18
اريش فرهنگي گزار مضامین ترانه هاّ ی محل ی؛دی ترانه مطالعه مور سیرجان های مؤید مهری محسنی1 اه تراج فرهنگاي تلقاي مايمرا هتشي از ماهما عام ها شان ا كاه ريشاه در ااّ يک ملاورهاا و هعتقاده ا ت دارا ااياسااف اطاه و عنايشااا ااشا و از دا اه مي سرچشم ومر ا ا ؛ه اينكه د ههّ ها تنج ستاهيه ترا مااهما عام ها حنادج مشتركردماوي م زا است خصلتي جمعي دارًانت اا ا ا سامنهانره ا هااه ه سامنه وگر منتقل ميه اسل ديز اسلي ههي ا شفا شن ااكيط حاراز شا ااين روا و در ا اثر ميز مت امردم موي جارا هر زا ورد اافروغ( ا 1380 : 131 ) اه ترا هاّ هتش جذ اب و شمرينّ ادهمفاهي شا امنعاها و در ماا ا فرهناگ همان جايگاه عامه يساتخنردار اسمي از آن هر ردهما در اا كه شعررا را دااه ترا ها و هي آزادبمل سادوي لي ازه دتي هّ تحارا و هناما منام ك و مضا1 م مترا خا ؤي متنلا يامحسن1329 هنگمار از فر اندآوراه وار عزمي راسخ ه هاش است كه پرته خنددواردم زا فرهنگ م« سمرجان» الز ساردم ا فرهناگ ماا هاند را خايشان همكار ا مشغنل است1348 امه هرا هاي رادينياز كردردم آا فرهنگ من ادامهن تاكنرزشمنا اين همكار كه ااا اسات داشته ا تهش مثاهاين ده چن ثمر ل خستگيي و فعالمت زدادآور وارشساتهزا آمنزوار ها اينر فرهنگياپذي ااوين عنااب هااز آن در دو كتاي ا هتشاسات كاهن امرجااردم سا و فرهنگ م از آداب و رسنم هسمار« ه سمرجاناما فرهنگ عام» و« مرجاناردم سا وانيش م» لاهن مقايا اسات ااار شا منتش راكارم ااا خاطا ا تناماوا دما كرد است

؛یّلحم یاههنارت نیماضم ... - irib,research · دااب تدق رادهگن نیلاضلالاو *** مااشخبب للهامااسب هااب اداانوادخ

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • گزارش فرهنگياري

    ی؛ی محلّها ترانه مضامین های سیرجان مطالعه موردی ترانه

    1محسنیمهری مؤید

    ا كاه ريشاه در اشان ها عاممااه هتشي از ممراج فرهنگاي تلقاي ماي ترااها و از داااش ااايشاه و عناطاف ااساااي اا ت داراعتقادها و هاورها يک ملّا

    حنادج مشترك ها عاممااه مايه ترااهستها تنجّه هه اينكه د؛ااومر سرچشمه ميسامنه و هاه هاه اانر سامنه ااا اانتً خصلتي جمعي دار است زااوي مردم

    ا و در اين رواا از شارايط حااك اشن شفاهي از اسلي هه اسل ديگر منتقل مي (131: 1380 ا )افروغاورد هر زااوي جار مردم امز مت ثر مي

    فرهناگ اااا و در م منعاه ا شافاهي ادهمّاب و شمرين هتش جذّ ها ترااهرا داراا كه شعر در ادهما رسمي از آن هرخنردار اسات يعامه همان جايگاه

    ك و مضااممن ما و هناا تحارّ هه دتيلي از بمل سادوي آزاد و هي ها ترااه

    پرتهش است كه ها عزمي راسخ هاه واردآور اناز فرهنگمار 1329يامحسني متنلا ؤ خاا متر م1مشغنل است ايشان همكار خاند را هاا فرهناگ ماردم از ساال « سمرجان»فرهنگ مردم زادوا خند

    داشته اسات ااا كه اين همكار ارزشمنا تاكننن ادامه فرهنگ مردم آااز كرد رادينيي ها هراامه 1348ااپذير فرهنگي اين آمنزوار هازاشساته واردآور زداي و فعالمت خستگي لثمر چناين دهه تهش مثا

