sclera

29

با این حال، اگر مجرای .درصتتد در کاهش فشتتار متثر استتت 34تا 84در بعضتتی از بیماران، جراحی حدود

شد. در ه جدید که طی جراحی ب ست به جراحی دیگری نیاز با شود ممکن ا ست مسدود که صورتی وجود آمده ا

.بیمار قبالً تحت جراحی چشمی )نظیر جراحی کاتاراکت( قرار نگرفته باشد جراحی گلوکوم بهترین اثر را دارد

خاطر داشت با اینکه جراحی گلوکوم باقیمانده دید بیمار را حفظ می کند ولی باعث بهبود دید نخواهد ه باید ب

قبل از جراحی نباشتتد، هر چند که در صتتورت انجام ندادن شتتد. در واقع، دید بیمار ممکن استتت به خوبی دید

.جراحی در درازمدت بیمار ممکن است دید خود را کامالً از دست بدهد

. عبور مایع از مسیر جدید ایجاد شده48شکل

این عوارض عبارتند از: .جراحی گلوکوم نیز مانند هر جراحی دیگری ممکن استتت با عوارضتتی همراه باشتتد

کاتاراکت، مشتکالت قرنیه، التهاب یا عفونت داخل چشتم و تورم عروق خونی پشتت چشتم. البته برای هر ی از

.موارد گفته شده درمان های متثری وجود دارد

30

سته، درمان با قطره در اغلب موارد به جز گلوکوم مادرزادی و گلوکوم شمی آغاز می های زاویه ب شود و های چ

های دیگر مانند استتتفاده از لیزر یا ستتایر اعمال وم با درمان طبی کنترل نشتتود، باید درماندر صتتورتی که گلوک

.جراحی انجام پذیرد

های جراحی گلوکوم وجود دارد که نوع در گلوکوم مادرزادی و گلوکوم زاویه بستتته اغلب نیاز به یکی از روش

.کندآن را چشم پزش بر حسب شرایط بیمار انتخاب می

درمان لیزری کاهنده فشار داخل چشم:

61یریدوتومی لیزریا

شود و عنبیه ایجاد می در کوچکی منفذ روش این در. شود می انجام سرپایی صورت به که است جراحی روش

باعث عبور آستتان تر مایع زاللیه به زاویه چشتتم می شتتود. این روش در بیمارانی که دچار تنگی زاویه یا گلوکوم

.زاویه بسته می باشند کاربرد دارد

62ترابکولوپالستی لیزری انتخابی

شود گیرد. در این روش از طول موجی استفاده می یه باز مورد استفاده قرار می زاو گلوکوم درمان برای روشاین

ند. پاستتخ اولیه بیولوژی به این طول موج به ک شتتبکه ترابکوالر اثر می 63های حاوی مالنینکه فقط بر ستتلول

شدن ست که باعث آزاد سطه از نوع ی ) 64هاسیتوکین ترتیبی ا ها نیز باعث فعال آن و شده ( شیمیایی های وا

61 - Laser iridotomy

62 - Selective Laser Trabeculoplasty(SLT) 63 - Melanin

64 - Cytokine

31

شده و تغییراتی ایجاد می 65شدن و تجمع ماکروفاژها سلول( شار )نوعی کنند که در نهایت باعث پایین آمدن ف

کند ها وارد نمی ای به ستتایر بافت شتتود. از آنجایی که طول موج به کار رفته در این تکنی صتتدمه چشتتم می

.چندین بار در طول زندگی قابل تکرار ا ست

66سیکلوفتوکوآگوالسیون اندوسکوپیک

سام شود می انجام عمل اتاق در که روش این در شح باعث که ميگانی اج درمان مورد شوند می زاللیه مایع تر

شح کاهش باعث فرآیند این. گیرند می قرار شار کاهش نهایت در و زاللیه مایع تر شم ف روش این. شود می چ

.معمول توام با عمل آب مروارید انجام می شود

جراحی توام کاتاراکت و گلوکوم

67رابکولکتومیت

انجام می 70ویسکوکانالوستومیو 69اسکلرکتومی عمیق ندمان68بدون نفوذ هایجراحی گلوکوم به روش

کمتر تهاجمی بوده و در آنها اتاق قدامی 71های فیلتراسیون هر دوی این روش ها نسبت به جراحیئشود.

