بسمه تعالی

عوامل زیان آور روانی محیط کار شناسایی

)استرس شغلی (

بهداشت حرفه ای بیمارستان شهدای پاکدشت کارشناس

59زمستان

فهرست :

فصل اول

مقدمه

تعریف استرس

عوامل زیان آور روانی محیط کار

فصل دوم

تعریف استرس شغلی

عوامل ایجاد استرس شغلی

فصل سوم

پیامد های استرس شغلی

راههای پیشگیری از استرس شغلی

چند راهکار ساده برای آرامش

فصل چهارم

شرایط موجود در بیمارستان

فصل اول

مقدمه :

این دهنده نشان گوناگون هایبررسی است؛ روانی و جسمی اختالالت بروز علل ترینمهم از یکی استرس

سرطان، استرس، از ناشی هایبیماری فهرست دارند؛ ارتباط استرس با هابیماری درصد 07 تا 07 که است

.گیردبرمی در را میگرن و آسم قلبی، بیماری

پاسخ را استرس برخی گویند؛ زا استرس عوامل اصطالحاً را استرس اجتماعی و محیطی فیزیکی علل

اشدب خوشایند موقعیت خواه باشد؛ داشته سازگاری به نیاز که دانندمی موقعیتی هر به بدن غیراختصاصی

از یناش استرس بین که دهدمی نشان جدید هاییافته البته ؛(ازکار اخراج) ناخوشایند خواه و( شغلی ارتقای)

.دارد وجود فیزیولوژیک هایتفاوت نامطلوب و مطلوب موقعیت

رمقادی و شودمی عملکرد و سالمتی بهبود موجب آن کم مقادیر دارد؛ ارتباط عملکرد و سالمتی با استرس

کندمی اختالل دچار را عملکرد و انداخته خطر به را سالمتی آن زیاد

آور زیان روانی عوامل

ندکن می ایجاد ( خستگی و استرس ) روانی فشار که دارند کار سرو مختلفی عوامل با بیمارستان در افراد

آنهم که شده استرس ایجاد باعث ایمن و دقیق صحیح، کار انجام جهت اپراتور بر وارده فشارهای: استرس

بر خود بنوبه

.افزاید می انسانی خطای وقوع احتمال

زمان بودن کم و وظایف تنوع استراحت، و خواب کمبود نظیر فاکتورهایی اثر در جسمانی خستگی خستگی؛

بین استراحت

.بیفزاید انسانی خطاهای نرخ بر تواند می که آید بوجود غیره و کار شیفتهای

ستا زیر قرار به شوند می بیمارستان در کار از ناشی استرسهای و پرسنل عملکرد کاهش موجب که عواملی

:

کاری نوبت و شیفت

شیفت یك از بیش کار ساعات

مدت طوالنی کار

امکانات کمبود

خطرناک و واگیردار بیماریهای به ابتال از ترس

بیمار همراهان و کارکنان طرف از رفتاری های خشونت

انسانی نیروی کمبود از ناشی یاس

فصل دوم:

استرس شغلی :

زا است عبارت شغلی یکی از مهم ترین عوامل زیان آور روانی محیط کار استرس شغلی می باشد استرس

منفی پیامدهای و دهد قرار تاثیر را تحت کار نیروی سالمتی تواند می که روانی و جسمی آور زیان واکنش

افراد ایه توانایی با متناسب شغلی که نیازهای آید می وجود به زمانی شغلی استرس. باشد داشته دنبال به

. نباشد آنها نیازهای و موجود امکانات ،

با ار تواند خود می فرد حالت این در همچنین و نماید انگیزه ایجاد انسان برای تواند می کم مقدار به استرس

می ) نماید آن مقابله با نتواند فرد یا( یابد تداوم و شود شدیدتر استرس اگر ولی. دهد وفق جدید شرایط

. شود روانی و جسمانی های آسیب به منجر تواند

اب راه مقابله بهترین اینکه برای. گیرد می قرار باش آماده حال در بدنش ، شود می استرس دچار که کسی

