អភិវឌ ្ឍន៍កម ្ពុ e ំទ ី ១៦ ,ខ ២ - CDRIe ទ ១៦ ,ខ ២ c, - ម ថ ២០១២ ត ល, ១. ៥០០៛ ISSN 1560-7615 / ISBN 978-99950-52-06-5

ទស�្ស�វដ្តីអភិវឌ�្ឍន៍កម្ពុ� ��ំទី១៦ េលខ២ !�"�#~មិថុ� ��ំ២០១២

នគរូបនីយកម្ម�កម្ពុ�៖ និ��រសំ�ន់ៗ និង�ទិ�ព �ល ន"#យ ........................................................១

មូលធនសង្គមក្នុង សហគមន៍�តំបន់ទី+,ុង និងជនបទ� កម្ពុ� ........................................................................៦

អភិ#លកិច្ចទី5,ជុំជនក្នុងបរិបទវិមជ,្ឈ�រ � កម្ពុ�៖ 5,9នបទ មិនសូវ:ន;,<,វ=,វ? ...........................១១

>ម@នA,ដ្ឋកិច្ច DEន�ពF,5,G,ស ......................១៥ DEន�ពក្នុង5,G,ស ........................១៧

ព័ត៌:នថ្មីៗពីវិទ,MDEន CDRI .........................................២៤

'តិ)

ឯកDរUះពុម្ពផ,Xយរបស់

វិទ,MDEនបណ្ណុះប\្ខល និង <,វ=,វ^ើម,្បីអភិវឌ,្ឍន៍កម្ពុ�ទស�្ស�វដ្តីអភិវឌ�្ឍន៍កម្ពុ�

c,D - មិថុ� e�ំ២០១២ តg្ល, ១.៥០០៛e�ំទី ១៦ j,ខ ២

ISSN 1560-7615 / ISBN 978-99950-52-06-5

នគរូបនីយកម្ម0កម្ពុ�៖ និ��)រសំ2ន់ៗ និង 6ទិ7ព9លន:;យ១

១ អត្ថបទm,ះnៀបnៀងpយqក B. C. R. Flower �និស,្សិតz�ក់បណ{ិត|,Dកលវិទ,Mល័យ UCL និង�កម្មសិក,X�រី�្ន,ក<,វ=,វ�វិទ,MDEន CDRI។

ទី+ទី+ទី+ីទ+ទី+ទ+++,ុង,ុង,ង,ុង,ុង,ងងង,ងង�5,�5,�5,�5,�5�5,�5�5�5�5�� GGGGGGGGGGGសកមសកមសកមសកមសកសកមសកមសកសក ្ពុ�្ពុ�្ពុ�្ពុ�្ពុ�្ពុ�្ពុ�្ពុុុ #ន #ន #ន#ន #ន##ន#ន##ន# រីករីករីករីករីករីររករកកកលូតលូតលូតលូតលូតូូ�ស់�ស់�ស់់�ស់�៉ង�៉ង�៉ង� jឿនjឿនjឿនឿនឿនjឿន ក្នុក្នុក្នុក្នុក្នុក្នុកកកងុពីងពីងពីងពីងពីងពីងពងពពពរទសរទសរទសរទសរទសរទសរទសទរ វតវតវតវតវតវតវត្សរ៍្សរ៍្សរ៍្សរ៍្សរ៍្សររ៍្ស ចុងចុងចុងចុងចុងចុងចុង��តតតតតតត យmយmយmយmយmយmយយ ះ ភះ ភះ ភះ ភះ ភភភះ ភភភ្នំ�្នំ�្នំ�ំ�ំ�្នំ�្នំ�ំ��្ន��្ន�្ន ញ �ញ �ញ �ញ �ញ ញ �ញ �ញ �ញ �ញ ញ ញញញ ឧស�ឧស�ឧស�ឧស�ឧស�ស�ស�ឧស��ស��ឧ e� e� e� e� e� e�ំ២០ំ២០២០២០១២។១២។១២។២១២។២។

