19
، سال تس ی طز ی ح م های ش ه و ژ پ5 مازه ش، 10 ان" ت س م و ز ز ی( ی ا ، پ1393 حه ف ص ، از135 ا پ144 ل ت س ی ا ت پ ی ی اسا ت ش" ن می های ز زوش ده از ا ف ت ش ا اB ی پ ی رما گ یB ی وF نB ج" سان را خ ی دز ی راز خ دوز از شB حF ن ش مدی ح ا ا دزض ت ع س د ت ش اده ز١ ه ت ش زاT مه ا ط ا ، ف* ٢ ادB پT زا ی خ یZ ی ا ن ف اشB ت ع م لا غ، ٣ ی ف ز ش ی ا غل، ٤ ١ ط ی ح م ی س د ت ه م روه گ از ت س ی دا عB ب ا ت م کده ش ی ، دا تس ی ز ط ی ح م ی و ع تo ب ط د نB ج ز یo ی گاه ش ی ، دا تس ی ز٢ ی س ا ت ش وی کازB ج ش ی دا عB ب ا ت م کده ش ی ، دا ن" می ز ز ش ش ی ماT ی و اB ی ا پ د ازز ازس ط ی ح م ی و ع تo ب ط د نB ج ز یo ی گاه ش ی ، دا تس ی ز٣ د نB ج ز یo ی ی عت ت ص گاه ش ی ، دا عدن" م ی س د ت ه م روه گ از ادپ ت ش ا٤ د ش ازس ا ت ش کازGIS د نB ج ز یo ی گاه ش ی ی، دا ی شا ی وم ا ل غ و ات تo په اد کد ش ی، دا ا ت فرا غB ج روه گ ی م غل تZ ئ هی و عض دوز، از شB حF ن ش و: ت ف ا دزپ خ ی از پ( 24/6/1392 : B ب ی و ض ت خ ی از ؛ پ24/10/1393 ) ده ت ک چ هB ، ی ی ی راز خ دوز از شB حF ن ش ه اخ وان" س ن ع ط ی ح م ات ع ل ی دز مطا م ه م ش ق ن دوز از شB حF ن ش م غل ای از ی م ا ف ن ا ت س ی ز شB حF ن ش د. ت ک ی از ک( پ ی یراز خ دوز ازه دز ک ت شده ا ا ن ف دوزا ق ط ا ت م م دز ه" نT ی، ا ت می ای ز ه ش ی ما §ی پ لB ب ا ف م ه دز ت پ ر ه م ک ن" و ی و نای ه زوش د. یده م راز ق" ژان گ ش ه و ژ پ ان" و ف ق ج م از ت ب چ ه دز ا ع وزد مطال م هی ق ط ی م دی از ت م ش ازز ات لاغ طن" ا ا م ن" ز ی ژ پ اه وپ ک ه ت ه ت ی ه ش ق ن" ن می عد ز ت س م ق ط ا ت م ی ی اسا ت شژایB پ" ن می خ ز ط س ی دمایادون" د م اپB زی پ گیاز هکB ا یB ی پ ی رما گ" مکان ی ا یراز خ ز م ر ق ت شژ ا پ د پ ش( یo ب ی ف ا ش کی ا ات ع لی مطا ژاB پ ه زا ت می ه ز ک ی م م ه را ق ژ پ وزد. دزT ا وازه ه ا ژ م پ او ص ت ده از ا ف ت ش ا اB ، پ ق ن ق ج ی" ن ی ا ت ش د ت ل ی٧ ، ده نB حF ن ش یETM ،+ ه ش ق ن ی ازیB جF ن ه ا پ ن" می خ ز ط سی دمای ها ه ت ه ت ه ق ط ی م ش ش و ن" می ز عد ت س م ی د. ی س ی اسا ت ش" ان ت ش ی دز ا ی رما گ" ن( یB ب ی ی ا دم ه از ک ق ط ا ت م" ن ی ا٢ ا پ٥ هB دزخ ی ت پ ا ی س ان" ت ش ر ه ش مال ش: د از ت پ ازB ت ع د ت ی ش ه وزداز خژB پ" ن گی پ ا ت م ژ از پلا اB راد پ گ

نویسندهمس - iraneia 505 Arasteh.docx · Web viewدمای سطح زمین حاصل تابش خورشید و گرمای داخلی کره ی زمین است. درک توازن

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

144 تا 135، از صفحه 1393، پاییز و زمستان 10، شماره5پژوهش های محیط زیست، سال

گرمایی با استفاده از روش های زمین شناسایی پتانسیلسنجش از دور حرارتی در خراسان جنوبی

، علی٣، غالمعباس فنائی خیرآباد٢*، فاطمه آراسته١زاده سید سعیدرضا احمدی٤اشرفی

زیست، دانشگاه بیرجند طبیعی و محیط زیست، دانشکده منابع دانشیار گروه مهندسی محیط١ زیست، طبیعی و محیط ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکده منابع دانشجوی کارشناسی٢

دانشگاه بیرجند استادیار گروه مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی بیرجند٣

و سنجش از دور، عضو هیئت علمی گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علومGIS کارشناس ارشد ٤انسانی، دانشگاه بیرجند

(24/10/1393؛ تاریخ تصویب: 24/6/1392)تاریخ دریافت:

چکیده ای از علم سSنجش از دور نقش مهمی در مطالعSات عنSSوان شSاخه سنجش از دور حSرارتی، به

روش های نوین و کم هزینه در مقابSSلکند. سنجش از دور حرارتی یکی از زیست ایفا می محیط پیمایش هSSای زمیSSنی، آن هم در منSSاطق دورافتSSاده اسSSت کSSه در کوتSSاه ترین زمSSان اطالعSSات

ی تهیهارزشمندی از منطقه ی مورد مطالعه در اختیار محققSSان و پژوهشSSگران قSSرار می دهSSد. گرمSSایی بSSا به کSSارگیری بانSSد ی دمای سطح زمین بSSرای شناسSSایی منSSاطق مسSSتعد زمین نقشه تSSر فSSراهم پذیر است کSSه زمینSSه را بSSرای مطالعSSات اکتشSSافی بیش قرمز حرارتی امکان مادون

ی نقشه+، ETMی ، سSSنجنده٧ی لندست این تحقیق، با استفاده از تصاویر ماهوارهآورد. در می گرمSSایی در اسSSتان ی مسSSتعد زمین و شSSش منطقه تهیههSSای دمSSای سSSطح زمین ناهنجاری

گراد بSSاالتر از میSSانگین ی سSSانتی درجه٥ تSSا ٢شناسSSایی شSSد. این منSSاطق کSSه از دمSSایی بین برخوردار هستند عبارتند از: شمال شهرستان فردوس، جنوب روستای نایبند، جنSSوب روسSSتای

غربی درح می باشSSند. بیاض، جنSSوب نهبنSSدان و جنSSوب کیلومSSتری خضSSری دشت18گزیSSک، خصSSوص چنین، این مناطق در ارتباط بسSSیار نزدیSSک بSSا سSایر شSواهد حضSSور این انSSرژی به هم

عنSSوان یSSک ها به ی نقش بSSارز گسل دهنده های آب گرم هستند. این امر، نشان ها و چشمه گسل های آب گSSرم هSSای داخلی بSSه سSSطح زمین و چشSSمه مسیر حرارتی برای انتقال گرمSSا از بخش

دهد: های سطحی وجود این انرژی است. نتایج تحقیق حاضر نشان می ترین جلوه عنوان مهم به ، از شناسSSی و جغرافیSSایی استان خراسان جنوبی به دلیSSل قرارگSSیری در مSSوقعیت خSSاص زمین