، شود می سریع تر قلب ضربان نماید هماهنگ جدید حالت با را وخود نماید انتخاب را آمیز تهدید شرایط

و ردگی می سختی انجام به تنفس ، کند می پیدا جریان عضالت به بیشتری خون و رود باالمی خون فشار

انرژی و شود می خون در سطح آزاد چرب اسیدهای و قند میزان افزایش باعث آدرنالین نور و آدرنالین ترشح

که نیمع بدین. است خطر اش اعالم نتیجه یابد تداوم استرس چنانچه. گردد می تامین بدن برای بیشتری

و شود می آن دوباره شدن متعادل زیادی صرف نیروی و گردد می اختالل دچار افراد روانی و جسمی تعادل

یفشارها موقع این در. شود می شروع انرژی و فقدان خستگی دوره باشد نداشته وجود کافی نیروی چنانچه

. آورد می وجود را به جدی مسایل کوچک چند هر روانی یا جسمی

فصل دوم

شغلی استرس کننده ایجاد عوامل

نشان و کرد خواهیم بحث شوند می شغلی استرس موجب که کار محیط خاص عوامل درباره فصل این در

غلیش ترساس هشکت ای گیریپیش منظور به مداخالتی توان می عوامل این شناخت با چگونه که داد خواهیم

ابربن لعوام نای از هطبق ره تشریح و ارک طمحی در موجود شغلی استرس عاملهای بندی طبقه. داد صورت

رارق بحث مورد ما بندی طبقه در که عاملهایی.اند کرده ارائه پژوهشگران برخی که گرفته صورت روشهایی

و وج فردی، -میان روابط ، شغل ویژگیهای ،نقش ایویژگیه: اند شده تقسیم زیر های دسته به اند گرفته

همین به فصل این. مادی خصوصیات و فنآوری و انسانی منابع مدیری روشهای و راه سازمانی، ساختار

است یافته اختصاص موضوعها

نقش ویژگیهای

از یدرست درک وانیتم راه آن از هک دانند می روشی ، را کار محیط شناختی روان عاملهای شناخت

دنا کرده سعی "نقش نظریه" از استفاده با بویژه ، پژوهشگران ، باره این در. آورد دست به شغلی استرس

مدنآ پدید در اندازه چه تا نقش از ناشی فشارهای که دریابند و کنند شناسایی را استرس به مربوط ایلمس

.دارند تأثیر شغلی استرس

،شنق ناسازگاری ش،نق اریکمب ،شنق ،گرانباریشنق ابهام: اند برشمرده ،شنق برای ویژگی نوع چهار

نقش ابهام

ارهپ نآ در هک یمعین غلیش وضعیت: اند کرده تعریف چنین نقش ویژگیهای از یکی عنوان به را نقش ابهام

هچ که داند نمی فرد نتیجه در اند کننده گمراه یا نارسا ، مطلوب طور به شغل انجام برای الزم اطالعات ای

هک آید می پدید زمانی نقش ابهام که اند گفته ، این بر گذشته). دارند اش شغل انجام برای وی از انتظاری

یمعین لشغ از فده هک دنباش وممعل روشنی به که هنگامی جمله از ، چیست فرد نقش دنباش نروش

.است کدام معینی فرد مسئولیتهای دودح یا تچیس

نقش گرانباری

هب تسا نقتش گرانباری ، باشد می شغلی استرس برای دیگری منشأ را آن که نقش ویژگیهای از دیگر یکی

اهدخو استرس دچار ، برآید است معینی شغل از بخشی که کاری انجام پس از نتواند فرد اگر که معنی نای

نجاما برای زیادی بسیار کارهای که کار گروه یک میان در که است معنی این به کار در نقش گرانباری .شد

.شود کردن عمل بد و کژکاری دچار است ممکن فردی دارند، وجود شدن

نقش کمباری

یانب به. شود نمی استفاده کامل و تمام طور به شخص مهارتهای از آن در که وضعیتی یعنی، نقش کمبازی

عیتوض نای از یناش رساست. وندش یم گرفته کار به ممکن اندازه از کمتر فرد های توانایی و مهارتها ، دیگر

