អភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា · 3 ទស្សនាវដ្តីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឆ្នាំទី២២ េលខ៣ ែខកញ្ញា

1

ទសសនាវដតអភវឌឍនកមពជា ឆនាទ២២ េលខ៣ ខកញញា ឆនា២០១៨

សមតថភាពបនសារបសសតដើមបពងងភាពធននងការបបលអាកាសធាតនៅតាមមលដឋានកនងតបនកសអកឡសទាងបននៅកមពជា........................................................១

បសទធភាពនសហគមនពឈើសមបការអភរកសពឈើនៅកមពជា.....................................................១០

តាមដនសដឋកចច សថានភាពកបទស......................១៦តាមដនសដឋកចច សថានភាពកនងបទស........................១៨ពតមានថមៗពវទយាសថានCDRI.........................................២៤

មាតកា

ឯកសរបោះពមពផសាយរបស

វទយាសថានបណតះបណតាលនងសវជវដើមបអភវឌឍនកមពជាទសសនាវដតអភវឌឍនកមពជា

ខកញញា២០១៨ តមល១.៥០០៛ឆនាទ២២លខ៣

ISSN 1560-7615 / ISBN 978-99950-52-06-5

អតថបទនះរៀបរៀងដោយ នង មននទ ជាអនកសវជវ នងជាអនកដកនាគមងឆង មាារង ជាជនយការសវជវ នង សន ពស ជាជនយការសវជវនៅផនកបរសថាននវទយាសថានCDRI។សមយោងអតថបទនះថា៖Nong Monin, Chhaing Marong and Sorn Pisey. 2019. “Women’s Adaptive Capacity for Local Climate Resilience across Cambodia’s Four Agroecological Zones.” Cambodia Development Review 22 (3): 1–10។ ភនពញវទយាសថានCDRI។

សមតថភាពបនសារបសសតដើមបពងងភាពធននងការបបលអាកាសធាតនៅតាមមលដឋានកនង

តបនកសអកឡសទាងបននៅកមពជាសចកតផតើម

កមពជាសថតកនងចណោមបទសទាង ៣ នៅអាស នងបទសទាង ១០ កនងពភពលោកដលងាយរងគះដោយសរការបបលអាកាសធាតខលាងជាងគ (UNDP 2013 and Kreft et al.2013)។ សថានភាពនះ បងកឡើងដោយសរកងវះសមតថភាពផនកហរញញវតថបចចកទសនងសមតថភាពសថាបន សមបពងងភាពធននងការបបលអាកាសធាត។ បជាជនភាគចើននៅពងផអកលើវសយងាយរងឥទធពល ពការបបលអាកាសធាត(ឧ.ការនសទកសកមម)នងនៅខវះខតការយលដងព ការបបលអាកាសធាត។ ការដកបញចលការបនសានងការបបលអាកាសធាត ទៅកនងផនការរយៈពលវងមានការយតយាវ (UNDP2013)។ ផលបះពាលនការបបលអាកាសធាត នងធវើឲយសមគសមាញកានតខលាង ដលការអភវឌឍបទសកមពជា (Solar2010)។ ការគនគរនានាបងាហាញថា កមពជានងមាន កដៅកានតខលាង ទកជនន នងការរាងសងតកានតញកញាបនងធងនធងរខយលពយះកានតសហាវ នងការបបលកនងរដវកាលធាលាកភលៀង(MOEandUNDP2011)។ឥទធពលដោយផទាលទាងនះអាចបងកផលបះពាលជាបយោល ដចជា ការខសតទក ការខចខតផលដណទកជននជនលចតបនទនាបជងឆលងដលមនសសនងសតវផសងៗ។

ចណះដង នងពតមានពការបបលអាកាសធាត នងការឆលើយតបទៅនងការបនសានៅកមពជា ជាទទៅនៅមានការខវះខត(Va 2015)។ ពតមានផនកវទយាសសត នងបចចកវទយា តងត

សមគសមាញ ដចនះសធារណជនជាទទៅ តងពបាកយល។ចណះដងរបសបជាជននៅតាមមលដឋានសតព ការបបលកនងបរសថាន តាមរយៈបទពសោធនកនងមលដឋានផទាល អាចលើកកមពសបាន តាមកមមវធបណតះបណតាល។ ឧបសគគផសងទៀតគ ការបងចកថវកាមនបានគបគននៅថានាកកមជាត នងកងវះទនននយកមតមលដឋាននងវធបើបសវា ដោយសរពទានមានមដលខនាតតច សមបសកសាពអាកាសធាត (Sam andOuch2014)។

អនកចលរមកនងការពភាកសាតាមកមសនលជយផតលគនតលើពរបៀបកសងសមតថភាពបនសានងភាពធនរបសខលនទៅនងការបបលអាកាសធាត។ពះវហារកកកដ២០១៨

2

ទសសនាវដតអភវឌឍនកមពជា ឆនាទ២២ េលខ៣ ែខកញញា ឆនា២០១៨

ការបបលអាកាសធាតបះពាលដលសតខលាងបផត។សតជាអនកថទាគសរចមបងគ នងទទលរាាបរងការងារកនងផទះ ដចជាធវើយាងណឲយមានអាហារ ទក នងអសគបគន ដចនះហើយការបបលអាកាសធាតធវើឲយជវតបចាថងរបសគាត កានតលបាក (UN Women 2009)។ សតនៅជនបទតងលបាកខលាងជាងគ ពះ តវពងផអកលើវសយងាយរងការបះពាលពអាកាសធាតជាពសសកសកមមការនសទការចញចមសតវនងអាសយផលពឈើ (NCCC 2013)។ បនតសតនៅជនបទដលតណងឲយ ៤៧% នកមាលាងពលកមមសរបផនកកសកមមនៅឆនា២០១៤បានទទលពតមានតចតចពភាពងាយរងគះរបសខលននងការបបលអាកាសធាតហើយរតតមនបានដងណសទៀតព ការតៀមរៀបចដលគាតអាចធវើបាន ដើមបការពារជវភាពទបទលនងហានភយធៗ(NIS2015)។

ចបាសហើយ មានសតចលរមកានតចើនកនងការដកនា នងការសមចចតតនៅថានាកមលដឋាន នងថានាកឃ វាពតជាសខនខលាងណស ដើមបពងងភាពធនយរអងវងរបសសហគមនដលងាយរងគះនង ការបបលអាកាសធាត។ បនតលកខណៈសមើភាពរបសសតដើមបចលរមកនង នយោបាយ នងទទលបានពតមាន ការអបរ នងជនយហរញញវតថ ដលជយឲយសតអាចគបគងហានភយជាបទាកទងនងអាកាសធាតនោះ វានៅមានកមត ដោយសរកងវះយនតការជាកលាក សមបសមលឲយសតបានចលរមកនងការអភវឌឍ នងទទលបានធនធានដោយសមើភាព(Nang et al. 2014)។ សតមនមានអនកតណងគបគនដើមបចលរមពញលញកនងកចចការសធាណៈ នងនយោបាយនងលើកឲយគដងពកតបារមភ នងជយដោះសយបញហារបសខលន។ កងវះពលវលា នងទកនលងសមសប កកាតបនថយការចលរមរបសសតកនងការធវើផនការ ការកណតយទធសសត នងគោលនយោបាយអភវឌឍនសហគមនដរ។ ដចនះថវបើអនកតណងរបសសតបានកើនឡើងជាបណតើរៗកត បនត បរសនៅតគបដណតបលើសចកតសមចចតត នងកតោបកាតោបតនាទដកនាដដល(Moul2013)។

អតថបទនះ ផអកលើគមងសវជវមយ មានរយៈពល២ឆនា ដលទទលបានជនយគាទព មលនធបជាធបតយយនអងគការសហបជាជាត(UNDEF)ដើមបវាយតមលលើការយលដងរបសសត នៅតាមមលដឋានពការបបលអាកាសធាត នងសមតថភាពរបសគាត ដើមបទបទលនង ផលបះពាលរបសវា(Nong,ChhaingandSornforthcoming)។ការសកសាសវជវនះមានគោលដៅកណតពបញហានានា ដលសតតវជបបទះកនងការបនសាខលនទៅនង ការបបលអាកាសធាតនៅតាមជនបទនងឧបសគគផសងៗ ដលកាតបនថយលទធភាពរបសគាតកនងការទទលបានពតមានអាចទកចតតបានសតពការបបលអាកាសធាតនងវធានការបនសាទាងឡាយ។

កបខណឌធវើវភាគការសកសានះធវើឡើងសបតាមកបខណឌសមប ការវភាគ

ពសមតថភាពរបសសត កនងការកាតបនថយផលបះពាលនការបបលអាកាសធាត នងការបនសាខលន ដលបងកើតឡើងដោយBehrman, Bryan and Goh (2014) នង ការវភាគពសមតថភាពបនសាថានាកមលដឋាន (local adaptive capacity:LAC)ដលបងកើតឡើងដោយJones(2011)។កបខណឌLACដចមានចះកនង របភាព១ បងាហាញនវ ការងាកចញពការផតោតទាងសងទៅលើទពយឬមលធនសមបទទងជវភាព(ធនធានមនសស ធនធានធមមជាត ធនធានរបវនត នងហរញញវតថ) ដើមបគតបញចលផងដរនវ សមតថភាពនៅកមតមលដឋាន តាមរយៈការយកចតតទកដកជមញសមតថភាពបនសាកនងមលដឋាន ឲយបានកានតបសើរឡើង។តាមពាកយពចនផទាលរបសJones(2011,2)កបខណឌនះពយាយមទទលសគាលនវ"ទងវើរបសសហគមនដលជយឲយសហគមនអាចបនសាខលន ដចជា ការលើកកមពសនវានវតតនការជរញអភបាលកចចអាចបតបនបាននងមានគតគរទៅដលអនាគតនងការកណតឡើងវញនវបបបទអាកបបករយនងសថាបននានា"ថាជាយទធសសតទបទលដសខនៗបផត។

វធសាសតសវជវ

ការសកសានះ បើទាងវធសសតសវជវបបបរមាណវសយនងបបគណវសយដោយមានការធវើអងកតពចណះដងឥរយបថ នងការអនវតត (KAP) តាមគសរ ពាកពនធនងការបបលអាកាសធាត នៅខវចឆកា ២០១៧។ អងកតនះបានអនវតតលើ មគសរ ឬអនកសមចចតតចមបងជាមនសសពញវយ១ (សត៣១២នាក, បរស៨៩នាក)កនង៤០១គសរកនង៤៣ភមកនង១០ឃកនង៤ខតតមានបាតដបងពះវហារពវងនងកពតដលតណងឲយតបនខសៗគានា គមាន តបនទនលសបខពងរាបនងភន វាលទនាប នងឆនរសមទ ហើយខតតទាងនោះគតងចាតទកថាជា ខតតងាយរងគះជាងគនងការបបលអាកាសធាត។ ពតមានកបមលយកផងដរព ១៩សមាភាសនជាមយអនកផតលពតមានគនលះ (KIIs)ដលរមមានសតកនងមលដឋានអាជាញាធរមលដឋាន មនតនមនទរជនាញខតត នងតណងអងគការមនមនរដឋាភបាល(NGOs)នងព១៦ការពភាកសាតាមកមសនល(FDGs)ពោលគ កនងខតតនមយៗមាន២ FDGsសមបសតនង២FDGsសមបបរស។KIIsនងFDGsទាងនះបានធវើឡើងកនងខមថនា២០១៨។

១ ជនពញវយជាមនសសមានអាយចាបព១៦ឆនាឡើងទៅ។

3


តារាង១៖អនកឆលើយសមាភាសនបងចកតាមកមអាយ(%)

អនកឆលើយសមាភាសន 16–24 25–39 40–54 55+ Average

សត (n=312) 6.09 30.77 33.01 30.13 45.17

បរស (n=89) 1.12 25.84 39.33 33.71 45.55

សរប (n=401) 4.99 29.68 34.41 30.92 46.81

បភព៖អងកតKAPខវចឆកា២០១៧

របភាព១៖កបខណឌវភាគនការសកសា

សញញានការបបលអាកាសធាត

បរបទនភាពងាយរងគះ

កបខណឌនការបនសាកបខណឌសមតថភាពបនសាថានាកមលដនាន

ការវាយតមលពសមតថភាពបនសារបសសតនៅថានាកមលដឋាន

• បជាសសត

• បរបទសងគម-វបបធម

• រចនាសមពនធសងគម

• របៀបរបបផនកសថាបន

• ការរពងទកសទធទទលបាននងយទធសសត

ទទងជវភាព

• ទពយនងមលធន

• របៀបរបបផនកសថាបន

• ការចករលកចណះដង

នងពតមានវទយាសសត

• នវានវតតន

• ការសមចចតត

លទធផលជាសខមាលភាព

កបខណឌនការបនសា

(បគគលគសរកម)

តអងគនងធនធាន

សទធអណចសមចអារកាត

លកខណៈសគាល

របសអនកបើបស

ពតមាននង

បចចកវទយា

របៀបរបបសថាបនលកខណៈសគាល

ផនកជវរបវនត

បភព៖Behrman,BryanandGoh2014;Jones2011

4


លទធផលរកឃើញលកខណៈសគាលនអនកឆលើយសមាភាសនកនងអងកត

អនកសវជវបានបងចកអនកឆលើយសមាភាសនជា ៤កម ដចមានចះកនង តារាង១ ។ អនកឆលើយសមាភាសនមយភាគធជាងគសថតកនងកមអាយ ៤០-៥៤ឆនា។ អនកឆលើយសមាភាសនជាសត នងជាបរស មានអាយជាមធយមមនខសគានាចើនទ។ របភាព២បងាហាញថា អនកឆលើយសមាភាសន ជាសតមានមខរបរចមបងជាអនកធវើស(៨១%)។

សមបកមតអបរ ការសកសានះបានបើបភទសតងដ ៣គមាន កមតទាប (មនបានទៅរៀន ឬរៀនថានាកបឋមសកសា),កមតមធយម (អនវទយាលយ វទយាលយ ឬការបណតះបណតាលជនាញជាមលដឋាន)នងកមតខពស(រៀនដលសកលវទយាលយឬមានការបណតះបណតាលជនាញឯកទស)។២ របភាព៣បងាហាញថាកនង៣ខតត(កពពះវហារ)អនកឆលើយសមាភាសនជាសតមានចើនជាងជាបរស នងមានការអបរកមតទាប បនតអនកឆលើយសមាភាសនជាបរសដលមានការអបរកមតមធយម គមានចើនជាងអនកឆលើយសមាភាសនជាសតវញ។ នៅខតតពះវហារ គាមានអនកឆលើយសមាភាសនជាបរសណមានាក ដលមានការអបរដលកមតមធយមឬកមតខពស ហើយនៅខតតកពត គាមានអនកឆលើយសមាភាសនណមានាកដលមានការអបរកមតខពស។

ការធាលាបជបគះផនកអាកាសធាតអនកឆលើយសមាភាសនកនងខតតទាង៤ ធាលាបរងឥទធពលន

គះធមមជាតខសៗគានា ពោលគ អនកនៅខតតកពត នងពវងធាលាបរងគះភាគចើនដោយទកជនន រឯអនកនៅខតតពះវហារធាលាបជបចើននងការរាងសងត។ ការរាងសងត នងទកជននជាគះញកញាប នងធងនធងរជាងគ ដលបជាជនមលដឋានតវទបទល បនាទាបមកគ ខយលពយះ សតណហាភាពកតោ នងការបបលរដវកាល។

ចណះដងពការបបលអាកាសធាតអតថនយមលហតនងឥទធពលរបសវាការយលដងពអតថនយនការបបលអាកាសធាត

លទធផលអងកត KAP ចះកនង របភាព៥ បងាហាញថា អនកឆលើយសមាភាសនជាសត(៧១%)នងជាបរស(៧០%)ធាលាបបានដងបានឮសមើៗគានាពបយោគ "ការបបលអាកាសធាត" ។ មយាាងទៀតកនងចណោមអនកឆលើយសមាភាសន មានបមាណពាកកណតាលមនដលឮបយោគ "ការឡើងកដៅផនដ" ទ ហើយមានតសត ២៥% នងបរស ៣៩% បណោណោះដលធាលាបឮ។ អនកឆលើយ

សមាភាសនមយភាគតចនៅសពចសពល ឬគាមានយោបលសតពពាកយវទយាសសតទាងនះទ។

ការធវើសមាភាសន (KII) ជាមយអនកផតលពតមានគនលះមានាកកនងគណៈកមាមាធការគបគងគះមហនតរាយ (DRMC) នៅខតតកពត បានបញជាកគាទដលលទធផលអងកតកនងការសកសានះ។តាមសដអនកផតលពតមាននោះបជាជនកនងមលដឋានទាងសទាងបស មនមនសទធតយលដងទាងអសគានាថា ការបបលអាកាសធាតមាននយយាងណនោះទ។បជាជនបមាណ៥០%កនងឃគាត បានដងព បញហាបបលអាកាសធាត ដចជា ការបបលកនងរដវកាលដដះនងកនងលនាភលៀងធាលាកជាដើម។

ខញគតថា បជាជនកនងភមខញ យលដងចើនពបបបទដលការបបលអាកាសធាត បះពាលដលជវភាពរបសគាត ជាពសស តាងពយើងបានផតលពតមានផសងៗដលគាតតាមរយៈ វគគបណតះបណតាល បណណនងកនសៀវភៅផសពវផសាយ ដើមបបផសចណបអារមមណពផលបះពាល នងការបនសានងការបបលអាកាសធាត។កមតយលដងពការបបលអាកាសធាត បបលខសគានាពតបនមយទៅតបនមយ។ឧទាហរណ៥០%នបជាជនរសនៅកនងតបនមានអនតរាគមនពគមង មានការយលដងសពវគបពបញហាបបលអាកាសធាត។

