22
1 한국어의 문법 정희원(국립국어원 한국어보급팀장) 1. 문장 성분 한국어의 문장은 주어, 목적어, 부사어, 보어, 서술어로 구성된다. 이 중 주어와 서술어는 특수 한 문장을 제외하면 거의 모든 문장에서 없어서는 안 될 성분이나 목적어와 부사어, 보어는 서술 어의 종류에 따라 필요하기도 하고 그렇지 않기도 하다. 이런 점을 고려하여 한국어의 문장을 문 장 성분에 따라 나누면 다음과 같다. (1) ㄱ. 주어+서술어: 바람이 분다 / 하늘이 푸르다 / 철수는 천재이다 . 주어+목적어+서술어: 철수가 영화를 좋아한다 / 순희가 동화책을 읽는다 . 주어+부사어+서술어: 철수가 순희와 싸운다 / 철수가 시험에 합격하였다 . 주어+목적어+부사어+서술어: 김 사장이 철수를 사위로 삼았다 . 주어+보어+서술어: 구름이 비가 된다 / 철수는 천재가 아니다 (1ㄱ)은 주어와 서술어로 이루어진 문장이다. 이때 주어는 주격조사 이/가로 표시됨이 일반적이 철수는 천재이다에서 보듯이 때로 보조사 은/는으로 표시되기도 한다. (1ㄱ)의 서술어는 바람이 분다(←불-+-ㄴ다)처럼 동사로 이루어지기도 하고 하늘이 푸르다처럼 형용사로 이루 어지기도 하며 철수는 천재이다처럼 명사에 서술격조사 이다가 붙어 이루어지기도 한다. (1ㄴ)은 서술어가 목적어를 요구하는 경우이다. 이처럼 목적어를 요구하는 서술어는 타동사라고 한다. (1ㄷ)은 서술어가 부사어를 요구하는 경우이다. 이때의 부사어는 주로 명사구에 부사격조사 에, 에게와/과등이 붙어 이루어진다. (1ㄹ)은 서술어가 목적어와 부사어를 모두 요구하는 경우이다. 이러한 문장에서는 목적어와 부사어가 모두 있지 않으면 잘못된 문장이 된다. (1ㅁ)은 서술어가 보어를 요구하는 경우이다. 한국어에서 보어는 명사구에 보격조사 이/가붙어 이루어지는데, 보격조사는 주격조사와 모양이 똑같다. 그런데 한국어에는 보어를 요구하는 서술어로 동사 되다와 형용사 아니다만 있다. 한편 이상에서 언급한 문장 성분은 문장의 골격을 이루는 성분으로서 문장을 이루는 데 없어서 는 안 되는 필수적 성분인데, 한국어의 문장 성분 중에는 이러한 필수적 성분 외에 필수적 성분을 꾸며 주는 수의적 성분과, 다른 문장 성분과 직접적인 관련이 없는 독립 성분도 있다. (2) ㄱ. 관형어+체언: 철수가 어려운 시험에 합격하였다 / 순희가 새 동화책을 읽는다 . 부사어+용언: 바람이 세게 분다 / 철수가 영화를 몹시 좋아한다 . 독립어: 아차, 문을 잠그지 않고 나왔군 / 아이고, 이게 누구야?

한국어의 문법 - I Love Korean! · 1 한국어의 문법 정희원(국립국어원 한국어보급팀장) 1. 문장 성분 한국어의 문장은 주어, 목적어, 부사어,

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

  • 1

    ( )

    1.

    , , , , .

    ,

    .

    .

    (1) . : / /

    . : /

    . : /

    . :

    . : /

    (1) . /

    / . (1)

    (--)

    .

    (1) .

    . (1) .

    , / . (1)

    . .

    (1) . /

    , .

    .

    ,

    , .

    (2) . : /

    . : /

    . : , / , ?

  • 2

    (2) , , (2) ,

    . , (1)

    . (2

    ) , ,

    .

    2.

    , , , ,

    .

    (1) . , . ()

    . . (/)

    . . ()

    . . ()

    . . ()

    . . ()

    (2) . . ()

    . (--). ()

    (1)

    -, - /-, -, -, -/-, -, - .

    (2) -, - .

    () .

    (3) -, -, -, - . (3) -

    .

    (3) . . ()

    . . (/)

    . . ()

    . . ()

    . , (--).

    ( )

  • 3

    -, -, -/-, -/-, -/-, -/-, -/-

    .

    (4) . ? ()

    . , ? ()

    . ? (/)

    . , ? ()

    . () ? ()

    . ? ()

    . ? ()

    (4, ) -, - - -

    .

    (/) , (4), (4)

    , (4), (4 ), (4), (4), (4)

    .

    -/-, -/-, -, -/-, -/-, -/-

    .