گرمایی برخوردار است که با مدیریت صحیح سطح مناسب و مستعدی برای تولید انرژی زمین ی مستقیم و کاربردهای صنعتی این انSSرژی پSSاک و ریزان، قابلیت استفاده و امکان توجه برنامه

باشد. زیست در منطقه فراهم می سازگار با محیط

گرمSSایی، بانSSد مSSادون قرمSSز حSSرارتی، سSSنجش از دور حSSرارتی، انSSرژی زمین: ها کلی==دواژهی دمای سطح زمین نقشه

1393، پاییز و زمستان 10، شماره5پژوهش های محیط زیست، سال 2 Email: [email protected]نویسنده مسوول:*

3 گرمایی با استفاده از روش سنجش از دور حرارتی در خراسان جنوبی های زمین شناسایی پتانسیل

سرآغاز هSSاى ترين مؤلفه بدون ترديSSد، يكی از اصSSلی

امSSنيت ملی تمSSام كشSSورها، دسترسSSی بSSه همين دليSSل، انSSرژى مSSورد نيSSاز اسSSت. به

بخشی به منابع انرژى را جSSزو كشورها تنوع دهند تSSا ترين راهبردهاى خود قرار می اصلی

شSSدت از وابستگى به يك يا دو نوع انرژى به پذيرى خSSود را بSSه احSSتراز كSSرده و آسSSيب

(. از١٣٩٠حداقل ممكن كاهش دهند )سانا، چون کاهش طول عمSSر طرفی، عواملی هم

منSSابع فسSSیلی در کنSSار افSSزایش جمعیت و رشSSد اقتصSSادي، افSSزایش آلSSودگی هSSوا و

زیسSSSت، لSSSزوم اسSSSتفاده از منSSSابع محیط هSSاي نSSو و تجدیدپSSذیر را بSSا توجSSه بSSه انرژی

سSSازد هSSا ضSSروري می توجیSSه اقتصSSادي آن (. در این١٣٨۹پSSSSSور و همکSSSSSاران، )نظری

گرمSSایی یکی از منSSابع میSSان، انSSرژی زمین هSSSاي نSSSو و سSSSازگار بSSSا ی انرژی عمSSSده زيسSSSSت اسSSSSت کSSSSه در صSSSSورت محيط برداری صحیح و مبتSSنی بSSر پارامترهSSای بهره

ی زیسSSتی، نقش مهمی را در مSSوازنه محیط ی پایSSدار ایفSSا انرژی کشور و اهداف توسعه

توانSSد راهگشSSای چSSه کSSه می کند. اما، آن می ریزان و متولیSSان امSSر انSSرژی باشSSد برنSSامه

شناسSSSایی و اکتشSSSاف آن بSSSا اسSSSتفاده از هزینSSSه در مقابSSSل هSSSای نSSSوین و کم روش

هSSSSای زمیSSSSنی آن هم در منSSSSاطق پیمایشدورافتاده است.

های فضایی و آوری های متخصصان فن تالش سSSنجش از دور مSSوجب شSSده اسSSت کSSه بSSا

ای های مSSاهواره استفاده از اطالعات و داده بتSSوان در جهت اعمSSال مSSدیریت صSSحیح و

هSSایی برداشSSت. مبتSSنی بSSر دانش روز گام ی اجسSSام و امSSروزه، شناسSSایی و مطSSالعه

های حSSرارتی ها با استفاده از سSSنجنده پدیده موجب تحول در سSSنجش از دور شSSده و بSSا

از دور حرارتی آوری سنجش استفاده از فن تSSرین هزینSSه و ممکن اسSSت بتSSوان بSSا کم

های زیادی در سطح ترین زمان، پروژه کوتاه ای، ملی، اسSSSتانی و محلی جهSSSانی، منطقه

هSSSای (. داده١٣٨٣پنSSSاه، اجSSSرا کSSSرد )علوی قرمز حSSSSرارتی از دور مSSSSادون سSSSSنجش

برداری و تعSSSSیین توانSSSSد، بSSSSرای نقشه می هSSSSای حSSSSرارتی در ارتبSSSSاط بSSSSا ناهنجاری

گرمSSایی هSSای ظSSاهری انSSرژی زمین ویژگی مSSورد اسSSتفاده قSSرار گSSیرد. این رویکSSرد،

عنوان یک ابSSزار های زیادی است که به سال صSSSرفه بSSSرای اکتشSSSاف انSSSرژی به مقرون

گرمSSایی در سراسSSر منSSاطق بSSزرگ زمین ها برای استفاده شده و امکان انتخاب گزینه

هSSای اکتشافات مجدد با اسSSتفاده از پیمایش)بSSر را فSSراهم نمSSوده اسSSت زمیSSنی هزینه

Haselwimmer & Prakash, 2012) S. از دور سنجش روشSSی مSSؤثر بSSرایقرمز حSSرارتی، مSSادون

هSای دمSSای سSSطح زمین شناسایی ناهنجاری هSSSSSای بSSSSSا تحلیل کSSSSSه تSSSSSرکیب آناست گرمایی، شناسی و درک سازوکار زمین زمین

رویکSSSردی صSSSحیح و کارآمSSSد در اکتشSSSافQin)باشSSد گرمSSایی می منSSاطق زمین et al.,

2011.)(Yamaguchi et al., 1992 ) از دور نقش سنجش

گرمSSایی را مSSورد های زمین برای کاربردهای هSSا نشSSان دادنSSد کSSه بررسی قرار دادنSSد. آن

توانSSSد در مطالعSSSات و از دور می سSSSنجش گرمایی بSا شناسSایی اکتشافات انرژی زمین

ناهنجاری حرارتی سطح زمین با استفاده از برداری قرمز حSSرارتی، نقشه تصاویر مSSادون

هSSایی کSSه مسSSیرهایی بSSرای عبSSور خطواره گرمSSایی هسSSتند و مشSSخص سSSیاالت زمین

ی گرمSSابی بSSا شSSده کSSردن منSSاطق دگرسان هSSای اسSSتفاده از الگوهSSای طیفی در بخش

مSSوج کوتSSاه، سSSهمی قرمز بSSا طSSول مSSادونCoolbaugh. )داشSSSته باشد et al., بSSSه(2007

هSای دمSSای سSSطح زمین شناسایی ناهنجاری گرمایی بSSا اسSSتفاده در ارتباط با منابع زمین

ی قرمز حSSرارتی مSSاهواره از تصاویر مSSادونASTER)1( مهSSSوادا در چشSSSرم نSSSهای آب گ

با استفاده از(Kienholz et al., 2009)پرداختند. طیفی قرمز حSSSرارتی چند تصSSSاویر مSSSادون

گرمSSایی در اقدام بSSه اکتشSSاف انSSرژی زمین هSSا از تصSSاویر آکوتSSSا، آالسSSکا نمودنSSSد. آن

قرمز حSSرارتی بSSدون پوشSSش ابSSر و مSSادون هSSای تابسSSتان بSSرای تخمین مربSSوط بSSه ماه

های دمای سطح زمین و شناسایی ناهنجاری های ی جلوه دمای سطح زمین و تولید نقشه

گرمایی از سطحی در ارتباط با انرژی زمین ها و های آب گSSرم، آبفشSSان جملSSه چشSSمه

با( Qin et al., 2011)ها استفاده نمودند. دودخان

1393، پاییز و زمستان 10، شماره5پژوهش های محیط زیست، سال 4

هSSSSای سSSSSنجش از دور اسSSSSتفاده از داده )ETM+)2ی قرمز حSSرارتی، از سSSنجنده مادون

های دمای سSSطح زمین به بررسی ناهنجاری گرمSSSSایی در در رابطSSSSه بSSSSا انSSSSرژی زمین

