ÜNİTE 6Boyaların ve Boyama

Yöntemlerinin Tanıtılması

1. GİRİŞ

Mikrobiyoloji laboratuvarlarında mikroorganizmaları tanımlamak için boyama yöntemlerinesıkça başvurulur. Boyama yöntemlerinde tek bir boya kullanıldığı gibi daha sıklıkla birdenfazla boya birbiri ardına eklenerek kullanılır.

Boyama işlemleri genellikle bir lam üzerinde yapılır. Kullanılacak lam, daha önceden eter-alkol karışımı ile iyice temizlenmelidir. Boyama yapılacak örnek, bir lam üzerine ince tabakahalinde yayılır. Bu örnek çeşitli vücut sıvıları ve iltihabi akıntılar olabileceği gibi, kültürde üre-yen bakteriler de olabilir. Boyanacak örneğin, lam üzerine yayılmasını takiben, preparatın,havada kuruması beklenir. Boyama yöntemine başlamadan önce, lam üzerinde hazırlananpreparatın tesbit edilmesi gerekir. Tesbit işleminin amacı, lam üzerindeki materyalin lamayapıştırılmasını ve bulaşıcı olan mikroorganizmaların ölmesini sağlamaktır. Laboratuvar-da, bakteriyolojik preparatların tesbitinde en sık kullanılan yöntem, ısıdır. Isı ile bozulabile-cek ökaryot hücrelerden zengin örnekler ile kan ve doku preparatlarının tesbitlerinde alkol,eter, aseton gibi maddelerden yararlanılır. Tesbit işlemi için preparatın alevden üç kez geçi-rilmesi, %95 alkolde veya eşit miktar alkol-aseton karışımında 10-20 dakika süre ile tutul-ması yeterlidir.

Lam üzerine yayılan örneğin tesbitinde neler kullanılır?

Tesbit işlemindeki amaç nedir?

2. MİKROBİYOLOJİDE KULLANILAN BOYALAR VE BOYAMAYÖNTEMLERİ

2.1. Mikroskobik Preparatların Hazırlanması

Mikroorganizmaların tanımlanması amacıyla hem boyamadan direkt mikroskopta hem deboyanarak incelenmeleri gerekir. Bu yöntemlerle mikroorganizmaların hareket, spor, kap-sül, boyanma varlığı ve şekli gibi özellikleri araştırılır. Bu amaçla kültürlerden veya hastalıkörneklerinden kurallara uygun preparatlar alınarak hazırlanır ve incelenir. İncelemeler çokyönlü olduğundan, hazırlanacak preparatların da inceleme bakımından çeşitli ayrıcalıklarıolmaktadır.

- 85 -

?

?

2.2. Boyanma ve Boyalar

Boyama, mikrobiyolojik tanıda yardımcı bir yöntemdir. Boyanma, kimyasal bir olaydır. Bo-yalar genellikle tuz yapısındadırlar ve pH'larına göre asidik, bazik, nötral olabilirler. Mikrobi-yolojide, daha çok bazik ve nötral boyalar kullanılır. Bazik boyalar, renkli katyon ve renksizanyon içerirler. Bazik boyalara, metilen blue+ chloride– ve kristal viyole (Hexamethyl-p-rosanaline+ chloride–) örnek olarak verilebilir. Bu iki örnek boyanın renkli katyonkısımları, pozitif yüklü metilen mavisi ve rosanaline'dir. Bakteri hücresi, nükleik asitten zen-gin fosfat grupları nedeniyle negatif yüklüdür. Bu nedenle bakteri hücreleri bazik boyalar ileiyi boyanırlar. Asidik boyalar renksiz katyon içerirler ve bakterileri boyamazlar. Zemin boya-mada ya da asit pH'lı ortamlarda kullanılırlar.

Nötral boyalara örnek, Giemsa ve Wright verilebilir. Bu boyalar, özellikle kan ve doku prepa-ratlarının boyanmasında, kanın şekilli elemanları, hücreler ve bazı parazitlerin dahaetraflıca gözlenmelerinde üstündür.