    هسمار از آداب و رسنم و فرهنگ ماردم سامرجان اسات كاه هتشاي از آن در دو كتااب هاا عنااوين خااا اكارم رامنتشار شاا اسات ايان مقالاه «وانيش ماردم سامرجان »و «فرهنگ عاممااه سمرجان»

    استكرد دماواا تنام اطا

  • 084مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    اماز هار دل اااا و از آا اا كاه از دل هار آماا هساتنا ت خاااي مّاهمّ دارا تنان از مضمنن ست كه ميا ي اين محلّها ها ترااه كي از ويژويي اشمننا مي

    لممااي يادوارهااا فرهنگااي ا هااا آاتااا هااه وضااعمت جغرافمااايي شاخصااهاز تااريخ ؛پاي هارد ها اماز امازها و هيها ها و خنشي ي راجمحلّ ها ااقهبهعاي در اطّهامچ عامماااه را سارود لمن ترااهسرايي و اينكه چه كسي اوّ ترااه

    رساا هه آااز پمااايش ااساان ماي آن ا آاچه مسل است پمشمنهدست امست امّ (11:1306 )احما پناهي هنا هستنا: در ااناع زير اهل دسته سمرجان در يها محلّ ااناع ترااه

    ها فتلنيا يا دوهمتي 1 ها همت مفردا يا تک 2 ها خناب اغمه ؛ها تتيي 3 انازش كندكانها ترااه 4 ها كندكااه ها هاز ترااه 5 ها عروسي آهادون يا ترااه 6 ها خاانادوي و سنونار ها مذهبي اشعار عزادار 0 ها كار ترااه 8 ها ساير ترااه9

    ها بيتيفهلويات يا دو. 0

    هاايي چانن همااهناي تراااک را هاا ااام ها همتيدو در مناطن متتلف ايرانخنااناا و در سامرجان هاه اينگنااه چاردااه چارخااه چار همتن ماي پار چتارفرا امما راج عشن ها ونينا مضمنن اين ترااه مي«اريبي»يا «شرمه»ها ترااه

    مبمن احساسا پااك دل اااف افكاار ساال و ها درد و فرياداست اين ترااه

  • 081هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    عر حرف دلشاان را ه هه ناعا شتتمه ساد مردمااي هستنا كه هاون تنجّ ااا هاون اينكه از خند اام و اشااي هر جا هگذاراا زد

    و اااا و خاالي از اانايع ادهاي ساد ؛خصناما مشتركي داراا ها همتيدوجالب اين است ها وجند اينكه زهان فارسي و عرهي مثل شامر و شاكر هاه ها

    شاايا ؛ا عرهي پماا كنم تناام كلمه امي ها يک از اين سرود در همچ ااا آممتتهاااا كاه در سناد هاند هه اين دلمل كه اكثر سرايناوان افراد عامي عاد و هي

    ف شرايط خاص زااوي تحت ت ثمر عنامل متتلف ها همااي ساد و دور از تكلّا ومرااا ااا كه اور امر از اين هاند پماام و پمچماوي حرف دلشان را هازون امند

    ك كنا هه زهان هماورد و هه خااطر هساپرد ودر اتم اه هاه را در تنااست آن امي ها هعا منتقل سازد اسل

    :ااا از عبار هررسي شا ها مضاممن دوهمتي ها فامملي ازدواج واف طبمعت ه ران عشن و دلاادوي كار و تهش

    دولتاي امشااال و ادار خناساتن و اتناساتن سهين اسامي خاص زمان ام هفتهها و ايّ آهاد طنز سفر دعا حمنااا يمحلّ ها شتصمّت

    کار و تالش. مضمون 0-0

    پردازااا پاا ماي «شرمه»از آا ا كه كاروران در حمن اا ام كار هه خنااان آوا يا آوازها كار اام هرد خنااناوان معمنتً عننان كاره ه ها تنان از شرمه مي

    و امامزادوان خناانا كه ها اام خاا يا ذكر ائمه يي را ميها شرمه كار در آااز :ااا شروع شا

