ØÒÍÏÏÎÌÒ - NPLGdspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/144690/1/Chveni...si Tav sde bo da da ka no ne bu li ko deq sis Car Co eb Si da sru li ad ar fiq rob da, rom cxov re ba mo

ØÒÍÏÏÎÌÒ

reformebi, reformebi 2 `hakis monoba~, `kuzmas SemarTeba~ dadaskvnebi erovnuli gamocdebidan(eka bujiaSvils esaubreba kaxa jamburia)

paradoqsebi 6 rodis kvdeba ena

eqspres-interviu 7 siyvarulis mefe (faruk juvaidas esaubreba merab zurabaSvili)

proza 9 guram odiSaria prezidentis kata

poezia 23 åèçïî êâòüïòøâòäò bavSvobaSi dabruneba momesurva

pirveli STabeWdileba 26 maka joxaZe sulismoTqma

eseistika 27 èåîòäòí îëþòíìëíò ÓÆÏÞÓÎÒ ÏÆÃÒÄÅÞÒ

sad waiyvan sadaursa 30 dmitri marti `poezia ibadeba qaosidan!~

31 valeri zaicevi rainisi, rogorc saSualeba integraciisa

dialogi 32 ÈÀÏÂÏÎÒÏ ÈÌÏÕÒËÞÌ ÃÁËÍÆÅÌ ÌÏÀÁÈÅÄÒ(øëîåíï úòâáïîïøâòäs esaubreba murman jinoria)

rogor vkiTxulobT klasikas 34 avTandil nikoleiSvili SefarviT uTqvams(sabWouri sinamdvilis kritikul-opoziciuri

asaxva giorgi leoniZis poeziaSi)

deteqtiuri cda 38 rostom CxeiZe ekliani da patara gza

reportaJi 46 daviT kurapalatis istoriuli misia(manana gabaSviliì ìïöïîë äåáúòï)

eri da bediswera 50 saba sulxaniSvili parlamenturi samefos idealida romantika

kritika 52 úòîï þïîþïáïûå ÀÏÈÏØÒ ÅÎÀÒÌÀÂÒÌ

Teatraluri siaxleni 55 àïàòï öãóøòï ÈÏÎÏÆÒ ÃÏÎÌÒÌ ÏÐËÄËÃÒÏ

poeziis meridianebi 56 ýïê ðîåâåîò ÞÏÎÞÏÎÏ

ucxouri novela 57 qarson makqalersi madam zilinski da fineTis mefe

sporti 61 ãòâò ãïèîåêåäò ÏÍÏÍÆÒ — ÈÌËÔÄÒËÌ ÈÅÀÕÓÀÈÅÜÅ ÷ÅÈÐÒËÍÒ

mozaika 63 ÌËÔÄÒÌ ÊÄÓÞÒÌ ØËÎÒÏÕÄËÌ

ãïîåêïíçå: klod mone, qali sen-adresis baRSi

guram odiSaria

„÷âåíò èùåîäëþòì“ èëèæåâíë íëèåîò ãïèëâï 9 noeèþåîì

èàïâïîò îåæïáüëîò — îëìüëè ÷õåòûå

ðîëçòì îåæïáüëîò — ivane amirxanaSvili

ðëåçòòì îåæïáüëîò — èïêï öëõïûå

êîòüòêòìï æï àïîãèïíòì îåæïáüëîò — àïèïç íïüîëøâòäò

èõïüâîóäò îåæïáüëîò — êïîäë ôï÷óäòï æòçïòíåîò — èïäõïç òïøâòäò

êëîåáüëîò — íòíë æåêïíëòûå æïêïþïæëíåþï — äåâïí ÷õåòûå

ëðåîïüëîò — àïèïî ÷òõäïûå ìïîåêäïèë èåíåöåîò — eka bujiaSvili

ãïâîúåäåþòì ìïèìïõóîò — äåâïí þòùïûå

æïèôóûíåþåäò „òäòëíò”

èòìïèïîàò: àþòäòìò,÷óþòíïøâòäòì ¹41

îåæïáúòï — (995 32) 96-20-62îåêäïèï — (995 93) 65-93-68

ãïâîúåäåþï — (995 99) 93-18-52

ôïáìò: (995 32) 96-20-62E-mail: [email protected]

reformebi, reformebi

erov nu li ga moc de bi dam Tav rda. Se de ge -

bi Se ja me bu lia da al baT uk ve das kvneb zec

Se iZ le ba msje lo ba. ro gor ga da i a ra wels am

tal Ram, ro gor mim di na re obs um niS vne lo -

va ne si sa gan ma naT leb lo re for ma, ro mel -

zec da mo ki de bu lia Cve ni mo ma va li Ta o bis

be di da, sa er Tod, ro gor az rov nebs is axal -

gaz rdo ba, qvey nis xva lin de li dRe rom un da

gan saz Rvros? Cve ni sa u ba ric ga moc de bis

erov nu li cen tris qar Tu li eni sa da li te -

ra tu ris jgu fis xel mZRva nel Tan ba ton ka -

xa jam bu ri as Tan swo red am kiT xviT da iw yo

da bevr sa in te re so sa kiTxs Se e xo.

— es Te ma, — am bobs ba to ni ka xa, — un da dav yoT or sa -

kiT xad: wels erov nul ga moc deb ze qar Tu li eni sa da

li te ra tu ris sa val de bu lo tes tis gar da iyo ar Ce vi -

Ti ga moc dac li te ra tu ra Si, ro me lic mxo lod Tbi li -

sis iva ne ja va xiS vi lis sa xe lo bis sa xel mwi fo uni ver -

si te tis hu ma ni ta rul ma fa kul tet ma air Cia. am or

tests So ris di di gan sxva ve baa. sa val de bu lo ga moc -

da ze, ro me lic da ax lo e biT 40000 abi tu ri en tma Ca a ba -

ra, CaW ris pro cen ti da ba li iyo, rad gan mi ni ma lu ri

zRva ri 15 qu liT ga ni saz Rvra. sa Su a lo qu la ki iyo 57.

am wle bis man Zil ze, rac qve ya na Si erov nu li ga moc de bi

tar de ba, mud mi vad ga mo dis kre bu le bi — ro gor un da

mo em za don bav Sve bi am tes te bi saT vis da ra me To diT

un da amu Sa on isi ni pe da go geb ma. ami tom gve go na, rom

Tan da Ta no biT abi tu ri en te bi ukeT mom za de bu le bi

mo vi dod nen ga moc deb ze da Se de ge bic uke Te si gveq ne -

bo da, mag ram ase ar mox da. Se iZ le ba iT qvas, pi ri qi Tac

aris, er Ti-ori ise Ti na mu Se va ric ki Seg vxvda, rom se -

ri o zu lad Seg vaS fo Ta. cxa dia, iyo Zal ze kar gi na we -

re bic. am Te mebs ga mo vaq vey nebT, sa zo ga do e bam un da

ico des, ras da ro gor we ren axal gaz rde bi.

— Se maS fo Te be lio, — TqviT. iq neb gviT xraT, ras

gu lis xmob diT, da Tu Se giZ li aT ma ga li Tis Tvis ni -

mu Se bic rom gag vac noT.

— gan sa kuT re bu li Sem Txve vaa, ro ca abi tu ri en ti

msje lobs ise, rom es aris teq stis ara a dek va tu ri ga -

ge bis aS ka ra ni mu Si (mas mwer lis Ca na fiq ri sa er Tod ar

es mis) da uf ro ua re sic — ik ve Te ba ten den cia, ro me -

lic scil de ba erov nu li ga moc de bis prob le mebs da,

vfiq rob, far To sa zo ga do e bis gan sjis sag nad un da

iq ces — dav fiq rdeT ima ze, ra tom az rov ne ben axal gaz -

rde bi ase. ma ga li Tad: tes tSi iyo ase Ti da va le ba: moy -

va ni lia amo na ri di na war mo e bi dan — epi zo di, ro mel -

Sic ha ki aZ ba da kuz ma kil ga gem ban ze sa ub ro ben da ha -

ki Ta vi si Zi ZiS vi lis ga dar Ce nas cdi lobs. am epi zo dis

mi xed viT abi tu ri ents un da em sje la ha kis pi rov nu li

Tvi se be bis Se sa xeb. da e xa si a Te bi na kuz ma kil ga da aex -

sna, ra aris aq mTa va ri saT qme li. am axal gaz rdam ki da -

we ra, rom ha ki ara ra o baa, rom am mo nak veT Si ik ve Te ba

mi si mo nu ri Tvi se be bi, da es da a sa bu Ta am gva rad (sti -

li da cu lia, Te ma Si enob ri vi Sec do mac bev ria):

ìgi cxov robs sxva ada mi a nis uRel qveS da uju Sis

ga re Se ara fers war mo ad gens. es yve la fe ri ki ga mow -

ve u li iyo imi tom, rom amas ava leb da ar se bu li tra -

di cia Zi ZiS vi lo bis Se sa xeb. mi si su li e ri Tval saz ri -

si Tav sde bo da da ka no ne bu li ko deq sis Car Co eb Si da

sru li ad ar fiq rob da, rom cxov re ba mo iT xov da Zi -

re ul gar daq mnas, ra Ta ar Ca mor Ce no da dros”.

Cans, mas bol Se vi ki kuz ma kil ga mos wons — `ha kis

sa pi ris pi rod aris ada mi a ni, ro me lic aR wevs da sa xul

miz nebs” — da, am abi tu ri en tis az riT, miz nis mi saR we -

vad ne bis mi e ri sa Su a le ba ne ba dar Tu lia — ìgi yve la -

na i rad ib rZvis imis Tvis, rom da im kvid ros sa ku Ta ri

me o ba. kuz mas pi rov ne bis siZ li e res adas tu rebs ha kis

gve lu ri, pir fe ri bu ne bac~. da moh yavs ci ta ti teq -

sti dan: `Sen ge mor Ci le ba qa riS xa lic, ka pi tan! o, di -

di xar, Za li an di di~. me re ki ag rZe lebs:

`kuz mas siZ li e res fex qveS ege bi an, mi si Si SiT

TrTis yo ve li ve, igi ar emor Ci le ba dros, aminds, si -

ci ves. igi aRe ma te ba yve la fers. Ce mi az riT kuz ma-

mris xa nes ti ta nu ri Se mar Te ba mi sa ba Zia Ti To e u li

ada mi a nis Tvis, xo lo ha kis mo nu ri zne o ba da sag mo bi~.

am axal gaz rdam ase ukuR mar Tad rom ga i go teq sti,

mxo lod uco din ro bis bra li ar aris. gar da imi sa,

rom mas ar es mis, ra tom da we ra leo qi a Cel ma es na war -

mo e bi da ra iyo mwer lis mTa va ri saT qme li, ai, ra ten -

den cia Se im Cne va aseT na we reb Si: (amiT am Tav rebs es

abi tu ri en ti Ta vis msje lo bas):

`maT gan er Ti mok vda sa er Tod usa xe lod, ise ro -

gorc mo nas Se e fe re bo da da ga cam tver da mi si pi rov -

ne ba, xo lo me o re — kuz ma kil ga dar Ca ma ra di u li siZ -

li e ris sim bo lod”.

am axal gaz rdas mos wons is, rom kuz ma aR wevs mi -

zans. ra gze bi Ta da sa Su a le be biT, is ama ze aRar fiq -

robs. es imis ni Sa nia, rom Ta o ba Si ir Rve va zne ob ri vi

26 ËÁÜËÈÞÅÎÒ 2007

2

�

`ha kis mo no ba~, `kuz mas Se mar Te ba~da

das kvne bi erov nu li ga moc de bi dan

eka bujiaSvils esaubreba kaxa jamburia


nor me bi, iS le ba mo ra lu ri kri te ri u me bi. es er Ti Sem -

Txve va rom iyos, isic sa gan ga So iq ne bo da, ara da, me

mxo lod er Ti Txzu le bis naw yve te bi mo viy va ne ma ga -

li Tad, To rem msgav si na mu Se va ri ram de ni me sxvac iyo.

es ar aris mar to sas wav lo pro ce sis bra li. aq Se iZ le -

ba vi sa ub roT mas me di i sa da, sa er Tod, sa zo ga do e bis

rol zec — es yve la fe ri Se de gia imi sa, ra zne ob ri vi

ori en ti re bic aqvs dRe van del sa zo ga do e bas, ra es mis

Ta o bas ojax Si, sko la Si, sa me gob ro Si, te le vi zi iT...

— Tum ca Tqven aR niS neT, rom kar gi na mu Sev re bic

iyo, rac gva i me debs, rom arc ise cu dad aris saq me...

— ra Tqma un da. gan sa kuT re -

biT mi xa ria axal gaz rde bis

war ma te be bi ar Ce viT ga moc da -

ze li te ra tu ra Si. es sak ma od

rTu li tes ti iyo, miT ume tes

rTu li iyo we ri Ti da va le ba,

ro mel Sic abi tu ri en tebs mi ve -

ciT pos tmo der nis tu li teq -

sti aka mor Ci la Zis na war mo e bi -

dan `wig ni~. am epi zod Si mo xu -

ce bu li nu ra din-fri do ni,

vef xis tya os nis per so na Ji, yve -

ba is to ri as, Tu ro gor mi vi da

mas Tan ori ra in di, oRond ara

ise, ro gorc `vef xis tya o san -

Sia~, ara med ro gorc vi Tom si -

nam dvi le Si iyo (anu es aris

teq stis sxvag va ri wa kiT xva).

abi tu ri en tebs eva le bo daT

da e xa si a Te bi naT nu ra din-fri -

do ni am teq stis mi xed viT, ase ve

em sje laT ra kav Si ria am Txzu -

le ba sa da `vef xis tya o sans~ So -

ris. gan sa kuT re biT rTu li iyo

da va le bis bo lo na wi li — abi -

tu ri en tebs un da Ca mo e ya li be -

bi naT — ra ur Ti er Tkav Si ri ar se bobs mxat vrul ga mo -

na gon sa da obi eq tur re a lo bas So ris am teq stis mi -

xed viT. am sa kiT xze msje lo ba Se saZ loa karg li te ra -

tor sac ki ga u Wir des. mi u xe da vad ami sa, or ma abi tu ri -

en tma mi i Ro umaR le si Se fa se ba am we riT da va le ba Si,

er Tma ki, mTel tes tSi asi (anu maq si ma lu ri) qu la da -

ag ro va. ase Ti ram sa val de bu lo ga moc da ze wels ar

mom xda ra, maq si ma lu ri qu la iq (100-dan) 98 iyo. aman

dag var wmu na, rom li te ra tu ris ar Ce vi Ti ga moc da uf -

ro Se moq me de bi Tia, es tes ti uf ro kar gad av lens

axal gaz rdis niW sa da hu ma ni ta rul mid re ki le bas. sa -

val de bu lo ga moc da ki mTli a nad prog ra mas em ya re ba

da met-nak le bad ma inc cod nas amow mebs. sxva Ta So ris,

sa val de bu lo ga moc di da nac ga vix se neb erT na mu Se -

vars: erT-er Ti tes tis we riT na wil Si iyo da va le ba

fat man ze — am per so na Jis Se sa xeb `vef xis tya os ni dan~

amok re bi li epi zo de bis mi xed viT abi tu ri ents un da

em sje la mi si pi rov nu li Tvi se be bis Se sa xeb. er Tma

axal gaz rdam ase Ti ram da we ra:

ùpir ve les yov li sa un da aR vniS noT, rom fat ma ni

Za li an Wkvi a nia. igi Ta vi suf lad uZ Rve ba saq me ebs ma -

Sin, ro de sac mi si qma ri sax lSi ar im yo fe ba. iRebs vaW -

rebs da fass adebs sa qo nels~. anu aq abi tu ri en ti per -

so na Jis da de biT Tvi se bebs ax se nebs ma Sin, ro ca ma nam -

de uar yo fiT mxa re ze sa ub rob da, me re ki wers:

`mi si yve la ze di di dam sa xu re ba ma inc is aris, rom

man di di ro li iTa ma Sa nes ta ni sa da ta ri e lis xe lax la

Sey ra Si, Ta vi si gul ke Ti lo bi Ta da win da xe du le biT

SeZ lo da ex sna da ga e pa re bi na nes tan-da re ja ni. aR sa -

niS na via mi si gu lux vo bac. es qa li, al baT, yve la ze mra -

val mxri vi per so na Jia am na war -

mo eb Si. mis Si na gan sam ya ro Si

uC ve u lo daa Ser wymu li ise Ti

Tvi se be bi, ro go ri caa si sas ti -

ke da si ke Te, or gu lo ba da moy -

va si saT vis Tav da de ba. fat ma ni

ise Ti pi rov ne baa, ro gor sa zo -

ga do e ba Sic cxov robs. igi va -

War Ta wris war mo mad ge ne lia,

maT Tvis ki ar aris da ma xa si a Te -

be li arc vaJ ka co ba da arc Rir -

se u li qa lo ba. yo vel Sem Txve -

va Si asea “vef xis tya o san Si”~.

ai, ase Ta vi suf lad, ga mar -

Tu lad da Zal ze kar ga dac

msje lo ben axal gaz rde bi, mag -

ram aseT abi tu ri en tTa ric xvi

co taa. erov nu li ga moc de bis

qar Tu li eni sa da li te ra tu -

ris tes te bis Se de ge bis mi xed -

viT gvrCe ba STa beW di le ba, rom

am Ta o bis did na wils ak lia zo -

ga di ga naT le ba, wig ni e re ba da

wig nis siy va ru li, rac Zal ze

gul da saw yve tia...

— Tqven ime dov neb diT, rom

yo vel wli u rad ga um jo bes de bo da Se de gi, Tum ca ase

ar mox da. ro gor fiq robT, ra aris amis mi ze zi? na wi -

lob riv uk ve isa ub reT amis Se sa xeb, ro ca TqviT, dRes

axal gaz rde bi wig niT ar cxov ro be no, mag ram ras it -

yo diT sa kiT xis me o re mxa re ze — ram de nad swo rad mi -

dis erov nul ga moc deb ze mu Sa o bis pro ce si?

— erov nu li ga moc de bis sis te ma sa qar Tve lo Si ar -

se bul sas wav lo pro ces zea mor ge bu li da, Ce mi az -

riT, TviT sa ga moc do mo del Si xar ve ze bi TiT qmis ar

aris (ab so lu tu rad unak lo sis te ma sa er Tod ar ar -

se bobs). ax la Cven Seg viZ lia vi sa ub roT mxo lod sas -

wav lo pro ce sis nak lo va ne beb ze: sa gan ma naT leb lo

prog ra me bi mTli a nad Se sac vle lia; Ca mo sa ya li be be -

lia axa li sa a Tob ri vi ba dec...

ga sa ke Te be li am mxriv bev ria, mag ram mTa va ri

prob le ma, Ce mi az riT, ma inc mas wav le be lia. vfiq rob,

yve la fe ri da mo ki de bu lia pe da gog ze. ra gind kar gi

prog ra ma da sa xel mZRva ne loc ar un da gvqon des, Tu

mas wav le be li pro fe si o na li ar aris, sa sur vel Se -


3

kaxa jamburia


degs ver mi vi RebT. kar gi pe da go gi cu di sa xel mZRva -

ne los pi ro beb Sic axer xeb da Se ey va re bi na mos wav lis -

Tvis qar Tu li li te ra tu ra.

ax la Cven swo red mas wav le bel Ta ser ti fi ci re ba -

ze viw yebT mu Sa o bas. cal ke u li da va le be bis ap ro ba -

ci e bi uk ve Ca va ta reT da pir vel ma Se de geb ma Za li an

cu di STa beW di le ba da to va. Cve ni qar Tu lis mas wav -

leb le bi xSi rad ga mar Tu la dac ki ver aya li be ben

azrs. er Ti-ori ise Ti ku ri o zu li na we ri gvaqvs, ga -

moq vey ne bi sa gan, ub ra lod, Tavs vi ka vebT, rad gan es

ara mxo lod Cve ni sko lis, ara med mTli a nad sa zo ga -

do e bis sir cxvi lia. ami tom, Ce mi az riT, uwi na re sad am

prob le mas un da miv xe doT. Tu ma Ti ma te ri a lu ri

mdgo ma re o ba ar ga um jo bes da, ver war mo mid ge nia, rom

si tu a cia ra di ka lu rad Se ic va los uke Te so bi sa ken.

— al baT es imis bra lic aris, rom axal gaz rde bi

dRes sko la Si nak le bad mi di an. sko las Zi ri Ta dad

Zvel ma Ta o bam uer Tgu la. ga moc di le ba, Ta vis Ta -

vad, Zal ze kar gia, Tum ca am pe da gog Ta di di na wi li

wle bis man Zil ze er Ti — da ka no ne bu li sis te miT

xel mZRva ne lob da da axal, re for ma to rul pro ce -

seb ze mor ge ba maT Tvis io li ar aris...

— ra sak vir ve lia, erT-er Ti mi ze zi esec aris. Tum -

ca axal gaz rde bi nak le bad rom mi di an sko la Si, es

isev da isev da ba li anaz Ra u re bis ga mo xde ba. pe da go -

go ba Zal ze rTu li pro fe si aa — mas wav le bel ma mTe li

cxov re ba un da imu Sa os mos wav le eb Ta nac da sa ku Tar

Tav zec. igi mud mi vad un da eZeb des si ax le ebs swav le -

bis pro ces Si, me To di ka Si. amis dro da Se saZ leb lo ba

rom hqon des pe da gogs, is ma inc ar un da hqon des sa -

fiq ra li, ro gor iyi dos pu ri. dRes rom mas wav le be li

uki du re sad Se Wir ve bu lia, es et yo ba sa gan ma naT leb -

lo pro ces sac, abi tu ri en tis na we reb sac, sas wav lo

do ne sac da, sa er Tod, Ta o ba sac.

rac Se e xe ba sas wav lo geg mebs da sa xel mZRva ne lo -

ebs, am mxriv sa si ke To Zvre bi uk ve Se i niS ne ba. ma ga li -

Tad, axa li sas wav lo geg mis mi xed viT Ta maz va sa Zem

uk ve Se ad gi na me a Te kla sis sru li ad axa li ti pis sa -

xel mZRva ne lo qar Tul li te ra tu ra Si. es pir ve li na -

bi jia, ro me lic rTu li ga da sad gme li iyo, Tum ca mi si

ga um jo be se ba Se iZ le ba...

— sxva Ta So ris, am wigns pe da gog Ta mxri dan ara -

er Tgva ro va ni ga mox ma u re ba moh yva...

— isi ni say ve du ro ben, rTu li wig ni ao, ma sa la di di -

ao... sa er Tod, sa xel mZRva ne lo un da mom zad des ara

yve la ze sus ti, ara med sa u ke Te so kla si saT vis. pe da -

gog ma ki am ma sa li dan is un da amo i Ros, ris aT vi se ba sac

mi si kla sis mos wav le e bi SeZ le ben. es ev ro pu li ti pis

sa xel mZRva ne loa, ro mel sac un da moh yves mas wav leb -

lis wig ni, ro mel Sic daw vri le biT iq ne ba aR we ri li me -

To di ka — ro gor un da imu Sa os pe da gog ma. sam wu xa roa

is, rom sa xel mZRva ne lo eb ze mxo lod ram de ni me av to -

ri mu Sa obs. kar gi iq ne bo da saq me asar Ce vad gvqon des...

— ara er Txel iT qva, rom sa ga moc do tes teb ze

spe ci a lis teb Tan er Tad fsi qo lo ge bic mu Sa o ben.

Tvi Ton tes ti re ba, ro gorc me To di cod nis Se mow -

me bi sa, ra Rac axa lia Cven Tvis. ro gor fiq robT, ga -

a mar Tla am for mam? ram de nad kar gad da srul yo -

fi lad amow mebs tes ti abi tu ri en tis cod nas?

— wels kvle vis jguf ma, ro me lic fsi qo lo ge biT

aris da kom pleq te bu li, Ca a ta ra fsi qo met ru li ana -

li zi da Se de ge bi Cve ni cen tris veb gver dze ga mo aq -

vey na. am ana li ziT kar gad Cans, var ga Tu ara esa Tu is

tes ti imis ga mo sav le nad, ris Se mow me ba sac vi sa xav -

diT miz nad.

sa er Tod tes ti re ba mTlad axa lic ar aris. ub ra -

lod mi sa Re bi ga moc de bis for ma Se ic va la ase 2005

wels, To rem me-9 klas Si jer ki dev 2000 wels Ca a ta ra

tes ti re ba ga naT le bis ma Sin del ma aleq san dre kar -

to zi am. cxa dia, tes ti re ba mxo lod da mxo lod Se fa -

se bis, cod nis Se mow me bis sa Su a le baa da ara sas wav lo

pro ce sis ga um jo be se bi sa.

Tum ca, am faq tma me o re wels is Se de gi ga mo i Ro,

rom mos wav le e bi mi ub run dnen wigns (ma Sin axa li ga mo -

ce mu li iyo vax tang ro do na i as, ma ri ne gi gi ne iS vi li sa

da la u ra gri go laS vi lis mi er mom za de bu li, Zal ze

kar gad Sed ge ni li sa xel mZRva ne lo me-9 kla si saT vis:

`Zve li qar Tu li li te ra tu ris qres to ma Tia~ ro mel -

sac ax lavs Se sa niS na vi leq si ko ni da ko men ta re bi).

bav Sveb ma da iw yes wig nze mu Sa o ba. Tum ca isic un da

iT qvas, rom tes ti re bis pro ce sis kar gi or ga ni ze ba

ma Sin ver mo xer xda, sko le bi yve la fers Tvi Ton uZ -

Rve bod nen da, cxa dia, pro ce si xar ve ze biT wa ri mar Ta,

mag ram pir ve li ve wlis Se de ge bis ana liz ma gviC ve na,

rom prog ra ma ga dat vir Tu li iyo. ar Se iZ le ba ca me ti

sa u ku nis mwer lo ba erT we li wad Si ga i a ros bav Svma,

Ta nac 14-15 wlis asak Si. ax la, Tor met wli an swav le ba -

ze rom ga da ve diT, uf ro kar gad mo xer xde ba am ma sa -

lis ga da na wi le ba. mos wav le xuT ha gi og ra fi ul na -

war mo ebs ze di zed ki ar is wav lis, ara med, vTqvaT, we -

li wad Si erTs da Ta nac pe da go gi kis mTa va ri prin ci -

pis dac viT — mar ti vi dan rTu li sa ken.

— Tor met wli a ni swav le ba ax se neT... am sis te mis

Se mo Re ba sac bev rna i ri xma u ri moh yva. sxva Ta So ris,

ise Ti Wo ric da ir xa, TiT qos am yve la fers mos devs

cvli le ba mi sa Reb ga moc deb zec — am bo ben gan msaz -

Rvre li sko lis ates ta tis sa Su a lo qu la iq ne bao...

— yve las vur Cev: nu ay ve bi an Tbi li sur Wo rebs.

erov nu li ga moc de bi iq ne ba 2008-Sic, 2009-Sic, oRond

2009-isaT vis Se ic vle ba tes tis for ma ti, rad gan is

uk ve me Tor me tek las dam Tav re bul abi tu ri en tTaT -

vis Sed ge ba. Tu ra iq ne ba ar se bu li for mat isgan gan -

sxva ve bu li, amas mos wav le e bic da pe da go ge bic Se it -

yo ben 2008 wlis oq tom ber Si ga mo ce mu li kre bu li dan:

`ro gor mo vem za doT erov nu li ga moc de bi saT vis~, sa -

dac Ca mo ya li be bu li iq ne ba prog ra mac, moT xov ne bic,

da va le be bis ni mu Se bic da Se fa se bis kri te ri u me bic

Ta vi si ko men ta re bi TurT.

— ise... im Wors hqon da er Ti sar wmu no mxa rec —

pi ra dad me vi fiq re: al baT ga naT le bis sa mi nis tro

ima ze da fiq rda, dRes dRe o biT ates tats ara na i ri

fa si rom aRar aqvs-meT qi. amis ga mo xom mos wav le e -


4


bi mxo lod Ser Ce viT sag nebs swav lo ben. es yve la fe -

ri ki zo gad sa gan ma naT leb lo do ne zec ai sa xe ba...

— am kiT xviT, al baT, ga naT le bis sa mi nis tros xel -

mZRva ne lebs un da mi mar ToT, rad gan es Te ma sas wav lo

pro ce sis prob le mebs exe ba. ai, zo gad sa gan ma naT leb -

lo sko lis ga mo saS veb ga moc deb ze rom vsa ub rob deT,

ma Sin zo gi er Ti mo wi na ve ev ro pu li qvey nis ga moc di -

le bis gaT va lis wi ne bac Se iZ le bo da: bev rgan sko leb -

Si tar de ba ga mo saS ve bi ga moc de bi da Sem deg mos wav -

le ebs am qu le biT Se uZ li aT mo na wi le o ba mi i Ron

umaR les sas wav leb leb Si kon ti ngen tis mi sa Re bad ga -

mar Tul kon kur sSi...

— al baT aqac am mo dels gu lis xmob dnen...

— ga mo ric xu li ar aris, mag ram aseT Sem Txve va Si

erov nu li ga moc de bis Ca ta re ba uk ve ga ci le biT far -

To mas Sta biT mog vi wevs — anu un da Ca a ba ros yve lam,

vinc am Tav rebs sko las, ara da, swav lis gag rZe le bas

yve la xom ar api rebs? ami tom Cnde ba prob le ma: ro -

gor mo va xer xebT amis or ga ni ze bas mTe li qvey nis mas -

Sta biT — Ti To e ul qa laq sa Tu so fel Si? sa ga moc do

pro ce sis or ga ni ze bis Tval saz ri siT es Zal ze rTu -

li iq ne ba. gar da ami sa, aris me o re sa kiT xic: au ci le -

be lia Tu ara, rom ase Ti ga moc da Ca a ba ros ima nac,

vinc ar api rebs umaR les Si swav lis gag rZe le bas, surs

da am Tav ros sko la da da iw yos mu Sa o ba. mgo ni, ub ra -

lod, imas un da ve ca doT, rom fa si da e dos ates tats...

— cxa dia, ma te ri a lur fass ar gu lis xmobT, mo -

ra lu ri fa sis da de ba ki co ta rTu li iq ne ba ma Sin,

ro ca ates tats ara na i ri pri vi le gia ar ga aC nia.

— ra tom? ua tes ta tod xom ve ra vin ga ag rZe lebs

swav las umaR les Si? saq me is aris, rom mas wav leb leb ma

sko la Si tyu i lad ara vis un da da u we ron ni Sa ni. pe da -

gog ma da, sa er Tod, sko lam mos wav les un da mos Txo vos

is, rac mas eva le ba. sam wu xa rod, Cven Tan ase ar xde ba.

es ki ima ze met yve lebs, rom dRes dRe o biT sas ko lo ga -

naT le bis sis te ma Si yve la fe ri rig ze ver aris. ga naT -

le bis sa mi nis tros mes ve u re bi, ar vi ci ram de nad war -

ma te bu lad, mag ram amis mog va re ba zec zru na ven, ase

rom, saq me da ga sa ke Te be li Za li an bev ria...

— ase Ti `bev ri saq mis~ fon ze pi ra di Se moq me de -

bi saT vis Tu ic liT? ra xde ba am as pa rez ze? Tqven

gaqvT sa in te re so li te ra tu ru li we ri le bis se -

ria, ase ve sa di ser ta cio naS ro mi io a ne ba to niS vi -

lis `kal ma so ba ze~... xom ar api rebT am yve laf ris

wig nad Sek vra sa da ga mo ce mas?

— dro sa er Tod aRar maqvs imis Tvis, rom mec ni e re -

bas da vub run de da ga mok vle ve bi vwe ro. Ce mi wig nis ga -

mo ce ma ze ki er Ti mar ti vi mi ze zis ga mo ar mi fiq ria:

sam wu xa rod, am ti pis li te ra tu ras mkiT xve li aRar

hyavs. sa mec ni e ros vin Ci vis, gu li ima ze mwyde ba, rom

mxat vrul na war mo e beb sac ar kiT xu lo ben. Tu Cvens

qve ya na Si ar Se ic va la da mo ki de bu le ba ga naT le bis,

mec ni e re bis da xe lov ne bis mi marT, saq me cu dad iq ne -

ba. ma ga li Tad, dRes dRe o biT, yve la ze po pu la ru li

mwe ra li axal gaz rdeb Si, Tu ar vcde bi, aka mor Ci la -

Zea. mi si wig ne bis ti ra Ji rom ga i kiT xoT, ga gik vir de -

baT, ise Ti mci rea. ax la xan ga mo vi da mi si `me id in tif -

lis~ — Zal ze kar gi mxat vru li na war mo e bi, mag ram ar

iyi de ba. aseT vi Ta re ba Si vis ain te re sebs Ce mi sa di -

ser ta cio naS ro mi? dRes io a ne ba to niS vi lic ki ar

icis bev rma da mis “kal ma so ba ze” da we ril sa mec ni e ro

kvle vas vin wa i kiT xavs...

— iciT, sa mec ni e ro li te ra tu ras yo vel Tvis da

yvel gan ise dac viw ro sfe ro Si kiT xu lob dnen.

dRe sac xom ari an axal gaz rde bi, am gziT was vlas

rom api re ben. Tqve ni ga mok vle va maT Tvis gak va lu -

li bi li ki iq ne ba, ami tom mgo ni mo va lec xarT ga -

mos ceT, ase ar un da Ca iq ni oT xe li...

— ara, xe li ar Ca miq ne via, pi ri qiT — li te ra tu ris

ar Ce viT ga moc da ze abi tu ri en tTa war ma te bis Se sa xeb

rom vsa ub rob diT, swo red es maZ levs imeds, rom am

Ta o ba Si Zal ze ni Wi e ri axal gaz rde bic ari an. ise Ti

ni Wi e re bic ki, rom Se uZ li aT kor ne li ke ke li Zis, si -

mon ya ux CiS vi lis, iva ne ja va xiS vi lis da sxva did mec -

ni er Ta msgav si sko le bi Seq mnan. es xom uZ li e re si da

ub rwyin va le si Ta o ba iyo XX sa u ku nis is to ri a Si.

sxva Ta So ris, 60-70-ian wleb Sic ma Ral do ne ze iyo

qar Tu li mec ni e re ba.

dRe van de lo bas rac Se e xe ba, Cven gvyavs Zal ze ma -

Ra li do nis mec ni e re bi da mo az rov ne e bi: ba Ca na breg -

va Ze, re vaz si ra Ze, da viT we re di a ni, la u ra gri go laS -

vi li, Ta maz Cxen ke li da, sa bed ni e rod, bev ri sxvac.

maT gan un da is wav los axal gaz rdo bam. Tu es xal xi

saq mes Ca mo Sor da, mec ni e re ba Si axa li Ta o ba ver aRiz -

rde ba da ro ca vam bob di: mec ni e re bi sad mi da mo ki de -

bu le ba un da Se ic va los-meT qi, ama sac vgu lis xmob di.

ar Se iZ le ba ase Ti kad re bi usaq mod da to vo.

ba Ca na breg va Zes, ma ga li Tad, sul aqvs wig nis ga mo -

ce mis prob le ma. ase ar un da xde bo des. sa zo ga do e ba

Tvi Ton un da iyos da in te re se bu li, rom am ada mi a nebs

yve la pi ro ba hqon deT mu Sa o bi saT vis Seq mni li.

— Zve li Ta o bis ro li ax se neT axal gaz rdeb Tan mu -

Sa o bi sas, uTu od sa ku Ta ri ga moc di le bi Tac — Tqven

xom am Ta o bis bevr sa in te re so war mo mad ge nel Tan mo -

gi wi aT ur Ti er To ba. ba ton ma gu ram do Ca naS vil ma Ta -

vi si bo lo ro ma ni su lac Tqven mo giZ RvnaT...

— ba to ni gu ra mi me gob rad mTvlis da es Cem Tvis

uzar ma za ri pa ti via. Za li an miy vars mi si Se moq me de ba da

er Tgu li mkiT xve lic var. is xSi rad xel na wer sac ma -

kiT xebs xol me. am bo lo xans igi wers Zal ze sa in te re so

av to bi og ra fi ul ro mans, ro mel sac na wil-na wil vec -

no bi da, Ce mi az riT, es erT-er Ti ga mor Ce u li na war mo e -

bi iq ne ba mis Se moq me de ba Si. aq ga coc xle bu lia mTe li

epo qa, mTe li is Ta o ba — Zal ze kar gi sa me gob ro wre: gu -

ram do Ca naS vi li, vo va si xa ru li Ze, me rab kos ta va, zvi ad

gam sa xur dia, jon do met re ve li... es is Ta o ba iyo,

mTels ssrk-Si pir vel ma rom ga ak ra prok la ma ci e bi 50-

ian wleb Si. ai, am ada mi a neb ze iq ne ba es wig ni: ro gor da -

i Wi res, ro gor ga dar Cnen, ro gor cxov rob dnen...

er Txel ba to ni gu ra mis erT-er Ti sa u ke Te so moT -

xro ba — `ka ci, ro mel sac li te ra tu ra Zli er uy var da~

— mkac rad ga ak ri ti kes, la mis fa Siz mi da ab ra les: ai,


5


paradoqsebi

ras gvi qa da gebs do Ca naS vi li — kar cer-luq seb Si Cav ke -

toT xal xio. es we ri li ma Sin ga zeT `ko mu nis tSi~ da i -

beW da, rac im dros mkac ri ga na Ce nis tol fa si iyo. Jur -

nal `mna Tob Si~ ki `va ter(po)lo~ da i wu nes. ma Sin axal -

gaz rde bi ga mo vex ma u reT am sta ti ebs. mec dav beW de we -

ri li al ma nax Si `kri ti ka~. me re mwe ral Ta kav Sir Si rom

imar Te bo da gan xil ve bi, iq vxvde bo diT xol me er Tma -

neTs. nel-ne la da vax lov diT, dav me gob rdiT, rad gan

bevr sa kiT xSi em Txve o da Cve ni in te re se bi er Tma neTs.

li te ra tu ris in sti tut Si rom vmu Sa ob di, ga mo di o da

Za li an kar gi Jur na li: “li te ra tu ra da xe lov ne ba”.

swo red am ga mo ce mis Tvis ba ton gu rams in ter viu vTxo -

ve da re daq ci a Si mo viw vie. vrce li di a lo gi ga mog vi vi -

da. max sovs or na wi lad da i beW da, oRond ara am al ma nax -

Si, ara med `li te ra tu rul sa qar Tve lo Si~. es iyo TiT -

qmis oci wlis wi naT. mas Za li an uy vars qar Tu li mwer -

lo ba. Seg viZ lia did xans vi sa ub roT, vTqvaT, da viT gu -

ra miS vi lis an je mal qar Cxa Zis Se sa xeb.

uam ra vi sa in te re so ram aqvs Cem Tvis mo yo li li

imis Se sa xeb, Tu ro gor wer da `sa mo sel pir vels~...

ime dia, am yve la fers Ta vis av to bi og ra fi ul ro man Si

da wers da es sa in te re so am be bi ar da i kar ge ba...

— gis menT da vfiq rob: Zal ze sa in te re so li te -

ra tu ru li cxov re ba gqo ni aT, dRe sac sa in te re so

saq mes uZ Rve biT — bo los da bo los axal gaz rdo ba -

ze, mo ma val ze zrun va xom um Tav re sia Cvens cxov re -

ba Si... da, al baT, mniS vne lo va ni geg me bic gaqvT ro -

gorc erT, ise me o re as pa rez ze...

— Zne lia Cvens qve ya na Si So re ul geg meb ze isa ub ro.

ax la Za li an dat vir Tu le bi varT. Cve ni jgu fi ram de -

ni me saq me ze er Tdro u lad mu Sa obs. yve la ze mniS vne -

lo va ni ma inc mas wav le bel Ta ser ti fi ci re ba mgo nia.

min da, rom am ser ti fi kats hqon des Za la da is mxo lod

Rir se u leb ma mi i Ron. al baT es iq ne ba sak ma od rTu li

tes te bi, bev rad rTu li, vid re Tun dac erov nul ga -

moc deb ze iyo. ami tom mi si mom za de ba io li saq me ar

aris.

ax la gvi wevs mTe li qar Tu li mwer lo bi sa Tu sa -

mec ni e ro li te ra tu ris da us ru leb lad kiT xva, ra Ta

iqi dan amo vi RoT teq ste bi da Sev qmnaT da va le be bi pe -

da go ge bi saT vis. mTe li Ce mi dro da ener gia am saq mes

mi aqvs. Tan pa ra le lu rad mo sam za de be li gvaqvs 2008

wlis erov nu li ga moc de bis tes te bi da, war mo id gi -

neT, ama ve dros 2009 wlis Tvis tes tis axal mo del zec

vmu Sa obT da es yve la fe ri dro u lad da xa ris xi a nad

rom ga keT des, mza de ba uk ve da viw yeT. un da Ca tar des

axa li da va le be bis ap ro ba ci e bi, ga keT des fsi qo met -

ru li ana li zi da a.S. es yve la fe ri mzad de ba im sa kon -

sul ta cio sab Wos Tan Se Tan xme biT, ro mel Sic ga er Ti -

a ne bul ni ari an cno bi li mec ni e re bi, isi ni, vi sac en -

do ba sa zo ga do e ba. Cven xom um niS vne lo va ne si sa kiT -

xe bi gvaqvs ga da saw yve ti, ro mel sac ram de ni me ka ci

da xu rul kars miR ma ver ga daW ris.

ase rom, droc da ener gi ac ax la am saq me ze me xar -

je ba, sxva ve ra fer ze vfiq rob da sa mec ni e ro kvle vis

Tval saz ri siT ve ra fers vgeg mav... sam wu xa rod!


6

ro dis kvde ba enaci vi li za cia au naz Ra u re bel da nak liss ga nic dis.

yo vel or kvi ra Si msof lio ena Ta gan er Ti kvde ba. es Se -

saZ loa sru li pa su xis mgeb lo biT Se fas des ka tas tro -

fad, ro me lic Ta vis mas Sta biT cxo vel Ta iS vi a Ti ji Se -

bis ga da Se ne ba sac aWar bebs.

up re ce den to sis wra fiT mim di na re ene bis gaq ro bis

pro ce si msof li os kul tu ru li su ra Tis mniS vne lo va -

ni Sec vliT imuq re ba. „enis da kar gvas Tan er Tad qre ba

mTe li sa u ku ne e bi ka cob ri o bis az rov ne bi sa dro is, ga -

re mos, ma Te ma ti kis, mi Te bis mu si ki sa da Se uc no be li aw -

myos Se sa xeb~ — am bobs av to ri wig ni sa „ro dis kvde ba

ene bi~, lin gvis ti kis pro fe so ri de vid ha ri so ni.

am Ja mad msof li o Si Svi di aTa sam de ena da di a leq ti

ar se bobs. uax lo es 100 we li wad Si ka cob ri o ba maT na xe -

vars, maT Tan er Tad ki am eneb ze mo sa ub re xalxàï is to -

ri as, kul tu ras, cod nas dah kar gavs. uf ro me ti saf -

rTxe ore no van qvey nebs emuq re baT, sa dac

ãïþïüëíåþóäò met yve le ba ub ra lod Te lavs me o res.

avis mo mas wav le bel re i tings sa Ta ve Si ud gas av stra -

lia, sa dac 153 ena dar Ca, cen tra lu ri ame ri ka (113), ok -

la ho ma da te xa si (40), aR mo sav leT cim bi ri, ia po nia da

Ci ne Ti 23-23 eniT.

bri ta ne Tis coc xal ena Ta in sti tu tis Ta nam Srom -

le bi, rom le bic di a leq tTa ga da Se ne bis prob le mas ik -

vle ven, ka tas tro fis mTa var dam na Savååþì asa xe le ben.

glo ba li za cia da mig ra cia ai Zu le ben ka cob ri o bas ila -

pa ra kon mxo lod da mxo lod ram de ni me sa yo vel Tao ena -

ze. ma ga li Tad, in gli sur, ru sul da Ci nur eneb ze mo sax -

le o bis TiT qmis 80% sa ub robs. da es cif ri Tan da Tan

iz rde ba. Tum ca arc aq aris mTlad kar gad saq me. ru seT -

Si, ma ga li Tad, ãïþïüëíåþóä enas gaq ro ba ar emuq re ba,

mag ram „di de bu li da Zli e ri~ enis ma ta reb ålíi sa ku Ta -

ri xe liT kla ven sit yvi er sim did res. ru su li ena Tan -

da Tan ne o lo giz mTa Zal zed mwir na re vad iq ce va — e.w.

„run gli Sad~.

ene bis èëìðëþïs xe li Ta vis dro ze ko lo ni za to reb -

mac Se uw yves.

ena maT óêïíïìêíåä èåüñâåleb Tan er Tad kvde ba, ami -

tom sa SiS ro e ba óðòîâåäåìïæ emuq re ba im xal xebs, ro -

mel Tac ar ãïï÷íòïà dam wer lo ba. rac Se e xe ba kul tu ru -

li mem kvid re o bis ga dar Ce nas, di req to ris, greg an der -

so nis Se fa se biT, er Ti enis sa mec ni e ro Ca na we ris Se sas -

ru leb lad 3-4 we li da 200 000 fun tia (da ax lo e biT

400 000 do la ri) sa Wi ro. sa zo ga do e be bi, ro mel Ta eneb -

sa da di a leqts ga da Se ne ba emuq re baT, mud mi vad mi mar -

Ta ven lin gvis tebs da sax ma reb lad, mag ram åãïï, fu li

arï hyof niT.

eqspres-interviu

po li ti ki sa da kul tu ris sa Wir bo ro to sa kiT xebs eZ -

Rvne ba.

— arab ma mkiT xvel ma „siy va ru lis me fe“ da gar -

qvaT da, ro gorc Tqve ni leq se bis kre bu lis mTar -

gmnel ma, un da aR vniS no, sa mar Tli a na dac. Tvi Ton

riT ax sniT, ra tom Se gar qves es sa pa tio sa xe li —

`siy va ru lis me fe“?

— „siy va ru lis me fe“ kri ti ko seb ma Se mar qves jer

ki dev Ce mi Se moq me de bis æïìïùñòìøò, ro me lic em Txve va

im pe ri ods, ro ca po e zi a Si re a liz mma im Zlav ra

(60—70 ian ww). im dro i saT vis so ci a lis tur ide ebs

ga ba to ne bu li mdgo ma re o ba eka va po e zi is sxva das xva

Jan reb Si. ma Sin, ro ca Ce mi ro man ti ku li ka si de bi ga -

moC nda — 70 ia ni wle bis Sua xa neb Si — es uc xo, araC -

ve u leb ri vi ram iyo li te ra tu ra Si da Zal ze di di

gav le na mo ax di na eg vip tel da, sa er Tod, arab mkiT -

xvel ze. im dRi dan Se mar qves kri ti ko seb ma siy va ru -

lis me fe, rad gan Ce mi po e zia mar Tlac axa li sit yva

iyo æï mkiT xvel Ta ãïíìïêóàîåþóäò ga mox ma u re baú

moh yva.

— Tqvens leq sebs ro ca vTar gmni di, vgrZnob di,

rom ax lac Sey va re bu li xarT. siy va ru li di di ni -

Wi ao, naT qva mia. Tqven ras it yo diT?

— me kvlav vet rfi yve la la maz grZno bas po e zi a -

Si, xe lov ne ba Si da, sa er Tod, cxov re ba Si. siy va ru li

mar Tlac rom udi de si ni Wia, sam ya ro se ul be dis we ra -

Ta gan ula ma ze si. ada mi ans cxov re ba Si mra va li ra mis

mo po ve ba Se uZ lia: war ma te bis, sim did ris, di de bis,

mag ram mas ar Za luZs, Se ig rZnos Tun dac wa mi siy va ru -

li sa, Tu be dis we ram es ar ine ba... siy va ru li, Ce mi az -

riT, sam ya ros ula ma ze si be dis var skvla via da ami to -

mac Cven mis sxivs un da Ca veb Ra u WoT, ar ga vuS vaT, ro -

ca erT mSve ni er dRes Cvens cxov re ba Si Se mo iW re ba.

— siy va ru lis Te ma ma ra di u li da sa yo vel Ta oa.

uam ra vi kre bu lia Seq mni li am amo u wu rav Te ma ze.

da ma inc, riT ax sniT Tqve ni kre bu lis — `Ce mi ula -

ma ze si ka si de bi siy va rul ze“ — po pu la ro bas?

— eW vi araa, rom siy va ru lis Te ma ka cob ri o bis da -

sa ba mi dan uZ ve les Ta ga nia. ar se bobs ise Ti ra Rac, rac

Ta vis ir gvliv aer Ti a nebs Sey va re bu lebs yve la qvey -

ni dan. ka si de bi siy va rul ze, sim Re re bi siy va rul ze,

mxat vru li ti lo e bi siy va rul ze — yo ve li ve es is


7

fa ruk ju va i da da i ba da qa far aS—Sa i xis gu ber ni a Si. bav Svo ba da siy maw vi le ga a ta ra

al—bu ha i ras gu ber ni a Si.

1968 we ls da am Tav ra ka i ros uni ver si te tis hu ma ni ta ru li fa kul te tis Jur na lis ti -

kis gan yo fi le ba. ama ve wels mu Sa o ba da iw yo ga zeT àl—ah ra mis“ eko no mi kis gan yo fi le -

bis ko res pon den tad.

1975 wli dan da i niS na ama ve ga ze Tis re daq ci is mdiv nad, xo lo 1978 wli dan ki — kul tu -

ri sa da li te ra tu ris gan yo fi le bis xel mZRva ne lad. am Ja mad ga zeT „al—ah ra mis“ re daq -

ci is di req to riï da ama ve ga ze Tis kul tu ri sa da li te ra tu ris gan yo fi le bis uf ro si.

Se moq me de bi Ti moR va we o bisïì 40 wig nze me ti ga mos ca (leq se bis kre bu le bi, pi e se bi, sa -

mog za u ro da po li ti ku ri, kul tu ru li sa kiT xe bi sad mi miZ Rvni li wig ne bi).

2002 wels mi i Ro sa xel mwi fo pre mia gan sa kuT re bu li dam sa xu re bi saT vis li te ra tu -

ra Si.

2007 wels mi i Ro qa âa fi sis sa er Ta So ri so pre mia gan sa kuT re bu li Rvaw li saT vis po e -

zi a Si.

siyvarulismefe

faruk juvaidasesaubreba

merab zurabaSvili

— ba to no fa ruk, upir ve le sad, mo ge sal me biT sa -

qar Tve lo dan da did mad lo bas mo gax se nebT imi saT -

vis, rom dag ve Tan xmeT, ga mo ge na xaT dro da pa su xi

ga ge caT Jur nal `Cve ni mwer lo bis“ kiT xveb ze. qar -

Tve li mkiT xve li sak ma od kar gad ic nobs ara bu li

li te ra tu ris ara mxo lod kla si kur Zeg lebs, ara -

med Ta na med ro ve mwer lo bis bevr Tval sa Ci no war -

mo mad ge nel sac, mag ram, sam wu xa rod, Cven Tan dRem -

de TiT qmis ara vin icis Tqve ni Se sa niS na vi leq se bis

— ka si de bis Se sa xeb.

Tqven ara mar to eg vip te Si da ara bul sam ya ro Si,

ara med msof li os mra val qve ya na Si cno bi li po e ti

brZan de biT. ro mel eneb zea Tar gmni li Tqve ni leq -

se bi?

— uk ve mra va li we lia, rac Cems ka si debs Tar gmni an

msof li os xal xTa sxva das xva en åþze, maT So ris fran -

gul, in gli sur, ger ma nul, ita li ur, es pa nur, ben ga -

lur, spar sul, Ci nur, Tur qul da ber Znul eneb ze.

gar da imi sa, rom Tar gma ne bi ãïèëòúï wig ne bis, kre bu -

le bis sa xiT, ara bu li qvey ne bi sa da saz Rvar ga re Tis

ram de ni me uni ver si tet Si mra va li sa mec ni e ro ga mok -

vle va da di ser ta cia da i we ra Ce mi leq se bis Se sa xeb.

— ro di dan da iw yeT leq se bis we ra, ram de ni kre -

bu li gaqvT ga moq vey ne bu li?

— leq se bis we ra 11 wli sam da viw ye daw ye biT sko -

la Si swav li sas. dRem de ga mo ce mu li maqvs 42 wig ni,

maT So ris 17 leq se bis kre bu li, 3 pi e sa, rom le bic

msof li os sxva das xva ena zea Tar gmni li. ga mo ve ci ag -

reT ve ram de ni me wig ni, ro me lic ara bu li sam ya ros

�

eqspres-interviu

sfe ro e bia, rom le bic er Tma neTs ax ved rebs Sey va re -

bu lebs sam ya ros yo ve li kuT xi dan ga nur Cev lad ma Ti

eni sa, fe ri sa Tu erov ne bi sa. amis mi ze zi ki isaa, rom

siy va ru li sa yo vel Tao enaa da grZno be bi mTe li ka -

cob ri o bis me u fea. ami to mac mo i po va po pu la ro ba

Cem ma wig nma „Ce mi ula ma ze si ka si de bi siy va rul ze“,

ro me lic msof li os aT ze met ena ze iTar gmna da ne bis -

mi e ri qvey nis mkiT xvel Si msgavs gan cdebs aR Zravs. es

ki dev er Txel adas tu rebs, rom grZno be bi er Tma neT -

Tan akav Si rebs xal xebs, sa dac un da iy vnen isi ni.

— Ta na med ro ve li te ra tu ra Si mim di na re o ba Ta

mra val fe rov ne baa. Tu Se iZ le ba mok led gviT xa -

riT, ra mdgo ma re o baa am mxriv Ta na med ro ve ara -

bul li te ra tu ra Si. ro me li li te ra tu ru li mim -

di na re o baa uf ro po pu la ru li arab mkiT xve leb Si

da ra tom?

— mra va li mim di na re o ba, mi mar Tu le ba ar se bobs,

ro mel mac Ta vi si kva li da at yo ara bul po e zi as, mag -

ram re a liz mi uf ro did xans iyo ga ba to ne bu li,

mZlav ri gav le nac mo ax di na ro man ze da gan sa kuT re -

biT ki Te at rze. 60 ian wleb Si so ci a lis tur mim di -

na re o bebs di di gav le na hqon daT arab Se moq me deb ze,

gar da ami sa, òèæîëòíæåä axal gaz rdo ba Si far To gav -

rcel da eg zis ten ci a liz mi, Sem deg de zin teg ra ci o -

na liz mi, struq tu ra liz mi da sxva axa li mim di na re -

ob ïíi. pi ra dad me ar mi ve kuT vne bi ro me li me gan saz -

Rvrul po e tur mim di na re o bas da, mi u xe da vad Se moq -

me de ba Si da sav le Tis gav le ni sa, me ma inc mir Cev nia,

ara bul li te ra tu rul mem kvid re o ba ze vid ge mya rad.

— ro go ria Tqve ni Se xe du le ba dRe van del ara -

bul po e zi a ze?

— Ta na med ro ve ara bu li po e zia am Ja mad did kri -

ziss ga nic dis: igi glo ba li za ci is, no va to riz mi sa da

teq no lo gi is pi ris pir aR moC nda. sa er Ta So ri so mov -

le neb ma did kva li da to ves msof lio po e zi a ze, xo lo

ara bu li po e zia ki am sam ya ros kon struq ci is er Ti is

na wil Ta ga nia, ro mel zec Ta na med ro ve ci vi li za cia

ga iv lis. emig ra cia, ga dax ve wa — sam Sob lo sa gan Sors

cxov re ba, ro me lic dRes am epo qis mra va li ada mi a nis

xved ria, iw vevs in di vi du a lu ro bis da kar gvas, na Te sa -

o ba—war mo mav lo bis gaq ro bas,

rac Ta vis mxriv gav le nas ax -

dens ara bu li po e zi is yve la

Jan rze.

— Tu Se iZ le ba gvi am beT

Tqve ni Se moq me de bi Ti la bo -

ra to ri is Se sa xeb?

— Se moq me de ba Cem Tvis ada -

mi a nu ri su lia, yo ve li ve im si -

ke Tes Tan er Tad, rac mas Si devs.

mi maC nia, rom si ke Tea upir ve -

les yov li sa... am gva rad un da

iyos cxov re ba Si... Se moq me de ba -

Si yve la ze mniS vne lo va nia,

gul wrfe lad ga mo xa to cxov -

re bis sim Sve ni e re Ta vi si yve la

as peq tiT: si ke TiT, mim zid ve lo biT, sa mar Tli a no -

biT...

— min da aR vniS no, rom Tqve ni kre bu lis Tar -

gmnis pro ces Si xSi rad max sen de bo da Seq spi ris so -

ne te bi. Se iZ le ba pa ra le le bis gav le ba Tqven sa da

ro me li me ev ro pel po ets So ris?

— Seq spir Tan Se da re ba Cem Tvis di di pa ti via, mi Tu -

me tes, rom gan sa kuT re biT miy vars igi. Za li an mom wons

ag reT ve bod le ris, råmbos, Se lis, ba i ro ni sa da ag -

reT ve qa âa fi sis po e zia, rom lis sa xe lo bis sa er Ta So -

ri so pre mi ac mo ma ni Wes am bo lo xa neb Si.

— ro gorc vi ciT, ara bul sam ya ro Si erT-erT

yve la ze po pu la ru li ga zeT àl-ah ra mis“ kul tu -

ri sa da li te ra tu ris gan yo fi le bis re daq to ric

brZan de biT. ra rols un da as ru leb des, Tqve ni az -

riT, Ta na med ro ve po e ti, mwe ra li mkiT xve lis

cxov re ba Si?

— ueW ve lia, rom po e ti did rols as ru lebs xal -

xis cxov re ba Si. ver war mo mid ge nia po e ti, ro me lic

Ta na med ro ve cxov re bis sa Wir bo ro to sa kiT xe bis gan

Sors dgas. po ets ar Se uZ lia ic xov ros spi los Zvli -

sa gan na geb koS kSi da ar ax sov des Ta vi si sa zo ga do e -

bis ìïüêòâïîò. po e tis ad gi li, ro gorc we si, xal xSia.

maT Si un da tri a leb des, maT gan cdeb sa da oc ne bebs

ga mo xa tav des. me ver war mo mid ge nia po e ti mmar Tve -

lis sa sax le Si an po li ti ku ri par ti is me bu ked. po e ti

xal xis Tvis, yve la ada mi a nis Tvis mRe ris. igi si mar -

Tles, WeS ma ri te bas, si la ma zes um Re ris. Se uZ le be lia

war mo id gi no po e ti, ro me lic mo u wo debs bo ro te bis,

si sa Zag lis an ngre vi sa ken. po e te bi am SeS li li sam ya -

ros mo ci qu le bi ari an, maT ki ser zea har mo ni is aR dge -

na msof li o Si, sa dac Zne lad Tu mo i Zeb ne ba sa mar Ta li

da Sew ya le ba...

— ro go ria Tqve ni Se moq me de bi Ti geg me bi?

— sa mo mav lod mra va li geg ma maqvs gan sa xor ci e -

le be li. maT So ris, min da dav we ro pi e sa ame ri kis

mi er era yis dap yro bis Se sa xeb, war mo va Ci no im pe ri -

a liz mis sa ziz Ra ri sa xe. gar da ami sa, am Ja mad vmu Sa -

ob ram de ni me wig nis re daq ti re ba ze, sa dac gan xi lu -

lia po li ti ki sa da kul tu ris sa Wir bo ro to sa kiT -

xe bi.

— Tu Se iZ le ba gvi am beT

Tqven ze, Tqve ni oja xis Se sa xeb.

— Cems Se sa xeb: var al az ha -

re li mec ni e ris, in te li gen tis

va Ji. ga vi zar de li te ra tu rul

ga re mo Si. Cems Tavs mi va kuT vneb

Zvel da did kul tu rul li te -

ra tu rul mem kvid re o bas. dar -

wmu ne bu li var, rom di a lo gi

xal xTa So ris ur Ti er Tda ax lo -

e bi sa da mSvi do bis sa u ke Te so

sa Su a le baa.

— di di mad lo ba, ba to no fa -

ruk, in ter vi us Tvis. vi me dov -

nebT, Cve ni ur Ti er To ba mo ma -


8

ìïèøïþïàì, 30 oqtombers

ýóîíïä „÷âåíò èùåîäëþòì“

æïîþïçøò ãïòèïîàåþï

wardgineba

tomas sternz eliotis

wignisa

„AaTi esei“

æïìïùñòìò 14 ìïïàçå

÷óþòíïøâòäòì ¹41

proza

guram odiSaria

prezidentiskata

64

Txas naS ro mi mi uZ Rvna.

isic, ro gorc mi si sxva ram de ni me naS ro mi, „af xa ze -

Tis kol me ur nis bib li o Te kam“ cal ke wig nad ga mos ca.

af xa zu ri Txa ga mor Ce u lad ga mo yo.

ram de ni me sa u ku nis wi naT qar Tve li ge og ra fi va -

xuS ti wer da af xa zur Txa ze, ro mel sac ar Sin na xev ri -

a ni rqe bi hqon da, wve ri ki mux le bam de wvde bo da.

mi xe il Te mu ro vi Ci Txis ram de ni me Tvi se bas ga mo -

yof da.

wer da, rom karg Txas er Ti wlis gan mav lo ba Si Se -

uZ lia 800 lit rze me ti rZe mo iw ve los.

rom Txis rZe kal ci Taa mdi da ri da sam kur na loa.

rom Txis qo ni ga ci e bi sa gan mkur na lo bis uni ka -

lu ri wa ma lia. un da ga ad no da avad myofs mker dsa da

yel ze (ki ser zec Se iZ le ba) wa us va.

rom Txis tya vi xa li Ce bis ga saw yo bad ga mo i ye ne ba

da Tu cxvris tya vis 1 kvad ra tu li de ci met ri 14 ka -

pi ki Rirs, Txis tya vi (ima ve zo mis) 30-dan 62,5 ka pi ka -

daa Se fa se bu li.

rom Tu Txas ba la xi mo e wo na (mTa va ria mo e wo nos),

ma Sin erT dRe Si 8 ki log ram ze met ba laxs Wams.

rom Txas uy vars nor Ci da suf Ta ba la xi da mis mo sa -

po veb lad mTa ze adis, ci ca bo klde eb zec da mi si es

Tvi se ba Zal ze da sa fa se be lia, rad ga nac sxva ar cer Ti

ba la xis mWa me li ar aris ise ad vi li mo sav le li — di liT

ga re kav, Tvi Ton mo i Zi ebs Ta vis 8 ki lo ba laxs sxve bis -

Tvis sru li ad mi u val ad gi leb Si da Se bin de bi sas Tvi -

Ton ve dab run de ba Sin. Tum ca mwyem si ma inc sWir de ba,

Se iZ le ba mTeb ze si a rul ma ga i ta cos da ga da i kar gos.

rom so xu mis ra i o nis so fel eSe ris karl mar qsis

sa xe lo bis kol me ur ne o bis fer ma Si sa ma ga li Tod

Sro mo ben sxva das xva erov ne bis mwyem se bi.

rom aR niS nu li ga mok vle vis av tor ma Tvi Ton na xa,

ro gor ex ma re bi an is mwyem se bi mSo bi a ro ba Si Txebs.

ori-sa mi dRe ro gor uv lid nen maT ga da xu rul na ge -

bo ba Si da, Tu ro me li me Txa tyu pebs im So bi a reb da,

ro gor aZ lev dnen da ma te biT rZes.

rom ase ve Tvi Ton ixi la — di di qa re bi sa da wvi me -

bis dros ro gor ga na ri deb en mwyem se bi Ta vi anT Txebs

av dars da ro gor Se re ka ven fa rex Si, xa nac — mTis

mRvi me eb Si.

rom Txas Za li an uy vars ma ri li, rad ga nac ma ri li

saW mlis mo ne le ba Si ex ma re ba. da romc ar ex ma re bo -

des, ma inc uy vars.

rom di de bu lia Txis xor ci, gan sa kuT re biT, rZe Si

mo xar Su li (Txis rZe Si um jo be sia, Tum ca Zro xis rZe -

Si mo xar Su lic Se sa niS na via).

rom me ti yu rad Re ba Za li an sWir de ba Txas, mo sam -

rav le be lia.

rom af xa zeTs im de ni mTa aqvs, yvel gan Txis fer -

me bi un da ar se bob des.

rom af xa ze Tis mTe bis Txe bi saT vis ga mo sa de ga -

ri te ri to ria, arc me ti, arc nak le bi, 89,5 aTa si

heq ta ria.

rom im mTe bis sa xe le bia: da u Ci, lam ka ci, so ip sa ra,

ku ni aS ta, axar va, ce kez tou, xo ja la, ana a ra, jis pi,

ber Ci ga, au ad ha ra, ku ab ca ra, gvan dra, ca di mi, gu a gua,

aip ka, sam xre Tis ure ni da ase Sem deg da ase Sem deg.

rom vin mem af xa ze Tis mTe bi kar gad rom „ga a u Ta -

os“, Se iZ le ba, af xa ze Tis te ri to ria saf ran ge Tis te -

ri to ri is to lic aR moC ndes (Tum ca, ara, es am wig nSi

ar we ria. es man frang Jur na list qals uT xra er -

Txel, ro ca es uka nas kne li Se e kiT xa — ram xe laa af xa -

ze Tio).