qក Ban Ki-moon អគ្គj,�ធិ�រ |,អង្គ�រសហ5,��តិ #ននិ�យz មនុស,្ស�តិ #ន�នចូល ដល់សតវត,្សរ៍|, ទី+,ុង�ើយ។ 5,�ជនjើពិភពqក �ង ៥០% រស់�ក្នុងតំបន់ទី+,ុង។ >ម�រ #៉ន់D�ន តួj,ខអ្នករស់�តំបន់ទី+,ុង ��សុី�;្ន,យ៍ នឹង�ើនដល់ ៧៣% �e�ំ២០៥០ (UN-HABITAT 2008: 12)។ �រ¤¥ស់ប្តូរ�៉ងគំហុក |,ក¨្ល,ងរស់�របស់ មនុស,្សm,ះ ផុស©,ញពី កំªើនDរៈសំ�ន់ |,ទី+,ុង ក្នុង�រអភិវឌ,្ឍA,ដ្ឋកិច្ចពិភពqក។ ក¨្ល,ងទី+,ុង �ចំណុចស្នូល|, ឧស,Xហកម្ម �ើយ ប\្ខញទី+,ុង គឺ�5,ព័ន្ធខួរក,¯ល|, A,ដ្ឋកិច្ចពិភពqក។ លំហទី+,ុង�កម្ពុ� �°,ក©,ញចូល�ន់±,សំ�ន់²ើង ³�ន់ ប\្ខញA,ដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ និងពិភពqក ´,លសំ�ន់បំផុត ក្នុង�រជួយសµ,¶ល វិនិ"គ និង·ណិជ្ជកម្ម ឆ្លង�ត់5,G,ស។ តំបន់ទី+,ុង�កម្ពុ� :ន5,�ជន �ើន ²ើង�៉ងjឿន ក្នុងអº,5,»ំe�ំ�មធ,្យម ៤,៣៤% ពីe�ំ២០០០ ដល់ ២០១០ (World Bank 2012)។ ពិតÁ,ន±, នគរូបនីយកម្ម±,ងផ,Xរ�Âប់³នឹង�រអភិវឌ,្ឍ Ãក៏±,ង:ន វិសម�ព និង�ពខ្វះ�ត ផង´,រ �ើយកម្ពុ�´,លស្ថិតក្នុង ចំÆម5,G,ស:ន អº,�ព+,ី+,�ទី+,ុងកµ,ិតខ្ពស់បំផុត �ក្នុងតំបន់ ក៏ជួប បÇÈ m,ះ´,រ។ អន្តÉគមន៍Êន់�,លË,� របស់រ@Ìភិ#ល គឺ»ំ#ច់បំផុត ^ើម,្បីÍុំងឲ,្យនគរូបនីយកម្ម ÃបÏ,ើឲ,្យÐ,ប់Ñ� :នចីរ�ព �ចហុចផលចំª,ញ#នÒ,ើន បំផុត និង#ន³ដល់Ð,ប់Ó,Êប់សង្គម។ pយ�្អ,កjើ ទស,្សនៈ�ងjើ ឯកDរm,ះពិនិត,្យពីតួ�ទី|,តំបនទ់ី+,ុងក្នុង�រអភិវឌ,្ឍ5,G,សកម្ពុ� Õ្វើ�រÃយតg្ល,ពីបÇÈ5,ឈម�� ·ក់ព័ន្ធនឹងកំªើនតំបន់ទី+,ុង³×្ង,�ងមុខ Ù,មÊំងកំណត់ ពី �លន"#យសំ�ន់ៗ´,លÚ,Ûវ:ន ^ើម,្បីpះ<,យ បÇÈÊំងÜះ។ ��្ន,ក�ងចុង|,ឯកDរm,ះ :ន�រគូស បÇÂក់ពីកំªើនតµ,Ûវ�រ កម្មវីធី<,វ=,វដ៏សកម្មមួយ ពីតំបន់

ទី+,ុង ^ើម,្បីផ្តល់�ព័ត៌:ន ឲ,្យ#នÐ,ប់Ý,ន់ដល់�រកDង �លន"#យតំបន់ទី+,ុង� �,លអ�គត។

តំបន់ទី<�ុង0កម្ពុ�>ំងពីយូរលង់មក�ើយ;,±,ងយល់z តំបន់ទី+,ុង�

ក¨្ល,ង´,លមនុស,្ស Õ្វើ�រÊក់ទងÑ� nៀនសូÚ, Þ្ន,5,ឌិត និង រីកចÏ,ើន²ើង គឺ>ំងពី ទី+,ុង�5,G,ស+,ិច ,́ល�ទីកំªើត |,លទ្ធិ5,�ធិបß,យ,្យ រហូតដល់ទី+,ុង�5,G,សអង់;្ល,ស