Boyama işlemlerinde tek bir bazik boya kullanılmışsa, basit boyamadan söz edilir. Metilenmavisi, en çok kullanılan basit boyama yöntemidir. Birden fazla bazik boya kullanılarak,çeşitli mikroorganizmalar, farklı renkte boyanırlar. Birleşik boyama yöntemlerine örnek ola-rak Gram ve Aside-Alkole Rezistan Boyama (ARB veya AARB) verilebilir.

Bakteri hücresi boyayı nasıl alır?

Boyalar pH'larına göre kaça ayrılırlar?

Birleşik boyamanın özelliği nedir?

2.3. Gram Boyama Yöntemi

1884 yılında Danimarkalı Bakteriyolog Christian Gram tarafından tarif edilmiştir. Gramboyası ile mor renk alan bakteriler Gram pozitif (+) veya Gram olumlu, kırmızı renkte boya-nan bakteriler ise, Gram negatif (–) ya da Gram olumsuz olarak adlandırılırlar.

Basillerin yaklaşık yarısı, kokların büyük kısmı ve mantarlar, Gram olumludurlar. Spiralşekilli bakteriler ise Gram negatiftirler.

- 86 -

?

?

?

- 87 -

A: Gram (+) bakteri hücre duvar yapısıKalın bir peptidoglikan (= mürein) tabaka taşırlar. Peptidoglikan zincirleri çaprazbağlı bir dev moleküldür. Peptidoglikan tabakaya ve membran glikolipidine bağlıteikoik asit ile polisakkaritler yeralır.

B : Gram (-) bakteri hücre duvar yapısıPeptidoglikan tabaka Gram (+) bakterilere göre çok incedir. Peptidoglikanın dışında,lipoprotein, dış membran, lipopolisakkarit ve periplazmik aralık bulunur.

Şekil 1 : Gram pozitif ve Gram negatif bakteri hücre duvar yapıları görülmektedir.

Gram (+) pozitif veya Gram (–) negatif olsun kristal viyolet boyası ile tüm bakteriler mor ren-ge boyanırlar. Ortama eklenen lugol solusyonu ile Gram (+) bakterilerin oluşturdukları yapı,daha sonra ortama eklenen alkol ile giderilemez. Oysa Gram (–) bakterilerin kristal viyole +lugol karışımları alkol ile giderilebilir. Bir başka deyişle, boya, bakteri hücresinden dışarıyasalınır (dekolorizasyon). Gram (–) negatif bakterilerin, alkolle renkleri gittiğinden, ortamadaha sonra eklenen sulu füksin ile boyanır. Böylece Gram (+) bakteriler mor renkte (kristalviyole rengi), Gram (–) bakteriler kırmızı - pembe renkte (sulu fuksin) boyanırlar. Gram bo-yanma özelliği bakteri duvar yapısı ile ilgilidir. Bakteriye Gram (+) boyanma özelliği verenGram negatif ve Gram pozitif bakteri duvar ince yapıları Şekil 1 de gösterilmektedir.

Gram Boyama Yönteminde Aşağıdaki işlemler Sırasıyla Uygulanır:

Havada kurutulup alevde tesbit edilmiş preparat üzerine,

■ Kristal viyolet damlatılır, 1-2 dakika beklenir. Preparat su ile yıkanır.

■ Lugol damlatılır, 1-2 dakika beklenir. Su ile yıkanır.

■ Alkol ile renksiz sıvı akana kadar renk giderilir. Su ile yıkanır.

■ Sulu füksin damlatılır, 30 saniye beklenir. Su ile yıkanır.

Kurutma kağıdı arasında hafifçe bastırılarak kurutulur. 100'lük büyütmeli objek-tif ile immersiyon yağı damlatılarak incelenir.

Gram olumlu ve olumsuz bakteriler hangi renkte görülür?

Gram olumsuz bakteriler neden mor renkte boyanmazlar?