65

ya va 2 per so na ze: jez ve Si vyriT 2 Ca is kovz ma Ral -

xa ris xo van ya vas, vas xamT 2 fin jan wyals, vyriT ase ve

2 Ca is kovz Sa qars (an met Sa qars vyriT, an ar vyriT sa -

er Tod. vis ro go ri ya va uy vars). jez ves vdgamT gac -

xe le bul qvi Sa ze (spe ci a lur eleq trod gam ze gac xe -

le bul qvi Sa ze). wa mo du Re bam de mov xdiT qafs. an ar

mov xdiT. wa mo va du RebT. Sem deg ya vas Ca mo vas xamT

fin jneb Si. vi sac surs, Se uZ lia, ya va ci vi wyliT mi ir -

Tvas.

66

so xu mis mTa ze auC qa reb lad adi o da, sa moc da a Tis

iyo ma Sin. fe xiT si a ru li arc Tu ise, mag ram ma inc uZ -

nel de bo da. sa moc da a Ti we li, aR mar Ti... xum ro ba ro -

dia.

gzad ku ku na Se mox vda:

— mi xe il Te mu ro viC, ram den we li wads rCe ba ma ma -

ka ci ma ma ka cad? ai, gu Sin win „nar Ta Si“ rom am bob diT,

im am bav ze ge kiT xe biT...

— ku ku na, da ma ne be Ta vi, ar Se ma Ce ro.

da gzas ga nag rZob da.

— ara, ma inc ram den we li wads?..

— ar ga ma Ce ro, ku ku na, Se meS vi...

— ma inc?...

— ai, im qals xe dav, ai, imas, Cems win rom mi dis? xe -

dav? ho da, ga mas wrebs, ku ku na, is qa li, wa va da me re ra

aiv lis am aR marTs? ka ci ara xar, ar ga ma Ce ro... buq -

sir ze miv ya var im qals, ku ku na, buq — sir — ze!..

maT ze moT, oc da a Ti o de na bi jis da So re biT, sa -

mu si ko sas wav le bel Tan, gra ci o zu lad mi ir we o da

Sav Tmi a ni, ma Ra li qa li. uk ni dan vi o li nos hgav da Za -

li an im qa lis sxe u li. Ta nac ita li ur vi o li nos. vi o -

li nos iq neb imi tom, rom sa mu si ko sas wav leb lis win

ga di o da.


9

dasasruli. ix. `Cveni mwerloba~ #18,19, 20, 21

proza

67

¬ ‡ÈÓÌÂ „‡„ÒÍÓÈ ÍÎËÏ‡ÚË˜ÂÒÍÓÈ ÒÚ‡ÌˆËË, ‚ ÓÒÓ·ÂÌ-ÌÓÒÚË ÓÍÓÎÓ „ÓÒÚËÌËˆ, ÒÎ˚¯ÍÓÏ ÏÌÓ„Ó ÍÓ¯ÂÍ. œÂ‰ÔËÒ˚-‚‡ÂÏ ‚Î‡‰ÂÎ¸ˆ‡Ï ÍÓ¯ÂÍ, Ì‡‰Â‚‡Ú¸ Ì‡ ÌËı Ó¯ÂÈÌËÍË. Ó¯ÍË ·ÂÁ Ó¯ÂÈÌËÍÓ‚ ·Û‰ÛÚ ÛÌË˜ÚÓÊ‡Ú¸Òˇ (ÓÚ 21.05.1909„. ¹306).

pre zi den tis ka ta

omam de ori o de wliT ad re mi si ini ci a ti viT be be -

i sir Si Se iq mna ge ne ti kis in sti tu ti. Se sas vlel WiS -

kar sac ase ewe ra — „ge ne ti kis in sti tu ti“. in sti tuts

Tvi Ton yo vel Tvis „kol xe Tis ge ne ti kis in sti tu -

tad“ mo ix se ni eb da da sur da iq ga er Ti a ne bul mec ni e -

rebs da em tki ce bi naT kav ka si e li xal xe bi sa da, sa er -

Tod, kav ka si is bu ne bis ge ne ti ku ri er Ti a no ba.

be be i si ris gan vi Ta re bis geg ma man da mis ma me gob -

reb ma mok led ase Ca mo we res:

1. be be i si ris tbam dRe Si 15 to na Tev zi un da mog -

vces.

2. un da aR dges Zve li sar wya vi sis te ma da 300 heq -

ta ri te ri to ria mor wyas.

3. tbi dan amo Re bul iq nas sap ro fi ti (we li wad Si

25.00 to na) da ga da mu Sav des tor fkom pos tad.

4. mo Sen des: 500 su li Zro xa, 200 su li ka me Ci, 10.000

frTa qa Ta mi, 5.000 frTa ba ti, 5.000 frTa ix vi da 3.000

frTa in da u ri.

5. gaR rmav des mdi na re sam gle da 50 heq tar ze aT -

vi se bul iq nas dat bo ri li plan ta ci e bi.

6. Se iq mnas da sas ve ne be li da tu ris tu li kom pleq -

se bi.

7. Se iq mnas sub tro pi kul kul tu ra Ta sac del-saC -

ve ne be li sa er Ta So ri so sa ner ge.

1991 wels da iw yo Ria ar xiT mdi na re oqu mis Se er -

Te ba did tbas Tan, Re le mo xo xas Se sar Tav Tan. Se mo -

zi dul iq na be to nis, az bes tis fi le bi, rki nis mi le bi.

Se Ze nil iq na sat vir To man qa ne bi, eq ska va to ri, oT xi

sam gzav ro da rva xis sat vir To na vi.

ar xis gay va nis Sem deg ka te re bi uSu a lod oqu mis

xi di dan di di tbis gav liT so xu mam de da iw yeb dnen

kur si re bas, rac saz Rvao gzas aCig va ra dan so xu mam de

18 ki lo met riT Se am ci reb da.

ga ix sna sa mec ni e ro-sa war mo ga er Ti a ne ba „eli ta“.

sa ner ge Si uk ve hqon daT da am rav leb dnen: cit rus

ie zus, jam birs, po ci rus la pins, iCan gis li mons. ase -

ve — hib ri de bi dan swraf mzard: ko le mans, ras kis, se -

ve jis, 511-s, cit rum kvats. es ji Se bi war mo So ben di di

ra o de no bis sa xa meb li an Tesls, rom li Tac frin ve -

le bi ik ve be bi an. Ci ne le bis mtki ce bas imis Se sa xeb,

rom am Tes liT did Za li frin ve lis ga mok ve ba Se iZ le -

ba, be be i si re le bi er Txmad eTan xme bod nen.

1990 wels ga ix sna uj re dis la bo ra to ria, da id ga

Ter mu li wylis ga da sa mu Sa ve be li re aq to ri. sa er -

Tod, sa mec ni e ro-kvle viT kom pleqss (yo ro fas na xe -

var kun Zul ze) 3,4 heq ta ri eWi ra.

ase ve mu Sa ob dnen: sub tro pi ku li xur mis, fe i xo as,

Tu Tis, avo ka dos, pe ka nis, bam bu kis hib ri deb ze.

avi Ta reb dnen me ka me Ce o ba sa da ga re ul me Ro re o -

bas. omam de 75 ka me Ci hyav daT, maT So ris, 11 TeT ri.

sa u ku ne e bis wi naT aqi dan xmel Ta Sua zRvis qvey -

nebs Txi lis, kak lis, sa zam Tros, msxlis, vaS lis ji Se -

bi gah qon daT. mi xe il Te mu ro vi Ci am tki ceb da, ase Ti

eq spor ti mo ma val Sic gan me or de ba, mag ram af xa zeT Si

ga sam ra val fe rov ne be lia xi lis asor ti men ti. ma ga -

li Tad, ga sam rav le be lia fran gu li wab li — ma ro ne da

ia po nu ri xur mis sa ad reo ji Se bi. gar da ami sa, sa ke nis

nak leb mo sav li a ni ni go zi un da Se ic va los fsxus nig -

vzi To. ki dev — Tu bzi fi sa da ko do ris au zi dan ga ta -

ni li xe-tyiT ie ru sa lim Si, saf ran geT Si Tu bul ga -

reT Si ek le sia-mo nas trebs aSe neb dnen, ima ve xe-tyiT

af xa zeT Si axa li ek le si e bi un da ava Se no To.

pir ve li ase Ti ek le sia be be i si ris aka de mi is te ri -

to ri a ze un da age bu li yo. mi xe il Te mu ro vi Cis geg -

miT, be be i si ris aka de mi is te ri to ria ze sru li ad axa -

li ti pis bor de lic un da aSe ne bu li yo: msof li os

sxva das xva qvey ni dan Ca mo sul stu den teb sa da ma gis -

tra tebs dro ar un da da e kar gaT Sa vi zRvis pi re Tis

pla Jeb ze qa le bis Zeb na Si. qa le bi au ci le be lia — seq -

si avi Ta rebs mec ni e re bas, ada mi ans az rov ne ba Si ex ma -

re bao.

gan saz Rvru li iyo ki dec bor de lis per so na lis

ra o de no ba — 50 qa li. ma gis tra te bi ki 30 un da yo fi -

liy vnen. isi ni be be i sir Si xu Ti wlis gan mav lo ba Si is -

wav lid nen mce na re Ta ge ne ti ka-mom Se neb lo bas da

taq so no mi as.

ar ga mom rCes — aq aSen de bo da af xa ze Tis dis nei

len di. mok led, ada mi a ne bi be be i sir Si is wav lid nen,

da is ve neb dnen, ilo ceb dnen da ga er To bod nen, ga ec -

no bod nen er Tma neTs da ime gob reb dnen. ada mi a ne bi

mTe li da nar Ce ni msof li o dan! be be i sir Si!

yo ve li ve es da fi nan sde bo da ma Ti ve Se mo sav le -

biT, ki dev — uc xo e Tis stu den te bis mi er swav le bi -

saT vis ga dax di li fu liT da ki dev mi sa Re bi (au ci -

leb lad mi sa Re bi) no be lis pre mi iT, ro me lic da ax -

lo e biT an zus tad er Ti mi li on oT xa si aTa si do la -

ri un da yo fi li yo.

be be i si ris aka de mia 1991 wels Se iq mna. 1992 wlis

no em ber Si be be i sir Si sa er Ta So ri so sim po zi u mi un da

mo ew vi aT, ro me lic msof lio bi o lo gi is aq ti ur

prob le mebs ga ni xi lav da.

1992 wlis 14 ag vis tos ki af xa zeT Si omi da iw yo.

rac Se e xe ba sim po zi u mis dRis wes rigs, ase Ti gax -

ldaT:

glo ba lu ri daT bo ba da mi si Se Ce re bis bi o lo gi u -

ri gze bi.

tran splan ta ci is dros so ma tur uj red Ta in teg -

ra cia da ini ci a lu ri tet ra dis war mo So ba.

ka lu sis war mo So ba, gan vi Ta re ba da mi si uj re do -

va ni di fe ren ci a cia.

na rin jo van Ta qve o jax Si So re u li hib ri di za ci is

Se de ge bi.


10

proza

68

qa lebs ga u mar jos! yve la qals! Sav Tva le ba, cis -

fer Tva le ba, Taf lis fer Tva le ba, lur jTva le ba qa -

lebs! qe raT mi an, Sav Tmi an, alis fer Tmi an qa lebs! ga -

u mar jos!

To ne sa viT mxur va le qa lebs, ag vis tos zRva sa viT

mom Ten Ta vebs, ap ri lis ni a vi viT gril qa lebs, Tov -

li viT, ver cxli viT civ qa lebs ga u mar jos! yve las!

zaf xu li sa da zam Tris qa lebs! dRi sa da Ra mis qa -

lebs, di lis qa lebs! qa lebs — mdi na re ebs! qa lebs —

mwver va lebs! qa lebs — oke a ne ebs! qa lebs — qa rebs!

qa lebs — frTebs ga u mar jos!

qa lebs — pi ra mi debs!

qa lebs — ais ber gebs!

im qa lebs, rom le bic vne biT da mux tu li Zu Zu e biT

us me nen sam ya ros da ja dos nu ri Tva le bi Tac us me nen

da ba ge e bi Tac!

imaT si naT les ga u mar jos!

rom leb sac sul sad Rac mi eC qa re baT da TiT qos

gvRa la to ben da er Tdro u lad TiT qos er Tgu le bi

ari an Cve ni da vuy var varT!

im qa lebs, ro mel Ta aler si da Ri mi li da mi mox vra

mi li ar di wli saa uk ve da ro mel Ta sad Reg rZe los

epis ko po se bic ma Ti ve qo SiT maT sa ve wi na Se da Co qi -

le bi svam dnen!

im qa lebs ga u mar jos, rom leb sac ve ras dros ve -

Rar Sev xvde biT da ma inc gviy vars da im qa lebs ga u -

mar jos, rom leb sac vxe davT yo vel dRe da ma inc gviy -

vars! da gviy var da da gvey va re ba!

fu Zi a mis qa lebs, sa ha ris qa lebs, gan gis qa lebs,

ste pe bis qa lebs, oke a ne e bi sa da zRve bis qa lebs, bib -

li is qa lebs, pre ri e bis qa lebs, kon ti nen te bis qa -

lebs, kos mo sis qa lebs!

maT taj ma ha lebs ga u mar jos, maT taZ rebs, maT

leq sebs, maT me lo di ebs! maT fe rebs — maT mwva nes,

maT wi Tels, maT yvi Tels, maT TeTrs, maT Savs ga u -

mar jos!

im qa lebs ga u mar jos, rom leb sac po e te bi hyavT

da im qa lebs ga u mar joT, rom leb sac ara hyavT po e te -

bi, arc hyav daT da arc eyo le baT!

maT sa na pi ro ebs, maT qu Cebs, maT pla Jebs, maT oTa -

xebs, maT te le fo nebs, maT aba za nebs, maT mi sa mar -

Tebs, maT sa wo lebs ga u mar jos!.. maT su na mo ebs, maT

sun Tqvas, sur nels!..

maT as wle u lebs, ro mel Sic cxov rob dnen da maT

as wle u lebs, rom leb Sic kvlav da i ba de bi an!

im qa lebs ga u mar jos, siy va rul Si ro mel Tac ga u -

mar TlaT da im qa lebs, ro mel Tac siy va rul Si ar ga u -

mar TlaT!

maT siz mrebs ga u mar jos!

maT sxe u lebs, maT ka bebs, maT kos me ti kas ga u mar jos,

maT Te Zo ebs, fe xebs, yels, tu Cebs, mkerds, maT si coc -

xles, maT az Ru debs, maT kvne sas, maT wviv sak ra vebs...

rom kvde bi da kvde bi da kvde bi maT Si da ma inc

coc xa li xar da Tav de bi da Tav de bi da Tav de bi maT Si

da ma inc iw ye bi...

rom kvde bi da Tav de bi da rom coc xlde bi da iw ye -

bi da Tav de bi, kvde bi, coc xlde bi...

im wa mebs, im wa mebs ga u mar jos!

qa lebs ga u mar jos! yve la qals!... rom leb sac....

ro mel Ta... rom leb...

ase Ca am Tav ra man sad Reg rZe lo da Cvens gu leb Si

umal mxi a ru li si naT le aaf rTxi a la.

69

bevrs ro di da lev da xol me, ara so des mi na xavs ma -

ga ri nas va mi, uf ro ur Ti er To ba exa li se bo da. la pa -

ra kob da da xum rob da. arc mow ye ni li mi na xavs ro des -

me.

mi si me zo be li vi ya vi da bev ri ram vi ci mas ze. er -

Txel ezo Si Se mom xvda, Se zar xo Se bu li iyo, Tan vi Rac

ka ci ax lda, ga mac no, mag ram sa xe li ar uT qvams mi si,

sul „doq tors“ eZax da, Ce mi me go ba ri ao, ime o reb da.

„doq to ri“ ki gva ri a nad iyo nas va mi. Tav da pir ve -

lad, mec ni e re ba Ta doq to ri me go na, mag ram eqi mi aR -

moC nda.

bi na Si Se mo vi pa ti Je, amo vid nen.

— ai, Ce mi me go ba ri doq to ri, ise Ti vin mea, vi sac

xels moh ki debs, Rmer Ti im kacs xels uceb uS vebs.

sa xe a wiT le bu li „doq to ri“ gu li a nad ici no da,

ke Ti li ka ci Can da.

— amas wi ne eb Si bev ri eca da, mag ram ma inc ve raf riT

ga mog li ja Ce mi er Ti me go ba ri — vi a nor fan jo vi Ci

si coc xlis klan Webs.

me re Rvi nis sad Reg rZe lo da lia — ara vin lo cavs

Rvi nos, ara da, es ro gor Se iZ le bao. Rvi no sac ga u -

mar jos da yve la sxva sas mel so: ko ni aks, arays, li qi -

ors, yve la, yve la sas mels, gan sa kuT re biT „iza be -

las“, es qa lu ri sa xe lis Rvi no, mar Tlac, qa li viT ge -

fe re ba Sig ni dan, oRond qa li sa gan gan sxva ve biT ara -

so des gRa la tob so. „iza be las“ „ade sa sac“ uZa xi an.

ase rom, es qa li-Rvi no gax lavT »Á‡·ÂÎÎ‡ ËÁ Œ‰ÂÒÒ˚.ci o da ga reT. no em bris bo lo iyo. ci vi ek le biT

ga We qi li qa ri ube rav da.

me re pa ri zi ga ix se na, Tu ro gor svam da „mar tins“

me gob reb Tan er Tad mon mar tris si ax lo ves, res to -

ran Si. ro gor ga sin ja pir ve lad ba ya yis xor ci, ro -

me lic Tav da pir ve lad wi wi la ego na, mag ram ro ca na -

xa, Tu ra ad vi lad eRu ne bo da Zvle bi, mix vda, ra sac

Wam da. me o re ulu fac mo iT xo va da xa man wke bic da a -

yo la. isic ga ix se na, ro gor ase ir nes me gob reb ma mo -

to cik le tiT pa ri zis qu Ceb Si da ro gor uq nev da

xels hi pebs.

me re ro me li Rac fran gu li leq si wa i kiT xa.

„doq to ri“ fran gu lis mcod ne aR moC nda:

— es fran gu li ar aris, es sxva enaa...

— aaa, Sen ra doq to ro, ge go na, Ta na med ro ve fran -

gu lad wa vi kiT xe? ara, Mon cher, es Zvel fran gu lia. es

ena Sen ar ici, — Tqva da Tva li Ca mik ra.

— ise, er Ti boT li iza be las Sem deg ra ena ze ar

ala pa rak de bi ka ci, — da a ma ta da isev Ca mik ra Tva li.

me re Rvi no da is xa da Tqva:


11

proza

— aba, amas ra sjobs — vsxed varT ax la, erT saW mels

vWamT da erT Rvi nos vsvamT... isi ni, rom le bic erT ma -

gi das us xe dan da erT Rvi nos sva men, er Tsa da ima ve

sad Reg rZe lo ebs rig-ri go biT am bo ben, sul sxva na i -

re bi ari an, gan sxva ve bu le bi. ver war mo id genT, ra di -

de bu lia; ve ra, verc ve ra vin war mo id gens, ras niS navs

es.

Sem deg Ta vis bi na Si ga dag viy va na. ar miv di o diT,

mag ram iZa la da wag viy va na. ka se ta ze Ca we ri li gve le -

bis si si ni mog vas me ni na. es Sey va re bu li gve le bis xme -

bi ao, gviT xra, in do e Ti dan mo vi ta ne es ka se tao. gve -

leb ma le gen da ru li siy va ru li ici an, er Tgu le bi

ari a no.

bo los Sey va re bu li gve le bis sa xiT yve la Sey va -

re bu li ad Reg rZe la.

bevrs ro di svam da, la pa ra kob da da xum rob da uf -

ro. arc mow ye ni li mi na xavs ro des me.

70

kom kav Si ris ga lis ra i ko mis mdi van ma gul rif Sis

ra i o nis so fel mer xe u lis res to ran „mer xe u lis“ si -

ax lo ves, go raks Se fe nil mci re tye Si, kom kav Si re li

qa liS vi li ga a pa ti u ra.

kom par ti is ga lis ra i ko mis bi u rom kom kav Si ris

mdi va ni Ta nam de bo bi dan ga a Ta vi suf la da par ti is

ri ge bi da nac ga ric xa.

mi xe il Te mu ro viC ma mo iT xo va, im kom kav Si re lis

saq me sa ol qo ko mi te tis bi u ros sxdo ma ze ga ne xi laT.

ga ni xi les ki dec.

bi u ros mom xdar Tan da kav Si re biT de ta lu ri da

vrce li cno ba kom kav Si ris gag ris ra i ko mis mdi van ma,

axal gaz rda qal ba ton ma wa rud gi na.

in for ma ci a Si xSi rad mo ix se ni e bo da res to ra ni

„mer xe u li“, sa dac kom kav Si rel ma Wa bu keb ma af xa zeT -

Si da sas ve neb lad Ca mo sul qa liS vi leb Tan er Tad mo -

il xi nes. ase ve xSi rad, ase vTqvaT, „fi gu ri reb da“

res to rans mim de ba re go ra ki da tye.

— Tqven kar gad Se is wav leT is, eg reT wo de bu li,

ga u pa ti u re bis ad gi li? — hkiT xa mi xe il Te mu ro viC ma

kom kav Si ris gag ris mdi vans.

— ra Tqma un da, mi xe il Te mu ro viC.

— ese igi, ro gorc Tqven mog vax se neT, is vi Tom ga -

u pa ti u re ba fer dob ze mox da.

— ra tom vi Tom ga u pa ti u re ba, mi xe il Te mu ro viC?

iq mar Tlac iq na Ca de ni li Za la dob ri vi seq su a lu ri

aq ti.

— ar mje ra, ver da vi je reb, ara... Tun dac imi tom,

rom Tqven ar Se gis wav li aT fer do bis dax ri lo ba.

dax ri lo ba ar Se gis wav li aT... mi si da qa ne ba, da fer -

de ba...

— fer do bi Cve u leb ri vi fer do bia, Ta vis Ta vad,

dax ri lia... me ti ra un da Seg ves wav la?

— ro gor Tu ra, Tqven me ma o cebT, Tqven axal gaz -

rda per speq ti u li, da va ma teb — sim pa ti u ri qa liS vi -

li xarT. mo ma va li Tqve nia. eW vic ar me pa re ba, da wi na -

u re bac ge liT da fer do bis dax ri lo ba ar Se a mow -

meT?

— ra tom un da Seg ve mow me bi na?

— ai, Tun dac — ram de ni gra du si Taa fer do bi da qa -

ne bu li? un da da ged gi naT fer do bis dax ri lo bis

gra du si. xom ar se bobs Se sa ba mi si xel saw yo e bi?

— ki mag ram, mi xe il Te mu ro viC... ris Tvis iyo es sa -

Wi ro?

— ro gor Tu ris Tvis? ma o cebT Za li an. ai, er Txel

ki dev ga ma o ceT. aba, kar gad mo mis mi neT — Tu fer do -

bis dax ri lo ba or moc da xuT gra dus ze me tia, iq seq -

su al u ri aq tis Ca ta re ba Se uZ le be lia. ese igi, aseT

si tu a ci a Si mam ri ve ra da ver SeZ lebs mded ris ga u pa -

ti u re bas. mam ri Ca mos ri al de ba. ne bis mi e ri mam ri Ca -

mos ri al de ba, kom kav Si ris mdi va nic ki. is ki ara, sa -

co dav mdgo ma re o ba Si Ca var de ba.. or moc da xu Ti gra -

du si! da i max sov reT es, vi ni co baa ga mo gad geT mo ma -

val Si. ase rom, im si tu a ci a Si Se uZ le be li iyo im saq -

mis ga ke Te ba, ra ze dac dRes am de ni dro dag va kar gi -

neT, Zvir fa so am xa na go. me kar gad vic nob mer xe u lis

mi da mo ebs, sul fe xiT maqvs iqa u rob mov li li. gan sa -

kuT re bu lad kar gad vi ci is go ra ki da tye.

Sem deg bi u ros wev rebs mi mar Ta:

— am xa na ge bo, me ma inc maqvs mci re o de ni eW vi, rom

mer xe u le li „gmi ri“ mTlad swo rad ar moq me deb da,

mag ram par ti is ri ge bi dan ga ric xvas ma inc ar im sa xu -

rebs. ga le li am xa na ge bic mas zo ma ze me tad mkac rad

mo eq cnen. ami to mac Se mo maqvs wi na da de ba — aR vad gi -

noT is par ti is ri geb Si da ga vag zav noT umaR les par -

ti ul sko la Si, sa dac, ime dia, kar gad Se iT vi sebs

umaR les par ti ul eTi kas da ase ve is wav lis, Tu ro -

gor un da mo ep yras nam dvi li ko mu nis ti qa lebs.

bi u ros sxdo mi dan zus tad kvi ris Tav ze ga lis yo -

fi li li de ri-kom kav Si re li sas wav leb lad mos kov Si

Caf rin da.

71

1962 wlis de kem be ri id ga.

al baT, de kem be ri.

max sovs, ci o da.

ga reT ci o da, oTax Si ki ara.

mi xe il Te mu ro vi Ci da ma ma Ce mi ma gi das us xdnen.

mec maT gver diT vi je qi. pa ta ra bi Wi vi ya vi ma Sin.

mi xe il Te mu ro vi Ci da ma ma Ce mi ko ni aks svam dnen.

sa ub rob dnen. sad Rac, ka ri bis zRvis Tav ze, zo gan

avi am zi de bi dan af re ni li TviT mfri na ve bi ga da i wu i -

leb dnen, ga daf xaW nid nen cas. zo gan — kre i se re bi da

sa ra ke to ge me bi mi a pob dnen wylis az ne qil-Caz ne qil

ze da pirs. biW vin Ta Si oTa xebs am za deb dnen ka ri bis

zRvis kri zi sis mTa va ri av to ris Tvis — ni ki ta xruS -

Co vi saT vis — mas Sa vi zRvis pi ras un da da es ve na. jon

ke ne di TeT ri sax lis yve la ze pa ta ra oTax Si iyo Ca -

ke ti li, sa daz ver vo TviT mfri na vi dan ga da Re bul

ku bas dah yu reb da, er Ti me o ris mi yo le biT Caw ka pul

sab Wo Ta ra ke tebs CaS te re bo da. ke ne di sa te le fo no

za rebs ar pa su xob da, oTax Si ara vis uS veb da, Jak lin -

sac. III msof lio omi saxls iyo mom dga ri da auC qa reb -


12

proza

lad aReb da se i fi viT Ca ke til ka rebs. ki dev — oT xi

sab Wo Ta wyal qve Sa na vi mi i Zur we bo da ka ri bis zRvi -

sa ken. isi ni, oT xi ve ni, atom gu li a ni tor pe d e biT iy -

vnen da xun Zlu le bi. wyal qve Sa na vebs kos mo si da nac

dasc qe rod nen ame ri ke le bi da ge me bi danc, cdi lob -

dnen, did xans hyo lo daT wyal qveS, ra Ta aku mu la to -

re bi „dac lo daT“ da maT da sa tum bad zRvis ze da pir -

ze amo cu re bu liy vnen (wyal qve Se bi xom ato mu re bi

ar iy vnen).

sad Rac, af ri ka Si, pa ta ra bi We bi Su biT da koW le -

bul an ti lo pas mis dev dnen, av stra li a Si es pa ne li

emig ran ti gi ta ra ze an da lu zi ur me lo di as aq vi Ti -

neb da. ta i lan dSi, ban gko kis si ax lo ves, „var de bis

baR Si“, qa li or qi de ebs rgav da qo qo sis na WuW Si. sa -

ber ZneT Si, ro dos ze, lur ji qa ri ube rav da, fu Zi a ma -

ze Ten de bo da...

swo red ma Sin, Cven Tan, so xum Si, oT xi ve mxri dan

Rvi no sa viT ga mo Jo na de kem bris var dis fer ma da civ -

ma Se Ra me bam...

mi xe il Te mu ro vi Ci fan jri dan ga Ri me bu li ah yu -

reb da mTva res. mTva re ko ni a kiT sav se Wi qis fskers

hgav da. ra Rac na i rad liv li veb da ki dec.

mi xe il Te mu ro vi Ci da ma ma Ce mi ko ni aks svam dnen.

sa ub rob dnen.

Sem deg mi xe il Te mu ro vi Ci wa mod ga, wig nis Ta ros -

Tan mi vi da, iqi dan ram de ni me bro Su ra gad mo i Ro da

kiT xva da iw yo.

mi si da we ri li bro Su re bi iyo.

leq si viT kiT xu lob da.

kiT xu lob da pe ka nis xe sa da ka na ris fi ni ki sa da

ia po nur ma ra os pal meb ze, ti tas xe ze, daf na ze, Ci nur

muS ma la ze, aR mo sav lur xur ma-avan dis tze, meq si kur

kitr-Ca i ot ze, man da rin-un Si u ze... im yva vi leb ze, im

xe eb ze, im buC qeb ze, rom le bic erT dros sxva gan, mag -

ram uk ve kar ga xa nia, rac af xa zeT Si sax lob dnen da

Ci ne bu lad grZnob dnen Tavs.

xmas umaR leb da da bge rebs ag rZe leb da (TiT qmis

mRe ro da), ro de sac kiT xu lob da:

eSe ri sa da aZi ub Jis at meb ze,

af xa zur vaS lze,

we bel dis wi Tel vaS lze,

so xu mis „di u Ser ze“,

mer xe u lis msxal ze,

atam ze, sa xe lad — „ma i sis var di“, da vaS lze, sa xe -

lad „ma i sis var di“,

ki dev erT atam ze — „ga mar jve ba“, da yur Zen ze.

kiT xu lob da sa ra jiS vil ze, ro me lic Ta vi si ko ni -

a kis Tvis af xa ze Tis mu xis xe e bi sa gan dam za de bul kas -

rebs iye neb da. sul sxva ge mo sa da aro mats aZ lev dnen

is mu xe bi sa ra jiS vi lis ko ni aks. gan sa kuT re biT bes -

la xu bis ve lo bis mu xe bi.

ava sar xvis yur Zni dan kar gi Rvi no da ase ve kar gi

ko ni a kic mi i Re bao, am bob da. 1888 wels Sve i ca ri i dan

ga mo i we ra sa ra jiS vil ma sa ko ni a ke spir tis ga mom xde -

li apa ra ti da ima ve wel sve aa mu Sa va ko ni a kis qar xa nao.

kiT xu lob da, rom sa ra jiS vi li iye neb da aZi ub Jas,

aTa ris, gu fis, ba bu Sa ris, eSe ris yur Znis ji Sebs:

aJap Sas,

iza be las,

aTi ruJs.

kiT xu lob da mi Cu rin ze, ro mel sac kav ka si i dan

Crdi lo e Ti sa ken un do da cit ru se bis ge og ra fi is ga -

far To ve ba.

kiT xu lob da Txme la sa da „iza be la ze“. ima ze, rom

Txme la ga mo yofs, uar yofs azots, xo lo „iza be la“

azo tiT ik ve be ba, rom Txme la da „iza be la“ er Tma neTs

Sve li an, rom er Ti Txme la da mas ze aco ce bu li er Ti

„iza be la“ Se sa niS na vi wyvi lia, rom es sim bi o zia. ise -

Ti ve sim bi o zi, ro gorc si min di da lo bio.

— ga u mar jos sim bi ozs! Txme la sa da „iza be las“,

si min dsa da lo bi os! — Tqva da ko ni a ki mos va.

ma ma Cem mac mos va ko ni a ki.

Sem deg kiT xu lob da af xa zur fut kar sa da Taf -

lze. ber Zen mxe dar TmTa var ze (sa xels ver vix se neb),

ro me lic Se e ca da af xa ze Tis dap yro bas (mgo ni, axal

wel TaR ric xvam de IV sa u ku ne Si), mag ram uk ve Su a gul

af xa zeT Si myof ma, Ta vis me om reb Tan er Tad Se Wa ma ra

ad gi lob ri vi Taf li, go ni ae ria, fex ze ver dad ga da

iZu le bul iq na ase ve go na re ul laS qar Tan er Tad da -

e to ve bi na aqa u ro ba. ase ix sna af xa zur ma fut kar ma

sam Sob lo. af xa zur ma fut kar ma, ro mel sac yve la sxva

fut kar ze bev rad grZe li xor Tu mi aqvs da Se uZ lia,

yve la ze Rrma yva vi le bi da nac amo wuw nos neq ta ri.

uxu ce seb ze kiT xu lob da, 103, 111, 127 wlis mo xu -

ceb ze.

Sem deg ki Se uZ leb lis Se saZ leb lo bis Te o ri a ze

gviy ve bo da. uk ve ki ar gvi kiT xav da, gviy ve bo da. es mi si

Te o ria iyo. jer ki dev bo lom de ar hqon da Ca mo ya li -

be bu li. da we ras api reb da. ase Tqva — vcdi lob, sad -

Reg rZe los re Jim Si dav we roo, ara — Sev qmnao, da a ma ta.

ama so ba Si var skvla vi an-mTva ri an ma Ra mem „iza be -

las“ Rvi nis fe ri mi i Ro da wkri a lic da iw yo.

sad Rac, ka ri bis zRvis Tav ze ki vi liT daf ri nav -

dnen avi a ga ma nad gu reb le bi, ro dos ze cis fe ri qa ri

qro da, fu Zi a ma ze mad li a nad ga Te ne bu li yo.

72

ku kur-Ca is Ca i xa na Si Ca is vsvam diT: mi xe il Te mu -

ro vi Ci, me da Tvi Ton ku kur-Cai.

mi xe il Te mu ro viC ma ga ix se na, Tu ro gor Se i par nen

er Txel, Ra miT, bav Svo ba Si is da ku kur-Cai so xum Si

Ca mo su li cir kis ka rav Si da ro gor aR moC ndnen Ri ad

da to ve bul ga li a Si na xev rad mTvle ma re lom Tan pi -

ris pir.

— al baT, xu Ti wu Ti mo nus xu le bi miv Ce re bo diT

loms. isic Cven gvi yu reb da. loms, et yo ba, war mod ge -

na ar ga aC nda, ras mo i moq me deb da sxva, ve lu ri lo mi

mis ad gi las. bo los, cir kis Ta nam Srom leb ma loms

xor ci ga da ug des, Cven ga li i dan ga mog viy va nes da

cir ki dan kin wis kvriT gag vag des.

me Ca is vsvam di da xa Wa pur sac mi vir Tmev di. mi xe il

Te mu ro vi Ci da ku kur-Cai mxo lod Ca is svam dnen, xa Wa -


13

proza

purs ki ma wan wa la lek vebs aW mev dnen.

73

af xa zeT Si mcu ra vi frin ve le bis mom rav le bas

cdi lob da. am saq me Si ga naT le bis sa mi nis tros Ta nam -

Srom le bic Ca a ba — sxva das xva ji Sis ba ti sa da ix vis

kver cxe bis Ca mo sa ta nad ru seT Si mi av li na.

sa mi kvi ris Sem deg maT gan de pe Sa mi i Ro: ≈‰ÂÏ ·ÂÁˇË˜ÂÍ.

— ƒ‡‡, — amo ix vne Sa, — Û ÍÓ„Ó ˇËˆ‡, ‡ Û ÍÓ„Ó ˇË˜ÍË.

74

— az ri, ga moT qmu li xma maR la, uk ve ar aris az ri, —

xma maR la wa i kiT xa man da wig ni gver dze ga da do, qvi Sa ze.

vi a nor fa Cu li ac da so so ka pa na Zec Tav Ta vi an Ti

qol ge bis qveS, Sez lo geb ze iw vnen. us men dnen da Ta -

nac zRvis ho ri zonts gah yu reb dnen.

zRvis ni av ma gul da gul daw yo bi li Tme bi au Sa la.

ma nac Wi lis qu di da i xu ra.

zRva xma u rob da. zRvis tal Re bi mok le-mok le Su -

a le de biT enar cxe bod nen na pirs da ken Webs aC xri a -

leb dnen.

— o, ra laz Ran da raa dRes zRva, — ga i fiq ra man.

— o, ra laz Ran da raa dRes zRva, — ga i fiq res vi a -

nor fa Cu li a mac da so so ka pa na Ze mac.

So ri ax lo no no pe li hyva o da.

75

— vi nor, axal aneg dots mo giy ve bi:

erT kacs hkiT xes — in di vi du a lu ri seq si gir Cev -

nia Tu jgu fu rio.

iman, — ra Tqma un da, jgu fu rio.

ra to mo.

imi tom, rom jgu fur Si Se giZ lia ide zer ti roo

(Ú‡Ï Ò‡˜Í‡‚‡Ú¸ ÏÓÊÌÓ).

76

— Se xe deT frin ve lebs ca Ta Si na, arc xna ven isi ni,

arc Te sa ven, arc mo im ki an mo sa vals, arc ac xo ben purs,

mag ram da ma inc — ma ma-Rmer Ti kve bavT. Se xe deT ka cob -

ri o bas — sul omobs da an Cxlobs da ada mi a ne bi xo ca ven

er Tma neTs, mag ram ma inc, mi u xe da vad ami sa, ma ma-RmerTs

uy vars Ti To e u li Cven ga ni, Tum ca gul nat kens xan da -

xan Tva leb ze crem li ere va. im crem lebs ga u mar jos!

77

— ax la av dgeT da, vinc Cvens So ris pir ve li mok -

vde ba, is vad Reg rZe loT!

— vinc pir ve li wa va!

— vinc pir ve li Ca va!

— vinc pir ve li ava!

suf ras Svid ni us xdnen!

wa mod gnen da usit yvod da li es maT gan pir ve la su -

lis sad Reg rZe lo.

78

aCa da ris kol me ur ne o bis Tav mjdo ma res — gu ram

si Wi na vas, sa ol qo dan da u re kes: xval, na Su ad Revs,

so xu mis ra i on Si, ker Zod, Se ni kol me ur ne o bis te ri -

to ri a ze, mi xe il Te mu ro vi Ci stum reb Tan er Tad ga -

mo i se ir nebs, mdi na re gu mis Tis sa na pi ros mdgo ma re -

o ba ain te re sebs da, aba, Tqven iciT, ro gor dax vde -

bi To.

kol me ur ne o bis Tav mjdo ma rem kol me ur ne e bi Ta -

vi an Ti oja xe biT Se u sia cit ru se bis plan ta ci ebs,

baR-ve na xebs, min dvrebs, „gan sa kuT re bu li da ga xu re -

bu li Sro mis fer xu li“ ki gan sa kuT re bu lad gu mis -

Tis pi ras ga a Ca Ra.

me o re dRes, na Su ad Revs, er Ti „Ca i ka“ da er Ti Sa -

vi „vol ga“ af ro sa ni xo mal de bi viT Se mos ri al dnen

sof lis Sa ra ze da mdi na ris sa na pi ros mi u ax lov dnen.

da ga Cer dnen. ir gvliv sa a mu ri cxov re ba Cqef da —

did-pa ta ra ra Rac na i rad aR tki ne bu li si xa ru liT

Sro mob da: xnav dnen mi was, sxlav dnen xe ebs, am za deb -

dnen sa Tam ba qoe ni a dags... yve la fe ri ise iyo, ro -

gorc ko mu niz mis aC qa re bul mSe neb lo bas Se e fe re -

bo da.

arc „Ca i ki dan“ da arc „vol gi dan“ ara vin gad mo -

su la. man qa ne bi co ta xniT Se yov dnen da Sem deg, ro -

gorc Se mos ri al dnen, ise ve gra ci o zu lad gas ri al -

dnen.

erT sa aT Si isev da u re kes gu ram si Wi na vas — get -

yo ba, ga mo uc de li xar. mi xe il Te mu ro viCs bu ne bis wi -

aR Si, gu mis Tis pi ras, mSvid vi Ta re ba Si pu ris Wa ma un -

do da, Sen ki es ra ur do da ax ved reo.

me o re dRes, na Su ad Revs, gu mis Tis pi ras, ram de ni -

me ki lo met ris ra di us Si, ka ciS vi lis Wa Wa ne ba ar iyo,

iqa u ro ba ukac ri e li te ri to ria ge go ne bo daT.

da kvlav Se mos ri al dnen „Ca i ka“ da „vol ga“. oRon -

dac am je rad far Tod ga i Ro ma Ti ka re bi da iqi dan mi -

xe il Te mu ro vi Ci, mi si Zvir fa si stum re bi ca da uZ -

vir fa se si, mSve ni e ri, qe raT mi a ni la maz ma ne bic gad -

mo lag dnen.

79

— ne tav, aleq san dre ma ke do ne lis mi er dam sxvre u -

li do qis na te xe bi ma pov ni na, — inat ra er Txel.

— ro me li do qis? — vkiT xe.

— Ta vi si ja ris ka ce bis win rom da a xeT qa udab nos

qvi Sas. ar gax sovs? wya li rom Se mo e li aT da mxo lod

er Ti do qi wya li Ra rom dar CaT… ma ke do nels mo u ta -

nes is do qi da man ja ris ka ce bis win da am sxvria, wya li

daR va ra. mgo ni, cxen ze ij da ma Sin. Ce mi ja ris ka ce bi -

viT mec mwyur va li un da dav rCeo.

— rad gin daT im do qis nam tvre ve bi, mi xe il Te mu -

ro viC?

— mu ze ums avu Se neb di im nam sxvre vebs... sa ber ZneT -

Si, ara, in do eT Si... ara, ga e ros Se no bas Tan... ara...

sad me aq, kav ka si a Si. ki dev — im qvebs avu Se neb di mu ze -

ums, rom li Tac ma ri am mag da le li un da Ca e qo laT da

qris tem ar as ro li na. xom gax sovs? ki dev — pir vel

bor bals avu Se neb di mu ze ums. sa er Tod, cal-cal ke

avu Se neb di mu ze u mebs: im do qis nam sxvre vebs, im qveb -


14

proza

sa da im bor bals.

80

ada mi an-frin vels me Zax da — sad da i kar ge, ada mi a -

no-frin ve loo?! oT xa sam de frin ve li myav da. zo gi —

bi na Si, la ko bas qu Ca ze, zo gic — qa laq ga reT, am xa na -

gis sax lis ezo Si. zo gi mga lo be li iyo, zo gic —

zRvis, mdi na ris,

mTis, ve lis.

mi xe il Te mu ro -

viCs mas Sem deg da -

vu ax lov di, rac Tu -

Ti yu Si Se vi Zi ne.

Cem ma Si na be ra

de i deb ma fu li Se -

mig ro ves da ave jis

sa yid lad le nin -

grad Si ga miS ves. iq

ki dev ka ci vna xe, ro -

me lic mo la pa ra ke

Tu Ti yuSs yid da.

ori aTas ma neTs afa -

seb da. me ave jis sa -

yid lad ori aTas xu -

Ta si ma ne Ti mqon da.

kar ga xans vfiq rob -

di, ra me yi da — ave ji

Tu Tu Ti yu Si. bo -

los, Tu Ti yu Sis

yid va ga dav wyvi te —

mo la pa ra ke Tu Ti yu -

Si ar myav da. ae ro -

por tSi me ba Je eb ma

Ce mi Tu Ti yu Si ren -

tgen Si ga a ta res —

bri li an te bi xom ar

aqvs ga day la pu lio.

„tro i ka sa“ da

„sten kas“ nac vlad

de i debs Tu Ti yu Si

rom Ca mo vuy va ne, wi -

vil-ki vi li ate xes.

eg ki dev ara fe ri,

mTa va ri gu lis xeT -

qva Ra miT elo daT —

Su a Ra mi sas Cem ma

Tu Ti yuS ma jer lo -

Ti ka cis xmiT mor To yvi ri li:

— qur di, qur di, oTax Si qur dia, me ma gis de dac...

Sem deg qa lis xmiT akiv lda:

— le o nid iliC breJ ne vo, xal xzec ifiq re! me Se ni

de dac...

de i de bi da sab me le bi gax dnen.

breJ ne vis pe ri o di iyo.

kgb-eSic ga i ges Ce mi Tu Ti yu Sis am ba vi da da mi ba -

res — gi ne ba vin as wav lao.

Ce mi saq me mTlad kar gad ver iyo, mag ram mi xe il

Te mu ro viC ma mix sna — yvel gan me gob re bi hyav da.

Sem deg xSi rad da di o da Cem Tan, Tu Ti yuSs esa ub -

re bo da. us men da Tu Ti yuSs da xar xa reb da. vi a nor fa -

Cu li ac dah yav da. xSi rad gvi qe i fia Tu Ti yu Sis mo no -

lo ge bi sa da mga lo be li frin ve le bis sim Re re bis

fon ze.

ai, qe i fe bi imas

er qva.

ra bed ni e re bi

ari an frin ve le -

bio, am bob da, maT -

Tvis saz Rvre bi ar

ar se bobs, Se Wa men

aq yur Zens, af rin -

de bi an da Tu sad,

sxva ro mel qvey na -

Si mos kin tla ven, es

mxo lod Rmer Tma

ici so.

81

gag ri dan mam -

ziS xas mTa ze ave -

diT, ko co ni da van -

TeT. Ra mis 12 sa a Ti

iyo. mTva ris Suq ze

zRva zim zi meb da.

Tor met ni vi ya viT,

um rav le so ba — xan -

Si Se su li.

is gvim tki ceb -

da, rom kol xe Ti

la Ti nu ri sit yvaa

da ni Ja ras niS navs.

ime o reb da sit -

yvebs: kon xa, kon xo,

kon xi, rac niS nav so

— baT mans, Zabrs,

ni Ja ras.

mTe li kav ka sia

ni Ja ras hgav so, af -

Se ro ni dan an ta ma -

ni dan rom da xe do

kav ka si as — ni Ja ras

zurgs da i na xav,

Tvi Ton kol xe Tis

dab lo bi ki ni Ja ra Si lo ko ki nas Se sas vlel-ga mo sas -

vle lia, ri Tac Sav zRvas da Sem deg yve la zRva sa da

oke a nes, mTel pla ne tas ukav Sir de bao.

am an sam blis Su a wel Si im yo fe ba RvTis kon cxi —

igi ve kac xis sve ti, sa dac Rmer Te bi mi wa ze Ca mo di od -

ne no. kac xis sve ti siy va ru lis mTa ze dga so. mTas es

sa xe li Tvi Ton Se ar qva.

de da mi wa ze sa mi ad gi li iyo, sa dac zev si de da mi -

we lebs gvi kav Sir de bo da: I iyo par na si, II — ko raq si, III

— kac xis sve tio.


15

mxatvari mzia dedanaSvili

proza

odes Rac Rmer Te bi da ada mi a ne bi ca Si er Tad

cxov rob dnen, mag ram Cven Rmer Teb Tan Ta nas wo -

ruf le bi a no ba mo vin do meT da ma Tac de da mi wa ze Ca -

mog vya res, rac mTa va ria, dag vi ma les gam rav le bis,

igi ve Sej va re bis sa i dum lo da ar mog vces cec -

xlio.

kav ka si e le bi iy vnen: pro me Te, ami ra ni da ar Za ya ni;

pro me Tem Rmer Tebs cec xli ga mos ta ca, ami ran ma da

ar Za yan ma ki — gam rav le bis sa i dum lo, Tum ca dRes

pro me Te ze yve la fe ri ici an, ami ran sa da ar Za yan ze ki

— Za li an co ta ra meo. gam rav le bis sa i dum los er Ti

ka ci ver ga mos ta ceb da Rmer Tebs, am saq mes ori Tav -

da de bu li ra in di Wir de bo dao.

zev sma sa mi ve kav ka si is pi ta lo kldes, igi ve —

uzar ma zar ni Ja ras mi a jaW va da ax lac iq ari a no.

bo los — ami ra ni sa da ar Za ya nis xmas mo gas me ni -

nebT, vaJ ka ce bi ki iy vnen, mag ram xan da xan qvi Ti ne be -

no.

met ye ves im Sem Txve vi saT vis spe ci a lu rad mo ta ni -

li Zel qva da rcxi la da aw ve vi na. jer Zel qva. si Cu me -

Si Zel qvis Si Si ni ga is ma. Zel qva rom Ca i fer fla, me re

rcxi lis di di na We ri frTxi lad Ca do ko con Si. rcxi -

la sxvag va ri xmiT aSi Sin da. Zel qva ar Za ya nis xmas ga -

mos cems, rcxi la — ami ra ni so. Tan pa ta ra mag ni to fo -

ni hqon da. Zel qvi sa da rcxi las Si Si ni im mag ni to fon -

Si Ca i we ra.

82

er Txel TaT bir ze er Tma eqim ma qal ma mi xe il Te -

mu ro vi Ci ga ak ri ti ka — Tqven mxo lod res tor nebs

aSe nebT, sa a vad myo fo ebs ki yu rad Re bas ar aq cev To.

ma Ra li ru si qa li iyo, la ma zi, qe raT mi a ni.

sa er Tod, mi xe il Te mu ro vi Ci Za li an fa qi zad ep -

yro bo da qa lebs.

man eqim qal ba tons day va ve biT mi mar Ta:

— amas imi tom va ke Teb, rom res tor neb Si jan mrTe -

li sas mel-saW me lia da, rac mTa va ria, xal xi iq er To -

ba, mxi a ru lobs, cek vavs, mRe ris, ur Ti er To bis sa u ke -

Te so sa Su a le ba aqvs da, rac ki dev uf ro mTa va ri, anu

um Tav re sia — res tor ne bis moy va ru le bi TiT qmis ar

avad myo fo ben. da ga na ra aris, Ce mo Zvir fa so, ama Si

cu di.

— mi xe il Te mu ro viC, ar ge Si ni aT, rom ro de sac

pir ve li mdi va ni ar iq ne biT, Tqven ga gix se ne ben mxo -

lod ro gorc res to ran mSe ne bels? — ar cxre bo da qa -

li.

— me amiT vi a ma yeb, Ce mo um Sve ni e re so.

83

mem ce na re o bis sa kav Si ro in sti tu tis da ra jeb ma

in sti tu tis man da ri nis plan ta ci a Si iq ve, me zob -

lad mcxov re bi xan Si Se su li qa li da a ka ves da mi xe -

il Te mu ro viCs ka bi net Si auy va nes — man da rins ipa -

rav dao.

mi xe il Te mu ro viC ma qa li Ta vis sa var Zel Si Cas va

da da ra jebs uT xra:

— da i max sov reT — qa li ara so des ipa ravs, is ub ra -

lod iRebs imas, rac mo e wo ne ba.

Sem deg da ra jebs sif xiz lis Tvis mad lo ba ga da u -

xa da da sTxo va, qal Tan mar to dam to ve To.

— ma pa ti eT, mi xe il Te mu ro viC, sa a xal wlod ru -

seT Si mcxov re bi na Te sa ve bis Tvis man da ri nis gag zav -

na min do da, Ce mi pen si iT ki, aba, ro gor me yi da, saW -

mlis Tvi sac Zlivs myof nis.

mi xe il Te mu ro viC ma qals na Te sa ve bis mi sa mar Te bi

ga mo ar Tva da qa lis sa xe liT man da ri niT sav se yu Te bi

ga ug zav na.

qals ru seT Si Ter Tme ti na Te sa vi aR mo aC nda.

84

ni ki ta xruS Cov Tan er Tad biW vin Ti dan so xu mis ken

mo ma val ma „Ca i ka“ „si ded ris enas Tan“ ga a Ce re bi na,

aqe dan ga dav xe doT are-ma re so.

xru So vi eSe ris alag-alag mo SiS vle bu li fer do -

be bis nax vam ga a o ca:

— me go na, Tqven Tan yvel gan bo bo qa ri sim wva ne iyo.

— Ca im da Tam ba qom dag vRu pa, ni kit ser ge e viC, ko -

lo ni u ri kul tu re bia, ga mog vi fi tes mi wa, we pov ne ba

da u kar ges. ai, si min di sxvaa — aZ li e rebs ni a dags,

hkravs, am did rebs. iq neb Ca i sa da Tam ba qos geg ma Ca -

mog vaW raT.

xruS Cov ma Ta nam Sem wes aniS na, blok not Si Ca e we ra

mi xe il Te mu ro vi Cis Txov na.

Sem deg xruS Co vi eSe ris tye e bis ken ga a xe da:

— Cven gvyavs Ro ris ad gi lob ri vi ji Si — grZel -

din ga. ro de sac grZel din ge bi ori Tvi sa xde bi an, mo -

sax le o ba maT tye eb Si uS vebs, sa dac xi liT, wab li Ta

da rko Ti ik ve be bi an. ro de sac wab li da rko mi wa Si

Rrma daa Caf lu li, grZel din ge bi grZe li din gis wya -

lo biT ad vi lad amo CiC qni an sak vebs mi wi dan. es uni ka -

lu ri ji Sia, ni kit ser ge e viC, ugem ri e le si xor ci

aqvT — ta xis xor cze uke Te si.

— ren ta be lu ria? — ikiT xa xruS Cov ma.

— mxo lod 1 ka pi ki jde ba er Ti Ro ri, er Ti ki lo ki

ara, er Ti Ro ri. 1 ka pi ki, anu 1 ca li tyvi is fa si. ro -

de sac grZel din ga zrda das ru li xde ba, Cve ni mo na di -

re e bi To fiT kla ven. esaa da es.

xruS Cov ma Ta na Sem wes aniS na, es faq tic aRe niS naT.

ki dev co ta xans imu sa i fes „si ded ris ena ze“ da

gza ga nag rZes.

85

qu Ta i sel ma mas pin Zleb ma pir da pir ri on Si gag vi -

Sa les suf ra. ag vis toa. tru se bi sa da xa la Te bis ama -

ra varT, fe xe bi ri on Si, mux lam de wyal Si gvaqvs Ca yo -

fi li.

mi xe il Te mu ro vi Ci vi et na mi dan axa li Ca mo su lia.

vi et na mi dan Ca mo ta nil bam bu kis sas miss Sua ma gi da ze

dgams da ac xa debs:

— wre Si ga vuS vaT sas mi si da, vis Ta nac da ic le ba,

iman im Re ros.

rig-ri go biT yve la vmRe ri varT.


16

proza

mi xe il Te mu ro vi Ci or jer mRe ris. pir ve lad —

„ci ci na Te las“, me o re jer — „va ra i das“.

Sem deg Ta vi si por ta tu li mag ni to fo niT mom Re -

ra li ve Sa pe bis sim Re rebs gvas me ni nebs — wynar oke a -

ne Si Ca vi we reo.

Sem deg ba ya ye bis xmebs vis menT. ro gorc Tvi Ton

gvix snis — jer ka li for ni u li, Sem deg aZi ub Ju ri ba -

ya ye bis xmebs.

sul bo los, af xa ze Tis mga lo be li frin ve le bis,

ker Zod, SaS ve bis sim Re rebs vis menT.

ag vis toa. ri o ni gvag ri lebs.

tkbi lad Ram de ba.

86

qals esiz mra uc xo, ukac ri e li qa la qi, mo a bi jebs

mar to. uceb zurgs ukan na bi je bis xma es mis — ma Ra li,

la ma zi ma ma ka ci mos devs. sa i Tac qa li ga ux vevs, ka -

cic iqiT mi dis. bo los yru ke del ma ga da u Ro ba qals

gza.

qa li aRel ve bu li mot ri al de ba da kacs uy vi ris:

— ra gin daT Cem gan, ra?!. Ta vi da ma ne beT!..

Sec bu ne bu li ka ci mxrebs iCe Cavs:

— aba, me ra vi ci, qal ba to no, es xom Tqve ni siz ma -

ria.

87

— ”‰‡ ·˚Î Ì‡ÌÂÒÂÌ ÚˇÊÂÎ˚Ï, ÚÛÔ˚Ï ÔÂ‰ÏÂÚÓÏ. ¬ÓÁ-ÏÓÊÌÓ, „ÓÎÓ‚ÓÈ, — ai, ra Ca we ra ga mom Zi e bel ma p.v.-m oq -

mSi, — wag vi kiT xa man.

88

yve la pro fe si is xal xi uy var da, mag ram gan sa kuT -

re bu lad me jo ge e bi da meR vi ne e bi.

erT suf ra ze axal gac no bil kacs, gva rad wur wu -

mi as eub ne bo da — Ce mi Zi Za wur wu mi as qa li iyoo. kva -

rac xe li as um tki ceb da — Ce mi naT lia kva rac xe lia

ari so.

mi li on tris ta Zi Za hyav da.

mi li on tris ta — naT lia.

me gob re bi xom... nu it yviT.

aWan da ra Si er Ti gle xis ojax Si vqe i fob diT.

zam Ta ri iyo. yan wis Ses mis Sem deg stu mar-mas pin -

Zel ma sim Re ra wa mo viw yeT. Sua sim Re ri sas, mo u -

lod ne lad, fan ja ras mTe li Za liT ra Rac Tu vi Rac

da e ja xa da mi si ori ve frTa ke dels mi a xeT qa —

oTax Si Tva leb ga far To e bul ma ka meC ma Se mo yo Ta -

vi, Rrmad sun Tqav da, nes to e bi dan or Tqli amos di -

o da.

mas pin Zel ma me o re oTa xi dan sa na di ro To fi ga mo -

ar be ni na da ka meCs da u miz na — mov klav am Ro ris Svils,

sa pa tio stum re bi ro gor Se mi Si nao.

ka me Ci mu si kis moy va ru li yo fi la, ro gorc ki sad -

me sim Re ras ga i go neb da, iqiT ga qan de bo da Tur me,

mom Rer le bis si ax lo ves dge bo da da us men da.

mi xe il Te mu ro vi Ci ka meCs ae fa ra da mas pin Zels

Ses Za xa — jer me mes ro le da Sem deg ama so.

me re xe li ga dax via ka meCs, Tva le bi da u koc na da

Cven gva niS na — sim Re ra ga nag rZe To.

Cvenc mTe li Svi di sa a Ti vmRe ro diT. vit yo diT

sad Reg rZe los, dav lev diT Rvi nos da umal vag rZe -

leb diT sim Re ras. ka me Ci ar mog vSo re bia.

er Txel ki dev — res to ran „ZiZ la nis“ max lob lad

as wlo va ni xis moW ras api reb dnen — gzis ga far To e ba

un do daT. am dros mi xe il Te mu ro vi Cis man qa nam Ca mo -

i a ra. ga a Ce re bi na man qa na da xis mWre lebs mi var da —

jer me da mar tyiT na ja xi da Sem deg ama so.

is xe dRe sac dgas.

89

ta i dai ka si oc af xa ze Tis omis dros gar da ic va la,

to ki o Si.

90

bat. gu rams!

wa vi kiT xe Tqve ni wig ni m.T. bRaJ ba ze. vin icis, iq -

neb bev ri mkiT xve lic ga mo uC ndes! vna xoT, Rmer Tma

qnas. gar dac va le bam de ram de ni me dRiT ad re rom vi -

na xu le, miT xra (am faq tze Tqven Tan sa u ba ri mqon da

2003 wlis zam Tar Si) — so sik, ro de sac mov kvde bi, Sen

Cems Se sa xeb yve la fe ri un da mo uy ve ada mi a nebs, Sen

un da ga mi xan grZli vo Ce mi si coc xle, Ce mi sik vdi lis

Sem de go.

ase miT xra. isic miT xra, ro dis gar da ic vle bo da.

ase iyo (ama ze Tqven gi we ri aT. me xom Tqven spe ci a lu -

rad Seg xvdiT da yve la fer ze ge sa ub reT ma Sin, ra Ta

mi xe il Te mu ro viC ze ra i me ma inc da ge we raT).

ax la vfiq rob, mec xom ar dav we ro mas ze wig ni?!

sta tia ki dav we re (uf ro swo rad, sta ti e bi), mag ram

is sta ti e bi Za li an co ta ada mi an ma wa i kiT xa. uf ro

mec ni e ru lia. mas ki un do da, rom Za li an bevr ada mi -

ans ga e go mis Se sa xeb. an iq neb su lac pi e sa dav we ro

da speq tak li dav dgaT. dav dgaT speq tak li! Tqven

xom gyavT me go ba ri re Ji so re bi?! speq tak li ajo beb -

da wigns, mag ram me esec rom ar Zal miZs. Tqven xom ar

Se as ru leb diT am saq mes?! speq tak li ma inc sxvaa.

sul sxva.

kar gia, rom wig ni ga mos vlam de wa ma kiT xeT. maqvs

ram de ni me Se niS vna da iq neb ga iT va lis wi noT.

da viw yoT iqi dan, rom wig nSi me ti un da mo geT -

xroT vi a nor fa Cu li a sa da mi xe il Te mu ro vi Cis, mi -

xe il ala vi Ze sa da mi xe il Te mu ro vi Cis ur Ti er To ba -

ze. isi ni sa u ke Te so me gob re bi iy vnen. ise ve, ro gorc

mi xe il Te mu ro vi Ci da me. nu gew yi ne baT, un da miT -

xraT — Tu faq te bi (anu si u Je te bi) maT Se sa xeb ar mo -

ge po ve bo daT, kar gad un da mo ge Zi aT. ase ve, mis sxva

me gob reb zec iyo sa Wi ro faq te bis (si u Je te bis) mo -

po ve ba. mar Ta lia, maT gan coc xa li, mgo ni, mar to me

gax la varT, mag ram me ti am be bis mo Zi e ba Za li a nac rom

up ri a ni iyo.

is iT xov da, rom sit yva „bor de li“ Sec vli li yo

sit yva „yo ro fa Ti“. Tqven sad Rac „bor de li“ gi we ri -

aT. un da Sec va loT. amas xom is iT xov da.


