ΕΝΤΟΜΑ ΕΛΙΑΣ

Χρήστος Γ. ΑθανασίουΚ. Ζάρπας

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο

Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας

ΕΝΤΟΜΑ ΕΛΙΑΣ•Κύριοι εχθροίBactrocera (Dacus) oleae (Diptera: Tephritidae):δάκος της ελιάςPrays oleae (Lepidoptera: Yponomeutidae):πυρηνοτρήτης της ελιάςSaissetia oleae (Hemiptera: Coccidae):λεκάνιο •Δευτερεύοντες εχθροίΔιάφορα κοκκοειδήΔιάφορα ξυλοφάγα κολεόπτεραPalpita unionalis (Lepidoptera: Pyralidae):ΜαργαρόνιαRhynchites cribribennis (Coleoptera: Curculionidae):ρυγχίτης της ελιάςCalocoris trivialis (Hemiptera: Miridae)κόρη της ελιάς

Bactrocera oleae (Diptera: Tephritidae)δάκος της ελιάςΕλιά, αγριελιά (μονοφάγο)Τέλειο: 5 mm, θώρακας με 3 κατά μήκος καστανές γραμμές, διαφανείς πτέρυγες με ακρόστιγμα (πτερόστιγμα), λευκό scutellum, γκρι θώρακαςΩό: λευκό, μακρόστενοΠρονύμφη: υπόλευκη, 7-8 mmΠούπα: ελλειψοειδής, καστανή

Prays oleae (Lepidoptera: Yponomeutidae)πυρηνοτρήτης της ελιάς

Ελιά και άλλα Oleaceae (ολιγοφάγο)Ακμαίο: Μήκος 6 mm, τερφό-καστανόΠρονύμφη: Πράσινη-καστανή, με καστανή κεφαλή, 8 mm, με προθωρακική πλάκα με 2 σκούρες κηλίδες

3 γενιές

Palpita unionalis (Lepidoptera: Pyralidae)μαργαρόνιαΕλιά και άλλα Oleaceae, γιασεμί, λιγούστροΑκμαίο: 11-15 mm, λευκό, γυαλιστερόΠρονύμφη: Πράσινη-καστανή ή ανοικτοπράσινη, 15-18 mm4-5 γενεέςΤρέφεται με τα φύλλα, ακανόνιστα φαγώματα στα οποία αρχικά δεν τρώει την πάνω επιφάνειαΑργότερα καταστρέφει την ακραία βλάστηση και προσβάλλει και τους καρπούς

10

Palpita vs. Prays larva

11

Saissetia oleae (Hemiptera: Coccidae)λεκάνιο της ελιάςΠολυφάγο: ελιά εσπεριδοειδή, ανθοκομικά κα (>100 ξενιστές)Ακμαίο: Ασπίδιο 2.5 x 2.5 mm, καστανό-μαύρο, με δύο παράλληλες γραμμές έτσι ώστε να σχηματίζεται ένα «Η»Νύμφη: δύο μορφές, έρπουσα και εγκατεστημένη, καστανές, κυρτές1 γενεά ανά έτοςΔεν υπάρχουν άρρεναΜύζηση, μελίτωμα καπνιά

14

Euphyllura phillyreae (Hemiptera: Aphalaridae)βαμβακάδα ή ψύλλα της ελιάςOleaceaeΑκμαίο: Σαν μικρό τζιτζίκι 2-3 mm, πράσινοΝύμφη: Ελλειπτικό σχήμα, σχήμα υποκίτρινο και εκκρίνει κηρώδη νήματα1 γενεά ανά έτοςΔιαχειμάζει ως ενήλικο στα δένδραΗ προσβολή έγκειται κυρίως ότι καλύπτει τις ταξιανθίες και την ακραία βλάστηση με κηρώδεις εκκρίσεις