បរសតណងDRMCមានាកខសហា២០១៨

ដចនះគាមានអវគរភាញាកផអើលទដលមានបជាជនតចតចបើបយោគការបបលអាកាសធាត នងការឡើងកដៅផនដ។ផទយទៅវញ ពកគាតមាននយយពធាតអាកាសធងនធងរ ដចជាតជាកពកកតោពក,ភលៀងធាលាកចើនពកឬតចពកឬខលាងពក,រាងយរពក នងពយះកានតខលាង គ ដចបគគលក NGO ២នាកបានលើកឡើងថា៖

…នៅពលនយយ [ជាមយបជាជនមលដឋាន] អពការបបលអាកាសធាត ខញតងចាបនយយពមខសញញាគះថានាកអាកាសធាតនៅកនងភមគាតដចជាសតណហាភាពធាតកតោ ឬតជាក ភលៀងចើនពក ឬបញហាធាតអាកាសផសងទៀតដើមបឲយគាតអាចយល[ពអវដលខញនយយ]។បនាទាបមកទើបខញពនយលពមលហត នងឥទធពលនការបបលអាកាសធាត។ខញតងបើតពាកយឬឃលាសមញញៗដើមបបសយទាកទងជាមយគាត។ តាមបទពសោធនខញយវជនតងមានការយលដងពការបបលអកាសធាតចើនជាងមនសសចាស ពពះយវជនកដងវាបានតាមរយៈបណតាញសងគមដរ។

សតតណងNGOកនងមលដឋានមានាកខសហា២០១៨

២ បភទសតងដទាងនះ ផអកលើ ចណតថានាកតាមសតងដអនតរជាតនការអបរ របស UNESCO (1999) ។ កនងចណតថានាកនះ គយកមកគតតការសកសាអបរ នងការបណតះបណតាល ដលបានចបសពវគបបណោណោះ។ រឯអនកមានការសកសាអបរនងការបណតះបណតាលមនទានចបគដកបញចលទៅកនងកមតសកសាទាបបនាទាបនោះ។

5


របភាព២៖មខរបរចមបងរបសអនកឆលើយសមាភាសនជាសត(%)

បភព៖អងកតKAPវចឆកា២០១៧

ធវើស

លកគឿងទស

ផសងទៀត

មផទះ

ដដណសមបលក

សឈនលធវើកសកមម

នសទទកសប

កមមកររោងចក

6%

4%3%

2% 2% 1% 1%

81%

របភាព៤៖ការកើតមានគះមហនតរាយគតតាមខតត(%)

ការបបលរដវកាល

ខយលពយះ

ភលៀងធាលាកមនទៀងទាត

ការរាងសងត

ជងសតវ

សតណហាភាពឡើងកតោ

ទកជនន


ការបបលរដវកាល


ខយលពយះ


ទកជនន


ជងមនសស

ជងសតវ

ខយលពយះ

ទកជនន


ជងសតវ

ភលើងឆះព


ផគររនទះ

ខយលពយះ

ទកជនន


បាតដ

បង

កពត

ពះវហា

រ

ព

វង

- 5 10 15 20 25 30 35


របភាព៣៖កមតអបររបសអនកឆលើយសមាភាសន(%)បងចកតាមភទ


ទាប

មធយម ខពស

ទាប


ទាប


ទាប


100

80

60

40

20

0

សតបរស

បាតដបង កពត ពះវហារ ពវង

6


មានអនកភមខលះដរដលយលនយពាកយ ការបបលអាកាសធាត តាមដណើរវាធាលាបបះពាលដលជវភាពរបសគា តកនងពលកនលងមក។ បនតពកគាតភាគចើនគតថាបញហានះវាកើតមានតាមធមមជាត មនមនផសចញពការបបលអាកាសធាតនោះទ ហើយរតតមនបានភាជាបវាទៅនងសកមមភាពមនសសថមទៀត។ តាមបទពសោធនរបសគាត ភលៀងធាលាកខលាង នងរដវរាងសងតអសបនាលាយយរខ បានកើតមានកានតញកញាប ហើយរដវកាលដដះបានបបលយាងលឿន។

បរសតណងNGOកនងមលដឋានមានាកខសហា២០១៨

ការយលដងពមលហតនងឥទធពលនការបបលអាកាសធាតអនកឆលើយសមាភាសនជតពាកកណតាល បានភាជាបមលហតន

គះធមមជាតទៅនង ផលបះពាលនការកាបឈើខសចបាបនង

គាមានចរភាពធវើឲយរចរលនងបាតបងពឈើដលគដងថានាឲយរអាករអលដលលនាធាតអាកាសធមមជាត បបលសថានភាពមកអាកាសធាត រាងសទះមខងារបពនធអកឡស នងបងកើនការបបលធាតអាកាស។អនកឆលើយសមាភាសនជាសត១៣%បានទទលសគាលថា គះធមមជាតផសចញព ដណើការនធមមជាតហើយមយចននតចបានដកកហសលើសកមមភាពមនសស ដចជាការដតសរាមអសនងបងឥនធនៈ,ការសងសងអគារចើនពកនងកណើនបជាជន។

អនកឆលើយសមាភាសនទាងសតនងបរសនយយថា គាតបារមភពបញហាសខភាពជាបទាកទងអាកាសធាតដោយគតថាការបបលអាកាសធាតវាបងកបញហាដលកសកមមធវើឲយពបាកដសវនងដណផសងទៀត នងនាឲយខសតទក។គាតកដងពឥទធពលបយោលខលះដចជា ការបាតបងពឈើ របាយមនសមើគានានវផលបះពាលនគះធមមជាតមានជាអាទការរាងសងតយរខសតណហាភាពកតោខលាងការថយចះផលតភាពកសកមមនងហានភយនការធាលាកខលនក។

របភាព៥៖អនកឆលើយសមាភាសនធាលាបបានឮបយោគការបបលអាកាសធាតឬការឡើងកដៅសកល(%)គតតាមភទ

ការបបលអាកាសធាត

បរស សត បរស សត

ការឡើងកដៅផនដ

ធាលាបឮ មនធាលាបឮ មនដង ធាលាបឮ មនធាលាបឮ មនដង

80

60

40

20

0

80

50

40

30

20

10

-


របភាព៧៖មនសសដលអនកឆលើយសមាភាសនបានពភាកសាជាមយពបញហាបបលអាកាសធាត(%)គតតាមភទ

បរសសត 0 5 10 15 20 25 30

អនកផសងមតតភកតអនកផសារ

ឪពកមាតោយកនៗមភម

អនកជតខងបត/បពនធ

សមាជកឯទៀតកនងគសរ


របភាព៦៖ការពភាកសាពបញហាបបលអាកាសធាត(%)គតតាមភទ

បរស សតមានការពភាកសា គាមានការពភាកសា គាមានយោបល

70

60

50

40

30

20

10

0

បភព៖អងកតKAPឆនា២០១៧

7


តាមបទពសោធនខញ កនងការធចើការជាមយសហគមនមលដឋានបជាជនមនសវដងចបាសទថាពាកយការបបលអាកាសធាតមាននយយាងដចមតច ហើយកមនមានចើននាកដរដលធាលាបឮពាកយនះ។ គាតមនដលខវលឬគតថាគះនះផសមកពណឡើយពោលគ បើសនកតោសអះ គាតបើកងាហារអគគសនទៅបានហើយ។ ពតមានទាងអសសតព បញហាទាកទងនងការបបលអាកាសធាតតវតជយដោះសយតមវការរបសបជាជនផង ជាពសសនៅកមតសហគមន។

សតតណងNGOកនងមលដឋានមានាកឆនា២០១៨

បភពចណះដងពការបបលអាកាសធាតអងកតKAPបងាហាញថាបរស៤៥%នងសត៤៦%បានរៀន

ចះពរបៀបទបទលនងការបបលធាតអាកាស តាមរយៈ ការអនវតតបចាថងរបសគាត នងរបសអនកជតខងគាត។ របភាព៦ នង ៧ បងាហាញថា ៦៨% នអនកឆលើយសមាភាសនជាសតដលអះអាងថា បានដងពការបបលអាកាសធាត ធាលាបបានពភាកសាពបញហានះជាមយកមគសរ បត អនកជតខង នងអាជាញាធរមលដឋាន ដចជា មភម នងមឃ ជាដើម នងមាន ២៦%មនដលពភាកសាពបញហានះទ។អនកឆលើយសមាភាសនកបានទទលចណះដង "ពក" បនតចដរ ដចជា តាមរយៈ សកាខាសលាបណតះបណតាលពការបបលអាកសសធាតជាដើម។ឧទាហរណ

មានតអនកឆលើយសមាភាសនជាបរស ២២% នងជាសត ២៦%បណោណោះ ដលធាលាបចលរម កនងការបណតះបណតាលដណើការដោយNGOsកនងមលដឋាន។

យទធសសតបនសានងការបបលអាកាសធាតគនតផតចផតើមបនសានងការបបលអាកាសធាត អាចតាម

ផនការ ឬដោយសវយត។ ការបនសាតាមផនការ សដៅដលយទធសសតអនវតតយរឆនា ដលជយឲយបជាជនអាចទទងជវភាពបានផង នងជយទទងធនធានផនកបរសថានដលខលនពងផអកបានផង។ គនតផតចផតើមបបនះ តាមធមមតារមមានការធវើផនការការបើបសធនធានបកបដោយបសទធភាពនងការបងសវងរកជមើសផសងទៀតដើមបទទងជវភាព។ ការបនសាសវយត សដៅដល ចមលើយតបភាលាមៗនងសមបរយៈពលខលដើមបរសរានជវតនងតាមធមមតាជរញឡើងដោយសរមានវបតត(ជារឿយៗគជាការរចរលធនធានផនកបរសថាន) នងដោយសរកងវះជមើសផសង(JCCI2012)។

កនងអងកត KAP មានអនកឆលើយសមាភាសនត ២២% បណោណោះដលរាយការណថា បានបើជមើសបនសាតាមផនការ ហើយ៧៨%ទៀតបានបើយទធសសតបនសាសវយត។របភាព៨បងាហាញថា របៀបអនវតតជាទទៅជាងគដលអនកឆលើយសមាភាសនជាសតរាយការណឡើងគការដដណតាមធមមតាដោយយកចតតទកដកកានតខលាងលើកា រពយាករណធាតអាកាស ការដដើមឈើឲយ

របភាព៨៖ដណោះសយបចមបងគរបសអនកឆលើយសមាភាសនសមបទបទលនងការបបលអាកាសធាត(%)គតតាមភទ

កណតសគាល៖ទនននយតណងឲយសមាមាតអនកឆលើយសមាភាសនដលបានជើសយកដណោះសយនមយៗធវើជាជមើសបចមបងគរបសគាតបភព៖អងកតKAPខវចឆកា២០១៧

បើឋាមពលតចកសងទនបបឡាយ

រៀបចពធបណយសសនាសតោរសណងសតកទក

រកមាាសនតជាក/កងាហារចញចមត

បឡាយសចសពដដើមឈើឲយបានចើន

យកចតតទកដកជាងមនដលការពយាករណអាកាសធាតដដណតាមធមមតា

បើឋាមពលតចផលាសបតរ/ធវើពពធកមមមខដណ

សតោរសណងសតកទករៀបចពធបណយសសនា

ចញចមតយកចតតទកដកជាងមនដលការពយាករណអាកាសធាត

ដដើមឈើឲយបានចើនដដណតាមធមមតា

បឡាយសចសពរកមាាសនតជាក/កងាហារ

បរស

ស

ត

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

8


បានចើន នងការជសជលសណងសចសព។ ពតមានទទលបានព សមាភាសនជាមយអនកផតលពតមានគនលះ (KIIs)បងាហាញថា អនកភមខលះបានផលាសបតរបភទដណដលគាតដ នងចាបផតើមជើសយកពជដណធននងកដៅ។ មយាាងទៀត ដើមបតៀមខលននងគះមានទកជននកនងភម បជាជនបានសតកសបៀងអាហារ សមាភារ នងទពយផសងៗ នៅតាមកនលងមានសវតថភាពនងមានផនការជមលៀសសតវចញចមទៅកានកនលងដខពស។

ខញបានពនយល នងចករលកពតមាន [ដលអនកភម]ដើមបជយពកគាត ឲយបានយលដងពការបបលអាកាសធាត។ អនកភមខលះបានឆលើយតបដោយដដណបភទខសៗគានា។ ពកគាតកបានបើពជដណធននងការបបលអាកាសធាត ដលគាតទទលបានតាមរយៈអាជាញាធរឃ។ បជាជនមយចនន កបានតៀមខលននងហានភយគះទកជននកនងភមដរ។ មនពលទកជននមកដលអនកភមខលះរៀបចតៀមសបៀងអាហារសមាភារនងទពយផសងៗ ហើយយកសតវចញចមទៅទកនៅកនលងដខពសមានសវតថភាពជាដើម។

បរសជាសមាជកកមបកសាឃឆនា២០១៨

អនកខលះទៀត ហាកដចរារកកនងការធវើវនយោគតៀមខលនទបទលនងគះមហនតរាយ ហើយរសនៅដចធមមតា ដដះដណដដល នងតាមរបៀបធមមតា នងរកកងាហារអគគសន នងមាាសនតជាកមកបើ ដើមបទបទលនងធាតអាកាសកតោ។ កនងការពភាកសាតាមកមសនលសតនៅខតតពះវហារ ពកគាតបានសងកតធងនពបបបទដលអនកភមតវកសងសមតថភាពបនសា នងភាពធនរបសខលននងការបបលអាកាសធាត ដចជា តវសតោរបឡាយនងសះទក រកសាបងឲយនៅជ ដើមបអាចសតកទកបមើកសកមម នងតមវការកនងផទះ។ បជាជនកអាចសដលការយលយកសកមមសក ដើមបឲយមានការពងកសវាចាកថានាបងាការជងសតវ នងការទទលបានពជដណធននងការរាងសងតនងសឲយមានដកបគគលកពទយសមគចតតនៅតាមភមគាត ដើមបបងៀនពកគាតពការថទាសខភាព។

ការពភាកសាអនកចលរមកនងការសកសានះភាគចើនពងផអកលើចណះដង

"កនងមលដឋាន" នងទទលបានចណះដងនងពតមាន "ពក"ខលះសតពការបបលអាកាសធាត តាមរយៈបពនធផសពវផសាយ។អនកខលះបានចលរមកនងការបណតះបណតាលជាផលវការ រៀបចដោយNGOs កនងមលដឋាន (Nang et al. 2014)។ សតវយកមងតងមានលទធភាពចើនជាងសតវយចណស ដើមបទទលបានពតមានទាកទងនងអាកាសធាត តាមរយៈបណតាញសងគម នងអនធើណត។ បនតសតកនងមលដឋានជាទទៅតងពបាកទទលបាន

ពតមានទាកទងនងអាកាសធាត ហើយបញហានះបានបះពាលដលលទធភាពរបសគាត ដើមបបនសាខលនឲយបានលឿនគបគន។បញហាបឈមសខនៗផសងទៀត រមមាន កងវះពលវលាកងវះធនធាន នងការតាងចតតកមតទាប។ មយាាងទៀត សតកមបានចលរមកនង វទកាសធារណៈ សកាខាសលា ការបងាហាញនៅនងកនលងសមបកសករ ទសសនកចចសកសា នងសមាគមកសករផសងៗ។ ថវបើការបបលអាកាសធាតបះពាលដលសតខលាងជាងបរស បនតលទធផលអងកត KAP បងាហាញថា បជាជនមលដឋានមនបានចាបអារមមណពភាពខសគានាផនកយនឌរ នៅកនងភាពងាយរងគះនងការបបលអាកាសធាតនះទ ហើយរតតមនបានដងព ផលបះពាលខសគានាតាមយនឌរ នងផលបះពាលខសគានាតាមជនានមនសសថមទៀត។

សចកតសននដឋាន នងការផតលមតការសកសានះបងាហាញថាភាពងាយរងគះ នងភាពធនរបស

សហគមនណមយ វាបបលទៅតាមតបនកសអកឡសរបសសហគមននោះ។ បជាជនរសនៅខតតពវង នងពះវហារងាយជបនងការរាងសងត សតណហាភាពខពស នងភលៀងមនទៀងទាត រឯអនកនៅខតតបាតដបង នងកពត ចើនជបនងទកជនន បនាទាបមកគ ការរាងសងត ខយលពយះ ជងឆលងមនសស នងជងសតវ។ សតភាគចើននៅតាមមលដឋាន ធាលាបឮបយោគ "ការបបលអាកាសធាត" បនតមនសវសគាលបយោគ "ការឡើងកដៅផនដ" ទ។ ការយលដងរបសគាតពមលហត នងផលបះពាលនការបបលអាកាសធាត នៅយតយាវជាង ការបងបងរបសបទសជាត ដើមបកសងភាពធននងការបបលអាកាសធាតនៅតាមមលដឋាន។ សតកនងមលដឋានខលះ អាចឆលើយតបនងការបបលអាកាសធាត នងទបទលនងគះធមមជាតបាន តាមការយកចតតទកដកកានតខលាងដល ការពយាករណធាតអាកាស នងថទាបឡាយសចសពនងសណងគបគងទកបនតអនកខលះទៀតមនដងថាតវតៀមខលនយាងណទ ដើមបទបទលនងមខសញញាគះថានាកអាកាសធាតហើយកបរទៅរៀបចពធបណយសសនាឬផលាសទៅរសនៅកនលងផសងឬរកមាាសនតជាក/កងាហារអគគសនមកបើ។

ការជយគាទឲយសត កសងសមតថភាពបនសានងការបបលអាកាសធាតគរមានសកមមភាពដចតទៅ៖• បងកើនចណបអារមមណពការបបលអាកាសធាត នៅតាម

សហគមនងាយរងគះជាងគ ទៅតាមសថានភាពជាកលាកនតបនកសអកឡសដលសហគមនទាងនោះសថតនៅ

• សមលឲយសតនៅតាមឃ បានរមចណកកនងការសវជវដោយមានការចលរមនងមានគបផសនងការកសងសមតថភាពតមវតាមសថានភាព។ កចចការទាងនះ រមមាន កសកមមឆលាតខងអាកាសធាត ការគបគងធនធានទក លទធភាពរកបានហរញញវតថ ពពធកមមបភពចណល ពតមានលើការបនសា

9


នងការបបលអាកាសធាត នងការកាតបនថយហានភយមានគះមហនតរាយ

• ពងងអភបាលកចចកនងមលដឋាន តាមរយៈការកលអការចលរមរបសសត នងការដកបញចលចណះដងនងបទពសោធនរបសគាតទៅកនងផនការបនសា នងដកបញចលគនតផតចផតើមផសងៗទៅកនងផនការអភវឌឍនឃ។

ឯកសារយោង

Behrman, Julia A., Elizabeth Bryan and Amelia Goh. 2014. “Gender, Climate Change, and Group-Based Approaches to Adaptation.” In Enhancing Women’s Assets to Manage Risk under Climate Change: Potential for Group-based Approaches, edited by Claudia Ringler, Agnes R. Quisumbing, Elizabeth Bryan and Ruth Suseela Meinzen-Dick, 3–8. Washington, DC: International Food Policy Research Institute.