چانگ در چین پرداختند و چهSSار ی تنگ منطقه )گرمایی را معSSرفی نمودنSSد. ی زمین منطقه

Siahaan et al., 2011)به بررسی پتانسیل انرژی گرمایی با استفاده از روش سنجش از زمین

ی غSSSربی ی پاتوهSSSا در جSSSاوه دور در منطقه هSSا ی آن ی تمرکز مطالعه اند و نقطه پرداخته

)دسSSت یابی بSSه دمSSای سSSطح زمین بSSود. Sumintadireja et al., بSSه شناسSSایی( 2011

هSSای حSSرارتی بSSا اسSSتفاده از بانSSد ناهنجاری قرمز حSSرارتی و روش مگنتوتلوریSSک مSSادون

سSSSSSازی یSSSSSک مکان یSSSSSابی بSSSSSرای شبیه مایی در اندونزی گرمایی در کوه سری زمین

Wu)پرداختنSSSد. et al., در چین، بSSSا(2012 قرمز اسSSSتفاده از سSSSنجش از دور مSSSادون

ی دمای سSSطح زمین ی نقشه حرارتی و تهیه به شناسایی اطالعات حرارتی در ارتباط بSSا

ها پرداختند. گسل های متعSSSدد کشSSSور در از میSSSان پتانسSSSیل

گرمSSSSایی، اسSSSSتان ی انSSSSرژی زمین زمینه خراسان جنوبی با توجSSه بSSه حضSSور شSSواهد

گرمSSSایی از سSSSطح مناسSSSب و منSSSابع زمین مستعدی بSSرای تولیSSد این انSSرژی برخSSوردار است که با مSدیریت صSSحیح و امکSSان توجSSه

ی اکتشSSSاف و بایSSSد زمینه ریزان می برنSSSامه مکان یSSابی آن بSSا ابزارهSSای نSSوین و مقSSرون

مقیSSSاس صSSSرفه در بررسSSSی های بSSSزرگ به رو، پSSژوهش حاضSSر بSSا فSSراهم شSSود. از این

قرمز حرارتی و کارگیری باند مادون هدف به هSSای دمSSای سSSطح ی ناهنجاری ی نقشه تهیه

زمین بSSSSه شناسSSSSایی منSSSSاطق مسSSSSتعد گرمSSایی در سSSطح اسSSتان خراسSSان زمین

جنوبی پرداخته و زمینه را برای بررسی هایاکتشافی بعدی فراهم نموده است.

سنجش از دور حرارتی شده از سطح زمین در حداکثر انرژی ساطع

میکرومSSSتر روی٧/٩مSSSوج حSSSدود طSSSول دهد و چون این تSSابش ناشSSی از گرمSSای می

زمین اسSSSSت، بنSSSSابراین بSSSSه آن انSSSSرژی گوینSSد. این انSSرژی قرمز حSSرارتی می مادون

های برداری نیست، اما سSSنجنده قابل عکس حرارتی مانند رادیومترها و اسکنرها نسSSبت

از دور بSSSه آن حسSSSاس هسSSSتند. سSSSنجش از دور ای از سSSSSSنجش حSSSSSرارتی شSSSSSاخه

شSSود کSSه در مSSورد پSSردازش و محسوب می ی دسSSت آمSSده در نSSاحیه هSSای به تفسیر داده طیSSSSSSSSف(3)قرمز حSSSSSSSSرارتی مSSSSSSSSادون

کند. تمامی مواد الکترومغناطیسی بحث می حرارت باالتر از صفر مطلق امSSواج در درجه

کننSSد. مSSیزان الکترومغناطیسSSی سSSاطع می شSSده از هSSر مSSاده، تSSابعی از انSSرژی ساطع

دمSSای سSSطحی مSSاده اسSSت. این ویSSژگی توسط قانون استفان- بولSSتزمن بیSSان شSSده

پنSSSاه، اسSSSت کSSSه عبSSSارت اسSSSت از )علوی1385:)

(1) W=δ T 4

Wر کل تابش ساطعSSاده بSSطح مSSشده از س .Wm-2حسب

δ اSSثابت استفان- بولتزمن که برابر ب k-4Wm-است. 6697/5 × 28-10

Tکننده بر حسب ی ساطع دمای مطلق ماده Κ)ی کلوین درجه °.)

ی باال، برای شSSرایطی صSSادق اسSSت معادله عنSSوان جسSSم سSSیاه )جسSSمی کSSه مSSاده به

فرضی است که تمام انرژی تابیده شده بSSه نمایSSد( آن را جSSذب و کSSل آن را سSSاطع می

رفتSSSSار کنSSSSد. طSSSSول مSSSSوجی کSSSSه در آن رسSSد، تشعشعات جسم سیاه به حداکثر می

حرارت آن جسSم اسSت کSه مرتبط با درجه جSSSایی وین محاسSSSبه توسSSSط قSSSانون جابه

(:1385پناه، شود )علوی می(2)

λm=ATλm شده موج حداکثر انرژی ساطع طول(μm.)A ثابت وین (μmΚ ٢۸٩۸.)Tی کلوین دماي جسم برحسب درجه(Κ °.)

گرمایی زمین سازوکار ناهنجاری دمای سطح زمین حاصل تSSابش خورشSSید و

ی زمین اسSSSت. درک گرمSSSای داخلی کSSSره توازن انرژی سطح زمین و انتقSSال حSSرارت

5 گرمایی با استفاده از روش سنجش از دور حرارتی در خراسان جنوبی های زمین شناسایی پتانسیل

زیSSSر زمین منجSSSر بSSSه شناسSSSایی منSSSاطق گرمSSایی ایجSSاد شSSده توسSSط حSSرارت زمین

. در(Qin et al., 2011)شود داخل زمین می ی تSSابش انSSرژی سSSطح زمین، دمSSا نSSتیجه

باشSSSد ) متSSSوازن بSSSرای سSSSطح زمین میZhang, 1999; Qin et al., به2011 طور .

کلی، تSSوازن انSSرژی سSSطح زمین مطSSابق Monteith, 1973; Qin)شود بیان می3ی معادله

et al., 2011:)(3)

Qd=Η+λ E+GQdتابش خالص دریافتی توسط سطح زمین Hطح زمینSSان سSSشار گرمای محسوس می

و اتمسفر پایینیλ EهSSان در مرحلSSای نهSSار گرمSSانگر شSSبی

انتقال آب بین سطح زیرین و اتمسفرGیفSSاک )توصSSادل کننده شار گرمای خSSی تب

حرارت میان اعماق مختلف خاک( ی محلی شار گرمای محسوس برای منطقه

H و شار گرمای نهان λ Eابت میSSتواند ث یکGگاه شار گرمایی خاک فرض شود، آن

فSSاکتور اصSSلی تأثیرگSSذار بSSر تعSSادل انSSرژیاست ,Guo& Sunسطحی 2002; Qin et

al., 2011. صورت هSSدایت کره، گرما اساساً به در سنگ

,Rudnickحرارتی انتقال یافتSSه است 1998; Zang et al.,2002; Qin et al., 2011این .

د: شو تشریح می4ی فرآیند با معادله(4)

∇ (Κ ∇Τ )=−ΑTدما Kبیانگر ضریب انتشار حرارتی سنگ AرSSSده در اثSSSاد شSSSای ایجSSSول گرمSSSمحص

ها تشعشع از سنگ بSSرای یSSک محSSل، شSSار حSSرارتی بSSا ضSSریب

کنترل شده اسSSتKانتشار حرارتی سنگ هSSای شSSیمیایی و تر متSSأثر از ویژگی که بیش

;Li, 1992; Ou et al., 2004فیزیکی سنگ است Xiong et al., 1994; Qin et al., 2011 .