ទស�្ស�វដ្តីអភិវឌ�្ឍន៍កម្ពុ� ��ំទី១៦ េលខ២ ែខ"�#~មិថុ� ��ំ២០១២

�សតវត,្សរ៍ទី១៩ ´,ល�ទីÜះ5,ព័ន្ធឧស,Xហកម្ម#ន រឹងបុឹង²ើង ឆ្លង>ម�របâ្កើតäងច+,ស្ល´,ក និង�រ�ំ©,ញ ³ទូÊំងពិភពqក។ ទី+,ុងបåÈញឲ,្យæើញ�ក់ç្ត,ង z សង្គមÃ�៉ងដូចc្ត,ច�លពីមុន ��,លm,ះ និង³អ�គត ចង់�¥យ�អ្វី។ ក្នុង5,វត្តិDÓ្ត,កម្ពុ� ទី+,ុង�ក¨្ល,ង´,លរដ្ឋ និងសង្គម #នព,M�មកDងចក្ខុវិស័យរបស់ខ្លួនអំ ព ីពិភពqក។ រដ្ឋ#ល �\និគម #នព,M�មកDង�រ,្យធម៌ តំបន់ទី+,ុង >មរយៈ�រDងសង់ អÑរធំៗ �រnៀបចំកម្មសិទ្ធ ិដីធ្លី pយ@ក់អនុវត្ត5,ព័ន្ធសិទ្ធិ�ន់�ប់ដីធ្លីê,បអឺរ៉ុប និង�រ កDង�,@Ì រច� សម្ព័ន្ធទំmើបៗ ̂ ើម,្បីសµ,¶ល ដល់·ណិជ្ជកម្ម។ +,ុង#ត់ដំបង និងភ្នំ�,ញ Ú,Ûវ#នអភិវឌ,្ឍ�មជ,្ឈមណ{ល A,ដ្ឋកិច្ច ́ ,លត�Âប់ ផលិតកម្មកសិកម្ម (ក្នុងទµ,ង់�ដីសម,្បÊនÐ,ប់Ð,ងpយ#Éំង) ³ទីផ,Xរក្នុងតំបន់ និងក្នុងពិភពqក។ ��,យរបប�\និគម ទី+,ុង�កម្ពុ�#នតំ\ងឲ,្យ សម័យ�លថ្មីមួយ|, ទី+,ុង �្ម,រ។ គំនិត�តិនិយម #ន=,ប ចូល³ក្នុង�រកDងទី+,ុង >មរយៈDEបត,្យករ�្ម,រ�នមុខ មួយ+,ុម ´,ល:នqក វណ្ណ មូលីវណ្ណ �ចម,្បង។ Dកលវិទ,Mល័យ វិ:នឯកÉជ,្យ +,សួង និងប\íល័យ�Ò,ើន Ú,Ûវ#នកDង ²ើង�៉ងjឿន ^ើម,្បីព,M�មî,�¥យទី+,ុង និងអ�គតរបស់កម្ពុ� ឲ,្យ³�របស់�្ម,រវិញ។ យុគសម័យ ដ៏ភ្លឺÚ,ចះ |,នគរូបនីយកម្ម �កម្ពុ�m,ះ #នស្ទះដំªើរ³វិញ pយDរសðñ,មសុីវិលមួយ ́ ,ល#ន�ំមកនូវ�រអនុវត្ត មÜគមវិ�Âដ៏òរóបំផុត�ក្នុង បរិDEនទី+,ុង ôលគឺ �លគំនិត5,eំងទី+,ុងរបស់ពួក�្ម,រ+,ហម ´,ល#នស:¥ប់ រåñល5,�ជន �ទី+,ុង និងបញ,្ឈប់ដំªើរ�រនគរូបនីយកម្ម។ �បច្ចុប,្បន្ន ;,#ននិងកំពុងnៀបចំទី+,ុង�ថ្មីម្តងGៀត ទុក� ក¨្ល,ង�ំ មុខ;,ក្នុង�រអភិវឌ,្ឍ 5,G,ស។ ទី+,ុងm,ះ ក៏�ក¨្ល,ង មួយ´,លមូលធននិយមពិភពqក Ãç្ត,ង©,ញ�,មរូប�ព�ដំªើរ�រ�្ន,កវប,្បធម៌ និងA,ដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចផ,Xរ�Âប់នឹង មូល@Ìន Ò,ើនê,ប�៉ង។