JCCI (Joint Climate Change Initiative). 2012. “A Guide to Climate Change Response – A Learning Manual for Cambodian Organisations and Institutions. Phnom Penh: JCCI.

Jones, Lindsey. 2011. “Towards a Holistic Conceptualization of Adaptive Capacity at the Local Level: Insights from the Local Adaptive Capacity Framework (LAC).” Paper presented at the conference on Building Livelihood Resilience in Changing Climate, Kuala Lumpur 3–5 Mar 2011.

Kreft Sönke. David Eckstein. Lisa Junghans. Candice Kerestan and Ursula Hagen. 2013. Who suffers most from extreme weather events. Global climate risk index 2014: 1Á31.

Ministry of Women’s Affairs. 2014. Climate: Gender and Climate Change, Green Growth and Disaster Risk Management. Policy Brief 10. Phnom Penh: MOWA.

MOE and UNDP (Ministry of Environment and United Nations Development Programme). 2011. Cambodia Human Development Report 2011. Building Resilience: The Future of Rural Livelihoods in the Face of Climate Change. Phnom Penh: UNDP.

Moul Samneang. 2013. “Cambodia’s Women Local Leaders Take Charge.” https://asiafoundation.org/2013/03/06/cambodias-women-local-leaders-take-charge/.

Nang Phirun. Sam Sreymom. Lonn Pichdara and Ouch Chandarany. 2014. Adaptation Capacity of Rural People in the Main Agroecological Zones in Cambodia. CDRI Working Paper Series No. 93. Phnom Penh: CDRI.

NCCC (National Climate Change Committee). 2013. Cambodia Climate Change Strategic Plan 2014–2023. Phnom Penh: NCCC.

NIS (National Institute of Statistics). 2016. Cambodia Socio-Economic Survey 2015. Phnom Penh: NIS, Ministry of Planning.

Nong Monin, Chhaing Marong and Sorn Pisey. Forthcoming. Women’s Adaptive Capacity for Local Climate Resilience across Cambodia’s Four Agroecological Zones. CDRI Working Paper Series, Phnom Penh; CDRI.

Piya, Luni, Keshav Lall Maharjan and Niraj Prakash Joshi. 2012. “Vulnerability of Rural Households to Climate Change and Extremes: Analysis of Chepang Households in the Mid-Hills of Nepal.” Paper presented at the International Association of Agricultural Economists Triennial Conference, Foz do Iguaçu, Brazil, 18–24 Aug 2012.

Sam Sreymom and Ouch Chandarany. 2014, Agricultural Technological Practices and Gaps for Climate Change Adaptation. Working Paper Series No. 100. Phnom Penh: CDRI.

Sam Sreymom and Pech Sokhem, eds. 2015. Climate Change and Water Governance in Cambodia: Challenges and Perspectives for Water Security and Climate Change in Selected Catchments. Phnom Penh: CDRI.

Solar, W. R. 2010. Rural Women, Gender and Climate Change: A Literature Review and Invited Perspectives on Climate Change Impacts and Processes of Adaptation in Cambodia. Phnom Penh: Oxfam America.

UNDP (United Nations Development Programme). 2013, “Climate Change Alliance.” Project document. www.kh.undp.org content/Cambodia /en/home/operations/projects /environment_and_energy/cambodia-climate-change-alliance.html.

UNDP Cambodia. 2014. Cambodia Community Based Adaptation Vulnerability Reduction Assessment.

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). 1999. Classifying Educational Programs – Manual for ISCED-97 Implementation in OECD Countries. Paris: UNESCO.

UN WomenWatch. 2009. “Fact Sheet: Women, Gender Equality and Climate Change.” UN Internet Gateway on Gender Equality and Empowerment of Women. www.un.org/ womenwatch/feature/climate_change/downloads/Women_and_Climate_Change_Factsheet.pdf.

Va Dany. 2015. “Climate Change Adaptation Planning in Cambodia and Potential for Improvements.” PhD thesis, Bond University, Queensland.

10


អតថបទនះរៀបរៀងដោយបណឌតលនពជតារាអនកសវជវនៅផនកបរសថាននCDRIដោយផអកលើនកខបបទឆនា២០១៨របសខលន។សមយោងអតថបទនះថា៖Lonn Pichdara. 2018. “Effectiveness of Community Forestry for Forest Conservation in Cambodia.” Cambodia Development Review 22 (3): 10-15។ ភនពញវទយាសថានCDRI។

បសទធភាពនសហគមនពឈើសមប ការអភរកសពឈើនៅកមពជាសចកតផតើម

សហគមនពឈើ ជាបពនធគបគងធនធានធមមជាតមយដលដណើរការ ដោយសមាជកសហគមនកនងមលដឋាន នៅកមតភម នងឃ ហើយគតងចាតទកថាជា មធយាបាយមានជោគជយដើមបសមចលទធផលវជជមានផនកសងគមកចច-អកឡសនងបនសគានាបានលអនវ ការអភរកសជវចមះនងកាបោន ចណះដងកនងមលដឋាន នងតមវការចញចមជវត (Bowler et al. 2012)។មានគលើកឡើងទៀតថា សហគមនពឈើមានបសទធភាពជាង ការគបគងតបនការពារដើមបអភរកសពឈើ ទៅទៀត(EllisandPorter-Bolland2018;Porter-Bollandetal.2012)។ដោយសរវាជាទមងមយន ការគបគងពឈើបបវមជឈការដោយខលនឯងនោះ សហគមនពឈើ គជា បពនធសងគមកចច-បរសថានលាយចលគានាដសមគសមាញមយ។ ទោះយាងនះកត មានការអះអាងថា ការឃលាមើលពឈើដោយមានការចលរមកនងកបខណឌនសហគមនពឈើ វាធរថលជាង ការគបគងរបសឯកជននងរបសរដឋពពះគតវចណយអសចើនជាងកនងការជលមនតផនកពឈើ នៅឯទកងឲយមកឃលាមើលពឈើនៅតបនដចសយល(Ostrom2007)។

ដោយកនងចណោមបជាជនកមពជាសរប ១៦,២៥លាននាកមាន ៧៧% រសនៅកនងតបនជនបទ ដចនះពឈើដើរតនាទសខនកនងជវភាពគសរនៅជនបទ នងមានតមលពសសផនកវបបធមនងសមារតសមបមនសសជាចើន ជាពសសនៅតាមសហគមនបបបរាណ។ គមបពឈើបានថយចះគរឲយកតសគាលកនង ៥ទសវតសរកនលងទៅដោយចះព ១៣.២២៧.១០០ហកតា ឬ ៧៣,០៤% នផទដសរបនៅឆនា១៩៦៥ មកតម៨.៧៤២.៤០១ហកតា ឬ ៤៨,១៤% នៅឆនា២០១៦ (FA2011; MOE 2018)។ ដើមបរកសាដពធៗឲយនៅគងវងស នងលើកសទយជវភាពកនងមលដឋាន រដឋាភបាលកមពជាបានដកអនវតតគោលនយោបាយ នងយទធសសតជាចើន។ ចបាបពឈើឆនា២០០២បានកណតកបខណឌសមបការគបគងបើបសនងអភរកសពឈើដលតវអនវតតដោយ រដឋបាលពឈើកមឱវាទនកសងកសកមម រកាខាបមាញ នងនសទ។ សហគមនពឈើ ជាកមមវធមយកនងចណោមកមមវធចមបងៗទាង៦ នកមមវធពឈើជាតឆនា២០១០-២៩ ហើយតវបានដកអនវតត

តាងពទសវតសរ១៩៩០ មក ដោយមានសហបតបតតការពសណក អងគការមនមនរដឋាភបាល (NGOs) អងគការអនតរជាតនងដគអភវឌឍននានាផង។ នៅឆនា២០១៧ សហគមនពឈើមានដល៥៨០កនង២១ខតតនងមានផទដពសរប៤៧០.៩៧០ហកតា (FA 2017)។ រដឋបាលពឈើមានផនការបងកើនសហគមនពឈើឲយដល១.០០០កនលងនៅឆនា២០២៩ដោយមានផទដកើនមយជាបនដល២លានហកតា(FA2015)។

កនងពលកនលងមក មានការសកសាខលះហើយព សហគមនពឈើនៅកមពជា(PerssonandProwse2017)បនតមនទានមានការសកសាទទាងបទសពបសទធភាពនសហគមនពឈើនោះទ។ការសកសាទាងនះកដចជាការងារសដៀងគានាជាចើនទៀតនៅតាមបទសកពងអភវឌឍន គសទធតផអកលើសណទនននយតចៗបានមកពការសកសាលើករណតចតចធវើឲយលទធផលរកឃើញមនបានរងមាគបគន សមបជយឲយអនកសមចអារកាតនានាអាចគតគររៀបចគោលនយោបាយបានកានតបសើរឡើងសមបគបគងធនធានធមមជាត(Nagendra2007)។ការសកសាសវជវនះ ជយរមចណកបពញកងវះខតចណះដងដចបញជាកខងលើ។អតថបទផអកលើនកខបបទថានាកបណឌតរបសអនកនពនធ (Lonn 2018)នះបានបើសណទននយខនាតបទសលើ ១៩៧សហគមនពឈើ ដលតវបានបងកើតឡើងពឆនា១៩៩៤ដល២០០៥ដើមបបៀបធៀបនងវាសវងការបបលកនងគមបពឈើពឆនា២០០៥ដល២០១៦។

វធសាសតការជើសរសកនលងនងលកខណៈសគាលនសហគមនពឈើ

ដោយសរទនននយមនអាចរកបាន ឬមានមនពញលញនោះ ការសកសានះជើសរសយកត ១៩៧កនលងសហគមនពឈើ (កនងចណោម ៥៨០កនលង) មានផទដសរប១២១.៧០១,៥១ហកតា កនង ១៩ខតតបណោណោះ (របភាព១)។កនលងសហគមនពឈើទាងនះសថតនៅជាសខននៅខងជើងនងខងតបងបងទនលសបនៅកមពសព០មតដល៥៨៩មតលើកមតទកសមទ នងមានចណោតព ០% ដល ៥០%។ភលៀងធាលាកបចាឆនាកនងតបនទាងនះ មានព ១.០០០មម ដល២.៦០០មម (NIS 2012)។ បភទពចមបងៗ រមមានពពាកកណតាលសង (semi-evergreen) ពសង(evergreen) នង ពរបោះ (deciduous) ហើយនៅកនលងសហគមនពឈើ ពជាទទៅមានសថានភាពរចរលបនតកពងសតោរ នងដះលតលាសឡើងវញ។ ពជឈើចមបងៗ

11


រមមាន បង (Afzelia xylocarpa (Kurz) craib), ធនង(Pterocarpus pedatus Pierre), កកះ (Sindoracochinchinensis H. Baill), ផចក (Shorea obtuse WallichexBlume),សកម(XyliadolabriformisBenth),នងតបង(Dipterocarpus obtusifolius Teyjsm ex Miq.)។ សតវពភាគចើនកនងពសហគមន រមមាន ជកព ទនសាយ ឈលសមានពពសកងោកនងសវា(FA2010)។

ទនននយយោងតាមDavisetal.(2015)គមបដើមឈើចាបព៣០%

ឡើងទៅ តវបានចាតទកជា ពឈើ។ ការបាតបងពឈើពឆនា២០០៥ដល២០១៦គគណនាឡើងដោយផអកលើទនននយគមបដើមឈើសមបឆនា២០០០ បានមកព ការសកសាពការបបលពឈើសកល ដោយបើ របថតពផកាយរណបមានកមតចបាសមធយមនខនាតទហរបភាព៣០មតការ នរបភាពផកាយរណបដលបានសកសាវាយតមលហើយ (Hansen et al.2013)។ កមតចបាសនលហ គវាសវងតាម ទហភចសល

(pixel size) ពោលគ ១ភចសល សមើនង ៣០មត។កមតចបាស ៣០ម x ៣០ម តណងឲយផទដទហ ៩០០ម២ដចនះវាចបាសគបគនសមបវាយតមលព គមបដើមឈើនៅតាមកនលងសហគមនពឈើ នៅកមពជា។ សថតលើសហគមនពឈើ នងពតមានសតពពបទលន កនលងសហគមនពឈើទទលបានមកព រដឋបាលពឈើ (FA 2015)។ ពតមានសតព ពបទលបទស សក នងភម បានមកព ទនននយជរឿន នងផនទឆនា២០០៨ (NIS 2010) ហើយ ពតមានសតពបណតាញផលវថនល (ផលវធ នងផលវតចៗ) បានមកព កសងសធារណការនងដកជញជន នង ទភានាកងារសហបតបតតការអនតរជាតជបន(JICA 2003)។ ទនននយសតព កមពសដ នងចណោតដបានមកពបភពទនននយរបសASTERGlobalDigitalElevation Model១ ដលមាននៅលើគហទពររបសអងគការNASA(ទភានាកងារអវកាសសហរដឋអាមរក)។

របភាព១៖ទតាងសហគមនពឈើ១៩៧កនលងតវបានជើសរសដោយមានបងាហាញគមបពឈើនៅឆនា២០០០នងការបាតបងពឈើពឆនា២០០១ដល២០១៦

12054'0''N

10048'0''N

103030'0''E 105036'0''E 107042'0''E

សគាលខតតសហគមនពឈើ

ការបាតពឈើពឆនា២០០១-១៦ឆនា

ពឈើឆនា២០០០ដើមឈើកាណព(%)

ខពសទាប

បភព៖ទនននយលើការបាតបងពឈើនងគមបពឈើបានសងយកពHansenetal.2013

១ ASTER stands for Advanced Spaceborne Thermal Emission andReflectionRadiometer

12


ការគណនាការបបលគមបពការសកសានះ បានបើបស វធសសតបៀបធៀប

(covariate-matchingmethod)ដើមបបាានសមានពការបបលគមបពឈើកនងសហគមនពឈើ នងការបបលគមបពឈើនៅកសហគមនពឈើ (ចមាងោយ១០គឡមតជវញពពបទលសហគមនពឈើ)។ មានកតាតោពរដលបះពាលដល ការបបលគមបពឈើ។ ទ១ គកតាតោរបវនតដលមានដចជា ចណោតរបសទតាងសហគមនពឈើ នងរយៈកមពសទតាងសហគមនពឈើ។ ទ២ គកតាតោសដឋកចចសងគមដលរមមាន ចមាងោយពពឈើកនងសហគមនពឈើទៅផលវនៅជតជាងគ ចមាងោយពពឈើកនងសហគមនពឈើទៅទផសារ (ទបជជន) ចមាងោយពពឈើកនងសហគមនពឈើទៅកណតាលភម នងចមាងោយពពឈើកនងសហគមនពឈើ ទៅពបទលសហគមនពឈើ។ កតាតោធៗទាងពរនះ (កតាតោរបវនត នងកតាតោសដឋកចចសងគម)វាមានឥទធពលដលការនៅគងវងសឬការបាតបងពឈើ។ ឧទាហរណ បើសនពឈើសថតនៅជតទបជជនដលមានមនសសរសនៅចើននោះ ពឈើអាចងាយបាតបងដោយសរការបើបសរបសមនសស។

វធសសតបៀបធៀប(covariate-matchingmethod)នះមាន៥ដណកកាល។ដបងមានការគណនានវមធយមភាគភាគរយន បសទធភាពរបសសហគមនពឈើកនងការថរកសាពឈើដោយបៀបធៀបនងតបនគាមានសហគមនពឈើ។ តាមធមមតាគគនតគណនា ទហពឈើនៅកនងសហគមន នងទហពឈើនៅកសហគមន (គតជាហកតា) ហើយធវើការបៀបធៀបគានាកនងអឡងពលពឆនា២០០៥ ដល ២០១៦។ បនតការ