هSSSدایت حSSSرارتی، شSSSکل مهم دیگSSSSری ازانتقال گSرمای زیر زمیSن

هSSSای بSSSاالروی مSSSواد اسSSSت کSSSه در جریان حرارتی زیSSر زمین ماننSSد آب گSSرم، گازهSSای

شSSده و حSSتی مSSوج بSSاالروی ماگمSSا در گرم

باشSSد. های سSSنگ، موجSSود می امتداد شکاف در نتیجه، گرمای درونی از طریق هSSدایت و همSSرفت حSSرارتی بSSه سSSطح زمین انتقSSال

یابد کSSه در طSSول فراینSSد تغیSSیرات شSSار می گرمای خاک، تSSوازن انSSرژی سSSطح زمین را

گرمSSایی را هSSای زمین شکسSSته و ناهنجاری شSSSود. بنSSSابراین، منبSSSع گرمSSSای سSSSبب می

زیرزمین و مسیرهای حرارتی در دسSSترس، دو عامSSSSSل مهم جهت تعSSSSSیین منSSSSSاطق

.Qin et al., 2011گرمایی هستند زمینها مواد و روش

منطقه مطالعاتی استان خراسان جنوبی با الحSSاق شهرسSSتان

کیلومSSترمربع١٥٠٨٤٩طبس وسعتی معادل N تا ٣٠° N´30که در عرض جغرافیایی دارد

E تا°۵٥ ٢٠´E و طSSSول جغرافیSSSایی ٣٤° ۵٣´(.١شکل ) واقع شده است ٦٠° 57´

ی مورد (: موقعیت منطقه١شکل )مطالعه

افزاره===ای ای و نرم تص===اویر م===اهوارهمورد استفاده

در این پSSSSژوهش، بSSSSرای دسSSSSت یابی بSSSSه منSSSابع هSSSای حSSSرارتی مرتبSSSط با ناهنجاری

ای مSSاهواره تصاویر سری دو از گرمایی، زمین تصویر(، لندست16استان ) ی دهنده پوشش

دلیSSل قSSدرت تفکیSSک به+ETMی سSSنجنده٧ متر( و٦٠×٦٠مکانی مناسب باند حرارتی )

بSSدون پوشSSش ابSSر اسSSتفاده شSSده اسSSت.ENVIافSSزار چSSنین، از نرم هم عنSSوان به4.7 افSSSزار اصSSSلی پSSSردازش تصSSSاویر و از نرمArcGISافزار نرم های ی نقشه بSSرای تهیه9.3

1393، پاییز و زمستان 10، شماره5پژوهش های محیط زیست، سال 6

(1خSSروجی اسSSتفاده شSSده اسSSت. جSSدول ) مشخصات تصاویر مورد استفاده در تحقیSSق

دهد. را نشان می روش و فرایند دستیابی به دمای سطح

زمین ی ی دمSSSای سSSSطح زمین، نکته ی نقشه تهیه

هSSSای کلیSSSدی در دسSSSت یابی بSSSه ناهنجاری باشSSد. این فرآینSSد شSSامل گرمSSایی می زمین

ی اساسSSی اسSSت کSSه در نمSSودار سه مرحله (، نشان داده شده اسSSت:٢گردشی شکل )

.٢،SSSS (4)ی تSSSSوان تشعشSSSSعی محاسSSSSبه. ١ ی تSSSابش طیفی بانSSSد حSSSرارتی و محاسSSSبه

ی . محاسSSبه٣اعمSSال تصSSحیح اتمسSSفری و دمای سطح زمین.

ی توان تشعشعی محاسبه ی مهمی ی تSSوان تشعشSSعی مSSرحله محاسبه ی دمای سطح زمین اسSSت. ی نقشه در تهیه

گذاری شاخص بدین منظور، از روش آستانه پوشSSSش گیSSSاهی تفاضSSSلی نرمSSSال شSSSده

NDVI)5( استفاده شده است Sobrino et al., 2004 داSSابت .NDVIادلهSSاس معSSر اسSS(5ی ) ب

:Rouse et al., 1973محاسبه شد NDVI=

ρ4−ρ3

ρ4+ ρ3 )5(

ρ4دازهSSSدگی انSSSد بازتابنSSSده در بانSSSگیری ش .قرمز نزدیک مادون

ρ3دازهSSSدگی انSSSد بازتابنSSSده در بانSSSگیری ش قرمز.

بSSSSرای دسSSSت یابی بSSSه بازتابنSSSSدگی بSSSاالی )قرمز( و٣ بSرای باندهای )TOA)6اتمسفSر

قرمز نزدیSSSSک(، کالیبراسSSSSیون )مSSSSادون٤ رادیومتریSSSSک گSSSSامی ضSSSSروری اسSSSSت.

یا ارزشDNکالیبراسیون رادیومتریک تبدیل رقSSومی بانSSد مSSورد نظSSر بSSه تSSابش طیفی

ی تابش جهت محاسبه6ی باشد. معادله می Chander استفاده شSSد ٤ و ٣طیفی باندهای

et al., 2009:(6)Lλ=( Lmax – Lmin

Qcalmax – Qcalmin)∗(Qcal –Qcalmin )+Lmin

Lλ تابش طیفی باند مورد نظر Wm-2 Sr-1μ

m-1.Lmin تابش طیفی حداقل Wm-2 Sr-1μ m-1.Lmax تابش طیفی حداکثر Wm-2 Sr-1μ m-1

Qcal ارزش پیکسل یا DNQcalmaxحداکثر ارزش پیکسل Qcalminحداقل ارزش پیکسل

از متادیتSSSSای تصSSSSویرLmax و LminمقSSSSادیر استخراج شد. در نهایت برای دست یابی بSSه

اعمSSال7ی بازتابندگی باالی اتمسفر معادله: Chander et al., 2009شد

( 7) ρ λ=

π .Lλ . d2

ESUN λ .cosθs

ρ λوردSSبازتابندگی باالی اتمسفر برای باند م نظر

مورد استفاده در+ETMی ، سنجنده٧(: مشخصات تصاویر ماهواره لندست ١جدول )تحقیق

باندهای مورد )ردیف/گذر(استفاده

تاریخ برداشت

37//1583L)4(-4L-6H)5(14-7-200225-6-200138/1583L-4L-6H14-7-200225-6-200139/1583L-4L-6H14-7-20028-5-200136/1593L-4L-6H6 -8 -200215-5-200137/1593L-4L-6H6 -8- 200215-5-200138/1593L-4L-6H6 -8- 200217-9-200036/1603L-4L-6H12-7-20028-9-200037/1603L-4L-6H12-7-20028-9-200038/1603L-4L-6H12-7-20027-8-2000

کالیبراسیون رادیومتریک

ی بازتابندگی باالی محاسبهاتمسفر

ی محاسبه NDVI

ی کسر پوشش محاسبهگیاهی

٤ و ٣باندهای

باند حرارتی در حالت باال بهره

ی محاسبهتوان

تشعشعی

کالیبراسیون رادیومتریک

ی دمای سطح محاسبهزمین

تصحیح اتمسفری

7 گرمایی با استفاده از روش سنجش از دور حرارتی در خراسان جنوبی های زمین شناسایی پتانسیل

اند. هدف این دو برداشSSت، بSSه حSSداکثر پایین( برداشت شده )بهرهLowgainباال( و )بهرهHighgain در دو حالت +ETMتصاویر Lowی پویSSایی در حSSالت ی بانSSدها محSSدوده ها اسSSت. بSSرای همه بیSSتی سSSنجنده8رساندن قدرت تفکیک رادیومتریک gain