17

proza

bevrs rom mog za u rob da, es gi we ri aT, mag ram mar -

to wan wa li ki ar uy var da, saq me eb sac ake Teb da. kam -

bo ja dan TeT ri ka me Cis sper ma Ca mo i ta na da be be i sir -

Si 11 TeT ri ka me Ci rom gvyav da, es swo red mi si dam sa -

xu re ba iyo (Ca sa ma te be lia).

myav da ia po ne li me go ba ri, cno bi li cit ru so lo -

gi ti o za bu ro ta na ka. er Txel ta i lan di dan uc na u ri

cxo ve li ga mo mig zav na, Tan mwer da:

„Zvir fa so io seb, es cxo ve li Sej va re bis gziT mi -

vi Re. mrav lde ba mxo lod kla si kur ZaR leb Tan daw -

yvi le bi sas, ris Se de ga dac iba de bi an sa u ke Te so, ula -

ma ze si lek ve bi. isi ni 2-3-jer did xans coc xlo ben,

vid re Za Rle bi.

sca deT da Se aj va reT Tqvens kla si kur (fi nia)

ZaR lTan.

jo ze pis mo siy va ru le ti o za pu ro ta na ka“.

jo ze pi sa o ca ri iyo — arc ZaRls gav da, arc ka tas,

arc za zu nas. uf ro vir Txas mi vam sgav seT. mi xe il Te -

mu ro viC ma „kri sa“ Se ar qva da sar daf Si mi u Ci na bi na.

Sem deg „kri sa“ fi nia ZaR lTan Se aj va ra. „kri sas“ 4

lek vi eyo la. 4-dan mxo lod er Ti ga dar Ca. mi xe il Te -

mu ro viC ma „kri sas“ lek vi rom Si ga yi da. im fu liT

gli se ri vi yi deT (es faq ti-si u Je tic ga mo sa ye ne be -

lia). sxva Ta So ris, rom ico deT, jo ri (anu cxe ni sa da

vi ris naj va ri) 36 wels coc xlobs, anu TiT qmis 3-jer

mets, vid re mi si mSob le bi — cxe ni da vi ri.

ki dev er Ti faq ti-si u Je ti: Cem Tan, la bo ra to ri a -

Si, xSi rad mo di od nen aleq san dri is uni ver si te tis

as pi ran te bi — ax me di da mu ha me di (1968-1971 wleb ze

maqvs sa u ba ri). ax me dis gva ri iyo rok ba. is ama yob da,

imiT rom ma me lu ke bis STa mo ma va li iyo.

ax me di eub ne bo da mi xe il Te mu ro viCs: Tqvenc ma -

me lu ki xarT, Tqve ni gva ri „Ta va dis Svils“ niS navs,

Tqve ni ba bu ac ise ve, ro gorc Ce mi ba bua, dar wmu ne bu -

li var, stam bu lis ba zar zea ga yi du lio.

mi xe il Te mu ro vi Ci us men da da uxa ro da: na xe, so -

sik, ma me lu kic vyo fil va ro, mam luq!

Cem Tan sax lSi rom mo di o da, Ce mi ka tis Tvis yo -

vel Tvis mo qon da de li ka te se bi. mal kac giJ de bo da

mi xe il Te mu ro viC ze, efe re bo da, kos tum Si uZ vre bo -

da. er Txel im de ni ga a ke Ta mal kam, rom Ta vi wa ay va ni -

na sax lSi, Ra miT mas Tan dar Ca. di lis xuT sa aT ze mi -

re kavs mi xe il Te mu ro vi Ci — Sen ma mal kam Ce mi cim bi -

ru li ka te bi (2 ka ta) mo mik lao. me o re dRes sa Ra mom -

de vbWob diT mal kas saq ci el ze — ra tom da xo ca cim -

bi ru li ka te bi?! ase Ti das kvne bi Ca mo va ya li beT: I.

mal ka ad gi lob ri via, cim bi ru li ka te bi ad gi lob ri -

ve bi ar iy vnen da mal kam ami to mac ar mi i Ro isi ni. II.

mal kam ieW vi a na. III. mal kam kon ku ren te bi mo i So ra.

so xum Si iyo er Ti pa ta ra du qa ni (rki nig zis sad gu -

ris ukan), rom lis me pat ro ne Tur me Ta vis kli en tebs

ZaR lis xorcs aW mev da. mi xe il Te mu ro vi Ci, me, vi a nor

fa Cu lia da mi Sa ala vi Ze im du qan Si xan da xan xaS ze

dav di o diT. bol Si ga moy va ni li xor cic hqon daT. xa -

Sic sa u ke Te so icod nen da xor cic. me pat ro ne Ta vad

iyo Sef-mza re u li. say va rel ma gaT qva. sxva say va re li

ga u Ce nia da Zvel ma gaT qva — xalxs ZaR lis xorcs aW -

mev so. mi xe il Te mu ro viC ma sa sa mar Tlo pro ces ze wa -

miy va na, es vin yo fi la, vna xoT, aba, ras it yvi so, Tva -

leb Si Cav xe do To. duq nis me pat ro nem da na Sa u li ar

uar yo: mTe li azi is Tvis ZaR lis xor ci de li ka te sia

da Cvenc un da Se veC vi o To. Sem deg ga nac xa da — yve las

ar vaW mev di ZaR lis xorcs, mxo lod „ZaR leb so“ (e.i.

mi li ci o ne reb so). 6 Tu 8 we li mi u sa jes. ai, ase Ti am -

be bic xde bo da.

er Txel ger ma ni i dan ax lad Ca mo sul ma miT xra: iq

ber ga nis (di di ge ne ti ko sis) me go ba ri Sem xvda — ka pa -

na Zis mi er dam za de bu li cit ru sis ze Ti mi Sov neo.

sos, ra tom giy vars, mig ne bu li sa i dum los da mal va?

ara xar swo ri. is ze Ti xom me da Sen er Tad da vam za -

deT?!

Cven mar Tlac vmu Sa ob diT zeT ze, ro me lic cit -

ran Jis yva vi le bi dan mi vi ReT. ro me li cit ran Jis?

for To xal va Sin qton na ve li sa da pon ci rus tri fo -

li a tis hib ri di dan. Cve ni ze Ti ki bos wa ma li iyo (ki -

bos ax Sobs yva vi lis neq ta ri da eTe ro va ni ze Ti).

ze Tis ma si u ri mi Re bis Ta da ri gi da vi Wi reT, mag -

ram sad aris cit ran Jis de da? sac del nak veT Si Se mo -

pa rul Ro rebs Se u Wa mi aT axa li cit ran Ji, ro mel sac

1992-1993 wleb Si un da ey va vi la (iq neb ga mo i ye noT es

faq tic).

mi xe il Te mu ro viCs or lu li a ni To fi hqon da, mag -

ram er Txe lac ar us vria — ne bis mi e ri coc xa li ar se -

bis mok vdi ne ba (mce na ri sac) mkvle lo bis tol fa sad

mi aC nda.

er Txel Cvens in sti tut Si be be ri ka ta Se mo e xe ta.

ka ta ZaR leb ma Se a Si nes da xe ze aZ vra. sa Ra mos, was -

vli sas, mi xe il Te mu ro viC ma da a rajs da a va la: yve la -

ni rom wa valT, ZaR le bi da a bi, ka ta mTe li dRe xe ze

zis, wya li da a le vi ne da saW me li aWa me, me re wa vi des

sa i Tac mo e sur ve bao (iq neb es faq tic yu rad sa Re bi

iyos).

ba bu a Cems ji Si a ni Ro re bi hyav da, uzar ma za re bi

iy vnen. ori maT ga ni gan sa kuT re bu lad kar gad max -

sovs — erTs „xio“ er qva, me o res — „nio“. isi ni imo de -

ne bi iy vnen, rom be bi a Ce mi maT si min diT sav se tom -

rebs aki deb da xol me da wis qvil Si mi e re ke bo da. xan -

da xan mec dav yve bo di be bi a sa da Ro rebs wis qvil Si.

er Txel „xi om“ da „ni om“ wis qvi lis si ax lo ves, tye Si,

mkvda ri xa ri ipov nes. sa nam be bia da me wis qvil Si

Cvens rigs ve lo de bo diT, Ro reb ma xa ri Se Wa mes, mxo -

lod Zvle bi da rqe bi (mgo ni, Cli qe bic) da to ves. ras

mo va yo le es am ba vi?.. ho, ro de sac Te mu ro vi Ci da me

dav me gob rdiT, is Cems so fel Si dav pa ti Je, mo va ta re

iqa u ro ba (mTe bi, tye e bi, ve lo be bi, mdi na re) da is ad -

gi lic va na xe, sa dac „xi om“ da „ni om“ xa ri Se Wa mes. mi -

xe il Te mu ro viC ma Tqva ma Sin: yve la ze me tad Ro ri

gavs ada mi ans — sis xlis Se mad gen lo biT, ana to mi iT,

fsi qo lo gi iT, Wku iT, ma diT, sin di si To. sa er Tod, im

dRes kar gad ga ver TeT, Za li an vim xi a ru leT. ai, es

faq tic gad mo ge ciT, mgo ni, ar ga mo gad ge baT, mag ram

ma inc gad mo ge ciT.


18

proza

maS, ase, bat. gu ram, amiT da vam Tav reb Cems ba raTs.

Tu ram Se kiT xva gqon deT, da mi re keT (Ce mi te le fo ni

Tqven iciT), gi sur vebT war ma te bebs!

91

sik vdi lis Sem deg Rmer Tma kacs mis gan gan vli li

cxov re bis gza da mi si na fe xu re bi aC ve na.

— es vi si na fe xu re bia, Cem sas rom moy ve ba? — ikiT -

xa kac ma.

— Ce mia, mTe li cxov re ba mog yve bo di, — uT xra

Rmer Tma.

— sa dac Za li an mi Wir da, iq mxo lod er Tis na fe xu -

re bia. ra tom mto veb di im dros mar to? — iw yi na kac ma.

— sa dac Za li an gi Wir da, iq xel Si am yav di, Ce mo

kar go. ase rom, is Se ni ki ara, Ce mi na fe xu re bia, — ga i -

Ri ma Rmer Tma.

pre zi den tis ka ta

omis daw ye bis dRe sac di a di di la ga Ten da. di a di

da od nav mkac ri. viT ek le sia. da zRvis ni a vic mtre -

di viT Sef rTxi al da so xu mis yve la Ria sar kmel Si.

oRond ra tom Rac — daW ri li mtre di viT. am je rad.

id ga ag vis tos 14. 1992 wlis ag vis tos 14.

zo gi svam da Ca is, zo gi — sam sa xur Si iR vwo da. zo gi

uk ve zRvis pi ra baR Si Tvlem da, mag no li e bis Crdil -

qveS. zo gic — zRva Si ne biv rob da. zo gic...

da ve ra vin ga i go, ro gor mo e pa ra omi qa laqs, ro -

gor Se mos ri al da, Se mog ru xun da, Se mox ri al da.

zog ma verc wle bis Sem de gac ve ra fe ri ga u go oms.

Tav da pir ve lad sam xed ro ver tmfre ni amof ri al -

da qa la qis Tav ze. „kro ko di li“. me re ig ri a la tan kma.

aTux Tux dnen av to ma te bi. cec xli wa e ki da pa ta ra, sa -

sa ci lo da pa ta ra jav San man qa nas.

me re vi Rac qa li re kav da sa xan Zro Si — ari qa, Ce -

mi sax lis win tan ki iw vi so. im jav San man qa na ze am -

bob da.

sxva qa li ki dev — la ko bas qu Cis Se Si ne bul me zob -

lebs am Svi deb da — nu ge Si ni aT, xal xno, Cvens qu Ca ze

tan ke bi ar Se mov len, Cve ni qu Ca xom cal mxri vi moZ ra -

o bis qu Ca ao!

sul da Za li an ma le om ma ga aq ro cal mxri vi moZ ra -

o bis qu Ce bi da dat bo ra mTe li qa la qi.

omis daw ye bi dan sa mi Tvis Tav ze mi xe il Te mu ro vi -

Ci so so ka pa na Zes et yvis:

— me o re msof lio om Si ram den jer me da vi We ri, yve -

la fe ri vna xe, mag ram ase Ti Seg rZne ba ara so des mqo -

nia... sxva pla ne ta ze mov xvdi, es ra me mar Te ba... miS ve -

le, so sik.

er Txel im om Si uc na u ri wvi ma mo vi da, oq ros -

frad qar gav da qa la qis fer xTiT ga wo lil zRvas.

sul sa mi o de wu Ti wvim da ase. im oq ros fer Si Cnde -

bod nen ci dan zRvis ken daS ve bu li qa lis Ti Te bi.

zRva Sam pa nu ri viT Sri a leb da. me re omis kvam lma da -

fa ra is su ra Ti.

gaq rnen is qa le bic, rom leb sac Cve u leb ri vi dan

RvTa eb riv si la ma zem de asa maR leb lad sul ori o de

kom pli men ti da xel ze am bo ri sWir de bo daT. ori o de

kom pli men ti da Tur me er Ti omic.

man na xa, ro gor mo aT rev da erT-er Ti ise Ti qal -

Ta ga ni Wur vis nam sxvre ve biT ev ka lip tis Ca mos xe pil

tots — ci o da uSu qo qa laq Si.

ro ca san Tels aan Teb da, uf ro mZim de bo da oTa xi.

yve la fe ri is, rac mis Tvis ad re ca sa da mi was So -

ris yel ye la ob da, tyvi iT dac xri lu li ha e ro bur Te -

bi viT mi was da nar cxe bo da da mis siRrme Si cdi lob da

CaZ rom-gaq ro bas.

gvan dras Tan fron ti ga di o da. ro gorc it yvi an —

fron tis xa zi. xan da xan Za la u ne bu rad war mo id gen da,

ro gor kar gav da sir bi les mi si gvan dras sax li, ro -

gor mo gu du lad wkav wka veb da pat ro nis mi er gag de -

bul-gan wi ru li ZaR li viT. gu li Cxvlet da ma Sin. sul

sxva na i rad.

er Txe lac iqa u ro ba da e siz mra da mis Tav sze moT

mo Cur Cu le var dis fe ri Ra me, ro me lic Su a Si gaW ril

uzar ma zar sa zam Tros hgav da. ba jaR lo-bu su se bi a ni

var skvla ve bi ki Ra me — sa zam Tros kur kebs dam sgav se -

bod nen. Tvi Ton ki Sa vi zRvis tal Reb Si id ga. xel Si

Wi qa eWi ra, Wi qa Si Sa vi Rvi no es xa. msu bu qad iyo

mTvra li. sad Reg rZe los am bob da. ma sa viT zRva Si

mdga ri xal xi sul ga na bu lad us men da. me o re di liT

ver ga ix se na, Tu ra sad Reg rZe los am bob da.

ki dev ase Ti siz ma ri na xa — cxe ni mdi na ri sa ken wa -

iy va na, Sem deg cxen ma mdi na re Si Ta vi Rrmad Ca yo, Za -

li an Rrmad. ise, rom ki se ric ar uCan da. ro de sac ga -

mo iR vi Za, of lSi cu rav da.

qa laq ma da kar ga sur ne li, fe re bi. zRvam — xma maR -

la fiq ris una ri.

gaq rnen Tbi li, eS ma ku ri ni Wi e re bis sa Ra mo e bi. ki -

dev — so xu mis Tav wi Te la taq se bi. Caq ra sxi ve bi qu Ca -

Si mo xe ti a le ZaR le bi sa da ka te bis mze ra Si.

si Cu me Sic ver ik reb da Za las mar to xe la mTva re.

sad Rac ga da ix vew nen Su qis ma ta re be li qa le bi.

sad Rac, be be i si ris tba ze, yo ro fas na xe var kun -

Zul ze qa ri da af ri a leb da no be lis pre mi is ko mi te -

ti saT vis gam za de bul do ku men tebs.

ob lad id ga be be i si ris ga Zar cu li aka de mi ac.

da ob ldnen ga Zar cu li sof le bi, qa la qe bi.

wvi meb ma rec xes, rec xes, mag ram ver ga da rec xes

so xu mis si Sa ve. Tov lmac ver da fa ra.

mi si sax lis win mdga ri pal ma cec xlma da fer fla.

cec xli gam xma ri ba la xe bi dan ga mo iq ca, wa meb Si Se mo -

eW do pal mas, aa coc da, aa coc da, ga did da da gaZ li -

er da.

ada mi an Ta sa xe e bi ga da id Rab nen, ro gorc ga fu We -

bul fo to fir ze. swo red ise.

qu Ceb Si uc na u rad Cac mu li ada mi a ne bi ga moC ndnen

— mSvi do bi a ni mo sax le o bac, ja ris ka ce bic, zogs or -

moc da a Ti a ni wle bis tya vis qur Tu ki ec va. zogs uc xo

qvey nis sam xed ro for ma. zogs — ga Zar cu li Te at re -

bi dan wa mo Re bu li kos tu mi.


19

proza

qa la qi-Te at ri elo da gmirs. qa la qi-Te at ri elo -

da mo Ra la tes.

ma ra do na ram de ni me dRe ro ma e li le gi o ne ris tu -

ni ki Ta da CaC qa niT da di o da — omis dros Te at re bic

iZar cve bo da.

Tum ca me re, brZo le bis gam Zaf re bas Tan er Tad,

omis kar na va lic kar gav da fe rebs.

ada mi a nebs ego naT, rom isi ni awes ri geb dnen moZ -

ra o bas is to ri is gzaj va re din ze. uc na u rad ir je -

bod nen, at ri a leb dnen dro Sebs, av to ma tebs. zo gi er -

Tic sa ku Ta ri pi ra mi dis ad gils saz Rvrav da, Ta vi si

Zeg lis kvar cxlbeks ageb da.

xan da xan ek le si is za re bis ova lu ri wre e bi ga liv -

liv de bod nen qa la qis Tav ze da ma Sin uf ro sa co da vi

xde bo da ga re Se mo.

aw myo Za li an swra fad gax da war su li. mo ma va lic.

mas ki dev war su li, ro mel sac di di xnis wi naT ga -

mo em Svi do ba, win dax vda — ma mis dax vre tis we li. da

ise ax los iyo, rom uk ve verc xe dav da. ver xe dav da,

mag ram sav se biT ga iJ Rin Ta im wliT.

sa ku Tar qa laq Si uk ve ar cer Ti fan ja ra ar esal -

me bo da. ar cer Ti ka ri ar elo da. im fan jre bi dan, Zal -

ze iS vi a Tad, sa so war kve Ti li, fe ra di dRe e bi sa gan

er Tba Sad ga Zar cu li ada mi a ne bi im zi re bod nen.

zRvam naR mtyor cniT dag le ji li del fi ni ga mo -

ri ya.

qa la qi da to ves mga lo bel ma Ci teb ma da To li eb ma.

mxo lod be Ru re bi da mtre de bi aR moC ndnen om gam -

Zle e bi.

sro la Si var ji Sob dnen mTvra li ja ris ka ce bi da

ZaR leb sa da ka ceb sa da mtre debs xo cav dnen. ki dev —

To li ebs. ki dev — er Tma neTs.

qa la qis mSvi do bas bom bav da qa la qis omi. si Cu mes —

gri a li.

mi si sax lis me zo be li sax lis sa dar ba zo dan na -

wil-na wil ga mo i ta nes „gra dis“ da bom bvas Tav Se fa -

re bul ada mi an Ta sxe u le bi.

qu Ceb Si sxe ul-cxed re bi da ri a leb dnen. sa ma re e bi

uZi ro ni gax dnen — da kar ges fske ri.

zRva mis gan TiT qos zur giT Seb run da. mTe li qa -

la qi sa gan Seb run da zur giT zRva.

qu Ca Si Se mox vda ja ris ka ci, ro me lic er Tdro u -

lad mRvdel sac hgav da da ya CaR sac.

mi si si coc xlis ga nu kur ne bel si xa ruls Ta vi se -

bu rad mkur na lob da sxvi si omi.

uc xo, uc xo ada mi a ne bi mi mo di od nen gar Se mo. ise -

Te bi, ro mel Ta gu li bev rad ad vi lad iyi ne ba, vid re

wya li. sus xi an zam Tar Si.

xalxs isev mo a kiT xa drom, ro me lic eTay va ne bo da

dam Rup vels da Ru pav da ga dam rCe nels. dro, ro me -

lic cdi lob da Rmer Ti sa da eS ma kis ga Ta nab re bas.

ia ra Ris aw yo bis xma ma ma ka cu ria. qa li-ia ra Ri ar

ar se bobs. mTe li qa la qi ma ma ka cu ri xmiT Cxa ku no da.

Cxa ru nob da da JRri a leb da.

ar cer Ti qa lis sxe u li ar am bob da — xval mze amo -

vao.

gu le bi mCxvle ta vi an Ze biT, wi Te li ial qne biT,

ga fiT re bu li xme biT aiv snen.

uam ra vi su lis na rec xi ixi la. ase ve cxov re bac —

sxvag va rad. am je rad ro gorc ara si yal bis, ara med

ugo no bis mas wav le be li.

yve la fe ri swra fad xde bo da. ise swra fad, rom

xan da xan ve ra fers xe dav da.

xan da xan ki dev — mi si sa xe li, odes Rac rom war mo -

uT qvamT qa leb sa Tu ka cebs, bav Sveb sa Tu mo xu cebs,

er Tba Sad Se mo es me bo da xol me qa la qis yve la kuT xi -

dan — mi-xe-il Te-mu-ro-viC!

mis ma ga ja ris ka ce bul ma me zo bel ma ase ve ga ja ris -

ka ce bu li me go ba ri mok la. mTvra li iyo. ra Ra ca ze

ika ma Tes. „ka laS ni ko vis“ er Ti tyvi iT da am sxvria mi si

me o re msof lio omis dro in de li CaC qa ni da mi si Tav -

da je re bu lo bac. ro ca dar wmun da, mov ka lio, Ca ke ti -

li sar kme li ga an gria, me xu Te sar Tu li dan is ku pa,

ukan mo i to va oTax Si myof Ta zar ma ci ga o ce ba da mi -

nis nam sxvre ve bi frTe bad mo is xa. im me o res tyvia

Sub lSi Ca e We da, me sa me Tva li viT au Ra Ran da. mi xeil

Te mu ro viC ma im Ra mes ya ya Co sa viT mi xa tu li im me sa me

Tva liT sik vdi li na xa. arc ise sa Si Si yo fi lao, fiq -

rob da gvi an.

is „gvi an“ me re mi si ma ra di so ba gax da.

crem le bi cvi od nen ver cxlis ka rib Wes Tan...

so sik, na xe, Zve li sa u ku ne dag vib run da — lam fa,

san Te li... na xe, na xe.

Rmer Ti Za li an Sor saa, so sik, Za li an Sors. ra Rac

sxvaa sa Wi ro, ra Rac me ti, vid re re li gia. me ti, vid re

siy va ru li. sxvag va rad Rmer Ti ver mog vam za debs mi si

gan zo mi le bis tal Re bis mi sa Re bad.

so xum Si ar iwe re bo da leq se bi. so xum Si kvde bod -

nen. kvde bod nen so xum Si da ima ve dros kvde bod nen

yvel gan da yo vel Tvis da xan da xa nac da sa ma rad Ja mo -

dac kvde bod nen gag ra Sic da tyvar Cel Sic, oCam Ci re -

Sic da gu da u Ta Sic, gul rif Sic da gal Sic...

yve la qa la qi er Ti qa la qia da yve la dRe er Ti

dRea da yve la qa li er Ti qa lia.

yve la omi er Ti omia.

yve la si coc xle er Ti si coc xlea.

yve la sik vdi li er Ti sik vdi lia.

ad re sik vdi lis me Si no da, so sik, ax la si coc xlis

me Si nia.

Cven Rmer Tis bav Sve bi varT, da ba de bam de da ba de -

bu le bi, sik vdi lam de mkvdre bi.

zi na i da ni ko la ev na sul sam jer ina xu la. zi na i da

ni ko la ev na da ke ne dis mok ru tu ne ka tis STa mo ma va -

li. cdi lob da, mis sa xe ze wa e kiT xa mo ma va li, mag ram

cud am bebs eub ne bo da erT dros la ma zi qa lis sa xe.

uyu reb da mas da fiq rob da — ro ca ber de bi an, qa le bi

ka cebs em sgav se bi an, ka ce bi ki — qa leb so.

erT-er Ti stum ro bi sas zi na i da ni ko la ev nam hu ma -

ni ta ru li brin ji mo u xar Sa, sul ram de ni me sa a TiT

mo su li de nis wya lo biT Car To Wa Ri, yve la na Tu ra,

eleq tro Ru me li, te le vi zo ri (mi u xe da vad sam xed -

ro e bis gaf rTxi le bi sa — nu ga a na TebT qa laq so) da


20

proza

vi Ra cas as Za xa — esec Tqven, yve las! im Ra miT mi si mok -

lu li bi Wis — va le ras su ra Tic ana Teb da. lar nak Si

Caw yo bi li gam xma ri var de bi ga coc xldnen.

ro ca uka nas kne lad es tum ra zi na i da ni ko la ev nas,

mis oTax Si ram de ni me me zo be li dax vda. zi na i da ni ko -

la ev na sa wol ze dam xo bi li yo, kvne so da. oTax Si „kar -

va lo lis“ mZaf ri su ni id ga. me zob leb ma uT xres — am

di liT Se vit yveT, va le ra ro mas mo uk lav so. ro mas —

bav Svo bis me go bars, me zo bels. ro mas, ro mel sac zi -

na i da ni ko la ev nam Tma Se aW ra da va le ras da saf la ve -

bis dRes Svi lad aiy va na, va le ris nac vlad. ro ma er Ti

Tvea, qa laq Si ar ena xaT. vi Ra cas uT qvams — mgo ni, ib -

rZvi so. vi Ra cam ki dev — ru seT Si ao.

mi xe il Te mu ro viC ma zam Tris is di la ga ix se na,

ro de sac va le ras mkvle lo bis am ba vi ga i go. mas Sem -

deg qa la qi uSe de god eZeb da mkvlels.

pre zi den tis ka ta mo i Zia. oTa xis erT-er Ti kuT xi -

dan for Tox lis fe ri Se mo e fe Ta — iq pre zi den tis ka -

ta miw maw ni li yo. ka ta aiy va na da zi na i da ni ko la ev nas

xe leb Tan da us va. me re qals Tav ze xe li ga da us va, xe -

le bi da Sub li da u koc na da oTa xi dan ga vi da. es ma Ti

uka nas kne li Sex ved ra iyo.

qu Ca Si Cia ja ris kac ma av to ma tiT ZaR li mok la.

arc ga Ce re bu la, arc uT qvams ja ris ka cis Tvis — nu

mok lavT ZaR lebs da ka tebs, mkvdar ZaR leb sac da

mkvdar ka teb sac Su ris Zi e ba Se uZ li a To. ise ve, ro -

gorc jav San man qa ni dan msxvi li ya li bis tyvi am frqve -

viT le ni nis Zeg lis ga ma nad gu reb lebs Ses Za xa ad re —

nu es vriT Zeg lebs, mox se niT da ise wa i ReT, mi Tu me -

tes, le ni ni sa Si ne li vin me iyo da gan sa kuT re biT mis

Zegls nu es vriT da nurc sxva ne bis mi er Zeg lsac, maT

Su ris Zi e ba Se uZ li a To.

qa la qis sax le bi da em sgav snen mo mak vda vis Tav sas -

Tu mal Tan mo sa kiT xad mo ta nil vaS lebs, for Tox -

lebs, kan fe tebs, msxlebs... uka nas knel ZRve nebs —

mom fe reb lebs, aler si a nebs, RvTi u rebs, sev di a nebs,

mra val wer ti lebs si coc xli sa.

na xa — da bom bvi sas ro gor gar bo da Sar val Cax di -

li da Cas vri li ka ci ezo Si mdga ri sa pir fa re So dan

sar da fi sa ken.

na xa — da bom bvi sas ro gor Se i yuJ nen mo qe i fe e bi

ma gi dis qveS da erT-er Ti imaT ga ni ro gor ar uS veb da

xels Rvi niT sav se yanws. ca ri el suf ra ze ma gi dis

qve Si dan ga mow vdi li yan wi a ni xe lis Crdi li Ta vi suf -

le bis qan da ke bis Ci raR dni a ni xe lis lan di viT da -

far fa teb da.

so xu mis ˜Û‰‡Í-ebi da ˜ÂÚ-ebi sad Rac gaq rnen.

omis dros mxo lod er Ta der Ti si ga re ti mo wia —

mar to o bas Tan Se gu e ba uWir da. im si ga re tis kvam lma

Se nis la oTa xi, bi na, qa la qis xe e bi, zRva. cu dad gax -

da. ma inc mad lo ba aRuv li na ko lum bis suls Tam ba qo -

saT vis.

bib li o Te kis Ta ro dan xan fi lo so fo sis, xan po e -

tis, xa nac mog za u ris wigns gad mo i Reb da. vi Tom kiT -

xu lob da. guls ver udeb da. wig nebs fur clav da da

gver debs swo red ise ak vir de bo da, ro gorc cur vi sas

wyal qve Sa niR biT Sa vi zRvis Tu be be i si ris fskers,

mag ram...

ka li me ra! — mi e sal ma er Txel so xum Si dar Ce nil,

al baT, uka nas knel ber Zens — ege os mar ma ri loss. ege -

os mar ma ri lo si er Ti a nad Ca mom Wkna ri yo, sa xe Zvel -

ber Znul or na ments dam sgav se bo da.

— daw yev li lia zRva, — uT xra ege os mar ma ri los ma,

— zRvas Tan sul ome bi da ga u geb ro be bia da kav Si re bu -

li. rac uf ro la ma zia qve ya na, miT me ti ome bi aqvs.

mir Cev nia, ma ra di tu ris ti vi yo, sul vmog za u rob de,

ar mqon des erov ne ba, arc sam Sob lo.

— ma ra di tu ris ti ki ara — mgzav ri, — Se e ca da ga es -

wo re bi na mis Tvis sit yva.

— ma ra di tu ris ti! — ji u tad ga u me o ra ege os mar -

ma ri los ma,

mi u xe da vad imi sa, rom wyals ar ak leb da, gax mnen

oTa xis yva vi le bi.

mok vda Tu Ti yu Sic — sro le bi sas gu li ga us kda.

ram den jer me di mit ri xvar cki am da mis ma me uR lem

— ni nam ina xu les. saW me li mo u ta nes.

Svi liS vi lis — Ten gi zis gar da, yve lam da to va.

faq tob ri vad, mar to iyo.

saW mels qu Cis ZaR leb sa da ka tebs una wi leb da.

1992 wlis bo los uka nas kne lad mi a kiT xa so so ka -

pa na Zes. so so bo ta ni kur baR Si fus fu seb da — xe eb sa

da yva vi lebs uv li da. bo ta ni kur Si Ca i sa da sub tro -

pi ku li me ur ne o bis in sti tu tis Se no ba id ga. XIX sa u -

ku nis Se no ba. mis erT-erT ke del Si 1992-is no em ber Si

ga mos ro li li sa ar ti le rio Wur vi iyo gar Wo bi li.

sa mi-oTx dRes elo de bod nen — ai, ax la afeT qde ba

Wur vi, ai ax lao, mag ram ar afeT qda. verc ve ra vin ga -

be da ked li dan Wur vis Ca mox sna. Sem deg Wur vis ar se -

bo ba sa er Tod mi a viw ydaT.

im dRe sac si coc xlis war mo So ba sa da uj re dis

age bu le ba ze sa ub rob da so so ka pa na Zes Tan. ka ma Tob -

da ki dec. mo u lod ne lad, Sua sa u bar Si bav Svo ba ga ix -

se na:

— er Txel cir ki Ca mo vi da so xum Si, pa ta ra ka ru se -

li Ca mo i ta nes. im ka ru sels be be ri, koW li cxe ni at -

ri a leb da. mgo ni, de da mi wa sac is cxe ni at ri a lebs...

me zo be li ga u Zar cves. rki nis ka ri ver ga an gri es

(Sin ara vin iyo), am we mo iy va nes da fan jri dan SeZ -

vrnen. dRi siT. am wis mar Tva ar icod nen da Tav da pir -

ve lad am wis „ki se ri“ ori sar Tu liT aa ci les fan ja -

ras.

— mTe li ori oq ta viT maR la ai ReT?! — mwa red ga e -

xum ra mZar cve lebs.

ma Tac ve ra fe ri ga u ges mis xum ro bas — isi ni xom

mu si ko se bi ar iy vnen.

iq neb es mi si uka nas kne li xum ro ba iyo.

uka nas kne li Ri mi li.

93-is pir ve li ve dRes sax lSi stum rad mo sul so -

so ka pa na Zes uT xra:

— ver ga da vi tan. naT li Re bis wi nad Ris (ÒÓ˜ÂÎ¸ÌËÍ)

Sem deg dav xu Wav Tva lebs. Sen un da Tqva ga mo sam Svi -

de be li sit yva. Sen un da ga a ge bi no yve las, vinc vi ya vi.


21

proza

so so ka pa na Zem ma Sin ar ico da, ras niS nav da

ÒÓ˜ÂÎ¸ÌËÍ-i. gvi an ga i go. ga i kiT xa. wig neb Sic Ca i xe da.

oTax Si ci o da. qa laq Si Tov li ido. im wels di di

Tov li mo vi da. zo gi amas „gra debs“ ab ra leb da. zo gic

— oms, sa er Tod.

esa ub re bo da so so ka pa na Zes da xe lebs is res da,

qur qi hqon da mo xu ru li. ma sac sci o da, ro gorc mis

qa laqs. saW me lic ak lda. sam za re u lo Si na ga vi blo -

mad iyo dag ro vi li.

— mi xa i lo vis sa saf la o ze da ma saf la veT, de da Ce -

mis gver diT, ar min da pan Te o ni... ma Si nebs mar ma ri lo,

ub ra lo sa saf la os ba la xi mir Cev nia. Sen xom ici!..

so fe li mo me nat ra, so sik, xis Zve li sax lis sur ne li.

— sik vdi lis Sem deg xan da xan niS nebs mog cem — da -

ak vir di xe ebs, ki dev — ZaR leb sa da ka tebs. gu lis yu -

riT da ak vir di da umal mic nob.

— sa u ku nis da sas ru lam de 7 we li dar Ca. bed ni e ri

ric xvia 7.

iro ni u lad Ca i ci na.

iq neb is iyo mi si uka nas kne li Ri mi li.

naT li Re bam de mi si bi na mce na re e bi Ta da cxo ve le -

biT ga iv so. oTa xeb Si zlaz vniT mi mo di od nen Sa vi da

TeT ri ka me Ce bi, ba bi lo nu ri ka me Ce bi, me so po ta mi u -

ri, ia po nu ri, sru li ad kav ka si u ri; daf ri nav dnen

fut kre bi, ki ki neb dnen Txe bi, bRa od nen xa re bi, yva -

od nen yva vi le bi da buC qe bi da xe e bi.

er Tma xem Rrub le bic ga mo is xa.

oTa xi dat bo ra Sav ma zRvam. mdi na re eb ma: gu mis -

Tam, ko dor ma, bzif ma... Ci pil pe tac ew via.

la Rad xa rob da gi gan tu ri gog ra „ti ta ni ki“.

ki dev — qi me re bi akiT xav dnen: mo mav lis uc xo mce -

na re e bi, mo mav lis uc xo cxo ve le bi...

sik vdi li di di qe i fia, uzar ma za ri suf ra uam ra vi

xal xiT. nel-ne la Tvre bi. ga na mo mak vda vi xar? ara,

mTvra li ka ci xar Cve u leb ri vi. ga na Rvi niT? wle biT.

gi Ri mi an — da iT ve ri Zmao?! ge xum re bi an ase. di di qe i -

fia...

o, ra mZi me iq ne ba „pax me lia“, so sik!

sad Rac, af ri ka Si, pa ta ra bi We bi Su biT da koW le -

bul an ti lo pas mis de ven. av stra li a Si es pa ne li emig -

ran ti gi ta ra ze an da lu zi ur me lo di as aq vi Ti nebs.

ta i lan dSi, ban gko kis si ax lo ves, „var de bis baR Si“,

qa li or qi de ebs rgavs qo qo sis na WuW Si. sa ber ZneT Si,

ro dos ze, lur ji qa ri ube ravs. fu Zi a ma ze Ten de ba...

ve leb ze da mTeb ze moZ ra o ben ja re bi, rom le bic

ci dan ya vis na leqs gva nan. ya vis na le qis ja ris ka ce bi.

sam kiT xao ja ris ka ce bi. sa Ta ma So min dvre bi sa da sa -

Ta ma So maR lo be bis, sa Ta ma So qvey ne bis sa Ta ma So ja -

ris ka ce bi.

taj ma hals ni a vi ela mu ne ba. ka na dis Tovls — cis

var dis fe ri. sad Rac da xe ti a lobs pla ne tis uka nas -

kne li vef xvi...

naT li Re bis meS vi de dRes gar kve viT ga i go na, Tu ro -

gor uT xra ga li a Si mo cax ca xe mis ma uka nas knel ma Cit ma

RmerTs — mar to ada mi a nis xom ar aris es pla ne tao.

say ve durs hgav da. uf ro zus tad — say ve du ri iyo.

uka nas kne lad swo red im Cits ela pa ra ka. me re ara -

vis Tvis uT qvams sit yva — mok vda Ci ti.

ki dev — mi si da sxva mi to ve bu li Tu dam wva ri sax -

le bis an ge lo seb ma mo i ya res Ta vi mis bi na Si naT li Re -

bis meS vi de dRes.

bed ni e ri ric xvia 7.

da yve la sxva dRe da yve la sxva Ra me, yve la aler -

si a ni sit yva da yve la say va re li sa xe, yve la moZ ra o ba,

am bo ri, sad Reg rZe lo, bge ra, mo go ne ba, ime di... Se er -

wya im dRes da im Ra mes.

uka nas kne li, rac ga i go na, mkvda ri Ci tis xma iyo —

ga a xi le Tva lio.

Tva li ga a xi la da Rmer Ti ixi la.

di liT gar dac vli li na xes — ia tak ze iw va, gver du -

lad. sa wol Tan. na ba di Ca eb Ru ja. iRi me bo da.

Sar vlis ji be Si sa mi ca li Tes li upov nes.

uc xo

uc xo

Tes li.

iq neb

yva vi lis.

iq neb xis.

omis dros mdi na re gu mis Ta meb rZol mxa re ebs Su -

a Si hyof da. mi xe il Te mu ro vi Cis er Ti res to ra ni —

„eSe ra“ af xa zebs dar CaT, me o re — „mer xe u li“ — qar -

Tve lebs.

„eSe ris“ max lob lad af xa ze bis „gra di“ id ga da qar -

Tve le bis po zi ci ebs bom bav da. „mer xe u lis“ si ax lo ves

mdga ri qar Tve le bis „gra di“ eSe ris mTas es ro da.

omis dros mi xe il Te mu ro vi Cis res tor neb mac omi

ga mo uc xa des er Tma neTs da rCe u li Rvi ni sa da nug -

bar-nug ba ris nac vlad er Tma neTs re aq ti ul Wur vebs

ug zav nid nen.

omis dros yve la fe ri ic vle ba. res tor ne bic. uka -

co ni xde bi an isi ni, ga Zar cu le bi, mar to su le bi, sa -

so war kve Ti lad da du me bu le bi.

ver uZ le ben isi ni oms.

verc mi xe il Te i mu ro viC ma ga uZ lo.

mi si dak rZal vis dRe sac gri a leb dnen eSe ri sa da

mer xe u lis „gra de bi“.

mi si dak rZal vis dRes mi xa i lo vis sa saf la o sa ken

mi ma val mci re ric xo van pro ce si as zi na i da ni ko la ev -

nac miy ve bo da. xel Si pre zi den tis ka tis Svi liS vi lis

Svi liS vi li eWi ra. isic di di wi na pa ri viT wi Tu ri iyo.

ma sac jon fic je rald ke ne di er qva. da, ra Tqma un da,

mkur na li iyo isic.

mi si dak rZal vis dRe mzi a ni iyo. Ra miT ga mo a na Ta

mTva rem. im Ra min de li mTva re ar iyo Cve u leb ri vi

mTva re da ami to mac mas ga riJ ra Jam de so xu mis wi Tu -

ri ka te bis kna vi li lo kav da.

mTva re pre zi den tis ka tas hgav da.

1995-2007


22

poezia

åè çïî êâò üï òø âò äò

* *

*

êïâ êï ìò ë íò ùòí èò æåâì, ïî ãïâì —

êëî æò äò å îåþì, ïí æåþì...

îï úë üï óí æï, îëè øå èëæ ãë èï

çïô õóä øò ãï æï áïí æåì.

þåâ îòú åúïæ íëí, âåî âòí ãïã ùâæå þï,

ìïè ñï îëì êò æåâ, ãï íë!..

îï òë äòï, îëè ìïè çå ë æïí

ìó äåà øò ÷ï å áï íë.

ýï èò âåî ïè áíòì, ìóä âòá íå þòë,

ïìå åãë íï èîï âïäì...

èåú ìòç èïîì âïæ îò ïáï ó îë þïì,

âòæ îå èò ùï çå æï âïä.

ËÎÒ ÐÏ ÎÏ ÄÅ ÄÒ ìë íå üòì èï ìï äï

ôïí öï îïì õó îïâì, ìï âïî ûåä àïí òõ îå þï æòí öïæ,

âò úò, ïîï ôåîì ãï ó ÿòî âåþì èëñ âï íòä ñèïù âòäì;

ãï úò íå þó äò èï èï ÷å èò ïâïæ èñëôì ìòí öïâì,

øå ùòà äå þòï ðï üï îï þòÿì ëî àï âå éïù âò.

þïâ øâòì íåê íåþ çå îë êïâì, îå êïâì ãîûíå ó äò àò àò.

øå òã îûíëþì ñó îò ôòä üâòì ìüâå íïì àó èëñ îó å þïì.

ïù ñíï îåþì èøë þåäì øå èë õåæ âï åáò èòì, èøâò æò,

øå õå þï èò ìò ãï æïì ùë íòì ùï èïäì, óå þïîì...

ÿîå äò êë æï äï øåí àå þòï þå þåî ùò ôå äïì,

èò ò ùåâì èïé äï, óõïà áó íåþì, áåîáì, èëè ðïäì, ïà äòì;

òúòì, èò ìòï åì üñòì ðò îò æï øå ò ôå îï,

ãîûå äò íòì êïî üò åûåþì, ïã íåþì ôó éó îëì èïü äòì.

èå âçò âïî, âóì èåí ùâò èòì ùêï ðóíì æï áï îòì ìò ìòíì,

ìòü ñâòì ôåà áâïï åî àï æåî àò, êïîì îï ìïú âó éåþ;

ïî âïî ÷åâ æï ïîú èå çï îå þï, ÷å èò àó ìõâò ìò,

ãï âï úïä êå âë íïè æâò äòì ãïí, ìüîò áë íò ôó ñå.

óôï äò õå æïâì æï ùñï äë þïì òèå üåþì ûóí ùïæ,

îï úåú õäøòú âòù âò, èë ùï èåï èóí öò êåæ äå þò...

àï âòì æï çëã âï ïîï ìë æåì èòú æòï, àóè úï,

âòíú ïá âïõ ìå íå, òè ëîì, âò úò, âåî øå âåæ îå þò.

ÊÅ ÆÅÄ ÀÏÍ ÈÒÈ ÙÑÂÆÅ Ó ÄÒÌ ÃÏÞ ÎÛË ÄÅ ÞÏ

îëè ïî ãï èë èå êï äëì, ïî ãï úòâ æåì ìï ìï,

øå èåø âå äå, ãïâ ùå äë åî àò ùå äò ïìïæ —

õåä èå ë îåæ ãïâ äå ùë êï äë, ÷å èò ùò äò,

ãï èë âòõ ìíï, ûò äòì ãïí, üï íò, æï ûåí ûò äò.

úïâ, íó òçïè, èò ùï çå ñëô íï øå èï ûó äë,

äóîö öå öò äïæ âïá úòë, èùïæì, øåê îó äò óäë.

þåæì èò èïí æå, ïî èòà õîï ïîú „ïîï“ æï ïîú „¸ë“,

óêïí ïî âïî æïè õå âò, ãòíæ êäæåì øå èï íïî úõë.

ãï èåú äå þï îïè æå íò, ìï éï èë àó æò äï,

ïî øå ãïî úõâåíì, èïî úõòì àâòì âòíú îë ãï ÷å íò äï.

èôäåàì, èï ôå àåþì ñë âå äò ôë àë äò àó ÷òî ãâò,

÷ï øï âå þóäì, ïí ùäò ìïì, àïâì âåâ äå þò ãâòî ãâòíì.

èë èåú ûï äï, æïâ äë úë — èë äòú äò úå éâò íë,

èçå ìò àïú èòì îò ï äåþì, òáåà ùï âå æò íë.

÷ÎÆÒ ÄË Ó ÎÒ ÔÏÍ ÜÏ ÇÒ Å ÞÒ

îïæ ãï æïâ ùó îë òèå æò èúò îå,

èå ûï õòì èõï îå — üþï àï, æò óí àï...

èòí æï áëî þó æïì èë âïõ üå òîåèì,

âòá úåâò åî àõåä, èåú, ðåî ãò óí üïæ.

ðïä èå þòì èùêîòâ øòú àï èï èïæ øå âïä,

ïî èå äòì æï ïîú èïê îàëþì õò ôï àò...

èëõ îòä èõå âïä àï âò õò äïâ îõå âïì,

÷å èò èåá íå þï òá õï äò ôï üò.

þå þåî ìïú ïî èìóîì æïî ÷å íï äï÷ îïæ,

øëîì, úæó íå þå þë, æéå àï èðï îïâ íë!..

èò÷ âå ó äò âïî ãï âïî æíïì, ãïÿ îïì,

ìï òà ùï èòñ âïíì ãçï, ìï áï îïâ íë?!

òè åî àèï ãâåä èï àï âò áâïì ïî üñïì,

øïâ þíåä, øõï èò ïí ëþë þïì èìãïâ ìò

(òá âåî æï òù ñåþì êþå íïì æï ôïî àõïäì),

ïâ ìó äò àõò äòì íï ÿóÿ øò ÷ïâ ìâò.

þó æï êïî ãóä çå èëà áâïèì æï õâíå øòì,

æãï ôó íëþì ÷áåî øò ïäò, êòì êò ìï...

æïù íó äò áë õò èò èå äòì üñå øò,

èåì èï ìòè éå îï ìëä âå ò ãò ìï.


23

poezia

ÍÏ ÂÒ ËÊÅ Ï ÍÅ ØÒ

ïî èò íï íï ëþì íïî íï îïæ,

ìõâï ùñäåþì ÿîòì ÷å èò íï âò,

ïèëþ îó íå þóä ùò ï éòì

ùïè éå þò, ãïè øòã íï âò.

ôîàë íïâì, ïî æï å íïâ ìå þï —

ãó èï íò, âï îï ó æò...

âåîú éäï âòì, âåîú ãâå äå øï ðòì

æï ï íï ôë üåþì êó æò.

èò ï áï íï âåþì, ãï îòí æóäì,

ìõâï öï æë, ìõâï àò äòì èï,

òúòì æï ïõ ìëâì, ãï îïí æï,

øåê îï õå äåþ èï âòì èï.

ïî åðó å þï æîëì, ïèòíæì,

óãë íëæ ãïè þå æï âò —

óðå å þï èë øï âå þóä

úïì, áï îòø õäå þòì éíï âòäì.

îòì ìïç éï ó îò, èò ïî éâåâì

ìïç éâïîì — çå æïì æï áâå æïì...

ïî ãïâ äå þó äï ãï íå æò,

òèïí ïî ãï æïê âå àëì.

ãóä-ñåä çå õïë èå æå þï

üï íòì õëîúì âò õåâ, âõï âò;

âò íïï æïè íï õï âò æï

øåè üñë þò, ãïè êòà õï âò?!

ØÏ ÂÒ ÈÏÎ ÈÏ ÎÒ ÄËÌ ÈÅ ÈË ÎÒ ÏÄ ÀÏÍ

èò ìò ãçï æï ìò úëú õäå

ïî òñë ÷ï ìï îï çò...

æï æò ë æï âå îï çå

þò ÿò — ïâ àë âï îï çò.

êï õóî éâò íëì ùñï äëþ æï,

ìâïè æï, óô îë, „ìï ôå îïâì“...

þå æòì ùå îïè, ãïí ãå þïè,

âïã äïõ, ïî æï ï þå îï.

ìòù èòí æåì àïí æï ùòí æó äò,

óô äòì òñë üï îò ãò.

øïâ, íïé âäò ïí àâï äåþ øò

åæ ãï øó áò, ìõâï îò ãò.

èçòà ãï àïí ãóä áï äïá øò

(îï ãóä æï ìïù ñâå üòï!),

èò ìïì, õå äåþ èëù ñâå üòäì,

âåî âò õò äïâà õå üò ïäì.

üñå — ýéóî üó äò ùñï îëì ùñäòì,

úò âòì æï ïí êï îï ìò...

èë éò èï îò, ìïæ ãïá îï,

ïìå, ïâ àë âï îï çò?!

ÆÉÒ Ó ÎÅ ÞÒÌ ÊÒÀ ÕÂÒ ÌÏÌãó îïè î÷å ó äòø âò äò

àïä õò ãåú âï. öâïî çå åú âò.

ëæ íïâ ïî òï èå...

æå æïì, øåí ìïì, üñâò äïæ îë æò

åî áâï èï îò ï èò!

ãó äòì ìåî âï. èë ãò ìóî âï —

óê âæï âå þòì ìó îïè,

ïìå ïæ îå. òã îûíë ñâå äïè —

ìõâï òñï âò, ãó îïè!

ÃÏ ÇÏÔ ÕÓÄÌ ÀÓ ÓÚ ÆÒ ÆÒäå ò äï àåà îó ïø âò äòì ãïî æïú âï äå þï çå

èå ìå îò. ìó îëì ôëà äå þò,

ùâò èòì ãïí ãï íï þï íò.

ïè ãï çïô õóä çå ãï óá èæï

øå íò ðï üï îï þï íò.

ìïí àäå þòì ïä çå åäë æò,

ïéïî ãï èë÷ íæï ìò ûå...

øîëø íå þò. ðïä èòì èï îïë.

æå æë ôï äò âòà òùåá.

àåà îïæ ãï ùå äòäì, ìï ùë äò

ãåá úï ìòê âæò äòì üïõ üïæ...

øåí æï ãå õó ÿï àâï äå þò

æï øïø âòú ïÿïõ ÿïõ æï.

ÆÏ Ó ÂÒÙ ÑÅ ÞÅ ÄÒáå àò íë âï øïñ èï ûòì èë ìï ãë íï îò

úõåä éïù âåþ çå úîåè äò éâï îïæ

îë ãëî ïî æï ãå æò íëì...

èò ùï øò èùëäì, åî àò ùå äò

óì îóä æå þï áå àò íëì.

ùïì âäï èò ìò — çïî æïè úå èò

æï èóõ äòì èëè êâå àå äò...

èå åÿ âå þï, åø âïì èò ùïì

ìó äò, óô îë êå àò äò.

îï ìò óõ âå... àèï åõ âòï

âåî úõäòì þóî þó øå äå þïæ.


24

poezia

èåþ îï äå þï, âòíú òè íï òî

áï äòì øåû äë øå äå âï.

ãîûíå ó äë ãçïâ ùï èå þóä àï,

ãîûå äë æï öâï îå æò íë,

èïè úíå, ìï òà ùï òñ âï íå

øâäòì àâï äå þï áå àò íë?!

ÕÅ ÄË ÂÏ ÍÒ ÆÏ ÈÏ ÎÏ ÆÒ ÌÒ ÚËÚ ÕÄÅ

çó îïþ íò ýï îï ûåì

îï ïáâì ìï íïé âäë óê âæïâì æï óøòøì,

ïî òù îò ï äåþì, ïîú æï ùåîì ìïî ÷åäì…èå øå âå êòà õå æòæ èõïü âïîì ãó øòí —

îïì òçïè, ìóä îëè úëú õï äò æïî ÷å?

èïì ãï å éò èï, îë ãë îïú òúòì,

æï èò ðï ìó õï: îïï ìï æï âë?

ïî èëè þåç îæå þï úáå îï — úòì, èò ùòì,

îï ìïú âõï üïâ æò, êâäïâ æïâ õï üï âë.

ÂÏ ÕÓØ ÜÒ ÊË ÜÅ ÜÒØ ÂÒ ÄÒ ÊÒÀ ÕÓ ÄËÞÌÅÌÅ ÍÒ ÍÒÌ ÐË Å ÈÏÌ, „ØÏÂ ÊÏÚÌ“

èïõ ìëâì øå íò ìò ÿï þó êå,

ïæ îåú þåâ îöåî ãòà õï îò,

òæåá ôïî àë ïò âïí çå

æï çèó ë æò, âòà õï îò,

ìóä ìõâï òñë åìå íò íò,

øåí ãïí ùï íï êòà õï îò.

ãó äò, ãïî æï ðë å üò ìï,

ñåä øò âòì ïèëì ÷îòï?!

ãï üå õò äò ìïî êå… âõå æïâ —

òè þòÿì, ëá îëì áë÷ îò ïíì…ùäå þò ãïâ äåí, ìïõäì æïù âï âåí,

ïêï úò ïì èëÿ îò ïí.

ÌÒÙ ÈÒÍ ÆÅÆ ÈËÂ ÄÅ ÍÒ ÄÒ

äï äò àò þò äïø âòäì

ïí ãå äë çïæ øå ãò úïí,

æï ãå äë úëì êå îï,

àëâ äòì ôòô áçå ìðå üï êò,

ìó äò âòí ÷ïã þå îï?!

àáâò, ãèï äïâ æï îë èå äò

çéï ðï îò æï èò àò?!

ìóä ïìå àò òá íå þò —

àåà îò, èò ï èò üò.

ãòñ âïîì úï æï ëú íå þï,

éîóþ äòì ìïì àó èï äò,

õïî êå àò äò ôå îòï,

çéâòì ôåî àâï äï äï äò.

ÞÏÂ ØÂË ÞÏ ØÒ ÆÏÞ ÎÓ ÍÅ ÞÏ ÈË ÈÅ ÌÓÎ ÂÏ

òè æò äïì, èçò ïíì, øë îå óäì,

ãï èë âïî ÷åâ æò ñâå äï øò…àáâåíú ãïõ ìëâà ãï òû âå îë þï,

æï þó æå þó äò èå äï øò,

ìõâï øóáì èï ôåí æï ïè þï âò

„îùñò äòì æï ÿò ïí ÿâå äï ìò“.

âòì ãïñ âï õóà êóí ÿó äï æï

ìïæ ãïá îï þåä üòñ äï ðòï?!

ñîèë þòì çéïð îåþ øò îëè ÷ïí æï,

úï çå òè éîóþ äòì áï ôòï.

ëéëíæ æïþ îóí æåì òì ùäå þò,

ùñïäì, èåù ñåîì ìï õåä-æò æå þï;

öï æë þïâ øâïæ îë èïá úåâ æåì,

âòí èå ãïè çîæò æï êò æå âïú.

âçò ëú íå þï àï ïèï îï,

ùäå þò òèï ìïú èðï îï âåí,

æïâ úäòä âïî, ñëâ äòì ìï íïú âäëæ,

èë èå úòà ìò ðï üï îï âå!..

ïìå àïâ æå þï, âòì øåî ÷ï

èæò íï îòì üïä éåþì èò ñë äï?!

ãïí áïî æíåí, àâïäì èò å ôïî íåí —

áëî þó æï, õï îò íò êë îï…èïî àäïú ñë ôò äï ìë ôå äò —

„òñë æï ïîï òñë-îï“.

ÈË Ó ØË ÎÅ ÞÅ ÄÒ

æéåì îëè éå äïâì, ïè þï äïõì

ïèïî àï âåí çâò íå þïæ…äåá ìòú, âò àïî ìò úëú õäå,

òìå èò å æò íå þï.

æï èë íå þï óí æï ÷å èò,

àï âò ïî æï èï íå þï,

èå ûï äå þï ýò íò èò ìò,

ïäå ìò äò æï íå þïæ.

îï çíò ìïï, ìò æïí òû âîòì,

âå îï âòí ãï ïî êâòï;

èå îëè ìó äò èòæ ãïì, òèïì

ãï æïî ÷å íï ïî áâòï.


25

poezia

pirveli STabeWdileba

ÙÒ ÍÏÐ ÎÒÌ ÌÓÄÌ

àåà îò êåæ äå þò. ìïè àïâ îë. èúõå àï.

èå øå íò äïí æò âïî æïè úîë þò äò.

îïì ïî èë âåì ùïî æï óê âå âõå æïâ —

îë ãëî àïâ æå þï àóî èå ìë ôå äò.

àóèú âò úò, óí æï âòá úå èò ùïæ âå,

öåî âïî, ìï õå çå èçòì ìõò âò úë úïâì…èï øòí èò üò îå æï øå èò úë æå,

áïî àäòì èàåþì âå éïî âò õò äïâ îë úï.

÷ÂÒ ÄË ÞÒÌ ÔË ÜË ÌÓ ÎÏ ÀÅ ÞÒïé æãå íòì úæï

èëè õå æïâì éèåî àò, èï éï äò,

êâòîüì ãï èë ò éåþì, èöå îï,

÷ïá úå óä öóî éèó äò ìï êåí

÷ïþ îó íå þó äò èçå îï.

ãï âï úòì êîëâ íåþ ôåî íïú âïä,

ôìêåî çå ÷ï ôå íòä ôóî úåäì…àò àë-ëîë äï ìòç èï îò,

õë èï òíú ïèëâ þóî úå!..

ïî èò ûåþ íòï ïáïè æå,

ïîú âíïü îëþ äóê èïì, èìó áïíì,

ùòí îëè ïîï ôåîì ïî âå äò,

åì éï èï õå æåþì óêïí.

îï èëõ æï, þåâ îò ãïè õèï îï —

ìïîì æïõ âå ó äò ìâòï…êò âò úò, ïèïì àï èï øò,

àï âòì øåá úå âï ¸áâòï.

ÃÏÎ ÆÏ ÌÏÕ ÂÏ

íó ùïî èë èòæ ãåí èêâæïîì æï èëõ îå øòäì,

÷å èò íï ùó îò íåá üï îò øåì âò;

àâï äò âåî ¸êò æëí, òìåà ìòé îèå øò

æï ìò èïé äå øò ãï âóø âï ôåì âò.

âïè öë þò íåþ æò, ãçï øò âå ãïõ èåì,

ñâå äï öóî éèó äò àó âåî æïì ûäòï;

éå îë åá íå þï ìõâï ôå îòì, ìõâï õèòì —

ñâï âòäì, óÿ êíë þåäì æï ïàïì ùäò ïíì.

ãï ï íï ùò äå àï íïþ îïæ, üë äïæ,

ìï èò âå ìêíåä øò çïî æå, ïõï îå…øåíì ìï æò æå þåäì òè éå îåþì èõë äëæ

ìõå ó äòì, ÷å èòì, ïèë íï ñï îò.


26

ma ka jo xa Ze

su lis moT qma

bav Svis nek neb ze ro kavs, re kavs grZne u li Ti Ti

Se ig rZnobs yu ri fil tvis stve nas da miy ru e bas

gar da sul ma epo qam am uc na u ri Se xe ba-Seg rZne bis re -

a lu ri gan cda ro gorc erT-er Ti yve la ze uf ro sa sur -

ve li in ti mi ise Ca to va bav Svo bis nak rZal Si. Se xe ba _

zur gze yu ris da de ba, mxar ze xe lis mox ve va... es iyo im

sa u ku nis mkvid rTa di a di pri o ri te ti.

ase dam Tav rda Raw vSe wiT le bu li bi Wis, mom Ri ma re

eqi mis, mgrZno bi a re yu ri sa da Wkvi a ni Ti Tis _ am sic xi -

a ni kvar te tis har mo ni u li epo qa.

ax la ren dge nis sxiv Ta gam Wol mze ra sa da to pog ra fi -

u li kom pi u te ris ur Tu les sqe meb Si gax lar Tu lan pa wia

fil tve bi da gu le bi. ma Ti feT qvis ga mox sna sa Tu gar da -

mox snas zem grZno bi a re po e te bi da eqi me bi sWir de ba, dag -

va lu li, ga mo fi tu li sam ya ros tran sna ci o na lu ri tra -

se bi mu si kiT rom mo ir wyas da Jan gbads Ca e nac vlos.

po e zi ac uJan gba do gax da, ara da leq si sxva ara fe -

ria, Tu ara su lis moT qma.

su lis moT qmis Seg rZne bas em zar kvi ta iS vi lis leq si

ga mud me biT to vebs. ra gind pa Te ti ku ra dac un da JRer -

des, swo red es gax lavT xe lo va nis ga mar jve ba... ga mar -

jve ba, ro me lic as ma gad uf ro Zvir fa sia ur Ti er To ba -

Ta am per ma nen tu li mar cxe bi sa da gan xeT qi le be bis

fon ze.

po e tis siR rmi se u li Zi e be bi, qvec no bi e ri dan cno bi -

e ri sa ken mi ma val sa xi fa To gzas ma Ra ro e lis si ji u tiT

mi uy ve ba da ne bis mi er im pulss, Seg rZne bas, emo ci as

azrs ani Webs. tki vi le bi Ta da Wir va ra miT sav se ada mi a -

nur ar se bo bas dag la xa ke bis, rRve vis, da ce mis uf le bas

ar aZ levs da am brZo liT Rir se bas aRud gens.

sam ya ro mTli a nia da am mTli a no ba Si em zar kvi ta iS -

vi lis aR ta ce ba da mad li e re ba er Tna i rad ekuT vnis `Ca -

Sa ve bul an wlis gvir gvi nebs~, `for Tox lis fer var -

debs~, saq mi an `Wrel ko da lebs~, `wvi mis wka puns da qa ris

si sins~, ho ri zon tebs, zRveb sa da mTebs da, rac mTa va -

ria, ke Til So bil, dRes uk ve àmo bur cul siz mre bad~

qce ul say va rel ada mi a neb Tan Sex ved ra sa da Se xe bas.

esaa mrwam si, msof lgan cda, msof lmxed ve lo ba... rac

gin daT, is da ar qviT.

da nar Ce ni ki... is, rac em zar kvi ta iS vi lis po e zi a Si

gxib lavT in te leq tis, ga moc di le bis, os ta to bis, pro -

fe si o na liz mis, es Te ti kis, ga mud me bu li Sro mi sa da

`ta lan tis brun vis~ mud mi vi pro ce sis Se de gia.

eseistika

èå îò äòí îë þòí ìë íò

ÓÆÏ ÞÓ ÎÒÏÆ ÃÒ ÄÅ ÞÒ

ãï îå èëì æïè úâåä àï ïèë úï íïï ãï æï ïî ÷ò íëí êï úëþ -

îò ë þï æï òì ìõâï æïì õâï ìï õå ë þå þò, îëè äåþ çåú ÷âåí,

ïæï èò ï íå þò âþï üë íëþà. ìïá èå òìïï, îëè öåî êò æåâ ïé -

èë ó ÷å íå äò áèíò äå þï íòú êò ÷âå íò èûäïâ îë þòà òüïí öå -

þò ïí. èï òíú îï ñë ôò äï ïæï èò ï íò.