គណនាតាមវធធវើលខដកបបនះ តងមានភាពលអៀងដោយសរ ផទដពសរបកនងសហគមនពឈើ មានទហតចហើយផទដពនៅកសហគមនពឈើមានទហធពោលគវាមានភាពខសគានាខលាង។ដចនះដើមបកាតបនថយលអៀងដោយសរការបៀបធៀបទហបបនះ គធវើការជើសរសដោយចដនយ១០%នទហព (ជាភចសល)កនងឆនា២០០៥ដលសថតនៅកនង នងនៅកសហគមនពឈើ។ជាលទធផលគទទលបានចននភចសលដលជាពនៅកនងសហគមនសរប ៧៧.៩៥៥ភចសល នង នៅកសហគមន ១.០០៥.០៨៨ភចសល។ការសកសានះបើកមមវធវភាគទនននយ R ជនាន ៣.៤. ៣ ដើមបធវើការបៀបធៀប(RCoreTeam2017)។

លទធផលនៅកនងសហគមនពឈើ នងនៅកសហគមនពឈើ គ

មានសថានភាពសដឋកចចសងគមសដៀងគានា ជាពសស ចមាងោយពភចសលពឈើ (ចណចពឈើ) ទៅចណចកណតាលភមនងទៅទផសារកនងទបជជន។ បនត រយៈកមពសមានភាពខសគានាពោលគ តបននៅខងកសហគមនពឈើ មានរយៈកមពសខពសជាងកនងសហគមនពឈើ(ចរពនតយមើលតារាងA1នងA2កនងឧបសមពនធ)។

តារាង១ បងាហាញព ការបាានសមានទហពឈើកនងឆនា២០០៥នង២០១៦។លទធផលបងាហាញថាកនងសហគមនពឈើមានការបាតបងពឈើសរប ១៨.៣៣៧,៩៥ ហកតា ឬ អស ២៣%ចណកឯនៅខងកសហគមនវញ មានការបាតបងពឈើអស ១៩១.៦៦៧,៦ហកតា ឬ ៣៧,០៦%។ ការបៀបធៀប

តារាង១៖ការបាានសមានពការបាតបងពឈើនៅកនងនងនៅកសហគមនពឈើ

ទតាង ទហសរប(ហកតា)

ទហពសរបឆនា២០០៥(ហកតា)

ទហពសរបឆនា២០១៦(ហកតា)

ទហពឈើបាតបងពឆនា២០០៥-២០១៦

(ហកតា) (%)

កនងសហគមនពឈើ 121,701.51 78,697.35 60,359.40 18,337.95 23.30

កសហគមនពឈើ 1,302,064.74 517,194.99 325,527.39 191,667.6 37.06

តារាង២៖មធយមភាគនបសទធភាពសហគមនពឈើកនងការទបសកាតការបផលាញពឈើ(Averagetreatmenteffectontreated(ATT)fordeforestation)

ការបាតបងពឈើ

ការបាានសមាន -0.115 ***

កហសសតងដ 0.002

ការធវើតសត 1.75 Note: *** មានសរៈសខនខងសថតនៅកមត១%(p < 0.01)

13


ដោយវភាគទនននយនងសថត បងាហាញថា កនងចនោលាះពលពឆនា២០០៥ ដល ២០១៦ សហគមនពឈើបានជយទបសកាតការបាតបងពឈើបានដល១១%(តារាង២)។

ដចមានបងាហាញនៅកនងរបភាព២ ទាងទនននយផគផគង នងមនផគផគង បងាហាញថា អតបាតបងពឈើជាមធយមបចាឆនាកនងសហគមនពឈើមានកមតទាបជាងពនៅកសហគមន។មយាាងទៀត អតបាតបងពឈើ ហាកបានកើនឡើងយាងខលាងចាបពឆនា២០១០ មក ទាងនៅខងកនង នងនៅខងកសហគមនពឈើ។

ការពភាកសាការសកសានះបានអនវតតឡើង ដោយសរមានកណើន

ការសកសាសវជវលើ បធានបទទាកទងទៅនងបសទធភាពនសហគមនពឈើដើមបឆលើយនងសណរថាតើសហគមនពឈើជាមធយាបាយមានបសទធភាពឬទ កនងការអភរកសពឈើ ជាពសសកនងបណតាបទសកពងអភវឌឍន។នះជាការសកសាលើកដបងដោយបើ ទនននយសហគមនពឈើខនាតធកនងបទសកមពជា។ លទធផលរកឃើញបងាហាញថា សហគមនពឈើពតជាមានបសទធភាពកនងការកាតបនថយការបាតបងពឈើ។កនងរយៈពល ១១ឆនា ពឆនា២០០៥ ដល ២០១៦ អតជាមធយមនការបាតបងពឈើកនងសហគមនពឈើ មានកមត ១១% ទាបជាងនៅខងកសហគមនពឈើ។លទធផលនះវាសដៀងគានានងការសកសានៅតបនអាមាាសយននបទសបរដលរកឃើញថាតបនការពារជយកាតបនថយការបាតបងពឈើបាន ៨% កនងចនោលាះពលពឆនា២០០០ដល២០០៥(Mirandaetal.2016)។ផទយមកវញ ការសកសាទទាងបទសកនងរយៈពល ១១ឆនា

(២០០០-២០១០)នៅបទសមាាដកាសកាបានបងាហាញថាគាមានភសតតាងណមយដលបញជាកថា សហគមនពឈើជយកាតបនថយការបាតបងពឈើនោះទ(Rasolofosonetal.2015)។ទោះជាយាងណកដោយ ការសកសានះបងាហាញថា អតនការបផលាញពឈើកនងសហគមនពឈើកនងបទស មានការកើនឡើងខលាង។

ទោះបសហគមនពឈើ ជាការគបគងដោយសហគមននៅថានាកឃភមកត គនៅតពបាកកនងការវាយតមលពបសទធភាពរបសសហគមនពឈើ ដោយសរសហគមនពឈើមានរបៀបអនវតតនងយទធសសតចើនបភទមានតាងពសហគមនពឈើសមបពាណជជកមម សហគមនពឈើសមបការអភរកសពឈើ នងសមបយកផលតផលឈើបមើការសងសងផសងៗ (Rasolofoson et al. 2015)។ ដចនះហើយការសកសាវាយតមលពបសទធភាពសហគមនពឈើ គតវធវើការបៀបធៀបកនងបភទដចគានា (Lund et al. 2009)។ កនលងមកមានសហគមនពឈើដលទទលជោគជយ ដោយសរទទលបានជនយកនងរបភាពជាការផតលហរញញវតថ ដោយមានកចចសនយាការពារ ទៅដលសហគមនដើមបការពារធនធាន នងអភរកសពឈើ (Rasolofoson et al. 2015) ចណកឯសហគមនដលមនមានជនយហរញញវតថព អងគការមនមនរដឋាភបាល កពមានដណើរការ។ ទោះជាយាងណ ការសកសានះមនមានបណងធវើការសននដឋានជារមនោះទ។នៅបទសកមពជាមានសហគមនពឈើមយចននដលទទលបានជោគជយ នងសហគមនខលះទៀតបរាជយ ដោយសរសហគមនពឈើទាងនោះមានបពនធទនាកទនងគានាដសមគសមាញនបពនធអកឡសនងសងគម(ឧ.ការសកសារបសPagdeeetal.2006;Ostrom2007)។

របភាព២៖ការបាតបងពឈើបចាឆនានៅខងកនងនងនៅខងកសហគមនពឈើដោយមានការផគផគងនងមនផគផគង

កនងសហគមនកសហគមន

កនងសហគមនកសហគមន

ឆនាឆនា

ការបា

តបងព

ឈើបចាឆនា (%

)

មនផគផគង ផគផគង

0

2

4

6

8

0

2

4

6

8

2000 2005 2010 2015 2000 2005 2010 2015

14


សចកតសននដឋានអសរយៈពលជាង ២ទសវតសរមកហើយដល កមមវធ

សហគមនពឈើបាន នងកពងអនវតតទទាងបទសកមពជា។អនកធវើការសមចចតត តវមានពតមានគបគនដើមបកណតថាតើគរពងក នងបងកើនចននសហគមនពឈើថមទៀតឬទ។ការសកសានះបានបើបសទនននយសហគមនពឈើមយផនកធនបទសកមពជា ដើមបធវើការវាយតមលព បសទធភាពសហគមនពឈើកនងការកាតបនថយការបាតបងពឈើ។លទធផលរកឃើញបងាហាញថា អតនការបាតបងពឈើកនងសហគមនពឈើមានកមត ១១% ទាបជាងតបននៅខងកសហគមនពឈើ។ បនតទាងនៅកនង នងនៅកសហគមនពឈើអតនការបាតបងពឈើបានកើនឡើងជាបនតបនាទាប។ ការសកសានះបានផតលពតមានបកបដោយគណភាពសមបឲយអនកកសងគោលនយោបាយធវើការពចារណ ជយដោះសយបញហាបាតបងពឈើកនងបទសកមពជា។ ការគបគង នងការធវើបចចបបននភាពទនននយរបសសហគមនពឈើ គជាកតាតោគនលះកនងការធវើឲយបសើរឡើងនវ បពនធគបគងសហគមនពឈើកនងបទសកមពជា។

ឯកសារយោងBowler, Diana E., Lisette M. Buyung-Ali, John R. Healey,

Julia P. G. Jones, Teri M. Knight and Andres S. Pullin. 2012. “Does Community Forest Management Provide Global Environmental Benefits and Improve Local Welfare?” Frontiers in Ecology and the Environment 10 (1): 29–36.

Davis, Kyle Frankel, Kailiang Yu, Maria Cristina Rulli, Lonn Pichdara and Paolo D’Odorico. 2015. “Accelerated Deforestation Driven by Large-Scale Land Acquisitions in Cambodia.” Nature Geoscience 8 (10): 772–75.

Ellis, Edward A, and Luciana Porter-Bolland. 2008. “Is Community-Based Forest Management More Effective than Protected Areas? A Comparison of Land Use/Land Cover Change in Two Neighboring Study Areas of the Central Yucatan Peninsula, Mexico.” Forest Ecology and Management 256 (11): 1971–83.

FA (Forestry Administration). 2010. “Statistics of Community Forestry 2010.” Phnom Penh: FA.

FA. 2011. “Cambodia Forest Cover Assessment 2010.” Phnom Penh: FA.

FA. 2015. “Statistics of Community Forestry 2015, GIS Shape File.” Phnom Penh: FA.

FA. 2017. “Statistics of Community Forestry 2017.” Phnom Penh: FA.

Hansen, M.C., P. V. Potapov, R. Moore, M. Hancher, S. A. Turubanova, A. Tyukavina, D. Thau, et al. 2013. “High-Resolution Global Maps of 21st-Century Forest Cover Change.” Science (342): 850–853.

Lonn Pichdara. 2018. “Effectiveness of Community Based Natural Resource Management for Forest Conservation and Livelihood Improvement in Cambodia.” PhD thesis, Kyushu University, Japan.

Lund, Jens Friis, Kulbhushan Balooni and Thorkil Casse. 2009. “Change We Can Believe in? Reviewing Studies on the Conservation Impact of Popular Participation in Forest Management.” Conservation and Society 7 (2): 71.

MOE (Ministry of Environment). 2018. “Cambodia Forest Cover 2016.” Phnom Penh: MOE.

Ministry of Public Works and Transport and Japan International Cooperation Agency. 2003. “Cambodia Reconnaissance Survey Digital Data.” Phnom Penh: MPWT and JICA.

Miranda, Juan José, Leonardo Corral, Allen Blackman, Gregory Asner and Eirivelthon Lima. 2016. “Effects of Protected Areas on Forest Cover Change and Local Communities: Evidence from the Peruvian Amazon.” World Development 78 (June): 288–307.

Nagendra, Harini. 2007. “Drivers of Reforestation in Human-Dominated Forests.” Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 104 (39): 15218–23.

NIS (National Institute of Statistics). 2010. “2008 Census Map Layers and Databases.” Phnom Penh: NIS.

NIS. 2012. “Statistical Year Book 2011.” Phnom Penh: NIS.

Ostrom, Elinor. 2007. “A Diagnostic Approach for Going beyond Panaceas.” Proceedings of the National Academy of Sciences 104 (39): 15181–87.

Pagdee, Adcharaporn, Yeon Su Kim and P. J. Daugherty. 2006. “What Makes Community Forest Management Successful: A Meta-Study from Community Forests throughout the World.” Society and Natural Resources 19 (1): 33–52.

Persson, Joel, and Martin Prowse. 2017. “Collective Action on Forest Governance: An Institutional Analysis of the Cambodian Community Forest System.” Forest Policy and Economics 83: 70–79.

Porter-Bolland, Luciana, Edward A. Ellis, Manuel R. Guariguata, Isabel Ruiz-Mallén, Simoneta Negrete-Yankelevich and Victoria Reyes-García. 2012. “Community Managed Forests and Forest Protected Areas: An Assessment of Their Conservation Effectiveness across the Tropics.” Forest Ecology and Management 268: 6–17.

R Core Team. 2017. “A Language and Environment for Statistical Computing. R Foundation for Statistical Computing.” Vienna, Austria. www.r-project.org/.

Rasolofoson, Ranaivo A., Paul J. Ferraro, Clinton N. Jenkins and Julia P.G Jones. 2015. “Effectiveness of Community Forest Management at Reducing Deforestation in Madagascar.” Biological Conservation 184: 271–277.

Rosenbaum, Paul R. 2002. Observational Studies. Second Edition. New York: Springer.

15


ឧបសមពនធ

តារាងA1:ការសងខបសថតកនងការវភាគនការផគផគងទៅលើការបាតបងពឈើ

អញញតត ឯកតាកនងសហគមន កសហគមន ភាពខសគានា

ជាមធយមមធយមភាគ គមាលាតសតងដ មធយមភាគ គមាលាតសតងដ

ការបាតបងពឈើbinary

(1 or 0)a 0.244 0.430 0.337 0.473 0.093 ***

ចមាងោយទៅផលវ metre 4,589.078 3,595.877 5,145.447 3,712.662 556.369 ***

ចមាងោយទៅផសារ metre 19,993.460 10,344.990 20,123.610 10,059.390 130.150 ***

ចមាងោយទៅភម metre 4,437.458 3,191.149 4,998.165 3,191.149 560.707 ***

ចមាងោយទៅពបទលសហគមន metre 530.050 436.761 7,488.091 3,294.483 6,958.041 ***

កមតចណោត degree 4.126 4.426 4.058 4.418 -0.068 ***

រយៈកមពស metre 87.123 69.572 115.874 149.352 28.751 ***Notes: *** p < 0.01; មានតមល១សមបការបាតបងពឈើនងតមល០សមបករណផសងទៀត

តារាងA2:តលយភាពនការវភាគការផគផគងទៅលើការបាតបងពឈើ

អញញត(ឯកតា)មធយមភាគ មដយាន

eQQ diff1អតបរមា

eQQ diff*មធយម

eCDF diff**កនងសហគមន កសហគមន eQQ diffa

ចមាងោយទៅផលវ(ម)មនផគផគង 4,589.10 5,137.90 591.41 636.34 1,840.70 0.05

កយផគផគង 4,589.10 4,537.60 291.32 173.97 3,209.20 0.02ចមាងោយទៅភម(ម)

មនផគផគង 19,993.00 20,166.00 915.81 1014.20 5,188.40 0.02

កយផគផគង 19,993.00 19,782.00 475.25 322.00 2,425.00 0.01ចមាងោយទៅផសារ(ម)

មនផគផគង 4,437.50 4,985.40 720.27 452.19 4,689.10 0.06កយផគផគង 4,437.50 4,359.90 147.00 61.53 2,474.90 0.01

ចមាងោយទៅពបទលសហគមន(ម)មនផគផគង 530.05 7,455.40 6,925.30 7085.70 14,709.00 0.57

កយផគផគង 530.05 1,335.70 805.64 707.49 4,498.20 0.34កមតចណោត(ម)

មនផគផគង 87.12 115.88 32.62 5.00 876.00 0.02កយផគផគង 87.12 81.56 6.27 3.00 70.00 0.01

រយៈកមពស(ម)

មនផគផគង 4.13 4.04 0.11 0.00 12.00 0.00

កយផគផគង 4.13 4.00 0.13 0.00 2.00 0.00Note: * Mean, Median and Max eQQ diff indicate the mean, median and maximum differences in the empirical quantile-quantile treatment plots (i.e. inside CF sites) and control plots (i.e. outside CF sites); ** Mean eCDF diff indicates the mean difference in the cumulative distribution functions.