    (5) . . ()

    . (). (/)

    . , . ()

    . . ()

    . (--). ()

    . . ()

    . . ()

    - -

    .

    .

    -, -, -, - .

    (6) . . ()

    . . ()

  • 4

    . , (--). ()

    . . ()

    3. / /

    (, , )

    .

    (1) . .

    . .

    . .

    . .

    (1), (1) ,

    (1), (1) . (1)

    (1) .

    (1) (1)

    . (1

    ) (1) /

    .

    / .

    , , , ,

    .

    (2) . .

    . .

    (2) , (2)

    . (2) /

    . / .

    , ,

    .

    . / .

    (3) . .

  • 5

    . .

    . .

    . .

    . .

    . .

    (3) (3)

    (3) . (3)

    (3) - (3)

    . / /

    , .

    / /

    .

    (4) . .

    . ( ) .

    (4)

    .

    / (4) (4) .

    (5) . .

    . .

    (5), (5) / . (5)

    (5) ,

    / .

    / (4), (4), (5),

    (5)

    .

    (6) . .

    . .

    . .

    (6), (6), (6) /

  • 6

    .

    , ,

    . /

    . (6), (6), (6) , ,

    ,

    .

    / /

    .

    (7) . .

    . .

    (8) . .

    . .

    / / .

    / / . /

    / / /

    .

    / (7), (8) /

    (7), (8) .(

    .) (7) (7)

    .

    /

    / . / /

    / / .

    (9) . [(*) ] .

    ( ) ( )

    . () [(*) ] .

    ( ) ( )

    . [(*) ] .

    . [(*) ] .

    (9), (9) ( ) ,

    / / /

  • 7

    / . (9) -

    , / / (

    - -

    ). (9) (

    ) . (9) (

    ) , / /

    .

    4. -- --

    -- .

    , --

    .

    (1) . 1443 .

    . .

    . .

    . .

    (1) , (1) , (1)

    , (1)

    . --

    . -- (1) 1443, (1) , (1

    )

    .

    (1) (, ) -- , --

    --, -- . (1) (, ) -

    - , (1) -- -- .

    (1) -- ,

    .

    , --

    .

    -- -- -- . -

    - -- .

    -- -- .

  • 8

    (2) . 5 .

    . 5 .

    . ().

    . ().

    (2) (2 ) . (2)

    , (2 ) . (2)

    (2 ) .

    . --

    -- . (2) --

    (2 ) --

    . (2) ,

    (2 )

    . (2 ) (2)

    .

    5. -- --

    -- -- .

    (1) . ().

    . (, -- - - ).

    (1) (1)

    . (1) (1) . -- (1)

    (

    )

    , (1)

    . -- -- --

    --

    . --

    . --

    .

    -- , --

    .

  • 9

    (2) . * .

    . .

    . ( ) .

    (3) . .

    . * .

    . . ( .)

    (2) --

    . (2) -- .

    , .

    (2)

    -- .

    (3), (3)

    . .

    (

    , , )

    , .

    (3) --

    (3) -- .

    6.

    , , .

    (1) . : -, -, -, -, --,

    . : -/-, -/-, --/--,

    . : -(), -(), -()-, -/-, -/-,

    (1) , (1)

    (1) .

    (, ) (,

    ) - - .

    (

    ).

  • 10

    (2) . /, /

    . /, /, /, /(), /()

    . (), (), (), (), ()

    (2)

    , (2)

    . (2 )

    .

    .

    (3) . -, -, -, -, -, -, -, -, -, -,

    . , , , ,

    . , , (), (

    )

    (3) . (3)

    [() ].

    (3 )

    . (3 )

    ,

    . (3 )

    -- --, --, -- .

    . (3) -, -, -, -

    .

    .

    (4) .

    ,

    .

    .

    .

    .

  • 11

    (4)

    ,

    .

    (

    ).

    . (5), (5)

    (6), (6) .

    (5) .

    . .

    (6) . () .

    . .

    , ,

    -, -, -, - -/-(

    - - ), -, -, -, -

    .

    . (7), (7)

    (8), (8) (9), (9) .

    (7) . [ ] .

    . [ ] .

    ,

    ,

    ,

    , ,

    /,

    /,

    , ,

    , ,

    , ,

    / /,

  • 12

    (8) . [ ] .

    . [ ] .

    (9) . [ ] .

    . [ ] .

    7.

    .

    --, - ,

    - -, -/-

    .

    (1) . .

    . ( ).

    . .

    . .

    . ( ).

    (2) . ().

    . ().

    (1), (1), (1) -- (1) , (1) , (1)

    . (1) --

    . (1 ), (1 ) - -

    , -- - -

    . (2), (2) -

    . - .

    8. ()

    , . , ,

    , , .

    ()

    .

    .

  • 13

    .

    (

    , ),

    .

    ,

    .

    9. ()

    . () (

    ) .