.نامند می نقش یرزکمبانی را

نقش ناسازگاری

ذیرشپ اب غلیش ایالزامه از ای همجموع هب دادن تن که دهد می رخ زمانی نقش ناسازگاری گفت توان می

دنا شده انجام تاکنون که بررسیهایی در.است ناممکن کل به یا و مغایر ، شغلی الزامهای از دیگری مجموعه

.است شده شناخته نقش ناسازگاری ارگونهچه

شغل ویژگیهای

.وندش غلیش ترساس هب رمنج تاس نممک که هستند دیگری عاملهای جمله از نیز شغل ویژگیهای

ای رگریاک غلهایش به اندکه کرده تکیه شغلهایی بر رایج شیوه به شده انجام زمینه این در که بررسیهایی

شغل استرس در کار محیط از معینی های جنبه که است آن گویای آمده دست به نتایج .اند فمعرو دیی

.دارند نقش

ارک تکرار ، کار آهنگ: از اند عبارت خالصه طور به که دهند می تشکیل را گوناگون دسته چهار ویژگیها این

.هفوظی به مربوط ویژگیهای و ،نوبتکاری

کار آهنگ

است یآهنگ بگوییم، بهتر یا ، سرعت ، است شغلی استرس در عاملی گفت توان می که ویژگیهایی از یکی

می لکنتر را کار آهنگ چیزی چه یا کسی چه که دارد بستگی این به کار آهنگ. کند کار آن با باید فرد که

.باشد داشته کار فرآیند بر شاغل است الزم که کنترلی میزان به دارد بستگی ویژه به و دکن

کار تکرار

. دباش شغل استرس در موثری عامل تواند می که است شغل ویژگیهای از یکی کار در تکرار دفعات تعداد

.دارد نقش استرس پیدایش در بیشتری احتمال به باشد تر تکراری معینی شغل چه هر

نوبتکاری

بعد 5 تا صبر 0 ساعت از) روزانه کار معمولی ساعات از خارج ساعتهایی در کردن کار مستلزم که شغلهایی

ساعات کل که ای شیوهرواج . شود منجر شغلی استرس به است ممکن که است دیگری عامل است، (ظهر از

تاس هتیاف یشپ از یشب گسترشی اول جهانی جنگ از کند می تقسیم کاری نوبت سه یا دو به را روز شبانه

ورتضر نتیجه واقع در است هم به پیوسته های شیفت یا نوبتکاری برقراری مستلزم که شغلها یبعض.

.است بوده اجتماعی

وظیفه به مربوط ویژگیهای

با مرتبط خصوصیات عنوان زیر شوند، می منجر شغلی استرس به که را شغلی ویژگیهای از دیگری بخش

رب نامستقیم یا مستقیم طور به شغلی ویژگیهای از دسته این که است برآن عقیده. اند برده نام وظیفه

.گذارند می اثر شغل برابر در فرد عاطفی و پاسخهای رفتاری

فردی میان کاری روابط

کرده اظهار پژوهشگران. دارد شغلی استرس با موثری رابطه همواره ، کار محیط در کارکنان روابط کیفیت

، همکاران با روابط. است شده دیده فردی میان روابط نوع سه کم دست شده انجام بررسیهای در که اند

رهبران و سرپرستان روابط و کار گروههای درونِ طرواب

انسانی منابع مدیریت روشهای و راه

انیانس ابعمن دیریتم در رکا ایه یوهش به کار محیط در استرس نهفته عاملهای از دیگری مجموعه

بعمنا مدیریت " به را کارکنان امور قسمت نام سازمانها بسیاری ، اخیر سالهای در. کند می پیدا بستگی

هک تاس مفهوم این در تغییری کننده بازتاب ، نام تغییر این. اند داده تغییر آن مشابه نامی یا " انیانس

. مودن محدود کارکنان شغل تعیین و گزینش به که است آن از تر گسترده انسانی منابع دیریتم ارکردک

توسعه و رشد ، آموزش مانند است اموری بردارنده در سازمانها بسیاری در انسانی ابعمن هوظیف ، روزهام