16


តាងពតមាសទ៤ ឆនា២០១៧ មក សដឋកចចជបនបានថយលបឿនលតលាស ដោយមានកណើនតម ១,០%នៅតមាសទ២នះធៀបនង១,១%នៅតមាសមន។ចណយបើបសឯកជន ដលតណងឲយ ៦០%ន ផសស គជាកតាតោគាទចមបងនកណើននះដោយបានកើនឡើង០,៧%។បនតការខវងមតគានាខលះជាមយសហរដឋអាមរកលើ គោលនយោបាយពាណជជកមមរបសជបន បានបងកកតបារមភពផលបះពាលទៅលើកណើននាពលអនាគត។ ជបនចងបាន កចចពមពៀងពាណជជកមមពហភាគជាជាងកចចពមពៀងទវភាគ។

កណើនផសសពតនៅតបនអរបនតថយចះដលតម២,២%នៅតមាសទ២ឆនា២០១៨ធៀបនង២,៥%នៅតមាសមន។

សហរដឋអាមរក មានកណើនពមយឆនាទៅមយឆនាដល២,៩% ដលជរញឡើងដោយសរ ចណយបើបសផទាលខលន(PCE) វនយោគជាទពយសកមមជាបលាបរបសអនវាសជនការនាចញចណយរបសរដឋាភបាលសហពនធនងចណយរបសបណតារដឋនងរដឋាភបាលតាមមលដឋាន។

អតផរណាកនងពភពលោក នងអតបតរបកបទសទាងអសកនងអាសាននងនៅអាសមានអតផរណ។

កនងនះ កមពជាមានអតផរណ ២,៧%. ឥណឌនស ៣,២%,មាាឡស ១,៣%,សងហបរ ០,៤%,ថ១,៣%,នងវៀតណម៣,៨%។អតផរណនៅចនមានដល១,៨%,ហងកង២,១%,ករខងតបង១,៥%នងតវាាន១,៦%។អតផរណនៅតបនអរមានដល១,៧%,ជបន០,៦%នងសហរដឋអាមរក២,៧%។

នៅតមាសនះ អតបតរបករៀលទលនងដលាលារ គ៤.០៤៧,០រៀល/ដលាលារ ពោលគ បករៀលបានចះថល ០,៩%ធៀបនងតមាសមន។ បកបាតថចះថល ១,១% ធៀបនងតមាសមន ដល ៣១,៩បាត/ដលាលារ រឯ បកដងវៀតណមឡើងថល១,២%ដល២២.៤៨៣,៩ដង/ដលាលារ។បកយនចនចះថល ០,២% ដល ៦,៤យន/ដលាលារ ហើយ បកយនជបនចះថល០,៧%ដល១០៩,១យន/ដលាលារ។

ថលទនញនៅលើទផសារពភពលោកនៅតមាសនះ ទនញសខនៗនៅលើទផសារពភពលោក

បានឡើងថល ធៀបនងតមាសមនលើកលងតបងដងបងកស នង អងករ ដលបានចះថល។ បងដងបង ចះថល៤,៥% ដល ៦០១,០ដលាលារ/តោន។ កស ចះថល ៤,៧%ដល ១.៤៣៣,៣ដលាលារ/តោន ហើយ អងករចះថល ១,៨% ដល៤៥១,០ដលាលារ/តោន។

ពោតឡើងថល ៥,៨% ដល ១៧៣,៣ដលាលារ/តោន ហើយសណតកសៀងឡើងថល ២,២% ដល ៤៣៥,៦ដលាលារ/តោន។បងឆៅឡើងថល១១,២%ដល៧១,៩ដលាលារ/ធង,សងឡើងថល១១,៣%ដល៥៣,៣សនដលាលារ/លតហើយមាាសតឡើងថល៩,១%ដល៥៥,៦សនដលាលារ/លត។

តាមដនសដឋកចច‍‍‍‍‍‍‍‍ - សាថានភាពកបទសផនកនះ បងាហាញពសចនាករសដឋកចចនបទសធៗមយ

ចនន នងបណតាបទសនៅអាសអាគនយ នៅតមាសទ២ឆនា២០១៨។

ផសស ពតនៅឥណឌនសមានកណើនពមយឆនាទៅមយឆនា៥,៣%ឬ០,២ឯកតាភាគរយខពសជាងតមាសមន។កណើននះជរញឡើងជាសខនដោយសរវសយឯកជន បកចណញរបសកមហននងសកមមភាពដកជញជននងឃលាងសតកទនញ។

កណើននៅមាាឡស មានដល ៤,៥% ធៀបនង ៥,៤%នៅតមាសមន ដលបងកឡើងជាសខនដោយសរកណើនចណយរបសឯកជនលើសបៀងអាហារនងភសជជៈភោជនយដឋាននងសណឋាគារពមទាងសវាបសយទាកទង។

កណើននៅសងហបរថយចះមកតម៣,៩%ធៀបនង៤,៤%នៅតមាសមន ដោយសរភាពមនបកដបជាផសចញពការតានតងផនកពាណជជកមមរវាងសហរដឋអាមរក នងបទសធៗជាចើន។

សដឋកចចថ កើនឡើង ៤,៦% កនងរយៈពល ១២ខ ឬ០,២ឯកតាភាគរយទាបជាងតមាសមននងបងកឡើងជាសខនដោយសរកណើនកនងវសយកមមនតសល។ផលតកមមឧសសាហកមមកនងតមាសនះ មានអតកណើនពមយឆនាទៅមយឆនា ៣,២%នងជរញឡើងជាសខនដោយសរកណើនការនាចញខលាង។

កណើននៅវៀតណមមានដល ៦,៨% ធៀបនង ៧.៤%នៅតមាសមន នងជរញឡើងដោយសរ ការនាចញកើនឡើងយាងខលាង លហរចលចើនៗនវវនយោគផទាលពបរទស ទោះបមានភាពតងតងកនងពាណជជកមមសកលកត។ វៀតណមកពងពងងការពនតយតាមដនសថានភាពទផសារអនតរជាត ដើមបបងកើនសមតថភាពរបសខលនកនងការកាតបនថយឥទធពលមនលអផសងៗ។

កណើននៅចនមានដល ៦,៧% បនាទាបពបាននងននៅកមត ៦,៨% កនង ៣ តមាសបនតបនាទាបចងកយនះ។កណើននះមនទានរងផលបះពាលព ការដឡើងអតពនធគយដោយសហរដឋអាមរកទ ហើយគបាានសមានថា ផលបះពាលនងផសឡើងនៅឆមាសទ២ឆនា២០១៨។ពាណជជកមមអនតរជាតរបសចនកើន៧,៩%កនងឆមាសទ១ឆនា២០១៨។ដោយសរការនាចលបានកើន ១១,៥% អតរកពាណជជកមមរបសចនបានថយចះអស២៦,៧%។

ហងកងមានកណើន ៣,៥% គទាបជាង នៅតមាសមនដលមានដល ៤,៧% ។ កណើននៅតវាានមានដល ៣,៣%ធៀបនង៣,០%នៅតមាសមន។

កណើននៅករខងតបងមានដល ២,៩% ឬកើនឡើងបនតចធៀបនងតមាសមនដលមានតម២,៨%។កនងនះតមវការកនងសកបានថយចះបនតច បនតការនាចញនៅតរងបង ទោះបមានការបះទងគចគានានៅកនងពាណជជកមមសកលកត។

អតថបទនះ រៀបរៀងដោយ បណឌត វន សហា ជាអនកសវជវ នងបនដរណជាជនយការសវជវផនកសដឋកចចនៅវទយាសថានCDRI។

17


តារាង១៖កណើនផសសពតនដគពាណជជកមមជើសរសពឆនា២០១១-២០១៨(កណើនជាភាគរយធៀបនងឆនាមន)

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2

បទសអាសានជើសរសកមពជា 6.1 7.3 7.4 7.1 - - - - - - - -ឥណឌនស 6.5 6.3 5.8 5.2 4.8 5.0 5.0 5.2 5.1 5.2 5.1 5.3មាាឡស 4.9 5.4 4.6 6.0 4.9 4.3 5.6 5.8 6.2 5.9 5.4 4.5សងហបរ 4.7 1.3 3.8 3.0 2.0 2.0 2.7 2.9 5.2 4.3 4.4 3.9ថ 0.0 6.7 2.8 1.6 2.8 3.2 3.3 3.7 4.3 4.0 4.8 4.6វៀតណម 6.1 5.2 5.4 5.9 6.6 6.1 5.1 6.2 7.5 7.7 7.4 6.8បទសអាសជើសរសចន 9.3 7.7 7.7 7.3 7.0 6.7 6.9 6.9 6.8 6.8 6.8 6.7ហងកង 4.9 2.9 3.0 2.3 2.3 1.7 4.3 3.6 3.4 4.7 3.5ករខងតបង 3.6 2.1 2.8 3.4 2.6 2.6 2.8 2.7 3.6 2.9 2.8 2.9តវាាន 4.2 1.2 2.2 3.5 0.6 1.2 2.6 2.1 3.1 3.3 3.0 3.3បទសឧសសាហកមមជើសរសអរ-១២ 1.6 -0.5 0.1 0.7 1.3 1.6 1.7 2.1 2.5 2.8 2.5 2.2ជបន -0.8 1.7 1.7 0.6 0.3 0.9 1.6 2.0 1.7 2.0 1.1 1.0សហរដឋអាមរក 1.8 2.1 1.8 2.4 2.3 1.6 2.1 2.1 2.3 2.6 2.8 2.9

Sources: International Monetary Fund, Economist and countries’ statistics offices

តារាង២៖អតអតផរណនដគពាណជជកមមជើសរសពឆនា២០១១-២០១៨(កណើនថលជាភាគរយធៀបនងឆនាមន-មធយមភាគតាមការយបរចឆទ)

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2

បទសអាសានជើសរសកមពជា 5.5 3.0 3.0 3.9 1.2 3.0 4.2 2.7 2.5 2.3 2.2 2.7ឥណឌនស 5.4 4.3 7.0 6.4 6.4 3.5 3.6 4.1 3.8 3.4 3.3 3.2មាាឡស 3.2 1.7 2.1 3.2 2.1 2.1 4.3 4.0 3.7 1.3 1.8 1.3សងហបរ 5.2 4.6 2.3 1.0 -0.5 -0.8 0.7 0.8 0.5 0.2 0.2 0.4ថ 3.8 3.0 2.2 1.9 -0.9 0.2 1.1 0.2 0.5 0.8 0.6 1.3វៀតណម 18.6 9.3 6.6 4.8 0.6 2.7 5.0 0.8 2.8 2.7 2.8 3.8បទសអាសជើសរសចន 5.4 2.7 2.6 2.0 1.4 2.0 1.4 1.4 1.6 2.2 2.2 1.8ហងកង 5.3 4.1 4.0 4.4 3.1 2.5 1.0 2.4 1.8 2.4 2.4 2.1ករខងតបង 4.4 2.1 1.1 1.3 0.7 0.8 2.0 2.0 2.3 1.2 1.2 1.5តវាាន 1.4 1.9 0.8 1.5 0.6 1.4 0.8 0.6 0.8 1.6 1.6 1.6បទសឧសសាហកមមជើសរសអរ-១២ 2.7 2.5 1.4 0.4 0.0 0.3 1.8 1.2 1.4 1.3 1.3 1.7ជបន 0.1 -0.03 0.4 2.8 0.9 -0.1 0.2 0.3 1.1 1.3 1.3 0.6សហរដឋអាមរក 3.2 2.1 1.5 1.6 0.0 1.2 2.5 1.9 1.9 2.2 2.2 2.7

Sources: International Monetary Fund, Economist and National Institute of Statistics

តារាង៣៖អតបតរបកធៀបនងដលាលារអាមរកនរបយវតថរបសដគពាណជជកមមជើសរសពឆនា២០១១-២០១៨(មធយមភាគតាមការយបរចឆទ)

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2

បទសអាសានជើសរសកមពជា(រៀល) 4063.6 4037.8 4027.2 4037.6 4060.4 4053.6 4015.8 4048.2 4087.8 4036.4 4012.4 4047.0ឥណឌនស(រពយា) 8748.0 9363.0 10,419.2 11,850.2 13394.8 13338.3 13344.7 13312.8 13327.0 13534.8 13576.1 13944.6មាាឡស(រងហគត) 3.1 3.1 3.1 3.3 3.9 4.1 4.4 4.3 4.3 4.2 3.9 3.9សងហបរ(ដលាលារសងហបរ) 1.3 1.2 1.3 1.3 1.4 1.4 1.4 1.4 1.4 1.4 1.3 1.3ថ(បាត) 30.5 31.1 30.7 32.5 34.2 35.3 35.1 34.3 33.4 32.9 31.6 31.9វៀតណម(ដង) 20574.3 20856.9 20990.3 21138.2 21917.7 22507.5 22429.1 22704.3 22732.8 22717.5 22749.5 22483.9បទសអាសជើសរសចន(យន) 6.5 6.3 6.1 6.2 6.3 6.6 6.9 6.9 6.7 6.6 6.4 6.4ហងកង(ដលាលារហងកង) 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8 7.8ករខងតបង(វន) 1108.6 1126.6 1095.0 1053.6 1131.9 1161.0 1152.4 1129.9 1132.8 1107.0 1072.0 1079.0តវាាន(ដលាលារតវាាន-NT$) 29.4 29.6 29.7 30.3 31.8 32.3 31.1 30.3 30.3 30.1 29.3 29.8បទសឧសសាហកមមជើសរសអរ-១២(អរ) 0.7 0.8 0.8 0.8 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 0.8 0.8 0.8ជបន(យន) 79.9 79.8 97.6 105.9 121.0 108.8 113.7 111.1 110.9 112.9 108.4 109.1

Sources: International Monetary Fund, Economist and National Bank of Cambodia

តារាង៤៖ថលផលតផលជើសរសនៅលើទផសារពភពលោកពឆនា២០១១-២០១៨(មធយមភាគតាមការយបរចឆទ)

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2

ពោត(USNo.2)-USA(ដលាលារ/តោន) 291.7 298.4 259.4 192.9 169.8 159.2 160.6 157.7 148.1 148.8 163.7 173.3បងដងបង-អរបពាយពយ(ដលាលារ/តោន) 1125.4 999.3 856.9 821.4 622.7 643.6 773.0 696.3 706.3 703.0 673.7 601.0កសSMR5(ដលាលារ/តោន) 4630.6 3200.7 2575.3 1755.6 1392.7 1416.1 2147.7 1568.1 1551.7 1466.0 1504.0 1433.3

អងករ(Thai100%B)-បាងកក(ដលាលារ/តោន) 558.5 594.8 533.8 434.9 395.5 406.7 537.0 431.0 411.7 422.3 459.3 451.0

សណតកសៀង(USNo.1)-USA(ដលាលារ/តោន)

540.7 591.4 538.4 491.8 390.4 405.7 419.1 385.7 395.3 399.7 418.3 435.6

បងឆៅ-OPECspot(ដលាលារ/ធង) 106.2 109.5 105.9 96.2 49.6 40.7 52.0 47.9 52.8 59.4 64.7 71.9សង-USGulfCoast(សនដលាលារ/លត) 71.9 74.6 71.2 65.6 41.0 35.2 41.0 40.3 44.4 45.0 47.9 53.3មាាសត(សពានធរតចលខ២)-USGulfCoast(សនដលាលារ/លត)

75.7 80.7 78.4 71.5 41.7 34.8 41.4 39.0 45.2 48.2 51.0 55.6

Sources: Food and Agriculture Organisation and US Energy Information Administration

18


តាមដនសដឋកចច‍‍‍‍‍‍‍‍ - សាថានភាពកនងបទស

អតថបទនះរៀបរៀងដោយបណឌតវនសហាជាអនកសវជវនងបនដរណជាជនយការសវជវផនកសដឋកចចនៅវទយាសថានCDRI។

សកមមភាពសដឋកចច‍‍‍‍‍‍‍‍សខានៗកនងតមាសទ២ ឆនា២០១៨ អនមតវនយោគសរបគតជា

ទពយសកមមជាបលាប សទះឡើងដល ២.៣៨០,០លានដលាលារធៀបនង ៤៦៩,៣លានដលាលារនៅតមាសមន ឬកើនឡើង៤៤,០%ធៀបនងកាលពមយឆនាមន។

អនមតវនយោគកនងកសកមម មានដល ៣០,៤លានដលាលារធៀបនង ៩៩,៥លានដលាលារនៅតមាសមន។ អនមតវនយោគសរបកនងវសយឧសសាហកមម មានដល ១៩៣,៤លានដលាលារធៀបនង ២៥៩,៦លានដលាលារនៅតមាសមន។ កនងនះវនយោគកនងផនកកាតដរបានធាលាកចះដល ៣១,៤លានដលាលារធៀបនង ៥៣,២លានដលាលារនៅតមាសមន។ វនយោគកនងផនកផគដឡើងគឿងអឡចតនក មានសរប ៩០,៩លានដលាលារឬ ៣,៨%នវនយោគសរប។ វនយោគសរបកនងវសយសវាកមមមានដល ២.១៥៦,២លានដលាលារ គមានចណកធជាងគដល៩០,៦% នវនយោគសរប ហើយកនងនះ ១០៦,៦លានដលាលារជាវនយោគខងផនកសណឋាគារនងទសចរណ។

ចននភញៀវទសចរណអនតរជាតមកដលសរប កើនដល១.២៩០.៤០៧នាក ឬកើន ១១,៣% ធៀបនង តមាសដចគានាឆនាមន បនតថយចះ ២៤,៦% ធៀបនងតមាសមន ដោយសរកតាតោធាតអាកាសតាមរដវកាល។ ភញៀវទសចរណចនមានចើនជាងគ ពោលគ កនងតមាសនះ មានដល ៤២៥.៨២៣នាកបនាទាបមកទៀតគទសចរមកព វៀតណម (១៩៩.៨៥៩នាក)ថ (៧៦.១៤៩នាក) សហរដឋអាមរក (៥៤.៥៩៤នាក)ករខងតបង (៤៨.៥៤៤នាក) មាាឡស (៤១.០០២នាក)ជបន (៣៨.៦៨៤នាក) ចកភពអងគលស (៣៣.៦៨៥នាក)នងបារាង(២៩.៣៤៧នាក)។