Highیک و نیم برابر حالت gain است. بنابراین حالت Low gainاالتر برای سطوح تصویر با روشنایی باال )محدودهSSی پویایی ب تر اما حساسیت باالتر( ی پویایی کم برای سطوح تصویر با روشنایی پایین )محدودهHigh gainتر( و حالت اما حساسیت کم

(.Chanderet al., 2009)استفاده شده است

(: نمودار گردشی فرآیند دستیابی به دمای سطح زمین2شکل )π 14159/3 برابر باLλل ازSSر حاصSSورد نظSSد مSSابش طیفی بانSSت

ی قبل مSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSرحلهWm-2 Sr-1μ m-1

dلهSSSدهای فاصSSSا زمین )واحSSSید تSSSی خورش نجومی(

ESUNλهای باالی جو روشنایی الیهWm-2μ

m-1θی تابش تابش خورشیدی نسبت به زاویه

قائم )درجه( ی تSSابش خورشSSیدی نسSSبت کسینوس زاویه

ی تابش قایم برابر است با سینوس به زاویه ی ارتفSSSاع خورشSSSید کSSSه از متادیتSSSای زاویه

ChanderشSSود تصSSویر اسSSتخراج می et al., 2009 ادیرSSمق .ESUNλ و d یز ازSSن (Chander et

al., 2009).استخراج شد تSSوان تشعشSSعی،NDVIی پس از محاسSSبه

(Sobrino etمطابق(al., 2004:مورد محاسبه قرار گرفت

باشد، در این مورد پیکسSSلNDVI <٢/٠اگر شSSود عنوان خاک لخت در نظر گرفته می به

.باشد می٩٧/٠و توان تشعشعی میانگین، باشSSSSSد، در این مSSSSSوردNDVI>۵/٠اگSSSSSر ها با پوشSSش گیSSاهی کامSSل در نظSSر پیکسل

شوند و توان تشعشSSعی برابSSر بSSا گرفته می است.٩٩/٠ارزش ثابت

باشSSد، در این مSSورد٢/٠<NDVI <۵/٠اگSSر پیکسSSل مخلSSوطی از خSSاک لخت و پوشSSش گیاهی اسSت و تSSوان تشعشSSعی بSSر اسSاس

( محاسبه شد:8ی ) معادله

(8) ε=ε vP v+εs (1−Pv)+dε

ε vتوان تشعشعی پوشش گیاهی برابر با ٩٩/٠ε s٩٧/٠ تشعشی خاک برابر با توانPvابقSه مطSSت کSاهی اسSSش گیSر پوشSSکس

&Carlson محاسSSبه شSSد 9ی معSSادله Ripley, 1997; Sobrino et al., 2004:

(9) Pv=

NDVI – NDVIminNDVImax – NDVImin

NDVImin و ٢/٠ برابر با NDVImax اSSر بSS۵/٠ براب است.

(10) dε=(1−εs ) (1−P v )F εv

F،دارSSه مقSSت کSSکلی اسSSریب شSSک ضSSی میSSانگین آن بSSا فSSرض توزیعSSات هندسSSی

,.Sobrino et alباشد می۵۵/٠متفاوت سطوح 2004.ل از بهSSعی حاصSSوان تشعشSSعالوه ت

٣٠قرمز نزدیSSک ) بانSSدهای قرمSSز و مSSادون متر(، از نظر قدرت تفکیSSک مکSSانی بSSا بانSSد

مSSتر( بSSرای محاسSSبات بعSSدی٦٠حSSرارتی )Qinدمای سSSطح زمین یکسSSان شSSد et al.,

2011.

ی ت==ابش طیفی بان==د ح==رارتی و محاسبهانجام تصحیح اتمسفری

تSSابش طیفی بانSSد حSSرارتی نSSیز در حSSالت باالمحاسبه شد. برای مطالعSSات دمSSای بهره

1393، پاییز و زمستان 10، شماره5پژوهش های محیط زیست، سال 8

مطلق، حذف اثرات اتمسفر برای اسSSتفاده ای ضSSروری از تصاویر بانSSد حSSرارتی مSSرحله

11ی باشSSد کSSه بSSا اسSSتفاده از معSSادله میBarsiمورد محاسSSبه قSSرار گSSرفت et al.,

2005:(11)

LT=Lλ−Lμ−τ (1−ε )Ld

τεLTحیحSSSSل از تصSSSSی حاصSSSSادیر ارزشSSSSمق

اتمسفری به صورت تابش طیفیLλتابش طیفی باند حرارتی Lμ و Ldفر بهSS(7)ترتیب مقادیر تابش در اتمس

(8)و تابش در فضای خارج جو

τقابلیت انتقال اتمسفر εتوان تشعشعی

بSSSSا اسSSSSتفاده ازLd و Lλ ،LμپارامترهSSSSای توسط MODTRANافزار نرم که (Barsi et al.,

شSSده اسSSت محاسSSبه شSSد طSSراحی(2005Barsi et al., 2005; Yuan& Bauer, 2007.

صورت برخط در دسSSترس افزار فوق به نرم(.http://atmcorr.gsfc.nasa.gov)باشد می

ی دمای سطح زمین محاسبه ( دمSای سطSح12ی ) با استفSاده از معSادلهزمیSن محSاسبه شSد

Sumintadireja et al., 2011:(12)

T=[ K2

ln(K1

LT+1) ]−273

Tگراد. ی سانتی دمای سطح زمین به درجه K1 وK2رارتی ثابتSSد حSSیون بانSSهای کالیبراس بSSه تSSرتیب+ETM ی هستند که برای سنجنده

٧١٠٨/١٢٨٢ K و٠٩٣/٦٦٦ -1Wm-2 sr-1μmبرابSر بSا .باشند می

LTل ازSSSرارتی حاصSSSد حSSSابش طیفی بانSSSت تصحیح اتمسفری.

در نهایت، پس از پردازش دو سری تصSSاویر ی دمSSای سSSطح ی نقشه ای و تهیه مSSاهواره

که هر تصویر متناسSSب زمین، با توجه به این ی تحت پوشش، از با ماه برداشت و منطقه

باشSSد یک میانگین دمای زمینه برخوردار می ی )میانگین دمSSا در تصSSویر، پس از محاسSSبه

افSSزار دمSSای سSSطح زمین توسSSط خSSود نرم شSSود(، بSSا کسSSر این میSSانگین محاسSSبه می

دمSSSSSای زمینSSSSSه از تصSSSSSویر مربوطSSSSSه، ی هSSSای حSSSرارتی مثبت در منطقه ناهنجاری

مورد مطالعه در دو تاریخ برداشت متفSSاوت (.8 تا 3های در هر گذر مشخص شد )شکل

منظور بررسی صحت وجود یSSک این امر، به عنSSSوان ناهنجSSSاری حSSSرارتی به ناهنجSSSاری

گرمایی انجام شد. زمین

ها یافته هSSای ی قابل توجSSه در تفسSSیر ناهنجاری نکته

دمای سطح زمین، توجه به کاربری اراضSSی گرمSSایی در و سایر شواهد وجود منابع زمین

سطح منطقه است. پس از بررسSSی دقیSSق هSSSای دمSSSای سSSSطح زمین در دو ناهنجاری

برداشSSت متفSSاوت و ارتبSSاط آن بSSا محیSSط اطSSSراف و سSSSایر شSSSواهد حضSSSور منSSSابع

عنSSوان منSSاطق گرمایی، مناطق زیر به زمین گرمSSایی زمین انرژی پتانسیل دارای و مستعدشوند: می معرفی

در شمال شهرسSSتان فSSردوس و در حSSوالی ی آب گSSرم معSSدنی این شهرسSSتان، چشSSمه

٤ تSSا ٢یک ناهنجاری حSرارتی بSا دمSایی بین گراد بSSاالتر از میSSانگین دیSSده ی سSSانتی درجه

(. وجود گسل فSSردوس، و٣شود شکل ) می لSSرزه در اطSSراف این زمین چنSSدین کSSانون

ریشتر )سال٤/٦ناهنجاری که بزرگترین آن باشSSSد، مؤیSSSد وجSSSود یSSSک منبSSSع ( می١٣٤٧ گرمSSایی در این منطقSSه خواهSSد بSSود. زمین

ی درجه٥/٤٥دمSSSSای آب این چشSSSSمه بSSSSه های رسSSSSد کSSSSه گSSSSدازه گراد می سSSSSانتی

آتشفشSSانی عامSSل افSSزایش دمSSای آب این عالوه وجSSود ماگماتیسSSم باشد. به چشمه می

گرمSSایی جوان نیز استعداد وجود منابع زمینرا در این منطقه افزایش داده است.