ទី+,ុង´,លតំ\ងឲ,្យប\្ខញក្នុងតំបន់ និងក្នុងពិភព qក Üះ #ន�¥យ�ចំណុចស្នូល|,គំរូកំªើន A,ដ្ឋកិច្ច របស់ កម្ពុ�ក្នុងរយៈពីរទសវត,្សរ៍កន្លងមកm,ះ។ មូលធនបរG,ស #ន^ើរតួ�ទីស្នូលក្នុង�រជំរុញ ឧស,Xហកម្ម�ត់^,រ សំណង់ និងG,សចរណ៍ ´,ល�មូល@ÌនÐ,ឹះសö,ប់កំªើនA,ដ្ឋកិច្ច កម្ពុ�។ ÷ើសម្លឹង³ អ�គត មជ,្ឈមណ{លទី+,ុងនឹង^ើរតួ�ទ ីសំ�ន់បំផុត ^ើម,្បីសÏ,ចឲ,្យ#ន>មចក្ខុវិស័យ របស់រដ្ឋ|,�រ Õ្វើពិពិធកម្មA,ដ្ឋកិច្ច©,ញពីវិសយ័ស្នូលមួយចំនួនតូច øùះ³ �ន់ផលិតផលថ្មីៗGៀត|, កម្មន្តDលកម្ម A,Ãកម្ម និង កសិកម្ម និងចក្ខុវិស័យ|,�រ»ក់ឫសចូល�៉ងû,³ក្នុង ប\្ខញ A,ដ្ឋកិច្ច ក្នុងតំបន់។ ប៉ុ¨្ត,រ@Ìភិ#លÚ,Ûវបâ្កើន សមត្ថ�ព Êំង�ង�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធរឹង (�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត) និងទន ់(+,បខ័ណ{ច,¯ប់) 5,សិន÷ើចង់ឲ,្យតំបន់ទី+,ុងកម្ពុ� �ពិA,ស ទី+,ុង ភ្នំ�,ញ �ចជួយឲ,្យ ចក្ខុវិស័យ�ងjើ�¥យ� �រពិត។ ចំôះ�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធទន់ �រ5,�សý,ើ +,បខ័ណ{ច,¯ប់ និង បទបញ្ញត្តិ´,លរលូនÑ�ល្អ�មួយ5,G,សឯGៀតក្នុងតំបន់ និង

ពិភពqក ដូច� កំÿ,ទµ,ង់�Ò,ើន Ó,ប>ម�,នទីបåÈញ ផ្លូវe�ំ ២០១៥ របស់សហគមន៍A,ដ្ឋកិច្ច �D�ន (AEC) #នរួមចំÿ,កÒ,ើន \ស់ ក្នុង�រជួយឲ,្យតំបន់ទី+,ុងទទួល #ន ផលចំª,ញពីវិនិ"គ¤ �ល់ពីបរG,ស ស:ហរណកម្ម ចូល ³ក្នុង�,្ស,ចå�ក់ផ្គត់ផ្គង់ក្នុងតំបន់ និង�រ¤¥ស់ប្តូរ ចំª,ះដឹង �មួយ+,ុមហ៊ុនពហុ�តិ DEប័ន<,វ=,វ និងប\្ខញ ·ក់ព័ន្ធ��។ �ះ�៉ងm,ះក្តី ក៏�:នបÇÈÒ,ើនGៀត�ងសមត្ថ�ពDEប័ន ´,លកំពុង ÉÉំងដល់�រÕ្វើស:ហរណកម្ម សុីជ�,��,លសព្វ×្ង,។ ^ើម,្បីpះ<,យបÇÈm,ះ រ@Ìភិ#ល #ន ÷្ត,��ចិត្តÕ្វើកំÿ,ទµ,ង់ប\្ខDEប័ន�ទន់,Xយ ដូច� 5,ព័ន្ធតុ��រ�^ើម Ù,មÊំងបâ្កើត រច�សម្ព័ន្ធ>មស្តង់@រ ពិភពqកថ្មីៗ ´,ល:នត:¥�ព និងគណm,យ,្យ �ព (ឧ. +,ុម5,ឹក,X��ក\្ខល) ^ើម,្បីបំ#ត់�រ,ក»យមិនA្មើ�ពនូវព័ត៌:នទីផ,Xរ´,លកំពុងÉÉំងដល់ ·ណិជ្ជកម្ម និងវិនិ"គ។