កនងតមាសនះ ការនាចញសរបមានដល ៣.០០០,២លានដលាលារ ឬកើន ៥,៨% ធៀបនងតមាសមន នងកើន១៧,៣% ធៀបនងមយឆនាមន។ ការនាចញសមលៀកបពាកដលមានចណកធជាងគ (៧៤,៧%) កនងការនាចញ កើន៧,១% ធៀបនងតមាសមន ដល ២.២៤០,៦លានដលាលារឬកើន ១៩,៦% ធៀបនងកាលពមយឆនាមន។ ការនាចញទៅសហភាពអរបមានចណកធជាងគ ដល ៣៥,៩%នការនាចញសមលៀកបពាកសរបហើយបនាទាបមក គ ការនាចញទៅសហរដឋអាមរក(២៥,៦%)ជបន(៧,៤%)ចកភពអងគលស(៩,១%)អាសាន(១,៥%)នងបទសឯទៀតកនងពភពលោក(២០,៥%)។ ការនាចញគឿងបងគអឡចតនក មានដល៩០,៩លានដលាលារ ឬ កើន ១៩,៤% ធៀបនងតមាសមននងតវជា ៣,០% នការនាចញសរប។ ការនាចញគឿងបងគយនយនត កើនដល ១៣,១លានដលាលារ ធៀបនង១១,៩លានដលាលារនៅតមាសមន។

ការនាចញផលតផលកសកមម កើន ១៥,២% ធៀបនងកាលពមយឆនាមន ដល ១៦៦.០លានដលាលារ បនតថយចះ១៩,៤% ធៀបនងតមាសមនដោយសរការនាចញតថយចះ៨៨,៩%អងករថយចះ៣២,៧%នងកសថយចះ៣០,៣%។ការនាចញអងករមានចណកធជាងគ ដល ៤៣,៣% នការនាចញផលតផលកសកមមសរបហើយបនាទាបមកគការនាចញកស (២២,០%) ឈើ (២០,៥%) ផលតផលផសងៗទៀត(១៤,២%)នងត(០,១%)។

ការនាចលសរប កើន ៥,៩% ធៀបនងតមាសមនបនតថយចះ ២៤,០% ធៀបនងកាលពមយឆនាមន ដល៤.៤៩៦.០លានដលាលារ។ ការនាចលសង មានតមល៦០,៨លានដលាលារ មាាសត ១១៦,៩លានដលាលារ សមាភារសណង១៣៨,៧លានដលាលារ នងការនាចលផសងៗទៀត៤.១៧៩,៧លានដលាលារ។

ហរញញវតថសាធារណៈនៅតមាសទ២ ឆនា២០១៨ ចណលសរបរបសរដឋាភបាល

មានដល ៥.០៥៩,៥បលានរៀល ឬ ១៦,៥% ចើនជាងតមាសមន នង ២៣,៦% ចើនជាងកនងតមាសដចគានាឆនាមន។ ចណលចរនត មានដល ៥.០១៤,០បលានរៀលឬ ១៥,៨% ចើនជាងតមាសមន។ ចណលពនធ មានដល៤.៤១៧,៦បលានរៀល ឬ ១០,៨% ចើនជាងតមាសមនហើយចណលមនមនពនធ មានដល ៥៩៦,៥បលានរៀល ឬ៧៤,១%ចើនជាងតមាសមន។

ចណយសរប មានដល ៤.២២៦,២បលានរៀល ឬ១៧,៧% ចើនជាងតមាសមន នង ៩,០% ចើនជាងកនងតមាសដចគានាឆនាមន។ ចណយមលធន មានដល១.០៣៧,៦បលានរៀលឬ២៦,៤%ចើនជាងជាងតមាសមន។ចណយចរនត មានដល ៣.១៨៨,៥បលានរៀល ឬ ១៥,១%ចើនជាងតមាសមន។

អតផរណា នងអតបតរបកនៅតមាសទ២ ឆនា២០១៨ សនទសសថលទនញបើបស

សរប (CPI)នៅភនពញមានកមត២,៧%ធៀបនង២,៣%នៅតមាសមន។ ថលសបៀងអាហារនងភសជជៈមនមនសបានកើន ២,៩% ហើយ ថលដកជញជនកើន ៣,៩% ពមយឆនាទៅមយឆនា។

ធៀបនងតមាសមន បករៀលចះថល ០,៩% ទលនងបកដលាលារ ដល ៤.០៤៧,០រៀល/ដលាលារ នងចះថល ០,៦%ទលនងបកដងវៀតណម ដល ១៧,៩រៀល/១០០ដង បនតឡើងថល០,២%ទលនងបកបាតថដល១២៧,៤រៀល/បាត។

មាសចះថល ១,៧%ដល១៥៧,៦ដលាលារ/ជ។មាាសតឡើងថល ៦,៤% ដល ៣.៩១៥,៧រៀល/លត ហើយ សងឡើងថល៥,៣%ដល៤.១២០,៣រៀល/លត។

19


សាថានភាពកកផនកនះពពណនាពសថានភាពរបស ពលករងាយរងគះ

នងកមមករកាតដរដោយផអកតាមអងកតលើពលករងាយរងគះ៣២០នាកនងកមមករកាតដរ១២០នាកកនងខសហា២០១៨។

បកកមបចាថងរបសអនកលសង កើន ៣,០%ធៀបនងខដចគានាឆនាមន ដល ១៥.៨៨៩រៀល។ ពលករ៨០% បានធវើចណកសកតមានាកឯងមកធវើការនៅកងភនពញឬសៀមរាប ហើយ ២០,០% ធវើចណកសកជាមយគសរ។ចណលភាគចើនរបសអនកលសង យកទៅចណយលើសបៀងអាហារ (៧៥,២% នចណយសរប) ថលឈនលកនលងសនាកនៅ (១៥,៦%) ការថទាសខភាព (១,២%) នងចណយផសងៗទៀត (៧,៩%)។ ពលករ ៧៧,៥% បបថាតាងពពលចាបធវើការជាអនកលសងមក គសររបសគាតមានជវភាពបសើរឡើង, ១៧,៥% នយយថា ជវភាពគសរនៅដដល ហើយ ៥,០% បបថា គសរគាតមានជវភាពកានតលបាកឡើង។

អនកលកបនលតចតាចមានបកចណល កើនដល២០.១៤១រៀល/ថង ឬ ២,៥% ខពសជាងកាលពមយឆនាមន។អនកទាងនះមកពខតត កណតាល (២៧,៥%) សវាយរៀង(២៧,៥%) ពវង (១៥%) កពងសព (១៥%) តាកវ(១០%) កពត (២,៥%) នងមកពកងភនពញ(២,៥%) ។ពកគាត ២២,៥% គាមានដកសកមមទ, ៣២,៥% មានដតចជាង០,៥ហកតា, ៣០% មានដព ០,៥ ទៅ ១ហកតា, ៣៥,០%មានដចាបព ១ហកតា ដលកម ២ហកតា, នង ២%មានដចាបព២ហកតាដលកម៣ហកតា។អនកឆលើយសមាភាសន៩៥,៥% ជាអនករកបកចណលចមបងកនងគសរ។ ពកគាត៣០% បបថា កពងជពាកបណលគ ហើយកពនោះគាមានជពាកបណលទ។។

អនករសអតចាយមានបកចណលកើនឡើង ១៣,០%ធៀបនងមយឆនាមន ដល ១៣.២៨៨រៀល/ថង។ ធៀបនងបខមន ចននអនករសអតចាយបានកើនឡើង បើតាមសដ៩០% នពកគាត ហើយមាន ៧៧,៥%បបថា បភពសរាមបានកើនឡើង នង ៤២,៥% បបថា ថលរបសអតចាយកកើនឡើងដរ។ ៨៧,៥% នអនករសអតចាយឆលើយសមាភាសជាអនករកចណលចញចមគសរ។ ជាមធយម អនករសអតចាយធវើការ ១០,៩មាង/ថង នង ៣០ថង/ខ ។ តាមធមមតាពកគាតចណយភាគចើនលើសបៀងអាហារ (៦៩,៣% នចណយសរប) ថលឈនលកនលងសនាកនៅ (១៥,០%) ការថទាសខភាព(២,២%)នងចណយផសងៗទៀត(១៣,៥%)។

ចណលបចាថងរបសអនករតតភោជនយដឋាន ថយចះ២,៣% ធៀបនងខដចគានាឆនាមន ដល ៧.៩៤៥រៀល/ថង។ អនកទាងនះ ជាមធយមធវើការជាអនករតត ៤ឆនាមកហើយហើយគាតធវើការជាមធយម ១១,៤មាង/ថង នង ៣០ថង/ខ។កនងចណយសរបរបសគាត មាន ៧៦,៨% ជាចណយលើសបៀងអាហារ ៩,៥% ជាចណយលើការថទាសខភាព នង១៣,៧% ជាចណយផសងៗទៀត។ ពកគាតទាងអសគានាទទល

បានកនលងសនាកនៅពមាចាសហាង ដចនះ គាមានចណយលើឈនលផទះទ។

បកចណលរបសអនកសឈនលធវើស កើនដល៨.៤២៧រៀល/ថង ឬកើន ៣,២% ធៀបនងកាលពមយឆនាមន។អនកឆលើយសមាភាស ៣៧,៥% ជាអនករកចណលចមបងចញចមគសរ ហើយមាន ៥៧,៥% បបថា បកចណលរបសគាតបានធាលាកចះធៀបនងតមាសមន។ អនកឆលើយសមាភាស៦២,៥% បានបបថា បកចណលរបសគាតអាចផគតផគងគសរបានមយភាគ ហើយកពនោះនយយថា មនអាចផគតផគងបានទ។ មយាាងទៀតមាន ៦៥% កពងជាបបណលដលមានអតការបកជាមធយម១,៥%កនងមយខ។

កមមករសណងគាមានជនាញ មានចណលបចាថងដល១៧.៥៣៩រៀល គសទើរដចគានានងកាលពមយឆនាមន(១៧.៥៣៣រៀល)។ ធៀបនងកាលពបខមន ចននកមមករសណងគានានជនាញបានកើនឡើង បើតាមសដរបសកមមករ៧៧,៥% ហើយមានកមមករ ៩២,៥% បបថា សកមមភាពសងសងបានកើនឡើង។ កមមករ ៦០% បានធវើចណកសកតមានាកឯងមកធវើការនៅទកងហើយ៤០%បានធវើចណកសកជាមយគសរ។ កមមករធវើការ ៩,៦មាង/ថង នង ២៣ថង/ខ ជាមធយម។ កនងចណយសរបរបសកមមករ មាន ៧៦%ជាចណយលើសបៀងអាហារ១១,១%ជាចណយលើថលឈនលកនលងសនាកនៅ ០,៦% ជាចណយលើការថទាសខភាព នង១២,២% ជាចណយផសងៗទៀត។ កមមករ ៩៥% នយយថាចណលរបសគាតអាចផគតផគងគសរបានតមយភាគបណោណោះ។

កមមករកាតដរមានបកចណលបចាថងកើនឡើង៧,១%ធៀបនងកាលពមយឆនាមន ដល ១៥.៣១៦រៀល។ កមមករ៦១%មានអាយព ១៨ឆនា ដល៣០ឆនា។ជាទទៅអនកទាងនះធវើការកនងរោងចកបានបមាណ ៤,២ឆនាមកហើយ។ កមមករ៥% មនមានកមតអបរទ ៦៦,៧% បានរៀនតមបថមសកសា២២,៥%រៀនដលអនវទយាលយនង៦%រៀនដលវទយាលយ។កមមករ ៥១,៥% នយយថា គាតបានទទលការបណតះបណតាលនៅកនងរោងចក ៥,៨% បានទទលការបណតះបណតាលនៅតាមផទះឯកជន ១,៦% បានធវើការបណតះបណតាលខលនដោយខលនឯង ហើយ ៤០,១% បបថាគាតគាមានជនាញទ។ តបនងសណរថា តើបកកមរបសគាតអាចផគតផគងគសរបានឬទ?គមាន ១០%ឆលើយថា មនអាចផគតផគងបានទ, ៧០%ឆលើយថាអាចផគតផគងបានមយភាគ ហើយ ២០% ឆលើយថា អាចផគតផគងគសរបាន។ មយាាងទៀត កមមករ ៦៧,៥% មានសទដឋនយមចពោះអនាគតរោងចកគាត, ១១,៧% នយយថា អនាគតរោងចកមនសវលអ, ៨,៣% នយយថា គាមានការបបលហើយកពនោះគាមានយោបលទ។

20


តារាង១៖គមងវនយោគឯកជនបានអនមតឆនា២០១១-១៨* 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2ទពយសកមមជាបលាប(លានដលាលារ)

កសកមម 725.0 531.6 930.5 56.5 169.8 117.1 8.0 54.9 - - 99.5 30.4ឧសសាហកមម 2860.1 829.3 3257.0 1002.5 1014.7 1436.4 115.6 265.7 486.6 114.3 259.6 193.4

.កាតដរ 393.9 497.0 324.1 393.5 225.2 380.7 54.0 22.0 78.88 56.3 53.2 31.4

.អឡចតនក - - - - - - - 73.9 82.2 96.9 76.2 90.9

.គឿងយនយនត - - - - - - - - - - - -សវាកមម 3425.4 916.6 140.7 622.6 2734.4 1664.3 7.8 1332.0 2518.8 - 110.2 2156.2

. សណឋាគារនងទសចរណ 2850.9 691.5 106.0 446.9 98.6 1366.9 3.6 237.2 2518.8 - 75.2 106.6សរប 7010.42 2278.0 4328.0 1583.9 3918.9 3217.7 131.4 1652.6 3005.4 114.3 469.3 2380.0

បមបមលជាភាគរយធៀបនងតមាសមនសរប - - - - - - -74.1 1158.0 81.9 -96.2 310.5 407.2

បមបមលជាភាគរយធៀបនងឆនាមនសរប 209 90.1 63.4 147.4 -67.5 - 90.1 98.8 214.5 -77.5 257.2 44.0

Note: Figures include expansion project approvals. Source: Cambodian Investment Board

តារាង២៖តមលគមងសណងនៅភនេពញបានអនមតឆនា២០០៩-១៥2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3លានដលាលារ

ភមគះផទះនងផទះលវង - 220.1 405.1 547.3 658.9 133.6 84.0 33.1 20.4 122.3 - 637.6ផសងៗ - 217.8 199.9 463.6 859.6 190.0 141.7 105.6 11.7 49.8 - 252.6សរប - 489.8 605.0 1010.9 1518.5 323.6 225.7 138.7 32.1 172.0 - 897.4

បមបមលជាភាគរយធៀបនងតមាសមនសរប - - - - - 34.3 -30.2 -38.5 -77.8 437.3 - -

បមបមលជាភាគរយធៀបនងឆនាមន សរប -60.5 11.0 23.5 67.1 28.1 8.0 -9.2 -64.2 -86.7 -46.8 - -

Source: Department of Cadastre and Geography of Phnom Penh municipality

តារាង៣៖ចននអនកដណើរបរទសមកដលបទសកមពជាឆនា២០១១-១៨2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2ចននអនកដណើរ(ពាននាក)

ចន 247.2 333.9 463.1 560.3 694.7 830.0 273.0 362.0 206.4 369.4 505.94 425.82វៀតណម 614.1 763.1 854.1 905.8 987.8 959.7 203.4 267.3 122.8 241.9 186.76 199.86ករខងតបង 342.8 411.5 435.0 424.4 395.3 357.2 127.7 87.7 41.1 88.6 126.06 48.54ថ 116.8 201.4 221.3 279.5 349.9 398.1 95.9 99.5 47.5 152.1 83.71 76.15សហរដឋអាមរក 154.0 173.1 185.0 191.4 217.5 238.7 80.1 76.2 29.2 71.1 79.07 54.59ជបន 161.8 179.3 206.9 215.8 193.3 191.6 60.2 51.4 35.3 56.4 59.01 38.68បារាង 117.4 121.2 131.5 141.1 145.7 150.3 54.0 43.2 21.5 47.7 56.56 29.35ចកភពអងគលស 104.1 110.2 123.9 133.3 154.3 159.5 54.6 48.2 20.6 47.7 51.16 33.69មាាឡស 102.9 116.8 130.7 144.4 149.4 152.8 37.8 53.4 31.8 56.4 44.85 41.00តាមផលវអាកាស 1480.4 1722.1 2017.7 2273.5 2476.0 1995.5 921.4 684.3 777.7 929.3 1157.6a 8464.9តាមផលវគោកនងទក 1401.4 1862.2 2192.5 2229.3 2299.2 2331.4 581.5 475.5 472.3 760,1 553.6a 443.9សរប 2881.8 3584.3 4210.2 4502.8 4775.2 4980.4 1502.9 1159.8 1250.1 1689,4 1711.3a 1290.4

បមបមលជាភាគរយធៀបនងតមាសមនសរប - - - - - - -0.03 -22.8 7.3 35,1 1.3a -24.6

បមបមលជាភាគរយធៀបនងឆនាមនសរប 20.1 24.4 17.5 7.0 6.1 4.3 11.9 3.9 22.7 12,4 13.9 a 11.3

Source: Ministry of Tourism. Note: a) These are corrections for our mistakes in the figures appearing in our previous publication. Wrong figures of By air was 2308.7, By land or water was 1138.0, and Total was 3446.7.