    امامزاده که سبلش )سروش( سايه داره

    صد و پنجاه گدا همساده داره

    اي رو ساانخ خااارا کشاایده خیمااه

    هاا را واياه داده وايه همه بي

  • 081مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    877است كاه سارو امامزاد احما از انادوان منسي هن جعفر مقصند سايه افكنا است مر ا ايشانهر ونبا ا ساله

    عشق و دلدادگي. 0-1

    ؛ خنااان شرمه و اريبي معمنتً هستگي هه من عمت و حالات خنااناا دارد خناانا عاشقان عاشقااه مي هه طنر مسل

    عزيز ناز سیرجوني لبت قند

    دو گیسوي سیاهت تا کمربند

    اگر از عرش باالتر نشایني

    من کرده خداوند تو را قسمتِ

    ***

    بلنااااد باااااال شاااادم ديونااااه تااااو

    نیت کردم بیام تو خونه تو

    نیت کردم برم لَرد بیابون )خارج از شهر(

    بیابونه دلام در خوناه تاو

    هجران.0-1

    :ونينا از ه ران مي دياوان فرا

    بلند باالي چار شونَم کجايي

    گاال نعنااا و رازوناام کجااايي

    باراي ديادن تاو دلم تنگاه

    باراي ديادن و خنديادن تااو

    ***

    حافظش باش 9دامامزاده محمّ

    که ور گرده بیا نذرت بدم آش

    ستا ازديكي سمرجان درا هقعه امامزاد محمّ 1

  • 081هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    ***

    ست که يارم نیست پیداا دو سه روزي

    مگاار آهااو شااده رفتااه بااه صااحرا

    تمااام دشاات و صااحرا را بگشااتم

    مِثي )گويیکه( ماهي شده رفته به دريا

    مشاغل.0-4

    :ااا ها آما و اام ادارا امز در دو همتيشاال م

    به قربون تفنخ پر يراقت

    بیايم پادگان گیارم ساراغت

    دلم از دوريت آروم ناداره

    به قربون چشاي مست زاغت

    ***

    به قربون ول دفتر نشینم

    دِمِ دفتاار بیااا روياات ببیاانم

    دِمِ دفتر بیا نارنج خوشبو

    بگیراز اين بوي خوشت آروم

    يهاي محلّ تشخصيّ.0-1

    :ااا ها اام هرد همتيدر دوامز ي ها محلّ تاز شتصمّ

    درِ سااربازخونه جفااتِ سااواره

    يکي نايب يکي میرزعلي خانه

    سونین سالم من به نايب میر

    مرخص کن که تا يارم بیاياه

    ***

    مااراد قلااف )قفاال( اليااه ۀدرِ خوناا

    خداياه به کرمون رفتانش کاار

    رساونین 9پاور سالم مان باه شاجاع

    بزن جولاون کاه دورون شامايه

    ناهست ها ايلي سمرجان تپنر از شتصمّ مراد علممراد و اكبر خان ش اع 1

  • 088مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    ***

    ز میدون اومدم با زخم کاري

    نداري 9خبر از حالتم صغري

    برادر جان بکن تقاص خونم

    گلوله خوردم و میسوزه جونم

    ***

    پورم خود اسب نهنگش شجاع

    خودِ فورخونه و بار فشنگش

    بااالي خااکي گرفته منزلاي

    نداره از سلحشور هیچ باکي

    ***

    دو تا شیر نهنخ داره حسین خان

    يکي اکبر يکي اسفنديار خاان

    بااه قربااون ساار اکباار بگااردم

    سر و جونم فداي اسفنديارخان

    ***

    همون ساعت به دارستون رسایدم

    امیااااد زناااادگي در خااااود ندياااادم

    همون وقتي که اسبم سرنگون شد

    غارق خاون شاد 3بلقیس و و ي دل

    حيوانات.0-1

    :داراا ي جايگا ها محلّ حمنااا امز در ترااه

    سر راهت بشینم چون کالغي

    بپوشم جومه ي يه الي زاغي )سیاه(

    بگويم چون کاه دلبار گشاته يااغي همه پرسند چرا پوشیده زاغي

    ا اهنالحسن كهاتر )هارادر مرحانم حااج رشاما( پاا از اينكاه از طارف اسافنايارخان از زهان سمّ 1