^ើម,្បីÊញយកអត្ថ5,"ជន៍#នÒ,ើនបំផុត ពីទំ�ក់ទំនង ត�Âប់Ñ�ក្នុងតំបន់ និងក្នុងពិភពqកÜះ �រកDង DEប័ន និង កំÿ,ទµ,ង់បទបញ្ញត្តិ Ú,Ûវបំ�,ញឲ,្យÑ�³វិញ³មក និងÚ,Ûវ :ន�រ�,លំអ�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធ រឹង ឲ,្យ#ន សមÓ,បផង។ Harvey (2004) jើកz ទី+,ុងគឺ�ស:ស�គដ៏សំ�ន់បំផុត មួយ|, លទ្ធិមូលធននិយម ^ើម,្បីព,M�មបំ#ត់ច:�យ និង គ:¥ត�,ល រÃងផលិតផល និងទីផ,Xរ។ ^ើម,្បីបំ�,ញមុខåរm,ះ Ú,Ûវ :ន�ររីកចÏ,ើនធំៗ�ងទូរគម�គមន៍ ដឹកជញ្ជូន និង សមត្ថ�ព�្ន,កផ្គត់ផ្គង់ (logistical capacity) �ើយ�ថ្មី ម្តងGៀត តំបន់´,ល Ú,Ûវ �ត�រយកចិត្តទុក@ក់�¥មៗ គឺ ទី+,ុង ភ្នំ�,ញ។ អន្តÉគមន៍�លន"#យ�ង�្ន,កm,ះ �ច�ត់បន្ថយ ចំ\យផលិតកម្ម ជួយប៉ះប៉ូវដល់ កំªើនចំ\យ÷ៀវត,្សរ៍ និងជំរុញវិនិ"គ។ មជ,្ឈមណ{លទី+,ុង ´,ល:ន�,@Ì រច�សម្ព័ន្ធ>ម ស្តង់@រពិភពqក ក៏នឹងជួយសµ,¶លដល់ �រអភិវឌ,្ឍកសិកម្ម´,រ >ម�រ�ត់បន្ថយច:�យ រÃង�,ចំ�រ �,ត្ត#ត់ដំបង និងក¨្ល,ងហូបចុក�+,ុង ភ្នំ�,ញ #ងកក ឬសុីដនី។ រ@Ìភិ#ល pយ:ន ជំនួយÑំ�,ពី�,គូ អភិវឌ,្ឍន៍�� #ននិងកំពុងចូលរួម�៉ងសកម្មក្នុង�រåរm,ះ។ កន្លងមក :ន�របâ្កើត កម្មវិធី �Ò,ើនសö,ប់ព�,ីកទំ�ក់ទំនង ត�Âប់Ñ�ក្នុងតំបន់ ��,មគ�,ងអភិវឌ,្ឍន៍�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធ �ម�អនុតំបន់c,គង្គ ́ ,ល�,�,ង់pយធ�Ñរអភិវឌ,្ឍន៍ �សុី (ADB)។ ម,M៉ងGៀត ក៏Ú,Ûវគិតគូរ�សំ�ន់´,រពីតµ,Ûវ�រ �,@Ìរច�សម្ព័ន្ធD9រណៈ ³ អ�គត pយ:នÕ្វើ �,ន�រ អភិវឌ,្ឍន៍ទី+,ុងដ៏សមÓ,ប �ពិA,ស�ររក,Xតុល,្យ�ពរÃង A,ÃD9រណៈ និង�រអភិវឌ,្ឍ វិស័យឯកជន។ �បច្ចុប,្បន្ន រ@Ìភិ#លកំពុងបâ្កើត�,ន�រc,សö,ប់ ទី+,ុងភ្នំ�,ញ �ើយ ³អ�គត Gើបæើញច,¯ស់ពីឥទ្ធិពល|,�,ន�រm,ះ។

)រអភិវឌ�្ឍទី<�ុងស>�ប់?�ប់@��ព+,ី+,�ទី+,ុង គឺ�ទិដ្ឋ�ពj,ច�¥ និងគួរឲ,្យ#រម្ភ

�¥ំងមួយ|,នគរូបនីយកម្ម�កម្ពុ�។ �បច្ចុប,្បន្ន ក¨្ល,ងD�ក់� �៉ប់យុឺន អសន្តិសុខក្នុង�រ�ន់�ប់ និងអវត្ត:នយន្ត�រ