តារាង៤៖ការនាេចញនងនាចលឆនា២០១១-១៨*2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 លានដលាលារ

ការនាេចញសរប 4929.5 6106.4 6982.4 8106.0 9256.4 10043.3 2290.7 2558.4 3098.3 2825.6 2834.6 3000.2កាតដរ 4259.6 5015.4 5386.1 5960.5 6827.0 7308.0 1856.3 1874.1 2290.3 1999.6 2092.1 2240.6

-សហរដឋអាមរក 2055.3 2143.3 2075.2 1963.6 2009.4 1831.5 452.3 426.0 570.8 474.7 538.4 573.9-សហភាពអរប 1322.2 1716.9 1969.6 2403.7 2903.9 2928.7 583.0 693.3 787.9 718.1 670.1 805.2-អាសាន 17.6 39.4 60.2 83.3 103.4 98.4 24.2 29.0 24.2 29.6 28.6 32.7-ជបន 147.0 188.6 278.7 383.1 524.2 655.5 196.2 136.7 204.8 163.6 224.7 165.2-ចកភពអងគលស - - - - - 439.8 214.2 201.6 267.0 221.2 219.5 203.9-បទសផសងៗ 717.5 927.2 1002.9 1126.8 1286.3 1354.2 386.4 387.6 435.7 392.5 410.9 459.7

គឿងអឡចតនក - - - - - - 127.1 73.9 82.17 96.87 76.2 90.9គឿងយនយនត - - - - - - 1.8 6.89 1.14 1.76 11.9 13.1 កសកមម 362.1 376.7 554.5 624.4 548.8 534.1 201.0 144.2 175.4 185.9 205.9 166.0

-កស 197.6 176.6 175.2 153.9 165.4 165.3 66.1 65.2 71.7 70.5 52.4 36.5-ឈើ 48.8 36.8 73.6 132.0 46.3 47.2 11.7 28.9 24.6 35.3 30.0 34.0-ត 3.1 2.0 1.2 0.8 0.5 0.6 0.2 0.1 0.1 0.2 1.0 0.1-អងករ 106.6 146.4 262.3 248.5 315.3 300.8 83.1 35.0 66.5 70.5 106.7 71.8-ផលតផលកសកមមផសងៗ 6.0 14.9 42.4 89.1 21.3 20.2 39.9 15.0 12.4 9.4 15.8 23.6

ផសងៗ 307.9 714.4 1088.2 1520.1 1880.2 2201.2 104.5 459.3 549.3 541.5 448.6 489.6ការនាចលសរប 6375.9 8593.3 8639.4 10,295.4 11494.5 15013.4 3173.5 5914.4 4303.3 3424.2 4244.5 4496.0សង 294.4 308.0 306.4 334.7 377.3 384.8 75.1 57.5 58.3 65.8 64.9 60.8មាាសត 447 559.5 569.1 602.3 607.8 709.1 146.4 111.1 113.3 102.2 102.0 116.9សមាភារសណង 48.1 66.1 80.8 117.6 164.4 253.2 55.6 90.3 89.6 68.8 100.7 138.7ផសងៗ 5586.4 7659.1 7682.6 9240.7 10345.1 13666.3 2896.4 5655.5 4042.2 3187.5 3976.9 4179.7ជញជងពាណជជកមម -1446.4 -1341.6 -1610.9 -2184.3 -2238.1 -4470.0 -641,9 -3287.6 -1205.0 -598.7 -1409,9 -1495.9

បមបមលជាភាគរយធៀបនងតមាសមនការនាេចញសមលៀកបពាកសរប - - - - - - 5.6 1.0 22.2 -12.7 4.6 7.1ការនាចញសរប - - - - - - -6.7 14.7 17.9 -8.8 0.3 5.8ការនាចលសរប - - - - - - 3.0 86.4 -27.2 -20.4 24.0 5.9

21


បមបមលជាភាគរយធៀបនងឆនាមនការនាេចញសមលៀកបពាកសរប 32.1 17.7 7.4 10.7 14.5 7.0 5.5 9.1 10.5 13.7 12.7 19.6ការនាចញសរប 35.8 16.1 - - 14.2 8.5 -4.1 10.2 10.0 15.1 23.7 14.2ការនាចលសរប 22.8 19.7 21.4 19.2 11.7 30.6 14.2 -3.6 42.6 11.1 33.8 -24.0

* Import data includes tax-exempt imports. Sources: Department of Trade Preference Systems, MOC and Customs and Excise Department, MEF (website)

តារាង៥៖បតបតតការថវកាជាតលើមលដឋានសចបកឆនា២០១១-១៨(បលានរៀល)2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2ចណលសរប 6251.4 7691.9 8255.2 10543.4 11879.9 14201.5 4261.9 4093.6 3870.8 4307.2 4341.4 5059.5ចណលចរនត 6179.3 7443.8 8233.2 10359.4 11759.0 14088.7 3261.9 4071.5 3839.2 4278.5 4328.5 5014.0ចណលពនធ 5277.5 6334.8 7198.1 8995.2 10502.4 12196.5 3905.8 3580.5 3318.4 3500.0 3985.9 4417.6

ពនធកនងសក 4071.6 5002.8 5728.1 7226.5 8591.7 10185.8 2450.0 3107.5 2844.0 2928.3 3470.6 3845.2ពនធលើពាណជជកមមកបទស 1205.9 1331.7 1470.0 1822.7 1910.7 2010.7 455.8 473.1 474.4 471.8 515.3 572.4

ចណលមនមនពនធ 901.8 1118.2 1035.2 1310.3 1256.6 1892.2 356.2 490.9 520.9 778.5 342.7 596.5ចណលលើទពយសមបតត 63.8 143.0 84.0 88.5 77.3 116.0 17.4 35.8 39.1 34.9 7.7 130.5លកទនញនងសវា 588.7 667.4 750.3 871.2 1047.1 1248.3 272.1 360.3 347.3 537.0 323.8 375.6ចណលមនមនពនធផសងទៀត 249.3 298.8 200.8 350.5 132.2 528.0 66.6 94.8 134.7 206.5 11.1 87.4

ចណលជាមលធន 72.1 247.9 73.4 184.0 121.0 113.4 0.0 22.1 31.5 28.7 12.9 45.4ចណយសរប 9032.4 9660.9 12,535.7 13306.5 13849.5 13775.4 3090.9 3878.4 4420.9 5591.9 3591.4 4226.2ចណយជាមលធន 3546.9 3628.3 5567.5 5590.7 5290.3 3785.3 859.0 1096.0 1202.1 1785.9 821.2 1037.6ចណយចរនត 5341.2 6188.4 6968.3 7715.8 8544.6 9990.1 2231.9 2782.4 3218.7 3806.0 2770.3 3188.5

បៀវតសរ 2170.6 2486.6 2997.3 3755.5 4271.9 5381.7 1567.6 1515.7 1739.3 1820.2 1760.3 1911.1ឧបតថមភធននងជនយសងគមកចច 1518.8 1586.8 1563.0 1627.0 1742.9 1774.9 312.9 635.2 617.0 749.6 469.9 621.1ចណយចរនតផសងទៀត 1651.8 2115.1 2408.0 2333.4 2529.8 2833.5 664.3 1266.7 1479.5 1983.8 1010.0 1277.4

សមតលយជាទទៅ -2781.0 -1969.0 -4280.6 -2763.1 -1969.6 426.1 1171.1 215.2 -550.1 -1284.8 750.0 833.3ហរញញបបទានពកបទស 2379.2 2457.8 4326.2 3972.1 3729.4 1878.9 598.5 960.8 640.6 894.1 402.0 593.6ហរញញបបទានកនងសក -2061.7 -332.9 824.4 -1428.7 -2034.9 -1858.7 -352.8 -339.1 88.8 82.9 9.4 0.0

Source: MEF website

តារាង៦៖សនទសសនថលទនញបើបសអតបតរបកនងថលមាស(មធយមភាគតាមការយបរចឆទ)២០១១-១៨2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2សនទសសនថលទនញបើបស(បមបមលជាភាគរយធៀបនងឆនាមន)

ភនពញ-ទនញគបមខ 5.4 2.3 3.0 3.9 1.2 3.0 4.2 2.7 2.5 2.2 2.3 2.7-អាហារនងភសជជៈមនមនស 6.5 2.5 3.9 4.9 4.0 5.6 6.0 3.1 2.7 1.9 1.9 2.9-ដកជញជន 7.1 3.3 -0.6 -1.0 -9.2 -7.0 4.1 4.3 3.8 4.1 3.1 3.9

អតបតរបកថលមាសថលបងឥនធនៈ(តាមអតទផសារនៅភនេពញ)រៀលកនង១ដលាលារ 4063.6 4039.2 4036.2 4060.4 4060.4 4053.7 4015.8 4048.2 4089.5 4036.4 4012.4 4047.0រៀលកនង១បាតថ 133.2 130.0 124.9 119.4 119.4 115.5 114.9 118.8 122.8 123.402 127.7 127.4រៀលកនង១០០ដងវៀតណម 19.7 19.4 19.1 18.7 18.7 18.2 17.8 17.9 18.1 17.9 17.8 17.9ថលមាស(ដលាលារកនង១ជ) 184.5 200.9 175.9 152.3 140.6 151.2 145.5 150.9 154.1 155.5 160.3 157.6ថលមាាសត(រៀល/លត) 4761.2 4941.2 4852.1 4934.1 3771.3 3004.0 3391.6 3310.4 3369.0 3472.4 3679 3915.7ថលសង(រៀល/លត) 5044.5 5312.7 5083.3 5155.7 3951.7 3336.8 3697.0 3625.2 3722.0 3819.7 3914 4120.3

Sources: NIS, NBC and CDRI

តារាង៧៖សថានភាពរបយវតថឆនា២០១១-១៨(តេលខនៅចងការយបរចឆទ)2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2បលានរៀល

ទពយសកមមបរទសសទធ 17893.9 18154.5 21260.1 26699.7 26665.5 31814.5 36490.5 40285.4 43301.5 42575.3 46707.0 49421.9ទពយសកមមកនងសកសទធ 5760.8 10437.4 11508.3 15859.8 22157.6 25802.3 24057.0 24985.6 26440.4 28743.5 28457.0 29926.1 ឥណទយយសទធលើរដឋាភបាល -2123.1 -2486.4 -2794.9 -4359.1 -6428.8 -8148.5 -9818.9 -10128.0 -10347.7 -11066.5 -12381.1 -12887.7 ឥណទានដលវសយឯកជន 17552.8 23536.6 27608.8 36244.6 46071 56458.8 57385.9 61189.9 63492.6 66922.6 68686.5 72464.2របយវតថទទៅM2 23654.7 28591.9 32768.4 42559.5 48823.1 57616.6 60547.4 65271.0 69741.9 71318.9 75164.0 79348.0របយវតថM1 3956.2 4045.7 4878.2 6308.4 6741.4 7273 7524.7 8186.1 8925.0 9428.4 9578.5 9553.9របយវតថផសងៗ 19698.5 18154.5 21260.1 26699.7 42081.7 50343.8 53022.7 57084.8 60816.9 61890.4 65585.5 69794.1

បមបមលជាភាគរយធៀបនងឆនាមនរបយវតថទទៅM2 17.8 20.9 14.6 29.9 14.7 18.0 19.0 19.7 22.1 23.8 24.1 21.6របយវតថM1 16.9 2.3 20.6 29.3 6.9 7.9 12.2 19.1 19.6 29.6 27.3 16.7របយវតថផសងៗ 17.9 44.6 13.6 30.0 16.1 19.6 20.0 19.8 22.5 22.9 23.7 22.3

Source: National Bank of Cambodiaតារាង៨៖ចណលបចាថងជាមធយមពតរបសពលករងាយរងគះ(ថលថរខវចឆកាឆនា២០០០)

ចណលបចាថង(ជារៀល)បមបមលជាភាគរយ

ធៀបឆនាមន2015 2016 2017 2018 2018

កមភៈ ឧសភា សហា វចឆកា កមភៈ ឧសភា សហា កមភៈ ឧសភា សហាអនករតសកល 12405 11516 11092 10916 10804 10362 11042 11285 10267 -0.4 3.4 -5.0អនកលសង 15631 14318 15171 14625 15423 14549 15123 14915 15889 -0.3 2.0 3.0អនកលកបនលតចតាច 15867 17177 18411 13980 19655 16015 18343 20999 20141 -0.4 50.2 2.5អនករសអតចាយ 12344 10297 11478 12428 11754 10703 10664 13931 13288 -7.1 12.1 13.0អនករតតភោជនយដឋាន* 8436 7989 7905 8141 8135 8190 8226 8077 7945 4.1 14.1 -2.3អនកសឈនលធវើស 8745 8088 8332 7049 8708 8132 8774 8486 8427 5.3 6.6 -3.2កមមកររោងចកកាតដរ 13688 14889 12910 14299 14275 15268 14605 15316 2.5 3.9 7.1អនករតមតឌប 14455 14509 14770 13888 14370 13895 14901 14429 15293 0.9 -0.8 6.4កមមករសណងគាមានជនាញ 15349 17365 16664 14796 17533 20371 18082 15771 17539 8.5 20.4 0.0កមមករសណងមានជនាញ 18624 - 21716 21924 23014 24951 25578 25025 23276 17.8 13.1 1.1

* Waitresses’ earnings do not include meals and accommodation provided by shop owners. Surveys on the revenue of waitresses, rice-field workers, garment workers, motorcycle taxi drivers and construction workers began in February 2000. Source: CDRI. November 2015 data not available.

22


តពទពរ២៤ពតមានថមៗ...

បកបដោយគណភាពនងឥទធពល តាមរយៈ ការសវជវផនកគោលនយោបាយនងការកសងសមតថភាពដើមបចលរមចណកដលភាពរងរឿងរបសបទសកមពជា។

ថងទ៣០សហាកងភនពញ

វទយាសថានបចចកវទយាកមពជា បានបរពធធវើ សកាខាសលាសតពឧសសាហកមម ៤.០ នង សនតសខតាមបពនធអនធើណត។សកាខាសលានះមានគោលដៅប គ ១) សវងរកវធជយគាទចកខវសយបកបដោយមហចឆតាខពសរបសកមពជា ដើមបកាលាយជាបទសមានចណលមធយមកមតខពសនៅឆនា២០៣០ តាមរយៈការអនវតតនវសដឋកចចឌជថលថម ២) បផសចណបអារមមណកនងចណោមវសវករ នងអនកសវជវ អពតមវការផនកអបរសមបឧសសាហកមម ៤.០ នង ផលពាកពនធនឧសសាហកមមនះសមបសនតសខកនងបពនធអនធើណតនង៣)ជយសមលដលអនតរកមមនងការកសងភាពជាដគរវាងវសវករ អនកវទយាសសត នងអនកសវជវនៅCDRI។

ថងទ៣កញញាកងភនពញអងគការ UNDP បានបរពធធវើសកាខាសលាផនកគោល

នយោបាយកមតខពសសតព ឧសសាហកមម ៤.០ នៅកមពជា។សកាខាសលាទទលបានការឧបតថមភគាទព អងគការសហបជាជាតនៅកមពជាអងគការពលកមមអនតរជាត អងគការអភវឌឍនឧសសាហកមមនសហបជាជាត (UNIDO) នង អងគការ UNDPនៅកមពជា។របៀបវារៈមានបធានបទប គ ១) ឱកាស នងបញហាបឈម៖ការយលដងទទលបានពការសកសាជាសកលរបស UNIDOនងការសកសាថានាកតបនរបស ILO ពផលបះពាលន ឧសសាហកមម៤.០។ ២) បបបទដលបចចកវទយានឧសសាហកមម ៤.០ជះឥទធពលទៅលើ វាយនភណឌ នងឧសសាហកមមកាតដរកនងពភពលោក នង អនកនាមខគផនកឌជថល កនងវសយជនញ នងឧសសាហកមមកមមនតសល។នាយកបតបតតន CDRIបានចលរមកនងកមវាគមនលើបធានបទ "អនកកសងគោលនយោបាយ នងដគអភវឌឍន"។

ថងទ១៤កញញាកងភនពញ

សកាខាសលាចាបផតើម៖ ការចលរមចណកនការអភវឌឍជនាញវជាជាជវៈដលកណើននងការផលាសបតរឧសសាហកមមសមបគបគានា។ សកាខាសលានះរៀបចឡើងដោយ CDRI នងមានការចលរមព អនកតណង៤០នាក មកពកសងនានា វសយឯកជននងសលា TVET ដោយមានគោលដៅ លើកបងាហាញពគមងសវជវ នងសវងរកការគាទ នងសហបតបតតការសមបការអនវតតគមង ពសណកអនកពាកពនធនៅថានាកជាត នងថានាកមលដឋាននងដគនានានៅកនងតបន។