Gram boyamada dekolorizasyon (renk giderme) hangi madde ile yapılır?

Tüberküloz basili ve benzer özellikteki bakteriler bazik boyalar ile diğer bakteriler gibi kolay-ca boyanmazlar. Bakteri duvar yapısının özelliği nedeniyle bazik boyalar ısıtılarak ve dahauzun süre bekletilerek hücre içine alınabilirler. Boyayı aldıktan sonra, ortama eklenen alkolve asit karışımı ile renkleri giderilemez. Oysa diğer bakterilerin asit + alkol karışımında renk-leri gider ve zemin boyamak için kullanılan boyanın rengini alırlar. Bu nedenle, bazı bakteri-

- 88 -

?

?

?

lerin mikroskobik incelemelerinde asit ve alkole dirençli boyama yöntemlerine başvurulur.Ehrlich Ziehl-Neelsen metodu, ARB yöntemlerinden en sık kullanılanıdır. Tüberküloz, leprabasili, nokardialar ve diğer mikobakteriler ARB ile boyanırlar. Tüberküloz hastalığınıntanımlanmasında, özellikle balgam başta olmak üzere çeşitli vücut ve sıvı örneklerinden,basil aranmasında değerli bir boyama yöntemidir.

ARB Yönteminde aşağıdaki işlemler sırası ile uygulanır :

Havada kurutulup alevde tesbit edilen preparat üzerine :

■ Karbol füksin damlatılır. Kaynatmamaya özen göstererek preparat alttan 2-5 dakika süre ile ısıtılır. Boya azaldığında tekrar damlatılarak eklenir. Kurumamasına özen gösterilir. Su ile yıkanır.

■ Asit alkol karışımı ile renk giderilir. Su ile yıkanır.

■ Metilen mavisi ile 1 dakika boyanır. Su ile yıkanır.

Boyanan preparat üzerine bir damla immersiyon yağı damlatılarak x 100 büyütmeli objektifile mikroskopta incelenir.

Sonuçta asidoresiztan bakteriler, mavi zeminde kırmızı renkte görülürler.

Aside dirençli boyama için Kinyoun ve Fluorochome yöntemleri de kullanılır.

ARB yöntemi ile boyanan bakterilere örnekler veriniz.

Tüberküloz basili ARB yönteminde ne renkte boyanır?

- 89 -

?

?

2.4. Bakteriyolojide Kullanılan Diğer Boyama Yöntemleri

2.4.1. Metilen Mavisi İle Boyama

Bu amaçla en sık Löffler'in metilen mavisi kullanılır. Boyama işlemi için hazırlanan yaymahavada kurutulur ve alevden geçirilerek tesbit edildikten sonra üzeri metilen mavisi ileörtülür. Yayma 30-60 saniye arasında boyayla temas ettirilir. Eğer daha uzun süre temasolursa, bakteriler ile diğer cisimlerin ayırt edilmesi güçleşir. Suyla yıkanıp, havada kurutulanyayma preparat immersiyon objektifi ile incelenir.

2.4.2. Kapsüllerin Boyanmas ı

Kapsül ya boyanarak ya da zemin ve bakteri gövdesinin boyanması sonucunda boyasız birbölge olarak gösterilebilir. Kapsülü, boyanmayan boşluk görünümünde incelemek için, ensık kullanılan boya çin mürekkebidir. Bu mürekkepten temiz bir lam üzerine bir damla konur.İncelenecek örnek veya kültürden aynı miktarda alınarak karıştırılır. İnce yayma yapar gibibir lam yardımı ile yayılır. Yaymada kapsüller, siyah zemin üzerinde renksiz olarakgörülürler. Kapsülün boyanarak incelenmesinde Muir veya benzeri yöntemler kullanılır. Buboyama sonucunda kapsüller mavi, hücreler kırmızı renkte görülürler.

2.4.3. Sporlar ın Boyanmas ı

Modifiye Wirtz yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemle sporlar yeşil, hücreler kırmızı görülür.