�,�,ង់សង្គមÐ,ប់Ð,ងpយរដ្ឋ �ក>�ចម,្បង´,លបង្ក និង រក,Xអº,�ព+,ី+,�>មទី+,ុងកម្ពុ� ឲ,្យស្ថិតក្នុងចំÆម តួj,ខខ្ពស់ៗ បំផុតក្នុងតំបន់ (រូប�ព ១)។ 5,សិន÷ើមិន:ន អន្តÉគមន៍�ង�លន"#យG,Üះ បÇÈនឹង�ទ �ន់±, �¥ំង²ើងGៀតក្នុងប៉ុ��នe�ំ³មុខ។ ;,ព,Mករz ពីe�ំ២០០៥ ដល់ ២០១២ 5,�ជន� ទី+,ុងភ្នំ�,ញ នឹង�ើន²ើង មួយ�ពីរ ដល់ ២,៩១�ន�ក់ (UN-HABITAT 2008: 167) �ើយ5,�ជន+,ី+,�ទី+,ុង នឹង:នចំÿ,ក�៉ងធំក្នុង កំªើនm,ះ។ 5,សិន÷ើ រ@Ìភិ#លមិនÕ្វើសកម្ម�ព��,លm,ះ ^ើម,្បីអនុវត្ត�លន"#យជំរុញឲ,្យ�ររីកចÏ,ើន �ងA,ដ្ឋកិច្ច និងសង្គម:នលក្ខណៈÉប់បញ្ចូល ôលគឺ អត្ថ5,"ជន៍|, កំªើននឹង,ក»យ³ដល់Ð,ប់Ó,Êប់សង្គម និងÍុំងឲ,្យ និ��រ អភិវឌ,្ឍន៍ ទី+,ុង�កម្ពុ� Ã:នសមធម៌ និងនិរន្តរ�ព ÜះG, ស្ថិរ�ព A,ដ្ឋកិច្ច និងសង្គម��,លអ�គត ពិត�នឹង :ន�រប៉ះ·ល់ធ្ងន់ធ្ងរ។

5,វត្តិDÓ្ត,បåÈញz ចc្លើយតបរបស់រ@Ìភិ#លចំôះ�ព+,ី+,�តំបន់ទី+,ុង �ចê,ង,ក� ពីរ 5,�,ទធំៗ គឺ៖ ១) »ត់វិ9ន�រសö,ល�ព+,ី+, និង@ក់បញ្ចូលជន+,ី+,³ក្នុងរច�សម្ព័ន្ធទី+,ុង និង ២) �,កពួក;,©,ញពីពិភពទី+,ុង