.ردیگ گوناگون مسایل و رفاهی کارهای و شغل از کناری بر مزایا، و حقوق ، هپیگیران زیری هبرنام شغلی،

مادی های خصیصه و آوری فن

تهگرف انمی در را فرد که مادی شرایط": اند کرده تعریف چنین را کار استرس مادی های خصیصه

جسمانی ایمنی و زیستی شرایط حداقل که دهد می رخ زمانی استرس مادی، متغیرهای با رابطه در. " اس

رستاس ایمحرکه" وانعن هب باغل هستتند زا رساست القوهب هک را کار مادی های خصیصه. باشد نشده حفظ

کارکنانشان که شوند می مشاهده کاری محیطهای در اغلب محرکها این زیرا اند، کرده معرفی "کارگری

خصیصه ها ی مادی شامل :نور ،صدا، دما ، ارتعاش ، ارگونومی و تهویه نامناسب و.. میشود .کارگرند

شغلی استرس در فردی متغیر عاملهای تأثیر

به که عاملها یی: برشمرد چنین توان می شوند می شغلی استرس موجب گوناگون راههای از که را عواملی

ومحیطی )فردی عاملها این میان که متقابلی کنشهای و دارند بستگی محیط به که عواملی دارند، فردبستگی

.دهد (رخ می

یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار در استرس شغلی تیپ شخصیتی و موقعیت اجتماعی افراد میباشد

صفات از افراد جنسیت که جنسیت نیز یکی دیگر از عوامل موثر در استرس افراد بشمار می آید هرچند

وی با نیز کار محیط در که او است موجودیت از بخشی شخص جنسیت اما ، شود نمی شمرده شخصیت

شده توجه آن به پیش بیش از که است موضوعی دارد کاری های تجربه در جنسیت که نقشی است، همراه

در قدیم از که اند کار شده مشغول شغلهایی و درکارگاهها روزافزون تعداد به زنان که رو آن از بویژه است

در چه جامعه چه در زنان نقش در تحولی چنین پیدایش. است آمده حساب به مردان قدرت و نفوذ قلمرو

.قرار گیرد بیشتری توجه مورد شغلی استرس بر جنسیت تأثیر موضوع است شده موجب کار ی حوزه

NIOSH دیدگاه از شغلی استرس کننده ایجاد عوامل

موارد توان می دارد زا استرس کاری شرایط اثرات کاهش در مهمی نقش که فردی های ویژگی جمله از

: برد نام زیررا

خانوادگی و شخصی زندگی و کار میان تعادل

فردی های مهارت و دانش

همکاران و دوستان جانب از حمایت

شغل به مربوط که چیزی هر از همیشه هستند منفی نگرش دارای افرادی: مثبت نگرش داشتن

ات میگردند ای بهانه دنبال به همواره آنها ، است چگونه شغل که نیست این مهم. دارند شکایت است

. بپردازند شکایت و گله به

فصل سوم

شغلی استرس پیامدهای

: باشد می زیر شرح به شغلی های استرس پیامدهای

، ، بیزاری ناکامی ، مالمت ، خستگی ، نارضایتی ، افسردگی ، حساسیت ، اضطراب: روانی عواض

خودکشی و انزوا

، گوارشی های زخم ، عضالنی اسکلتی اختالالت ، عروقی و قلبی های بیماری: جسمی عوارض

سرطان و ایمنی سیستم تضعیف

و بی اشتهایی یا خوری پر ، دارو افزون روز مصرف ، کردن کار از خودداری: فردی رفتاری عوارض

خانواده برابر در جویانه ستیزه رفتار

ضایعات ، و ها آسیب افزایش ، حادثه و خطا افزایش ، شغل رهاکردن ، غیبت: سازمانی اثرات

، و بهداشتی پزشکی های هزینه افزایش ، وری بهره فقدان ، کار کیفیت کاهش ، کارایی کاهش

و خالقیت ، فقدان افراد جایگزینی های هزینه ، زودرس بازنشستگی ، استعالجی مرخصی افزایش