óû âå äå ìò àáèó äå þå þò, ìï ò æï íïú ÷âåíì àïâì âòú -

íëþà îë ãëîú ïæï èò ï íåþì æï ãå íå çò ìòì òì üë îò å þò íï -

àåäì õæòì, îëè ÷âå íò áèå æå þï íò ìïê èï îò ìòï ìï ò èò ìëæ,

îëè èàå äò áâåñ íò å îå þï æï òí ãîåì. ïé èïø ôë àå þå äò òí -

üó ò úò ïï, ïé èïø ôë àå þå äò ôïá üò.

ïî ïîòì ìï ÿò îë ãáëí æåì ãï èëî ÷å ó äïæ ïèïé äå þó -

äò ïí ãïí ìï êóà îå þòà æïè ûò èå þó äò þó íå þï, îï àï æïî -

ùèóí æå, îëè øå ìïû äëï âó ïõ äëâ æå þë æåà áâåñ íò å îå -

þòì æï ìïì îóäì. ïàå ó äò ùäå þòï, ãï îå èëì æïè úâå äå þò

ùóõ æíåí èòì ïìåà õåä ñë ôï çå, ãï èë ôòü âï ìï æï ãïá îë -

þï çå, îïæ ãï íïú èò ìò ôå íë èå íò åî àï æåî àò æï ãï íó èå ë -

îå þå äòï. þó íå þï ãïí ìï êóà îå þóä æï ìïì ùîï ôë ñó îïæ -

éå þïì òà õëâì. ÷âåí óí æï ãï âïú íë þò å îëà, îëè óô îë

ìå îò ë çó äò ìï êòà õò ïî ïî ìå þëþì æï èïì çå çîóí âò ìïì

ïî óí æï æï âåè ìãïâ ìëà òè èë êï èï àå åþì, îëè äå þòú æï -

âë þåí, àó îë èå äò ÷îæò äò èë òñ âïíì ìï éï èëì.

èå ïèå îò êåä àï òè ëöïõì èò âå êóà âíå þò, àï ë þò æïí

àï ë þïè æå ãï èóæ èå þòà îëè åûåþ æï óæï þóî ïæ ãòäì æï -

ìï ìïõ äåþ äïæ, þë äëì ÷å èò æò æò þå þòï æï ðï ðï æïè êâòæ -

îæíåí ïò æï ̧ ë øò. åì òì èõï îåï, îëè äòì æò æò íï ùò äò ïõ -

äï óæï þó îò ïæ ãò äòï, èò ìò äå ãï äó îò ìüï üó ìòì èò -

õåæ âòà. åì êò òèïì íòø íïâì, îëè àå ë îò ó äïæ æï úó äòï.

ïè óçïî èï çïî, úï îò åä ïæ ãò äïì øüï üòì øó ï ãóä øò

èæå þï îå ëþì ïò æï ̧ ëì þòî àâó äò ìï òí ýòí îë äï þë îï -

üë îòï æï âå å þåî àå äï îï æò ë ïá üò ó îò íïî ÷å íå þòì ìï -

úï âò. ïò æï ̧ ë, òó üï, íå âï æï, íòó èåá ìò êë øå ìï íòø íï âò ìï -

õå äå þòï ïìå àò æò æò æï èå äïí áë äò ó îò ïæ ãò äå þò ìïà -

âòì. åâ îë ðå äå þò æîë æïæ îë ïé íòø íï âåí, îëè ïèå îò êå -

äåþì ðå ò çï ýòì èò àò ïî ãï ï÷ íò ïà. ìò íïè æâò äå øò þåâ îò

èò àò ãâïáâì ïìå àò. ïæï èò ï íåþ èï, îëè äå þòú çîó íï âåí

ïõïä òí ãäòì çå, øå òû äå þï òôòá îëí, îëè ûíå äò ùïî èë -

ìïæ ãå íòï, àó òó üï ìïú óâ äò ïí, ôïá üëþ îò âïæ ùå îï æï -

âòù ñå ïé èë ìïâ äå àòì åîà-åîà êë äåö øò, íï ùò äëþ îòâ

òè òèå æòà, îëè øåè æåã øò æï âïî ùèó íåþ æò ÷åèì èå ãëþ -

îåþì — ïæ ãò äò, îë èå äòú, èï àò ïç îòà, ïê îûï äó äò æï

ãï íï ðò îïï, ïîïï æï ìïõ äå þó äò æï ïî ãï ï÷ íòï òì üë îòï,

ïî ãï ï÷ íòï úíë þï æò êóä -

üó îï, øå òû äå þï òñëì

èæò æï îò æï ûäò å îò. åì

ìòñ âï îó äò èåü ùò äïæ

æòæ æïî æàï íïï æï êïâ øò -

îå þó äò. ÷å èò êïâ øò îò

èøëþ äò óî êóà õåì àïí

îï éïú óìï õå äë üïí öâòì

èìãïâ ìòï — õïí øòí, ñâå -

äïì àâòì èò ìï éå þò, ïî ìå -

þëþ æï àï íïú àòà áëì ïî

ïî ìå þëþ.

àâòà èë ìåú æï ï ôï ìåþ æï ÷åèì ðï üò âòì úå èïì ÷å èò

èøëþ äå þò ìïæ èò, îëè äå þòú èæó èï îå íò æï ðòî áóø íò òñ -

âíåí, èøâò æïæ úõëâ îëþ æíåí ãïí èïî üë å þï øò àï âò ïíà

ìïç îó íïâ àïí åî àïæ. èåú èïà îòúõâì èò âå êóà âíå þë -

æò. ïèå îò êå äåþ èï, îëè äå þòú øóï ïé èë ìïâ äå àò æïí

ïîò ïí, òúò ïí, îï ìïú ïé âùåî. èïà àâòì åì îï éïú îå äò -

ãò ó îò ãîûíë þòì èìãïâ ìòï, ñâå äï ìõâï ãîûíë þï çå

èûäïâ îò.

ïò æï ̧ ë, òó üï, íå âï æï, íòó èåá ìò êë. åì ìï õå äå þò

úíë þò äòï èïà àâòì, âòíú îï èå òúòì þòî àâó äò òï îï -

éòì øå ìï õåþ. óæïþ íë òì ïæ ãò äòï, ìï æïú ïä þïà ñâå äï -

ôå îò øå òû äå þï æï ò èï äëì óú õë å äò èüîò ìï ãïí, èïã îïè

ïèïì àï íï âå ïæ ãò äëþ îò âò êîò üò êò ìï ãï íïú, åì òáò æï -

íïú ãï èëè æò íï îå ëþì, îëè ïè ïæ ãò äòì èúõëâ îåþ íò,

îë ãëîú ùå ìò, ïîò ïí éï îòþ íò æï èò âòù ñå þóä íò, ïîï òè -

æå íïæ õïä õòì ïç îëâ íå þò æïí, ïîï èåæ îë ãëîú óè íòø -

âíå äë åäåá üë îï üò. åì òì ïæ ãò äòï, ìï æïú ñâå äïô îòì

÷ï æå íï øå òû äå þï, îò ìò ÷ï æå íïú èò ó éå þå äò òá íå þë æï

ìõâï ïæ ãò äåþ çå. ïæï èò ïí àï øå æï îå þò àò íïê äå þë þï

÷îæòäì ïñå íåþì þó íå þïì æï ãïâ äå íïì ïõ æåíì òè ðîëþ -

äå èåþ çå, îë èåä àï èò çï íòú ìõâï ïîï ôå îòï, àó ïîï

ñâå äï çå ãóä øò ÷ïè ùâæë èò üêò âò äò èò ï ñå íëí èë ìïõ äå -

ë þïì. îï àáèï óí æï, óæïþ íë ìïú øå óû äòï øå òì îó üëì

åì øå ó îïú õñë ôï úõëâ îå þòì îï éïú æë íå çå, èïã îïè

öåî öå îë þòà þó íå þï ûï äò ïí ïá üò ó îòï — óçïî èï çï îò

ùñäë âï íò ôå íï, æï ó éï äï âò èæò íï îå å þò, ñâåä ãïí èë -

æå þó äò áï îòà. õë, ãï èëè î÷ï èåõ ìå íå þò íï æò æò ¸åí -

ôëî æòì îå çåî âó ï îò âï øòí ãüë íòì øüïü øò àï âò ìò ïâ -

þå æò àò ìï úï âå þòà. âå å þåî àå äï þó íåþ îò âò ðå ò çï ýò

áèíòì ïè èïâ íå ãïí çîïõ âòì ïî áå ë äë ãò óî òì üë îò ïì,

õë äë ïõ äëè æå þï îå èæò íï îå ïè ìï ò æóè äëì ñâåä ãïí

ïâ îúå äåþì.

îó ìå àò óô îë óõ âï æïï æï öòä æëå þó äò óæï þó îò

ïæ ãò äå þòà, âòæ îå ïèå îò êï. æï ïü îò ï äåà ãäë þó ìò æï

íï õïâà ìòâ îúåì, îë èå äòú ÷âåíì ðï üï îï ôïî àëþì ìïê -

èï ëæ ðåî ìðåá üò óäì õæòì. ÷å èò ïç îòà, ïè ïëõ îå þòì

èò çå çò ÷âåí âïîà. ïìå âå ÷âåí âïîà æïè íï øï âå îó ìåà ìï


27

amerikeli mwerali, daibada 1947 wels, sendpointSi, aidahos StatSi. daamTavra pembrokis koleji 1966 wels, sado-

qtoro disertacia daicva vaSingtonis universitetSi 1977 wels. pirvelma romanma “saxlis movla” (1980) moipova

pen/hemingueis saxelobis premia saukeTeso romanisaTvis, da wardgenili iyo puliceris premiaze. Mmeore romanma,

“gileadi” (2004), kritikosTa mowoneba daimsaxura da puliceris premia moipova 2005 wels.

merilin robinsons ekuTvnis “adamis sikvdili: eseebi Tanamedrove azrovnebaze”, saidanac aRebulia winamdebare esei.

igi aswavlis “aiovas mweralTa saxelosnoSi” da 2007 wels akademiuri Svebuleba aiRo mesame romanis dasasruleblad.

eseistika

æï èòì ñë ôòä üå îò üë îò åþ çå ãïí õëî úò å äå þó äò

ëðå îï úò å þòì ãï èë. ñë âåä øåè àõâå âï øò, òè íå þïî àâòì

èò úå èòì ãï èë, îïú ïø êï îïæ àï âò ìó ôï äò èò ùå þòì èòà -

âò ìå þïì ãó äòì õèëþì. èïã îïè óæï þó îò ïæ ãò äå þòì

àõë âå þï òìå âå øå òû äå þï, îë ãëîú çéâòì íï ðò îòì ïí

ïâ ìüîï äò òì òí üå îò å îò ìï, æï, îï àáèï óí æï, íå âï æï

îë ãëîú èòì úåì þîò üï íå äåþì óô îë æò æò þòî àâó äò

ðîë åá üå þò ìïà âòì. óæï þó îå þï øå òû äå þï øå ôïî æå þò àò

òñëì, èï ãï äò àïæ, îë ãëîú òí ãäò ìòì äå òá æòì îòá àò

æï ìïô îïí ãå àòì ÷îæò äë-æï ìïâ äå àò ìï íï ðò îë. æò ïõ,

çéâïú. ÷âåí ñâå äïì àï âò òìå èëã âïáâì, àòà áëì çéâï

òñëì òì ïæ ãò äò, ìï æïú ÷âåíì áèå æå þåþì øå æå ãò ïî

èë¸ ñë äë æåì.

óæï þó îò ïæ ãò äò ïî ïîòì ãïí èïî üë å þó äò îå ãò ë íò,

ïîï èåæ þó íåþ îò âò ìïè ñï îëì ïî ìå þë þòì èæãë èï îå ë þïï.

èòã âï÷ íòï, îëè òì ïî ìå þëþì ñâåä ãïí, ïìå îëè, èò ìò æï -

êïî ãâï øå ôïî æå þò àòï æï îï éïú íï ò îïæ ïìóì üåþì èò ìò

þë îë üïæ ãï èë ñå íå þòì èúæå äë þïì. úò âò äò çï úòï úë üï

øëîì ùï âò æï, êï úëþ îò ë þïè öåî êò æåâ óí æï òì ùïâ äëì

æå æï èò ùï çå úõëâ îå þòì ùå ìå þò. ÷âåí âíï íëþà, âæïî -

æëþà, âï æï íï øï ó äåþà æï âôòá îëþà, îëè øå òû äå þï

ìõâï ãïí ìïá èå ìõâïã âï îïæ òñëì, êâäïâ ìùë îåæ óæï þó -

îå þòì ïç îò. ãâïáâì óô äå þï îï éïú íï ò îïæ ãâåî æò ïâó -

ï îëà. òèòì ãïú íë þò å îå þï, îëè ïî ìå þëþì þë îë üïæ ãï -

èë ñå íå þòì ìò íïè æâò äå, îïú õæå þï ñë âåä ãâï îò ðë äò -

üò êó îò æï åêë íë èò êó îò ûïä æï üï íå þòì ãï îå øå, òè èë -

üò âòà, îëè èïà, âòíú òçë äï úò ï øòï øå óû äòï ïêå àëí,

îïú ìóîà.

ïèå îò êåä àï ìå îò ë çó äò îï ë æå íë þï òó üïì ùèòí æï

èò ùïæ èò ò÷ íåâì, ìêë äï øò âìùïâ äëþà, îëè èëî èë íå þò

ãï åá úíåí îï ãï ó üïí äë þïì, èë ûåþ íåì ïæ ãò äò, ìï æïú

àï âò ïí àò îå äò ãò òì ãï îå øå òú õëâ îåþ æíåí. åì òñë

óæïþ íë, ìï æïú àï âò ïí àò íòâ àå þò õå äóî èòì ìï øó ï äå -

þòà øå ò üï íåì. ïè ïæï èò ïí àï êâï äò òìå àò èíòø âíå äë âï -

íòï, îëè òì æéå ìïú øå ìïè ÷íå âòï. òìòú âò úòà, îëè èïà

óíï ñë ôë èò ùï øå ïî ÷ò åì ìïú õëâ îåþ äïæ èï îò äò ïí üþïì -

àïí ïõ äëì æï ïïñ âï âåì òáï ó îë þï.

åì ùèòí æïù ñäòì òèò üï úò ïï åîëâ íó äò èò àò ìï, îë -

ãëî èëã âò âò æï òì øåú æë èï, îïú èëã âò âò æï æï ïâòî ÷ò -

åà ïæ ãò äò, îëè äòì ìò úï îò å äå æï ìòû íå äå ûäò å îò æï -

èïè üêò úå þå äò ìï þó àòï èëî èë íå þò ìïà âòì, îë ãëîú

éèåî àòì èò åî èëâ äå íò äò ôï áò çò þå æòì ùå îï. ñâå äï ôå -

îò ïèòì øåè æåã, îë ãëî øåã âåû äë ãï æïã âåá úòï òó üï

ìïþ îûë äë èë åæ íïæ ÷âå íò ìï ëú íå þë ëèòì ñâå äï çå ãïø -

èï ãå þóä æï ìï øò íåä êïè ðï íò ï øò. ïè ïî ÷å âïí èï óþå æó îå -

þå þò ãï èë òù âòï, îïú íòø íïâì, îëè æï ìïõ äå þóä ïæ ãò -

äåþ çå ñóè þï îå þòì ÷ï èëñ îòì øåè àõâå âï øò çò ï íò ïø êï -

îïæ ïó üï íå äò òá íå þë æï. ïìåà øåè àõâå âï øò, íïà äïæ

æï âò íï õïâ æòà ãïí ìõâï âå þïì íïè æâòä ëè ìï æï ÷âåíì ùïî -

èë ìïõ âïì øë îòì. ôïá üòï, îëè þåâ îò óþå æó îå þòì ìï õå -

äò úíë þò äòï, èïã îïè þåâ îò æï ï âï æå þòì ìï õå ë þï ïîú

úíë þò äòï æï ïîú ãï èëê âäå ó äò.

æï èï öå îå þå äò ïäå ãë îò ïï, çë ãò ìïà âòì åì ïé àáèó -

äò èò ùïï, çë ãòì àâòì úï îò å äò ïæ ãò äò. ÷âåí êò âïè üêò -

úåþà, ãâïáâì ìó âå îå íó äò ðîò âò äå ãòï, îëè âïí ãîò ëà

òì, îï ìïú èàå äò ìòã îûå-ìò ãï íòà óí æï âò úïâ æåà. åì ìï -

êòà õò, âôòá îëþ, àïâì ãï èóæ èå þòà ãâïõ ìå íåþì æï, îëè

ïîï èõë äëæ îï úò ë íï äó îïæ øå âòú íëþà, ïîï èåæ èåõ -

ìò å îå þï øòú òþåÿ æå þï. êï úëþ îò ë þïì ìõâï èüå îò ïîï

¸ñïâì, ãïî æï ìï êó àï îò àï âò ìï, îë èå äòú ãïü ñæï, æï òè -

øï, èë ò ùïè äï æï ìòê âæò äò ìï êåí èò å áï íå þï.

ïþï, øå õå æåà òí ãäòìì. èïà ðäó üë íò ó èòì áïî õï íï

ïï øå íåì, îëè äòì þòî àâó äò íïî ÷å íå þò äå òá æòì àîòá -

øò ÷ï å æò íå þï. ïìå àò èøâå íò å îò îå ãò ë íò ãâåî æçå ãï ùò -

åì æï èë ìïõ äå ë þïì ðîëþ äå èå þò æï ó üë âåì. èë ìïõ äå ë -

þòì îï ë æå íë þï øåè úòî æï, îïú óþå æó îå þïï, îïæ ãïí

øå æå ãïæ ìï çë ãï æë åþ îò âò öïí èîàå äë þòì æïú âòì àâòì

øå æï îå þòà íïê äå þò þï çï òá èíå þï. ïìå îëè, ìò úï îò å äå

óô îë ìï êï èï àë ìï êòà õòï, âòæ îå óìïô îàõë. óæï þó -

îå þï æï èò ìò ïíï äë ãò å þò, ÷ïíì, êï èïàì òù âåâì ñâå äï èò -

èïî àó äå þòà. òó üï ìï æï áïè þîò ï øò ùäë þòà ãï æï ó æå -

þåä þòç íå ìïæ òà âäå þë æï òìå àò òï îï éòì ùïî èë å þï,

îë èå äòú óêò æó îå ìïæ æòæ çò ïíì èò ï ñå íåþ æï èüîòì

èë ìïõ äå ë þïì. èïã îïè òè õïäõì àó óøïâ æå þï îï èå, âòíú

òá úõëâ îëþì, ìï æïú åì òï îï éò èçïæ æå þï æï ãï èë òú æå -

þï? àó ðï ìó õå þòï „ïîï“ ïí „èíòø âíå äëâ íïæ ïîï“, ïí „èå -

üòì èå üïæ ûíå äòï ïè êòà õâï çå ðï ìó õòì ãï úå èï“, èï øòí,

úõï æòï, þîïä æå þòì çë ãò åî àò èå áï íòç èò óí æï ïèó øïâ -

æåì, îïú ãïî êâå ó äò õíòì ãïí èïâ äë þï øò, ìï çë ãï æë å -

þòì óè îïâ äå ìë þòì àâòì, ðï ìó õòì ãï ìï úå èïæ ìïê èï îò -

ìòï. àóè úï ïó úò äå þå äòï øå èó øïâ æåì åî àò èå àë æò,

îë èå äòú æï ïç éâåâ æï ôïî àëæ ãïâ îúå äå þóä ìï çë ãï -

æë åþ îòâ êëí üïáüì íïî ÷å íåþ ìï ïí îï æò ë ïá üò óî íï -

äåá àïí.

þîïä æå þòì óïî ñë ôï èïî àäïú îëè óçïî èï çï îò

ôïá üë îòï òì üë îò ï øò. èå÷ âå íå þï, îëè âò îó ìò àï æï èò -

ìò âï îò ïí üå þòà àï âòì èïî àäå þòà ùò íï ïé èæå ãë þòì ãï -

ùå âï ãîïí æò ë çó äò ìüîï üå ãò ïï. èï ãï äò àïæ, àï âò -

ìóô äå þòì èò ùï çå ìï èò ïà ùäå ó äò æïì ÿòî æï ñâå äï çå

øå ìï íòø íïâ æï ùò íï ïé èæå ãëþ îòâ êïè ðï íò ïì òè çíå ëþ îò -

âò èëû éâîå þòì æïè êâòæ îå þò ìïà âòì, îë èå äòú èë íë þòì

èò èïîà øå óù ñíï îåþ äë þòì òæå ïì ïüï îåþ æï. ìïê èï ëæ

óú íï ó îòï, ïí üò èë íë þòì ïãò üï üë îåþì øåã íå þó äïæ

¸áëí æïà èòí æë þò äò þîò üï íó äò êë äë íò å þòì ìîóä -

ñë ôòì êïè ðï íòï, îë ãëîú áîòì üò ï íó äò áâåñ íå þòì èï ãï -

äò àò. àóè úï, ïèïâ æîë ó äïæ, þîò üï íó äò ãå èå þò òñå -

íåþ æíåí ûâåä èë íï àï èïî øîóüì þîò üï íåä èìöïâ îæå -

þóä àï ãï æï ìïñ âï íïæ ïâ ìüîï äò ï øò. ñâå äï þë îë üå þï

øå èëî ÷ï æï èòì ãïí òüïí öå þëæ íåí áï äå þò æï þïâ øâå þò

èï èï êï úåþ àïí åî àïæ. îï àáèï óí æï, ïõ äï üïí öó äòì

ôå îò øå òú âï äï. àïí èàïâ îë þï øò èò ï÷ íò ïà, îëè èò ìò

èë ìïõ äå ë þï óô îë ò÷ïã îå þï, âòæ îå ìõâå þò ìï. ïèòì ìï -

ùò íï ïé èæå ãëæ èå âó ðï ìó õåþ, îëè þîò üï íåä àï ÷ïì âäï

åíò àóà áèå äò óþå æó îå þï òñë ïâ ìüîï äò ò ìï æï üïç èï -

íò òì ïæ ãò äëþ îò âò èë ìïõ äå ë þò ìïà âòì. èë íë þï ìï æï

ãå íë úòæì èõë äëæ èò ìï èïî àò øå óú âï äåì, ãï æï àïî -

ãèíåì ìõâï üåî èò íå þòà, èïã îïè ïèå îò êå äò ïþë äò úò ë -

íòì üå þò æï þîò üï íå äò ïþë äò úò ë íòì üå þòú ïè ìï êòà -

õåþ çå ïî øå ÷åî æå þò ïí. ãï ìï ãå þòï, îëè èòç íòì èòé ùå âò -

ìïì ïèå îò êå äåþì ìóîà æï òú âïí èë îï äó îò èõï îå, îë -

èå äòú øå ìïû äëï þîò üï íåä àï èï ãï äò àòì ñâå äï çå èòè -

çòæ âå äò íï ùò äòï. æï èï òíú åì ìõâï ûäò å îò ïäå ãë îò ïï,


28

eseistika

îï éïú ïèë ìïú íë þò, ñë âåä øåè àõâå âï øò, æï ìïõ âå ùò èï -

òíú. ÷âå íò ìï øò íå äò ëèòì øåè æåã ïæï èò ï íå þò, îëè äå -

þòú òþ îûëæ íåí èë íë þòì óé äòì ãïí ãï ìï àï âò ìóô äåþ -

äïæ æï åì ëèò èë ò ãåì, ïé èë÷ íæíåí óêïí æïþ îó íå þóä -

íò òè ñë ôï øò, îë èå äòú ûï äò ïí ¸ãïâì èë íë þïì. èïà ùò -

íï øå òñë ïèë úï íï, îëè àï âò ìó ôïä ïæï èò ïí àï èò ùï çå

ãï åé âò ûå þò íïà ìï çë ãï æë åþ îò âò øåã íå þï æï ñó îïæ éå -

þï èò åá úò ïà òè ôïá üçå, îëè õïä õòì èæãë èï îå ë þï ãï ó -

ìïû äò ìò òñë.

îå ôëî èòì üó äïæ èë ïç îëâ íå ïèå îò êå äå þò òìåâ òè

ïçîì åñ îæíë þëæ íåí, îëè ìõâï áâåñ íå þò ÷âåí çå ùòí ïîò -

ïí. èïà èë¸ ñïâà èï ãï äò àå þò, îëè äòì ìï ôóû âåä çå

ãâìïñ âå æó îë þåí æï ãâïî úõâå íåí. èïà ïî ãï ï÷ íò ïà òí -

ôëî èï úòï, îë èå äòú ïìåà øå æï îå þåþì ðîëþ äå èï üóîì

ãïõ æò æï. ìüîï üå ãòï, èò ó õå æï âïæ èò ìò òè ðóä ìó îò ãó -

äóõ âë þò ìï, íï ùò äëþ îòâ èò÷ íå ó äòï îë ãëîú ïèå îò -

êåä àï ìï èï îï æò ìë ãóä ãîò äë þòì ãï èë õï üó äå þï òè

áâåñ íå þòì èò èïîà, îëè äå þòú èïà ïèë ïî ÷ò åì ïí ïè üêò -

úå þåí, îëè óñ âïîà.

æï âòù ñå ôòá îò åæ ãïî ïäïí ðë çå, îë ãëîú ãå íå çò -

ìò ìï æï ïìå âå îë èï å äå þòì æò æò ãïí èèïî üå þåä çå. èàå -

äò ïæï èò ï íó îò óþå æó îå þï òìïï, îëè òí æò âò æå þò, ëöï -

õå þò, áï äï áå þò, åîå þò, àïâ èëè ùë íå üë èå þò èë èåí üï äó -

îïæ úõë âå äå þïæ âò áå úòà æï ìï êó àï îò àï âò èë âòü ñó -

åà æï æï âï èïî úõåà. èìëô äò ë øò îïè æåí èï áâå ñï íïè æï -

þëè þï æï èë ùïè äï ìï êó àï îò èõï îå òè ìï þï þòà, îëè

èüîòì ãïí òúïâ æï. êò æåâ îïè æå íò ãï ï êå àåþ æï ïèïì, àó

ìï øó ï äå þïì ãï èë ûåþ íò æï! âò úòà êò, îëè åì ôå íë èå íò

íïè æâò äïæ ãïí ìõâïâ æå þï ìï èë áï äï áë ëèòì, ïí òè ìòì -

õäòì éâîòì ãïí, îëè äòì ìï øó ï äå þòà ãïî êâå óä èï îå -

ýò èåþ èï øåû äåì æï å êï íë íå þò íïà àï âò ïí àò ûï äï óô äå -

þï? æò æò õï íòï âò ñå íåþà æò áë üë èåþì — êïî ãò õïä -

õò/úó æò õïä õò, êïî ãò æï ùå ìå þó äå þå þò/úó æò æï ùå ìå -

þó äå þå þò, êï ðò üï äòì üò/êë èó íòì üò/, èïã îïè ìï êó àï îò

àï âòì èëü ñó å þï òì áúå âïï, îë èå äòú ìï þë äë ëæ ÷âåí çå

èë ïõ æåíì ãïâ äå íïì.

òìò íò, âò ìïú ïùó õåþà èìëô äòë ãï îå èëì æïú âï, ÷å èò

ïç îòà, òþ îûâò ïí, îï àï ãï ïà âòà úíë þò å îëí ìï çë ãï æë -

å þï, îëè ãï îå èëì ïëõ îå þï òãò âåï, îïú ñâå äï êóä üó -

îòì, àï âò ìóô äå þò ìï æï ôï ìå ó äë þï àï ôåì âå þòì ãï -

æïÿ îï. ïîï íï ò îò öãó ôò ïî ïî ìå þëþì òì üë îò ï øò, îë -

èåä ìïú òìå âïé èåî àåþ æå, îë ãëîú ïþë äò úò ë íòçèì,

èïã îïè ïè èï ãï äò àò æïí âïì êâíò, îëè ÷âåí ëîò øå êòà õâï

óí æï æï âóì âïà ÷âåíì àïâì — îïì âòî ÷åâà, îëè ïî âò -

úòà, æï îïì âåî âï õåî õåþà ùò íïì ùïî ãïí âÿâîò üëà?

ïþë äò úò ë íòì üå þòì ìï þë äëë ùïî èï üå þï ûï äò ïí ¸ãïâ -

æï ùï îó èï üåþ äë þïì, îë èå äòú òà õëâì áâåä èëá èå æå -

þïì èå üïæ, âòæ îå øëî ìèÿâîå üå äë þïì, òèò ìïà âòì, îëè

ãïí ìõâï âå þï ïé èë âï ÷ò íëà, ÷âåí óêå àå ìïæ óí æï øåâ -

ûäëà ïèòì ãï êå àå þï. óô îë èå üò ìï êòà õò ìïì ùëî çå

æãïì.

èìèå íòï, îëè ïæï èò ï íå þò, îëè äåþ ìïú êïî ãò ãïí -

çîïõ âï ïèëá èå æåþà, èõïîì óÿå îåí ãï îå èëì æïú âòì

ðë äò üò êïì. åìå íò, ðòî âåä îòã øò, ãï åî àò ï íå þó äò

åîå þòì àïâ æïú âòì ìïþ ÿëì ùåâ îò èàïâ îë þå þò ïîò ïí.

âôòá îëþ, ìï ÿò îëï úë üï øåâ ñëâ íæåà æï ïè èàïâ îë þï -

àï ãï èëú æò äå þï íò ãïí âò õò äëà ãï îå èëì æïú âòì ìï -

êòà õåþ øò. òìò íò èïî àäïú ïâòæ íåí îï úò ë íï äòç èòì èï -

éïä èùâåî âï äïè æå, îë èå äòú øå òû äå þï øå âï æï îëà

èéâæäòì ïì âäïì þå îë þïè æå. èæò æï îò áâåñ íå þò, îëè -

äå þòú èìëô äò ëì èå æò òì ìï àï âå øò ïîò ïí èëá úå ó äò,

úò âò äò çå þó îïæ ãï èë ò ñó îå þò ïí. èïã îïè, þë äëì æï þë -

äëì, èïà õëè ñâå äï ôå îò òéë íåì ïè ðîò âò äå ãò òì àâòì.

÷âåí ñâå äïè âò úòà åì. ïèïì òèò üëè ïî âïè þëþ, îëè òìò -

íò àòà áëì óô îë úó æò ïîò ïí, âòæ îå ìõâï åîå þò, ïîï -

èåæ èò èï÷ íòï, îëè òìò íò óô îë ùïî èï üå þóä íò ïîò ïí æï

òíïî ÷ó íå þåí áë íå þï ìï æï ðîåì üòýì. èïã îïè åì ïî íòø -

íïâì, îëè òìò íò èò ìò ë íåî àï æï æò îåá üë îå þòì îë -

äåþì øå å ìï þï èå þò ïí. åì òì áâåñ íå þòï, îëè äåþ èïú èò ï -

üë âåì àï âò ïí àò èë ìïõ äå ë þï, æï òì þò ëì ôå îë, îë èå -

äòú óæò æåì ùò äïæ èïà èò å îïï æïí ãîå ó äò. åì êåà æå -

þï òèò ìïà âòì, îëè æï òú âïí èë îï äó îò þåî êå üò èïà ùò -

íï ïé èæåã, âò ìïú àâò àëí òî ÷å âåí þë îë üå þòì ÷ï ìï æå -

íïæ. èåú æò æò ìò ï èëâ íå þòà âòü ñë æò óïîì èúò îåæ èë -

ãå þåþ çå, ëéëíæ ðòî èëà íå ë þï ìï æï ôï îò ìåâ äë þòì -

àâòì àï âò æïã âåé ùòï, îïæ ãï íïú ïî ãï èï÷ íòï òèå æò,

îëè ìïè ñï îë ãï æïî ÷å þï íå þòì èò åî øåè àõâå âï øò, àó

óìïô îàõë å þòì ìïþ ÿë øò ùïî èëæ ãå íò äò áâåñ íå þò àï âò -

ïíà èàïâ îë þåþ ìï æï èîåù âå äë þï øò ûï äò ïí ìïì üòê æï

ìùîïô îå ôëî èåþì ïî ÷ï ï üï îå þåí.

âôòá îëþ, åî àãâï îò øåè ùñíï îåþ äë þïï òèò ìò õïç -

ãïì èï, îëè ãï îå èë æï âòú âïà òá, ìï æïú èò ìò ôë üë ãï -

æï éå þï êïî ãïæ øå òû äå þï. èöå îï, îëè ìïè ñï îë óêò æó -

îå ìò ìïô îàõòì ùò íï øå æãïì, îëè æåä ôò íåþ ìï æï êë ï -

äï æïà âåþì ìï þë äë ëæ åèóá îå þïà ãï æï øå íå þï, òìå âå,

îë ãëîú èïà, âòíú ìï õòà èò ùï çå æï õë õïâì. ïè ýï èïæ

âõå æïâà, îëè ûï äò ïí þåâ îãïí õæå þï êå àòä æéå ë þòì,

èë îï äò ìï æï çíå ë þòì æï úå èï. åì ñâå äï ôå îò ãïí ìï -

êóà îå þòà èï øòí ãï èëè ýéïâ íæï, îë æå ìïú àï íï èåæ îë -

âå ìï çë ãï æë å þòì àâòì æï èï õï ìò ï àå þå äò íòø íå þò èîïâ -

äïæ ãï÷ íæï. ïìå àå þòï, èï ãï äò àïæ, þòî àâó äò îå ïá -

üë îå þò æï áò èò ó îò áïî õíå þò. óæï âëï, îëè àó çå èëà -

õìå íå þóä íò ïî òá íå þò ïí æï úóä íò, ïí âòí èå úò íò êë ìò

ëðå îï üëî àï æï üå îë îòì üòì ìï øó ï äå þòà ãï èë ò ñå -

íåþì èïà, èï øòí èë óà èåí äïæ óí æï âå äë æëà óþå æó -

îå þïì óþå æó îå þï çå. åîëâ íó äë þòì æï åêë íë èò êòì

ìîó äò ãï íïæ ãó îå þï òèòì èë èïì ùï âå þå äòï, îëè ïìå àò

îïè èëõ æå þï.

àïí æï àï íë þòà òç îæå þï òè èë ìïõ äå ë þòì îòú õâò,

îë èåä àïú ïî ãï ï÷ íò ïà ìïõä-êï îò. ïèïì àïí, òèï àòú,

âò ìïú ïîï ìïê èï îò ìò êâå þòì ãï èë ó÷ íæå þïà èàå äò îò ãò

æï ï âï æå þï íò. âãó äòì õèëþ üó þåî êó äë çòì ãïâ îúå äå -

þïì íòó-òëîê ìò àò øò. ïè ôëí çå ÷âåí óô îë èå üïæ

ãâÿòî æå þï ùïè äå þòì èò éå þï. ìüï þò äó îë þò ìï æï åêë -

íë èò êóî øå ìïû äåþ äë þï àï ðò îë þåþ øò èå æò úò íï øåá -

èíòì óî÷ æï ï âï æå þï àï æòæ ûïä îï ë æå íë þïì. ïîò ïí òìò -

íòú, âòíú ôòá îëþì, îëè êïî ãò òá íå þï, àó ãï æï øå íå þòì

ãçïì æï âïæ ãå þòà æï ïè áâå ñï íï çå æïâ üë âåþà íïê äå þïæ

æåì üîóá úò óä ûï äåþì. íå þòì èò åî ùïî èë ìïõ âòà èë èï -

âïä øò óí æï òñ âíåí ïæï èò ï íå þò, îëè äå þòú æï ï æïì üó -

îå þåí, îïú ÷âåí ãï âï êå àåà. èï ãï äò àïæ, þòî àâó äò

íïî ÷å íå þòì ïæ ãòäìïè ñë ôå äò… ãïî æï ïèò ìï, óí æï ïî -


29

eseistika

sad waiyvan sadaursa

ìå þëþ æåì èæò æï îò æï ãï èëú æò äò ïæï èò ï íó îò úò âò äò -

çï úò å þò, îëè äåþ ìïú åúë æò íå þïà, àó îë ãëî êåà æå þï

åì ñâå äï ôå îò æï àâò àë íïú øåá èíò ïí èïì. èïã îïè åì ïç -

îò æéò àòæ éå íïê äåþ èë ìï äëæ íå äò èå÷ âå íå þï.

ùïî èë òæ ãò íåà, îë ãëî ãïâ îúåä æï òï îï éò ïè óò èå -

æë þòì ìï ôïî áâåø æï îï ë æåí èå üï æïï øå ìïû äå þå äò íò -

¸ò äòì üó îò ëèòì ãï ÷å íòì ìï øòø îë å þï. úõï æòï, ãï îå èëì

æïú âòì ðîëþ äå èå þò ïìå àò ïîïì æîëì ñë ôò äï.

âòæ îå æï âïè êâòæ îåþ æåà èøâò æë þï ìï æï ùåì îòãì,

îë ãëîú ôï ìå ó äë þåþì, æï âòì ùïâ äò æåà æï âò íï õëà òì,

îëè ÷âå íò ìï êó àï îò êå àòä æéå ë þï ÷âå íò èå çëþ äòì ãïí -

âò àï îå þïì ãó äòì õèëþì, âå îï íï ò îïæ æï âåõ èï îå þòà

üîë ðò êóä üñå åþ ìï æï êë ï äï æïà âåþì. àïâì âï÷ âå íåþà

àòà áëì ñó îïæ éå þïì âïá úåâà óô îë èíòø âíå äë âïí æï

èüêòâ íå óä ðîëþ äå èåþì. åì àâïä àèïá úë þï æï ìï êó àï -

îò àï âòì èëü ñó å þïï. ïèòì ãï èë åÿ âò èò÷ íæå þï, îëè òìå

âòè ñë ôå þòà åø èïê àïí ùâå ó äå þï çå, àâò àë íïú ïî âò úòà.

âôòá îëþ, ãâÿòî æå þï ìïè ñï îëì ïõï äò, æïõ âå ùò äò

õåæ âï, ìïì üò êò õåæ âï, îë èå äòú óïîì òü ñâòì åã çë üò -

êóî ìò ï èëâ íå þï çå æï ðòî âåä íëî èïæ ãï òõ æòì òèòì øåã -

íå þïì, îëè ÷âåí âïî ìå þëþà, îï àï âïì ùïâ äëà ãë íòâ îó -

äò áúå âï èïà, âò ìïú íïê äå þïæ ãï ó èïî àäïà. âþå æïâ æï

ïèïì ãàï âï çëþà òèò üëè, îëè èò èï÷ íòï, ïè ýï èïæ èòé ùå ó -

äò ùïî èï üå þå þò ãï îå èëì æïú âïì àïí æï êïâ øò îå þòà æï -

èïî úõå þïì óô îë ¸ãïâì. îïì âóø âå äòà âå øï ðåþì, àó

æïâ êïî ãïâà çéâïì? àó çéâï æïâ êïî ãåà, îë ãëî âòõ -

ìíòà ïü èëì ôå îëì? îò ìò ãï æïî ÷å íï øåã âòû äòï ïìåà

ãïú õï îå þóä ãïì õâò ìå þï-ãï ñòæ âòì ðò îë þåþ øò? èï øòí,

îë úï âñò æòà üñå åþ ìï æï òï îïéì, þïâ øâåþ ìïú êò. ãï îå -

èëì æïú âòì ñë âå äò ìïü êò âï îò ïæï èò ï íòì ìïü êò âï îòï.

úò âò äò çï úòï åêë äë ãò ïï, îë èå äòú æï ò êïî ãï. âå îï íï ò -

îïæ ùòí âåî ùï âïäà, àó âåî øåâ ûäåþà èòì îå ï þò äò üï -

úò ïì. óæï þó îò ïæ ãò äò æò æò õï íòï ãó äòì õèëþì úò âò -

äò çï úò ò æïí ãïá úå âïì. èò èï÷ íòï, îëè óï îò óí æï âàáâïà

úò âò äò çï úò òì ïìåà ãï ãå þï çå. óí æï âï éò ï îëà, îëè

ïæï èò ï íòì ïî ìå þë þï ïè ìïè ñï îë øò óíò âåî ìï äó îò æï

æï óû äå âå äòï, æï æï âó êïâ øò îëà ÷âå íò çîóí âï æï òèå -

æò úò âò äò çï úò ïì, ìõâï øåè àõâå âï øò æò æò ìïô îàõòì ùò -

íï øå âï ñå íåþà ìï êó àïî ðò îëâ íå þïì, îë èå äòú íïè æâò -

äïæ ñâå äï úëú õï äò ëî ãï íòç èòì óþå æó îå þòì àï âò æï

àï âòï. øå æå ãò êò ñâå äï úëú õï äò ëî ãï íòç èòì æïî æòï.

òí ãäò ìó îò æïí àïî ãèíï

ÍÒ ÍË ÜÄÏ ØÏ ÛÅÈ


30

`po e zia iba de baqa o si dan!~

uk ra i nis sa gan ge bo da sru luf le bi an

elCs lat vi a Si ra ul Ci la Ca vas ga das ces

pres ti Ju li sa er Ta So ri so jil do —

franc kaf kas sa xe lo bis oq ros me da li.

sa ze i mo Ro nis Zi e ba ga i mar Ta as pa zi as

saxl-mu ze um Si, du bul ta Si, sa dac po e te -

sam Ta vi si cxov re bis uka nas kne li wle bi

ga a ta ra. me da li, ro gorc iT qva, èv ro pu -

li da msof lio li te ra tu ris gan vi Ta re ba -

Si Tval sa Ci no dam sa xu re bi saT vis~ da jil -

do e buls pi ra dad xe lov ne ba Ta ev ro pu li

kav Si ris pre zi den tma, aka de mi kos ma mi ros -

lav kli ver ma ga das ca.

un da aRi niS nos, rom ad re ana lo gi u ri

me da li ga da e caT no be lis pre mi is la u re -

ats, mwe ral aleq san dre sol Je ni cins (Sar -

San), ia po nel pro za i koss ha ru ki mu ra ka -

mis, mwe ral-qals el fri da eli neks, ag reT -

ve ki no re Ji so rebs sti ven spil bergs da mi -

loS for mans. arc sa qar Tve lo Si da arc

uk ra i na Si jer je ro biT ara vis da um sa xu -

re bia es ma Ra li jil do.

lat vi a Si Ci la Ca vam, po et ma da mwe ral -

ma, fi lo lo gi ur mec ni e re ba Ta doq tor ma,

uk ra i nis xe lov ne ba Ta dam sa xu re bul ma

moR va wem — brwyin va led Tar gmna swo red

as pa zi as po e zia.

— ro de sac lat vi a Si Ca mo ve di, ara fe ri vi co di

as pa zi a ze. Tum ca, ra sak vir ve lia, msme no da ra i ni sis

sa xe li. miR we u liT ar dav kma yo fil de bi. uk ve ga vam -

za de oi ar va ci e ti sis wig ni, ro mel sac di di xa nia

vic nob da miy vars.

— da u je re be lic ki aris, rom aseT pos tze yof -

ni sas Se iZ le ba Se moq me de bi Ti mu Sa o bac gas wio!

— amas sa ku Ta ri dro is xar jze va ke Teb. Sin rom

vbrun de bi, vax Smis Sem deg, ma Sin ve sa wer ma gi das mi -

vuj de bi da vmu Sa ob ma nam de, sa nam ara qa Ti ga mo mec -

le ba! Cve u leb riv es xde ba xol me Ra mis or sa aT ze.

mi veC vie ase cxov re bas. sxva Ta vi su fa li dro ub ra -

lod ar ga maC nia. Ce mi Zi ri Ta di sa mu Sa oc xom un da

Se vas ru lo. ne bis mi er mo men tSi mzad un da vi yo, rom

ga vem gzav ro ama Tu im Ro nis Zi e ba ze, xa nac - mi Re ba -

ze, sa dac das wre ba me va le ba pro to ko lis mi xed viT.

— ro gor iba de ba po e tu ri stri qo ne bi?

— po e zia spon ta nu ri ram aris. stri qo ni Se iZ le ba

gaC ndes ne bis mi er mo men tSi. mTa va ria - mo as wro mi si

da max sov re ba. me re ki SeZ leb ga ag rZe lo. ar se bi Tad

leq si iba de ba qa o si dan. ana ax ma to vas ekuT vnis sa -

xel gan Tqmu li stri qo ne bi: `Tqven rom ico deT, rag -

var nag vi dan iba de bi an Cve ni leq se bi...~ ne bis mi e ri

wvril ma ni mi giy vans fiq rsa da gan sjam de. Ce mi amo ca -

na isaa, rom Cvens ir gvliv mi mo fan tu li sag ne bi ra -

Rac er Ti an mwyob rSi Ca va ye no.

dmit ri mar ti

`ves ti~, 2007 w., 28 iv li si.


va le ri za i ce vi

ra i ni si,ro gorc sa Su a le ba

in teg ra ci i sa

dip lo mat ma xe li moh ki da lat vi u ri

li te ra tu ris pro pa gan das er Tba Sad or

qve ya na Si

ax la xan lat vi a Si, uk ra i nis sa el Co -

Si Jur na lis tebs wa rud gi nes fri ad sa -

in te re so wig ni `ra i ni si da as pa zia. sam -

fe ra mze~. xo lo riT aris igi sa in te re -

so — amas qve moT vit yviT.

sam ni er TSi

maS riT aris uni ka lu ri es ga mo -

ce ma? jer — er Ti imiT, rom wig ni ga -

mo ce mu lia sam ena ze - lat vi ur ze, uk -

ra i nul sa da qar Tul ze. me o rec, erT

ga re kan qveS pir ve la daa Tav moy ri li

me uR le Ta — ra i ni si sa da as pa zi as

leq se bi, dRi u ris Ca na we re bi da we ri -

le bi. am ga mo ce mis kon sul tan tis, fi lo lo gi is doq -

to ris ia nis za li ti sis sit yviT, am gva ri ram lat vi -

ur ga mo ce meb Sic ki ar yo fi la. me sa mec — ide is av to -

ri, kre bu lis Sem dge ne li da mTar gmne li (uk ra i nul -

sa da qar Tul ena ze) gax lavT uk ra i nis sa gan ge bo da

sru luf le bi a ni el Ci lat vi a Si ra ul Ci la Ca va.

sxva Ta So ris, es uk ve 83-e (!) wig nia mis Se moq me de -

biT bi og ra fi a Si. ami to mac, ga zeT `Ca sis~ ko res pon -

den tma sca da ga er kvia dip lo ma tis po e tu ri cxov re -

bis de ta le bi.

— Tqven ram den ena ze werT?

— si mar Tle rom giT xraT, me vwer qar Tu lad. me var

qar Tve li po e ti, ro mel mac icis leq se bis we ra uk ra i -

nul ena zec. mar Ta lia, ru sul zec mic dia, mag ram es

mxo lod cdad dar Ca. ase vit yo di: es iyo cda imi sa, rom

sa ku Ta ri Ta vi saT vis da mem tki ce bi na, esec Se miZ lia-

meT qi... me vTvli, rom po e ti un da wer des de da e na ze,

mag ram ise mox da, rom uk ra i nul zec co ta o de ni leq se -

bi ro di da mi we ria da es ena Cem Tvis TiT qmis mSob li u -

ria. me xom uk ve or mo ci we lia vcxov rob uk ra i na Si.

ena ki e vam de mi giy vans

— ra ul Sal vo viC, Tqven ki ev Si stu den tu ri

gac vliT Ca mo sul xarT...

— di ax, aq Ca mo ve di, ro gorc Tbi li sis uni ver si te -

tis Jur na lis ti kis fa kul te tis me sa me kur sis stu -

den ti, ro gorc ma Sin me go na, or wli an sta Ji re ba ze, ra -

Ta uk ra i nu li ena da li te ra tu ra Se mes wav la ki e vis

uni ver si tet Si (Tum ca kvlav viT vle bo di Tbi li sis

uni ver si te tis stu den tad). Cem Tvis es iyo pres ti Jis

saq me, ra Rac na i ri pro fe si o na lu ri pa tiv moy va re o bac

ki eT qmis. ki ev Si ori we li dav ya vi da, Ce mi Txov niT,

sta Ji re ba ki dev er Ti wliT ga mig rZe les, ram de na dac

uk ra i na Si qar Tu li kul tu ris dRe e bi saT vis em za de -

bod nen — im xa nad (1969 wlis ma i si) es iyo Zal ze mniS vne -

lo va ni mov le na. ma Sin ki ev Si ga mo sa -

ce mad mzad de bo da qar Tvel po et Ta

da pro za i kos Ta aTo biT wig ne bi da

me, ro gorc dam wye bi po e ti-mTar -

gmne li mTli a nad vi ya vi Caf lu li mu -

Sa o ba Si. mi ko la ba Jan ma re daq to rad

mi miw via uk ra i nul sab Wo Ta en cik lo -

pe di a Si. pi ra di mo ti vic mqon da — aq

er Ti qa li Se miy var da da co lad Se -

vir Te; Ce mi ia ki jer isev stu den ti

iyo, ro ca me swav la da vam Tav re. is

er Ti kur siT Ca mom rCe bo da. gar da

ami sa, 1970 wels ga moq vey nda Ce mi pir -

ve li wig ni, vla di mer so si u ras leq -

se bis Tar gma ni — `wi Te li zam Ta ri~.

im xa nad vTar gmni di, Zi ri Ta dad, uk -

ra i nu li dan qar Tul ze; xo lo qar Tu -

li dan uk ra i nul ze sa Tar gmne lad

jer ar vi ya vi mzad. da mi ko la ba Ja ni -

is ki sa qar Tve los di di me go ba ri iyo

— ar maC qa reb da. Tu ki ra mes mir Cev da, es iyo - Tar gmna

swo red uk ra i ne li po e te bi dan da iw yeo.

Cve nebs — Se niS vni saT vis

— ra ul Sal vo viC, el Cis pos tze da niS vnam de

Tqven mu Sa ob diT erov ne be bis saq me Ta mi nis tris

mo ad gi led...

— im dros, ro de sac am Ta nam de bo ba ze dam niS nes,

uk ra i na Si cxov rob da 52 mi li on ze me ti ada mi a ni, ro -

mel Ta gan 14 mi li o ni — erov nul um ci re so ba Ta war -

mo mad gen le bia. mar Ta lia, am ada mi a nebs ma in cda ma -

inc ar eWaS ni ke baT, ase rom eZa xi an, mag ram ra ga ew yo -

ba, es sa yo vel Ta od aRi a re bu li ter mi nia... uk ra i na -

Si ar se bobs un gru li, ru mi nu li, bul ga ru li, ber -

Znu li, po lo nu ri di as po re bis kom paq tu ri bi nad ro -

bis ad gi le bi... da ka no nis Ta nax mad, erov nul um ci -

re so ba Ta yve la war mo mad ge nels Zi ri Ta di erov ne -

bis Ta nas wo ri uf le ba ni aqvT. da sa xel mwi fo Ta vis

Tav ze iRebs am ada mi a ne bis su li er moT xov ni le ba Ta

uz run vel yo fas. swo red am sa kiT xTa ga daW ris ko -

or di na ci as ve we o diT. uk ra i na Si ga mo dis 60-ze me ti

ga ze Ti erov nul um ci re so ba Ta eneb ze (Tu ki ar mi -

vaT vliT ru sul enas, ro mel zec ma Ti ode no ba ga ci -

le biT di dia). li te ra tu ris mTa var ma re daq ci am

erov nul um ci re so ba Ta eneb ze ga mos ca 500-ze me ti


31

raul CilaCava

da sa xe le bis wig ni — bul ga rul, ga ga u zur, un grul,

ru mi nul, ber Znul, bo Sur da a.S. eneb ze. ki ev Si moq -

me debs so lo mo nis sa er Ta So ri so uni ver si te ti, xo -

lo ma ri u pol Si — in sti tu ti, ro me lic uS vebs ber -

Znu li enis mas wav leb lebs. kul tu ris erov nul uni -

ver si tet Si ar se bobs eT no kul tu ro lo gi is ka Ted -

ra, ro me lic am za debs me ne je rebs erov nul-kul tu -

ru li mSe neb lo bis sa kiT xeb Si. sxva Ta So ris, am umaR -

les sas wav leb leb Si Ce mi prog ra miT vas wav li di

erov nul um ci re so ba Ta li te ra tu ris is to ri as.

fu li wig nis ga mo sa ce mad

— batono el Co, Cvens dro Si wig nis ga mo ce ma

ara im de nad sax la for Toa, ram de na dac sa xar jo.

Tqven ro gor ga ar TviT Ta vi am si tu a ci as?

— er Ti ke Ti li ka ci Se mo me ya ra (ici nis). va si li

mel ni ki hqvia. ma miT uk ra i ne lia, de diT - lat vi e li.

Cven er Tma neTs Sev xvdiT sru li ad sxva sa kiT xe bis

gan sa xil ve lad, mag ram wig nze rom Ca mo var da sit yva,

ide am mo xib la igi da miT xra: àm pro eq tis xar jebs me

ga vi Reb!~ pir ve li stri qo ni am ga mo ce ma Si ga moC nda

wels, 25 ian vars, wig nma ki dRis si naT le ixi la 15 ma -

iss! fan tas ti ku ri va de bia!

— vin gex ma re bo daT wig nis Seq mna Si?

— lat vi u ri teq stis sa mec ni e ro kon sul tan ti da

re daq to ri gax ldaT fi lo lo gi is doq to ri ia nis za -

li ti si, uk ra i nul teqsts Tvals adev neb da Ce mi me uR -

le ia, sa el Cos sxva Ta nam Srom le bic mex ma re bod nen...

— ra ul Sal vo viC, ro dis Ra as wreb diT?

— mu Sa o bas Se vu de qiT zam Tar Si, ro de sac ad re

Ram de ba. ho da, yo vel Ra mes sa wer ma gi das Tan va ta -

reb di...

— da vin wa i kiT xavs Tqvens wigns?

— Tvis bo los mo vaw yobT mis far Te pre zen ta ci as.

amas moh yve ba war dge na uk ra i na sa da sa qar Tve lo Si.

wigns gav gzav niT umaR les sas wav leb leb Si, bib li o -

Te keb Si, sa el Co eb Si, kul tu ris cen treb Si. es mxo -

lod sap re zen ta cio ga mo ce ma xom ar aris — igi sa Wi -

roa imi saT vis, ra Ta Cve ni qvey ne bis xal xe bi ga ec non

lat vi ur kul tu ras, mis sa u ke Te so ni mu Sebs.

ga ze Ti `Cas~, 2007 w., 21 iv ni si


32

ÈÀÏ ÂÏ ÎÒÏÈÌÏ ÕÒ ËÞÌ ÃÁËÍ ÆÅÌ

ÌÏÀ ÁÈÅ ÄÒ

ØË ÎÅ ÍÏ ÚÒÂ ÁÏ ÎÏØ ÂÒ Äsesaubreba

murman jinoria

èï üï îå þå äò èò æòì, óìïì îó äë þòì ãçïì èò óñ âå þï… ïá

ñâå äïì àï âò ìò ïæ ãò äò ïáâì, çë ãò èå èïí áï íåï, çë ãò ùò íï âï -

ãëí øò çòì, çë ãò åî àåþ ìïú ïæ ãò äò óêï íï îò ãåþ øò åî ãëà.

úë üï èë øë îå þòà, åî àò, ìï êó àï îò üîïí ìðëî üòà, èïî üë,

àï âòì ïî ÷å óä ãçïì åî àãó äïæ èò óñ âå þï… ïìå ùïî èë óæ ãå -

íòï èìï õò ëþ èóî èïí öò íë îò ïì ìï êó àï îò úõëâ îå þï. úõëâ -

îå þï, îë èå äòú àå ïüîì óû éâíï.

èå ëú íå þåï, îë èïí üò êë ìò, ãóä ùîôå äò, òø âò ï àò ðòî æï -

ðò îë þòà ãï èëî ÷å ó äò. ñë âåä àâòì òèïì äï ðï îï êëþì, îï ìïú

ôòá îëþì æï ìï óþ îëþì íå þòì èò åî àå èï çå.

ùåîì, õï üïâì, èéå îòì, ïõïä ãïç îæåþì èìï õò ë þòì ëì üï -

üë þïì ïì ùïâ äòì, îå ýò ìó îï øòú ìúï æï þå æò, èïã îïè ðòî âåä

îòã øò, òì èìï õò ë þòï. èìï õò ë þò, îë èåä ìïú ïáâì ìï êó àï îò

ìïà áèå äò. ïèò üëè, èòì àâòì èíòø âíå äë þï ïî ïáâì åðò çë -

æóî àó èå ë îå õï îòì õë âïí îë äåþì, èàï âï îòï, ìï êó àï îò

àï âò ìï æï ìï êó àï îò ìïà áèå äòì ûò å þï, èò ìò ðëâ íï æï èï ñó -

îåþ äïè æå èò üï íï. ïìå øå òá èíï ¸ïè äå üò, êåí üò, æëí-ýó ï íò,

àï èïç òïø âò äò, ìë ìò êë, èï èï òë îï èò… ãïí ìõâï âå þó äò ïæï -

èò ï íå þò, ãïí ìõâï âå þó äò îë äå þò.

— àáâåí ôïá üëþ îò âïæ, ìïè ìï õò ë þë õå äëâ íå þòì

ñâå äï ýïí îøò ãï èëì úï æåà àï âò, òàï èï øåà àå ïü îøò,

ìï üå äå âò çòë ìðåá üïê äåþ øò, èõïü âîóä ôòä èåþ øò,

ìå îò ïä øò, îå ýò ìó îï øòú ìúï æåà þå æò. îï òñë åì ñë -

âå äò âå, ìï êó àï îò ûï äå þòì èë ìòí öâòì èúæå äë þï æï

ìï êó àï îò àï âòì ûò å þï àó èîï âïä ôå îëâ íå þòì ìòñ âï -

îó äò?

— îïú àáâåí ÷ï èëà âï äåà, åì ñâå äï ôå îò, øå ìïû äëï,

ïõïä ãïç îæë þòì ùäåþ øò ãï óà âòà úíë þò å îåþ äïæ õæå -

þë æï, èïã îïè îïú ùäå þò èë èå èï üï, âï ï íï äò çåþ, îëè

ñë âåä àâòì æï ñâå äï çå èå üïæ, ìï êó àïî ðîë ôå ìò ï øò

èï òí üå îå ìåþì îï éïú ïõï äò ïèëâ õìíï, ÷åè àâòì óú õë

ïü èëì ôå îë øò ïé èëâ ÷íæå. èàï âï îòï, ìóä ìõâï, ÷åè àâòì

óú íëþ èæãë èï îå ë þï øò ãï æï âò íïú âäë, ÷å èå þó îïæ âòã -

îûíë æï ïèëâ õìíï: ãï äïê üò ë íòì, üå îåí üò ãîï íå äòì

ðë å çòï, ¸ïè äå üòì, æëí-ýó ï íòì ðîëþ äå èï æï øåè æåã åì

ñâå äï ôå îò èò âò üï íë èï ñó îåþ äïè æå, èï ìïú âïã îûíë þò -

íë òì, îï ìïú èå âãîûíëþ æï ãïí âòú æò.

òèò üëè êò ïî âòî ÷åâ äåáìì ïí îë èå äò èå ãèòîì, îëè

òì ðë ðó äï îó äòï. ðò îò áòà, ðï üï îï, èå ë îå õï îòì õë âïí

îë äåþ øò õøò îïæ óô îë èå üòï èë ìï ûåþ íò æï ïèë ìïõ ìíå -

äò. ïèò üëè ïî èïáâì ãï èëî ÷å ó äò îë äò. óþ îï äëæ, èï -

ãï äò àïæ, ãï äïê üò ë íòì ðë å çò ï øò øå òû äå þï óô îë þåâ -

îò îïè ïé èë ï ÷ò íë, âòæ îå ìïæ èå ìõâï ãïí. ïá äò îò êïú

ïîòì, ðï àå üò êïú, ãèò îë þïú æï óìó ìó îë þïú (òìå âå,

îë ãëîú þåà ̧ ë âå íòì øå èëá èå æå þï øò). ñâå äï ôå îòï, àï -

âò ìò ñâå äï ôå îòà. ãï äïê üò ë íò òìåà ôå îåþì ïã íåþì,

îë èå äòú ÷âå ó äåþ îò âò èëê âæï âòì àâòì àòà áèòì øå óè -

÷íå âå äòï, îïæ ãïí òì, úíë þò äò ôåî àï ìðåá üîòì èòé èï

�


dialogi

dialogi

õå æïâì, îïú êò ïæï èò ïí èï òúòì æï ìùë îåæ åì ïîòì ìï òí -

üå îå ìë.

— ñë âå äò âå çå èëà áèó äòì øåè æåã, îï æïã î÷ïà

ìïà áèå äò?

— ìïà áèå äò ïæï èò ïíì ñë âåä àâòì ïáâì, ìï íïè úõëâ -

îëþì æï ïòí üå îå ìåþì åì úõëâ îå þï, ïòí üå îå ìåþì ïèëõ -

ìíïì èò ìò ïî ìò, ùïî èïâ äë þï àó ìï êó àï îò æï íòø íó äå -

þï. ïèëõ ìíïì óïè îï âò øå êòà õâï,

îïú ÷âåíì ìò úëú õäåì àïí ïõ -

äïâì. èìï õò ëþ èï ìï êó àï îò

ìïà áèå äò ìúå íï çå, ìðåá üïê -

äøò àï èï øòì æîëì óí æï àáâïì

æï ïîï îë èå äò èå òí üåî âò ó ìï

àó ìï üå äå âò çòë ãï èëì âäï øò.

èå ïìå èò èï÷ íòï.

èï ñó îå þåäì óí æï ãï æïì -

úå, ïã îûíë þò íë òì, îïú èòì -

àâòì öåî êò æåâ ïî ïîòì þë -

äëè æå ãïî êâå ó äò, ïõ ìíò äò

æï ãï æïì úå åì ñâå äï ôå îò

åèë úò ó îïæ, ãóä ùîôå äïæ,

ñë âåä ãâï îò ðë çò ë îë þòì ãï -

îå øå. ìõâï íï ò îïæ, øå òû äå þï

èë å ùë íëì øå íò àï èï øòì ãï -

îåã íó äò ôëî èï, èïã îïè øò íï -

ïîìì âåî ÷ïì ùâæå þï. èìï õò ë þò

ìùë îåæ èï øòí ãîûíëþ íå üï îå -

þïì, îë æå ìïú øåíì ìó äò åî

ìïè ñï îëì ïçò ï îåþ èï ñó îå -

þåäì.

— àáâåí åî àò èìï õò ë þòì

àå ïü îøòú àï èï øëþà, îïú

ïä þïà ìïê èï ëæ îàó äòï, ïé -

èë÷ íæå èïî üë èï ñó îåþ äòì

ðò îòì ðòî æï ãï æïì úå èïì òì,

îï ìïú àï âïæ ãîûíëþ?