�ើយ»ត់ទុក�+,ុមអន់ថយមួយ ឬ�ករណីមិន5,+,តីមួយ|, �រអភិវឌ,្ឍ។ �រ¤¥ស់ប្តូរពី�លន"#យនគររូបនីយកម្ម 5,eំងជន+,ី+, ³��លន"#យ នគរូបនីយកម្មÑំ�, ជន+,ី+, Ú,Ûវ�្អ,ក�សំ�ន់jើ�រយល់æើញរបស់រដ្ឋ និង សង្គម ចំôះ�ព+,ី+, �ទី+,ុង �ើយnឿងm,ះមួយចំÿ,ក ស្ថិតjើ�រ¤¥ស់ប្តូរក្នុង �រនិ�យស្តី និងឥរិ�បថ�្ន,ក វប,្បធម៌។ តួ�៉ង ក្នុងអំឡុងបដិវត្តន៍ឧស,Xហកម្ម�5,G,ស អង់;្ល,ស Êំងរ@Ìភិ#ល និង5,�ជន´,ល:នសិទ្ធិ Uះø�ត �គÒ,ើន ^ើម²ើយយល់æើញz ជន+,ី+,�ទី+,ុង� "មនុស,្សចÁ្ល,ក Ñ�នសមត្ថ�ព គំÉមកំ�,ង;, អសីលធម៌ ´,ល>ំងពី^ើមnៀងមក រដ្ឋ±,ង:ន �លន"#យ�ព+,ី+, 5,eំងនឹង ពួកm,ះ" (Moore & Putzel 1999: 23)។ រហូតមកដល់ qក Charles Booth ´,ល#នjើកទស,្សនៈ ស្តីពី "ជន+,ី+, ´,លគួរជួយ" (deserving poor) (´,លផ្ទុយពីទស,្សនៈជន+,ី+, មិនគួរជួយ") Gើប:ន�រ � ,ក�,កពីវណ្ណៈ|,អ្នកខំÕ្វើ�រ´,ល គួរទទួល#ន�រជួយ�,�,ង់ �ើយយទស,្សនៈm,ះÕ្វើឲ,្យ:ន �រ¤¥ស់ប្តូរ �លន"#យ¤ត់©,ញ 5,eំងនឹងជន+,ី+, ³��លន"#យÉប់បញ្ចូល ̂ ើម,្បី 5,eំង នឹង�ព+,ី+,។ �រ¤¥ស់ប្តូរ�្ន,កវប,្បធម៌ m,ះ #នÚ,¶សº,យផ្លូវ សö,ប់�ល ន"#យសុខ:ល�ពសង្គមសö,ប់Ð,ប់Ñ�Êំងអស់ ដូច� �រ9�É៉ប់រងរបស់�តិ�^ើម។ >ំងពី^ើមnៀងមក�កម្ពុ� �រយល់æើញ�ទូ³ពីជន+,ី+,�ទី+,ុង មិនសូវជំរុញឲ,្យ:ន �លន"#យនគរូបនីយកម្មÑំ�,ជន+,ី+,²ើយ។ ឯកDរ យុទ្ធDÓ្ត, �តិ�ត់បន្ថយ �ព+,ី+,ចុង�,យបំផុត របស់កម្ពុ� (RGC 2002: 85-86) #នកត់សំÑល់z៖

Êំង��ធរ និងអ្នកធូរ9រ´,លរស់�ទី+,ុង Ò,ើន±,@ក ់កំហុសjើជន+,ី+, ចំôះDEន�ព ដ៏លំ#ករបស់ពួក;, និង»ត់ទុកជន+,ី+, z� មនុស,្សបង្ក�,ះz�ក់ដល់សង្គម ចូលចិត្ត5,Ù,ឹត្ត អំ�ើ:ន�ស ឬក៏:នបÇÈ�ងខួរក,¯ល Gៀតផង។ ចc្លើយតបទូ³ពី5,�ជនz�ក់ក\្ខល និង ម ្ត,ី�� គឺជន+,ី+,�ទី+,ុង គួរ±,បញ្ជូន³តំបន់ជនបទ´,លពួក;,9¥ប់រស់�Üះវិញ។

ចំណុចm,ះ �ចពិនិត,្យæើញក្នុង�លន"#យ¤ត់ ©,ញ!,្ស,ងៗ ដូច� �របª្ណ,ញ និង¤¥ស់ ប្តូរក ្̈ល,ងទី>ំង សហគមន៍+,ី+,�ទី+,ុង �^ើម។

�បច្ចុប,្បន្ន:ន:នសÇ្ញបåÈញz �រយល់æើញ អវិជ្ជ:នពីជន+,ី+,�ទី+,ុង �ចកំពុង¤¥ស់ប្តូរ pយDរ �សំ�ន់ សកម្ម�ពê,បថ្មីបស់អង្គ�រសង្គមសុីវិល ដូច� មូលនិធិអភិវឌ,្ឍន៍ជន+,ី+,�ទី+,ុង (UPDF)៣ �^ើម។ UPDF ជួយជន+,ី+,�,លំអក¨្ល,ង>ំងលំ� >មរយៈគ�,ង �,@Ìរច� សម្ព័ន្ធ ដឹក�ំpយសហគមន៍ pយ#នផ្តល់$,ក់ កម្ចីដល់ជន+,ី+, និងជំរុញ�រចូលរួម និងកិច្ច សហ�ររÃង សហគមន៍+,ី+, រ@Ìភិ#ល និងវិស័យឯកជន ^ើម,្បីព,M�មpះ<,យបÇÈ!,្ស,ងៗ ដូច� លក្ខខណ{រស់�Ñ�នអ�ម័យ

រូប�ព ១៖ ý,Ã៉ឡង់|,អ្នករស់�ក្នុងសå ្កត់'ក�៉ក២

�>ម5,G,ស�សីុ�;្ន,យ៍

79.3

45.6 43.740.5

26

78.9

5,ភព៖ UN-HABITAT (2008: 180)