. سازمان پاشیدگی هم از و ها مخالفت افزایش ، نوآوری

شغلی استرس از پیشگیری

استرس مدیریت الف(

شرایط با مقابله برای را کارکنان های توانایی ، کارکنان به کمک برنامه وجود و استرس مدیریت آموزش

استرس منابع و ماهیت زمینه در آموزش شامل استرس مدیریت آموزش. دهد می افزایش زا استرس کاری

به کمک برنامه و استرس کاهش در فردی های مهارت نقش ، کارکنان سالمت برروی استرس اثرات ،

مدیریت آموزش. باشد می آنها کاری یا شخصی مشکالت رفع برای مشاوره محیط ایجاد شامل کارکنان

این آن مزایای از و بدهد کاهش را اضطراب و خواب آشفتگی قبیل از استرس عالیم تواند می استرس

: باشد می نیز عمده عیب دو دارای ولی ، است هزینه کم و آسان آن اجرای که است

-. باشد می مدت کوتاه صورت به اغلب استرس عالیم روی بر آن سودمند اثرات 1

-. دارد توجه فردی عوامل به فقط و شود می گرفته نادیده استرس اصلی علل 2

سازمانی تغییرات (ب

انجام با توان می را شغلی استرس ، کارکنان به کمک برنامه داشتن و استرس مدیریت آموزش بر عالوه

استرس اصلی علل با مستقیما که است این سازمانی تغییرات مزیت. داد کاهش سازمانی تغییرات

می تغییرات این زیرا ، هستند مخالف تغییرات نوع این با مدیران گاهی ، وجود این با. دارد سروکار

. باشد سازمانی ساختار تغییر یا تولید برنامه ، کار تغییرروش شامل تواند

: از است عبارت استرس از پیشگیری برای سازمانی تغییرات

.کارکنان های توانایی و ظرفیت با ها مسولیت تناسب

. نماید فراهم را ها مهارت از استفاده فرصت و انگیزش هدف، که نحوی به مشاغل طراحی

کارکنان های مسولیت و وظایف سازی شفاف

ها گیری درتصمیم کارکنان مشارکت برای فرصت نمودن فراهم

کارکنان میان اجتماعی تعامل برای فرصت نمودن ،فراهم ارتباطات بهبود

. شغل از خارج های مسولیت و نیازها با سازگار کاری برنامه تهیه

باشد اولویت در باید سازمانی تغییرات انجام ، زا استرس کاری شرایط بهبود برای ، کلی قانون یک عنوان به

کنانکار کلیه برای کامل بطور را کاری استرس تواند نمی تنهایی به استرس مدیریت آموزش که طوری به

و شغلی های استرس کاهش برای استرس مدیریت آموزش همراه به سازمانی تغییرات بنابراین. نماید رفع

.باشد می الزم سالم کار محیط داشتن

شغلی استرس از پیشگیری اجرایی مراحل

هداشت زیررا های آمادگی باید سازمان گردد، عملی و اجرا استرس از پیشگیری مراحل اینکه از قبل

:باشد

شغلی استرس به مربوط مسایل درباره کارکنان عموم سازی آگاه

پیشگیری برنامه از مدیریت حمایت و تعهد از اطمینان

برنامه مراحل همه در کارکنان دادن شرکت

( شغلی استرس مشاورین دیده، افرادآموزش) برنامه هدایت برای شرایط واجد افراد گماردن کار به

ئه ارا باشد همگان برای مثمرثمر تواند می که ساده راهکار چند استرس مدیریت و کاهش برای

:شود می

کنید تولید خوب افکار -1

رگا. یمکن یم داپی دیب اساحس یمبکن بد فکر اگر. شویم می شاد بیندیشیم، شاد اگر باشد یادمان

فعل محک در استرس و ها غصه خوردن حکم در شادی همواره شویم، می هراسان کنیم ترسناک فکرهای

.است افکارهزر

ببرید بین از را خود موفق موقعیت دادن دست از ترس -2

یچه. بدهیم دست از را خود موقعیت اتفاق یک با است ممکن که باشید داشته را آن آمادگی باید همواره