در جنوب روستای نایبنSSد و در امتSSداد گسSSل کیلومتSSSری٣تSSSر از ای کم نایبنSSد، در فاصSSله

رستSم کSه از هSای آب گSرم دیگ چشمه

9 گرمایی با استفاده از روش سنجش از دور حرارتی در خراسان جنوبی های زمین شناسایی پتانسیل

گرمایی ی زمین (: منطقه3شکل )مستعد در شمال شهرستان فردوس

گراد ی سSSSانتی درجه٧٥ تSSSا ٦٥دمSSSایی بین های حرارتی با دمایی برخوردارند، ناهنجاری

گراد بSSSاالتر از ی سSSSانتی درجه٥ تSSSا ٢بین چSSنین، (. هم4شود شSSکل ) میانگین دیده می

ی آب گSSرم زردگSSاه بSSا دمSSایی وجود چشSSمه ١گراد در ی سSSSSSSانتی درجه٥/٣٦حSSSSSSدود

غرب نایبنSSد مؤیSSد پتانسSSیل کیلومتری شمال گرمSSایی در این منطقSSه بSSاالی انSSرژی زمین

است.

گرمایی ی زمین (: منطقه4شکل )مستعد در جنوب روستای نایبند

آب گرم گزیSSک در روسSSتای آب گSSرم بخش گزیک شهرستان درمیان واقع شSSده اسSSت. در اطراف این آب گرم به فواصSSل مختلSSف

تSSا٢چندین ناهنجاری حرارتی با دمSSایی بین گراد باالتر از میانگین دیده ی سانتی درجه4

شSSود کSSه وجSSود دو گسSSل آب گSSرم و می لSSرزه در طبس مسینا و چندین کSSانون زمین

توانSSد تأییSSدی بSSر هSSا می مسیر این ناهنجاری

گرمSSایی در این منطقSSه حضSSور منSSابع زمین(. 5باشد )شکل

گرمایی ی زمین (: منطقه5شکل )مستعد در جنوب روستای گزیک

پس از پSSSSSSردازش دو سSSSSSSری تصSSSSSSاویر کیلومSSSSتری خضSSSSری18ای، در مSSSSاهواره

3تSSSSSSر از ای کم بیاض و در فاصSSSSSSله دشت بیاض کSSه مسSSبب کیلومSSتری گسSSل دشت

ریشSSتری سSSال4/7ی تSSاریخی لSSرزه زمین در آن منطقSSSه بSSSوده اسSSSت، یSSSک١٣٤٧

٥ تSSا ٢ناهنجSSاری حSSرارتی بSSا دمSSایی بین گراد بSSاالتر از میSSانگین دیSSده ی سSSانتی درجه

شSSSود کSSSه نشSSSان از وجSSSود یSSSک منبSSSع می(.6)شکل گرمایی در عمق است زمین

گرمایی ی زمین (: منطقه6شکل ) کیلومتری خضری18مستعد در

بیاض دشت ی گسSSلی نهبنSSدان، در فواصSSل در مجمSSوعه

مختلSSSSSف از گسSSSSSل خSSSSSاور »نSSSSSه« در شSSرقی نهبنSSدان، چنSSدین ناهنجSSاری جنوب

ی درجه٥ تSSSا ٤حSSSرارتی بSSSا دمSSSایی بین

1393، پاییز و زمستان 10، شماره5پژوهش های محیط زیست، سال 10

شSSود گراد باالتر از میSSانگین دیSSده می سانتی (. عالوه بSSSر وجSSSود این گسSSSل،7شSSSکل )

های آتشفشSSانی جSSوان در پSSراکنش سSSنگ ترین هSSا کSSه از عمSSده اطSSراف این ناهنجاری ی حSSSSرارت مخSSSSازن منSSSSابع تامین کننSSSSده

تواند دال بSSر وجSSود گرمایی هستند می زمین گرمSSایی در این منطقSSه یSSک مخSSزن زمین

باشد.

گرمایی ی زمین (: منطقه7شکل )مستعد در جنوب نهبندان

غربی درح، بین دو گسSSSل درح و در جنSSSوب الیSSSSه گسSSSSل درح چSSSSاه پنجسSSSSر و منتهی

٥ تSSا 2های حرارتی بSSا دمSSایی بین ناهنجاری گراد بSSاالتر از میSSانگین دیSSده ی سSSانتی درجه

(. عالوه بر این دو گسSSل،8شود شکل ) می لSSSرزه در اطSSSراف این چنSSSد کSSSانون زمین

چSSنین، در شSSود. هم ناهنجSSاری نSSیز دیSSده می های آتشفشSSانی اطراف این ناهنجاری سنگ

و نفSSوذی نSSیز پSSراکنش دارنSSد. امSSا، انجSSام تSSSSSSر های دقیق گیری ها و انSSSSSSدازه بررسی

ژئوفSSیزیکی بSSرای تاییSSد وجSSود یSSک مخSSSزن نظSSSر گرمSSSایی در عمSSSق ضSSSروری به زمین

رسد. می

گرمایی ی زمین (: منطقه8شکل )احتمالی در

جنوب غربی درحگیری بحث و نتیجه

زیسSSتی ی پایSSدار محیط دست یابی به توسعه به ویSSژه در بخش انSSرژی کشSSور، موضSSوعی

پیش مSSورد توجSSه از اسSSت کSSه امSSروزه بیش زیسSSت قSSرار ریزان محیط مSSدیران و برنSSامه

گرفته است. افSSزایش روزافSSزون جمعیت و دنبال آن افزایش تقاضSSا بSSرای انSSرژی، از به

تSSر از طSSرفی کSSاهش منSSابع فسSSیلی و مهم ی افSSSزایش کننSSSده ی نگران همSSSه مسSSSاله

گذاران زیسSSت، سیاست هSSای محیط آلودگی بخش انرژی کشور را بSSر آن داشSSته تSSا هSSر

تSSSر بSSSر ضSSSرورت به کSSSارگیری چSSSه بیش زیسSSت هSSای نSSو و سSSازگار بSSا محیط انرژی

تاکید ورزنSSد. پSSژوهش حاضSSر نSSیز بSSا هSSدف های انSSSSرژی پSSSSاک شناسSSSSایی پتانسSSSSیل

از گرمایی با استفاده از روش سنجش زمین دور حSSرارتی در اسSSتان خراسSSان جنSSوبی انجام گرفت که منجSSر بSSه شناسSSایی شSSش

گرمSSSایی شSSSد. این ی مسSSSتعد زمین منطقه ی درجه٥ تSSا ٢منSSاطق کSSه از دمSSایی بین