    اغر اام مادرش است هچا چي هاف ولنله رار ورفتهلقما ااام ماادر و طانطي ااام خان خناجنيي در حمن مرگ پسر ممر ا ف لي زهان عطا خاناز 2

    خناهرش است

  • 081هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    ***

    شترهاي ولم از قلعه در شد

    اسام سافر شاد خدا مرگم باده

    خدا مرگي بده تا من بمیرم

    فراق و دوري از مردن بتار شاد

    ***

    سااار کاااوه بلناااد آهاااو برابااار

    دو چشمم غرق خونِ بهر مادر

    همه میگن تو داري جفت خواهر

    کدوم خواهر بگیره جاي ماادر

    ***

    سر کوه بلند میش بره دمبال

    کناه باار یس قافله کي ماي ئر

    قافلاه هماوار هماوار یس ئر

    که يار کوچکم مونده به دمبال

    دعا.0-1

    :ها جنبه دعايي داراا هعضي از ترااه

    به الحمدي که قرآن کرده بنیاد

    به رحمن الرحیم آن سرو آزاد

    صراط مساتقیم دساتت بگیاره

    والالضالین نگهدار قدت بااد

    ***

    اهلل ببخشاام خداوناادا بااه بساام

    اهلل ببخشم کالمبه سي جزو

    که هر چي من گناه کردم به دنیاا

    اهلل ببخشام به ارواح رساول

    ***

    صابر اياوب خداوندا به حقّ

    هااي زار يعقاوب نالاه به حاقّ

  • 011مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    يوسف و حسن زلیخا به حقّ

    رسوني دست لیال را به مجنون

    سفر.0-8

    :سرايان امز صا سفر داراا هعضي از ترااه

    برم گرماي بنادر دلم میخوا

    بر بشینم زير زلفاي سمن

    بر يادم افتید هاي سمن سخن

    شدم ديونه و گشتم قلندر

    ***

    پسیني قافله میره به بندر

    دونم کجا میندازه لنگار نمي

    اگر با قافله همپاا نباشام

    بینم ولم ياه باار ديگار نمي

    ها و روستاها آبادي.0-1

    هاا و روساتاها را ها ذكار هاا ااام آهااد از سرود سرايان در هعضي ترااه :ااا كرد

    میارم « فِريون»اومدم « اسطور»ز

    اومدم سیرجون میرم 9«میون دو»

    بسي شهر و ديار کانه )کهنه( گشتم

    غزالااي چااون غاازال خااود ندياادم

    ***

    ولم در پیر ساوغون جاا گرفتاه

    گاال پااا گرفتااه ۀبااه دورش ترکاا

    گل غنچه غنچه ترکهبه دورش

    دسااتش گرفتااه منینؤامیرالماا

    ***

    است ها ايمي سمرجان آهاد ازاسطنر فرينن مماااوآب 1

  • 010هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    آباااااد ساااانخ داره زمیناااااي قاساااام

    تماماااب برنااو يااک رنااخ داره

    رساونین 9ماه جان بي بيسالم از من به

    پور با سلحشور جنخ داده شجاع

    ***

    ملاااام اومااااد بااااه چارگنبااااد دوباااااره

    پور بُته داره سر شال شجاع

    خَبر )از توابع بافت( نوبر میارهکه هر کي میره

    پور میره و برنو میاره شجاع

    ***

    دل آباااادعباااسااار آب رِون

    ولم انگشتر دستش به من داد

    اگر ور دست کنم مردم شناسن

    اگر واپس بدم قهر میکنه يار

    ام هفتهايّ. 0-01

    شب شانبه نشاون از ياارم اوماد

    دوشنبه قاصاد دلادارم اوماد

    شنبه چشم به راه و دل به امید سه

    خارم اومد که چارشنبه گل بي

    ها بيت مفردات يا تک. 1

    ول من تازگي یاره داره

    دوشنبه پست آذربايجونه

    ***

    ول من شیشه عطري به من داد

    خودش رفت و خدا صبري به من داد

    هي هي ما جان اام مادر ش اعپنر است 1

  • 011مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    ي خوابها نغمه ؛ها الاليي. 1