— îï àáèï óí æï, óæò æå ìò âïý êï úë þï ìÿòî æå þï, èïî -

üë ãï èëõ âò æå ìúå íï çå æï, îë ãëîú çå èëà ïé âíòø íå,

ìï êó àï îò ìïà áèå äò óà õîï èï ñó îå þåäì. èïã îïè òúòà,

ïèï çå ùò íïì ùïî ïîú èò ôòá îòï. þï üëí êë üå èï õï îï ûåì

÷ï èë ñï äò þå þó äò ¸áëí æï åî àò èìï õò ë þòì àå ïü îò, èò -

èòù âòï æï èåú âò àï èï øå. èìï õò ë þò òèïì êò ïî óí æï ôòá -

îëþ æåì, ìï çë ãï æë å þòì îë èå äò èå íï ùòäì àï âò èë ï ùë -

íëì æï èï âïí àï êå àòä ãïí ùñë þï æï òè ìï õó îëì. èàï âï -

îòï, èìï õò ëþì ãáëí æåì ìïà áèå äò æï ïî øå ãåû äëì åì

ìïà áèå äò ïî óà õîï èï ñó îå þåäì.

— àáâåí àå ïü îï äóî òí ìüò üóü øò èìï õò ë þòì ëì -

üï üë þïì ïì ùïâ äòà ìüó æåí üåþì, ãïõ ìå íòà ìï êó àï îò

ìüó æòï „ìôå îë“, îïì òü ñâòà, îïè æå íïæ íò ÿò å îò

ïõïä ãïç îæï àï ë þï òç îæå þï?

— âôòá îëþ, îë ãëîú þåâî ðîë ôå ìò ï øò, ïáïú, öåî

êò æåâ ïîòì æó éò äòì, ÷ï èë ñï äò þå þòì ðîë úå ìò. øå òú âï -

äï æîë, øå òú âïä íåí ïæï èò ï íå þò. çóìü èåú íò å îå þåþ øò,

òèï âå þòç íå ìòì ìôå îë øò óô îë èåü ðîë ôå ìò ë íïäì âõå -

æïâ, âòæ îå ÷âåíì ðîë ôå ìò ï øò. ïõïä ãïç îæå þò æïí þåâ îò

èõë äëæ òèò üëè òî ÷åâì èìï õò ë þòì ðîë ôå ìò ïì, îëè ðë -

ðó äï îó äò ðîë ôå ìò ïï, ïîï æï, àó øå íò ìïá èòì ðîë ôå -

ìò ë íï äò ïî õïî, îïú æîë ãï âï, èò àóô îë ãï ãò ÿòî æå þï.

÷å èò ìüó æòï ìùë îåæ òèòì àâòì òïî ìå þåþì, îëè ïõïä -

ãïç îæå þò èòõ âæíåí, ïá óí æï òñ âíåí àó ìõâï ãïí ïîòì èï -

àò ïæ ãò äò.

— îï ìÿòî æå þï æéåì æéå ë þòà èìï õò ëþì ãïî æï íò -

ÿò ìï, îëè ìîóä ñë ôòä èìï õò ë þïæ ÷ï èë ñï äòþ æåì?

— èàï âï îòï íò ÿò, èå üò ïîï -

ôå îò. ñâå äï ïæï èò ï íò àï âò ìå -

þó îïæ íò ÿò å îòï, èïã îïè çëã -

öåî ïæï èò ï íò úæå þï, ôòá -

îëþì, îëè èìï õò ë þòì íò ÿò

ïáâì, èïã îïè èå îå ïé èë÷ íæå -

þï, îëè èò ìò ïæ ãò äò ìõâï ãïí

ñë ôò äï.

— èïã îïè õå äòì øåè øäåä

ôïá üë îåþ çå îïì òü ñâòà, íó -

àó ìï êó àïî ðîë ôå ìò ï øò

õåäì ïîï ôå îò ãòø äòà?

— îë æå ìïú ïæï èò ï íò ïîòì

íò ÿò å îò, ìï êó àï îò ìïá èòì

ðîë ôå ìò ë íï äò æï ïáâì èò çï -

íò, òì âåî ãîûíëþì ôò çò êóî

æïé äò äë þïì, þë äëè æå øå ó -

ðëâ îïæ èò ò ùåâì æï ìï õóä

èòç íïè æå. èïã îïè àó ïæï èò -

ïíì èò çï íò æï íò ÿò ïî ïáâì, èï -

øòí, íå þòì èò å îò ìòî àó äå ìï -

üïí öâå äïæ åá úå âï. àó òúò

ìïæ óí æï èòõ âò æå, ìùë îåæ

ðîëþ äå èå þòì æïû äå âïì, èòç -

íòì ïé ìîó äå þïì èë ïáâì óæò -

æå ìò ìò õï îó äò. îïè æå íòú

ãòí æï òùó ùó íë, ïîï ôå îò

ïèòà ïî ãï èë âï æï æîëì üñó -

ò äïæ æï êïî ãïâ. åì æîë ìï êó -

àïî ðîë ôå ìò ë íï äòçèì öë þòï æï ï õïî öë.

úõëâ îå þï øò, àå ïü îøò, óïè îï âò úó æò îïè õæå þï,

ïæï èò ï íå þò ñâå äï ôåî øò åöòþ îå þò ïí åî àèï íåàì, èïã îïè

èàï âï îòï, ïî ïñ âå ïè ñâå äï ôåîì, øåí àâòì, øå íò ãçòà

ùïõ âò æå, øåíì ëú íå þïì èòñ âå. èàï âï îòï ìò õï îó äò, ïæï -

èò ï íó îò óî àò åî àë þå þò, øåí êò ïî èò þï ûë ìõâïì, ðò îò -

áòà, èïì æï ï íï õå èï ãï äò àò, îëè øåí èëã þï ûëì.

— óøó ï äëæ àáâå íò ùïî èï üå þï îïè ãï íï ðò îë þï?

îï üëè æï îë æòì ãï æïù ñâò üåà èìï õò ë þë þï?

— ïîú ëöïõ øò, ïîú ÷åèì ãïî øå èë èìï õò ë þå þò ïî òñ -

âíåí. óþ îï äëæ, æå æïì àå ïü îò ûï äò ïí óñ âïî æï æï èå

æï ÷å èò ûèï òá õøò îïæ æïâ ñïâ æòà. ìåî ãë çï áï îò ï ûå,

óøïí ãò ÷õå ò ûå, âå îò êë ïí öï ôï îò ûå — òì ïæï èò ï íå þò ïîò -

ïí, îëè äåþ èïú ÷åè çå óæò æå ìò çå ãïâ äå íï èë ïõ æò íåì.

îë æå ìïú èïà âóì èåí æò, òè õå äï òè ðóä ìå þò æï òìå àò ìï -

ë úï îò ò æó èï äå þï èë æò ë æï èïà ãïí, îë èå äòú èïî àï -

äòï, ÷åè àâòì èï øòí óú íë þò òñë, èïã îï è ò ñë ãï ìï ë úï îò

æï ìï òí üå îå ìë.

èå ëà õå êäï ìïè æå ôåõ þóî àå äò èìóî æï ãï èëâ ìó -

äò ñï âò, èïì øåè æåã èìï õò ë þë þï çå âëú íå þëþ æò. ïõ äïú


33

murman jinoria

dialogi

rogor vkiTxulobT klasikas

âëú íå þëþ. ìï åî àëæ, èå ëú íå þå êï úò âïî, îïæ ãïí, àó

èå ëú íå þå ïî õïî, ïîï ôå îò ïî õïî. ïä þïà éèåî àòì íå þï

òñë, èìï õò ë þò ãïâ èõæï îò ñï âò.

þïâ øâë þï, ïõïä ãïç îæë þï — àï âïæ ëú íå þïï, íò ÿò å -

îå þïï, òèå æòï. ìïè ùó õï îëæ, îë úï òç îæå þò ïí ïæï èò ï íå -

þò, þïâ øâë þïì êïî ãï âåí õëä èå. ïîï æï, þïâ øâë þòì æï êïî -

ãâï ïîïô îòà øå òû äå þï.

— êîò üò êïì îë ãëî ïéòá âïèà, àó ãï ó éò çò ï íå þò -

õïîà ëæåì èå?

— ìï åî àëæ, êîò üò êïì æòæ ñó îïæ éå þïì ïî âïá úåâ.

÷å èò êîò üò êë ìò æï øåè ôï ìå þå äò, ðòî âåä îòã øò, èï ñó -

îå þå äòï. àó øåí ãîûíëþ øåíì èï ñó îå þåäì, èï øòí íïè -

æâò äò èìï õò ë þò õïî.

ïæï èò ï íòì øå èëá èå æå þï èàäò ï íë þï øò óí æï ïéòá -

âï æï ïîï æï úïä êå âå þó äïæ. òì ïí ïîòì øå èëá èå æò ïí

óþ îï äëæ, øåè ìîó äå þå äòï, èï îò ë íå üòï, èå üò ïîï -

ôå îò.

þåæ íò å îò õïî, îë úï èï ñó îå þåäì øåíì ãó äòì íï æåþì

óçò ï îåþ. èìï õò ë þòì ðîë ôå ìòï òìå àòï, ðò îòì ðòî õâæå þï

ìï êó àïî èï ñó îå þåäì, èìï õò ëþì øó ï èï âï äò ïî ìÿòî æå -

þï. øë àï îóì àï âåäì ïî ¸ñïâ æï êîò üò êë ìå þò, èïã îïè

óæò æå ìò íï ùïî èë å þò øåá èíï.


34

mi u xe da vad sab Wo Ta xe li suf le bis mi er ga ta re -

bu li diq ta to ru li ide o lo gi u ri po li ti ki sa, ris

Se de ga dac im pe ri o dis sa qar Tve lo Si moR va we TiT -

qmis yve la mwe ra li iZu le bu li iyo met-nak le bi aq -

ti u ro biT mdga ri yo epo qa lu ri moT xov ne bis sam sa -

xur Si, gi or gi le o ni Zem ma inc SeZ lo ise Ti na war mo e -

be bic Se eq mna, rom leb Sic Se niR bu lad da ale go ri u -

lad ga mo xa ta Ta vi si kri ti kul-opo zi ci u ri da mo ki -

de bu le ba so ci a lis tu ri ide o lo gi is mes ve ur Ta an -

ti e rov nu li po li ti ki sad mi.

ga sa ge bi mi ze ze bis ga mo, g. le o ni Zis Se moq me de ba

am kuT xiT faq tob ri vad dRem de ar qce u la spe ci a -

lu ri kvle vis sag nad, ris ga moc po e tis msof lmxed -

ve lob ri vi mrwam sis obi eq tu rad war mom Ce ni ara er Ti

sa kiT xi sa mo mav lo daa Se sas wav li da ga mo sak vle vi.

ze moT aR niS nu li Tval saz ri siT sa in te re so pir -

ve li na war mo e be bi g. le o ni Zem 1924 wels Seq mna. maT -

gan uwi na res yov li sa un da da va sa xe loT so ne ti „sa -

qar Tve lo“, ro me lic naT lad av lens av to ris kri ti -

kul da mo ki de bu le bas im tra gi ku li mov le ne bi sad -

mi, 1921 wlis Te ber vlis sis xli a ni dRe e bis Sem deg

rom dat ri al da Cven Si da 1924 wlis ag vis tos ajan ye -

biT dag vir gvin da. am leq sSi yve la fe ri pir da pir da

ara o raz rov nad iyo naT qva mi. po e ti gu lis tki vi liT

esa ub re bo da da mo ne bul sam Sob los da sur da od nav

ma inc da e a me bi na mis Tvis wylu le bi.

am erov nu li tra ge di is po e tu ri ga az re ba ga nu -

yo fe lad iyo da kav Si re bu li da ri a lis ka ris sa be -

dis we ro gax snas Tan. av to ris war mo sax viT, sis xlis

mdi na re e bi mi le kav dnen qve ya nas, rom lis „da Ceq mi li

su li“ Sxa miT iyo sav se. tra ge di as ki dev uf ro am Zaf -

reb da gac no bi e re ba imi sa, rom yo ve li ve amis Cam de ni

Cve ni ve gvar to mis na Si e ri iyo, ga dar ju le bu li kon -

do ti e ri, yve la ze di di mte ri mSo be li qvey ni sa. ube -

du re bas isic war mo ad gen da, rom ara vin Can da am kon -

do ti e ris Sem Ce re be li da da ri a lis ka ris Sem bme li:

ta ni ya mi ri ro gorc xma li elavs Cam dga ri,

vin da Ceq mi li Ce mi su li Sxa mebs da ria,

aqa fe bu la Su a Ra me, ro gorc ja ga ri,

vi Ram da id gnos, vin Se e bas ka rad da ri als,

...mo dis Sam qo ri, so Ran lu xi, dro Se bis mtve ri,

zur niT fa lan gebs mo uZ Rve ba kon do ti e ri

da Se ni sis xli ga We di li, Si SiT zan za rebs.

ale go ri u lad, al baT, sa qar Tve los gu lis xmob -

da po e ti leq sSi „vef xvic“, ro me lic ase ve 1924 wel -

saa da we ri li da 1922 wels di Rom Si mok lu li vef xvi -

sad mia miZ Rvni li. vef xvis mxat vrul sa xes g. le o ni Ze

sim bo lu ri qve teq stis mniS vne lo bas sZens. swo red

am gva ri ale go riz mi vlin de ba imis xaz gas ma Si, rom

avi be dis tri a liT gan wi rul ma vef xvma ver ais ru la

oc ne ba - „ve Rar da laS qra da ri a li“. ale go ri u lo bi -

sa da sim bo lu ro bis am Seg rZne bas ki dev uf ro gviZ -

li e rebs leq sSi aq cen ti re bu li is to ri u li faq te bi

da nos tal gi u ri sa u ba ri Zve li di nas ti e bi sa da xa -

li fa te bis da fer flil di de ba ze.

po e tis opo zi ci u ri Tval Ta xed vis ga mom xat vel

na war mo eb Ta rigs gar kve ul wi lad „wig ni „qar Tlis

cxov re bac~ Se iZ le ba mi va kuT vnoT, sa qar Tve los is -

to ri u li war su lis gax se ne biT ga Ce ni li tki vi lis

ga sam Zaf reb lad da we ri li cno bi li leq si. mi u xe da -

vad imi sa, rom Cve ni Zve li is to ri is am sax ve li es ma -

ti a ne erov nu li aR ze ve bis epi zo deb sac gvam cnobs,

av Tan dil ni ko le iS vi li

SefarviT uTqvams

sab Wo u ri si nam dvi lis kri ti kul-opo zi ci u ri asax va gi or gi le o ni Zis po e zi a Si

�


po e ti na war mo eb Si maT Se sa xeb ara fers am bobs. mxo -

lod tki vi li, Cve ni tra gi ku li war su lis gax se ne biT

qar Tve li ka cis gul Si Ca ki ru li ma ra di u li tki vi li

- ai, is um Tav re si sim bo lu ri ga sa Re bi, ri Tac „qar -

Tlis cxov re ba“ coc xlde ba po e tis cno bi e re ba Si am

leq sis mi xed viT.

riT aris es gan pi ro be bu li? ra tom iaz rebs av to -

ri Cve ni sam Sob los am gmi ru li ma ti a nis am sax vel

wigns ase cal mxri vad? riT un da iyos es ga re mo e ba

gan pi ro be bu li? am kiT xveb ze pa su xis ga ce ma dRes,

cxa dia, Zne lia, iq neb Se uZ le be lic, mag ram ma inc min -

da er Ti frTxi li va ra u di ga mov Tqva.

vfiq rob, ase Ti gan wyo bi le bis leq sis Seq mnas

uTu od Se uw yob da xels da

mZlavr Si na gan im pulss mis -

cem da is tra gi ku li mov le ne -

bi, rom le bic 1924 wlis ag vis -

to Si dat ri al da Cven Si. 1925

wlis ian var Si, ro ca es na war -

mo e bi da i we ra, qar Tu li mi wa

uk ve mor wyu li iyo qvey nis Ta -

vi suf le bis Tvis da Ru pu li ma -

mu liS vi le bis sis xliT. yo ve -

li WeS ma ri ti pat ri o ti da, ra -

Ra Tqma un da, g. le o ni Zec, uR -

rme si Tay va nis ce miT iyo gan -

msWva lu li ma mu lis Tvis zva -

ra kad Se wi ru li ra in de bi sad -

mi. sam Sob los ga Ta vi suf le bis

ro man ti ku li idea bol Se vi -

kur ma diq ta tu ram sis xlSi Ca -

ax So da gar kve u li va diT da a -

sa ma ra. um weo mdgo ma re o ba Si Ca var dni li eri xe dav -

da, rom xsna da saS ve li ar siT iyo.

da ai, swo red am sa yo vel Tao sa so war kve Ti is Jams,

ro ca xalxs ara Tu mwu xa re bis gam JRav ne bis uf le ba

hqon da war Tme u li, ara med aR frTo va ne bu li ova ci e -

biT un da ga mo e xa ta Ta vi si si xa ru li „bed ni e ri da na -

oc ne ba ri epo qis“ dad go mis ga mo, iwe re ba g. le o ni Zis

es leq si. ami to mac, yo ve li ve ze moT qmu lis gaT va -

lis wi ne biT, ara mgo nia, sa fuZ vel mok le bu li iyos

va ra u di imi sa, rom gar da aS ka rad ga mo xa tu li saT -

qme li sa, leqss fa ru lad, Si na ga nad na gu lis xme vi

qve teq stic ga aC nia. ker Zod, sa qar Tve los is to ri i -

dan moS ve li e bu li tra gi ku li mo men te bis gan zo ga -

de bu li gax se ne biT po e ti ara pir da pir mkiT xvels im

Tval saz ris sac ga num tki ceb da, rom far-xma li ar

un da dag ve ya ra, gu li ar gag vte xo da da su liT ar

dav ce mu li ya viT, rad ga nac msgav si sis xli a ni dRe e bi

war sul Sic mrav lad hqo nia sa qar Tve los.

Ce mi az riT, „wig ni „qar Tlis cxov re ba~ am qve teq -

stis ga mom xat ve li leq si caa, rwme ni sa da ime dis ga saR -

vi veb lad da we ri li leq si. sam Sob los ca ze nis li viT

da fe ni li Sa vi dro Se bi, sis xliT da or Tqli li xmle bi,

kvam lSi ab Rav le bu li xa re bi Tu dam wvar-da bu gu li na -

sax la re bi, ra zec ase gul dam duR ru li go debs po e ti,

vfiq rob, mxo lod sa qar Tve los is to ri u li war su lis

wi a Ri dan arek li li koS ma ru li STa beW di le be bi ki ar

aris, ara med xu Ti o de Tvis wi naT qar Tul mi wa ze dat -

ri a le bu li tra ge di is uSu a lo ga mo Za xi li caa.

aq ve ima sac vit yvi, rom arc leq sis da we ris ad -

gil mde ba re o bis mi Ti Te ba un da iyos sas xva Ta So ri so

faq ti. g. le o ni Ze xom Zal ze iS vi a Tad, sul Ti To-

oro la Sem Txve va Si, Tu mi u Ti Tebs Ta vi si na war mo e -

bis da we ris ad gils. „wig ni „qar Tlis cxov re ba“ swo -

red ase Ti ga mo nak lis Ta ga nia. igi ana nur Si da u we ria

po ets — Cve ni is to ri i dan kar gad cno bil am erT-erT

gan Tqmul ci xe-si mag re Si, ro me lic Sua sa u ku ne eb Si

Crdi lo e Ti dan da ri a lis xe o biT mo ma val gzas uke -

tav da Cve ni sam Sob lo sa ken

daZ rul uricxv ga dam Ti els.

war su lis po e tu ri gan cda

g. le o ni Zis Se moq me de ba Si xSi -

rad sim bo lur-ale go ri u li

qve teq ste bi Ta da mi niS ne be bi -

Taa gam Zaf re bu li. am Tval saz -

ri siT, me tad sa in te re soa „Zve -

li sa qar Tve lo“, 1924 wlis ag -

vis tos ajan ye bi dan ram de ni me

Tvis Sem deg da we ri li leq si. am

ga re mo e bas aq imi tom vus vam

xazs, rom mas Si na gu lis xme vi

qve teq sti ram de nad me swo red

am sis xli an tra ge di as Ta na caa

ara pir da pir da kav Si re bu li,

Tum ca leq sSi, xi lu lad, sxva

ar se biT faq to rebs eq ce va yu -

rad Re ba.

po e ti gu lis tki vi liT xa tavs Su a ze TaR ga po bil

ek le si as, ro me lic xavss da u fa ravs, da amiT mig va -

niS nebs, ro gor ga u cam tve re bia da Se u mus ravs ul -

mo bel Jam Ta svlas Cve ni is to ri u li ar se bo bis es

erT-er Ti sa i me do da say rde ni. leq sSi Sem Txve viT

araa aq cen ti re bu li, rom es Se mus ru li ek le sia

erek les dro in de lia. tra ge di is gan cdas ki dev uf -

ro aZ li e rebs xaz gas ma imi sa, ro gor da am sxvria

drom, axal ma vi Ta re bam, am ek le si as Tan da kav Si re -

bu li rwme na, ro gor Se aq cia mas xal xma zur gi. leq -

sis um Tav re si mi zan swraf va swo red am vi Ta re bis aq -

cen ti re baa. av to ri SeZ rwu ne bu lia, rom Jam Tas -

vli sa gan ga be di Te bul ek le si a Si er Ti mor wmu nec

ki ar sad Cans. ir gvliv Sem za ra vi myud ro e ba ga me fe -

bu la da dan gre ul ked leb ze xav si bi bi nebs, xav si -

siZ ve li sa da war mav lo bis es ma ra di u li sim bo lo.

qve ya nas TiT qos pat ro ni da Wi ri su fa li da le via.

mrav lis mTqme lia is sim bo lu ri faq ti, rom am sa so -

war mkve Ti mdu ma re bi dan po e tis cno bi e re ba Si amo -

iz rde ba lan di ta nab jri a ni ra in di sa, ro me lic Su -

a Ra mis si Cu me Si mwa red dah qvi Ti nebs am ga par ta xe -

bul nan gre vebs. vin aris igi da ras das ti ris ase um -

weo da gul mok lu li, amis mix ved ra su lac araa Zne -

li saq me.


35

giorgi leoniZe


am ta nab jri a ni ka cis sa xiT g. le o ni Zem sa so mix di li

da gaw bi le bu li Cve ni wi na pa ri dag vi xa ta, vis mi e rac

qvey nis Ta vi suf le bi sa da rwme nis da sa ca vad daR vril

sisxls ama od Ca uv lia. igi xe davs, rom mi si sam Sob lo

kvla vin de bu rad da mo ne bu lia, rwme nac Se mus ru lia da

ar siT Cans xsnis gza. Rrmad mwams, rom is to ri u li be -

du kuR mar To bi sa da war mav lo bis grZno bas Tan er Tad,

g. le o ni Zis am pa ta ra leq sis ele gi ur gan wyo bi le bas

1924 wlis ag vis tos tra ge di ac ga na pi ro bebs.

20-ia ni wle bis bo lo sa da 30-ia ni wle bis pir vel

na xe var Si da we ril leq seb Si g. le o ni Zem is so ci a lu -

ri gar daq mne bic Se a fa sa opo zi ci u ri Tval Ta xed viT,

rom leb sac sab Wo Ta xe li suf le bis mes ve u re bi ata -

reb dnen Cven Si im xa nad. am Tval saz ri siT uTu od sa in -

te re soa 1929 wels da we ri li leq si „axa li min dvris

sim Re ra“. mi u xe da vad imi sa, rom er Ti Se xed viT igi so -

ci a lis tu ri yo fis gan sa di deb lad Seq mni li na war mo -

e bis STa beW di le bas to vebs, Tu kar gad da vak vir de -

biT, iq ve ima sac aS ka rad vig rZnobT, ro gor Za lu mad

vlin de ba Rrma Si na ga ni sev da tra di ci u li ma ma pa pu ri

cxov re bis we sis ngre vi sa da gaq ro bis ga mo. pir vel

yov li sa swo red am nos tal gi i sa da mar Ta li ada mi a nu -

ri tki vi lis ga mo Za xi li is mis am stri qo neb Si:

mSvi do biT, sof lis or Ro be e bo,

aRar Seg rCe baT arc er Ti Ro be

da ve Ra ra fers ve Rar ga yo fen...

ga di viw ye ben ba Ri, baR Ce bi,

me pat ro ne Ta mra val sa xe lebs

da Ta vi suf lad gaS lis min do ri

saz Rvre bi sa gan da lur smul xe lebs.

...da ey re bi an of lga de ni li

ma ma pu ri ka vi, gu Ta ni,

ro gorc mkvne sa re pa pa, be bia,

ro ca Tavs ad gas sul Tam xu Ta vi...

ase grZel de ba leq sSi TiT qos da aR frTo va ne bu -

li aR we ra-da xa si a Te ba imi sa, rac pat ri ar qa lu ri

yo fis rRve va sa da ko leq ti u ri me ur ne o bis, dam -

kvid re bas ax lavs Tan. Tum ca, ro gorc iT qva, am po e -

tur da xa si a Te ba Si imav dro u lad Rrma Si na ga ni tki -

vi lis ga mo Za xi lic is mis. „qar Tlis min dor Ta am

wynar naR vel Tan“ sa mu da mo ga moT xo ve biT ga Ce ni li

sev da ki dev uf ro mZaf rde ba Sem deg stri qo neb Si:

gem Svi do be biT, ka lov Zni a no,

ga mo fiw lu lo xva vis ni a vo,

aTa si wlo biT kev rze vzu zu neb,

oro ve la Ti mi tir ni ao!

mSvi do biT, Ce mo qo Co ra Wa lav,

wis qvi lis Tav ze wno ro mwu xa rev,

da Jan ge bu li fur cle bi qar sa

uka nas kne lad ga da u ya reT!

g. le o ni Zis opo zi ci u ri Tval Ta xed vis war mo Ce nis

dros ram de ni me sit yva mis cno bil leq szec — „ar da i -

dar do, de dao“ min da vTqva. ro gorc cno bi lia, es na -

war mo e bi sa ma mu lo omad wo de bul me o re msof lio om -

Si gmi ru lad da Ru pu li 19 wlis qar Tve li vaJ ka cis aR -

sa re ba-mo no lo gia, sik vdi lis Sem deg war moT qmu li. es

leq si, ro gorc na war mo e bis Tvis wam ZRva re bu li epig -

ra fi dan ir kve va, kon kre tu li faq tiT yo fi la STa go -

ne bu li: 1943 wlis no em ber Si ta ma nis na xe var kun Zul ze

yof nis dros po ets una xavs saf la vi uc no bi qar Tve li

me om ri sa, ro mel sac le va ni rqme o da sa xe lad.

imas Tan da kav Si re biT, ram STa a go na g. le o ni Zes

le va nis — „ar da i dar do, de da os“ li ri ku li gmi ris —

mxat vru li sa xe, me tad sa in te re so cno bebs gvaw vdis

Ta maz nat roS vi li we ril Si „axa li su li Ca ud ga“

(„mna To bi“, 1988, #6). mkvlev ris az riT, po ets Sem Txve -

viT ar Se ur Ce via qar Tve li gmi ris sa xe lad le va ni da

iq neb su lac ar amo u kiT xavs igi saf la vis qva ze. „vin

icis, - ga nag rZobs qve moT T. nat roS vi li, - mex si e re -

bis ar cTu So re u li siR rmi dan egeb amo tiv tiv da

tra ge dia RviZ li Zmi sa, ro mel sac swo red le va ni er -

qva sa xe lad. gul Si Ca mar xul ma tki vil ma sas wa u leb -

riv mi ag no er Ta derT ga mo sa vals. saq vey no tki vi lis

zRvas Se u er Tda, sa xal xo tki vil Si ga iT qvi fa, ar se -

bo bis uf le ba mo i po va... ta bu da de bu li faq ti mor -

cxvad da ma lu lad ga mok rTa leq sSi. mxo lod Se niR -

buls Ses wev da ga moR we va dRis si naT le ze“.

ra Si iyo saq me, ra tra ge dia da at yda Tavs gi or gi

le o ni Zis Zmas - le vans, cno bil zo o teq ni koss, „me sa -

qon le o bis leq si ko nis“ av tor sa da qar Tve li po e te -

bis me go bars? rogorc cnobili gaxda, igi 1937 wels

da ux vre ti aT im dro i saT vis far Tod gav rce le bul

um Zi mes bral de ba Ta iar li yiT. ad vi li war mo sad ge -

nia, ram xe la tra ge di ac iq ne bo da es faq ti gog la -

saT vis. Ta vis Ta vad sik vdi li xom udi de si ube du re ba

iyo! da isic ro go ri sik vdi li! sik vdi li, ro ca Wi ri -

su fals imis uf le bac ki hqon da war Tme u li, „tra ge -

di is msxver pli da e ti re bi na da gul Si Ca mar xu li va -

ra mis er Ti wve Ti ma inc eT qva“.

T. nat roS vi lis TqmiT, g. le o ni Zem am va ra mis ga mo -

saT qme lad is ga mo sa va li mo Zeb na, rom „sam Sob lo saT -

vis brZo la Si da Ru pul uc nob qar Tvel ja ris kacs da -

kar gu li Zmis sa xe li da ar qva da amiT mo i xa da Ta vi si

ada mi a nu ri va li — Zmas, usaf la vo sa da sa xe la mo San -

Tuls, uzar ma zar saZ mo saf lav Si mi u Ci na Tav Se sa fa ri“.

sis xlis wvi ma Si Rmer Tma miS ve la,

vwer da Tqvens nac vlad TiT qos me we ros! —

wers gi or gi le o ni Ze ti ci a ni sa da pa o lo sad mi

miZ Rvni li er Ti gvi an de li leq sis („uZo ze isev mRe -

ris bul bu li“) va ri an tSi. es leq si im tra gi kul dRe -

Ta crem li a ni gax se ne baa, ro mel Tac uR vTod im -

sxver ples po e tis si Wa bu kis me gob re bi, Tvi Ton ki

be dis we ram da in do da Sem Txve viT ga da ur Ca dro is

si mux Tles.

si coc xlis bo lo wleb Si da we ril ram de ni me leq -

sSi g. le o ni Zem gan sa kuT re bu li cxo vel myo fe lo biT


36


ga mo xa ta es tki vi li. gan sxva ve biT mi si ma nam de li na -

war mo e be bi sa gan, rom leb Sic, ga sa geb mi zez Ta ga mo, am

tki vi lis xma TiT qmis mTli a na daa dax Su li, bo lod ro -

in del leq seb Si po e ti Se da re biT mZaf rad da mwva ved

cdi lobs dag va na xos Ta vi si dro is da un do be li da

mzak vru li bu ne ba. cxa dia, am tki vi lis ga mo xat vis

dros av to ri bo lom de gu lax di li ver iq ne bo da, rad -

ga nac igi ver mo es wro Sem boW ve li xun de bi sa gan az rov -

ne bis mTli a ni ga Ta vi suf le bis sa ne ta ro dro is dad -

go mas, mag ram 50-ia ni wle bis da sas ru li dan Cvens cxov -

re ba Si sus tad ga mov le nil ma de mok ra ti ul ma pro ce -

seb mac ki mis msof lmxed ve lo ba zec mo ax di nes sag -

rZno bi ze gav le na da axa li ten den ci e bi war mo a Ci nes

po e tis Se moq me de ba Si. amis das tu rad ga mod ge ba Tun -

dac es pa ta ra leq sic, ro mel Sic sab Wo Ta epo qis mi er

Tav sda te xi li pi rov nu li tra ge dia asea ga mo xa tu li:

ra leq si gin da, Ce mo dro e bav,

ga ma ge bi ne, ra leq si gin da,

rom ar mo me ci me myud ro e ba,

arc wya li mas vi me ge mow min da.

rad da mig ri xe xor xze sa be li

da frTa Si wylu li rad ga mi Ci ne.

rad ak vle vi ne ka ens abe li,

rom er Ti Zmac ki ar Se mar Ci ne.

am stri qo neb Si naT lad vlin de ba ma nam de xma maR -

la ga um JRav ne be li sam du ra vi be di sad mi, ka cob ri o -

bis yve la ze bed ni er epo qad ga moc xa de bul ma yo fam

rom da a te xa po ets Tavs. am sam du ra vis, am gu lis

gul Si na ta re bi da wlo biT kar dax Su li tki vi lis eqo

g. le o ni Zem STam beW da vad ga mo xa ta Ta vis bo lod ri -

on del ram de ni me leq sSi. zo gi er Ti maT ga ni po ets si -

coc xle Si arc ga mo uq vey ne bia, zo gic sa Ta na dod da -

ux ve wav-da u mu Sa ve be li dar Ca. et yo ba, es Te ma si coc -

xlis bo lo wleb Si gan sa kuT re biT awu xeb da. am na war -

mo e beb Si mZaf rad vlin de ba mo na ni e bi sa da TviT gan -

sjis Zli e ri gan cda, si na nu li da mdur va im av be di Ti

dro e bis ga mo, ro mel mac mi li o no biT sab Wo Ta ada mi -

a nis msgav sad po e tic im Ja min del cod va Ta uneb lie

Ta na mo zi a red aq cia da xor xze sa bel mob mu li ata ra.

g. le o ni Zis kri ti kul-opo zi ci ur ma Tval Ta xed -

vam ara pir da pi ri for miT po e ma „sam gor Sic“ hpo va ga -

mov li ne ba. igu lis xme ba po e tis mi er tra gi ku li sim -

wva viT das mu li sa qar Tve los po li ti ku ri ori en ta -

ci is prob le ma. Cve ni qvey nis ori di di dam pyrob lis -

spar se Ti sa da bi zan ti is - im pe ri u li miz ne bis Se u la -

ma zeb lad da siR rmi se u lad war mo Ce nis Se de gad po e -

ti ki dev er Txel Seg vax se nebs im sam wu xa ro WeS ma ri -

te bas, sa u ku ne Ta gan mav lo ba Si ro gor yalb ilu zi ad

da amao mo i me de o bad iq ce o da me gob ru li Ta nad go mis

yo ve li da pi re ba sxva qvey ne bis mxri dan, ris Se de ga -

dac uricxv dam pyrob Ta Se ja xe bis as pa re zad gam xda -

ri sa qar Tve lo yo vel Tvis rCe bo da mar to Ta vis

erov nul-sa xel mwi fo eb riv prob le ma Ta pi ris pir.

amiT po e ti ara pir da pi ri gziT mkiT xvels imis ga moc

af rTxi leb da, rom ers Ta vi si prob le me bi upir ve les

yov li sa Tvi Ton un da ga da ew yvi ta, Tvi Ton ve yo fi -

li yo sa ku Ta ri be dis Se moq me di da sxva qvey ne bis ime -

di, maT So ris „di di ru se Ti sac“, ar un da hqo no da.

„sam gor Si“ tra gi ku li sim wva viT das mu li sa qar -

Tve los po li ti ku ri ori en ta ci is prob le ma, ro me lic

Cve ni xal xis is to ri u li Tvi Tar se bo bis TiT qmis mTel

man Zil ze mZaf rad aq tu a lu ri iyo, g. le o ni Zem vax tang

gor ga sa lis epo qas da u kav Si ra. ker Zod, po e ti sa qar -

Tve los sa mo mav lo beds sjis da iaz rebs ori di di dam -

pyrob lis — spar se Ti sa da bi zan ti is - im pe ri u li in te -

re se bis sa be dis we ro Se ja xe bis gaT va lis wi ne biT.

ro go ria am Wi di lis msxver plad gam xda ri qvey nis

sa mo mav lo be di, ra ar Ce va ni un da ga a ke Tos man da sa -

daa ga mo sa va li? am prob le mis ga az re ba „sam gor Si“

mxo lod is to ri u li as peq tiT ro dia sa in te re so. mi -

u xe da vad imi sa, rom g. le o ni Zis po e ma is to ri u li si -

nam dvi lis am sax ve li qmni le baa, po e ti saT vis war su -

li TviT miz nad araa qce u li da na war mo eb Si wa moW ri -

li yve la sa kiT xi ara pir da pir po e tis dro in del si -

nam dvi le sac ukav Sir de ba sis xlxor ce u lad.

am Tval saz ri siT, g. le o ni Zis po e ma Se niR bul-Se -

fa ru li for miT, so ci a lis tu ri ide o lo gi i saT vis

mi u Re bel erov nul po zi ci a sac aS ka rad ga mo xa tavs.

mi u xe da vad imi sa, rom po e ma Si aR we ri li am be bi

Cve ni war su lis uZ ve les xa nas ga ne kuT vne ba da sa qar -

Tve los po li ti ku ri ori en ta ci is prob le ma spar se -

Ti sa da bi zan ti is in te res Ta Se ja xe bis fon zea gan -

sjil-ga a na li ze bu li, av to ri se u li msje lo ba mTe -

li Cve ni erov nul-is to ri u li xved ris gan zo ga de bu -

li Se fa se ba caa da „me er Trju le“ bi zan ti is da xa si a -

Te ba bev ri ni San-Tvi se bis mi xed viT „er Tmor wmu ne“

ru seT Tan sa qar Tve los is to ri ul ur Ti er To bas Ta -

nac Zal da u ta neb lad aso cir de ba.

es pa ra le li rom Sem Txve vi Ti ar aris, amas po e mis

epi lo gic naT lad adas tu rebs, sa dac „axa li qar -

Tlis“ mo ma val ze fiq ri or ga nu lad Se er wymis ma rab -

di Ta da krwa ni siT „wa nis lu li“ xsov nis gax mi a ne bas

„axal fo la dis za ris xmiT“.

axa lo qar Tlis mar jve nav,

Tu Zve li Ra la ga dax ma,

Sen amiy va ve, rac sis xliT

da ic va xal xma, vax tan gma!

mSro me li xal xis mar jve nav,

Sen amiy va ve ma ra da, —

rac cec xliT das wva mtris xel ma,

rac ga da miW kno ma rab dam!..

ase Tia um Tav re si de ta le bi sab Wo u ri epo qa lu ri

si nam dvi lis kri ti ku li Tval Ta xed viT aR qma-war mo -

sax vi sa g. le o ni Zis po e zi a Si. mar Ta lia, aR niS nu li

ten den cia po e tis Se moq me de ba Si far To mas Sta be bis

mom cvel mov le nad ar qce u la, mag ram g. le o ni Zis

msof lmxed ve lob ri vi mrwam sis gan saz Rvris dros am

xa si a Tis na war mo eb Ta uyu rad Re bod da to ve ba ma inc

yov lad ga u mar Tle be li faq ti iq ne ba.


37

deteqtiuri cda

eka te ri ne ga baS vi li

de dao — re zom mkiT xa er Txel — mar Tla mox da

ase Ti ram, rom vi Rac man di lo sans qol ga ga da um -

tvre via Tav ze er Ti Ta va diS vi li saT vis, ro gor Tu

ukad ri si sit yva da u Za xa ili as lo Ji da no?

pir da pir Tqma ver ga mi be da, nu Tu qol ga Sen ga -

da am tvri eo.

vinc es uam bo, Cems sa xel sac ar da u ma lav da, mag -

ram re zom if rTxi la da ase Se mo ma pa ra.

da vu das tu re, rom mar Tla mom xda ri yo da... ki -

dec Se mo ma na Ta ga far To e bu li Tva le bi.

Cem gan ase Ti ram ver war mo ed gi na da sxve bic

araf ris di de biT ar da i je reb dnen, am xe la kre ba rom

ar yo fi li yo Sem swre.

Se saZ loa si be ris bra lia, rom es sit yva zus tad

aRarc ma gon de ba, udi e rad wa mos ro li li. mar to

erT sit yva Si ar aris saq me, gan wyo bi le ba tri a leb da

ise Ti, da Wi mu li mqon da ner ve bi da sa da caa vi feT -

qeb di.

aqeT-iqi dan utev dnen ili as da is ki Tav da je re -

biT ige ri eb daT da max vil sit yva o ba sac ar iS li da,

mi So ma Ca bel sac mi se bu rad ga dah kra: ma sa viT xom ar

av yve bi bu rus Si ZaR lis ye fa sao, da sxveb sac ki dev

er Txel da a max sov ra mwa red is sa Ra mo, mag ram me ve -

ra da ver vwynar de bo di da im Ta va diS vi lis wa mox -

to mam is fiq ri ga mi Ci na, xe lax la iw ye ba axa li tal -

Ra-meT qi.

ve Rar ga vi me te ilia sa a mi sod da mi ve We ri lo Ja -

Si im ukad ri si sit yvis mTqmels, mi ve We ri da Tav zec

da va le we qol ga.

dar ba zi gaS ra da kar ga xans gon sac ver mo e go.

ima nac mxo lod Tav ze xe le bi wa i fa ra da dar Ca ase

mwa red na ce mi ZaR li viT. ise ZaR lsac ver ga vi me -

teb di sxva dros, mag ram dge ba wu Ti yo ve li ada mi -

a nis cxov re ba Si, ro de sac Tavs ver imor Ci lebs da

mi en do ba in stinqts, amo uc nob Za las da me re did -

xans fiq robs da ar kvevs, mar Tla me vi ya vi Tu

arao.

mec ase vi fiq re da var kvie da bo los-bo los da -

vi das tu re, rom me vi yav da sxva man di los nis moq me -

de bas ar Sev swre bi var.

da me re im Ta va diS vil ma, gaw yro mis nac vlad,

Tur me bo di Si mo i xa da da Ta vis dam sjel xels eam -

bo rao, — ro dis-ro dis amo Rer Ra re zom da es ki

uar vyav. arc vi co di, le gen das Tu ase Se ev so is epi -

zo di. Tumc mTlad SeT xzu lic ara yo fi la. xel ze

nam dvi lad ar ukoc nia, mag ram Se moT vliT Se mo miT -

va la, xa ni rom ga vi da, me re: Tqvens mar jve nas ve nac -

va le, qal ba to no, ili as mgmobs ima ze me tic ekad re -

bo dao.

sul min do da ili as por tre ti ga mo mek ve Ta. ise -

Ti xa si a Ti sa iyo, ax los ma in cda ma inc ar mi giS veb -

da, mag ram ara er Txel Sev xved ri var, er Ta dac gvi -

moq me dia we ra-kiT xvis sa zo ga do e ba Si, ro de sac mi -

si mmar Tve lo bis wev rad mec amir Ci es; ili a o ba sac

ara er Txel dav swre bi var; ol Ra sac Za li an da vu ax -

lov di, gan sa kuT re biT mas Sem deg, rac Cems sax lSi

da Ce mi ze dam xed ve lo biT da wes da qal Ta pro fe si u -

li sko la — qar Tvel qal Ta saq vel moq me do sa zo ga -

do e ba, rom lis Tav mjdo ma re dac ol Ra gu ra miS vi li

avir Ci eT.

am sa er To in te re se bi Ta da saq miT Se er Te bul ma

nac no bo bam, bu neb ri via, dag va me gob ra da, xSi rad

rom miw vev da sa gu ra mo Si, Za li an me ri de bo da ma Ti

Se wu xe ba da mi pa ti Je bas vi ri deb di.

ax la vna nob da Za li a nac, xe li dan ro gor ga vuS vi

ili as Tan ax lo yof nis bed ni e re ba — Rmer Ti rom wya -

lo bis Tva liT gad mog xe davs da Sen ki xe lis gan Zre -

vac ar gin da, es wya lo ba rom Se ig rZno.

Tumc gam tyun e bi Tac ar ga mem tyun e ba — me ri de -

bo da, ra vqna...

por tre tis ga mok ve Tas ki sul mer mi si saT vis ga -

dav deb di xol me, uf ro mom za de bu lad vig rZno Ta vi

am xe la saq mis Rir se u li aR sru le bi saT vis-meT qi da

ve Rarc ga vi ge, si be re ro gor Se mo me pa ra da ax la am

uRo no bam xe li dan ga mo ma ca la es Ca na fiq ri.

er Ti im de ni, ra Rac-ra Ra ce bis Ca niS vna ma inc Se -

viZ lo, Tund wvril ma ni sa da gak vriT, iq neb sxvas ma -

inc ga mo ad ges srul yo fi li su ra Tis aR dge ni sas.

Sal va da di a ni

ma maT qve ni Cve u leb ri vi bi li kiT ma va li ka ci ar

ari so, — es rom miT xra, frTa Ses xmu li ga mov frin di

iqi dan.

ma mis qe ba yve las ea me ba, mi Tu me tes, ilia Tu get -

yvis.

ise am xed-dam xe da, elo da, sas wav lo for ma Si viq -

ne bo di ga mow yo bi li da od na vi gak vir ve ba Ca ud ga

Tva leb Si, rom 14-15 wlis ymaw vils sa mo qa la qo sa mo -

si mec va. me ki sko la Si ara so des mev lo ma ma Ce mis ga -

daw yve ti le biT: sko la Si wa mix de nen da isev mas wav -

leb lebs da vu qi ra ve bo, — da gu lis kan ka liT mo vax -


38

rostom CxeiZe

ekliani da patara gza

gagrZeleba. ix. `Cveni mwerloba~ #20, 21

deteqtiuri cda

se ne, asea da ase-meT qi. va i Tu ro gor Sex ved ro da ma -

ma Ce mis am ne bas.

gan sja arc da uw yia. mi ze zi avux se ni Tu ara: Cve u -

leb ri vi bi li kiT ma va li ar ari so, — es mo mi go da,

et yo ba, esi a mov na, rom mis Tvis sa pa tiv sa ce mo kacs

am Sem Txve va Sic ar um tyu na gam Wri a xo bam.

mi si kul ti gvzrdi da ymaw vi lebs, mi si da aka ki

we reT li sa. Cems Tval Si ilia ra in dad da bum be ra -

zad ga di a de bu li yo da di dad ami to mac ar gam -

kvir ve bia, pir ve lad be da ur ze am xed re bu li rom

vi xi le ra in du li epo qis per so na Ji viT. ni ko da di -

an ma mdi da ri bib li o Te ka Ses wi ra we ra-kiT xvis sa -

zo ga do e bas, Zve li xel na we re biT sav se, da ko mi sia

rom Ca mob rZan da zug did Si, im ko mi si as ilia me Ta -

u rob da.

Cven ban Za Si vi ya viT na Te sa veb Tan da, er Tma wer -

we ta meg rel ma gaS lil ezo Si cxe ni rom Se mo a We na da

ma mas mi mar Ta: Wan Wa ni Ze mo dis Sen Ta no, — bav Sve bi

ver miv xvdiT, vin un da yo fi li yo es `Wan Wa ni Ze“, mag -

ram ma mam rom gva xa ra, ilia mob rZan de bao, ag vit yda

er Ti Jri a mu li.

da ki dec mo ad ga ezos oci-oc da xu Ti cxe no sa ni,

win io na me u nar gia da er Ti pir bu da Ri da Tva leb -

mci na re ada mi a ni mo uZ Ro daT.

— ga vi ge aq yo fil xar, ni ko, da gul ma ar mo miT mi -

na ar me na xeo, — ili am, da pir ve lad ma Sin Ca meR va ra

gul Si is uC ve u lo siT bo, rac mog vi a ne biT ki dev er -

Txel ga mi me or da.

zug did Si uk ve eT qva da Cven Ta nac ga i me o ra suf -

ra ze:

— sa meg re lo Si var da sa qar Tve los vxe dav!..

mo qi li ke ni xom yvel gan ga moC nde bi an xol me da

mec ara er Txel ga ma go nes: vi Tom ra tom ar elo da,

rom sa qar Tve los aqac ixi lav dao.

ver Cax vdnen Tu Za lad ib rma ve ben go ne bas, rom

ili as am mxa re Si sa qar Tve los nax va ki ar gak vir ve -

bia, im ide a lu ri sa qar Tve los ie ris aR mo Ce nam

aRaf rTo va na, ro mel sac yvel gan da e Zeb da — qar -

TlSic da ka xeT Sic, fSav-xev su reT sa da Tu SeT Sic,

xev Sic da sva neT Sic, ime reT Sic da gu ri a Sic, mes -

xeT Sic da af xa zeT Sic, aWa ra Sic da tao-klar jeT -

Sic... Tvi Ton qmni da da Wed da am ide a lis yve la ze

xel Se sa xeb da STam beW dav xats da aR ta ce bas ve ra

fa rav da, ro de sac oc ne ba-war mo sax va re a lo ba Si ase

kan Ti e lad da u das tur de bo da xol me.

To rem mi ra Jebs ro dem de ga mo e ki de bi ada mi a ni!..

is ma inc sul sxva wu Te bi iyo, me rom mi ve ax le

ili as ge la Tis ek le si is ezo Si, xal xi gTxovT, ga mo -

saT xo va ri sit yva brZa noT-meT qi.

gab ri el epis ko poss eT xo ve bo da qve ya na, mis ti -

ro da ma ma sa viT Tav ze ga da yo lil am sak vir vel kacs

da ami to mac gag rZel da did xans ga moT xo ve bis Ja mi.

did Tov lo bas ab ra le ben, mag ram zaf xu lic rom yo -

fi li yo, ase ve xe lov nu rad ga Wi a nur de bo da dak -

rZal va, ra Ta gul nak lu li ara vin dar Ce ni li yo, Ca -

mos vla da ga moT xo ve ba ar dam cal dao.

mo wes ri ge ba mec mqon da mon do bi li da ra rig me a -

ma ye bo da, mklav ze sa gan ge bo ni Sa nic rom mqon da ga -

ke Te bu li da xal xi ki Cems yo vel gan kar gu le bas

emor Ci le bo da.

mo Tav da sa su li e ro pir Ta sit yve bi.

rus ma eg zar xos mac ila pa ra ka sak ma od Tav da We -

ri lad, di dad Tu ar Cah qro da gul Si gab ri el epis -

ko po si, mag ram xaT ri da pa ti vis ce ma ma inc eq ne bo da,

ra ki Ra mi si sa xe li mTel im pe ri a Si qux da da su li e -

ri ma mis gar da Tval sa Ci no mec ni e ra dac aRi a reb -

dnen.

TiT qos aRa ra fe ri uk lia neS tis Cas ve ne bas sa ma -

re Si, mag ram wa mi e rad yuC de ba yve la fe ri da sa er To

gu lis Tqma dat ri al de ba xal xSi, yve la er Tob liv

mo e lis ra Ra cas da es `ra Rac~ ili as sa Wi ri suf lo

sit yvaa, urom li so dac gab ri el epis ko po sis dak -

rZal va ver war mo ud ge ni aT.

da ki dec iy vi rebs er Ti ka ci da ah yve bi an sxva nic:

— ilia, ilia sad aris?

ma ma Cem ma ma niS na: wa di, mo Zeb neo.

myis ve ga i po na ka di da ili ac ad vi lad mov na xe,

jguf Si id ga da xa li si a nad sa ub rob da, me rom mi va -

de qi, uec rad Se ic va la, sa xe mo e kuS ta da TiT qo war -

be bic Se mo u qu ru xan da, mag ram sit yva Se mo ub ru neb -

liv da me mor Ci la.

xalxs hgo nia, rom mxo lod win mi vuZ Rvi, me ki...

ca Si dav fri nav. dav fri nav da mwvde ba qve mo dan xme -

bi: ilia Wav Wa va Ze, ilia Wav Wa va Zeo... vin me ubi ri rom

id ges ezo Si da mi si sa xe li ara sme no des, isic mix -

vde ba, usa Tu od di di ka ci un da iyos, am xe la mok rZa -

le bi Ta da siy va ru liT rom gan msWva lu la aqa u ro -

bao.

Se vu Zex ta Zar Si, mi va ci le am bi on Tan da mec gver -

diT amo vu deq.

daw ye bas ayov nebs.

mis guls ki ga aqvs ba ga-bu gi.

vi sac ve ub ne bi, ar mi je rebs, ga na ase ras uba gu -

neb da gu li, Se nam de rom mo eR wi ao.

me uf ro ar max sovs?

sit yvis daZ vris Ta na ve TiT qos dam Svid da, ga reg -

nu lad ki ara fe ri et yo bo da, mag ram mker di ma inc

aud-Ca u di o da. swo red iqi dan, gu lis siR rmi dan

daZ ru la sit yva Ta na ka di da uC ve u lo gan cda Si ami -

to mac amov le bu la.

ise Ti STa beW di le ba Se mom rCa, TiT qos ili as Se -

moq me de biT la bo ra to ri a Si Sev Wri li yav, sa dac Ce mi

Tan das wre biT iT xzve bo da mi si na beW di sit yve bi.

vinc ga da i kiT xavs am ga mos vlis teqsts, eW vi

ara vis Se u va, rom es da xa si a Te ba gab ri el mRvdel -

mTav ri sa zus tad mi e sa da ge ba Tvi Ton ili a sac. is

gab ri e lis mov li ne bas sa xav da RvTis wya lo bad da

Cven mi si mov li ne ba gvi Ri a re bia RvTis mad lis gad -

mo fe nad.

mi si ba giT TviT Rmer Ti met yve leb dao, — Seh xa -

ro da ilia mRvdel mTav ris aC rdils da RvTis sit yva

Tvi Ton mis ba ge Ta ga nac ga mo is mo da.


39

deteqtiuri cda

ram den jer Ca mi kiT xavs mi si es sit yva da yo vel -

Tvis am bi on ze gad mom dga ri ili as xa ti amo Suq de bo -

da Cems cno bi e re ba Si, da gu lis Zge rac moC qef da

fur cle bi dan.

egaa, is pa sa Ji ve Rar mi pov nia, ili am gab ri el

epis ko po sis qa da ge ba rom ax se na, qu Ta i sis so bo ro -

Si 1881 wlis 25 marts war moT qmu li, da: wi nas war -

met yve lu rio, — ase Se a fa sa.

iq neb mo meC ve na?

ra mo meC ve na, ro ca me re ma ma Cems vkiT xe da la mis

sit yva-sit yviT mi am bo qa da ge bis Si na ar si. Tvi Ton

ar das wre bia, mag ram is qa da ge ba Za li an gax ma u re bu -

la da san do ka ce bi saT vis ga mo u kiT xavs.

imaT mo u yo li aT wvri lad: mRvdel mTa var ma da -

u na neb lad Se aC ve na is par tia, ev ro pa Si rom ga moC -

nda da yve la àxi re bu lad~ Tu `ga da re u lad~ ix se -

ni ebs. es is ada mi a ne bi ari an, ro mel Tac mo un do me -

bi aT mTe li qvey nis mow yo bi lo bis, Cve u le bis, rju -

lis, yo faq ce vis ga moc vla da ga dab ru ne ba, kac Ta

sa zo ga do e bis dam gva ne ba na xi ri saT vi so. ra ki Ra

Ta vi dan ve mix ved ri liy vnen, vid re qve ya na ze iq ne ba

we si e re ba, saR vTo da sa mo qa la qo sju li da uf ros-

um cro so ba, Cvens swraf vas ver aR vas ru leb To, am

par ti as ua re yo es yo ve li ve. jer Tvi si az ri sa da

swav lis gav rce le ba sit yvi Ta da qa da ge biT mo in -

do mes da bev rni ki ac Tu nes, mag ram ume te so ba ma -

inc Zvel wes sa da adaT ze rCe bo da, ami to mac da ad -

gnen Za la do bis gzas da im kac Ta Ca xoc va-Ca mo ci -

le bas, vinc maT bo rot gan zra xu le bas ga da e Ro be -

bod ne no.

vai ar so — mris xa neb da mRvdel mTa va ri — ro mel -

ni it yvi an bo rot sa ke Ti lad da ke Til sa bo ro tad,

ro mel ni das de ben mwa re sa tkbi lad, da tkbil sa mwa -

red, da ro mel ni das de ben bnel sa naT lad, da na -

Tel sa bne la do.

es sit yve bic amo uS le lad Ca beW do daT mex si e re -

ba Si:

Za lad Rmer Tic ki ver ac xo nebs kac sa da am par -

ti as un da Za lad ga a bed ni e ros mTe li qve ya na. ki dec

rom ma Ti az ri da mi za ni qvey nis ga bed ni e re ba iyos,

nu Tu Se iZ le ba sik vdi liT, mo wam vliT, ava za ko biT

ga bed ni e re ba qvey ni sao?

da ax la ili am is dRe da qa da ge ba rom mo a go naT,

Za li an aa fo ri a qeb da xalxs, Ta nac `wi nas war met yve -

lu ris~ Tqmac Za la u ne bu rad mi ax ved reb da yve las,

rom is bo rot gan zra xu le ba ki ar mo Ta ve bu li yo, ki -

dev uf ro mo Ro ni e re bu li yo, Sor sa da Sors gad mo -

we u li yo da avad Se mar Tu li yo Cve ni qvey nis Tav zec.

ma ma Cem ma swo red es ga mim xi la Za li an Se wu xe bul -

ma: ra ki Ra ili am is qa da ge ba ase ga maf rTxi leb lad

ga ix se na, uf ro mka fi od xe davs mo sa lod nel ube du -

re bas, vid re Cven Seg viZ lia mi si gan Wvre tao.

ga na ra ube du re bas-meT qi?.. oc da o ri wli sa var,

ca qu dad ar mi maC nia da de da mi wa qa lam nad.

aRar gvin da ama ze la pa ra kio — ma ma Cem ma — Rmer -

Tma ine bos, am er Txel um tyu nos gu man ma ili a so.

si mon qva ri a ni

ser go ger sa mia gak ve Til ze rom ga moc xad da, je -

rac et yo bo da na ce mo ba. iq ara fe ri vuT xar, mag ram

gak ve Ti lis Sem deg da vi to ve da wvri lad ga mov kiT -

xe, ra da mar To da.

bul var Si rom di di ayal-ma ya li at yda, ise dac

vi co di da ar gam kvir ve bia. me Tvi Ton ara er Txel

Sev swre bi var cxa re ka maTs suf ra zec, qu Ca Sic, bul -

var Sic. mTe li qu Ta i si ora daa gax le Ci li da es nap -

ra li odes me amo iv se ba Tu ara, aRarc ggo nia. ner ve -

bic isea da Wi mu li da vne be bic gam Zaf re bu li. ara,

Cac xre ba, ga na ara, amis Ta ne bi, Cam cxra la, mag ram

jer je ro biT sa a mi so pi ri ar uCans.

im dRes ki da va xel Car Tul Cxub Si ga daz rdi la

da vin vis ur tyam da, uk ve ve Rarc ga ar kvev di Tur me.

ise Ti dar ba i se li ada mi a ne bi aR moC ndnen CaT re -

ul ni muS ti-kriv Si, verc da i je re bo, — mim tki ceb -

dnen.

amas ki ara, met sac da vi je reb. ar ga mik vir de ba,

su lac is dar ba i se li ada mi a ne bi rom yo fi liy vnen

am ayal-ma ya lis wa mom wyeb ni. ra CaT re va da ri si

CaT re va.

iro di on ev doS vi lis sa xe li mo yo li li yo am Se u -

ri ge bel da va-ka maT Si da qu Ta i sis sa zo ga do e bac mas

ga ex li Ca orad.

mTel sa qar Tve lo Sic ase ve iyo da je rac aris

Tur me, Ca mo di o da da Ca mo dis xme bi, mag ram me rac

sa ku Ta ri Tva liT mi na xavs, imas mo gax se nebT.

ga na qu Ta i sis gax leC va or sa pi ris pi ro ba na kad

da da un do be li ga dam te re ba pa ta ra am ba via? ga na sa -

Tav Si sa ce mo ar aris go ni e ri ka ci saT vis? go ni e re ba

ara so des hkle bia Cems qa laqs, mag ram xan sad hqre ba

xol me Wkua, ve Rar ga gi gia — verc sxvi sa da verc Se -

ni Ta vi sa.

Sev swre bi var-meT qi..

is ki ara, me Tvi To nac Cav re ul var mTe li ar se -

biT da im dRes bul var Si rom vyo fi li ya vi, mec muS -

ti-kri vis Su a gul Si aR mov Cnde bo di. da mar to Cems

mo wa fe ebs ki ar da a li la veb dnen, mec kar ga la za Ti -

a nad mom xvde bo da.

ar uCans mo ri ge ba-Se Tan xme bas sa si ke To pi ri.

ro gor Tu so ci al-de mok ra ti u li par ti i dan ga -

vi da iro di o ni da Ta nac vi si gu lis Tvi so.

mar to is ki ara, sxve bic un da ga su liy vnen da

swo red am mi ze zi To.

re aq ci o ner sa da re vo lu ci is mo Zu les ro gor

anac va la mSo be li par ti ao.

re aq ci o ner sa da re vo lu ci is mo Zu les ki ara,

eris ma mas, vinc kal TiT ezi de bo da qvey nis Wir-va -

ram so.

Tvi To nac xal xis mo Ra la ted da or gu lad ga da -

iq cao.

xal xis mo Ra la ted da or gu lad ki ara, ax la ig -

rZno Ta vi ka cad qve ya na zeo.

mwa red ina neb so.


40

deteqtiuri cda

vin ga be dav so.

Tqve ni Se e Sin de baT swo re do.

ara Tqve nio.

muS tam de mi di o da saq me da arc mi di o da, wa mo i -

qoC re bod nen da Tavs io keb dnen, mwa re sit yva dac -

de bo daT da iq ve as xva fe reb dnen.

na xavT-meT qi — vam bob di — na xavT, Tu am ga wev-ga -

mo we vam uam bod Ca i a ros-meT qi.

di di ram gam Wri a xo ba su lac ara Wir de bo da amis

mix ved ras.

ymaw vi le bi uf ro se i ris ma yu re bel ni iy vnen da

ser goc am gan wyo bi le bam ai yo lia, ki na Ram sa be dis -

we rod rom ga ux da.

na TeTqv-nag ve mi ise -

Ti kma yo fi lia da

RmerTs mad lo bas

swi ravs, et yo ba, ua -

re sic iyo mo sa lod -

ne li.

sad mi iW yli te -

bo di-meT qi, — Tan

vsay ve du rob da Tan

va nu ge Seb, si ci li -

Tac da va tan: re vo -

lu ci o ne ri Sen yo -

fil xar, Tu yo fil -

xar, aseT Sex la-Se -

mox leb Si rom ga mo -

iw rTo bi, ki dec mo -

em za de bi mo ma va li

b r Z o l e b i s a T v i s -

meT qi.

mSvid de ba, wvri -

lad mi am bobs im

orom tri a li sas, me -

fi ce ba, mo So re biT vi de qi da mxo lod Tvals va dev -

neb di, mag ram xal xis tal Ra rom ai ria da aqeT-iqiT

mi awyd-mo aw yda, gam vlel-ga mom vlel nic Su a Si mo -

iq cia da mec ver ga vi ge, Cxu bis Su a gul Si ram Ca mag -

do, xan vi Ra cas vi yav Sem dga ri da xan vi Rac Sem dgo -

mo da zed, xan vi Rac mad li a ni ga mo maT rev da, xan vi -

Rac ise wa mi qi mun jeb da, isev mi wa ze viS xlar Te bo -

dio.

iu mo ri ar ak lia am ymaw vils da ise Ti da ge mov ne -

biT miy ve ba, TiT qos Tav Se saq ce vi wig nis Si na ar si ao.

Tan vi ci ni da Tan bra zi mom dis Cems Tav ze: ra cu di

am ba vi mox da da Sen ram ga dag ria-meT qi.

ra dro dad ga — Se ni Ta vic aRar gis mens!..

vi ci ni, vi ci ni i i ii...