Sporlar Gram boyasını almazlar. Sporlar, bakterilerin içerisinde boyanmayan boşluklarşeklinde görülürler. Sporları boyayarak gösterebilmek için Modifiye Wirtz yöntemi kullanıla-bilir.

Ayrıca bakterilerin hücre içi vakuollerini, kirpiklerini, metakromatik cisimciklerini boyamadakullanılan özel yöntemler vardır. Sayılan yöntemler ve diğer birçok boyama işlemlerininamacı direkt mikroskobik incelemelerde mikroorganizmalara ait özel yapıların gösterilebil-mesidir. Bu çalışmalar, tanımsal ve aynı zamanda araştırma amaçlıdır.

2.4.4. Mantar Boyalar ı

Maya ve maya benzeri mantarlar, bakteri boyalarıyla (özellikle Gram yöntemi) kolayca bo-yanabilirler. Küf biçiminde üreyen mantarların tanımlanmasında ise bazı özel boyalar kul-lanılır. Bu boya ve maddeler şunlardır:

- 90 -

■ Laktofenol pamuk mavisi : Laktik asit, fenol, gliserin ve pamuk mavisinin distile su-daki karışımıdır. Hif yapılarının ve sporların daha iyi görülmesini sağlar.

■ KOH : %4-10-30'luk sulandırımları kullanılır. Dokudan hazırlanan direkt preparatlar-da kitin ve mukus dokusunun parçalanmasını sağladığından mantar elemanlarının da-ha kolay bir biçimde açığa çıkmasını sağlar. Özellikle deri, saç ve tırnağın mantar infek-siyonlarının tanımlanmasında kullanılır.

Kapsül ve sporların varlığının gösterilmesinin önemi nedir?

Deri kazıntıları, saç ve tırnak örneklerinin potasyum hidroksit ilekarıştırılmasındaki amaç nedir?

2.4.5. Virus Boyaları

Viruslar ancak elektron mikroskobu ile görülebilecek boyutlardadır. Elektron mikroskobikincelemeler için preparat hazırlanması özel teknikleri ve bu konuda deneyimli personeli ge-rektirir. Virusların üremeleri sonucunda hücre içerisinde oluşturdukları inklüzyon cisimcik-leri ışık mikroskobunda özel boyalarla boyandığında gözlenebilir. Bu amaçla en çok kullanı-lan boyalar Giemsa ve Wright'dir. Kuduz virusunun beyinde oluşturduğu ve Negri cisimciğiolarak anılan yapılar, Seller metodu ile boyanır. Bu boyama ile Negri cisimcikleri parlakvişne renginde, çekirdek maddeleri koyu mavi, sinir hücreleri mavimsi renktedir. Viruslarayrıca hücre kültürlerinde üretilerek, gerek hücrelerde oluşturdukları değişiklikler gerekseoluşturdukları inklüzyon cisimleri çeşitli boyalar kullanılarak incelenebilir.

IIşık mikroskobunda viruslara aitgözlenen oluşumların adı nedir?

Negri cisimciği nedir?

- 91 -

?

Ayrıca daha özel amaçlarla kullanılan boyalar da vardır. Bunlar;

PAS (Periyodik Asit Schiff)Gomori metanamin silver boyasıHematoksilen-eozin boyasıPapanicalou direkt yayma boyası

Sözü edilen bu boyama yöntemleri patoloji dersleriniz içerisinde geçecektir.

?

?

?

2.4.6. Parazit Boyaları

Dışkının parazitolojik açıdan mikroskobik olarak incelenmesi boyalı ve boyasız olarakyapılır. Boyasız preparatların hazırlanmasında serum fizyolojik kullanılır. Ayrıca biyokim-yasal incelemeler için çeşitli boya ya da kimyasal maddelerden yararlanılır.