    () . , (1)

    .

    (1) . , , , , , , , , , , , , , , , ,

    , ,

    . , , //, //, ,

    . , , , , , , , , ; , ,

    (2) . (), (), (), (), (), (), (), (), (), (), (),

    (), (), (), (), (),

    . (), (), (), (), (), (),

    ([1] ),

    ([1] ).

    (2) , (2) .

    () . (),

    (), () ,

    .

    - ()-

    .

    (3) . , , , , , , , , , , , ,

    . (), (), (), (),

  • 14

    (3) . -

    , , , . ,

    , , , ,

    .

    .

    ([4, 4] ).

    ([4] ),

    .

    (4) . , , , ,

    . (), (), (), ()

    . (), (), (), ()

    10. ()

    , ( []

    ) ()

    . , (1) -, - -, -, -, -, -, -, -, -, -

    , -, -

    .

    .

    (1) . , , , , , , , ,

    . , , , , , , , ,

    , .

    , . (2)

    -, -, -, -, -/-/-, -, -, -, -, -, -

    , -, - ( ).

    (2) . , ,

    . , ,

    . , ,

    . , , ()

  • 15

    . {, }, {, }

    . ,

    . {, }, ,

    . , , ,

    , . , ,

    . , ,

    , .

    11.

    .

    .

    .

    , ,

    .

    .

    .

    .

    .

    .

    .

    12.

    .

    ( )

    . .

    (1) . . ( = )

    . . ( = )

    . . ( = )

  • 16

    (1, ) ,

    , ,

    . (1)

    .

    -- . --

    -- ( )

    -- .

    (2) . .

    . .

    . .

    (2) -, -, -

    ( ) . --

    ( )

    .

    - -

    ( - ), -

    .

    /

    .

    (3) . /, /, /, /, /, /

    . /, /, /, /, /

    (3) - , -

    . (3) - .

    (4) . /(), /()

    . /, /, /(), ()/()

    . , ?

    . (,) ?

    . .

    . .

    . .

  • 17

    (4) , , .

    ,

    , .

    .

    (4 ) , , , , , , .

    (4, ) ,

    ,

    . (4 )

    (4 ) .

    (5) . .

    . .

    . .

    (5) ( ) /

    . /

    , /

    .

    , --

    -- .

    (6) . /*/, /??//

    . /, /

    (6) , --

    , ,

    . -

    .

    --

    . (6) ,

    .

    (6) -- --

    . , (7, )

    . (7, ) ,

  • 18

    . (7 , )

    , .

    (7) . .

    . .

    . ?

    . .

    13.

    .

    (1) . . ( = , = )

    . . ( = , = )

    (1) ,

    . (1)

    , .

    (1) (1) .

    (

    )

    .

    ( )

    .

    (2) . .

    . .

    (3) . .

    . .

    (4) . .

    . .

    (5) . () .

    . () .

    (2), (3), (4), (5)

  • 19

    , , ,

    . (2), (3) (4), (5)

    (2), (3)

    .

    .

    ()

    ()

    (

    ). (2), (3), (4), (5)

    , , ,

    , , , .

    .

    -- --

    .

    .

    (6) . .

    . .

    (6), (6) , , .

    . ,

    .

    14.

    .

    .

    .

    .

    . -/- , -, -/- ,

    -/-, -, -, - .

    (1) . , . ()

  • 20

    . , (). (, )

    . . (, )

    . . (, )

    . . (, )

    . . (, )

    . ? (, )

    . ? (, --, -- )

    . , . (, )

    .

    .

    . -/- -/-

    , .

    (2) . , . ()

    . , . ()

    . , (). ()

    . ? ()

    . , . ()

    .

    , . , ,

    () () . - ,

    -, -(), -(), -, -, -(), -/-

    , - .

    (3) . , . ()

    . , . (, )

    . /. (, )

    . , (). (, )

    . ? . (, --, -- )

    . . (, )

    . (--)? (, )

    . /?? (, )

    . , . ()

  • 21

    .

    ,

    .

    . -, - , -, -/-,

    -/-, -() .

    -() . (4), (4 )

    , .

    (4) . , . (, )

    . , . (, )

    . . / ? // . /

    ? (/, )

    . . / ? (/,

    )

    . , . . (, -

    - )

    . , (--). (,

    . -)

    . . / ? / .

    (//, )

    . . / . / ? / ? /

    . (//, , ,

    )

    . , ,

    .

    . -/- -/-

    , .

    -- -() . (5) -()

    .

    (5) . , (??). ()

    . , (--). ()

    . , ? ()

    . , ? ()

  • 22

    .

    . -() ,

    -, -, -, -, -() .

    (6) . , (*). (, )

    . . (, )

    . , (--). (, )

    . , . (, )

    . , (--)? (,

    )

    . , ? (,

    )

    . , . ()