گراد بSSSاالتر از میSSSانگین برخSSSوردار سSSSانتی هسSSSSتند عبSSSارت از: شSSSSمال شهرسSSSتان فSSردوس، جنSSوب روسSSتای نایبنSSد، جنSSوب

کیلومSSSتری خضSSSری18روسSSSتای گزیSSSک، غربی بیاض، جنSSوب نهبنSSدان و جنSSوب دشت

چSSنین، نتSSایج نشSSان داد، درح می باشSSند. هم گرمSSایی توزیع مکانی منSSاطق مسSSتعد زمین

معرفی شSSده کSSه دارای ناهنجSSاری حSSرارتی مثبت نسSSبت بSSه اطSSراف خSSود هسSSتند در ارتباط بسیار نزدیک با سایر شSSواهد حضSSور

11 گرمایی با استفاده از روش سنجش از دور حرارتی در خراسان جنوبی های زمین شناسایی پتانسیل

های آب ویSSژه چشSSمه گرمSSایی به منابع زمین باشSSSSSد. این امSSSSSر، ها می گSSSSSرم و گسل

ها بSSه عنSSوان ی نقش بارز گسل دهنده نشان یSSک مسSSیر حSSرارتی بSSرای انتقSSال گرمSSا از

هSSSSSای داخلی بSSSSSه سSSSSSطح زمین و بخش تSSSرین عنSSSوان مهم های آب گSSSرم به چشSSSمه

های سطحی وجود این انرژی است. جلوه (1381نورعلیئی و الری، پیش از این، تنها )

، مسSSSتعدترینهSSSای نو سSSSازمان انرژیاز گرمSSایی را در از حیث انSSرژی زمین محدوده

های حSSSوالی روسSSSتای نایبنSSSد و شهرسSSSتان فردوس و بیرجند در استان خراسان بSSزرگ

درشSSمال فSSردوس درونشناسایی نمودنSSد. هاي آتشفشSSSانی دوران سSSSوم آثSSSار سSSSنگ

خSSورد كSSه حضSSور دگرسSSاني بSSه چشSSم مي ی آب گSSرم احتمSSال وجSSود انSSرژي چشSSمه

گرمSSSايي را در اين منطقSSSه افSSSزايش زمين ی بSSه نسSSبت چSSنین، محSSدوده دهSSد. هم مي

کSSوچکی بSSا ناهنجSSاری مغناطیسSSی منفی در شSSود كSSه توسSSط این منطقSSه مشSSاهده می

هاي داراي شSSSدت مغناطيسSSSي بSSSاال سSSSنگ در یک محیط آتشفشانیاحاطه شده است؛

معمSSول، چSSرخش سSSیاالت گرمSSابی سSSبب تغیSSیراتی در سSSنگ شSSده کSSه این تغیSSیرات،

دنبSSال پSSذیری سSSنگ را به کSSاهش مغناطیس ی نابودی محتوای دارد. این کاهش که نتیجه

مگنSSتیت موجSSود در سSSنگ اسSSت، بSSه طSSور ی سSSیاالتی بSSا دمSSای بSSاال وسSSیله معمSSول به

آیند که ممکن است در ارتباط با وجود می به گرمایی و ساختارهایی مثSSل یک مخزن زمین

ی چSSرخش ها باشند که به سیال اجازه گسل,Huenges)دهند می . در جنوب روسSSتای(2010

ی وسیعی گزیک واقع در شرق بیرجند، توده های شSSSSده در سSSSSنگ از نSSSSواحی دگرسان

شSSده وجSSود هSSای دگرگون افیولیSSتی و توده ی دگرسانی در این نواحی شدید دارد. درجه ی آب گSSرم دلیSSل وجSSود چشSSمه بSSوده و به

گرمایی حSSائز نظر منابع زمین گزیک از نقطه شSSرقي در جنوبچSSنین، اهمیت اسSSت. هم

بSSا مغناطیسSSی منفی بيرجند یSSک ناهنجSSاري شSSرقي وجSSود غربي-جنوب رونSSدي شSSمال

هاي گنSSدگان، داشته که در مجاورت چشSSمه باشSSد كSSه همگي در سربيشSSه و گزيSSك مي

هاي آتشفشاني كواترنر واقSSع مجاورت توده

اند و به احتمال زياد، حرارت خود را از شده . در جنSSSوبكنند هSSSا دريSSSافت مي اين توده

های رسSSوبی روستای نایبند نSSیز درون سSSنگ چشSSم )شSSیلی( تریSSاس، آثSSار دگرسSSانی به

خSSSSورد. در این محSSSSدوده، تعSSSSداد پنج می هSSای بیش ی آب گرم با درجه حرارت چشمه

گراد وجSSSود دارد کSSSه ی سSSSانتی درجه٦٠از هSSSا اهمیت این ناحیSSSه را بسSSSیار وجSSSود آن

در اینچSSSSنین، افSSSSزایش داده اسSSSSت. هم ی بسSSSSيار وسSSSSيعي از منطقSSSSه محSSSSدوده

ناهنجSSSاري مغناطیسSSSی منفي وجSSSود دارد.(1381)نورعلیئی و الری،

پژوهش حاضر، ضمن تایید منSSاطق معSSرفی هSSSای نSSSو شSSSده از سSSSوی سSSSازمان انرژی

گرمSSSSSایی، های زمین عنSSSSSوان پتانسSSSSSیل به مSSوقعیت منSSاطق دارای ناهنجSSاری حSSرارتی مثبت را در این نواحی بSSا اسSSتفاده از روش سSSنجش از دور حSSرارتی شناسSSایی کSSرده و

ی مسSSتعد دیگSSر را نSSیز بSSا این سSSه منطقه روش معSSSرفی نمSSSوده اسSSSت. بنSSSابراین،

هSSای ی ناهنجاری ی نقشه توان گفت تهیه می ای نSSوین و یSSک دمSSای سSSطح زمین، شSSیوه

صSSرفه بSSرای یSSافتن منSSاطق به ابSSزار مقرون گرمایی در بررسSSی های بSSزرگ مستعد زمین

ترین زمSSان باشSSد کSSه در کوتSSاه مقیSSاس می تکمیلیزمینه را برای بررسی های اکتشافی

در ها آن کSSSاربرد که هSSSایی روش و ژئوفیزیک ویSSژه در منSSاطق مقSSاومت تبSSاین تشSSخیص

گرمایی به اثبات رسSSیده اسSSت، ماننSSد زمین روش مگنتوتلوریSSک به کSSار گرفتSSه شSSده در مجاورت آتشفشان سبالن در استان اردبیSل

(Fanaee Kheirabad & Oskooi, 2011) SS،راهمSSف هSSای آورد؛ زیSSرا، در اکSSثر مSSوارد پیمایش می

بSSر بSSوده و بSSرای تمSSام نقSSاط زمیSSنی هزینه بر بSSودن علت دسترسSSی دشSSوار و زمSSان به

رو، بایSSSد بSSSا باشSSSد. از این پSSSذیر نمی امکان به کSSSSارگیری این روش نقSSSSاط امیSSSSدبخش

تر شناسSSایی و سSSپس گرمایی را دقیق زمین شناسSSی و ها با سSSایر شSSواهد زمین میان آن

ژئوشیمی ارتباطی منطقی برقرار نمSSود تSSا سایر مناطق مستعد این انرژی از نظSSر دور

دلیل به جنSSSSوبی خراسSSSSان نمانSSSSد. اسSSSSتان و شناسی زمین خSSاص مSوقعیت در قرارگSیری

، از پتانسSSSSSیل بSSSSSاالیی جهت جغرافیSSSSSایی

1393، پاییز و زمستان 10، شماره5پژوهش های محیط زیست، سال 12

های مسSSتقیم برداری صنعتی و استفاده بهره باشSSد. گرمایی برخSSوردار می از انرژی زمین

و مSSSSSSSSSدیران مهم نقش میSSSSSSSSSان، این در کند تا با ایجاب می زیست محیط ریزان برنامه ی به کSارگیری این انSرژی ریزی زمینه برنSامه

کشSSور در را زیست محیط با پSSاک و سSSازگار نزدیک راه رسSSیدن ای آینده در تا آورند فراهم

ی پایدار و تولید ثروت ملی هموار به توسعهشود.