عمیق در قسمت خارجی سفیدی چشم 72ماند. در این دو روش جراحی، ی الیه نخورده باقی می دست

شود که در عمقی سفیدی چشم ایجاد میهای سطحی و شود و ی الیه در بین قسمت ایجاد می

65 - Macrophage

66 -Endoscopic Cylcophotocoagulation (ECP)

67 -Trabeculectomy 68 - Non Penetrating 69 - Deep Sclerectomy 70 - Viscocanalostomy 71 - Glaucoma Filtration Surgery

72 - flap

32

کند. در ویسکوکانالوستومی جراح مانند ی مخزن برای مایع زجاجیه عمل میاسکلرکتومی عمیق این الیه

.شدن آن شود تزریق می کند تا باعث گشاد 73ی ماده ژل مانند در داخل کانال شلم

. نمونه ای از جراحی چشم43شکل

74ترابکولوتومی

شود که باعث این روش تا حدی مشابه ترابکولکتومی است و در آن ی قسمت از بافت زاویه تخلیه برداشته می

شود. این روش معموالً برای درمان گلوکوم مادرزادی زمانی به کار باز شدن منفذی برای خروج بیشتر مایع می

رود که قرنیه )قسمت شفاف روی عنبیه( کدر شده باشد. برای درمان کودکان معموالً از این روش یا روش می

.تهاجمی هستنداستفاده می شود زیرا این دو روش کمتر 75گونیوتومی

73 - Schlemm's canal

74 - Trabeculotomy

75 -Goniotomy

33

گونیوتومی

صی به نام سی خا ش از عد ست که پز ستفاده می 76گونیولنز روش جراحی ا شم ا کند. برای دیدن زاویه چ

شود. در این روش ی منفذ برای درمان گلوکوم مادرزادی در صورتی که قرنیه کدر نباشد استفاده می این روش

شبکه ترابکوالر شود که باعث ظریفی که در زاویه تخلیه چشم قرار دارند( ایجاد می ای از مجاری )مجموعه77در

.گردد بهبود تخلیه مایع زاللیه می

های پالستیکی ها یا دریچه های زاللیه لولهشانت :Ahmed valve و 78مولتنو های چشمی مانند گذاشتن شانت

شوند. شانت، شکل هستند وصل می کوچکی هستند که از ی طرف به ی مخزن که ی صفحه گرد یا بیضی

.شود به عنوان ی سیستم تخلیه مصنوعی عمل کرده و از طریق ی برش کوچ در چشم گذاشته می

76- goniolens 77 -Trabecular meshwork 78

- molteno

34

ها و سفیدی شانت باعث هدایت مایع زاللیه به ی ناحیه در زیر ملتحمه )الیه ظریفی که قسمت داخلی پل

.شودمی ه در نهایت از طریق عروق خونی جذب شود. مایع زاللی پوشاند( می چشم را می

Ahmed valve. شانت 24شکل

در تصویر زیر نحوه قرار گیری لوله ای طی عمل جراحی نشان داده شده است.

طریقه قرارگیری لوله در چشم. 24شکل

35

جراحی چشم بعد از Ahmed valveشانت .22شکل

را داخل چشم قرار می دهند تا مایع 79که نوعی استنت کوچ )ایستنت(نوعی دیگر از جراحی چشم وجود دارد

خارج شود. طریق آنزاللیه از

.استنت 32شکل

79 -iStent(The iStent Trabecular Micro-Bypass stent is a new surgical therapy for glaucoma)

36

می بینید. نحوه قرارگیری استنت را مقابل در تصویر

.نحوه قرارگیری استنت21شکل

که در این تصویر می بینید و با پیکان مشخ شده چشم جراحی شده مشاهده می شود. حفره ای در تصویر زیر

شده است و استنت مورد نظر درون آن جای گرفته است. درمان گلوکوم بسته حاد انجامبرای اصالح و است

. چشم جراحی شده25شکل

37

های توان با کمک روشبیمار از بین رفته باشوودب آیا میاگر به دلیل گلوکوم پیشوورفتهب بینایی سوووا :

دید بیمار را بازگرداند؟ 81های بنیادییا سلو 80جدید مانند ژن درمانی

ضر همه این روش جواب: ستند و ب در حال حا شند، اما در طور عملی قابل انجام نمیه ها در مرحله تحقیقاتی ه با

.ها نیز خواهیم بودینههایی در این زمهای آینده شاهد پیشرفتسال

نقش بیمار در درمان بیماری گلوکوم چیست؟

بیمار باید درک کاملی از بیماری خود پیدا کند و بداند گلوکوم ی بیماری مزمن است که نیاز به درمان دائمی و

پیگیری همیشگی دارد. همچنین مصرف منظم داروهای تجویز شده توسط چشم پزش بسیار مهم است و می

.تواند از ایجاد نابینایی جلوگیری کند

شود؟آیا هر کس گلوکوم دارد سرانجام دچار نابینایی می

های نوین جراحی، بستتیاری از بیماران مبتال به گلوکوم خوشتتبختانه با در دستتتر بودن داروهای جدید و روش

صورتی که بیمار توجه الزم به می شند، اما در شته با شد، این توانند ی زندگی عادی دا شته با بیماری خود ندا

.تواند به نابینایی منجر شودبیماری می

80 - Gene therapy

81 - Stem cell

38

منابع

س سوزان. و بیر ا صغرپور و طاهره نجفی ، -ملتزر، صوره علی ا برندا جی. بیماری های چشم و گوش. ترجمه من

9381تهران: جامعه نگر.

http://www.webmd.com

http://www.hidoctor.ir

http://www.noorvision.com

http://www.noorvision.com

http://www.pezeshk.us

http://optiran.ir

http://www.salamatiran.com