Serum fizyolojik ile inceleme: Lam üzerine bir damla serum fizyolojik konur. Temiz bir tahtaçöp yardımı ile bir parça dışkı alınarak serum fizyolojik ile karıştırılıp, süspansiyon halinegelmesi sağlanır. Daha sonra üzerine lamel ile kapatılarak ışık mikroskobunun önce 10'luk,daha sonra 40'lık objektifleriyle incelenir. Bu yöntemde boya kullanılmadığından protozo-onların insanlarda hastalık yapan hareketli trofozoit şekillerini görmek mümkün olur.

Boyalı inceleme: Bu amaçla kullanılan başlıca boyalar eozin ve lugol'dür. Bu metodlar iledışkıda parazit yumurtaları, kistleri ve larvalarının ince yapılarının görülmesi mümkündür.

Eozin boyası: Eozinin serum fizyolojik içindeki %0,1'lik sulandırımından bir kaç damla tazedışkı üzerine eklenir. Lamel ile kapatılır. Zemin kırmızı, parazit yumurtaları ise soluk pembeboyanır.

Lugol: Potasyum iyodür ile iyot karışımı olan lugol solusyonu taze dışkı preparatı üzerine 1damla damlatılır ve lamel ile kapatılır. Parazit yumurtaları sarı-kahverengi olarak bo-yanırlar.

Dışkının parazitolojik incelenmesinde santrifüj ve diğer yöntemlerle yoğunlaştırma işlemiyapılarak parazit elemanlarının görülme oranı arttırılabilir.

Taze dışkının serum fizyolojik damlatılarak incelenmesi sırasında hangicanlılar incelenebilir?

Parazit yumurtalarını incelemek için kullanılan madde nedir?

2.4.7. Giemsa Boyama Yöntemi

Kanın şekilli elemanlarının değerlendirilmesinde ve kan parazitlerinin tanısında yararlanı-lan bir boyadır. Giemsa boyamada kullanılacak lamın temizliği önemlidir. Bu amaçla alkol-eter karışımı veya asetondan yararlanılır.

İnce yayma preparat hazırlamak için, hastanın sol elinin yüzük parmağının ucu iyot-alkolkarışımı ile dezenfekte edildikten sonra, steril lanset ile delinir. Parmak daha geriden ya-

- 92 -

?

?

vaşça sıkılarak ilk damlanın dışarı atılması sağlanır. İkinci damla temizlenmiş lamın üzerineve kısa kenarına yakın kısmına değdirilerek alınır. Daha sonra ikinci bir lam veya lamelyardımı ile, birinci lamla arasında 45° açı olacak şekilde kan damlasına doğru yaklaştırılır,kan, lamın kenarına yayıldıktan sonra ileri doğru çekilip ince yayma tamamlanır. İnce yay-mada tüm hücreleri incelemek mümkündür.

Kalın damla preparat hazırlamak için, aynı şeklide parmak ucundan kan alınarak lamüzerine konur. Bu kez diğer lamın sivri ucu kullanılarak 1,5 cm2'lik bir alanı geçmeyecekşekilde karıştırılarak kanın pıhtılaşmadan kuruması sağlanır. Bu durumda eritrositler par-çalanarak parazitler açığa çıkacak, az bir alana daha yoğun parazit düşmesi sağlanacaktır.

- 93 -

Şekil 2 : İnce yayma preparatının hazırlanışı0 Üstteki lam önce küçük ok çizgisinde itilir,daha sonra büyük ok istikametinde çekilir. İşlemler 1° - 2° - 3° sırasına göre tamamlanır.

Şekil 3 : A-Kalın damla preparatın hazırlanışı B-Kalın damla ve ince yayma aynı lamda birhasta için hazırlanmıştır.

Bir hastadan alınan kan örneğinin aynı lam üzerinde hem ince yayma hemde kalın damlapreparatın yapılmasında pratik açıdan yarar vardır.

Giemsa boyası 15 ml. daha önceden hazırlanmış stok Giemsa solusyonuna 35 ml. fosfattamponu karıştırılarak taze olarak hazırlanır.

Giemsa boyama yönteminde aşağıdaki işlemler sırasıyla yapılır.