ها یادداشت1. Advanced Spaceborne Thermal Emission

Reflectance Radiometer 2. Enhanced Thematic Mapper Plus3. Thermal Infrared4. Emissivity5. Normalized Difference Vegetation Index6. Top of Atmosphere reflectance7. Upwelling8. Downwelling

فهرست منابع ص.12(: 25. سال پنجم، )۱۳۹۰ی پیام سانا. های نو، نشریه سازمان انرژی

. کاربرد سنجش از دور در علوم زمین )علSSوم خSSاک(. مؤسسSSه انتشSSارات1385پناه، س. ک. علویدانشگاه تهران.

زیسSSSت، مجلSSSه از دور در مطالعSSSات محیط . کSSSاربرد سSSSنجش حSSSرارتی١۳٨۳پنSSSاه، س. ک. علوی.۳٨ - ۲٩(: ۳٤شناسی، ) محیط . ضرورت تجدیSSدنظر در منSSابع انSSرژی و جSSایگزینی١٣٨۹پور، ح.؛ فتوحی، ص. و پودینه، م. ر. نظری المللی جغرافیدانان جهان اسالم، زاهدان، ی بین گرمایی(، چهارمین کنگره های نو )انرژی زمین انرژی

دانشگاه سیستان و بلوچستان. گرمايي در استان خراسان، هفدهمین ی انرژي زمين . اكتشاف اولیه١٣٨١نورعلیئی، ج. و الری، ح.ر.

المللی برق، تهران، شرکت توانیر، پژوهشگاه نیرو. کنفرانس بینBarsi, J. A.; Schott, J. R.; Palluconi, F. D. & Hook, S. J. 2005. Validation of a web-based atmospheric correction tool for single thermal band instruments. Proceedings, SPIE, vol. 5882. )SPIE, Bellingham, WA. 2005(, Proc of. SPIE 58820E-1. 7 pp.Carlson, T. N. & Ripley, D. A. 1997. On the relation between NDVI, fractional vegetation cover, and leaf area index. Remote Sensing of Environment, 62: 241– 252.Chander, G.; Markham, B. L. & Denis, L. H. 2009. Summary of current radiometric calibration coefficients for Landsat MSS, TM, ETM+, and EO-1 ALI sensors, Remote Sensing of Environment1,13: 893–903.Coolbaugh, M.F.; Kratt, C.; Fallacaro, A.; Calvin, W.M. & Taranik, J.V. 2007. Detection of geothermal anomalies using advanced spaceborne thermal emission and reflection radiometer )ASTER( thermal infrared images at Brady’s Hot Springs, Nevada, USA. Remote Sensing of Environment, 106: 350–359.Fanaee Kheirabad, Gh. A. & Oskooi, B. 2011. Magnetotelluric interpretation of the Sabalan geothermal field in thenorthwest of Iran, Journal of the Earth & Space Physics. 37 )3(: 1-11.Guo, W.& Sun, S. 2002. Preliminary study on the effects of soil thermal anomaly on land surface energy budget, Acta Meteorologica Sinica, 60 )6(: 706–714 )in Chinese with English abstract(.Haselwimmer, Ch. & Prakash, A., 2012. Thermal Infrared Remote Sensing of Geothermal Systems )Chapter 7(. Huenges, E. 2010. Geothermal Energy Systems. WILEY-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, Weinheim.Kienholz, C.; Prakash, A. & Kolker, A. 2009. Geothermal Exploration in Akutan, Alaska, Using Multitemporal Thermal Infrared Images, American Geophysical Union, Fall Meeting 2009, abstract H53F-1009Li, G. 1992. Characteristics of the Qaidam Basin heat flow and analysis on its crustal thermal structure. Institute of Geology, Chinese Academy of Sciences, Beijing )in Chinese with English abstract(.Monteith, J.L. 1973. Principles of Environmental Physics. Edward Arnold, London, United Kingdom.Ou, X.; Jin, Z.; Wang, L.; Xu, H. & Jin, S. 2004. Thermal conductivity and its anisotropy of rocks from the depth of 100–2000 m mainhole of Chinese Continental Scientific Drilling: revelations to the study on thermal structure of subduction zone. Acta Petrologica Sinica, 20 )1(: 109–118 )in Chinese with English abstract(.Qin, Q.; Zhang, N.; Nan, P. & Chai, L. 2011. Geothermal area detection using Landsat ETM+ thermal infrared data and its mechanistic analysis)A case study in Tengchong, China(. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 13: 552–559. Rouse, J. W.; Haas, R. H.; Schell, J. & Deering, D.W. 1973. "Monitoring Vegetation Systems in the Great plains with ERTS." Third ERTS Symposium, NASA SP-351, pp. 309-317.

13 گرمایی با استفاده از روش سنجش از دور حرارتی در خراسان جنوبی های زمین شناسایی پتانسیل

Rudnick, R.L.; McDonough, W.F. & O’Conell, R.J. 1998. Thermal structure, thickness and composition of continental lithosphere. Chemical Geology, 145 )3–4(: 395–411.Siahaan, M.N.; Soebandrio, A. & Wikantika, K. 2011. Geothermal potential exploration using remote sensing technique )case study: Patuha area, west Java(, Proceeding of 10th annual Asian conference and exhibition on “Geospatial Information Technology and Application”, Jakarta, Indonesia, Asia Geospatial Forum.Sobrino, J. A.; Jime´nez-Mun˜oz, J. C. & Paolini, L. 2004. Land surface temperature retrieval from LANDSAT TM 5, Remote Sensing of Environment, 90: 434–440.Sumintadireja, P.; Saepuloh, A.; Irawan, D. & Junursyah, L. 2011. Temporal analysis of visible-thermal infrared band and magneotelluric method to simulate a geothermal sitting at MT. Ciremal, west Java, Indonesia, Proceedings, Thirty-Sixth Workshop on Geothermal Reservoir Engineering Stanford University, Stanford, California, SGP-TR-191.Wu, W.; Zou, L.; Shen, X.; Lu, Sh.; Kong, F. & Dong, Y. 2012. Thermal infrared remote-sensing detection of thermal information associated with faults: A case study in Western Sichuan Basin, China,Journal of Asian Earth Sciences, 43: 110-117.Xiong, L.; Hu, S.& Wang, J. 1994. Analysis on the thermal conductivity of rocks from SE China. Acta Petrologica Sinica. 10 )3(: 323–329 )in Chinese with English abstract(.Yamaguchi, Y.; Hase, H.&Ogawa, K. 1992. Remote sensing for geothermal applications. Episodes. 15 )1(: 62-67.Yuan, F. & Bauer, M. E. 2007. Comparison of impervious surface area and normalized difference vegetation index asindicators of surface urban heat island effects in Landsat imagery, Remote Sensing of Environment, 106: 375–38.Zang, S.;Liu, Y. & Ning, J. 2002. Thermal structure of the lithosphere in north China, Chinese Journal of Geophysics, 45 )1(: 56–67 )in Chinese with English abstract(.Zhang, R. 1999. Some thinking on quantitative thermal infrared remote sensing. Remote Sensing for Land & Resources, 1: 1–6 )in Chinese with English abstract( http://atmcorr.gsfc.nasa.gov.