Lichtensia viburni (=Philippia oleae) (Hemiptera: Coccidae)Κυρίως OleaceaeΑκμαίο: Ελλειπτικό, κυρτό, λευκό ασπίδιο, έως 5 mm, πράσινο-βαμβακάδαΝύμφη: παρόμοια με το ακμαίο, με κινητή μορφή2 γενεές ανά έτοςΔιαχειμάζει ως νύμφη στα φύλλαΜύζηση, μελίτωμα, καπνιά

Leucaspis riccae (Hemiptera: Diaspididae)ΕλιάΑκμαίο: στενόμακρο-λευκό 1 mm(μυτιλόμορφο=οστρακόσχημο)Νύμφη: παρόμοια με το ακμαίο, με κινητή μορφή1 γενεά ανά έτος/2 έτηΔιαχειμάζει ως προνύμφη στα φύλλαΜύζηση, μελίτωμα, καπνιάΑντιμετώπιση δεν απαιτείται συνήθως

Pollinia pollini (Hemiptera: Asterolecanidae)Ελιά (μονοφάγο)Ακμαίο: άπτερο, καλύπτεται από λευκό ασπίδιο 1 mmΝύμφη: η έρπουσα κίτρινη2 γενεά ανά έτοςΔιαχειμάζει σε όλα τα στάδιαΕισέρχεται από ρωγμές, πληγές, και κυρίως κάτω από τις μασχάλες, κάνοντας χαρακτηριστικό «βαθούλωμα» + βαμβακάδα

Calocoris trivialis (Hemiptera: Miridae)

Ελιά (μονοφάγο)Ακμαίο: 7-8 mm, 4 μικρές κηλίδες στο πρόνωτο, πρασινο-κίτρινο (με ημιέλυτρα)1 γενεά ανά έτοςΔιαχειμάζει ως ωό σε ρωγμέςΑρχικά (άνοιξη) βρίσκεται σε ατοφυήΑπρίλιο-Μάιο: ακραία βλάστηση και ανθοταξίεςΑνθόπτωση-Οφθαλμόπωση

20

Hylesinus oleiperda (Coleoptera: Scolytidae)φλοιοφάγος της ελιάς Ελιά και άλλα Oleaceae (πιο σπάνια και σε άλλους ξενιστές)Ακμαίο: μαύρο, κόκκινα πόδια και κεραίες, 3-4 mm, κεραίες ροπαλοειδείςΠρονύμφη: 5 mm, υπόλευκη1 γενεά ανά έτοςΞυλοφάγο: δημιουργεί τροφικά βοθρία, σε νεαρούς κλαδίσκους (διάμετρος 3 mm)Αργότερα, δημιουργεί ακανόνιστες θυγατρικές στοές, που ξεκινούν από τη μητρική

Phloetribus scarabaeoides (Coleoptera: Scolytidae)φλοιοτρίβης της ελιάς

Ελιά και άλλα OleaceaeΑκμαίο: μαύρο, κόκκινα πόδια και κεραίες, 2-3mm, κεραίες ελασματοειδείςΠρονύμφη:3-5 mm, υπόλευκη3 γενεές ανά έτοςΞυλοφάγο: δημιουργεί τροφικά βοθρία, σε νεαρούς κλαδίσκους (διάμετρος 3 mm)Αργότερα, δημιουργεί στοές ωοτοκίας, με θυγατρικές στοές, που ξεκινούν από τη μητρική και είναι παράλληλες

Rhynchites cribripennis (=R. ruber)(Coleoptera: Attelabidae)ρυγχίτης της ελιάς

Ελιά και αγριελιάΑκμαίο: Μήκος ~6 mm, ερυθρό-καστανό με ρύγχοςΠρονύμφη: υποκίτρινη με καστανή κεφαλή, 7 mm1 γενιά / 2 έτη, προνύμφη τρώει το ενδοκάρπιοΟπές βρώσης ενηλίκων

Άλλοι εχθροί

Κηκιδόμυγα φύλλωνDasyneura oleae

Diptera: Cecidomyidaeωοτοκίες – κηκίδες στα φύλλα

1-2 γενιές

Ακάρεα Eriophyidae

Θρίπες (Thysanoptera: Thripidae)

Ωοτοκίες τζιτζικιών