    هاه « تت »هساتنا ا هاه اامت تااريخ ها پمشمنه ها هتشي از ترااه ها تتيياسات معنا خناب و تت كردن هه معناا خناهماان البتاه هاه لفاظ كندكاااه

    شمرين و ها ملند ها تتييا هستنا كه در همن ملل ساد

    تمّا اهمّ متتلف رواج دارااا تتيي در خصلت شااعرااه و

    آن اساات منساامقايي جنبااهتتياي كننا خناانا يا زمزمهرا هاا آهناگ هاا هايا اين ترااه

    رود اه هراساس مفاهم كندك تحت ت ثمر آوا و آهنگ هه خناب مي زيراهتنااا كنا دشمنااش را مانرد مادر هرا فرزااش دعا مي ها و معااي اشعار در تتيي

    ترسااا او را هه ا ميامايا كندك ر دها آرزوهايش را هازون مي افرين رار ميكنا و در عمن حاال شاكن و شاكاياتش را ها هر چه كه هتتر است تشبمه مي

    هاه «لَال »؛شاند شاروع ماي «لیهتت»خنااان تتيي ها در سمرجانكنا همان ميهاه اانزاد و ون شک يعني جنجه «لیلِ چغن »؛ هرا مثال است معني جنجه

    فرزااا يعناي كنچنلان لیلُا يعناي كاندك ونيناا ماي «لیلن»كنچک ه ههچّ كنچك شند: اشار مي ها سمرجان هايي از تتيي امناههه

    لِاااالالالي گهاااواره

    که گهواره گرون باره

    به حق روح پیغمبر

    خاادا رودم نگااه داره

    *** زن بابات فداي من الالال الالي منلِ

  • 011هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    ***

    لِالالال گل نرگس

    بال وَر تاو نیاا هرگاز

    *** الالال تو مهمونيلِ

    براي ماا نمیماوني

    عزيزم کوچک نازم

    تو فردا مرد میدوني

    ***

    لِااالالالي الالچااه

    نبینم داغت اي بچه

    اول از تو دويم بابات

    سیم دايي بلند باالت

    ***

    لِالالال گل اوشن )آويشن(

    ات روشن چراغ حجله

    ***

    لِااالالال گاال ريحااون

    نکن ناله نشاو گرياون

    خدا عمري به بابات ده

    اسیرم کرده تو سیرجون

    ***

    لِاااااااالالالي الالياااااااي

    برو لولوي صحرايي

    برو لولو جهنادم )جهانم( شاو

    بال گردون رودم شو

    کاااااه رودم رودِ رودوناااااه

    هنوز هیچي نمیدونم

  • 014مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    کودکانههاي هاي بازي ترانه. 4

    هاا منجاند در هااز هاا ترااه دارد وجند كندكااه ه ها ترااه در هاز ك همشاتر هااز كناا او هاا شند كه كندك ها شنر و شعف و تحارّ هاعث مي

    دادن دست و پا حركا ورزشي كنا ها تكان ااا خناانا خندش را رها ميكلي حال و هنا خنشاي طنر ه كنا و ه دها كلما ساد را همان مي اا ام مي

    منااطن وجاند ها در هماه و تتيي ها هاز انازشها آورد ترااه هه دست مي اانازش و هاا تراااه ها و ساراينا هاز از آا ا كه مادران اهااع كننا داراا و ترااه هه اانر اين همشترتنان وفت مي ي تتيي هستنا هاز و حتّها ترااهومراا و او را هه جلان را مي فرزااها در سمرجان دستااا سرود شا هااهه

    خناانا: كشاانا و مي و عقب مي انن چي خنرد علمشا دیرِ خناه كیشا میشا ونشت آب ونيا: انن مي كندك پرسا: كن هرا من مادر مي 1ونيا: تن كُتی كلي دون مي كندك تي رفت ورهه خنرد هند ونيا: و مادر ميخناانا: اوار ورهاه رِ كنا و هر دو ها ه مي را رها مي فرزاا ها هعا دست