Cve ni gim na zi is me xu Tek la sel mo wa fe eb Tan qar -

Tu li li te ra tu ri sa da sa qar Tve los is to ri is Sem -

swav le li wre Ca mo va ya li be da Sa baT sa Ra mos Cems

ojax Si vik ri be biT da re fe ra tebs vis menT da vka ma -

TobT.

erT Sek re ba zec gri gol or be li a nis Se moq me de -

ba sa da moR va we o ba zec un da wa e kiT xaT re fe ra ti.

mo wa fis gva ri ar ma gon de ba da arc aris au ci le -

be li. ise, Tu Za li an gne bavT, ser go ger sa mi as hkiT -

xeT, gvar sac get yviT da im dRis zust Ta riR sac.

mex si e re bac ga wa fu li aqvs da, mgo ni, yve la fers ki -

dec un da iniS nav des. et yo ba, Cve ni dro is me ma ti a ne -

o bas un da api reb des da sa gu lis xmo cno beb sac Se mo -

i na xavs.

re fe ra ti, cxa dia, ver ac de bo da 1865 wels mom -

xdar tfi li sis ajan ye bas anu xe lo san Ta bunts. gri -

gol or be li a ni im Ja mad me fis nac vlis mo va le o bas

as ru leb da da am bo xi mas un da Ca eq ro. Ca aq ro ki dec.

am am bis gax se ne bi sas frTxi li aR niS vna ur Cev ni aT:

ajan ye bis da sam Svi -

deb lad mi i Ro ad mi -

nis tra ci u li zo me -

bio, — mag ram ymaw vi -

li ofi ci a lur Se xe -

du le bas ras da gi -

dev da — mi si moq me -

de bac dag mo da Tvi -

Ton gri gol or be -

li a nic au gad mo ix -

se nia.

re fe ra tis Se fa -

se bi sas Ce mi mxriv

vTqvi, rom es am bo xi

ga mo iw via cxov re bis

si dux Wi rem da mTav -

ro bis po li ti kam. es

bun ti re vo lu ci u ri

aq ti iyo da, vid re

mmar Tve lo bis we si

Se ic vle bo des, ase Ti

moZ ra o ba yo vel Tvis

iq ne ba-meT qi. da

ymaw vi lebs ga vax se ne, rom am gva ri moZ ra o ba ram de -

ni me wlis wi na Tac iyo. gri gol or be li a ni, ro gorc

moR va we da ro gorc po e ti, re vo lu ci is mom xre ara

yo fi la, re vo lu ci is mom xre da me xot be iro di on

ev doS vi lia, vinc, sxva Ta So ris, ax la xan da u pa tim -

re bi aT-meT qi.

mis ma da pa tim re ba mac imoq me da ymaw vi leb ze, Tvi -

Ton iro di o nis sa xe li Se uZ le be lia ara sme no daT

da Se mex vew nen, iq neb mas ze gve sa ub roT, ar sa dac ar

gveC qa re bao.

mec miv de qi da rac vi co di iro di on ze, yve la fe -

ri gad mo vu la ge, leq sebs sul ze pi rad vi mow meb di

da ise gag vig rZel da is Sek re ba, erT-or sa aT Si ki -

dec dag va Ten de bo da Tav ze. ma inc ar meS ve bod nen:

ki dev da ki de vo. me vuT xa ri, ram de nic un da ge la pa -

ra koT, amo wur viT am Te mas ver amov wu ravT, isev

sjobs, mi si na we re bi mo i Zi oT, pre sa sac Tva li adev -

noT da ga i goT, mis gar Se mo ra xde ba-meT qi.

iro di o nis siy va ruls ve ra fe ri amo miS lis gu li -

dan, mi si leq si sac, mi si pi rov ne bi sac, Tumc Se saZ -

loa iC qa ra, so ci al-de mok ra tebs zur gi rom aq cia.


41

mxatvari vaxtang megreliSvili

deteqtiuri cda

uc na u ri ki aris, re vo lu ci is me xot be re vo lu -

ci is mo wi na aR mde gis gu li saT vis rom to vebs par ti -

as, mag ram mkvle lo ba ise Ti ra mea, Seg Zravs ada mi ans

da xan Sen Tvis ve mo u lod nel ga daw yve ti le ba sac mi -

ga Re bi nebs.

Tumc ase da be ji Te biT sa i dan ga mo ar kvia, rom

ma in cda ma inc mis ma Ta na par ti e leb ma ai ki des es

cod va?

xal xSi ki tri a lebs es la pa ra ki da, ra Ra da gi ma -

loT, mec swo red es eW vi mRrRnis, mag ram dar wmu ne -

biT da saq vey nod ga moc xa de ba ma inc saf rTxi loa da

sa ris ko. sa ris ko im mxri vac, rom va i Tu so ci al-de -

mok ra te bi ar ure vi an mkvle lo ba Si da dab ra le ba

di di cod vaa, da uf ro me tad im mxriv, rom Tu mar -

Tla es par tiaa am tra ge di is or ga ni za to ri, ase Ti

ul mo be li ada mi a ne bi ara vis apa ti e ben mxi le bas, mi -

Tu me tes, Ta vi anT gver diT mdgoms. war sul dam sa xu -

re bas vin Ca gig debs an ga riS Si an da po pu la ro bas.

ga da do Ta vi iro di on ma da, ro gorc mo sa lod ne -

li iyo am gav le nis ka ci sa gan, sxve bic ai yo lia.

ara er Ti pi rov ne ba Ca mo cil da so ci al-de mok ra -

tebs da fe de ra lis tebs mi e ked la swo red iro di o -

nis na bi jiT STa go ne bul nio, — xan sad rom mov krav -

di yurs da xan sad, isev ser gos vTxo ve, iq neb da mi -

zus to, ram de nad mar Ta lia es xme bi da Tund er Ti-

ori ka cic da mi sa xe loT-meT qi.

da zus te bu li maq vso, — ma Sin ve mo ma xa ra, ra ki Ra

ase Ti in te re si ga mo vi Ci ne da mas ki Se eZ lo Ce mi cno -

bis moy va re o ba da ek ma yo fi le bi na, da Ca moh yva da Ca -

moh yva:

aso Tam wyo be bi eras ti to ro ta Ze da da viT me la -

Zeo, tram va e li mu Sa gi or gi sul Ta niS vi lio, rki -

nig ze le bi ni ko us ti aS vi li da aleq san dre io se li a -

nio, dur ga li iu lon qel ba qi a nio, xi le u lo bis qar -

xnis wylis mu Sa ser go ab da la Zeo, esao, isao... ki dev

ga ag rZe la, Tumc me mxo lod ese ni da ma max sov rda da

Tu ma in cda ma inc sru li sia gne bavT — ra vi ci, Ta vis -

Ta vad Za li a nac sa in te re soa — ser gos mi a kiT xeT.

am de ni ada mi a nis aseT ma sap ro tes to aq ci am ki dev

uf ro ga a xe la so ci al-de mok ra te bi da, mgo ni, kar -

gic aris, iro di ons cim bir Si rom uk res Ta vi, iq, we -

siT, ve Rar un da miw vdnen da ama so ba Si droc Ca iv -

lis da iq neb mi si is Tav ze xe la Re bu li saq ci e lic

ro gor Rac mi bi na rdes.

...Cem Tvis ki vfiq rob da ve ra da ver ga mir kve via:

gri gol or be li a ni 32-Si rom iCe meb da re vo lu -

ci o ne ro bas, me re cxov re bis sxva gza am jo bi na, ager

me fis nac vlo bac da im Sve na da re vo lu ci ur ga el ve -

bas Ca mx So bad ami to mac mo ev li na; mag ram ilia Wav Wa -

va Ze, si Wa bu ki dan ve re vo lu ci u ri moZ ra o bi saT vis

rom ga da e do Ta vi da pir ve li di Ti ram bic man mi uZ -

Rvna am mov le nas, ga dam wyvet Jams — ro de sac re vo -

lu cia Tval sa Ci no Se iq na qar Tul si nam dvi le Si —

ra tom ga ud ga gan ze, ra tom ve Rar hpo va mas Si di di

da au ci le be li fe ris cva le bis sa Ta ve da gi li o ti -

na zec ne ba yof lo biT da do Ta vi?..

io na me u nar gia

ni ko ni ko la Zem mom we ra, ma gis pa ti e ba ro gor Se -

iZ le ba, au ci leb lad ga mo e pa su xe, me Sens gver diT

vdga var da ki dev sxva nic ga moC nde bi an, Sen rom mo -

gem xro bi an da ara ia kobs, ra gax da mar Tla da mar -

Tla, ro dem de un da vwo noT yo ve li sit yva mas Tan

la pa ra ki sas, ro dem de vfrTxi lob deT, va i Tu ra me

ew yi no so, Sen ma inc nu Ra mo e ri de bio.

ro gor ga mo ve pa su xo, — Se vuT va le, — mom xre ni

sxva gan sad ve Ze bo, ro de sac Sin myavs ia ko bis di di

Tay va nis mce mel ni, Ce mi me uR lec da Svi le bic ma gas

mi em xro bi an da va i Tu su lac amik ran gu da na ba di-

meT qi.

mag ram xum ro bam gu li ase ad vi lad ver da mi SoS -

mi na.

mew yi na, ga na ara, ia ko bis is Se ub ra le be li ga -

mo laS qre ba Cem ze. me re da ris Tvis, mxo lod imi -

tom, rom wrfe li gan zrax viT mo vin do me ili as li -

te ra tu ru li da fsi qo lo gi u ri por tre tis aR -

dge na.

rac mis gver diT mit ri a lia, rac mi si sa ub re bi

mo mis me nia, iseT wvril ma nebs vak vir de bo di, sxve -

bi saT vis sa mu da mod da fa ru li rom dar Ce bo da

uCe mod. wvril ma ne bi eZa xeT — xan ase Ti wvril ma ne -

bi ga ci le biT fa se u lia da mrav lis met yve li, vid -

re ga ci le biT uf ro gran di o zu li mov le ne bis ana -

li zi.

wrfe li gan zrax viT, To rem ra mrji da. or kacs ar

ey va re bo da Cem sa viT ilia da mis xsov na sac Tu vin me

uf rTxil de ba, mec maT So ris me gu le ba Ta vi.

qu Ta Tu reb ma mTxo ves, ili a ze gve sa ub reo da qa -

la qis sa u ke Te so sa zo ga do e bam mo i ya ra Ta vi. zo gi

TiT qos Se iS muS na Cems la pa rak ze, mag ram um rav le -

so ba kma yo fi li dar Ca da di di mad lo bac ga da mi xa -

des, ili as sa xe Si na ur yo fa Si rom gag va ca nio.

vinc Se iS muS nen, say ve du ri viT ga dak mi res, ra au -

ci leb lo ba iyo, ban qos Ta ma SiT ili as ga ta ce ba ase

sa gan ge bod rom ga ix se neo.

ra c i yo, imas vam bob, xom ara fers va ma teb da vas -

xva fe reb.

ban qos ra tom Ta ma Sob da?

uR mer Tod iR le bo da da iqan ce bo da Ta va u Re be -

li Sro miT, ma gi da ze rom da a Ten de bo da da zed Ca -

mos deb da Tavs xol me ga bo lil oTax Si. am den ra mes

mos wre ba da Ta nac ili a se bu ri mad lis da ta ne ba ar

un do da?.. da su lis moT qma am bum be ra zu li Zal-Ro -

nis kac sac sWir de bo da. sic rue da da u je re be li is

iq ne ba, mtki ce bas rom mov yveT, yo ve li dRis oc da -

oT xi sa a Ti saq mes iyo Seb mu lio.

ban qos Ta ma Sic as ve neb da da dards uqar veb da,

suf rac, me gob ru li mas la a Tic. sa mog za u rod ki

nam dvi lad ara hyof ni da dro da ze da zen ze as vlac

iseT fu fu ne bad mi aC nda, we li wad Si er Txel Tu mo a -

xer xeb da an isic ve ra, ea ma ye bo da, amis Tvi sac mo vi -

ca leo. sa meg re lo Sic da aWa ra Sic saq me ze ga mo em -


42

deteqtiuri cda

gzav ra da rac mo as wro, xar bad, mow yu re bu li viT mi -

avl-mo av lo Tva li. ami Tac di di kma yo fi li da mad -

li e ri dar Ca.

im Tav yri lo bi dan ro gor ga mo aR wia sit yvam, ro -

gor ga das xva fer da Tu su lac sa pi ris pi rod Se mot -

ri al da, aba, ra Ce mi bra lia.

ia kob go ge baS vi li im ga moR we ul ma xmeb ma ga a Ri -

zi a na da, kac ma rom Tqvas, arc ga em tyun e ba.

ise ar eS ve bi an es so ci al-de mok ra te bi ili as aC -

rdil sac da mis xsov nas yo vel fe xis na bij ze Se u -

rac xyo fen da laf Si svri an, au ci le be lia maT Tvis

xmis Cak men dac da gan sa kuT re bu li sif rTxi lec, ra -

i me Sens un e bu rad xel ze ar da ix vi on da Ta vi se bu -

rad ar ga bu qon. ia kob sac da ili as sxva mo Tay va ne -

Tac ami tom das Wi re bi aT, ga di de bu li Tva le biT um -

zi ron yve la fers, rac ili as Se e xe ba, rom sak bi lo

ara vis Ca ug don xel Si.

Rv Tis wi na Se vfi cav, Cems im sa ja ro ga mos vla Si

er Ti be wo sak bi lo sa da xel Ca sa Wid sac ve ra vin ve ra -

fers ipov nis, mag ram ga das xva fe re bul-ga da ke Te bu -

li naT qva mi ki ra Ce mi bra lia?!.

erTs mi max ved ra ia ko bis mwa re ga mox ma u re bam da

bo lo Si mi na wer ma, rom es jer da saw yi si iyo da rju -

lam de Cam yve bo da: sa Su a le ba ar un da mi me ca uke Tu -

ri ada mi a ne bi saT vis, Ce mi sa xe li et ri a le bi naT Ta -

vi an Ti sa mar cxvi no miz ni saT vis.

ami to mac ga dav wyvi te im ga mos vlis gan me o re ba

tfi lis Si da ia ko bic sa gan ge bod mi vi pa ti Je.

mos vliT ar mo su la, mag ram wvri lad ki ga mo i -

kiT xav da yo vel de tals, uf ro Rrmad da mi ud gom -

lad ga er kve o da Ce mi mox se ne bis Si na ar sSi da Ta vis

da mo ki de bu le bas imiT ga mo xa tav da, rom mkiT xvels

im da na pi rebs ar Se us ru leb da da xels sa bo lo od

ai Reb da Cems mo saz re ba Ta da dak vir ve ba Ta uar yo -

fa ze.

uar sa yo fi an ki ra aris?!.

Tund ga da me te bu li sif rTxi li saT vis — ki dev

vit yvi — ara vin ga im tyun e ba, mi Tu me tes, Cvens ukuR -

marT si nam dvi le Si da, mi Tu me tes, ia ko bi, sxve bi viT

mec sa fic rad rom myavs.

Tu vin me kvlav Se ec de ba xol me Cems wa qe ze bas, is

da un do be li sta tia upa su xod ro gor da to veo, isev

iu mors viS ve li eb: col-Svils Ta vi Si ni dan ga mo -

vaZeve bi no-meT qi?..

ya ra man fa Ra va

ra fa ru li qse li maqvs gab mu li, ma in cda ma inc nu

Ca ma civ de biT. mi niS ne bi Tac ara fers mi ga niS nebT,

aram cTu ga sa Re bi mog ceT xelT. arc un da mog svlo -

daT az rad ase Ti Se kiT xva. maz ris mmar Tvels ase Ti

qse li Tu ver Se uq mnia, ur Cev nia, dro u lad mi a to -

vos es ad gi li, To rem yve la saq me Ca uf lav de ba da

qvey nis sa sa ci lod ga ix dis Tavs. du Se Tis maz ra Si —

su lac sa leq so dac.

sa leq sod sa xels ro gor ga vi me teb di. da Tu vin -

me da i qad nis, ga ux sne li da na Sa u li Cems are-ma re ze

ar mox de bao, mec Se miZ lia Ta vi ga mo vi do. eg ki aris,

da na Sa u lis ari de bas yo vel Tvis ver va xer xebT,

Tumc zog jer esec Seg vZle bia.

Ta va di Wav Wa va Ze ro gor Se va to ve xelT ava za -

kebs?

Tan xom mTe li qve ya na grZnob da da da be ji Te bi -

Tac ime o reb da, ube du re bas mos we ve no, mag ram Tan

Tvi Ton ve ara sje ro daT Ta vi an Ti eW vi sa Tu Si Sis —

am xe la gav le nis kacs ras ga u be da ve no. sa xel mwi fo

sa TaT bi ros wev ro ba arc sWir de bo da ili as jav -

Snad, ise dac TiT qos uxi la vi ga la va ni er tya da am -

den xans is ifa rav da.

Tur me moC ve ne bi Ti yo fi la is jav Sa nic da is ga -

la va nic — am bo lo wleb ma aq cia myi fed da moC ve ne -

bi Tad.

da ax la Ra miv xvdiT, ra sa Si Si Za la amo dis mi wis -

qve Se Ti dan, ra ul mo be li da yov lis wam le ka vi.

ama Ti Se Ce re ba yov lad Se uZ le be lia da ve Rarc

ilia ga da e Ro be bo daT, Tumc Za li an ki ga um wa raT

su li da ar se bo ba.

ar Se ar Cen dnen, ara... da arc Se ar Ci nes.

me, aba, ra Se meZ lo, je bi rad ro gor ga da ve fa re -

bo di.

qvey nis is to ri as ki Se ec va la ge zi da sa iT ga i re -

ka ven xalxs uwi nam ZRo lo fa ra sa viT, mxo lod koS ma -

rul fiq reb Si Tu gan Wvret.

ise maqvs gu li dam Zi me bu li, kargs ve Ra ra fers

vfiq rob da miv yve bi cxov re bis di ne bas.

upir ve le sad di mit ri ja Sis bral e u lo ba Se mat -

yo bi na Cem ma xal xma, sa i dum lo gor ga lis gan mox snis

wve ri mas Tan da ma gu les da mec mon do me biT miv yev

maT cno bebs, miv yev, mag ram xel Se sa xe bi ve ra fe ri

da va das tu re.

es ma inc ro gor mo u Zu le bia Ta vi yve la saT vis,

rom pir vel yov li sa eW vi mas ze mi i ta nes.

ara da, an Za li an vi reS ma kaa da frTxi li, mtki ce -

bu le ba ni pir wmin dad rom ga aq ro, an da mar Tla ar

ure via mkvle lo ba Si.

es jer ki dev ga sar kve via.

ai, Te do la ba u ris bra le u lo ba ki xe lis gul zec

Zevs da ve Rarc Ta vi da uZ vre nia, me et led Se niR bu -

li rom mo na wi le ob da bo rot gan zra xu le ba Si da

mar jve pi ro be bic Se uq mna Tav dam sxme lebs.

uc no be bi iy vnen, sam xed ro for mi a ne bio, — ga mom -

Zi e bels um tki ceb da ga qi ri vi ris si ji u tiT, da

Tumc re a lu ri sa bu Ti ara fe ri ga aC ndaT, dro e biT

ma inc da am wyvdi es me te xis ci xe Si. Se at yves, wmin daw -

yli sa rom ara brZan de bo da.

iq da va de qi Tav ze da Cem Ta nac Ta vis mo ka tu ne ba -

sa da ucod ve lad ga sa Re bas rom Se e ca da, is fa ru li

cno be bi mi var tyi sa xe Si, mi var tyi da ki dec aluR -

luR da nir wam xda ri: uc no be bi ki ara, pav le fSav -

liS vi li, gi go la ber bi WaS vi li, gi go la moZ RvriS vi -

li da va no inaS vi li iy vnen, da ra sam xed ro for ma,


43

deteqtiuri cda

Cve u leb ri vi sa mo si ec va To, ma Sin dan do biT da min -

des, mec zed ar wa mak les, mag ram ise da me muq rnen,

saxl-kar sac ga da giw vavT da ojax sac amo giw yvi tav -

To, rom ma Ti vi na o bis gam mJRav ne be li aRar vi ya vio.

da muq re ba ara sWir de bo da, ise dac Ta na mo na wi le

gax ldaT, wi nas war ve gan do bi li da ami to mac mo u ne -

la etls, Se Za xi li mo es ma Tu ara gzi dan: Se Cer dio.

ama Ti dam ndo bi ara var da sax rCo be la sac ver ga -

da ur Ce bi an, mag ram ma tu lobs da ma tu lobs am axa li

az ris xal xi da sad gin da ga as wro.

gaq ce va sa da gas wre ba ze fiq ri ra sa kad ri sia maz -

ris mmar Tve li saT vis?

qvey nis bed ze vCi vi, sa be dis we ro cvli le bebs

miv Ce re bi var afo ri a qe bu li, To rem Ce mi mxriv mtki -

ced vdga var, sa dac mo mi Ci na ad gi li be dis we ram da

fexs arc ara so des mo vic vli. Tu Se Ce re biT ver Se -

va Ce reb (an ki ra na i rad?), Cems vals ma inc mo vix di

pir naT lad xal xis wi na Se da Se ub Ra la vi sin di siT

Ca val sa ma re Si.

Ce mi xni sa da jan mrTe lo bis ka ci sa ma re ze jer

arc un da fiq rob des, mag ram cxov re bam mo i ta na ase

da sa zo ga do e ba Sic ise Ti gan wyo bi le ba ni tri a lebs,

TiT qos saf la ve bad ga daT xril mi wa ze da va bi jebT

yve la.

ko te af xa zi

im mRvdel ma miT xra: oT xi-xu Ti gas ro la ga vi go -

ne Tu ara, ma Sin ve miv xvdi, rom Ta vads ra Rac Se em -

Txvao.

xom Se i Zle ba mo na di re ni yo fi liy vnen? yve la ise

da mux tu li yo da al Ro Ti grZnob da am mo sa lod nel

gas ro las, ager mRvdel sac eW vi ar Seh par via, ili a -

ze rom iyo da miz ne bu li is To fe bi da ara na dir sa

Tu frin vel ze.

mi si gvar-sa xe li?

ara, vi na o ba ar mi kiT xavs, ar mom fiq re bia, rom me -

kiT xa, Sin gu li aRar mi Cer de ba da var gak ru li tfi -

lis-sa gu ra mos gza ze, wi wa mur Tan xom aqeT-iqiT vaw -

yde bi da ise mi fo ri a qebs sin di si, ilia pa ta ra Rmer -

Tad rom ix se ni eb da xol me, sas Tu mal ze Tavs ar ma -

de bi nebs, ma Sin ve wa mo max tu nebs da isev ga reT me we -

va: eh, bi Za Ce mo, ver vi var ge, ver ga mo va de qi, ve ra fe -

ri vi Ro ne, es ube du re ba rom ar mos we o da qve ya nas-

meT qi.

yve las yve la fers ve kiT xe bi, vi sac im are-ma re ze

mov krav Tvals, yve la de ta lis ga mor kve vas vcdi -

lob, yve laf ris da zus te bas, mniS vne lo va ni iq ne ba

Tu um niS vne lo, di dad aRarc da gi devT. Tumc um niS -

vne lod er Ti Se xed viT Se iZ le ba mog veC ve nos ra i me,

To rem, vin icis, ga dam wyve ti swo red is de ta li aR -

moC ndes WeS ma ri te bis da sad ge nad.

2 seq tem ber sac sa gu ra mo Si vi ya vi. wi na dRiT ave -

di, iq Sev rCi da wi nam ZRvri an T ka ris sko lis mRvde -

lic iq vna xe. miv ye viT, mov ye viT da: mkvle lo bis

dRes oja xiT qa laqs miv di o di da Ta vads Sem Txve viT

Sev xvdi wi wa mu ris ax los duq neb Tan, kne i nas Tan er -

Tad rom se ir nob dao, Sem deg Cas xdnen eki paJ Si da wa -

vid nen da ma le ve ga vi go ne oT xi-xu Ti gas ro lis

xmao.

da ki dec mix ved ri la, rac dat ri a le bu li yo.

vi Rac gle xis na am bo bic mo miy va. im dros xev Si

wylis da sa le vad Ca su la is gle xi da stve nis xma ga -

u go nia, vi Rac ni Sans aZ lev da Tu af rTxi leb dao.

mcxe Tis sad gur Si Ta vad xim Si aS vils rom Sev -

xvdi, gle xe bis mo na yo li ima nac mi am bo.

Tav dam sxme le bi oT xni ki ara yo fi lan, ara med

uf ro met ni, ase aT ka cam de. mTi dan vi Rac brZa ne -

bas Tu mi Ti Te bas aZ lev daT: Ta va di mo ka liT,

oRond kne i nas xe li ar ax lo To. bi Za Ce mi TiT qos

fa e to ni dan gad mom xta ra da Tav dam sxme le bi saT vis

uT qvams: wa i ReT, rac ge ne boT, oRon dac nu dag vxo -

cav To. mag ram gle xe bi amas, aba, ro gor ga i go neb -

dnen?.. ia kobs, ili as msa xurs, erT-er Ti Tav dam -

sxme li mxar Si da uW ria da imaT es ar upa ti e bi aT.

ami to mac mo uk lavT ia ko bi, daW ri li Ta nam zrax ve -

li ki ga u ta ci aT.

kne i na ol Ra tfi lis Si rom Ca mo iy va nes, im sa za -

re li wu Te bis gax se ne bi sas esec Tqva: ili am Tav dam -

sxme lebs qar Tu lad mi mar Ta — ras sCa di xar To.

ilia va ro, — TiT qos esec eT qvas. xme bia ase gav -

rce le bu li da esec al baT ol Ras na am bo bi un da

iyos, uf ro zus tad rom aRad gi na is fra za mog vi a ne -

biT. Ce mi Tan das wre biT ki rac ga ix se na, es iyo: ras

sCa di xar To.

yve las uk vir da da mec ver amex sna ili as mon do -

me ba sa xel mwi fo sab Wos wev ro ba zed. ra ki Ra mo i wa -

di na, ki dec mi aR wev da, mag ram ga na ra au ci leb lo ba

iyo, mTe li cxov re ba xe li suf le bas Tan da pi ris pi -

re bu li pi rov ne ba xan daz mu lo bi sas iseT gzas das -

dgo mo da, rac xal xSi ga av rce leb da xmebs, im pe ra -

to ris gver diT dgo ma am jo bi nao?

am xme bis gav rce le bis or ga ni za to re bi sak ma od

mom Zlav re bu liy vnen da, mi Tu me tes, ara vi Ta ri xel -

Ca sa Wi di ar un da mi e ca maT Tvis, To rem da fa ru li

aRar iyo, sa qar Tve los te ri to ri u li av to no mi is

mo sa po veb lad uk ve ga dam wyvet brZo las rom iw yeb da

da mtreb sa da mo Zu leT sak ma od im rav leb da.

TiT qos ga o re bu li yo mi si sa xe ba aW re le bu li da

mo ra lu rad daS lil-da Ra ve bu li sa zo ga do e bis

Tval Si da ga sak vi ric es iyo mi si mom xre e bis Tvis,

Tvi Ton ve rom ig deb da Tavs zed met xa Ta ba la Si.

af rTxi leb dnen, ga na ara, es na bi ji sa be dis we -

rod ar Se mo gib run de so.

ga na ma Sin ki ar af rTxi leb dnen, sa Ta va daz na u ro

ban kis da fuZ ne bas rom moh ki da xe li: mo li pul gza -

ze dge bio?!. cxov re ba mar Tlac Za li an ga ir Tu la im

wa mow ye biT da sim wa re sim wa re ze ige ma, mag ram... ilia

rom ara, ban kis da ma ar se be li sxva ara vin iyo, da ban -

ki rom ara, aRarc Seg vrCe bo da qar Tu li mi wa-wya li,

er Ti a nad sxva ni da e pat ro ne bod nen.


44

deteqtiuri cda

am je ra dac ase iq ne bo da.

et yo ba, iqi dan api reb da Tavs da ev lo so ci al-de -

mok ra te bi saT vis, yve la ze did ube du re bad rom mi -

aC nda sa qar Tve lo sT vi sac da ka cob ri o bis Tvi sac,

ise dac ar ak leb da mxi le bas da gab ri el epis ko po sis

Sem dgom yve la ze mkac rad da Tan mim dev ru lad is

ilaS qreb da am po li ti kur-eko no mi ku ri mrwam si sa

da moZ Rvre bis wi na aR mdeg, mag ram ki dev er Ti da say -

rde nic da i sa Wi ro va Se u po va ri brZo lis win da es

da say rde ni sa xel mwi fo sab Wo aR moC nda.

isi nic mi ux vdnen — mar Tla ise Ti Clun ge bic ki ar

ari an, ro gorc ga mo i yu re bi an da ma Ti az re bis mos -

me ni sas su lac go ne ba sus te bi gvgo nia — da dam -

frTxa li ka ci, mo gex se ne baT, yve la ze uf ro sa xi fa -

To xde ba, aRa ra fers da e ri de ba, mi Tuf ro di di sa -

zo ga do eb riv-po li ti ku ri cvli le be bis xa na Si.

iq neb Se e ka ve bi na Ta vi am axa li ga mow ve vi sa gan,

ise dac sam kvdro-sa si coc xlo da pi ris pi re ba ki dev

uf ro aRar ga em Zaf re bi na?

vin mes an ra i mes rom mo ri de bo da, ma Sin xom ili ac

aRar iq ne bo da, ga dam wyve ti wu Tis mo ax lo e bas

grZnob da da ai Ro ki dec Tav ze xe li: an yve la fe ri,

an ara fe rio.

Cvens Tav sa da be dis we ras an ki vin wa vu valT!..

pet re umi kaS vi li

ilia gam tyun e bas ar mo iT men da.

ga sam tyu na ri an ki ra hqon da, si mar Tles eg re vin

ud ga mcve lad, mag ram xom aris ka cis cxov re ba Si —

xan ise mar jved ver mo gi va an sit yva, an saq ci e li da

ad vi lad Se uZ li aT niS ni mo gi gon.

ara, ilia niSns ara vis mo a ge bi neb da.

ma Si nac ar daT mob da da verc ve ra vin da aT mo bi -

neb da. mos wre bu li sit yva Sve lo da an ga u te xe lo ba.

saw ye nad ki ar dam rCe nia, mis sa xels ve nac va le,

mag ram ra ki Ra da gi Ji ni aT, mi si su lis yo ve li moZ ra -

o ba sa gu lis xmoa mi si ve ada mi a nu ri bun e bis Se sac no -

ba do, da `vis ra mi an sac~ Tqven ve mix se nebT, ya bul sa

var, gul wrfe lad mo gax se noT.

ilia aR ta ce bu li iyo am qmni le biT, mag ram am je rad

mTa va ri is aris, rom ga mo ce mis mom za de bi sas, we ra-

kiT xvis sa zo ga do e bam rom ido Tavs, sa bo loo re daq -

ci is dad ge na da va ri an tTa ur Ti er TSe Tan xme ba Cven

sams mog van des: ili as, aleq san dre sa ra jiS vil sa da me.

vu zi varT sxva das xva va ri an tebs, vuk vir de biT,

va je rebT da ama so ba Si Tval Si gve ca, rom erT uZ ve -

les xel na wer Si u-s brjgu ar ga aC nia. ro mel ma Cven -

gan ma mi ag no, zus tad aRar ma gon de ba, Se saZ loa mec

vi ya vi, iq neb aleq san dre, iq neb su lac ilia, mag ram

ilia rom aR tac da, es ki ar ma viw yde ba — arc mi si ga -

cis krov ne bu li sa xe da arc da Ji ne ba: u brjgus ga -

re Se dav beW do To.

aRi a re biT ki im Ta viT ve va Ri a re enis re for ma,

ili as pir ve li ve sta ti a Si rom gan xor ci elda da ki -

dec ga da ria mkiT xve li, vid re Tan da Tan Se eC ve od -

nen. yve la aki ver ca. va Ri a re, mag ram gul Si Za li a nac

mom won da an ba ni dan ase er Ti xe lis dak vriT ga Ze ve -

bu li aso e bi, meb ra le bod nen, da arc sxva Sem Txve va -

Si vyo fil var ar qa i za ci is wi na aR mde gi. ar qa i za ci as

ra sac eZa xi an, To rem Cem Tvis max lo be lic isaa da

mim zid ve lic.

ra ga mo di o da — ilia ise mo xib la im xel na we ris

am enob riv ma Ta vi se bu re bam, rom Ta vi si prin ci pis

dar Rve va sac ar mo e ri da. na beW dSi iq ne bo da `Cu en~

da ara `Cven~, `mo su e ne ba~ da ara `mos ve ne ba~...

da Ji ne biT ki da i Ji na, mag ram jo xi Cem ze ga dat -

yde bo da. ko req to ri me vi yav da pa su xic me mo me kiT -

xe bo da. ami to mac wi nas war ve da vi Wi re Ta da ri gi. Se -

vad gi ne am sa kiT xze ga daw yve ti le bis teq sti da ori -

ves mo va we ri ne xe li, ili a sac da aleq san dre sac.

ga mo ce ma ki Se iq na Tav mo sa wo ne be li, mag ram ub -

rjguo u yve las Tval Si mox vda da pir vel yov li sa

ili a sa gan gauk vir daT: es ra giq ni aT, ro gor da gi -

beW dav To.

da ili am:

— war mo id gi neT! me rom ru seT Si vi ya vi, pet res

ga u ke Te bia. pet re, es ra sa hgavs, ro gor da gi beW dia?

pir ka ta me ca, ki na Ram ena Ca mi var da, mag ram amo -

luR lu Re ba ma inc mo va xer xe:

— me ise dav beW de, ro gorc ga das wyvi teT.

Ta vi sa ze dgas:

— Ta vis dRe Si me am gva ri da beW dva ar mi fiq ria.

ise Ti ki lo Ti me ub ne ba, xel we ri li rom ara mqon -

des, Cav Ru nav di Tavs da wyro mas mTli a nad Cem ze avi -

Reb di. wa mi e rad ima nac gam kra gu ne ba Si, is ga daw yve -

ti le ba Ce mi war mo sax va xom ar iyo-meT qi. mag ram ara

— ube Si me do, Sin gaqce va da mo ta na ara mWir de bo da.

— gi fiq ria ki ara, giT qvams ki dec da xe lic mo gi -

we ria, — co ta ga jav re ba da met yo xma Si, ga vix sen ji -

be, amo vi Re xel mo we ri li ba ra Ti da Tval win da vu de.

ga da at ri a la, gad mo at ri a la. ra Ra un da Tqvas,

ara? mag ram ise Se uk ravs ko pe bi, ukan dam xevs ara

hgavs. ga fa ci ce biT mis Ce re bia yve la, zo gi Si na ga -

nad ga xa re bu li, sa xe zec rom dat yo bi aT, zo gi gak -

vir ve bu li, zo gic nir wam xda ri. vna nob, es fur ce li

ram amo ma Re bi na-meT qi, mag ram uk ve gvi an Raa da of -

lis Sem Sra le bas viw yeb cxvir sa xo ciT.

— Ta vis dRe Si me es ar miT qvams, — ara vis epu e ba

da arc sa ku Tar xel mo we ras, da Tvals rom mo av lebs

kre buls, am gan mar te bas ik ma rebs:

— me sxvag va rad mqon da war mod ge ni li.

isev me ga mo miy va na mtyu a ni, mi si swo ri naT qva mi

une bu rad rom ga da meb ru ne bi na.

dae vyo fi li yav, mec ras Ca va civ di da ra ga daw -

yve ti le ba Ta we ra amit yda. erT xel na wer Si ra Ra cam

mo xib la da ai yo lia. ra mox da me re, yve la fer ze ga na

pa suxs un da vTxov deT ada mi ans!..

ise es ki — araf riT ar un da gam tyun e bu li yo.

(dasasruli Semdeg nomerSi)


45

reportaJi

ga sak vi ri, sa ku Ta ri Za la uf le bis ga da sar Ce nad, mas

dax ma re bis Tvis bi zan ti is im pe ra tor ma ba si li II-è

rom mi mar Ta. Ta ma mad Se iZ le ba iT qvas, rom da vi Tis

mmar Tve lo bam ni a da gi mo um za da Ta ma ris epo qas.

swo red Ta mar me fis xa na ze mu Sa o bam øàïã âï ãë íï, di -

na mi ka Si gan gve xi la qar Tu li sa xel mwi fos sa ga reo

po li ti ka da viT ku ra pa la ti dan mo yo le bu li Ta ma -

ris epo qis CaT vliT.

ase Ti mid go miT aS ka rad ga moC nda da sav le Ti sa da

aR mo sav le Tis ken ori en ti re bu li am po li ti kis

prog ra mu lo ba. rac mTa va ria, ga mo ik ve Ta qar Tu li

sa xel mwi fos saz Rvao in te re se bi, ro me lic did xans

TviT qar Tul is to ri og ra fi a Sic ig no ri re bu li, an -

da sa Ta na dod ar iyo gan xi lu li.

cxa dia, pir vel rig Si Cnde ba kiT xva, ro gor aris

ga a na li ze bu li da viT ku ra pa la tis moR va we o ba qar -

Tul is to ri og ra fi a Si da ram de na daa ga az re bu li

mi si po li ti kis re a lu ri mas Sta bi.

sa i sto rio li te ra tu ris mi xed viT, cno bi lia,

rom da viT ma, bi zan ti a Si Seq mni li mZi me sa Si nao da

sa ga reo vi Ta re bis pi ro beb Si, erT Sem Txve va Si Tu im -

pe ra tor ba si li II-s da u Wi ra mxa ri aj ïnye bu li bar da

skli a ro sis wi na aR mdeg (976-979ww.), me o red uk ve ba -

si li II-s wi na aR mdeg ajan ye bu li bar da fo kas mxa re ze

ga mo vi da (987-989ww.). da viT ma, ba si li II-s ga dar Ce nis

sa nac vlod, gar da imi sa, rom ba si a nis sam xre TiT mde -

ba re te ri to ri e bi mi i Ro, xe li Se u Sa la mci re azi is

gav le ni a ni sam xed ro aris tok ra ti is war mo mad gen -

lis bar da skli a ro sis ga ba to ne bas ta os me zob lad.

amiT da viT ma fo kas me to qe o bac ai ci la. rac Se e xe ba

mov lenïàï gan vi Ta re bis Sem dgom etaps, ro de sac da -

viT ma ba si li II-s wi na aR mdeg ajan ye bul bar da fo kas

da u Wi ra mxa ri, amas mec ni e re bi mxo lod da mxo lod

ba si li sa gan mi Re bu li te ri to ri e bis da ka no ne bis

sur vi liT xsni an. ase Tia am po li ti kur mov lenïàï

ana li zis Zi ri Ta di sqe ma, rac ara erT sa kiTxs, yu -

rad Re bis miR ma to vebs. ma ga li Tad, ar iT va lis wi -

nebs da vi Tis saz Rvao in te re sebs, ro me lic qar Tul

is to ri og ra fi a Si am kuT xiT sa er Tod ar das mu la. am

dros mas mniS vne lo ba aqvs da viT ku ra pa la tis po li -

ti kis im re a lu ri mas Sta bis saC ve neb lad, rac Cve ni

kvle vis erT-er Ti mi za nia.

Ta vis Ta vad is faq ti, rom qar Tul is to ri og ra -

fi a Si da viT ku ra pa lat Tan da kav Si re biT ar ar se -

bobs mya ri po zi cia, is sak ma od ga o re bu lia da zog -

jer da um sa xu reb lad mkac ric, met yve lebs, rom bev -

ri ram da viT Tan da kav Si re biT ga sar kve via da da sa -

zus te be li. es ki dev er Txel kar gad ga moC nda bo lo

õïíì, ro de sac zo gi er Tma mec ni er ma da viTs sru li ad

mi u Re be li bral de be bi wa uy åna, da a da na Sa u la iseT

ka pi tu lan tur da an ti sa xel mwi fo eb riv qme de beb Si,

rom lis ana lo gi sa qar Tve los is to ri a Si ar mog ve -

po ve ba.

wya ro, ro me lic mi ze zi gax da da vi Tis po li ti kis

mkac ri Se fa se bi sa XI sï ó êó íòì ara bi av to ri ia hia an -

ti o qe lia. da vi Ti, am wya ros Ta nax mad, bar da fo kas


46

da viTku ra pa la tis

is to ri u li mi sia

ma na na ga baS vi liìÌÏÖÏÎË ÄÅÁÚÒÏ

— îë æå ìïú âò èå ë îåþà, îëè ïó úò äå þå äòï ìï áïî -

àâå äëì íïè æâò äò, èò ó êåî ûë å þå äò òì üë îò òì ïé æãå -

íï-ùïî èë ìïõ âï, òãó äòì õèå þï, îëè èò ó éå þå äòï ÷âå íò

ìï çë ãï æë å þò ìïà âòì ïè òì üë îò òì çåæ èå üò æîï èï üò çå -

þï. åì ìï ãïí ãå þëæ õæå þë æï îó ìò ôò êï üë îóä ìò íïè æâò -

äå øò, îï àï áïî àâå äë þïì àï âò ìò ìïè øëþ äë ¸ãë íå þë æï

ñë âåä àâòì ãï ìï úë æï âå þó äò, îå ï äóî óô äå þåþì èëê -

äå þó äò áâå ñï íï, îë èå äòú èõë äëæ àï âòì ãï æï -

ìïî÷åíïæ òþ îûë æï æï þë äëì, óéë íëæ áèíò äò æï ãï æï -

øå íå þòì ãçï çå æïè æãï îò, îó ìåà èï øå ò ôï îï æï òõ ìíï

ãïá îë þò ìï ãïí, — ïèï ìïú òü ñâòì øå ìï âïä ìòü ñâï øò îëì -

üëè ÷õå ò ûå æï àâïä ìï÷òíë íò èó øïæ — àó îï ë æåí ïó -

úò äå þå äòï òì üë îò ó äò ûò å þå þò ìïà âòì ïè çåæ èå üò

æîï èï üò çå þòì åä ôå îòì ÷ïèë úò äå þï — æï ò èëù èåþì èï -

íï íï ãï þïø âò äòì ìï òì üë îòë àõçó äå þåþì. ïè íïø îë èåþ -

øò ìï áïî àâå äëì ûäå âï èë ìò äå þòì ýï èòú øàïè þåÿ æï âïæ

ùïî èë ò ìï õå þï æï òì ãçïú, îï èïú áâå ñï íï æòæ æï ûäò åî

ìï õåä èùò ôëæ ïá úòï. åîà-åî àò óè íòø âíå äë âï íå ìò òì -

üë îò ó äò èë ìïõ âå âò ÷âåí òì üë îò óä ùïî ìóä øò æï âòà

êó îï ðï äï üòì èå ôë þòì õï íï úïï, æï ìï ìò õï îó äëï, îëè

ïè æò æå þó äò ðò îëâ íå þòì éâïù äòì ãïî êâå âï ìï æï øå ìï -

ôå îò ìïæ ùïî èë÷åíïì ìùë îåæ áïä þï üëí èï èï íï íïè

èë¸êò æï õå äò.

* * *

åìåú èï íï íï ãï þïø âò äòì ìï öï îë äåá úò òì ìò ó ýå -

üó îò áïî ãï:

„sa qar Tve los mde ba re o ba um niS vne lo va nes re gi -

on Si da di di sïer Ta So ri so gze bis ga dak ve Ta ze gan -

saz Rvrav da mis po li ti kas sxa va das xva epo qa Si. uda -

voa, ge o po li ti ka uc vle lad to veb da qvey nis wi na Se

mdgar amo ca nebs, rom lis gan xor ci e le bac sxva das -

xva dro sa da pi ro beb Si met-nak le bi war ma te biT mim -

di na re ob da.

da viT ku ra pa la tis (ta o e lis) moR va we o ba qar Tu -

li sa xel mwi fos ge o po li ti ku ri xed vis gag rZe le -

bad un da mi viC ni oT. fe o da lu ri sa qar Tve los ga er -

Ti a ne biT man am mi mar Tu le biT ki dev uf ro did war -

ma te bas mi aR wia. pat ri o ti da qvey nis msa xu re bis Tvis

mo wo de bu li mmar Tve li da vi Ti (966-1001) sa qar Tve -

lo Si yvåla ze gav le ni an li de rad da sa er Ta So ri so

sa xe lis sa xel mwi fo moR va wed iq ca. ami tom ar aris

�

reportaJi

da mar cxe bis Sem deg — ro gorc Zal zed mo xu ci da uS -

vi lo — Ta vis mem kvid red ba si li II-s asa xe lebs. am

dros bi zan ti is Tvi sac kar gad iyo cno bi li, rom da -

vi Tis mem kvid re bag rat III iyo da yve la fers ake Teb -

da maT So ris ur Ti er To bis ga sa fu Web lad.

ze moT aR niS nu li msgav si cno be bi ar mog ve po ve ba

da viT ku ra pa la tis po li ti kas Tan ga ci le biT ax los

mdgom arc qar Tul, arc som xur wya ro eb Si. vfiq -

robT, mkvlev reb ma ar ga iT va lis wi nes er Ti fri ad

mniS vne lo va ni ga re mo e ba, ker -

Zod, ia hia an ti o qe lis Txzu -

le bis spe ci fi ka, ker Zod is,

rom am ara bi av to ris in te re -

seb Si uf ro sa er Ta So ri so ur -

Ti er To ba da dip lo ma tia Se -

di o da. Txzu le bis aR niS nu li

xa si a Ti dan ga mom di na re, xom

ar Se iZ le ba mas Si is po li ti ka

vi gu lis xmoT, rom lis sa er Ta -

So ri so do ne ze gav rce le ba Sic

àâò àëí da vi Ti iyo da in te re -

se bu li. raì âãó äòì õèëþ: pir -

vel rig Si, ba si lis Tvis yu -

rad Re bis mo du ne ba im dros,

ro de sac bi zan ti as ax lo aR mo -

sav leT sa da bul ga reT Si âò àï -

îå þï ga ur Tul da. moC ve ne bi Ti

mor Ci le bis ga moc xa de ba amis

sa u ke Te so xerxs war mo ad gen -

da, ise ve ro gorc Ta vis war mo -

Ce na umem kvid reo, uZ lur mo -

xu cad. po li ti ka Si es is na ca -

di xer xia, ra sac dro e biT

ukan da xe vas Tan er Tad, yve la

dro Si, zog jer di di war ma te -

bi Tac mi mar Ta ven.

da viT Tan da kav Si re biT es

kar gad ga moC nde ba mi si moR va -

we o bis im etap ze, ro de sac igi

kvlav ga na ax lebs Ta vis aq ti ur sa da Sem tev po li ti -

kas, rac mi si ve ra gu lad mok vlis mi ze zi gax de ba. ãï -

ìïà âï äòì ùò íå þå äòï is ga re mo e bac, rom es ar Se e xo

mxo lod da viTs. amas gan sa kuT re biT aR vniS navT imis

ga mo, rom Ta na med ro ve qar Tul is to ri og ra fi a Si aq -

cen ti mxo lod da viT ze keT de ba. am dros ase ve ve ra -

gu lad, kar gad Ca fiq re bu li pro vo ka ci is Se de gad

da i Ru pa da vi Tis ja ris Zi ri Ta di bir Tvi. amis Sem deg

mi si er Tgu li az na u re bi ta o dan ga da a sax les. aS ka -

raa, es iyo far To mas Sta bi a ni ope ra cia, rac met yve -

lebs, rom ba si li II ar iyo dar wmu ne bu li Ta vis Za leb -

Si, ise ve ro gorc bi zan ti i saT vis da vi Tis mi ce mul

da pi re beb Si. miT ume tes, ro gorc aRi niS na, da viT ma

fo kas da mar cxe bis Sem deg (989w.) X sï ó êó íòì 90-ia ni

wle bi dan kvlav ga ag rZe la Ta vi si aq ti u ri sag ïreo

po li ti ka. am gva rad, imi saT vis, rom kar gad ga ver kveT

da vi Tis po li ti ka Si, igi ax le bu rad un da ga vi az roT.

pir vel rig Si, sa qar Tve los ge o po li ti ku ri

Tval Ta xed vi dan, ro me lic aR mo sav leT sa da da sav -

leT ze iyo ori en ti re bu li. yu rad Re ba un da ga max -

vil des im ga re mo e ba ze, rom skli a ros ze ga mar jve bas

TviT da viT ku ra pa lat ma da Tor ni ke eris Tav ma

(rom lis sar dlo bi Tac 979 wåäì wa ri mar Ta gad -

ïmwyve ti brZo la) aR mo sav lu ri po li ti kis kva li fi -

ka cia mis ces. maT mi er Sed ge nil oS kis „sa moT xis“

axal an der ZSi da vi Ti aR mo sav le Tis ku ra pa la ta daa

mox se ni e bu li.

so me xi is to ri ko si aso Ri ki

(XI s.), ro me lic Se fa se bas aZ -

levs mis am po li ti kas, aR niS -

navs, rom da viT ma mSvi do ba da

wes ri gi da am ya ra mTel aR mo -

sav leT Si.

Cve ni az riT, da vi Tis aR mo -

sav lu ri po li ti kis gag rZe le -

bas mi si da sav lu ri po li ti ka

war mo ad gen da. amis mi xed viT

hqon da mas ga az re bu li bi zan -

ti a Si mim di na re pro ce seb ze

age bu li sa mo mav lo geg me bi. da -

viT ku ra pa la tis kav ka si u ri

po li ti ka mi si mas Sta bu rad

war mar Tvis sa Su a le bas iZ le o -

da. mas Si da vi Tis som xu ri po -

li ti kac igu lis xme bo da, ro me -

lic mis wi na Se ùï èëÿ îò äò amo -

ca ne bi dan ga mom di na re, zog jer

sak ma od xis tic iyo, gan sa kuT -

re biT es exe ba som xeb Si mar -

Tlma di deb lo bis gav rce le bas.

da vi Ti im te ri to ri e bis flo -

bas isa xav da miz nad, rom leb zec

aR mo sav le Ti dan da sav le Tis -

ken, ker Zod ki Tav ri zi dan tra -

pi zon Si mi ma va li di di sa er Ta -

So ri so gze bi ga di o da.

Sua sa u ku neàï aR mo sav lu ri da ev ro pu li wya ro -

e bis Ta nax mad, am gze bis mniS vne lo ba war mmar Tve li

iyo aR mo sav le Ti sa da da sav le Tis sa er Ta So ri so

vaW ro ba Si. qar Tu li da som xu ri wya ro e bis Ta nax mad,

am gzeb Tan mi mar Te bià, „zRviT da xme le TiT“ Se mo -

su li sa qon liT, mdid rde bod nen ami er kav ka si is qa -

la qe bi. is faq ti, rom aR niS nul qa laqàï sim did ris

erT-er Ti um Tav re si wya ro tra pi zon Tan vaW ro ba

iyo, Ta vis Ta vad ùï èëÿ îòda da viT ku ra pa la tis wi na -

Se tra pi zo nis sa kiTxs. un da aRi niS nis, rom am gze bi -

sad mi ze re le mid go ma da sa Ta na do ana li zis uqon -

lo ba gax da mi ze zi, ris ga moc qar Tul ma is to ri og -

ra fi am ar das va kiT xva: id ga Tu ara tra pi zo nis

prob le ma da viT ku ra pa la tis po li ti ka Si?..

da vi Tis wi na Se zRva os no bi sa da tra pi zo ni sad mi

in te re si aR niS nu li epo qis moT xov ni le ba sac un da

da e ye ne bi na. am dros msof li o Si, sax me le Tos Tan Se -


47

daviT kurapalati oSkis bareliefze.

giorgi bagrationis foto

reportaJi

da re biT, saz Rvao vaW ro bas eni We bo da upi ra te so ba,

rac ga mo ric xu lia mxed ve lo ba Si ar mi e Ro qar Tul

po li ti kas.

am de nad, am vi Ta re bas, sa qar Tve los ge o po li ti -

kur mdgo ma re o bas Tan er Tad, un da ga ne saz Rvra sa -

qar Tve los saz Rvao, anu da sav lu ri in te re se bi.

swo red es mi za ni amoZ ra veb da da viTs, ro de sac

man war ma te bu li aR mo sav lu ri po li ti kis Sem deg

mxa ri ajan ye bul bar da fo kas da u Wi ra.

Cans, ase ve Sem Txve vi Ti ar un da iyos, rom spar sel

ano nim av tor Tan („hu dud al-ala mi“) da das tu re bu -

li Sa vi zRvis aR mniS vne li sa xel wo de ba „qar Tvel Ta

zRva“ ase ve X sï ó êó íòì 80-ian wleb ze rom mo dis. isic

aS ka raa, rom aR niS nu li sa xel wo de ba axa lia, vi na i -

dan av to ri sa Wi rod Tvlis gan mar tos, rom es igi ve

pon tos zRvaa. mrav lis met yve lia ag reT ve, rom „qar -

Tvel Ta zRva“ da viT ku ra pa la tis moR va we o bis xa nas

em Txve va, mi si moR va we o bis im pe ri ods, ro de sac mis

po li ti ka Si saz Rvao in te re se bi war mmar Tve li xde -

ba. am dro i saT vis sa qar Tve lo uk ve er Ti a nia da qar -

Tve li, sa qar Tve lo eris da qvey nis aR mniS vne li zo -

ga di sa xe li xde ba, rac Sa vi zRvis sa xel wo de ba zec

ai sa xa.

ase ve mniS vne lo va nia, rom „qar Tvel Ta zRva“ sa -

er Ta So ri so do ne zec iq na aR qmu li.

ama ve pe ri o di dan ve uc xo ur wya ro eb Sic da vi Ti

„qar Tvel Ta me fed“ mo ix se ni e ba.

am gva rad, yve la es sa xel wo de ba ur Ti er Tda kav Si -

re bu lia da qar Tu li po li ti kis udi de si eta pis aR -

mniS vne li.

aR sa niS na via ag reT ve, rom „qar Tvel Ta zRva“ am

dros gav rce le bu li Sa vi zRvis aR mniS vne li sa xel -

wo de bis „ru mis zRvis“ („bi zan tiis zRva“) pa ra le lu -

rad Cnde ba. es ori ur Ti er Ta da pi ris pi re bu li sa -

xel wo de ba bi zan ti as Tan me to qe o bis am sax ve lia, av -

sebs am xa si a Tis sxva ma sa las, oRond uk ve zRva os no -

bis kuT xi dan da, rac mTa va ria, da viT ku ra pa la tis

po li ti kas mi e sa da ge ba.

ama ve pe ri ods ukav Sir de ba aTo nis mo nas tris da -

ar se ba, rom lis erT-er Ti fun qci ac, mTel rig cno -

beb ze day rdno biT, da vi Tis po li ti kis im axa li eta -

pis mom za de bac iyo, ro me lic zRva os no bas ukav Sir -

de ba. miT ume tes, rom aq moR va we be re bi da vi Tis po -

li ti kis aq ti u ri gam ta reb le bi iy vnen da zo gi er Tma

di di ro liú Se as ru la da vi Tis aR mo sav lu ri po li -

ti kis war ma te ba Si. am de nad, lo gi ku ria, am pe ri od Si

zRva da zRva os no ba aTo nis mo nas tris cxov re ba Si

gan sa kuT re bul ad gils rom ika vebs.

am mxriv Sem de gi ga re mo e ba ip yrobs yu rad Re bas.

bar da fo kas ajan ye bam de ram de ni me wliT ad re,

qar Tve leb sa da bi zan ti e lebs So ris aTo nis mo nas -

tris da ar se bas Tan da kav Si re bul mo la pa ra ke beb Si

(980 w.) dge ba tra pi zo nis sa kiT xi. 980w. ba si li II-is

mi er ga ce mu li si ge li dan ir kve va, rom aR niS nul mo -

la pa ra ke beb Si ga ri ge bis sa ga ni iyo tra pi zon Tan da -

kav Si re bu li zo gi er Ti sa kiT xi, sa i da nac Cans, rom

bi zan ti as xels ar aZ lev da qar Tvel Ta po zi ci e bis

gaZ li e re ba kon stan ti no pol sa da tra pi zon Si.

ro gorc aRi niS na, zRva da zRva os no ba gan sa kuT -

re bul ad gils ika vebs aTo nis iver Ta mo nas tris

cxov re ba Si. am yve la ze gav le ni a ni da mdi da ri mo nas -

tris sim did ris wya rod zRvi dan mi Re bu li Se mo sav -

le bic un da gan vi xi loT. sa in te re soa, rom 984-985

wleb Si, aTa na se aTo ne li, war mo So biT tra pi zo ne li

da de diT la zi, vi si wvli lic di di iyo da viT ku ra pa -

la tis aR mo sav lu ri po li ti kis war ma te ba Si, iver Ta

mo nas ter sa da Ta vis me go bar io a ne bers asa Cuq rebs.

igi mas ba si li II-s xel mo we ril do ku ments ga das cems,

rom lis Ta nax ma dac, qar Tve lebs na ve bis yo lis uf -

le ba eZ le vaT. mrav lis met yve lia, rom swo red am

dros iZens sa er Ta So ri so re zo nansì Sa vi zRvis sa -

xel wo de ba „qar Tvel Ta zRva.“

vfiq robT, aTa na se be ri sav se biT lo gi ku rad

Cnde ba da vi Tis po li ti kis im eta pis mom za de bi sas,

ro me lic ma le bar da fo kas ajan ye ba sa da da vi Tis

saz Rvao in te re sebs da u kav Sir de ba. am ajan ye bis

dros da vi Tis yve la ze di di war ma te ba tra pi zon Tan

ga mar jve ba iyo, ra sac qar Tul is to ri og ra fi a Si

faq tob ri vad Se fa se ba ar mis ce mia.

rom ara bar da fo kas mar cxi, tra pi zon Tan ga mar -

jve bas, ra sac da vi Ti gan sa kuT re bul mniS vne lo bas

ani Web da, sul sxva dat vir Tva da gag rZe le ba eq ne -

bo da.

da viTs, cxa dia, kar gad un da hqo no da gac no bi e -

re bu li, rom bi zan ti is mem kvid re o ba ze pre ten zia,

pir vel rig Si, mis saz Rvao po li ti ka ze mem kvid re o -

bas niS nav da. qar Tu li po li ti ka ram de nad em za de bo -

da am me to qe o bis Tvis da ro go ri iyo mi si sa mo mav lo

geg me bi, kar gad Cans oS kis taZ ris sa fa sa do de ko ri -

dan (X s. 60 ùw.). mas ze ga mo sa xu li da vi Ti da mi si uf -

ro si Zma bag ra ti bi zan ti is mdid rul sa im pe ra to ro

sa mos sa da iseT sa im pe ra to ro gvir gvi neb Si ari an ga -

mi sa xu li, ro mel sac mxo lod bi zan ti is mmar Tve le bi

ata reb dnen. da vi Tis mo sas xam ze ar wi vebs nis kar te -

bi dan sa me fo sam ka u le bi aqvT gad mo ki de bu li. ar wi -

vis Te ma, ro me lic oS kis gar da ase ve da vi Tis mi er

age bul xa xu lis ta Zar zec aris da das tu re bu li, da -

nar Cen sa im pe ra to ro re a li eb Tan er Tad, bag ra ti on -

Ta ta os Stos gan sa kuT re bul is to ri ul mi si as un da

da vu kav Si roT, rom lis Tan mim dev rul gan xor ci e -

le ba sac da vi Ti uf ro si Zmis, bag ra tis gar dac va le -

bis (966 w.) Sem deg da iw yebs.

oS kis aR niS nu li re li e fi kar gad mi es ïda ge ba da -

vi Tis aR mo sav lu ri da da sav lu ri po li ti kis mas -

Sta bis Cve ne ul ana lizs, da vi Tis, ro gorc udi de si

sa xel mwi fo moR va wis miz ne bi sa da ro lis gar kve vas.

ïä þïà ïèò àïú òñë ãï ðò îë þå þó äò, îëè òè ðå îï üë îò

þï ìò äò II øâò äåþì — ïäåá ìïí æîå ìï æï äå ëíì áïî àóä

åíïì ïì ùïâ äò æï, îïú áïî àóä ðë äò üò êï çå æïê âòî âå -

þòì êò æåâ åî àò ìï øó ï äå þï òñë.

so mex is to ri ko seb Tan ka maT Si, rom le bic da viT

ku ra pa la tis som xo bas sa er Ta So ri so do ne ze po pu -


48

reportaJi

la ri za ci as uwe ven, qar Tvel mec ni e rebs er Ti fri -

ad mniS vne lo va ni ga re mo e ba ga mor CaT. da vi Ti yve la

ga dam wyvet brZo la Si mxo lod qar Tul jars iye neb -

da da ey rdno bo da. amis Se sa xeb ara er Tgzi saa naT -

qva mi Sua sa u ku neàï som xur wya ro eb Si, rom le bic

da vi Tis epo qis erT-erT sa u ke Te so sa is to rio

Txzu le be ba daa miC ne u li. es ki dev er Txel mig va niS -

nebs, Tu vi si egi diT war mar Tav da da vi Ti Ta vis po -

li ti kas.

Sua sa u ku neàï ima ve som xur da, Ta vis Ta vad cxa -

dia, qar Tu li wya ro e bis av to rebs kar gad hqon daT

gac no bi e re bu li, rom da vi Tis Zli e re bis sa fuZ ve li

— qar Tul jar Tan er Tad — qar Tu li mar Tlma di deb -

lo ba, erov nu li ide o lo gia, qar Tu li ena da qar Tu -

li kul tu ra iyo.

es kar gad es mo da bi zan ti a sac, ro me lic tao-

klar jeTs ibe ri as, xo lo mo sax le o bas ibe ri e lebs

uwo deb da“.

* * *

zogierTi fragmenti leqciisSemdgomi saubridan.

gi vi gam re ke li:

„da viT êó îï ðï äï üòì po li ti ka er Ti an sis te ma Si

un da gan vi xi loT. dRe van de li ga da sa xe di dan ki dev

uf ro mas Sta bu rad mo Cans mi si ga dad gmu li esa Tu is

po li ti ku ri na bi ji. sa gu lis xmoa, rom so me xi is to -

ri ko se bi Tan aqe ben me fe da vi Tis Rvawls, Tan Cqma -

la ven. aR sa niS na via, rom da vi Tis sa ek le sio po li ti -

kac sak ma od rTu li iyo, al baT, som xe Ti, gar kve ul -

wi lad, ami Tac uk ma yo fi lo iq ne bo da. maT swo red da -

vi Tis sik vdi lis Sem deg bi zan ti is ipe ra to ris gan mi -

i Res ad re ak rZa lu li uf le be bi. bev ri ram axa li da

dRem de sa eW vod miC ne u li mo vis mi neT dRes da na Te -

li mo e fi na zo gi erT mi viw ye bul da bun do van sa kiT -

xsac“.

no dar ja na Sia:

„Cem Tvis sa in te re so iyo la ze bis Se sa xeb mos me ni -

li am be bi. XV sa u ku nis erT wya ro Si qar Tvel Ta da

tra pi zo nis sa me fo er Tad aris da sa xe le bu li“.

ci sa na go Zi aS vi li-kvin tra Ze:

„ma na nas pir ve lad `Cve ni mwer lo bis~ sa lon Si Sev -

xvdi da ma Sin ve mo vi xib le mi si sit yva-pa su xi Ta da

go ni e re biT. ma nam de ki bev ri ram ga me go na mi si pro -

fe si u li Tu sa zo ga do eb ri vi moR va we o bis Se sa xeb.

mis we ri leb sac yo vel Tvis di di in te re siT vkiT xu -

lob. igi yo vel mxriv ga mor Ce u li, Rir se u li qal ba -

to nia“.