■ İnce yayma preparat metil alkol ile 3 dakika tespit edilir. Kalın damla içintespit işlemi uygulanmaz.

■ Daha sonra preparat Giemsa boyasına daldırılarak 30 dakika bekletilir.

■ Fosfat tamponuna batırılarak yıkanır.

■ Havada kurutulur.

Giemsa boyası kullanılarak kanda aranan başlıca parazitler; sıtma, kala-azar, filiari-azis etkenleridir. Sıtma hastalığı etkenleri plazmodyum'lardır. Plazmodyumlarinsanlara sivrisineklerle bulaşır. Parazitler öncelikle karaciğer hücrelerine dahasonra eritrositler içine yerleşirler. Eritrositler içerisinde başlangıçta tipik taşlıyüzük görünümleri vardır. Yüzüğün taşlı kısmını çekirdek oluşturur ve pembekırmızı renktedir. Sitoplazma, yüzüğün halkasına benzer ve mavi renktedir.Sıtma parazitlerine ait diğer elemanlar bu yöntemle incelenirler ve etkenin tanı-mlanması gerçekleştirilir.

- 94 -

Şekil 4 : İnce yayma preparatta sıtma plazmodyumlarının görülmesi (A-Nukleus B- Sitoplazma)

Kalın damla preparatta neden eritrosit görülmez?

İnce yayma preparat ne ile tesbit edilir?

Sıtma hastalığının tanısında neden ince yayma ve kalın damla inceleme-

ye gerek vardır?

3. MİKROORGANİZMALARIN HAREKETLERİNİN İNCELENMESİ

Mikroorganizmalar gerçek aktif hareketleri yanında, bulundukları yerde titreşim tarzındamoleküler hareket de yaparlar. Bu harekete ilk kez Brown tarafından gösterilmesi nedeniyleBrownian hareket denir. Bazen de lam lamel arası incelemelerde sıvı içinde kayma ve ak-malar görülebilir. Tüm bu gibi özellikler inceleme sırasında dikkat ve deneyimli olmayı ge-rektirir. Hareket muayenesinde en çok kullanılan yöntemler aşağıda verilmiştir.

3.1. Lam-lamel Arası MuayeneHareket yönünden incelenecek mikroorganizmanın uygun koşullarda taze saf kültürü yapıl-malıdır . Kültürden bir öze dolusu bakteri alınarak temiz bir lam üzerine konur. Üzerine temizbir lamel kapıtılarak karanlık saha veya normal ışık mikroskobunda inceleme yapılır. Ayrıcakatı besiyerinden alınan koloniler serum fizyolojik ile karıştırılarak da lam lamel arası hare-ket muayenesi yapılabilir.

Mikroskopta hareket muayenesi yapılırken dikkat edilecek konular aşağıda özetle veril-mektedir.

■ Mikroskop düzgün bir masa üzerinde olmalıdır.

■ Lam üzerinde homojen bir süspansiyon bulunmalıdır.

■ Hareket için etüvden çıkarılan kültürden hemen preparat yapılıp incelenmelidir.

■ Lam soğuk olmamalı, oda ısısında olmalıdır.

■ Lam üzerindeki kültür sıvısında bir akma hareketi varsa, bu duruncaya kadar incele-me yapılmamalıdır.

■ İnceleme sırasında masa hiç bir şekilde sallanmamalıdır.

- 95 -

??

?

3.2. Asılı Damla Yöntemi

Bu yöntemde inceleme yapabilmek için özel lamlara gereksinim vardır. Taze sıvı kültürdenbir damla alınarak lamel üzerine konur. Daha sonra lamel tersine döndürülerek lamın çukurkısmı veya silindir halkanın üzerine kapatılır. Damla boşlukta sarkar bir duruma getirilir. La-melin kenarları sıvı parafin veya oje ile kapatılıp mikroskobik inceleme yapılır. Katı basiye-rinde üretilmiş mikroplardan da hareket muayenesi yapılabilir.