    چمن هبمن سرِ د مبِشِ مي***

    ونيا: آورد و مي مادر ااگشتااش را رو زممن هه حركت در مي

    مار اومد و موش اومد

    دست داره و پا داره

    دُمباااي در قفاااا داره

    تو دِل بچم جا داره

    دستگمر درداخل 1

  • 011هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    خنااا دها( و هر دو ها ه مي كنا ) لقلک مي را پ خ پ تن مي كندكهعا و تاي هرا مثالكنا مادر او را انازش مي در مراحل متتلف رشا كندك

    خنااا: ايستا چنمن مي مي

    واسیده گلم واسیده

    دونااه هلاام واساایده

    تنااا تنااا واساایده

    قد رعنا واسیده خوش

    ***

    بااه قربااون قااد تااو

    شااکر باارِ خاار تااو کاه

    خودم خرو رِ میرونم

    بااه مق ااد میرسااونم

    خناانا: چنمن هرايش مي شند ااحب دااان ميكه طفل زمااي

    عدس عدس ناز دستوواش

    سر زدن دندونوواش

    ا:نخناا هرايش چنمن ميامز زاا دست مي كندككه هنگامي

    عدس عدس آش عدس

    بست گربه زنبیلشِ مي

    جست قاضي ور ميپیش

    قیلونِ قاضيِ رِ شکست

    ي عروسيها آبادون يا ترانه. 1

    يي هساتنا كاه در مراسا متتلاف عروساي خناااا هاا ها ه ترااه آهادون كه ااناعي داراا: شناا مي

    هاي بريدن چادرعروس ترانه. 1-0

    شاند كه چادر عروس هرياا ماي هرون هممن در مراس رختهه طنر مثال خنااا: داريه زن چنمن مي

  • 011مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    خانم عاروس بي بي عاروس اومديم تختت زنیم

    قیچي ور رختت زنیم سکه آل محمد

    !كننا: هادا هادا هادا همگي سهمت هادا و ديگران همتنااي ميچنامن روااا كه هرا چمان )آراساتن( ح لاه هاه منازل دامااد ماي زمااي

    خناانا: مي

    نیومديم سیل بکنیم اومديم حجله ببنديم

    آتش بنداز تو سماور تا چايي میل بکنیم

    بندي حمام هاي آذين ترانه. 1-1

    اي حمومي اي حماومي راه حماوم از کجاسات

    کیسه مخمل شونه ناقره )نقره( سانخ پاشاور از السات

    ***

    يه حمومي ما بسازيم مث )مثل( حموم اوستا رضاا

    آبش از اماام رضاا گِلِش از مکه بیاريم

    ***

    اي حمومي اي حمومي آب حموم تازه کان

    دوماد رفت به حموم شاربتش آمااده کان شیر

    کشون هاي عروس ترانه.1-1

    ست كه در وذشته هعا از ارف شام ا كشنن يكي از مراس عروسي عروساز م لاا فا پار و جمعي از هزرواندر اين مرحله داماد هه اتّ ؛شا هروزار مي

    آما و عروس را مردااه )منزل پار داماد( هه م لا زاااه )منزل پار عروس( ميهنساي همارا هنساي و پا هعا از خااحافاي طنتاي كه معمنتً ها وريه و دست

    :خنااا زن چنمن مي در اين هنگام داريه هرد خنيش مي هه خااه هند ول وخمز چادر هه سر كن حات و ت رفتنه

    :عروساز زهان

  • 011هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    هاهام هتتر واهلل هاهلل من اممرم خناه خنرم خناه هاها انن ونام مغز پسته مي خنرم ه ميخناه شنهر انن جن ها راج و اصّ