ផនកសវជវ

កសកមមគមងចនន ៥ កពងអនវតតទៅមខនៅតមាសនះ។

គមង ការសកលបងយនតការបបថមសមបការផសពវផសាយកសកមមនៅកមពជា ដលផតលមលនធដោយ វទយាសថានសវជវគោលនយោបាយសបៀងអាហារអនតរជាត (IFPRI) អនវតតបានជតរចរាលហើយ។ ផនកនះមានផនការរៀបចសកាខាសលាផសពវផសាយមយនៅខធន។ ការវភាគទនននយ នងការសរសររបាយការណសមបគមង ការអនវតតសតងដសវតថភាពកនងសកវបបកមមនៅកមពជា៖ ករណដណបនល ដលទទលមលនធពទភានាកងារអភវឌឍនអនតរជាតសយអត (Sida) បានពនយាពលពះតវបងវរធនធានទៅអនវតតគមង បកសាយោបលរយៈពលខលថមមយហៅថា MALIS (ការកលអសនតសខសបៀងនងចណងទាកទងទផសារ សមបមាចាសដតចៗនៅខតតឧតតរមានជយ នង ពះវហារ)៖ ការវាយតមលផលបះពាល។អងកការកសកមម នងសបៀងអាហារ (FAO) បានចះកចចសនយាឲយវទយាសថាន CDRI អនវតតគមងនះ ដើមបវាយតមលពផលបះពាលពត នងបកសរបបទពសោធនរៀនសតបានពMALIS ។ សកមមភាពចះសកសាដលកនលងសមប ពតតបតពតមានបចចកវទយាកសកមមបចាតមាស ដលទទលបានជនយគាទបចចកទសព អងគការ Swisscontact Cambodiaបានធវើឡើងសបតាមផនការ ហើយបចចបបននកមសវជវកពងធវើការវភាគទនននយ។ ឯកសរគោលគនតសមបគមងទទលបានមលនធព Sida សតព ការវភាគខសសងាវាកតមលផលសវាយ បានបញចបរចរាល។ សបតាមគោលនយោបាយអភវឌឍនឧសសាហកមមឆនា២០១៥-២៥ ការសកសានះមានគោលដៅ កណតឲយឃើញខសសងាវាកតមលសវាយនៅកមពជាដោយសងកតធងនលើទនាកទនងរវាង តអងគនានាកនងខសសងាវាកតមលនងសហគនភាពរបសពកគ។

សដឋកចច‍‍‍‍‍‍‍‍សកាខាសលាចាបផតើមគមងសតព ការចលរមចណកន

ការអភវឌឍជនាញវជាជាជវៈ (VSD)ដលកណើននងការបកាលាយឧសសាហកមមសមបគបគានា៖ ការវភាគលើកតាតោសខនៗនៅកមពជា បានបពតតទៅដោយជោគជយនៅខកញញា ដោយមានគោលដៅ ផតលពតមាន នងសមលការចលរមរបសអនកពាកពនធនានា ជាពសស បណតាកមហនកមមនតសលកនង ៣វសយតវបានជើសរស, វទយាសថានបណតះបណតាលជនាញវជាជាជវៈ,កសងការងារ នងបណតះបណតាលវជាជាជវៈ, នង អងគការជាតនងអនតរជាត ដលកពងធវើការលើកមមវធ VSD ។ នាបចចបបននកមសវជវកពងរៀបចការចះសកសាដលកនលង ដលគងអនវតតកនង៤ខចាបពខតលាតទៅ។

23


អនកសដឋវទកនងផនកនះ បានបងាហាញលទធផលសវជវឃើញថមៗ នៅកនងសកាខាសលា នងសននសទមយចនន រមមានវទកាអភវឌឍនកមផតលគនតអាសាន-ADB ឆនា២០១៨ នៅសកលវទយាលយជាតអសតោល កនងកង Canberra បទសអសតោល នៅថងទ ២២-២៣ សហា, វទកាសវជវអាសលើកទ ៨ ដលរៀបចឡើងដោយ ផនកពាណជជកមមអនតរជាតនវទយាសថានសដឋកចចនងនយោបាយពភពលោក នបណឌតសភាចននវទយាសសតសងគម នៅកងបកាង បទសចននៅថងទ ៣ កញញា នង សកាខាសលាសតព កណទមងទផសារពលកមមដលរៀបចឡើងដោយមជឈមណឌលសមបការអភវឌឍសដឋកចចនងសងគម នៅបទសមយានមាា នៅថងទ ១៨-២១កញញា។ កមសវជវកបានចលរមកនងវគគបណតះបណតាលមយសតព វធានការមនមនពនធគយ៖ ការវាយតមលសដឋកចចនងជមើសគោលនយោបាយសមបការអភវឌឍ ដលរៀបចឡើងដោយUNCTAD-ARTNeTនៅកងបាងកកបទសថនៅថងទ៣-៦កកតដ។

អបរ ការបមលទនននយសមបគមង សហគនភាពសងគម

នងនវានវតតនកនងឧតតមសកសា ដលទទលមលនធព Sida បានធវើឡើងកនងខកញញា។ គមងសតព លកខណៈនងរបៀបអនវតតការហាតការនៅកមពជា ដលផតលមលនធដោយ ទភានាកងារសវសសមបការអភវឌឍនងសហបតបតតការ (SDC) កពងសថតកនងដណកកាលវភាគទនននយ នងសរសររបាយការណ។ គមងសតព ការបងចកបភទឧតតមសកសា ដលផតលមលនធដោយកសងការបរទសនងពាណជជកមមនបទសអសតោលកពងសថតកនងដណកកាលរៀបចបមលទនននយ។

វទកា ភាពជាដគរវាងវសយសធារណៈ-ឯកជន ដលទទលមលនធព SDC បានបពតតទៅនៅថងទ ៧ សហានៅសណឋាគារភនពញកមបធានបទ "ភាពជាដគសមបការសកសារៀនសតផអកលើការងារ៖ បទពសោធន នងលទធភាព"។វទកានះមានគោលដៅ ចករលកបទពសោធនបានពទសសនកចចសវងយលនៅបទស ចន ករខងតបង នង សវសនងដើមបសមលការពភាកសាគានាកនងចណោម អនកកសងគោលនយោបាយ អនកអនវតតនជាកសតង ដគអភវឌឍន អនកសកសាសវជវនានា។

អនកសវជវជានខពសផនកអបរមានាក បានធវើជាវាគមនកនងសននសទអនតរជាតមយសតព អាសកពងវវតត៖ ភមសសត នងពងសាវល (genealogies) ដលរៀបចឡើងដោយ សមាគមសមបការសកសាពអាស នង សកលវទយាលយ Ashoka នៅកងញដលបទសឥណឌនៅថងទ៥-៩កកកដនងបានចលរមកនងការបជកមផតលគនត នៅខតតហណន បទសចននៅថងទ ២៦-២៨ កញញាកមបធានបទ "ការសងសងតបនពាណជជកមមសរ/កពងផនៅហណននងសហបតបតតការនងការផលាសបតរផនកសដឋកចចនងវបបធម រវាងបទសចននងបណតាបទសអាសាន"។

កមការងារបានរៀបចសកាខាសលា លើកកមពសការសរសរលើកទ៣ នៅថងទ ១១-១៦ សហា នៅខតតកប ដើមបឲយអនកសវជវមានឱកាស ផតោតលើឯកសរសវជវរបសខលន។ផនកអបរ កបានរៀបចវទកាហាតការលើកទ៣ នៅថងទ៣០ខសហា ដើមបផតលឱកាសឲសអនកហាតការ បងកើនជនាញធវើបទបងាហាញ ដោយលើកបងាហាញពលទធផលរកឃើញកនងគមងដលខលនបានចលរម។

បរសាថាន ផនកនះដលកពងធវើការសវជវ ដោយមានការចលរម

សមបគមងសតព ការពងងសមតថភាពសតសមបភាពធននងអាកាសធាតនៅកមពជា ដលមានរយៈពល ២ឆនានងផតលមលនធដោយ មលនធបជាធបតយយនអងគការសហបជាជាត (UNDEF) បានបញចបការវាយតមលពការកាតបនថយភាពងាយរងគះ(VRAs)ចនន១០ពោលគមានការវាយតមលមយ សមបឃគោលដៅនមយៗនៅកនងបនខតត។កនងគោលបណង កសងសមតថភាពថានាកមលដឋានដើមបដកបញចលការបនសានងការបបលអាកាសធាត ទៅកនងផនការអភវឌឍនឃកមការងារកបានជយបណតះបណតាលនងបងាហាតសតជាអនកដកនាថានាកមលដឋានបមាណ៨០នាកឲយចះបើឧបករណVRA ។ អងគការមនមនរដឋាភបាលជាដគទាងឡាយបានជយសមាជកនានានបណតាញសត ឲយរៀបចសណើគមងជាចើនដើមបធវើសកមមភាពបនសាផអកលើសហគមន សមបដកសនើសមលនធខនាតតចពគមង។

គមងសតព ការបនសានងការបបលអាកាសធាត នងការកាតបនថយហានភយមានគះមហនតរាយ ដលផតលមលនធដោយ Sida កពងមានដណើរការលអ។ របាយការណពងកពងយកមកពនតយឡើងវញដោយផអកលើមតយោបលរបសទបកសាខងកនងសមាជកកមអនវតតគមង។ការងារបានចាបផតើមសមបគមងជាបទាកទនគានាមយហៅថា ការឆលើយតបរបសបជាជនទៅនងការបបលបរសថាននៅអាងទនលមគងគកម។កមអនវតតគមងបានតៀមរចរាល ដើមបធវើអងកតមយនៅកងភនពញ លើពលករចណកសកមកពភមលចទកនានានៅតាមដងទនល។ បនតដោយសរពលចះសកសាដលកនលងបានបះចពលបោះឆនាតជាត ការបមលទនននយសតពកករដលបបនៅតាមភមងាយលចទកនានា តវបានពនយារពលរហតដលឆនា២០១៩។

គមងចើនបទសសតព ការធវើកសកមមតាមកចចសនយានៅកនងតបនទនលមគងគឡានឆង កពងដណើរការសបតាមផនការ។ ដោយបានបងហើយសណើសវជវហើយនោះកមសវជវកពងរៀបចចះសកសាដលកនលង។សមបគមងសតព ផលបះពាលនកមមវធពាកពនធនងការបបលអាកាសធាតនៅកមពជា៖ ភាពងាយរងគះ ភាពកក យនឌរ នងសទធមនសស ផនកបរសថានបានបងកើតគណៈកមាមាធការដកនាការងារមយដលរមមានអនកតណងឆនើមៗមកពកសងបរសថានកសងអភវឌឍនជនបទនងអងគការUNDPកមពជា។

24

ទសសនាវដតអភវឌឍនកមពជា ឆនាទ២២ េលខ៣ ខកញញា ឆនា២០១៨

ពតមានថមៗពវទយាសាថាន CDRI

ទសសនាវដតអភវឌឍនកមពជាបោះពមពផសាយដោយវទយាសថានបណតះបណតាលនងសវជវដើមបអភវឌឍន

កមពជានៅភនពញចនន៤ដងកនងមយឆនាជាភាសខមរនងភាសអងគលសនៅពលដណលគានា។

ទសសនាវដតអភវឌឍនកមពជាផតលជាេវទកាមយដើមបពភាកសាពបញហាអភវឌឍនដលកពងជះឥទធពលដល

បទសកមពជា។អតថបទតាមដនសដឋកចចផតលជននវការវាយតមលឯករាជយពដណើរការនេសដឋកចច

បទសកមពជា។

ទសសនាវដតអភវឌឍនកមពជាសវាគមនអតថបទទាងឡាយពមតតអនកអាន។លខតតវមានចះហតថលខ

អាចផទៀងផទាតបានមានលខទរសពទនងអាសយដឋាន។អនកនពនធតវទាកទងវទយាសថានCDRIមននង

ផដលអតថបទទោះជាឯកសរនោះមនទានរៀបរយកត។ឯកសរទាងអសនងតវកសមលសមបការ

បោះពមពផសាយ។វបសអសមរកសាសទធបដសធការបោះពមពផសាយដោយមនចាបាចបញជាកពហតផល។

គះសថានផសាយៈវបសអ

គបគងកសមលៈយសទធរទធ

កសមលផលតកមមៈអចានថា

សហគសបោះពមពGoInventMedia(GIM),របភាពទពរមខៈរបភាពវបសអ

រកសាសទធ២០១៨វទយាសថានបណតះបណតាលនងសវជវដើមបអភវឌឍនកមពជា

ISSN 1560-7615 / ISBN 978-99950-52-06-5

អាសយដឋាន៥៦ផលវ៣១៥ទលគោកភនពញកមពជា

បអបសបតលខ៦២២ភនពញកមពជា

+៨៥៥២៣៨៨១៧០១/៨៨១៩១៦/៨៨៣៦០៣ +៨៥៥២៣៨៨០៧៣៤

e-mail: [email protected] website: www.cdri.org.kh

វទយាសាថានបណតះបណាតាល នង សវជវដើមបអភវឌឍនកមពជាឯកសរបោះពមពផសាយរបស

វទយាសថានបណតះបណតាលនងសវជវដើមបអភវឌឍនកមពជាទសសនាវដត

អភវឌឍនកមពជាឆនាទ២២ េលខ៣ ខកញញា ឆនា២០១៨

9 789995 052065

រាលឯកសរបោះពមពផសាយរបសវទយាសថានCDRIមានផតលជនដោយឥតគតថលតាមរយៈវបសយwww.cdri.org.kh

តទៅទពរ២២

ពតតការណសខានៗចាបពខសហាដលកញញា២០១៨ វទយាសថានCDRIបាន

រៀបចសកាខាសលាពរ នងវទកាមយ ហើយអនកសវជវ នងថានាកគបគងជានខពស បានចលរមកនងពតតការណផសងៗ ជាចើនថមទៀត។

ថងទ១២កកតដកងភនពញ

ទសសនកចចរបសលោក Luke Arnold អនបធានថមនបសកកមមសថានទតអសតោលនៅកមពជា។ថានាកគបគងជានខពសនងអនកសវជវផនកអបរ បានរាយការណសងខបជនលោកLuke Arnold ពការជឿនលឿននកមមវធសវជវផនកអបររបស CDRI ដលផតលមលនធដោយ កសងការបរទស នងពាណជជកមមនបទសអសតោល(DEFAT)។លោកLukeArnoldបានសមតងការពញចតតលើការអនវតតកមមវធ នងបានពភាកសាពជនយគាទសមបការសវជវនាពលអនាគត ហើយលោកបានតណងឲយDFATដើមបធានាជនCDRIពជនយគាទជាបនតរបសសថានទតអសតោល។

ថងទ១២កកតដកងភនពញ

សកាខាសលាផតលសពលភាព៖អាជពវជាជាជវៈផនកវជជសសតនៅកនងសកលវទយាលយវទយាសសតសខភបាល (UHS)។សកាខាសលានះមានគោលដៅលើកបងាហាញនងពភាកសាពកមងទនននយនងលទធផលនអងកត ដើមបវាយតមលលើ ការយលឃើញ នងការយលដងពកមសលធមគពទយ កនងចណោមនសសត នងសសតោចារយនៅ UHS។ ពតតការណនះមានការចលរមដោយ ថានាកដកនាជានខពសនមហាវទយាលយវជជសសត កមសសតោចារយនមហាវទយាលយ នង កមអនកជនាញការផនកកមមវធសកសា។ការពភាកសាផតោតលើ វធកលអការបងៀនពកមសលធមគពទយ នងការវាយតមលពអាជពវជាជាជវផនកវជជសសតកនងចណោមនសសតពទយ កនងកបខណឌនកមមវធសកសាផនកវជជសសតសពវថង។

ថងទ៧សហាកងភនពញ

វទយាសថាន CDRIបរពធធវើវទកាថានាកជាតមយសតព ភាពជាដគរវាងវសយសធារណៈនងឯកជន (PEP)។ នះវទកាទ១កនងចណោមវទកា៣ដលគងរៀបចតាមឆនាជាបនតបនាទាបកនងគមងរយៈពល៣,៥ឆនា សតព TVET។ របៀបវារៈគបដណតបលើបធានបទពរ គបទពសោធនបានពទសសនកចចសវងយលពបពនធ TVETនៅបទសចន ករខងតបង នង សវស, នងការយលដងសជមបានពការសកសាសវជវលើ ភាពជាដគរវាងវសយសធារណៈនងឯកជន កនងការអបរបណតះបណតាលបចចកទសនងវជាជាជវៈ(TVET) ការហាតការ នងការហវកហាតការងារនៅកមពជា។ វទកានះមានការចលរមព អនកតណង ១៨០នាកមកពកសងនានាវសយឯកជនសកលវទយាលយសលាTVETនងដគអភវឌឍនអនតរជាត នងជាឱកាសដវសសសមបឲយអនកចលរមកសងបណតាញនងជបទាកទងគានាបកបដោយផលផកា។

ថងទ១៦សហាកងភនពញ

កចចបជនៅ លខធការដឋានជាតកមពជានកចចសហបតបតតការមគងគ-ឡានឆង។ កចចបជនះរៀបចឡើងដោយ កសងការបរទសនងសហបតបតតការអនតរជាតដើមបផតលពតមានជនភាគពាកពនធមកពកសង នងវទយាសថានសវជវផសងៗ អពគោលគនត នងការអនវតតមលនធសហបតបតតការមគងគ-ឡានឆង នងដើមបផតលការបភលលើ ទដឋភាពផនកបចចកទស នងរដឋបាលនការផតលមលនធនងលើលទធផលរពងទក។

ថងទ២៤សហានៅវទយាសថានCDRIកងភនពញ

កចចបជពាកកណតាលឆនានកមបកសាភបាលរបស CDRI។ឯកឧតតមបណឌត ម កលយាណ តាងនាមឲយកមបកសាភបាលបានអបអរសទរចពោះ បគគលករបស CDRI ដលមានការបងបងជាខលាងកនងការងារ មានភាពរករាយនងការបតជាញាចតតកនងការសមចបសកមមរបស CDRI ពោលគ ការបងកើតចណះដង

Documents

អភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា · 3 ទស្សនាវដ្តីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឆ្នាំទី២២ េលខ៣ ែខកញ្ញា