Ta maz na da re iS vi li:

„cno bi lia, rom is to ri as is to ri ko si Ta vi si

sur vi li sa mebr ala gebs. es ki sa Si Si ten den ci aa. is -

to ri is mi marT am gva ri da mo ki de bu le ba un da Se ic va -

los. dRe van del ma leq ci am ki dev er Txel dag var -

wmu na, rom Zli e ri sa xel mwi fo er Ti xe lis dak vriT

ar iq mne ba, da viT ku ra pa la tis siZ li e re mis ma wi na -

mor be deb mac ga na pi ro bes. ma na na ga baS vi li ga mor Ce -

u li is to ri ko sia im mxri vac, rom mis Tvis obi eq tu -

ro ba yve la ze mniS vne lo va nia. igi mas Sta bu rad ud -

ge ba ne bis mi er sa kiTxs“.

ma na na ga baS vi li:

„es mniS vne lo va nia, is to ri koss zo ga di ga naT -

le ba au ci leb lad un da hqon des, ra Ta ne bis mi e ri

mov le na mas Sta bu rad war mo a Ci nos, po li ti ki sa Tu

kul tu ris kon teq stSi. man li tera t u rac un da ico -

des, mxat vro bac, mu si kac da sa zo ga do eb ri vi mec ni -

e re be bic“.

na Te la ar ve la Ze:

„ima sac aqvs mniS vne lo ba, Tu ro dis qvey nde ba is -

to ri u li naS ro mi. dRes Cven rTul pe ri od Si vcxov -

robT. pos tmo der nis tul ma epo qam jva ros nu li

brZo la da iw yo kla si ku ri mem kvid re o bis, gan sa kuT -

re biT ki is to ri is wi na aR mdeg. vak ni nebT mniS vne lo -

van, uxin jo is to ri ul pi rov ne bebs, maS ra Ra eS ve le -

baT Se da re biT um niS vne lo pi rebs? sa gu lis xmoa,

rom ma na na ga baS vils is to ri is mi marT aqvs ara ura -

pat ri o tu li da ci ni ku ri, ara med gan sa kuT re bu li

da mo ki de bu le ba. igi war mo a Cens pi rov ne bis gar kve -

ul rols is to ri a Si. dRe van del leq ci a Sic war moC -

nda, ro gor mom zad da æï âòà aR ma Se neb lis epo qa.

vfiq rob, is to ri a Si bev ri ram xe lax la aris Se sa fa -

se be li“.

pa a ta Cxe i Ze:

„sa in te re soa, qar Tvel ma me ma ti a ne eb ma ra tom ar

mi aq ci es sa Ta na do yu rad Re ba da viT ku ra pa la tis

mkvle lo bas. xom ar aris es gar kve u li po li ti kis

Sec vlis Se de gi? bag rat me sa mem xom sxva po li ti ku -

ri gza air Cia“.

ma na na ga baS vi li:

„ara mgo nia. isic àR mo sav le Tis ku ra pa la tad~

iwo de ba. man da vi Tis po li ti ku ri xa zi ga ag rZe la,

mag ram, ra Tqma un da, pa sux ga u ce me li kiT xva bev -

ria. me vag rZe leb kvle vas, Ta ma ris epo qam de min da

mi vi de.

sa zo ga dod, min da vTqva, rom sko leb Si sa qar Tve -

los is to ri is swav la au ci le be lia. ada mi a ni Ta vi su -

fa lia mxo lod ma Sin, îë æå ìïú sa ku Ta ri is to ria

icis. mas Tav dac va Se uZ lia“.

ru su dan da uS vi li:

„sa qar Tve los is to ria xe lax laa wa sa kiT xi. kvle -

vi sas udi de si mniS vne lo ba aqvs wya ro ebs. ma na na ga -

baS vi li is to ri ul wya ro ebs ey rdno ba, ami to mac

aris mi si msje lo ba da sa bu Te bu li da da ma je re be li.

igi sa qar Tve los is to ri as msof lio is to ri is kon -

teq stSi mo òaz rebs, rac Za li an mniS vne lo va nia“.


49

eri da bediswera

sru li ad sa qar Tve los ka To li kos-pat ri ar qis

ilia me o ris 7 oq tom bris sak vi rao qa da ge bam gan sa -

kuT re bu li mRel va re ba da sja-ba a si ga mo iw via sa zo -

ga do e ba Si, rad ga nac su li er ma ma mam isa ub ra Cve ni

qvey nis sa xel mwi fo mow yo bis Ta o ba ze. ga ix se na 1801

wlis seq tem bers bag ra ti on Ta di -

nas ti is me fo bis Sew yve ta ru se Tis

sa im pe ra to ro ka ris ga daw yve ti -

le biT, da aR niS na: qar Tve li xal -

xis oc ne ba yo vel Tvis iyo am uZ ve -

le si da RvTiv kur Txe u li di nas ti -

is aR dge nao.

mi si da be ji Te bu li rwme niT, sa -

qar Tve lo Si un da dam yar des kon -

sti tu ci u ri mo nar qia. da iq ve gan -

mar ta mi si de da ar si for mu lis

sic xa di Ta da la ko nu ro biT:

`me fe me fobs, mag ram ar mar -

Tavs. me fe aris ga ran ti qvey nis

mTli a no bi sa da yo ve li ada mi a nis

dac vi sa~.

Tval sa Ci no e bi saT vis ga ix se na

di di bri ta ne Ti da es pa ne Ti da

das Zi na: Tu ki qve ya na Si kri ti ku li

vi Ta re ba Se iq mna, me fe iRebs xelT

Za la uf le bas da qve ya na Si mSvi do -

bas am ya rebs, ro gorc es mox da, vTqvaT, es pa neT Si —

ro de sac par la men tSi SeT qmu le ba mox da, me fem isar -

geb la Ta vi si Za la uf le biT da qve ya na da am Svi dao.

mRel va re bis ga re Se arc oTar Cxe i Zis po li ti kur

ese is Ca uv lia — `par la men tu ri sa me fo xe li suf le -

bi saT vis~, am 17 wlis wi naT rom ga moq vey nda `li te ra -

tu ru li sa qar Tve los~ fur cleb ze (1990, 5 oq tom be -

ri), Tumc mas am xe la xma u ri ar ga mo uw ve via, me re ki

Tan da Ta no biT miy ruv da es pub li cis tu ri Txzu le -

bac da Tvi Ton ide ac, rom lis xor cSes xmis au ci leb -

lo bac da mi zez-ga re mo e ba nic yo vel mxri vaa ga az re -

bu li da da sa bu Te bu li am po li ti kur ese i Si.

es mxo lod Ce mi fiq ria, Wku is swav le bad nu ra vin

Ca miT vli so, — ase am Tav reb da mwe ra li Te zi su rad

mo xa zul wlo bis dak vir ve ba Ta na yofs da gaf rTxi -

le bi Tac af rTxi leb da sa zo ga do e bas: da fiq re ba

gvmar Tebs, din ji go ne ba da din ji fiq ria aq sa Wi ro,

vne be bis ga re Se, din ji, oRond ara xan grZli vi. dro

uc na u ria: dgas, dgas da uec rad ga dab run de ba. did -

xans fiq rsac ve Rar mo iT men so.

es gan wyo bi le ba msWva lavs ka To li kos-pat ri ar -

qis sak vi rao qa da ge ba sac — si din jes, mo fiq re bul

gan sjas ur Cevs sa zo ga do e bas, mag ram dro is mo sa -

lod ne li ga dab ru ne bac ar epa re ba Tval Ta xed vi dan.

oTar Cxe i Ze ki upir ve le sad kla si kur Te o ri as

mo iS ve li eb da, ro me lic sam sa xel mwi fo sis te mas ga -

mo ar Cevs: sa me fo, de mok ra ti u li da ti ra nu li. mar -

Ta lia mar qsis ti Te o re ti ko se bi,

yve la Te o ri as Tav da yi ra rom da a -

ye neb dnen, igi ve beds mos wev dnen

sa xel mwi fo Te o ri a sac da mis gan -

mar te bas kla so ba nas gan saz Rvre -

bi dan da is to ri is for ma ci e bad

da yo fi sa gan ga mo iy van dnen, mag ram

am yalb moZ Rvre ba sac da ud ge bo da

aR sas ru li da sa xel mwi fos kla si -

ku ri Te o ri ac kvlav un da dab ru -

ne bo da sa zo ga do eb riv cno bi e re -

bas.

sa xel mwi fo Si ga er Ti a ne bu li

sa zo ga do e ba uTu od ra Ra cas rom

hkar gavs?

`ra Ra ra Ra ca sa: bu neb riv Ta vi -

suf le ba sa hkar gavs, mag ram sa zo -

ga do e ba sa xel mwi fos ga re Se ver

iar se bebs da iZu le bu lia ra Rac

dah kar gos, dah kar gos Tun dac

yve la ze di di ram — bu neb ri vi Ta -

vi suf le ba dah kar gos, ro ic xov ros sa zo ga do eb ri vi

cxov re bi Ta, sxvag va rad cxov re ba ro Se uZ le be lia~.

ami to ma caa, rom dRi dan mi si Ca mo ya li be bi sa ka -

cob ri o ba eZi ebs uke Tes sis te mas sa xel mwi fo si, ra Ta

uf ro nak le bi dah kar gos da me ti mo i po vos, mag ram

aqam de uke Te si ve ra fe ri aR mo u Ce nia, gar da am sa mi

sis te mi sa.

maT gan kla si ku ri Te o ria Se da re biT uf ro hu ma -

nu rad sa me fo xe li suf le bas mi iC nevs.

ese i Si asea gad mo ta ni li am mtki ce ba Ta um Tav re si

das kvna:

`sa me fo xe li suf le ba ka no ni e ri xe li suf le baa,

aqvs ka no ne bi da ka no nebs icavs. ka no nis dac va mi si

Rir se baa. Rir se ba mi si sim tki cis sa fuZ ve lia. zo mi e -

re bac Rir se bis Se de gia, sa mar Tli a no ba ca~.

da Se pi ris pi re bu lia de mok ra ti ul xe li suf le -

bas Tan, rom lis Tvi sac ka no ni cva le ba dia, mer ye vi da

gar da ma va li. daj gu fe ba Ta da pi ris pi re ba ni ka no ni e -

re bas ar Rvevs, Znel de ba dac va zo mi e re bi sa. daj gu -

fe ba Ta be la de bi vne ba Ta tyve o ba Si eq ce vi an. xal xi

iTi Se ba, ib ne va, Se iZ le ba yve la fe ri ga da le kos an da

iner tul ma sa dac ga da iq ces. uf ro xSi rad vne ba ni


50

sa ba sul xa niS vi li

par la men tu ri sa me foside a li da ro man ti ka

oTar CxeiZe

eri da bediswera

aiw yve ten da gzac gax sni lia ti ra nu li xe li suf le -

bi saT vis, ro mel mac ka no ni sa er Tod ar icis. ka no ne bi

cal kea, xe li suf le ba cal ke.

`ti ra nul xe li suf le bas mar Tavs Si Si, Si Si da gu -

ne ba-gan wyo ba ti ra ni sa. Si Si, des po tiz mi mo nad aq -

cevs ada mi an sa da ece ma mo ra li, par tax de ba yo ve li ve

Ri re bu li, ada mi a nu ri Rir se ba nad gur de ba. sa dac

mo no baa, aRarc ad gi li aqvs Rir se ba sa. mo nas aRar

Ser Ce ba pa ti os ne bis ni San-kva li, ro gorc aris to te -

le Se niS navs~.

iq ve wu xi lia ga moT qmu li, rom es ora si we li wa di

Cvens ne bi sad ara yo fi la, sxvis ne bad iyo da sxvis

Wku a ze vi ya viT da mo ki de bu li, da iq mim di na re so ci a -

lu ri, po li ti ku ri Tu eko no mi ku -

ri mov le ne bi Cven Tvis ar iyo bu -

neb ri vi, Tav smox ve u li gax ldaT da

mi Tuf ro mZi med ga nic de bo da Cven -

Si. Se sa ba mi sad — Tvi To e u li es sis -

te ma bev rad uf ro Znel yo fas uq -

mni da Cven xalxs, vid re ru sebs.

da sa gu lis xmo ma ga li Te bi Taa

da mow me bu li, mi u xe da vad er Tna i -

rad mi zan mi mar Tu li asi mi la to -

ru li po li ti ki sa, im pe ra to ris xe -

li suf le ba co ta met hu ma nu ro bas

rom iCen da, vid re sab Wo Ta re Ji mi,

mag ram am je rad mTa va ri is si u Je -

tu ri xa zia, rom:

`Cve ni sa xel mwi fo eb ri vi cxov -

re ba ma Sin Sew yda, ro ca da i ba da sa -

me fo xe li suf le bis sa par la men to

sa me fo xe li suf le bad gar daq mnis

az ri. es iyo prog re su li po li ti -

ku ri mrwam si im dro i saT vi sa da al -

baT sa qar Tve los sa xel mwi fo eb ri -

vi ga dar Ce nis sa Su a le bac es iyo. mag ram `mfar ve lo bis

traq tat ma~ yve la fe ri — an er Tad esec wa Sa la, sa xel -

mwi fo eb ri vi cxov re ba Sew yda, po li ti ku ri az rov ne ba

ga qar wylda, Tan da Ta no bi Ta, brZo li Ta, wi na aR mde go -

bi Ta, mag ram bo los da bo los ma inc ga qar wylda.

da mgo nia: sa dac ro Sew yda, iqi dan ve un da gag -

rZel des.

es un da iyos lo gi ku ri da Se sa fe ri sic un da iyos

Cve ni dro i sa, Cve ni dRe van de li po li ti ku ri vi Ta re -

bi saT vi sa~.

iq ve ima sac das Zens: arc moZ ve le bu rad iT qmis.

swo red am gvar po li ti kur sa fuZ vlebs em ya re ba Tun -

dac in gli sis, ia po ni is, es pa ne Tis, bel gi is sa xel mwi -

fo eb ri o ba da ve ra vin it yvis, Ca mor Ce nil sa xel mwi -

fo e bad rom iT vle bod nen an po li ti ku rad, an eko no -

mi ku rad an da kul tu ris Tval saz ri si To, — mag ram

Cven er Txel ki dev ga vi me o roT am po li ti ku ri ese is

ga moq vey ne bis Ta ri Ri: 1990 wlis 5 oq tom be ri da am

ga da sa xe di dan Ca vuk vir deT, xom ara sjob da, rom am

ide as im Ja mad xor ci Se es xa da Cve ni is to ri ac im ge -

ziT war mar Tu li yo?..

es dak vir ve ba Za li an wag vad ge ba dRe van del mov -

le neb Si ukeT Ca sa xe dad da mo mav lis gan saW vre ta dac.

vi fiq roT, oRond Za li a nac nu gag vi Wi a nur de ba

fiq ri.

To rem dro is uc na u ro bas ro gor gin da mi en do —

dgas, dgas da... uec rad ga dab run de ba.

oTar Cxe i Ze ga nu mar tavs mkiT xvels, rom me fe

verc wo de bebs aRad gens, verc mi webs gas cems. ka -

non mdeb lo ba par la men tis xelT iq ne ba. aRarc am de -

ni par tia gve yo le ba. mo wes ri ge bul sa xel mwi fo Si

mra val par ti u lo ba ori o de par ti as niS navs. me fe

ve ra fers mo in do mebs par la men tis une burs. da sa -

me fo kars ma mu le bi rom da Wir de ba, ama sac par la -

men ti ga daw yvets da sa er To dac —

yve laf ris Tav de bi par la men ti

iq ne ba.

Tu ra i me uS ve lis sa qar Tve -

los, sa Ri, amaR le bu li tra di ci e -

bis aR dge na uS ve li so, — esec de -

do Zar Rvi am po li ti ku ri ese i sa,

um Tav re si Te zi si, rac asec ga iS -

le ba:

`tra di ci e bi is to ri aa, is to -

ria cxov re baa eri sa. eris si coc -

xle tra di ci e bis si coc xlea. ami -

to mac da e riv nen yve la ze Tvi sob -

riv tra di ci eb sa, sa er To da ca da

gan sa kuT re biT am ga sul sa Tu Tav -

ga sul 70-ian wleb Si, sa bo lo od

ro mo es poT ere bi. qar Tu li ek le -

sia da sa me fo xe li suf le ba qar -

Tve li xal xis umaR le si tra di ci -

aa, — ori ve er Ta da, er Tad Sem tki -

ce bu li. ek le sia aRor Zi ne bis gzas

da ad ga, oRond, cal ke ma inc, mar -

tod mar to ma inc ga u Wir de ba it vir Tos um Zi me si mo -

va le o ba: aRad gi nos pa ti os ne ba da Sro mis una ri a no -

ba, rac ro dah kar ga xal xma am xan grZli vi mo no bis

man Zil ze. tvir Te biT it vir Ta, oRond Za li an ga u -

Wir de ba. me fea aq au ci le be li, is di di ro man ti kaa

au ci le be li, rac jer ki dev ro Se mor Ce ni la Cvens

xal xSi da rac sa me fo sa qar Tve los ukav Sir de ba. am

ro man ti kis gaR vi ve ba au ci le be lia. zne o bis amaR le -

bas ide a le bi sWir de ba~.

am pa saJ Si sar ke sa vi Taa arek li li par la men tu ri

sa me fo xe li suf le bis aR dge nis mi ze zic, ga re mo e bac

da mi za nic.

da iq ve er Ti sa gu lis xmo de ta lic: ar un da dag va -

eW vos, rom ame ri kis Se er Te bu li Sta te bic Se i nar Cu -

neb da me fo bas, sa a mi so tra di cia rom hqo no da. sa ma -

gi e rod, sxva tra di ci e bi Seq mna, Se eZ lo Zli er qve ya -

nas da Seq mna. Cven ar mog vi xer xde ba sxva tra di ci e bis

arc Seq mna da arc mor ge bao.

sxvac ara er Ti sa gu lis xmo dak vir ve ba Tu Se xe du -

le baa ga moT qmu li ese i Si, ra Ta cxad liv ga mo ik ve Tos

par la men tu ri sa me fo xe li suf le bis Se saZ leb lo ba -


51

ilia II

eri da bediswera

kritika


52

úòîï þïîþïáïûå

ÀÏÈÏØÒ ÅÎÀÒÌÀÂÒÌ

mo ix se niT mzis Sa vi saT va le,anu ni Ra bi, ro me lic sa Wi roa...

ro ca ka lams xe li mov ki de da ga dav wyvi te da me we -

ra Ta mar yu raS vi lis ro man ze `xval xuT Sa ba Tia~, ar

vi co di, sa i dan da mew yo, da ai, am wams, ro ma nis er Ti

de ta li wa mo tiv tiv da, ro me lic, Se saZ loa, ide is ga -

sax sne la dac ki ga mog vad ges: `...mad lo ba yve las, vinc

ax la Se mog vi er Tda, ki dev er Txel da mra val jer gi -

sur vebT mSvi do bas ra dio `mSvi do ba~ da gan vag -

rZobT viq to ri nas... maS ase, Se kiT xva: Ci neT Si mo sa -

mar Tle e bi Sa biT ga mu rul saT va les ata reb dnen. ra -

tom xde bo da es: a) sa xis ga mo met yve le ba rom da e fa -

raT; b) yo fi liy vnen mSvid ni saT va lis meS ve o biT; g)

ar mo ex di na gan sas jels ze moq me de ba Tva le bis meS ve -

o biT Tu: d) ae ci le bi naT Ta vi dan hip no zi?~

ro ma nis erT—er Ti mTa va ri gmi ri saT vis, san dro

obo la Zi saT vis, pa su xi am mar tiv Se kiT xva ze cno bi -

li iyo. ra Tqma un da, brZe ni Ci ne li mo sa mar Tle e bi

amas imi tom ake Teb dnen, rom sa xis ga mo met yve le ba

da e fa raT... aq ve av to ri se ul das kvna sac mo viS ve li -

eb: àda mi a nebs xom yo vel Tvis ar ga mos diT Ta ma Si!~

saT va le, ro gorc ni Ra bi da sa ku Ta ri Ta vis ga da -

mal vis me ta fo ra, ki dev er Txel na war mo e bis fi nal -

Sic ga moC nde ba... `Te o nas er Ti su li hqon da ga e go,

vin iyo es sim pa Ti u ri Wa Ra ra ka ci, ro mel sac mar cxe -

na xe lis ara TiT ze bri li an tis Tvli a ni oq ros be We -

di eke Ta da mzis Sa vi saT va lis mox sna sac, et yo bo -

da, ar api reb da (xaz gas ma Ce mia — c. b.)...~

`mzis Sav saT va les~ per so na Ji arc pir da pi ri da

arc ga da ta ni Ti mniS vne lo biT àr ix snis~, imis das -

tu rad, rom `Ta ma Si grZel de ba~ da niR bis Ca mox snas

ki az ri aRa ra aqvs...

aba, ra uT xras `Sav saT va li an ma~ Te o nas, ra tom mo -

ix snas saT va le? de da Se ni miy var da, amis ga mo sa wol Si

gav gu de da ax la mi si siy va ru lisï da xsov nis aR sa niS -

na vad min da da gex ma ro da cxov re ba ga gi i o lo, rad gan

ga mi mar Tla da gav mdid rdi vi Ra ci saT vis Se we ri li

fu li To? me re da, Rir se u li qa li mi i Reb da aseT dax -

ma re bas? an Te o na ro ca aR mo a Cen da, rom mar Tla mi si

pro fe si o na liz mi ki ar yo fi la mTa va ri, ara med axi -

re bu li Sey va re bu li ka cis ki dev er Ti axi re ba...

Tum ca, vin icis...

ra tom frTxi a le ben pep le bigu li sa da ku Wis ga sa yar ze?

kvi ris mo nak ve Ti, ro mel Sic siy va ru li xuT Sa ba Ti

dRis 2-dan 4-sa a Tam dea Cas mu li, im Ta viT ve gan wi ru -

lia da sam Tav reb lad... Tve e bad, dRe e bad, sa a Te bad,

wu Te bad da wa me bad da na wev re bul ada mi a nis sa si coc -

xlo dros gra fi ki au gia, TiT qos ada mi ans aRa ra fe ri

emor Ci le ba da dro, miT uf ro... de for mi re bu lia

siy va ru lic, ro me lic si ci lis oTa xis dab re cil sar -

ke eb Si arek lils dam gva ne bia... ro ma nis per so na Je bi

ve ra fers uge ben mas da ase ve uc no bad da ga u geb rad

ni da upi ra te so ba ni sxva sa xel mwi fo eb riv sis te meb -

Tan Se da re biT da das kvne bi ki am sa xiT ya lib de ba.

par la men tu ri sa me fo xe li suf le ba:

aRad gens did sa da sa a ma yo tra di ci ebs sa qar Tve -

los sa xel mwi fo eb ri o bi sa;

Seq mnis sa mar Tleb riv sa fuZ vlebs da mo u ki deb -

lo bi sa da uSiS ro e bi sa;

ga a Ta vi suf lebs xalxs im wi na aR mde go be bi sa gan,

rac Se iZ le ba moh yves me fis sa nac vlo sa xe li suf lo

Ta nam de bo be bi saT vis;

su li e rad aRa maR lebs oras wlo va ni mo no bi sa gan

da be Ca ve bul ada mi a nebs;

dro u lad ga mo iy vans sa qar Tve los sa er Ta So ri so

as pa rez ze, ro gorc Ta nas wo ruf le bi an par tni ors

da wi na u re bu li qvey ne bi sa, po li ti ku ri, eko no mi ku -

ri da kul tu ru li Se saZ leb lo be biT.

da am das kvnebs kvlav im Se xe du le bis aTi na Ti ga -

das dis: qar Tu li ek le sia da sa me fo xe li suf le ba

qar Tve li xal xis umaR le si tra di ci aa, er Tad Sem -

tki ce bu lio.

es gan cda da mrwam si as xi vos nebs ka To li kos-pat -

ri ar qis ilia me o ris qa da ge ba sac da, ro de sac kar ze

mom dgars xe davs amaR le bu li Tval Ta xed viT sa me fo

xe li suf le bis aR dge nas (àse iyo uwin, bav Svo bi dan

iz rde bo da da tax tis Tvis sa gan ge bod mzad de bo da is

ada mi a ni, ro me lic Sem deg me fed un da kur Txe u li yo.

yo ve li ve amas imi tom vam bob, rom dRes ise Ti pi ro be -

bi Se iq mna, ro ca qar Tve li xal xis es oc ne ba Se iZ le ba

gan xor ci el des~), Ra Ra diss am apo Te o ziT ag vir gvi -

nebs:

— Sev TxovT ufals, yve la fer Si iyos ne ba RvTi sa!

ine bos ufal ma, rom sa qar Tve lo gaZ li er des, sa qar -

Tve lo dam Svid des, sa qar Tve lo gam Tli an des da, Tu -

ki es ase Ti gziT mox de ba, Cven mad lo bas Sev wi ravT

ufals.

dinj gan sjas, Cak vir ve bul fiqrs gvir Cevs Cve ni

su li e ri ma ma da asaC qa re bel-asas wra fe be li arc ara -

fe ria, mag ram Za li a nac nu gag vig rZel de ba fiq ri da

bWo ba, To rem dro is uc na u ro ba mo gex se ne baT, xal -

xno — dgas, dgas da... uec rad ga dab run de ba.

kritika


53

to ve ben... dRis re Ji mis mkacr struq -

tu ra Si, ro mel Sic Zi ri Ta di ad gi li

uka via: sa uz mes, sam sa xurs, sa dil-vax -

Sams... kvi ris ro me li Rac dRis ro me li -

Rac sa aT ze mi Ti Te bu lia: siy va ru li.

ai, ci ta ti per so na Jis fiq re bi dan:

`...mo a xer xa da kvi ris dat vir Tul gra -

fik Si say var lis sta tu siT Cas va...~

bul va ru li ro ma ni saT vis da ma xa -

si a Te be li ze da pi ru li am be bi iq neb

arc Rir des gan sas je lad, mag ram

Txro bis iro ni u li sti li, ro me lic

mTel na war mo ebs mih yve ba, mkiT xvels

ai Zu lebs Tqmu lis iqiT ga xed vas da

yo vel dRi u ri `Tbi li su ri Wo re bis~

miR ma im tra giz mis da nax vas, ro mel -

sac av to ri-mTxro be li swo red iro ni -

is meS ve o biT aR wevs.

san dro obo la Zes ase axa si a Tebs Ta mar yu raS vi -

li: `tyav ga dak rul sa var Zel Si Rrmad Cam jda ri ma Ze -

ba ri~; Sey va re bul qals ki Sem deg na i rad am kobs: ùy -

var da mSvi dad, mor Ci lad, mor wmu ne ob riv-Sem gu eb -

lu rad, au Rel veb lad...~; ai, ki dev siy va ru lis sce na:

`... ar un da da ef rTxo mis gan ga saq ce vad gam za de bu -

li na di ri... job da, ga li is ka ri di di ra ziT ga da e ke -

ta...~ qa le bi ki ase ib rZvi an siy va ru lis Se sa nar Cu -

neb lad: `...iri na Tav xe li Ze rom qmars ase io lad ara -

vis da uT mob da, ama Si eW vi ara vis epa re bo da, ami to -

mac, mi si ga daw yve ti le ba, pir da pir sax lSi mi su li yo

da luk ma pi ri dan ga mo eg li ja, sa lo me da vi Ta i am da

Ta mu na kik na Zem er Txmad mo i wo nes~.

arc qa lis To ji nas Tan Se da re baa Sem Txve vi Ti axal -

be da av to ri saT vis. is àâòàëíïú ise Ta ma Sobs per so na -

Je biT, ro gorc per so na Je bi er Tma ne TiTï da siy va ru -

liT. `...xom Se iZ le ba ise eTa ma Sa To ji ne biT, Tvi To nac

kma yo fi li yo fi li yo da arc isi ni ga e naw ye ne bi na? sax -

lis To ji na ve ra fers ga i geb da, is xom sax lSi iyo, sa i -

me do Tav Se sa fa ri na pov ni hqon da da We ris war Tme va da

fex mo te xil To ji na sa viT as fal tze dag de ba ar emuq -

re bo da. bav Svis or ma gi Ta ma SiT arc qu Cis To ji na un da

yo fi li yo uk ma yo fi lo—is xom ga dag de bas ga da ur Ca...

mas Tan sa Ta ma Sod sax li dan uf ro sebs ori sa a TiT epa -

re bo da bav Svi, ris kav da, vin mes rom ga e go, at yde bo da

er Ti am ba vi, yve la bavSvs ga am tyu neb da, ga u maZ Ra ri ao,

— it yod nen, ar eyo er Ti To ji na, sxvac mo in do mao, —

Tavs uk ma yo fi lod aqeT—iqiT ga da aq nev dnen da sa er -

Tod aRar ga uS veb dnen sa Ta ma Sod...~

ase Ta ma So ben siy va ru liT per so na Je bi, siy va ru -

liT, ro mel sac mxo lod pi ro bi Tad Se iZ le ba siy va -

ru li vu wo doT. yve la ze Zli e ri siy va ru lis ïèþïâò

na war mo eb Si imiT srul de ba, rom ma ma ka ci say va rel

qals ax rCobs! ra tom? — ra sa kiT xa via... Za li an uy -

vars da imi tom... da nar Ce ne bi am siy va rul Tan verc

miv len, gra fi kiT cxov ro ben da ar ge go noT, rom

rus Ta ve lis fra za aqvT mxed ve lo ba Si — `siy va rul sa

mal va un dao~ — ro ca e. w. siy va ruls ma la ven. siy va -

ru lis er Ti na Te li me ta fo ra ma inc

aris ro man Si: `la Sam mo u lod ne lad

gu li sa da ku Wis ga sa yar ze pep le bis

frTxi a li ig rZno...~ Sem dgom la Sa

tra gi ku lad iRu pe ba af xa ze Tis om Si.

Ta ma Si er Tis Tvisda amo-Za xi li

cif re bad qce u la sam ya ro da ro ma -

nis erT-er Ti mTa va ri per so na Jis —Te -

o nas — mi er ga mo go ne bu li Ta ma Si mxo -

lod er Tis Tvis — `cif ro ba na~ — su li -

e re ba dac li li sam ya ros ki dev er Ti

me ta fo raa. cno bi e rad Tu arac no bi e -

rad cif reb Tan — mi ma te ba-ga mok le ba,

ga yo fa-gam rav le bas Tan da kav Si re bu -

la sam ya ro, ro mel Sic Te o na cxov robs, ro mel sac

ua ri uT xres `min da~-ze da ga mo u we res cxov re bis

for mu la — àse un da da asea sa Wi ro!~ iq neb swo red

ïáïï mi si prob le me bis ga sa Re bi? isic mih yve ba di ne -

bas, yve la fers ise da iseTs iRebs, ro gorc aris, ver

ib rZvis da ar ib rZvis, rad gan bav Svo bi dan ve da uT -

rgu nes da auk rZa les sa sur ve li da uf ro se bis ne ba-

sur vils da u mor Ci les. me re ra, Tu Te o nas ba le ti

enat re ba, pu an te bis var dis fe ri at la sis Tas me bis

fex ze Se mox ve va... Tav bru dam xve vi cek va, ro me lic

yve las da yve la fers da a viw yebs am qve ya na ze...

mog vi a ne biT mo nat re bam sa so war kve Ta da ba da,

ro me lic ma le gan ga Sad iq ca da Tav da sa ca vad Te o na

`cif ro ba nas~ igo nebs (vfiq rob, me ta fo ru lad es sa -

xe pi rov ne bis iZu le bi Ti Car Tvaa prag ma tul da zed -

me tad praq ti kul cxov re ba Si): ìk ri be bo da, mrav -

lde bo da da iyo fo da kor pu si sa da ezo e bis nom re bi

mo pir da pi re da er Tis ga mok le biT nom reb ze. iT vle -

bo da ki be e bis sa fe xu re bi da ri ku le bi. cif re bad -

qce u li msof lio bru nav da Te o nas Rer Zis gar Se mo...

ba le ti ki am saT va lav Si ar Se di o da...~

`Ta ma Si er Tis Tvis~ — es is fra zaa, ro me lic na war -

mo e bis sa Ta u ra dac ki Se iZ le bo da ga mom dga ri yo... yve -

la fe ri, rac am ro man Si xde ba da TiT qmis yve la per so -

na Ji `cif ro ba na sa viT~ mxo lod Ta vis Ta maSs igo nebs

da Ta ma Sobs. Ta vi se bu rad uy varT, eW vi a no ben, cxov -

ro ben, ga daw yve ti le beb sac iRe ben ise, rom me o re ada -

mi a ni ara fer Su a Sia... mxo lod sa ku Tar Tavs ela pa ra -

ke bi an, Ti To e u li maT ga ni mo no log Sia yve la ze `sa gu -

lis xmo di a lo gis~ dro sac ki. ori dan er Ti fiq robs,

rom TviT si mar Tle sac ki az ri ar ãïï÷íòï da ax snad ar

Rirs, rad gan ma inc ar da u je re ben. ra tom Rac ada mi a -

ne bi imas uf ro io lad ije re ben, ri sic eSi ni aT, da me -

re Se Si ne bu le bi sim Svi des eZe ben, ra Ta sa bo lo od

Tav ze ar da em xoT sim wriT na Se ni da na ge bi cxov re ba...

ìrak li no za Ze pir ve lad grZnob da Tavs mot yu e -

bu lad, dam ci re bu lad, mas xrad ag de bu lad da ga far -

Ca ke bu lad. er Ta der Ti, rac im wuT Si un do da, wa mom -

kritika


54

xta ri yo da uqu dod da upal to od ga var dni li yo qu -

Ca Si, suf Ta ha er ze. am Wers gas clo da, rom ma le ve da -

e viw ye bi na aqa u ro ba, dab ru ne bo da say va rel taxts,

say va re li Wi qiT da e lia Cai da say va rel pi Ja mo Si ga -

mow yo bils say va re li ga da ce mi saT vis ec qi ra, rom ara -

so des ga ex se ne bi na es wa mi, ise ve, ro gorc yve la sxva

wa mi, am wa mis mo ax lo e bis Tvis rom uar se bia aqam de.~

mxo lod eW veb ze, sa ku Tar Si Sebìï da kom pleq seb -

ze age bu li msje lo bis ga mo kar gavs irak li no za Ze

siy va ruls da ukan mo u xe da vad gar bis... mTe li ube -

du re ba ki is aris, rom mas ve ra vin ga da ar wmu nebs,

rad gan Rrmad sje ra sa ku Ta ri Ta vis. swo red ami tom

vam bob, rom siy va ru li per so na Je bi saT vis er Tgvar

xa fan gad da pa To lo gi ad qce u la, ra Rac uc nob da

ga mo uc nob mov le nad, rom lis Sec no bis da ax snis Za -

la da sur vi li per so na Jebs ar ãïï÷íòïà, rad gan cif -

re bad qce u la ma Ti sam ya roc...

TiT qmis ase kar gavs yve la siy va ruls `cif re bad -

qce ul sam ya ros~ orom tri al Si, sam ya ro Si, ro mel -

Sic yve la fe ri mrav lde ba, ik ri be ba, ak lde ba da iyo -

fa, ro mel Sic yve la yve la fers an ga ri Sobs da saT va -

lav Si Ca sag de bi arc aris is, rac ar ian ga ri Se ba da ar

iyi de ba.

swo red ami tom tra gi ku lia per so naJ Ta cxov re ba

da be di, yve la da ne be bu lia im mRvrie mdi na res, ro me -

lic oke a nem de ver mi va, swo red ami tom ver cvli an

isi ni sa ku Tar cxov re bas da rCe bi an WuW yi a ni qa fis na -

wi le bad, um cir de baT oc ne be bi, ro man ti ka, siy va ru -

li... ami tom bu neb ri vad gve sa xe ba ro ma nis fi na lic:

`...mag ram, vin icis, iq neb sxva na i rad arc SeiZ le bo da~—

es cxov re bas da ne be bu li ada mi a nis amo-Za xi lia...

Svi le bis gmi rad qce viTga u be du re bu li de de bi

da Cve ni ca uke Te sia, mag ram...

ro ma nis dro da siv rce Cve ni mkiT xve li saT vis

kar gad nac no bi uax loe si war su lia... `...ma Sin Tbi li -

si Cab ne le bu li qa la qi iyo, Ra miT is rod nen da xalxs

qu Ca Si ga mos vlis eSi no da, dRi siT Tu ga mo vi dod nen,

isic — au ci le bel saq me ze, er Ta der Ti tran spor ti

met ro iyo, sa dac va go ne bi xSi rad Sua gvi rab Si Cer -

de bo da da xal xi fe xiT mi uy ve bo da li an dags...~ af xa -

ze Tis sa Si ne li omi da mwer lis Se fa ru li iro ni iT

da tki vi liT naT qva mi: `wa ge bul ma om ma mux lis tki -

vi li da u to va sam Sob los siy va ru liT gu lan Te bul

meb rZols~, di di tki vi li ikiT xe ba fra za Si `Svi le -

bis gmi rad qce viT ga u be du re bu li de de bi~. me re

TiT qos cxov re ba Se ic va la, axa li mTav ro bac mo vi -

da, mag ram xal xis ga Wir ve bas saS ve li ma inc ar da ad -

ga. àx la mTav ro ba ga da sa xa debs Zro xeb sa da Txeb ze

awe sebs, ax la sxva ada mi a ne bi dag ri a le ben mer se de -

se biT, ga re mo vaW re eb sac ma le da e re vi an da ra eS ve -

le ba am den ga Wir ve buls?~ arc qvey ni dan gaq ce vis

Te mas uv lis gverds mwe ra li da pi ruT vne li da gul -

wrfe lia im mi ze ze bis aR we ra Si, ra mac aqam de mi iy va -

na axal gaz rdo ba. ame ri ku li cxov re ba ase Ti tra -

giz miT aris gad mo ce mu li: `mar to o bas ame ri ka Si

bev ri uCi o da. am uzar ma zar oras sa moc daT xuà met -

mi li o ni an qve ya na Si bev ri ada mi a ni iyo mar to. mar to

mi di o da su per mar ket Si, yi du lob da na xe var fab ri -

kat ga yi nul sak vebs, ro me lic mik ro tal Ro van Ru -

mel Si wuT na xe var Si mzad de bo da, sxva das xva ar xis

mo nac vle o biT uyu reb da te le vi zors, iReb da cxel

aba za nas da dro ze ad re wve bo da lo gin Si, rom me o re

dRes ad re gaR vi Ze ba Ses Zle bo da, ga moT vlil wu Teb -

Si da e ba na pi ri, da e lia ya va da luk ma-pu ris sa Sov ne -

lad mi ma val xal xis na kads Ser wymo da~.

sa in te re soa ma ri ka sa da Te o nas sa u ba ri bos to -

nu ri cis qveS: `— aqa u ri ca ro go ri sxva na i ria, ara?...

— xo, es xom oke a nis caa, — ma ri kam Te o nas nos tal gi -

as ig no ri re biT upa su xa... — Cve ni ca uke Te sia!...~ mag -

ram... da ase Sem deg...

P. S.Ta mar yu raS vi lis ro ma ni `xval xuT Sa ba Tia~ 2005

wels ga mos ca ba kur su la ka u ris ga mom cem lo bam, ro -

mel mac wig ni ase ga ac no mkiT xvels: `Wo re biT da naR -

mul qa laq Si axa li am ba vi el vis sis wra fiT vrcel de -

ba. ra tom uT val Tva lebs ker Zo de teq ti vi san dro

obo la Ze Ta vis yo fil say va rels Te o na gu ni as? wa i -

kiT xeT de bi u tan ti mwer lis, Ta mar yu raS vi lis ro -

ma ni `xval xuT Sa ba Tia~, wig ni, ro me lic er Ti amo sun -

TqviT ikiT xe ba~.

wig ni mar Tlac er Ti amo sun TqviT ikiT xe ba, rac

ase iS vi a Tia dRes Seq mni li na war mo e be bi saT vis, ro -

mel Ta um rav le so ba na Za la de vi sit yvad qmna do baa an

skab re ziT aris ga dav se bu li. am mxriv Ta mar yu raS -

vi li mar Tlac ga mo nak li sia.

mi u xe da vad imi sa, rom na war mo e bi bul va ru li ro -

ma nis niS nebs ata rebs, vfiq rob, rom ga ci le biT me -

tia, rad gan mi si av to ri adas tu rebs erT um Tav res

Tvi se bas de bi u tan ti saT vis, we ra nam dvi lad Se uZ -

lia da ad vi lad imor Ci lebs ara mar to sit yvas, ara -

med si u Jetsï da ritms, rom leb sac mar Tavs msu bu qi

iro ni iT, amiT ki Ta vi se bur po e ti kas qmnis da ad vi -

la daR saq me lad aq cevs Si na arss.

arc in tri ga ze am bobs uars av to ri da ise os ta -

tu rad ga da dis er Ti Te mi dan me o re ze da sa Wi ro

dros ub run de ba mTa vars, rom Tav bru dax ve u li

mkiT xve li io lad emor Ci le ba ritms, ro me lic su -

lac, Se saZ loa, ba le ri nas cek vaa, an wvi ma Se ne le bu -

li da aC qa re bu li Sxa pu niT, an zRvis miq cev-moq ce -

va... mTa va ria, rom rit mi da We ri lia da mar Tva di, bo -

lom de Se nar Cu ne bu li, rac ba debs swo red èr Ti

amo sun TqviT wa kiT xvis~ Seg rZne bas... ara da, TiT qos

ro man Si ara fe ri xde ba ise Ti, rac Tbi lis Si ar mom -

xda ra. `— alo, ga i ge ee… Tur me...~ da ase Sem deg... am

mra val wer ti lis Sev se ba Ti To e ul Tqven gans Se uZ -

lia, mag ram de bi u tan tis al Ro swo red iìïï, rom amas

gan sa kuT re bu lad axer xebs...

Teatraluri siaxleni


55

àï àòï öãó øòï

ÈÏ ÎÏ ÆÒÃÏÎ ÌÒÌ

ÏÐË ÄË ÃÒÏ

2 ëá üëè þåîì çóã æò æòì øïä âï

æï æò ï íòì ìï õå äë þòì æîï èï üóä àå -

ïü îøò „ãïî ìò èï îï æò“ æï òæ ãï, óô -

îë ìùë îåæ, ðîå èò å îïè æå îïè æå íò -

èå æéòà ïæ îå èòà õîåì, ãïè ìï õóî -

æò ïì ðò å ìïì æãï èå íë. ãï âòê âòî âå,

îïæ ãïí ïè ðò å ìïì æéåè æå ìúå íï ïî

óíï õïâì æï ìï åî àëæ, òèò üë èïú,

îëè êëí ìüïí üò íå ãïè ìï õóî æòï

áïî àó äò æï ìòì àâòì âï æï ãï ìóä

âïá úò íïæ òá úï ïè þë äë õïíì.

„ãïè ìï õóî æò ïì ðò å ìïì æãï èåí“…ñâå äï ôå îò ïõï äò êïî ãïæ æï âòù ñå -

þó äò ûâå äò ïë, òìòú óà áâïèà,

ëéëíæ ïîï ðï ìå òì üåþì.

àå ïü îàïí íïú íë þò øåè õâæï. ïè

„ïõïä ïè þïâ çå“ âò ìï óþ îåà. îëè èò -

æò ë æï, èòà õîï: ïæï èò ï íå þò ïî òî ãå -

þåí íò éïþì, íò éï þò òî ãåþì ïæï èò ï -

íåþ ìë… ôòá îæï ôòáî, íï þòö-íï þòö,

ïîú òìå ìï øò øò íòé þå þòì ìïè ñï îë øò

ãï æï âò íïú âäå. — îå ðå üò úò ï çå…íï àå äò ìï æï þíå äòì þîûë äï

øíòü êå ìï æï ñïí ÷å äòì êëè ðë çò úò å -

þòì ôëí çå óô îë èûïô îò èå÷ âå íï.

èå îå îå ýò ìëî èïú øå èï ùòï ìòü ñâï.

òîïê äò ãë ãòï (îå ýò ìë îò):

„àâò àëí ðò å ìòì ïî ìå þë þòì øå ìï -

õåþ òí ôëî èï úòï èë èï ùë æï ÷åè èï

åîà-åî àèï ðå æï ãëã èï âï ìòä êòê íï -

ûåè, áïî àó äò àå ïü îèúëæ íå ë þòì

úëú õïä èï êäï ìò êëì èï. íò êë äëî -

àáò ôï íò ûåì, ãï äïê üò ëíì, ðï ë äëì,

ñâå äïì ïáâì àò àë ðò å ìï èï òíú æï ùå -

îò äò. åì ïîòì ëúò ï íò ùäå þò, îë úï èïî àäï ñâï ë æï

áïî àó äò èùåî äë þï. ãîò ãëä îë þï áò ûå ïá òñë, èò õå òä

öï âï õòø âò äò èï øòí ùåî æï, ïõ èå üå äò, èïî öï íòø âò äò

æãïè æíåí… æéåì ïîòì òè ãïî æïá èíòì õï íòì ìîó äò òãò -

âå ë þï. îïú èï øòí æåä áï ëì çå æï ùå îï êëí ìüïí üò íåè,

îë ãëî òù èòí æå þï ìï õåä èùò ôë, ìï çë ãï æë å þï øò îë ãëî

ñï äòþ æå þï èë ùåì îò ãå þó äë þï, æï èå èë èå÷ âå íï, îëè

æéåì ïèï çå ïá üó ï äóîì âå îï ôåîì ãï âï êå àåþ æò. èå ïè

èùå îïäì âå ûï õò îåð îå ìò îå þóäì æéåè æå. àó êë èó íòì -

üå þòì æîëì îï éïú õïî êòì ãï èë êëí ìüïí üò íåì ùï êòà -

õâï øåã âåû äë, èï òíú ûï äò ïí þåâ îò íï ùïî èë å þò æï àâò -

àëí åì ðò å ìï ïê îûï äó äïæ òà âäå þë æï, ïî úåîà üë èå -

óä øò ïî øå âò æï æï ìï åî àëæ, þë äë ëúò ùå äòï åì ãâï -

îò „ãïè ìï õóî æòï“ îåð îå ìò îå þó äòï, àóè úï åì ìóä

ìõâï ðîëþ äå èïï, óþ îï äëæ èå èòí æë æï çóã æò æòì àå -

ïü îò æïí ãïõ ìíò äò ñë êâïí ûò, îë èå äòú îò ãò èò çå çå þòì

ãï èë øå òê îï. âï íï õëà ñâå äïì, îï æï ùå îï ïè êïú èï ëà -

õèëú æï ë îò ùäòì ùò íïà.

ìðåá üïê äò êëí ìüïí üò íå ãïè ìï õóî æò ïì ðë å üó îò

íò èó øå þòà ãï ôëî èæå þï, ïîï ðë å -

çò òì ìï éï èëì èìãïâ ìïæ ÷ïì èó äò,

âïá úò åà æò ï äë ãïæ, åìå íòï: „èë âåæ

ìï üï íï“, „ðï îò çò 1899“ æï „èï îòï

ìüåä äï“.

íå þòì èò åî åüïð çå ìï çë ãï æë å -

þï øò îï éïú íï àå äò ïç îò îë úï øå -

èë æòì, òì ñë âåä àâòì òá íå þï óãó -

äå þåä ñë ôò äò. êëí ìüïí üò íåì

ìòü ñâå þò ìï ïî òñëì, àó ñâå äïè åî -

àïæ ïî èë òí æë èï, èï êå æë íå äòú

âåî ãï ï èïî öâå þò íåþ ìë, ïîï?

ñâå äï ôå îò ùïî èï âï äòï: ðë äò -

üò êë ìå þò, èå ôå å þò, èéâæäå þò,

åðòì êë ðë ìå þò, èåú íò å îå þò… èõë -

äëæ æï èõë äëæ æïî ÷å þï èï îï æò

ãïî ìò, îë èå äòú ïü îò ï äåþì ìïè ñï -

îëì. ìò êå àå æï þë îë üå þï ïîòì

÷âå íò úõëâ îå þòì îó êï. úï îò å äò

îó êïï æï æï õï çó äòï ìò êå àò ìï æï

þë îë üå þòì ãï æïè êâå àò õï çå þò.

èëî ÷ï!..“

èï îò êï êëî êå äòï (èõïü âï îò):

„ìïê èï ëæ îàó äò æï ìå îò ë çó -

äò ìï èó øïë òñë, ìï òí üå îå ìëï ïè

ìðåá üïê äçå èó øï ë þï, îå ýò ìë îòì

÷ï íï ôòá îò, èãë íò, ãïí âï õëî úò å -

äåà, æï íïî ÷åíì èï ñó îå þå äò øå ï -

ôï ìåþì“.

ãë ãò ãó ãó ÷òï (èìï õò ë þò):

„åì ðò å ìï ìï åî àëæ ïî æïæ ãèó -

äï áïî àóä ìúå íï çå, àï âòì àï âïæ,

îë äò ìå îò ë çóä èó øï ë þïì èë òà -

õëâì, þåâîì ôòáîì ìï ÿò îë åþì, ïá

ïî ïîò ïí ïæï èò ï íå þò, ïá ïþ ìüîïá -

üóä ãèò îåþì âõâæå þòà…“

òîïê äò êï êï äòï (èìï õò ë þò):

„îë äò óî àó äå ìòï, ìï ë úï îò ïç îò èë æòì, ïè þë þåí,

øå òû äå þï èï ñó îå þåä èï âåî ãï ò ãë ìë. ãï ò ãå þåí. ÷âåíì

àå ïüîì ûï äò ïí åîó æò îå þó äò èï ñó îå þå äò ¸ñïâì. îï -

ìïê âòî âå äòï, ãï ò ãå þåí…“

ãï ò ãå þåí, àïí ðòî âå äïæ ÷âå íå þò, — çóã æò æå äå þò.

îï éïú èùñòíì, îï éïú èò õï îòï…èïæ äë þï ãï æï âò õï æå, æïî þï çò æïâ üë âå æï ôóî -

úåä çå þë äë øå íòø âíï ãï âï êå àå: èï ãï îò áï äï áò ãâïáâì,

ñâå äï çå èï ãï îò!

irakli gogia

malxaz mesxia (gziri)

poeziis meridianebi


56

ýïê ðîåâåîò

ÞÏÎÞÏÎÏ

ãïõìëâì þïîþïîï

ãïæïóéåþäïæ ïùâòèæï þîåìüì

òè æéåì

øåí èëæòëæò ãïéòèåþóäò

ïéüïúåþóäò æïìâåäåþóäò

äïéò ùâòèïøò

ãïõìëâì þïîþïîï

ãïæïóéåþäïæ ïùâòèæï þîåìüì

îëúï øåèëèõâæò áó÷ïçå ìòïèòì

òéòèåþëæò

âòéòèåþëæò èåú

ãïòõìåíå þïîþïîï

èå îëè ïî ãòúíëþæò

øåí îëè ïî èòúíëþæò

ãïòõìåíå

ìóä åîàòï ãïòõìåíå òì æéå

ïî æïòâòùñë

èëôïîåþóäøò èæãïîèï êïúèï

îëè æïòûïõï þïîþïîïë

øåíò ìïõåäò

æï èòïøóîå ùâòèïøò óèïä

æïìâåäåþóäèï ïéüïúåþóäèï

èïí ìïðïìóõëæ õåäåþò ãïøïäï

åìåú ãïòõìåíå þïîþïîï

æï íó èòùñåí îëè øåíëþòà èëãèïîàïâ

èå âåóþíåþò øåí ñâåäïì âòíú èòñâïîì

æï àóíæ èõëäëæ åîàõåä èåíïõëì

èå âåóþíåþò øåí ñâåäïì âòìïú åîàóîàò óñâïîì

æï àóíæ ìîóäòïæ ïî âòúíëþæå

ãïòõìåíå þïîþïîï

ïî æïòâòùñë

òì æòíöò æï íåüïîò ùâòèï

øåíì þåæíòåî ìïõåçå

òè þåæíòåî áïäïáçå

òì ùâòèï çéâïçå

ïîìåíïäçå

óåìïíòì ãåèçå

¸ëò þïîþïîï

ëèò æòæò ìòìóäåäåï

îïìï òáè ïõäï

îëúï îêòíï ùâòèì

úåúõäò ôëäïæò æï ìòìõäò

îï ¸áâòï òèïì

õåäåþì âòíú ãõâåâæï

ìòñâïîóäòà

èêâæïîò úëúõïäò àó óãçëóêâäëæ

æïêïîãóäò

¸ëò þïîþïîï

ãïæïóéåþäïæ ïùâòèì þîåìüì

âòà ïæîå ùâòèæï

ëéëíæ òãòâå îëæòï ïõäï

æï ñëâåäòâåì æïéò æïåìâï

ãäëâòì ùâòèïï øåèçïîïâò

æï óíóãåøë

ïèïì âåéïîú êò æïïîáèåâ

àïâìõèïì

îêòíòì ôëäïæòìï æï ìòìõäòì

óôîë èïîüòâïæ éîóþäåþòì

ïìõèïì

ûïéäåþòâòà îëè ìûâîåþïà ìóäò

òè ûïéäåþòâòà îëèäåþòú þîåìüçå

æïæåíòä ùâòèòì íòïéâïîì èòïáâì

îïàï ãïòõîùíïí øåèæåã øëîåàøò

øëîì ûïäòïí øëîì òè þîåìüòìïãïí

ïî æïî÷åíòäï ïéïîïôåîò.

ôîïíãóäòæïí àïîãèíï

ÏÄÒÍÏ ÁÏÆÏÃÒØÂÒÄÒ-ËÁÎËÐÒÎÒÛÅÈ

êâòîïì, 28 oqtombers

literaturul art êï ôå

„áï îï âï íSò“

ãï ò èïî àå þï øåõâåæîï

rostom CxeiZesTan

æï ìïù ñò ìò 15 ìï ïà çå

ôóî úå äï ûòì 10

êâòîïì, 4 noembers

literaturul art êï ôå

„áï îï âï íSò“

ãï ò èïî àå þï øåõâåæîï

maia sariSvilTan

æï ìïù ñò ìò 15 ìï ïà çå

ôóî úå äï ûòì 10

ucxouri novela


57

qar son mak qa ler si

ma dam zi lin skida

fi ne Tis me fe

mis ter bru ki saT vis, ro me lic ra i de ris ko le -

jis mu si ka lur fa kul tets xel mZRva ne lob da, ma dam

zi lin skis mow ve va fri ad sa si qa du lo saq me gax -

ldaT. Tvi Ton ko lejs kar gi sa xe li ga var dno da,

mag ram ma dam zi lin skis re pu ta cia, ro gorc kom po -

zi to ri sa da pe da go gis, yve la fers aRe ma te bo da.

mis ter bruk ma qa li saT vis Se sa fe ri si sac xov reb -

lis Ser Ce vac Tvi Ton iTa va, saxls ba Ric er tya da

iq ve, ko le ji sa da mis me zob lad, mo sa xer xe bel ad gi -

las id ga.

ma dam zi lin skis ves tbrij Si Ca mos vlam de ara vin

ic nob da. mis ter bruks mi si fo to e bi mu si ka lur

Jur nal Si ena xa da er Txel, baq ste hu dis ro me li -

Rac xel na we ris ut yu a ro bis Se sa xeb mis we ra ki dec.

Sem deg ki, ro ca qa lis Ca mos vla ga daw yda, er Tma -

neTs ram de ni me de pe Sa da we ri lic ga ug zav nes, rom -

le bic Zi ri Ta dad praq ti kul sa kiT xebs Se e xe bo da.

qa li gar kve viT, oT xkuT xa aso e biT wer da da er Ta -

der Ti, rac mis ter bruks mis we ri leb Si co ta uc na -

u rad mo eC ve na, is iyo, rom ne bis mi er coc xal sa gans

ada mi a neb Tan ai gi veb da da er Tad ix se ni eb da. mag:

`yvi Te li ka ta li sa bon Si“ an `sa co da vi ha in ri xi“. es

ga u geb ro ba kac ma qa li sa da mi si oja xis sac xov re be -

li ad gi lis cvlas Tan da kav Si re bul fa ci-fucs mi -

a we ra.

mis ter bru ki ra Rac na i ri uka re ba ka ci Can da. mo -

car tis han geb Tan ga ta re bu li wle bis, Sem ci re bu -

li kvin ti sa da mi no ru li tri a de bis ga u Ta ve bel ax -

sna-gan mar te ba Ta wya lo biT fxi ze li pro fe si u li

moT mi ne ba Ca mo u ya lib da. mu dam Ta vis Tvis iyo.

araf ris mTqme li, aka de mi u ri laq la qi da Tav yri lo -

be bi sa Sin lad sZul da. wle bis wi naT, ro ca mTel ma

mu si ka lur ma gan yo fi le bam zaf xu lis ga ta re ba

zal csbur gSi er Tad ga daw yvi ta, ko le gebs xe li dan

da us xlta, ua ri mxo lod bo lo wuTs ga nac xa da da

mar tod mar to ga em gzav ra pe ru Si. Tvi Ton bev ri uc -

na u ro ba ni sWir da da ami to mac sxve bis eq scen tru -

lo bis mi te ve bac io lad Se eZ lo; Tum ca mas xa rad ag -

de ba sac ar da e ri de bo da. xSi rad, ro ca ra i me sa xi fa -

To da bun do van si tu a ci a Si aR moC nde bo da, Si na ga -

nad Tavs ga im xi a ru leb da, grZe li da mSvi di sa xe

uSeS de bo da da nac ris fer Tva leb Si na Te li au ki af -

de bo da.

er Ti kvi ris wi naT, ro ca sa Se mod go mo se mes tri

is-is iyo un da daw ye bu li yo, mis ter bru ki ma dam zi -

lin skis ves tbri jis sad -

gur ze Sex vda. kac ma qa li

umal ve ic no. ma Ra li,

xme li qa li gax ldaT.

fer mkrTa li, ga le u li

sa xe hqon da. Tva le bi

Rrmad daC rdil vo da da

mu qi Txe li Tma Sub li -

dan ga da e wia. moz rdi li,

Tum ca Tli li, mag ram

WuW yi a ni xe le bi hqon da.

am yve la fer Tan er Tad

qal Si ra Rac ke Til So bi -

lu ri da Zne lad amo sac -

no bi ma inc ga mos Wvi o da, ra mac mis ter bruks wa miT

ukan da a xe vi na da man Je te bis sa kin Zis wva le bas ner -

vi u lad moh yva.

Cac mu lo bis mi u xe da vad, ro me lic mxo lod Ca mo -

far Txu ne bu li qve da ta ni sa da Zve li, TiT qmis da xe -

u li, tya vis qur Tu ki sa gan Sed ge bo da, ma inc ele gan -

tu rad ga mo i yu re bo da. ma dam zi lin skis Tan ax lda

sa mi bav Svi, da ax lo e biT eq vsi dan aT wlam de, qe raT -

mi a ni da la ma zi bi Wu ne bi, dab ne u li ga mo xed va rom

hqon daT, da mo xu ci qal ba to ni, ro me lic mog vi a ne -

biT fi ne li mo sam sa xu re ga mod ga.

es im ada mi an Ta jgu fi iyo, mis ter bruk ma sad -

gur Si rom ipov na. mTel maT bar gi-bar xa nas mxo lod

xel na we re biT ga te ni li ori uzar ma za ri yu Ti war -

mo ad gen da. da nar Ce ni niv Te bi sfrin gfil dis sad -

gur Si sxva ma ta re bel Si ga daj do mi sas da viw yno -

daT. ase Ti ram xom yve las Se iZ le ba da e mar Tos. ro -

ca mis ter bru ki maT Tan er Tad taq sSi mo Tav sda, ga -

i fiq ra, yve la sir Tu le ukan dam rCao, mag ram uca be -

dad ma dam zi lin ski mis mux leb ze ga da co ce bas Se e -

ca da da ka rebs wa e ta na.

`Rmer To Ce mo!“Tqva qal ma. `Ce mi is dam rCa-

Tqven Si ro gor eZa xiT? — Ce mi wik-wik-wik“.

`sa a Tis wa mo Re ba da ga viw ydaT?“ — hkiT xa mis ter

bruk ma.

òh,ara!~ mgzne ba red war mos Tqva qal ma.

ìciT, Ce mi wik-wik-wi ki“, da saC ve ne be li Ti Ti

qan qa ra sa viT aqeT-iqiT ga aq nia.

`wik-wi ki“, ga i me o ra mis ter bruk ma, Tan Sub li xe -

leb Si Car go da Tva le bi da xu Wa.

`Sem Txve viT met ro noms xom ar gu lis xmobT?“

`swo red! swo red! mgo ni sxva ma ta re bel Si ga daj -

do mi sas da me kar ga.“

mis ter bru ki qa lis daw yna re bas Se ud ga da ga sa o -

ca ri Ta va zi a no biT me o re dRis Tvis ax lis Sov na sac

ki Se pir da. Tum ca mxo lod met ro no mis da kar gviT

ga mow ve u li pa ni ka uc na u rad mo eC ve na, rad gan sxva

da nar Ce ni bar gic uk va lod gam qra li yo da aRar sad

Can da.

zi lin ske bi mi si sax lis gver diT da sax ldnen da

er Ti Se xed viT yve la fe ri kar gad aew yo. bav Sve bic

ucxouri novela


58

uw yi nar ni Can dnen. uf ross zig mun di er qva, me o res —

bo ri si, xo lo na bo la ras sems eZax dnen. mu dam er Tad

iy vnen, mwkriv Si Cam dgrebs win Cve u le bi sa mebr zig -

mun di mi uZ Ro daT. er Tma neT Si es pe ran tos eniT sa -

ub rob dnen, ro me lic ru sul-fran gu li, fi nur-

ger ma nu li da in gli su ri sit yve bi sa gan Sed ge bo da

da yurs sa Sin lad xvde bo da. sxva ada mi an Ta ga re -

moc va Si ki uC ve u lod dum dnen. maT saq ci el Si mis -

ter bruks mxo lod es ar euc na u re bo da. sxva ni u an -

se bic mrav lad eria. ai, ma ga li Tad, kacs bav Sve bi

qve Sec ne u lad ma inc aRi zi a neb dnen, ro ca mas Tan

stum rob dnen. sa bo lo od mix vda, rom zi lin skis bav -

Sve bi xa li Ca ze ara so des abi jeb dnen; mis ki de ebs na -

pir-na pir ga uy ve bod nen da, Tu oTa xi mTli a nad mo -

far da ge bu li iyo, ka ris zRur blTan yov nde bod nen.