.نیمک غلبه آن به توانیم می شویم، هم بیمار اگر حتی نگاه این با. نکنیم فرض مسلم را خود موقعیت گاه

دهید تغییر را خودتان دیگران، تغییردادن از قبل -3

ام ودخ نای ه،بلک دکنن تغییر باید که نیستند افراد این وماًزل موارد از بسیاری در باشد یادمان همواره

.باشیم هم دیگران برای الگویی خود، تغییر با باید که هستیم

بگیرید کمک استرس کاهش برای کردن فکر فرصت از- 4

وانت یم یبازاندیش و ذهن از بیهوده افکار ریختن بیرون کردن، یادداشت کردن، فکر با مواقع از بعضی

این مهم. کنند می فکر چگونه ما مورد در دیگران که کرد فکر موضوع این به نباید. کرد کنترل را استرس

آنها. رفتگ یاد ها بچه از باید مواقع اینگونه در. بپذیریم کردیم، اشتباه هرگاه و بگیریم یاد را کارمان که است

.کنند می فراموش زود خیلی را ناراحتی و توهین و ند زمیری اشک چشم یک با خندند، می مچش یک با

کنید مقایسه خودتان با تنها را خودتان -5

زنی ددارن دتریب موقعیت شما از که آنهایی به کنید سعی. نخورید را خودتان از باالتر حسرت وقت چهی

قایسهم خودتان های توانمندی با زنی را دیگران اما کنید کنترل را خودتان شرایط توانید می شما. کنید فکر

.کنید

کنید کنترل را خود خشم خالقیت با -6

رایب . دان دهخوابی گورستان در که هستند هایی آدم ندارند، مشکل که کسانی تنها که کنید فکر این به

هک است مشکل حل برای خالقیت از استفاده و بر میان راه یک زدن ها، راه بهترین از یکی خشم کنترل

.کند می آرام را راداف

گویی حقیقت اصل-0

چههر توفان. نیست مهم این اما کنید پیدا استرس دقیقه سه یا دو یک، است ممکن. بگویید را حقیقت

.کنید می پیدا خودتان از مطلوبی احساس آن از پس. کند می فروکش هم تر سریع باشد، شدیدتر

کنید مدیریت پولتان مانند را خودتان وقت-8

انجام دارند، دست در که را کارهایی خواهند می همه. است توصیه بهترین زمان مدیریت منظور این برای

زودتر را مهم کارهای. کرد مدیریت را زمان باید بنابراین شوند انجام باید و اند مهم که را بدهند؛کارهایی

گذارند می تاثیر ذهن روی که را مهم کارهای ابتدا و گرفت تصمیم موقع به. شد خال آنها شر از و داد انجام

.کرد متنوع و متعدد های فعالیت از پر را زندگی نباید حال عین در. داد انجام زودتر

نزنید حرص- 0

و حرو جسم، متالس شما، زتمرک کاهش بر عالوه خوردن صحر. نید زنص حر خوردن در نه و کار در نه

.اندازد می خطر به زنی را فکرتان

نکنید فکر گویند می آنچه و مردم به- 17

ازدست را تان نفس حرمت گاه چهی. گویند می چه شما صخصو در مردم که نکنید فکر این به وقت چهی

را چیز همه شود یم تمثب ارش گز یک با. نیست کردن سقوط معنای به شکست باشد یادمان. ندهید

به را خود گیری تصمیم گاه هی و کرد کم را استرس توان می دیگران کردن خوشحال با. کرد درست

.نکنید منوط دیگران فکر یا حرف خوشامد،

کنید تاسف ابراز یا سپاسگزاری بالفاصله که بیاموزید -11

دن،کر اری ذسپاسگ دادن، هدیه کردن، سالم باشد یادتان. کنید اقدام ممکن فرصت اولین در کار این برای

ش زلغ و خطا همان دچار دوباره کنید سعی اما کرد نخواهد کوچک را شما شخصیت... و خواستن معذرت

.نشوید

کنید قبول را شنیدن نه و بیاموزید را گفتن نه -12

.نکنید فراموش را نیایش 13-