    ا خناااا چنامن تراااه رساااااا كه عروس را هه منزل داماد ماي هنگامي :شا مي

    )از زهان خناهران داماد(

    گل آورديم داداشي

    سمبل آورديم داداشي

    ما که تنبل نبوديم

    زنتِ آورديم بي ماشین

    *** :خنااااا چنمن مي امز ا نام عروس

    اقي خالي کنینتيه ا

    کاري کنین فرشا رو گُل

    شما گل اومد خونه

    از او نگهااداري کنااین

    آميز هاي گاليه ترانه. 1-4

    يه عاروسي ما آورديم ده دوازده سالشه

    گويید مبارک عهد نادر يادشاه 9خیلونا

    ***

    ايم ايم و با خانا همساده ما خانیم خان زاده

    ايم زادهخواهیم( ما کلونتر خیم )نمي از شما دختر نمي

    ***

    ماون خواستیم دختر همسااده خواستیم ما مي ما مي

    ماون سر راهش گل بريزيم تا بیااريم خوناه

    متمااان1

  • 018مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    هاي کار ترانه. 1تنان در زااوي را مي ها ترين و زيباترين ترااه مضمنناين تفاامل پرها تمام

    دارااا و ياا در روستايمان و عشاير شنما كه هننز ه مراس آيمني را هر پا ميزيباترين اشعار و داانا كار مي خنااي را تزمه حمن اا ام كارها متتلف ترااه

    يي هاا زااي و تراااه هاافي مشاک خناهي الي هارانها عشاير ترااهها ترااه خناانا هستنا كه چنپااان در هنگام چرااان ونسفنا هه همرا انا اي مي

    خواهي هاي باران ترانه.1-0

    :خناهي ايه و عشاير سمرجان سمتي از ترااه ول وشنمز در آيمن هاران

    گل گشنیز و پاشنه ال

    بارون نماي بااره چارا

    چاهاَوسکي خورديم آب

    رنگامون شده رنخ کاه

    گل گشنیز و هوهو کن

    دنیا رِ پر از او )آب( کن

    زني ترانه مشک. 1-1

    هي مشک زدم سحل شا )سحر شا( )پارهزرو ( هه در شا مه نا ه نا

    ايشنم )واحا كنچک ايل( هات خبر شا پايمن خبر شا لعه

    سازي هاي مشک ترانه.1-1

    مشکم مشکم مشکوله

    پوستش بُز مُر توله

    مسکه به توش گرونه

    دوغش مال مهمونه

    پااولش مااال ديونااه

    چوپون نگیر تو بونه

  • 011هاي سيرجان هاي محلّي؛ مطالعه موردي ترانه مضامين ترانه

    ره شما

    23ار به/

    9213

    پنستش از هز ونش كنتاا ام مناسب و ااااز است مشكي كه درست كرد دوغ اين مشک ماال متماان اسات كر ولنله ولنله داخلش جمع شا ستا

    چنپان تن هه اين كار من هتااه اگمر ن هه دولت استپنلش متعلّ

    0هاي شيرپيمي ترانه.1-4

    هاايي كاه زااان در هنگاام شامرپممي و ياا درسات كاردن ا از ترااه امناه :خناانا اذوراتي چنن شمرين هراج مي سر كن هلنا ديگي هه هار

    رار خنر دل هي هراج ُل مي خنر ها شمر ممشنن هراج ل مي ورفتنا نم و خنيشننمرا از تن

    ي چوپانيها ترانه.1-1

    به قربون همو يار سیاه تو )سیاه چرده(

    که بیل رو شونشه میره سِر او )آب(

    بااااه قربااااون بزرگااااي خداشاااام

    دو چشمش ور مان و بایلش دمِ او

    ***

    دل آروممآ دل آرومم نبیدي )نباودي(

    قاااااااارار و صاااااااابر و آروماااااااام ندياااااااادي

    فهمیااده بیاادم )بااودم(ماان از روز ازل

    که دوشاب گلو سوزي نبیدي )آش دهان سوزي نباودي(

    ***

    فداي چادر چیت دو رنگت

    فداي رنخ ماهتابي قشنگت

    شنیدم ايل امشو بار کرده

    فداي گله و ايال و تفنگات

    1 širpeymi ها عشاير است و در لغت هه معنا پممااه كردن شمر است از آيمن

  • 111مردم ايران فصلنامه فرهنگ

    ارهشم

    23 ار به/

    9213

    منابع

    سروش: تتران سرايی در ايران ترانه وترانه( 1306) امحمّ پناهي احما 1فصرلنامه فرهنرگ ،« عامماااه هاا در ترااه علي» (1380) امحمّ افروغ 2

    12 ش ،مردم