3.3. Yarı Katı Besiyerinde İnceleme

Yarı katı ortamlarda hareket muayenesi zaman alıcı olup, sonucu kesin olarak belirtmek deoldukça zordur. Bu nedenlerden dolayı daha az tercih ediilir. Hareket muayenesi iste-nen mikroorganizmanın, tek koloniden oluşan taze ve saf sıvı kültürü hazırlanır. Bu kültüredaldırılan steril iğne, 10 cm. yüksekliğindeki berrak yarı katı ortama dibe kadar daldırılır veçıkarılır. Daha sonra besiyeri 24- 48 saat 07°C de inkubasyonu takiben sonuçlar gözle de-ğerlendirilir. Besiyerinin yüzeyinde inokulasyon çizgisi boyunca üreme var, sağa veya soladoğru bir dallanma yoksa, mikroorganizma hareketsizdir. Eğer inokulasyon çizgisinden et-rafa agarın içine doğru bir yayılma ve dallanma gözlenirse, mikrop hareketlidir.

3.4. Kirpik (=flagel) Yapılarının Gösterilmesi

Flagelli bakteriler hareketlidir. Flagel yapılarının gösterilmesi için Leifson boyama tekniğikullanılır. Flagel yapılar, rutinde kullanılmamasına karşın elektron mikroskop incelemele-rinde de gösterilebilir.

Bakterilerin hareketlilikleri nasıl gösterilir?

Yarı katı besiyerinde hareket varlığı nasıl saptanır?

Mikroorganizmaların dokulardaki, çeşitli vücut sıvı ve akıntılarındaki veya besiyerlerindeüretilmiş şekillerinin mikroskobik özelliklerinin belirlenmesi için boyama yöntemlerinebaşvurulur. Hazırlanan yayma preparatlara, alınan örneğe ve muhtemel etkene yönelik bo-

- 96 -

?

?

Özet

yama yöntemleri uygulanır. Bakteriyolojide en çok kullanılan boyama Gram tarafından tarifedilen ve adının verildiği bir yöntemdir. Bakteriler bu boyamaya dayanarak Gram olumlu veGram olumsuz olarak tanımlanırlar. Aynı zamanda mikroskobik görünümleri belirlenir.

Tüberküloz basili için asidorezistan boyama yöntemleri uygulanır. Mantarlar, viruslarıninklüzyon cisimcikleri, hücre kültürlerinde üremiş şekilleri, parazitlerin yumurta, kist ve tro-fozoit şekilleri ile kan ve dokudan hazırlanan preparatların özel boyama yöntemleri vardır.

Bu ünitede, ışık mikroskobundan yararlanarak, birkaç boya ya da çözelti yardımı ile lam, la-mel kullanarak boyalı veya boyasız birçok mikroorganizma veya hücre incelenebileceğiniöğrendiniz. Olanakları kısıtlı bir laboratuvarda bile edindiğiniz bilgileri kullanabilirsiniz.

SözlükNegri cisimciği : Kuduz hastalığında beyinde (ammon boynuzu) oluşan intrasitoplazmik

oluşumlar.

Genç trofozoit : Plazmodyumların genç halka şekilleridir. Genellikle taşlı yüzük şeklindegörülürler.

Şizont : Olgun trofozoitlerin şizogonik çoğalma gösterdikleri form.

Gametosit : Cinsiyet hücrelerinin ana şekilleridir. Dağınık pigment taşırlar.

Kala-azar : Leishmania donovaninin etken olduğu tatarcıklarla bulaşan karaciğer dalakbüyümesi ile seyreden bir hastalıktır.

Filariazis : Kanda ve lenf bezlerinde etkenin yerleştiği, sivrisinekler aracılığı ile bulaşan birhelmint hastalığıdır.

Peptidoglikan : Gram (+) bakterilerde kalın, Gram (-) lerde ince olarak duvarda yer alankompleks bir polimerdir.

Teikoik asit : Yalnızca Gram (+) bakterilerde biri hücre duvarında diğeri membranda yeralan suda çözünür polimerlerdir.