Sin aramc da aramc ar Se di od nen. amas gar da, kvi re bi

ga di o da, mag ram ma dam zi lin skis fiq ra dac ar mos -

di o da, rom ma gi di sa da ram de ni me sa wo lis gar da

sax li sxva ave ji Tac ga ew yo. win ka ri dRe da Ra me Ria

eg do da sax li ma le odes Rac mi to ve bul sa eW vo da

ukac ri el ad gils da em sgav sa.

ko le ji ma dam zi lin skiT fri ad kma yo fi li un da

yo fi li yo. qa li da u o ke be li Se u pov ro biT moR va -

we ob da. mis aR Sfo Te bas saz Rva ri ar ga aC nda, ro ca

vin me me ri oun si an ber na di ne smi ti skar le tis me -

To diT in stru men tze dak vras sa Ta na dod ver mo a -

xer xeb da. qals ko le jis stu di i saT vis oT xi pi a ni -

no `da eT ria“ da oTx dab ne ul mos wav les ba xis fu -

geb Si er Tdro u lad ame ca di neb da. ase Ti saq ci e lis

ga mo fa kul tet ze ate xil ma xma ur ma ma dam zi lin -

skis ner vic ar au to ka, rad gan Rrmad swam da, rom

Tu odes me Ta vi su fa li ne ba da Zal mom re o ba ro me -

li me mu si ka lu ri ide is gan xor ci e le bas daT rgu -

nav da, ra i de ris ko le jic ar se bo bas wam sve Sew -

yvet da.

Ram Ra mo biT qa li sa ku Tar me Tor me te sim fo ni as

wer da. aS ka ra iyo, TiT qmis ar eZi na. ro ca ar un da Se -

ev lo Tva li mis ter bruks mi sa Re bi oTa xis fan jri -

saT vis, qa lis stu di i dan Su qi ga mo di o da. ara, mis -

ter bru kis eW vi a no bas mar to pro fe si u li sa fuZ ve -

li ar ga aC nda.

oq tom be ri iwu re bo da, ro ca kac ma pir ve lad ig -

rZno, rom ra Ra ca Se e Sa la. maT er Tad isa uz mes da

mis ter bruk ma Zal zed isi a mov na, ro ca zi lin skim

1928 wels af ri ka Si mog za u ro bi sas Tavs ga dax de ni -

li wvril ma ni uam bo. mog vi a ne biT, Su ad Ris pir ze,

sa ku Tar ofis Si ew via da ka ris zRur blTan dab ne u -

li ga Cer da. mis ter bruk ma ma gi di dan Ta vi ai Ro da

hkiT xa:

`ra me xom ar gne bavT?“

àra, gmad lobT“, mi u go ma dam zi lin skim. da ba li,

la ma zi, mag ram naR vli a ni xma hqon da. `mxo lod er Ti

ra me ma in te re sebs. met ro no mi Tu gax sovT? ro gor

fiq robT, im fran gTan xom ar dam rCa?“

`vis Tan?“ — hkiT xa mis ter bruk ma.

`vis Tan da im fran gTan, Ce mi qma ri rom iyo,“ upa -

su xa qal ma.

`fran gi,“ rbi lad ga i me o ra mis ter bruk ma. ma dam

zi lin skis qmris wa mod ge nas Se e ca da, mag ram go ne bam

um tyu na. sa na xev rod Ta vis Tvis wa i but bu ta, `bav -

Sve bis ma ma.“

`mag ram ara,“ ga daW riT war mos Tqva ma dam zi lin -

skim. `se mis ma ma.“ mis ter bruks swra fi gan Wvre tis

ni Wi ga moh yo lo da. uZ li e res ma in stin qteb ma ukar -

na xa, ga Cu me bu li yo da aRa ra fe ri eT qva, Tum ca wes -

ri gi sad mi Rrma pa ti vis ce ma, suf Ta sin di si ar as ve -

neb da da Ta vis da u ne bu rad ikiT xa: `da da nar Ce ni

oris ma ma vin Raa?“ ma dam zi lin skim xe li Tavs ukan

wa i Ro da bi Wu rad Sek re Wi li Tma ai Ce Ca. ara am qvey -

ni u ri, oc ne biT aR vsi li sa xiT im zi re bo da da pa su xi

co ta xniT da a yov na. Sem deg na zad war mos Tqva, `bo -

ri si fle i tis ti po lo ne lis Svi lia.“

`da zig mun di?“ Ca e kiT xa ka ci. mis ter bru ki Ta vis

ga nuy rel sa wer ma gi das das cqe ro da, ro mel zec

gas wo re bu li fur cle bis mTe li das ta, sa mi waw ve -

te bu li fan qa ri da spi los Zvlis saS ro bi ela ga. ma -

dam zi lin skis axe da, qa li Rrma fiq reb Si Caf lu li

iyo. oTa xis kuT xe ebs war bSeW mux nu li aT va li e reb -

da da yba uqa na veb da. ro gorc iq na, xma amo i Ro da

Tqva, `mgo ni zig mun dis ma ma ze vsa ub rob diT, ara?“

àra,“ mi u go mis ter bruk ma. `su lac ar aris sa Wi -

ro.“

ma dam zi lin skim Rir se bis grZno biT aR sav se xmiT

ga daW riT mi u go:

èr Ti ub ra lo sof le li bi Wi iyo.“

mis ter bruks es su lac ar adar deb da, ama ze arc

cu di az ris iyo. mi aC nda, ada mi a nebs Cvid met je rac

Se eZ loT eqor wi naT da Ci ne li bav Sve bic ga e Ci naT,

mag ram ro ca saq me ma dam zi lin skis exe bo da, Za li a -

nac wux da. uc bad go ne ba ga u naT da. ar cer Ti Svi li

de das ara hgav da, Tum ca er Tma neTs gaW ri li vaS li -

viT hgav dnen da, Tu yo vel maT gans sxva das xva ma me bi

hyav daT, maS ase Ti ga sa o ca ri msgav se ba ra Ra iyo?

mag ram qa li am sa kiT xze aRar sa ub rob da. tya vis

qur Tu ki Se ik ra da ukan Set ri al da. `nam dvi lad iq

dam rCa,“ Tqva da Ta vi swra fad da aq nia.

`Chez* im fran gTan.“

mu si kis fa kul tet ze saq me kar gad mi di o da. mis -

ter bruks ra i me se ri o zu li sir Tu le ar Sex ved ria,

ga su li wlis im Sem Txve vas Tu ar Cav TvliT, ro me -

lic ar fis mas wav leb lis ga ra Jis me qa ni kos Tan er -

Tad sa bo loo ga par vas exe bo da. ma dam zi lin skis mi -

marT kvlav eW vi RrRni da da cu di wi naT grZno ba

stan jav da. ve raf riT ga er kvia, qal Tan ur Ti er To -

bi sas ra ar mos won da, an ra ab nev da. da viw yoT iqi -

dan, rom zi lin skis mTe li msof lio mo ev lo da mi si

sa ub re bi kacs sru li ad uad gi lod, ara bu neb ri vad

mi aC nda. dRe e bis gan mav lo ba Si pirs ar ga a Reb da,

* Chez — frang: - Si; Sin; sax lSi.

ucxouri novela


59

sit yva ar das cde bo da. qur Tu kis ji be eb Si xe leb Caw -

yo bi li, fiq ri a ni sa xiT de re fan Si daZ vre bo da. Sem -

deg, mo u lod ne lad, mis ter bruks Se a Ce reb da da

grZel, mo ma bez re bel mo no logs wa mo iw yeb da. aseT

dros uaz ro ga mo xed va hqon da, Zli e ri aR gzne bis gan

Tva le bi unaT de bo da da xma Si siT bo Se e pa re bo da

xol me. Se eZ lo yve la fer ze esa ub ra an sa er Tod da -

du me bu li yo. ne bis mi e ri mo na yo li ma inc uc na u rad,

sa eW vod ga is mo da. da laq Tan se mis way va nis am bavs

ise gi am bob daT, ifiq reb diT, baR dad Si ga ta re bul

dRe ebs ix se neb so.

WeS ma ri te bas Za li an ma le mi ag no da yve la fers

na Te li mo e fi na. vi Ta re ba umal ga ir kva. mis ter bru -

ki Sin ad re dab run da da mi sa Reb oTax Si pa ta ra bu xa -

ri aa giz gi za. Tavs

myud rod, mSvi dad

grZnob da. cec -

xlis win win de -

biT ve mo ka laT da,

gver diT ma gi da ze

ui li am ble i kis

rCe u li ga da Sa la

da gar gris ko ni a -

ki Wi qa Si na xev ram -

de Ca is xa. mah le -

ris bun do va ni

fra ze biT Tav dam -

Zi me bul sa da fiq -

rSi Ca Zi ruls 9 sa -

aT ze CaT vli ma ki -

dec. mo u lod ne -

lad, amis Ta na ne -

ta re bis Jams, go ne ba Si ori sit yva wa mo u tiv tiv da.

“fi ne Tis me fe“. sit yve bi ec no, Tum ca Ta vi dan ad gi -

lis mi Ce na ga u Wir da. Sem deg mex si e re ba da Za ba da

gaw yve ti li sa ub ris kvals gah yva: Su ad Ri sas, ko le -

ji sa ken mi ma vals, ma dam zi lin ski ga da e ya ra da uaz -

ro laq laqs moh yva. sa na xev rod arc ki us men da, rad -

gan kon tra pun qtis kla sis mi er war mod ge nil kri te -

ri um Ta si War bes sa go ne bel Si Ca eg do. sit yve bi, qa -

lis Sec vli li xma uk ve mzak vru li si zus tiT aRid -

gi na. ma dam zi lin skim sa u ba ri ase da iw yo: èr Txel,

ro ca pa tis se rie*-s win vi de qi, fi ne Tis me fem mar xi liT

Ca mi a ra.~

mis ter bruk ma sa ku Tar Tavs uxe Sad ubiZ ga da ko -

ni a ki a ni Wi qa Zirs Ca mod ga. qa li pir wa var dni li mat -

yu a ra gax ldaT, TiT qmis yve la fe ri, ra sac kla sis

ga reT ro Sav da, sic rue iyo. mTel Ra mes mu Sa o ba Si

gar Tuls, me o re dRes Se eZ lo eT qva, sa Ra mo ki no Si

ga va ta reo. ould ta ver na Si sa uz mo bis Sem Txve va Si

get yo daT, saW me li Sin, Svi leb Tan er Tad mi vir -

Tvio. saq me isaa, rom avad myo fu rad cru pen te la ob -

da da am yve la fers far da ae xa da.

mis ter bruk ma xe lis Ti Te bi ga at ka cu na da wa -

mod ga. Tav da pir ve lad ga Ri zi an da, braz ma wa mo u a -

ra. dRe ga moS ve biT ma dam zi lin ski mis ofiss utif -

rad stum rob da da tyu i le biT be rav da! ga cec xle -

bu li mis ter bru ki oTax Si bol Tis ce mas moh yva,

Sem deg mom cro sam za re u lo Si Se vi da da sar di nis

sen dvi Ci mo im za da.

er Ti sa a Tis me re cec xlTan mi fic xe buls ga Ri -

zi a ne bam ga da u a ra da Rrma az ri a ni in te re si ga uC -

nda. sa ku Tar Tavs ga an do, rom vi Ta re bis pi ruT vne -

li Se fa se ba iyo sa Wi ro. amas gar da, ma dam zi lin skis

ise un da mop yro bo da, ro gorc mkur na li Ta vis pa ci -

ents. qa lis tyu i le bi sav se biT uw yi na ri iyo. ara vi -

Ta ri Sor swa su li mi za ni ar ga aC nda da an ga re bi sac

ara fe ri ec xo, ga -

da sa re vi swo re -

dac es iyo, rom

maT ukan ara fe ri

iC qma le bo da.

mis ter bruk ma

dar Ce ni li ko ni a -

ki mos va da nel-

ne la, TiT qmis uk -

ve Su a Ra mi sas,

Tav Si axa li az ri

mo u vi da. ma dam

zi lin skis cru -

pen te la o bis mi -

ze zi sa Sin lad

mtkiv ne u li da

dRe sa viT na Te li

aR moC nda.

mTe li cxov re ba qa li pi a ni nos uka ku neb da, sxveb -

sac as wav li da da im mSve ni er, uzar ma zar Tor met

sim fo ni a sac wer da. dRe da Ra mes Sro ma Si as wo reb -

da, iR vwo da, sa mu Sa os suls ube rav da da sxva ve Ra -

raf ris Tvis ic li da. is ki, rac Cve u leb ri vad ada mi -

a nebs ase gvWir de ba, sul ar ga aC nda. es Za li an stan -

jav da da ami to mac ra Ra cebs Tvi Ton ve Txzav da. sa -

Ra mos bib li o Te ka Si wig neb Si Tav Car gu li ga lev da,

sa ma gi e rod, me o re dRes, iseT na i rad ga mo gic xa deb -

daT, mTel Ra mes karts vTa ma Sob dio, mis si mar Tle -

Si io ti so de na eW vsac ver Se i tan diT. tyu i li qals

ar se bo bas ui o leb da da er Tfe ro van pi rad cxov re -

bas si xa li ses hma teb da.

mis ter bru ki cecxls miS te re bo da da Tan ma dam

zi lin skis mkac ri sa xe — mu qi, ga daR li li Tva le bi Ta

da pa ta ra, ji u tad mo ku mu li pi riT — Tva li dan ar

Sor de bo da. kacs gul Si siT bo Ca eR va ra. Se co de bis,

mfar ve lo bi sa da SiS na re vi ur Ti er Tga ge bis gan cda

er Tdro u lad da e uf la. wa mi e rad ra Rac sa si a mov no

dab ne u lo bis mdgo ma re o ba Si aR moC nda.

mog vi a ne biT kac ma kbi le bi ga i xe xa da Ra mis sac -

vle bi amo ic va. praq ti ku lad un da emoq me da, is

fran gi, fle i tis ti po lo ne li da baR da di ra Ra Su a -* pa tis se rie — frang: sa kon dit ro na war mis ma Ra zia

mxatvari aivengo WeliZe

ucxouri novela


60

Sia? es bav Sve bic, zig mun di, bo ri si da se mi vin Ra iy -

vnen? nu Tu mar Tla man ga a Ci na? an da iq neb su lac

sad Rac mo ag ro va da Tan wa mo iy va na?

mis ter bruk ma saT va le ga ip ri a la da sa wo lis

gver diT ma gi da ze Se mo do. yve la fe ri umal un da

Se et yo, To rem ga Wi a nu re bis Sem Txve va Si fa kul -

tet ze vi Ta re ba da i Za be bo da da me ti prob le ma Se -

eq mne bo da. ori sa a Ti iyo . fan ja ra Si ga i xe da. ma dam

zi lin skis sa mu Sao oTa xi dan kvlav si naT le ga mo -

di o da. mis ter bru ki lo gin Si Caw va, sib ne le Si sa Si -

nel gri ma sebs iReb da da me o re dRi saT vis saT qme -

lis wi nas war da geg mvas Se e ca da. mis ter bru ki di -

lis rva sa aT ze uk ve sa ku Tar ofis Si iyo, sa we ri ma -

gi dis ukan mo ku zu li Ca moj da da ma dam zi lin skis

da u ya ra ul da. did xans lo di ni arc das Wir ve bia da,

ro gorc ki qa lis na bi je bis xma Se mo es ma, oTa xi dan

da u Za xa.

ma dam zi lin ski ka ris zRur blTan Sed ga. uaz rod

iyu re bo da da ga daR li li Can da.

`ro go ra xarT? Ra mis ise Ti mSve ni e ri das ve ne ba

ga mo mi vi da!~ uT xra qal ma.

`RvTis gu li saT vis, skam ze dab rZan diT,~ sTxo va

mis ter bruk ma. `sit yva maqvs saT qme li~

ma dam zi lin skim por tfe li gver dze ga da do da

ka cis pi ris pir, sa var Zel Si mo qan cu li Ca eS va.

àba?~ hkiT xa man.

`gu Sin, ro ca ko le ji sa ken miv di o di, sa u ba ri ga -

mi biT,~ auC qa reb lad da iw yo kac ma. `da Tu ar vcde bi

(mag ram dar wmu ne bu li ki var), ro me li Ra ca sa kon -

dit ro ma Ra zi a ze mi am bob diT da Tan fi ne Tis me fec

ax se neT. mar Tals vam bob, Tu ara?~

ma dam zi lin skim Ta vi gver dze mi at ri a la da fan -

jris ra fis kuT xes Tva li ga uS te ra.

`sa kon dit ro ma Ra zi a ze ra Rac miT xa riT,~ ga u me -

o ra kac ma.

qals Cam qra li sa xe ga u naT da. `ra Tqma un da,~

war moT qva mgzne ba red. ìmas ge ub ne bo diT, rom ro -

ca am ma Ra zi is win vi de qi da fi ne Tis me fem —~

`ma dam zi lin ski!~ da iy vi ra mis ter bruk ma. àra -

vi Ta ri fi ne Tis me fe.~ ma dam za lin ski ga xe ve bu li

Ses cqe ro da. Sem deg myi si e rad kvlav Ta vi dan da iw -

yo: `bJar nes pa tis se rie-

s win vi de qi, ro ca ga vi -

xe de da mo u lod ne lad

fi ne Tis me fe da vi na xe —~

`ma dam zi lin ski nu -

Tu ar ges miT, rom ara na -

i ri me fe ar ar se bobs.~

`hel sin gfor sSi~, sa -

so war kve Ti li xmiT wa -

mo iw yo isev qal ma da

kac ma igi ve ga u me o ra.

`fi ne Ti de mok ra ti u -

li sa xel mwi foa~, Tqva

mis ter bruk ma. àse rom,

iq me fes ver na xav diT.

rac Tqven ax la TqviT, tyu i lia, mtkna ri sic ru ea da

me ti ara fe ri.~

mis ter bruks qa lis sa xe me re did xans ar aviw yde -

bo da. Tva le bi sir cxvi liT, Si SiT aRev so da Cix Si

mom wyvde u lis SeS fo Te ba ga mo xat vo da. kacs iseT na -

i rad um zer da, ifiq reb diT, mi si mTe li Si na ga ni sam -

ya ros Su a ze gax le Ca da ga nad gu re ba swa di ao.

`saw ye nia,~ gul wrfe li sim pa Ti iT Tqva mis ter

bruk ma.

mag ram ma dam zi lin skim Za la mo ik ri ba. ni ka pi as -

wia da ci vad Tqva:

`fi neT Si da vi ba de da fi ne Tis mo qa la qe var.~

`Za li a nac kar gi,~ xma maR la mi u go mis ter bruk ma.

òmis dros,~ mgzne ba red ga nag rZo qal ma. `mo to -

cik lets da vaq ro leb di da ja Su Si vi ya vi.~

`pat ri o tiz mi aq ara fer Su a Sia.~

àmi to mac vaq vey neb ma Sin de li Ca na we re bis pir -

vel gver debs.~

`ma dam zi lin ski!~ Tqva mis ter bruk ma, Tan xe le biT

sa we ri ma gi dis na pirs Cas Wi de bo da. `sru li ad ga mo u -

sa de ga ri da Se u fe re be li pub li ka ci aa. faq ti isaa, da -

be ji Te biT am tki ceb diT, rom Tqven ixi leT-rom Tqven

ixi leT-~ mag ram az ris das ru le ba ve Rar das cal da. qa -

lis ga mo met yve le bam Se a Ce ra. mkvdris fe ri edo da pi -

ris kuT xe eb Tan Crdi le bi gas Ce no da. Tva le bi far -

Tod ga e xi la, gan wi ru li, msjav rda de bu li, mag ram ma -

inc ama yi mze ra hqon da da mis ter bruk ma uc bad sa ku -

Tar Tav Si ka cis mkvle li Se ic no. grZno ba Ta did ma Wi -

dil ma, sa dac ur Ti er Tga ge ba, sib ra lu li da ug nu ri

siy va ru li er Tad mZvin va reb da, ai Zu la sa xe xe le biT

da e fa ra. vid re ar daw ynar da, xmac ver ga i Ro, xo lo

Sem deg Za li an mi sus te bul ma wa i luR lu Ra: `di ax, ra

Tqma un da, fi ne Tis me fe. mSve ni e ri Tu ma inc iyo?~

er Ti sa a Tis Sem deg mis ter bru ki ofi sis fan jri -

dan iyu re bo da. ves tbri jis wyna ri qu Cis gas wvriv

Car gul xe ebs foT le bi mTlad ga Zar cvo daT da ko -

le jis nac ris fe ri kor pu se bic mSvi dad, sev dis mom -

gvre lad id gnen. nac no bi ad gi lis uq mad Tva li e re -

bi sas qu Cis bo los koW lo biT mi ma va li dre i ke bis be -

be ri ear de i li Se niS na. ad rec uT va lav jer da u na -

xavs, mag ram ax la uc na u rad rad mo eC ve na? Tum ca,

mog vi a ne biT, od nav ci vi

ga o ce biT mix vda, rom wi -

naT ZaR li sir bi liT ae -

dev ne bo da xol me. iqam de

uc qi ra, vid re ear de i li

Tvals mi e fa re bo da, Sem -

deg ki kvlav kon tra pun -

qtis kla sis mi er Se mo -

Ta va ze bul kri te ri u -

mebs mi ub run da da sa mu -

Sao ga na ax la.

in gli su ri dan Tar gmna

ma ia bo laS vil ma

oTxøïþïàì, 31 oqtombers

qarTuli literaturis institutis

sxdomaTa æïîþïçøò

ãïòèïîàåþï almanax

`kritikis~

axali nomris ganxilva

æïìïùñòìò 13 ìïïàçå

kostavas 5

ucxouri novela

sporti


61

ãò âò ãïè îå êå äò

ÏÍÏÍ ÆÒ —ÈÌËÔ ÄÒ ËÌ

ÈÅÀ ÕÓÀ ÈÅ ÜÅ÷ÅÈ ÐÒ Ë ÍÒ

ÿïæ îï êòì èëñ âï îóä íò ñë âåä àâòì æò æò ñó îïæ éå -

þòà ïæåâ íå þåí àâïäì úâäò äå þåþì å.ù. „îå ò üòíã-äòì -

üøò“. åì àï âò ìå þóî ûïä àï øå æï îå þò àò íóì õï ùå äò ùïæ -

øò ëî öåî áâåñ íæå þï: òïí âïî ìï æï òâ äòì øò. ìðå úò ï äòì -

üàï ïç îòà, æéåì èìëô äò ë øò ìóä ìï èò (ïæ îå ãï úò äå -

þòà èå üò òñë) æò æò èë ÿïæ îï êåï æï ïõ äïí æåä „îå ò -

üòíã-äòì üøòú“ ðòî âå äò ìï èò ïæ ãò äò ìùë îåæ èïà óÿò -

îïâà. òâ äò ìò ìïà âòì ðòî âå äò òñë òí æë å äò âòø âï íï àïí

ïíïí æò, èå ë îå þóä ãï îå äò âå ìå äòí üë ðï äë âò, èå ìï èå

êò èìëô äòë ÷åè ðò ë íò, îó ìò âäï æò èòî êîïè íò êò. îï õïí

üë ðï äëâì èìëô äòë ÷åè ðò ë íïü øò èë íï ùò äå ë þòì óô -

äå þï ïî ãï ï÷ íæï (÷âåí ïèï çå óê âå âùåî æòà), åá ìðåî üå -

þò ôòá îëþ æíåí, îëè ìåá üåè þåî øò, îë úï èå õò êë øò

èìëô äòë ÷åè ðò ë íï üò æï òù ñå þë æï, ðòî âå äò ïæ ãò äò -

ìïà âòì ìùë îåæ êîïè íò êò æï ïíïí æò òþ îûë äåþ æíåí.

ãï æïâ õå æëà ïè ðòî âå äë þòì èë íï ùò äå àï ìò ïì. ïíïí -

æòì èõï îå çå òñë óæò æå ìò ãï èëú æò äå þï òí æë å äò èë -

ÿïæ îï êå (æï òþ. 1969 ùåäì) ðòî âå äòï, âòíú àï âòì áâå ñï -

íïì æò æëì üï üòì ùë æå þï èë ó üï íï. ïèïí óû âå äå ìò êóä -

üó îòì áâå ñï íï òìå øå ï ãó äò ï íï, îëè æò æëì üï üåþ èï

ðòî æï ðòî òþïî üñåì. àâòà ïíïíæì, îëè äòì åîà-åî àò

èùâîàíå äò ÷âå íò áïî àâå äò èë ÿïæ îï êå, ïè ýï èïæ åì ðï -

íåà øò èúõëâ îå þò åäòç þïî óþò äï âïï, ìï åî àï øë îò ìë

ïì ðï îåç çå ðòî âå äò ðîò çå þòì òìå àò óçïî èï çï îò êë -

äåá úòï ïáâì, îëè èï àò ÷ï èëà âäï ïõ äï úë üï ïî òñëì,

øå óû äå þå äò úïï.

èàï âï îò èï òíú âàáâïà: 1995 ùåäì òí æë åä èï òàï èï -

øï æò æò èïü ÷ò èìëô äòë ðòî âå äë þï çå ãï îò êïì ðï îëâ -

àïí, îë èå äòú òè æîë ò ìïà âòì óû äå âå äïæ èò ò÷ íå ë æï.

ëî àïþ îûë äòì ðòî âåä íï õå âïî øò ïíïí æò æï ùò íï óî æï,

èïã îïè ìï þë äë ëæ èï òíú æï èïî úõæï — 7,5:10,5. îï õïí

ïèòì øåè æåã êïì ðï îë âò ãï âò æï ÿïæ îï êòì ìï åî àï øë îò ìë

ëî ãï íò çï úò ò æïí, ïíïí æò ãï æï åî àë èìëô äò ëì ìõâï

ðòî âå äë þòì ãï àï èï øå þï çå — ôò æåì ìòì üå èòà. 1998

ùåäì òí æë å äò ïáïú æï èïî úõæï — ïíï üë äò êïî ðëâ àïí

4:6, èïã îïè 2000 ùåäì èï òíú èò ïé ùòï èò çïíì — ïäåá ìåò

øò îëâì èë ó ãë ïí ãï îò øòà 3,5:0,5 æï èìëô äòë ÷åè ðò ë íò

ãïõ æï ôò æåì õï çòà. ìï åî àï øë îò ìë ìï ÿïæ îï êë ôå æå -

îï úò ï øò, îë èåä ìïú åî àðò îëâ íó äïæ ãï íï ãåþì ñïä èó -

õò èò äò ë íå îò êòî ìïí òäóè ýò íë âò, þåâ îò îïè ïîòì ïîå -

óä-æï îå ó äò. æï ïò, áï ë ìòì êò æåâ åî àò ãï èë õï üó äå þï:

ãï æïù ñâò üåì èìëô äòë ÷åè ðò ë íå þïæ ïéïî ÷ï åà âï äïà

òìò íò, âòíú åì ùë æå þï ôò æåì õï çòà èë ò ðë âåì. ïìå ÷ï èë -

ïî àâåì ùë æå þå þò ïäåá ìïíæî õï äòô èïíì, òèï âå ïíïíæì,

îóì äïí ðë íë èï îò ëâ ìï æï îóì üïè êï ìòè ýï íëâì. çëã çå

ïè æïî üñèïè ãï èï íïæ ãó îåþ äïæ òèëá èå æï, ïíïí æèï êò

ìó äïú ïî æï ñï îï ôïî-õèï äò: èïí ãï æïù ñâò üï, èìëô -

äòë ðòî âå äë þò ìïà âòì ãï íïõ äå þó äò ìòì üå èòì èò õåæ -

âòà åþ îûë äï: ïèò å îò æïí èïü ÷å þòì íïú âäïæ ëî ùîò ï íò

üóî íò îå þò óí æï ãï èïî àó äò ñë 8 óû äò å îå ìò æò æëì -

üï üòì èë íï ùò äå ë þòà.

ðòî âå äïæ ïìå àò ïì ðï îå çë þï 2005 ùåäì ìïí-äó ò øò

(ïî ãåí üò íï) ãï ò èïî àï. ïíïí æèï èò çïíì âåî èò ïé ùòï — 14

øå ìïû äåþ äò æïí 8,5 áó äòà èå ë îå ïæ ãòä çå ãï âò æï.

ðòî âå äò ïæ ãò äò æï èìëô äòë ÷åè ðò ë íòì ùë æå þï

þîùñòí âï äå øå æå ãòà — 10 áó äï (æï àï íïú æï ó èïî úõåþ -

äïæ!) âå ìå äòí üë ðï äëâ èï èë ò ðë âï.

qar son mak qa ler si 1917

wels jor ji is Sta tis qa laq

ko lum bas Si da i ba da. oc da -

Ter Tme ti wli sas dam bla da e ca, ris Sem de gac mar cxe na

mxa re mTli a nad pa ra li ze bu li dar Ca. er Txans mxo lod

ca li Ti TiT beW dav da, xo lo gar dac va le bam de, wle bis

man Zil ze, ro gorc mi si da gvam cnobs, sa wer ma gi das Tan

jdo mac ki ar Se eZ lo. 1938 wels co lad gah yva je imz ri kis

mak qa lerss, ro me lic ame ri kis jar Si kap ra lad msa xu rob -

da. qor wi ne ba wa ru ma te be li aR moC nda da er Tma neTs da -

Sor dnen, Tum ca ur Ti er To ba ar ga uw yve ti aT da ram den -

jer me isev Se uR ldnen ki dec, mag ram 1953 wels sa bo lo od

ma inc gan qor win dnen; mog vi a ne biT yo fil ma qmar ma Ta vi

mo ik la.

we ra oci wli sam da iw yo da oc da sa mi sas `mar to xe la

mo na di ris gu li~ uk ve ga moq vey ne bu li hqon da. aRi a re ba

ma le mo i po va. mwer lis sxva na war mo e be bia òq ros Tva -

lis ana rek le bi~ (1941), `qor wi lis mo na wi le~ (1946. es

wig ni 1950 wels niu-ior kis kri ti kos Ta pri ziT da jil -

dov da da lon do nis ro i al

qorT Te at ris sce na ze da -

id ga), `sev di a ni ka fis ba la -

da~(1951), `sa oc re ba Ta oT xkuT xa fes vi~ (1958), pi e sa `sa a -

Ti is re bis ga re Se~ (1961), `kit ris wni li viT tkbi li da

Ro ri viT suf Ta~ (1964) da `da gi ra ve bu li gu li~ (da i beW -

da mwer lis gar dac va le bis Sem deg 1972 wels). 1942-43 da

kvlav 1946 wleb Si iyo gu gen he mis wev ri. 1945 wels da a -

jil do va ame ri kis xe lov ne bi sa da li te ra tu ris aka de -

mi am, rom lis wev ri Tvi To nac gax ldaT. gar dac va le bis

dRem de (1967) cxov rob da niu-ior kis ne ik Si.

ga mo Ce ni li in gli se li mwe ra li grem gri ni qar son

mak qa ler sis Se sa xeb wer da: `qal ba to ni mak qa ler si da

al baT ba to ni fol kne ric is er Ta der Ti mwer le bi ari an,

ro mel Tac de i vid her bert lo ren sis sik vdi lis Sem deg

ori gi na lu ri po e tu ri mgrZno be lo ba Se i nar Cu nes. pi ra -

dad me, ba ton fol kners qal ba to ni mak qa ler si mir Cev -

nia, rad gan uf ro ga sa ge bad wers; mas de i vid her bert

lo ren ssac vam jo bi neb, rad ga nac mwe ral qals ara na i ri

mTar gmne li sa gan

sporti


62

þë äë ëî èï ùåä èïú ûï äò ïí èï äå ãï òî þò íï. èå õò êë øò

8 ãï èë ÷å íòä èï æò æëì üïü èï èë ò ñï îï àï âò. øå èïæ ãåí -

äë þï ïè öå îïæ óô îë ûäò å îò òñë, âòæ îå ìïí-äó ò øò.

èïî àï äòï, ïî àï èï øëþ æï üë ðï äë âò, èïã îïè òãò êîïè -

íòê èï øåú âï äï. ûâå äò øå èïæ ãåí äë þò æïí òñ âíåí: ðåü îå

ìâòæ äå îò, ïäåá ìïíæî èë îò çå âò ÷ò, ðå üåî äå êë, ïõ äå -

þò: þë îòì ãåä ôïí æò, äå âòí ïîë íò ï íò æï ïäåá ìïíæî

ãîòø ÷ó êò. ïá âå âàáâïà, îëè ïî úåîàì ïè åá âìå ó äò æïí

ïîï âòí ÷åè ðò ë íë þòì ðîå -

üåí æåí üïæ ïî èò ò÷ íåâ æï.

èïà øå åû äëà èåü-íïê äå -

þïæ êïî ãïæ åàï èï øïà,

èïã îïè ðòî âå äò ïæ ãò äò -

ìïà âòì êîïè íò êò ìï æï

ïíïí æòì þîûë äï øò âåî

÷ï å îå ëæ íåí. åì ïç îò ìï -

þë äë ëæ ìïâ ìå þòà ãï èïî -

àäæï êò æåú.

èïø ïìå, êîïè íò êò àó

ïíïí æò?!

ëîò âå ôï âë îò üò æòæ -

õïíì æï ïó éåä âåþ äïæ

àï èï øëþ æï. êîïè íò êò, îë -

èåä ìïú çóî ãò, îëè òü -

ñâò ïí, ãï èïã îå þó äò ¸áëí -

æï (ïè àï âò ìå þóî ôïá -

üëî çå ìöëþì ëæ íïâ èëã -

âò ï íå þòà âò ìï óþ îëà), ìï -

üóî íò îë „èò üåä øðòä -

øòú“ ïî ïè ùâï âåþ æï ìò üó -

ï úò ïì, ñï òèì ñï ò èò èò¸ ñâå -

þë æï. ïìå ãïã îûåä æï èï -

íïè, ìï íïè èìëô äòë ÷åè -

ðò ëíì øåõ âæå þë æï èë îò -

çå âò ÷ò, àï íï èåæ îë âå ïî ìå íï àó îë þòí ¸ó æò. ìïá èå

òìïï, îëè èë îò çå âò÷ àïí àï èï øò çë ãòì àâòì ûï äò ïí ïæ -

âò äòï, çë ãòì àâòì êò ûï äò ïí ûíå äò. èëì êë âå äò èò èïî -

àïâì èå üïæ àï âò ìå þóî æå þò ó üåþì (èïà çå àï íï èåæ îë -

âå ìï ÿïæ îï êë åí úòê äë ðå æò åþ øò âå îï ôåîì íï õïâà), àï -

âò æïí âå ïè ùâï âåþì þîûë äïì, ûï äò ïí õøò îïæ äïõ âï îò

óû äò å îåì èë íï ùò äå å þïè æåú êò ïé ùåâì, çëã öåî êò èò ìò

ðò îò þäïã âæå þï æï ïõïä ãïç îæï æò æëì üï üòú òìåà èë -

ÿïæ îï êå åþ àïí èïî úõæå þï, îëè äåþ àï íïú ùå ìò àï æï êï -

íë íòà ïî óí æï ùï ï ãëì. èêòà õâå äò óê âå èòõ âæï, îëè

ïìå àò ëî äå ìó äò òï îï éòà èë îò çå âò÷ èï ðòî âå äò æï -

èïî úõå þï (ïè üóî íòî øò åî àï æåî àò) ïãå èï êîïè íòêì,

øåè æåã êò, âò àëèú ïá ïîï ôå îò èëè õæï îïë, ùï ï ãë åîà

÷âå ó äåþ îòâ èë íï ùò äåì àïí. îë úï ïíïí æàïí øåõ âåæ îòì

îò ãò æïæ ãï, èë îò çå âò÷ì ïé èïô îå íï ïø êï îïæ ïê äæï æï

òìå æï èïî úõæï, îë ãëîú ÷âå ó äåþ îòâ èïî úõæå þï õëä -

èå — àòà áèòì óþ îûëä âå äïæ.

åî àò ìòü ñâòà, ïíïí æò æï ùò íï óî æï æï åì óðò îï -

üå ìë þï þë äëè æå õå äò æïí ïî ãï óø âòï. ìï þë äëë ïí -

ãï îò øòà, 14 øå ìïû äåþ äò æïí 9 áó äï èë ïã îë âï: 4 èë -

ãå þï æï 10 ñï ò èò, æï ó èïî úõåþ äïæ. åì øå æå ãò øå òû äå -

þï óï îå ìòï, âòæ îå üë ðï äë âò ìï ëîò ùäòì ùò íïà, èïã -

îïè ïêò âàáâòà, îëè ùäå âïí æå äò øå èïæ ãåí äë þï óêå -

àå ìò òñë.

èìëô äò ëì ïõïä, îò ãòà èåà õóà èå üå ÷åè ðò ëíì àò -

àë áó äòà ÷ï èëî ÷íåí êîïè íò êò æï ïè öå îïæ æò æò ïé -

èïâ äë þòà èë àï èï øå ñë ôò äò èòí ìêå äò, ïõ äï êò òì îï å -

äòì ìï õå äòà èë àï èï øå þë îòì ãåä ôïí æò. òãò ïáïè æå

èîï âïä üóî íòî øò êîïè íò êòì „ìï ÿóî âåä èüâòî àâå -

äïæ“ àó òà âäå þë æï, ïõ äï êò, êîïè íò êòì þë äë üóî øò

èë ãå þï îëè ïîï (äå âòí

ïîë íò ïí àïí), êò æå âïú ãï -

óì ùîåþ æï èïì.

æï âóþ îóí æåà òè ôïá -

üëîì, îëè äòì ïõ ìíï ìïú

æïã ðòî æòà. ìïá èå òìïï,

îëè îï õïí ïè üóî íòî øò

üë ðï äë âò ïî èë íï ùò äå -

ëþ æï, ïíïí æòì ãï èïî öâå þï

íï âï îï ó æå âòú òñë. êîïè -

íò êò ïî ïîòì ìï üóî íò îë

èåþ îûë äò, èïì óî ÷åâ íòï

àï èï øò åî àò åî àçå, ìï -

æïú àïâì ãï úò äå þòà óêå -

àå ìïæ ãîûíëþì — 2000

ùåäì õëè àâòà ãï îò êïì -

ðï îë âòú êò æï ï èïî úõï. æï

ïò êîïè íòê èï àï âò æïí âå

æï ò ÿò îï àï æï îò ãò: àó

èå õò êë øò âåî ãï ò èïî öâåþ -

æï, ïè øåè àõâå âï øò èïí ìï -

åî àï øë îò ìë ìï ÿïæ îï êë

ôå æå îï úò ïì ïéïæ ãå íò íï

èïü÷-îå âïí øòì ùå ìò (òãò

õëè êïî ãï õíòì ùò íïà ãï -

óá èæï æï åì ìîó äò ïæ ìï -

èïî àäò ï íïæ òá íï èò÷ íå ó äò). ïè ùå ìòì àï íïõ èïæ, êîïè -

íòêì (îë èåä ïæ ãòä çåú óí æï ãï èë ìó äò ñë, àóí æïú

óêï íïì êíåä çå — èåî âå çå!) ïáâì óô äå þï ãï ò ìïæ øåõ âæåì

ïõïä èìëô äòë ÷åè ðò ëíì, æò ïõ, åî àò åî àçå, ñë âåä ãâï -

îò „èëù èå å þòì“ ãï îå øå (òá õëè ïîú èë îò çå âò ÷ò òá íå þï

æï ïîú ãåä ôïí æò), æòæ èïü ÷øò èìëô äòë ðòî âå äë þï -

çå, ìï âï îï ó æëæ 14 ðïî üò ï øò.

åî àò ìòü ñâòà, ùë æå þòì æï êïî ãâï ûï äò ïí èùï îåï,

èïã îïè èò ìò æïþ îó íå þòì òèå æòú õëè ïî æï êïî ãó äï.

2008 ùäïè æå ïíïíæì øå óû äòï òçå ò èëì. þë äëì æï þë -

äëì, òí æë åà èï, ìï æïú ÿïæ îï êò ãï èë ò ãë íåì, åì ðï üò âò

õëè ìïâ ìå þòà æï òè ìï õó îï. ïò, åî àò ùäòì øåè æåã êò ÷âåí

ïõï äò ëî àïþ îûë äòì èëè ìùîå íò óí æï ãïâ õæåà, ëî -

àïþ îûë äò ìï, ìï æïú åî àèï íåàì àï íï èåæ îë âå ÿïæ îï -

êòì ëîò ïéò ï îå þó äò êë îò ôå óí æï øåõ âæåì.

îïú øå å õå þï èå ìï èå êë îò ôåì, âå ìå äòí üë ðï äëâì,

îë èåä ìïú ìîó äò ïæ æï óè ìï õó îåþ äïæ ïù ñå íò íåì æï

ìüï üòì üòì îë äò æï ï êòì îåì, îï ãï åù ñë þï, êò æåâ êïî ãï

õïíì óí æï òúï æëì.

öåî öå îë þòà êò „êïî ãïæ òúò íòì òì, âòíú òúò íòì…ìï äï îëì àïí“ (ïôë îòç èò åêóà âíòì æò æëì üïü ïäåá -

ìïíæî êë üëâì).

âòø âï íï àïí ïíïí æò

mozaika

íï õå âï îò ìï ó êó íòì ùò -

íïà, îë æå ìïú ðï üï îï ìï -

áïî àâå äë èùï îåæ ãèò íïâ -

æï óçïî èï çï îò îó ìå àòì èûò èå óéåä áâåø, àþò äòì øò

ìüóè îïæ èëù âå óä èï ìï õå äë âïí èï îóì èï ðë åü èï ïí -

æîåò âëç íå ìåí ìêòè æó åä øò ãï èë òù âòï åî àò ïîï íïê äåþ

ìï õå äë âï íò áïî àâå äò ðë å üò (ãâïîì íó æï âï ìï õå -

äåþà!).

óà áâïèì æï äëú âòä ìüó èïîì àï âò ìò áïî àâå äò èïì -

ðòí ûäò ìïà âòì, þë äëì æï þë äëì õëè óí æï ãï âïî êâò ëà

åî àõåä æï ìï èó æï èëæ, âòí óêå àå ìò èå äåá ìåï àï âò ìó -

ôïä åî àï èûäå êïâ øòî øò ûèóî øò — îó ìò àó áïî àâå -

äòë. ¸ëæï, ôï äïâ íë þï èå æï øåí ãâåî ãë ùò äïæ, óíò êï -

äó îò ðë å üó îò æó å äò óí æï ãïâ èïî àë àë.

ìò ó ýå üòú àâò àëí øå óà õçïâì. èë æò, åî àò èå ë îåì

ãâï îò ãï âó îòà èëà äåá ìøò æï âò ìïú óô îë äï èï çïæ

ãï èë ó âï, ãï èïî öâå þó äòú òì òá íå þïë. æï èïî úõå þóä -

èï îï óí æï áíï ìë? — ìï ìë ùïî êâå àò äò õèòà óêòà õïâì

ìï ìòê âæò äëæ ãïí ùò îóä áïî àâåäì. âëç íå ìåí ìêòè èò -

ó ãë: îï óí æï áíïì æï ãï èïî öâå þóäì õó àò àó èï íò ãï -

æï ó õï æë ìë. áïî àâåäì ãóä çå èë åø âï: êïò, ÷åèë þï -

üë íë, õó àò àó èï íò îï þå æå íïï, ÷âåíì þåæ êîóä ìïè -

øëþ äëì ùñå óä ùïî ìóä øò èï ãï çå óï îå ìò õïî êòú ãï -

æï óõ æò ïë.

îïú øå å õå þï õìå íå þóä õóà àó èïíì, òè øïâ þíåä åðë -

áï øò õóà àóè íïæ ëîò âïý êï úò òìå èë òä õåí æï èëì êë âòì

ìï ó êå àå ìë îåì üë îïí øò, èå üò îëè ïî øå òû äå þï! òê îï -

ùïì èóä ïìïü îò íïì ëî àï âò ï íò ïî ùò âòì ìï úòâ øò ïèë ïâ -

äåþ æíåí, ìüï äò íòì êóà âíòä ìðåú õâïí ÿêï îïì æï å ùï ôå -

þëæ íåí æï àó êò ãï äåù âï ïî åæëà ãóä øò, øå åû äëà èå -

ìï èåú èò å ðï üò ýïà ãïø äòä ìóô îï çå (ÚÂ Ú¸ËÏ ·Û ‰Â¯¸?),

âàáâïà, áïî àâå äò õïä õòì æò æò àïñ âï íòì èúå èå äò åâ -

ãå íò åâ üó øåí êë, ãò ýò âòà îëè òñë øåñ âï îå þó äò áïî -

àóä ðóî èï îòä ìï æï áïî àóä ðë å çò ï çå.

ðòî âå äò ãïì îë äòì óô äå þï, îï ìïê âòî âå äòï, åêóà -

âíë æï âëç íå ìåí ìêòì, îë ãëîú ñâå äï çå óô îëì ûèïì

àõóà èåü ûèï àï ãïí. æï ïò, îï þîûï íï þë îòì ðïì üåî íï -

êòì õåä æïì õèóä èï îóì èï èãë ìïí èï:

¬ Ì‡¯ÂÏ ÒÎ‡‚ÌÓÏ ÓÍÂ‡ ÌÂ”„Ó˘‡Î fl ◊‡Í‚Ë‡ÌË.

òè æå íò èï ãïì ïî ïóæ ãï… ãâåî æå þò, îïè æå íòú áïî -

àâå äå þòì æï ðï üò ýå þòì èå üò àòà áëì ïîï ôå îò ïõ ìëâ -

æïà. ãï æï ÿï èåì æï ãï æïñ äóî ùåì, øåí õïî ÷åèò þï üë íò,

èóá àï îåì üëî íïæ ãï æïá úå ó äò ìï áïî àâå äë, îë èåä -

ìïú àï âò èëì ùëí æï, ÷åèòì àï íï îåì üë îï íò èå ë îå ïî òá -

íå þï æòæ ìïþ ÿë àï ìïè øëþ äë øòë; ìüóè îå þò êò ìïç éï ó -

îïæ êï äïè þó îåþì ãâòû éâíòæ íåí: îòì ¸óèï íòç èò æï îï

ðîëã îå ìòç èò, èï ãïà èïî üë ðîòã äï ìòç èò æï óãëì üòç -

èò òúò ï íë (å¸, åã ùñå óä íò, âòí òúòì, åãå þïú èïî àïäì

ïè þëþ æíåí).

êå àò äò æï ðï üò ë ìï íò. æï âòù ñíï îëà ïùò ë êå þóä-

ïëõ îå þó äò íåî âå þò æï èë âåø âïà íïã âò ï íåâ ïí ãï îòø -

ìùë îå þïì. îë ãëîú îó ìå þò ïè þë þåí, ìï æò äòì øåè æåã

èæëã âò (ãïî÷òúï) âòì ãï ó ãë íòï! æéå âïí æåä ïñ âï âå þóä

æï æïä õò íå þóä ìï áïî àâå -

äë øò èóø üòì èë éå îå þï

óþå æó îò îó ìò ìïà âòì, èå -

üò îëè ïîï âàáâïà, ìï ìï úò äëï. êò ìå îòú óüå õò ïà èïã

èïà õëâ îåþì, ìó äïú ãï æï øå íå þó äïí, éâàòì èøëþ äòì

ùòä õâåæî áâå ñï íï øò îïú óíï õïâà, òèïì õëè âå éïî íï õï -

âåí! òìå àò þï üëí-ðïü îë íò âò øë âåà, îëè àáâå íò èë ùë -

íå þó äò! ëéëíæ ïèå îò êó äò æå èëê îï üò òì úåú õäò æï -

ïí àåà æï æï íïî÷åíò ÷âåí çå òñë ìë. ìïÿ èåä-ìïì èå äò

èóá àïæ ãåá íå þïà æï îó ìå àòì æï ìï÷ëáåþ äïæ õïí öäåþ -

ìïú æï ãò îò ãåþ àë.

… ïèï ìë þï øò áïî àâå äòì öå îòú æïæ ãï. ïæ ãï áïî -

àâå äò æï ãï òì îë äï. ãï òì îë äï, èï îï îï ãï òì îë äï!

òìå àò ãï òì îë äï, îëè, âëç íå ìåí ìêòì öâï îò ìùå îòï, ïù

ãïí ìâå íå þóä ðóø êòí ìï æï äåî èëí üëâì, èìëô äòë êäï -

ìòì æó å äò ïí üåþì, øå øóî æå þë æïà!

ïò, îï þîûï íï òîïê äò ïþï øò ûòì õåä æïì õèóä èï áïî -

àâåä èï ðë åü èï:

Î Û·‡ ‚ÓÁÎÂ ÒÂ Î¸ÒÍÓ„Ó»ÏÂÎ fl ¬ÓÁÌÂ ÒÂÌÒÍÓ„Ó.

òìå, îï âï îòï? ìõâïì îëè àï âò æï âï íå þëà, îó ìó äò

åíò ìï æï ðë å çò òì ãå èëú èøâå íòâ îïæ ìúëæ íòï. íå ïí æåî -

üï äå äò èë ùï ôåú êò èòõ âæå þï, îëè ìüîò áëíì „‚ÓÁÎÂ ÍÎ -Û·‡ ÒÂ Î¸ÒÍÓ„Ó“ ñâå äï æó îï êò òü ñë æï, èïã îïè ìüîò áë íò

„ÍÎ Û·‡ ‚ÓÁÎÂ ÒÂ Î¸ÒÍÓ„Ó“ ëæåí ÿåø èï îòü ðë åü-åîó æòüì

àó ãï óþ îùñòí æå þë æï àïâ øò.

ïõ äï òìòú ùïî èë òæ ãò íåà, „äóý íò êòì“ ãï æï ÿå æò äò

üîò þó íå þò ìï æï „êïî íå ãò-¸ëäòì“ ðòî àïè æå ìïâ ìå æïî -

þï çòì üï øå þòà ãï íå þòâ îå þó äò âëç íå ìåí ìêò îï ãó íå þï -

çå æïæ ãå þë æï, ìëô äòì êäóþ øò îëè èò ïþ îûï íï áïî -

àâåä èï êë äå ãïè…óô îëì ûèïì àïí óàï íïì ùë îë þîûë äï øò ãï èïî öâå -

þó äò êò àïâì òìïù ñäåþ-òêï üó íåþ æï: îó ìó äò úó æïæ

âò úò, ìêë äï øò ìóä ëîò ï íåþì èò ùåî æíåí (ìûóä æï, ïê -

âíò æïí âå ìûóä æï!), àë îåè èå èï ãïì âó÷âå íåþ æò ìå òî -

ìë!

íå üï âò èå üò îï éï óí æï å÷âå íå þò íï?!

ïò, ïìå æïì úï þå ÿåþ çå ÷ïã îó äò áâåñ íòì øâòä èï è÷ïã -

âîå äò áâåñ íòì øâò äò, æï èå îå îë ãë îò øâò äò — àâòà

ïí æîåò âëç íå ìåí ìêò, èøâå íå þï æï ìò ï èï ñå XX ìï ó êó íòì

èå ë îå íï õåâ îòì îó ìó äò ðë å çò ò ìï, åî àï æåî àò æï ãï -

íó èå ë îå þå äò…åì æò æå þó äò øå èëá èå æò åãåþ ïìå ìï èïî úõâò íëæ ïî

æï èïî úõå þó äò ñë, åîà ãîïè çå èå üò áïî àó äò ìòì õäò

îëè ó÷óõ÷óõåþ æåì ûïî éâåþ øò (õëè ãïõ ìëâà, àï âòì

åîà ðë å èï øò üîï þï õëþ æï: øë îå ó äò ùò íï ðï îò áïî àâå -

äò èñë äòï æï åî àò ãîï èò áïî àó äò ìòì õäò óôïä èï

èåú èòù ñï äë þïë).

å¸, áïî àó äò ìòì õäò äòü îë þòà îëè òñò æå þë æåì

þï çïî øò, èàå äò îó ìå àò ãï æï òì õïè æï. ûèïë-ûèë þò äë,

åã îå ìïæ ïîò… íó îïì óêïú îï âïæ… âåî èë ãïî àâòà…åì àáâåí ãïí ùòõ äíïê îï âò áïî àó äò éâò íë îë æòï,

ùèò æï àïù èò æï ìòì õäò ãïõ äïâà, ìï æïî æïé âîò äò, ìï -

æïî áå þó äò!


63

ÌËÔ ÄÒÌ ÊÄÓ ÞÒÌ ØË ÎÒ ÏÕ ÄËÌ

mozaika

qronika

àâï äòì æï õïè õï èå þï øò

öï æëì íó îïæ òú âäå þï úõë -

â îå þï. ïþï ùó àòà ùïî èë òæ -

ãò íåà (ëæåí èïí æò äëì íåþì åõå þï!), îëè óæïî æå äïæ-

óç îóí âå äïæ èò ìå òî íëþà ìïè ãçïâ îë êï üå îòà, îë èå -

äòú æï ôóì ôó ìåþì íòó-òëî êòì ñó îòì êóí ûó äåþì øë îòì

æï óåú îïæ ãîûíë þïì êïî ãïâà ïíó òàò øå þòà. æï îë æå -

ìïú ãëíì èëõ âïäà, æï ò íï õïâà, îëè òè ñë ôå þòà… ïé èë -

ìïâ äóî ¸ïîåè øò (îïë, æï ìïâ äó îò ¸ïîå èòú ïî ìå þëþì?)

þï îå õó àï ìïè æå þï íë âïí àïí åî àïæ. æò ïõ, æò ïõ, íïè æâò -

äò ¸ïîå èò ãïõ äïâà, îë èå äòú ïîï åî àõåä ïîòì ïé ùå îò -

äò „ïàïì åî àò éï èòì“ çéïð îåþ øò.

ïìå òù ñå þï ôîïí ãó äò ôòä èò „¸ïîå èò“ (1985); îå ýò ìë -

îò — ïî üóî ýë ôå, èàï âïî îë äåþ øò — íïì üï ìòï êòí ìêò æï

þåí êòí ãìäò.

æò ï íï åí æîò ó ìò àï íï èåæ îë âå ìïá èò ï íò áï äòï (ïíó

þòç íåì âó èå íò), åíåî ãò ó äò æï øîë èòì èëñ âï îå; òãò èïê -

äå îïæ èó øï ëþì íòó-òëî êòì þòî ýï çå. èò ìò ïù ñë þò äò

úõëâ îå þï èò å æò íå þï èêïú îïæ ãïí ìïç éâîóä îòü èøò.

æéò ìòà — è÷áå ôï îå ìïè ìï õó îò, ìï éï èë ë þòà — íå üï îò

èïî üë ë þï, îï ìïú èêïú îïæ ãïí ìïç éâîóä æîë øò ïî -

éâåâì êëð ùòï þë òô îåí æò, îë èåä ìïú ãåî äôîåí æò èï òí -

úæï èï òíú ïî åþ éï ó ÿå þï.

æï ïò, èë ó äëæ íå äò, øå èïû îùó íå þå äò èå üï èëî ôë -

çï.

àóî èå êï üå îòà ìå òî íë þò ìïì ÷ïò øò ÷ïó ñï îåì ìï ûò äå

ùï èï äò æï ìï íïè åûò íï, åä âò ìå þó îò ìòì ùîï ôòà ãï æï òì -

îë äåì ïîï þò øå ò õòì ìå äòè òþí… òþí… òþí èï âï íòì çéïð -

îóä ìï ìïõ äå øò, ìïæ éïú ìðïî ìå àòì ñó îòì ìï íï ðò îë çå.

îå ýò ìë îò üîï ôï îå üóä ãçïì îëè ãï¸ñë äë æï, êò -

æåâ åî àõåä âò õò äïâ æòà åê îïí çå ïâ õëîú øå òõì, óþå -

æóî èìõâåîðäì (ïèå îò êå äò áï äò — ôï íï üò êë ìò èóì äò -

èòì þîÿñï äåþ øò!) æï óøò øïî „êëâ þë òì“, îë èå äòú æï òõ -

ìíò æï èçå àó íï õïâì úõîï àï âò ï íò æå âòì üñâå ë þò æïí.

èïã îïè ýë ôåè ìõâï ãçï ïòî÷òï.

ëéëíæ àïâ æï ðòî âå äïæ üîï æò úò ïì èòì æåâì.

åê îïí çå èë÷ïíì âå å þåî àå äï ìï úó îïë ïó çò, ãï æï üå -

íò äò ïàï ìò öó îò ìï æï èëæ ãèòì áï äå þòà. ïá âåï âå å þï

çïí ãò ìï ÿó îò ìò; ïá âåï øåè çï îï âò æå æï þå îò — çå æïè õåæ -

âå äò ¸ïîå èò ìï èïà îï õòà õåä øò. àïâ çïî æï úå èó äò æò ï -

íï ðòî âå äò ùó àå þò æïí âå ãïá úå âïì ôòá îëþì, èïã îïè ìïæ

ãï òá úå âò, òî ãâäòâ àâï äóù âæå íå äò óæïþ íëï.

æå þò ó üïíüì èï äå èë ó ùåâì îò ãò. ôå îó èï îò äòà

àõïð íò ïí, àâï äåþì óõï üï âåí, üó÷åþì óéå þï âåí, äë ñï çå

õïäì æï ï êå îå þåí, ïé èë ìïâ äóî ìüòä øò ãï èëð îïí ÿï âåí

æï ãçïâ íò ïí ìå äòè àïí. ïá êò

æò ï íïì åãå þå þï ìò óî ðîò çò

— ïîï þò øå ò õò àóî èå 35

ùäòì âïý êï úò ñë ôò äï, ìðëî üó äò ïé íï ãë þò ìï, òí üå äò -

ãåí üó îò øå ìï õå æï ë þò ìï, çîæò äò æï àï âï çò ï íò. õïç ãïì -

èó äòï èò ìò óøó ï äë þï æï ìó äò å îò ìò ôï áò çå.

„¸ïîå èò“ îë èïí üò êó äò ìòñ âï îó äòì ïè þïâì ïìï õïâì.

ìå äò èò óú íï ó îò âòí èåï, ïî èò å êóà âíå þï ïîú ãïî æï -

ìóä õï íïì æï ïîú ïõïä æîë å þïì; ïîú ïé èë ìïâ äåàì æï

ïîú æï ìïâ äåàì; ïîú ¸ïîå èò ìÿòî æå þï æï ïîú þòî ýï.

¸ïîå èò èåè êâòæ îå ë þòà åî ãë, òø âò ï àò ìüó èï îòï òáï ó -

îë þò ìï æï ìó äïú ïî ïéåä âåþì, îëè êï âïä îå þò íïâ àë -

þòì èï ûò å þåä àï ãïí åüï íå þò ïí èòì õïî ÿåþì. ìå äò èò óõï -

äò ìëæ èò å øó îå þï ïîïþ äò æåî àï àïâ ñîò äë þï çå, ìï æïú

åêë íë èò êó îò ðîëþ äå èå þòì ãïî øå èë èìöå äë þåí. åî àò

ìòü ñâòà, êïô êïì àó êï èò óì ðåî ìë íï ýåþì óô îë èëã âï -

ãë íåþì, âòæ îå ¸ëäò âó æòì þåì üìå äåî àï ñëâ äòì èðñîë -

þåä îï òí æåþì.

ïõ äï ëî àï ÿï äòì þïé øò íï õåà, âò íïï! ãï íïà äå þó äò

æï àï íï èåæ îë âå þå æó ò íò âåî þå æïâì àâïä øò÷ïâïî æíò -

äò æò ï íïì ãïú íë þïì íòó-òëî êøò æï èë üï úå þïì ïè öë þò -

íåþì. èïã îïè îïà ãòí æï! òèòì èï ãòâ îïæ, îëè ï÷âå íëì âíå -

þò ï íò ïîï þò èòö íó îòì ðë üåí úòï, èï øòí âå ¸ðòî æå þï, ïáå -

æïí ãï ãòø âå þë (îï éïì òüï úåþ æò, øå ëöïõ áë îë?), àóè úï

ãï ãò ýå þòà óñ âïîì æï ïâòù ñæå þï, îëè ïè ãï æï êïî ãóä

óæïþ íë øò èò ìò ìîó äóô äå þò ï íò èþîûï íå þå äòï. ãï æï ò -

îå âò êï úò, îë æå ìïú æï ò íï õïâ: æò ï íï ìïú øå óñ âïî æï, òì êò

æïþ íå ó äò æï æïà îãó íó äò óô îëï, âòæ îå þåæ íò å îò.

êîò üò êë ìå þò ïé íòø íï âåí, îëè ôòä èò ãó äòì õèëþì

ïé èë ìïâ äå àò ìï æï æï ìïâ äå àòì øå ó àïâ ìåþ äë þïì ñâå -

äï ôåî øò — ìòñ âï îó äòì ÷ïà âäòà, èïã îïè ãï íï òì èï ò -

äòü àï ìåá üòì ùò íïè ûéë äò ïî òñë, ãï ìó äò ìï ó êó íòì 30-

òïí ùäåþ øò úë äïæ îëè øå òî àë ðë ðó äï îó äò òí ãäò ìå -

äò èìï õò ë þò?

èï ñó îåþ äò ìïà âòì ãï ó ãå þï îò î÷åþï ìå äò èòì èë ó -

äëæ íå äò ïé ìïì îó äò, èïî öâåæ øå íòé þóä àâòà èêâäå -

äë þïì îëè ùï ï ãïâì.

ðîå ìï æï üå äå âò çòï àïâ ãï èë æå þòà ïáåþ æï ôîïí ãò

îå ýò ìë îòì ëîò ãò íï äóî ôòäèì. ïé èë ìïâ äó îò åã çë üò -

êòì ïõï äò îï êóî ìòà ÷âå íå þïè èò ò çò æï èï ñó îå þå äò. åê -

îïí çå „¸ïîå èòì“ ãï èëì âäòì ðòî âåä æéå åþ øò êò íë àå ïü -

îåþ àïí èï ñó îå þåä àï ãîûå äò îò ãå þò òæ ãï.

èå îå íåä-íå äï æï òù îò üï çéâï æï þë äëì ìó äïú

ïèëø îï. õóî èï àáâå íò òñëì, êïô êï æï êï èòó ïî æï ãå êïî -

ãë àë…


64

ÆÒ Ï ÍÏ ÆÏ ÌÅ ÄÒ ÈÒ

So Ta rus Ta ve lis qar Tu li li te ra tu ris in sti tut Si

17 oq tom bers hu ma ni ta rul mec ni e re ba Ta ma gis trma do mi -

nik ir ten ka uf ma (ger ma nia) wa i kiT xa mox se ne ba: `Se da re bi Ti

mi To lo gia: ger ma nia-sa qar Tve los So ris saz Rvris mo nac -

vle o ba — ami ra ni in te res Ta cen trSi~.

Sexvedra Sesavali sityviT gaxsna institutis direq-

toris moadgilem maka elbaqiZem.

es ga mok vle va ami ran ze Ca fiq re bu li aqvs mo ma va li li -

te ra tu ru li wig nis na wi lad — mi To lo gi ur ma sa la sa da

mo ti veb ze mu Sa o bas igi ga i az rebs, ro gorc mu Sa o bas mi -

Tos ze hans blu men ber gi viT, vi si swo red am sa xel wo de bis

wig ni (`mi Tos ze mu Sa o ba~) ram de ni me aT wle u lis wi naT ga -

mo i ca ma i nis fran kfur tSi.

axal gaz rda ger ma ne li mkvle va ri saT vis sa in te re soa

mi To lo gi u ri teq stis ga da mu Sa ve ba ni, va ri a ci e bi, mu ta -

ci e bi — mi si wig ni Tavs uy ris ami ra nis mi To sis frag men -

tebs da akav Si rebs sa qar Tve lo Si mi Re bul STa beW di le -

beb Tan.

Documents

ØÒÍÏÏÎÌÒ - NPLGdspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/144690/1/Chveni...si Tav sde bo da da ka no ne bu li ko deq sis Car Co eb Si da sru li ad ar fiq rob da, rom cxov re ba mo