២ UN-HABITAT (2008: 33) ឲ,្យនិយមន័យÐ,¶Dរ�សå្កត់'ក �៉ក z �បុគ្គល ឬមនុស,្សមួយ+,ុម ,́លរស់��,ម ដំបូលផ្ទះ±,មួយ � ក្នុង តំបន់ ទី+,ុង �ើយខ្វះ�ត(,ឿងសµ,¶ល�រមួយ ឬÒ,ើន ក្នុង ចំÆម $,ំ មុខ ដូច ត ³៖ ផ្ទះ�ប់�ប់ ក ្̈ល,ងរស់�:នទំហំÐ,ប់Ý,ន់ លទ្ធ�ព ý,ើ $,ស់ ទឹក #ន�,លំអ គុណ�ព លទ្ធ�ពý,ើA,Ãអ�ម័យ#ន�,លំអគុណ�ព និង �រ�ន់�ប់:នសន្តិសុខ។ pយDរ�>ម 5,G,ស�គÒ,ើន ;, មិន �ច រក#នព័ត៌:នស្តីពី �រ�ន់�ប់:នសន្តិសុខ ដូ©្ន,ះ:ន±, សូច�ករ បួន �ង ើ̂ម ប៉ុÆíះ ,́ល#នយកមកý,ើ^ើម,្បីកំណត់និយមន័យÐ,¶Dរ� សå្កត់'ក�៉ក។

៣ :ន NGOs �ទី+,ុង�Ò,ើនGៀត ,́ល#ននិងកំពុងÕ្វើ�រåរ^ើម,្បីផ្តល់សិទ្ធិអំ\ចដល់ជន+,ី+,�ទី+,ុង ��ទិ៍ +,ុម�រåរ�្ន,ក ទី+,ុង (USG) (បច្ចុប,្បន្ន #នរំDយ�ើយ) និងអង្គ�រអភិវឌ,្ឍÓ្ត,ី+,ី+,�ទី+,ុង (UPWD Ú,Ûវ#នបâ្កើត²ើង�e�ំ១៩៩៧ និង�,�,ង់pយ អង្គ�រ ActionAid International-Cambodia) �^ើម។ UPDF បâ្កើត²ើង�e�ំ១៩៩៨។


�រ�ន់�ប់Ñ�នសន្តិសុខ និងកង្វះ�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធA,Ãកម្ម (e.g. Phonphakdee et al. 2009)។ �e�ំ២០០៩ UPDF ជួយ�,�,ង់+,ុមសន,្សំ$,ក់#នដល់ ២០០០+,ុម (ក្នុង ២៦+,ុង) ´,ល:ន ស:ជិក ២៤.០០០�ក់ និង អះ�ងz សន,្សំ$,ក់#នjើសពី ៧០០.០០០ដុ�¥រ ដូ©្ន,ះ ÷ើគិត»ប់ពី�,ល ក�ើត²ើង មូលនិធិm,ះផ្តល់កម្ចី#ន�ង ២.០០០.០០០ដុ�¥រ ³ឲ,្យសហគមន៍+,ី+,�ទី+,ុង (Mitlin et al. 2011:37)។ UPDF #នជួយសµ,¶លសកម្ម�ព សមូហ�ពរបស់5,�ជនDមញ្ញ ´,ល�,លំអផលប៉ះ·ល់ របស់ជន+,ី+,³jើទី+,ុង Êំង�្ន,ក,ភ័ណ�ព និង�្ន,ក A,ដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ច។ >មសកម្ម�ពm,ះ UPDF #ន ទប់ទល់ នឹងគំនិត»ក់ឫស>ំងពី^ើម ´,លz អ្នក+,�មនុស,្សខ្ជិល និង�^ើម�,តុ |,�ព+,ី+,របស់ ខ្លួន។ UPDF ក៏#នជំរុញ �រត�Âប់រÃង អង្គ�រជន+,ី+,�ទី+,ុង និងរ@Ìភិ#ល �ើយ>មm,ះ #នបâ្កើន �រទទួលDñល់�ផ្លូវ�រនូវសិទ្ធិ របស់ជន+,ី+,ក្នុង�រ>ំងទីលំ�ក្នុងតំបន់ ទី+,ុង។ 5,សិន÷ើ �ចបញ្ចុះបញ្ចូលរ@Ìភិ#ល និង5,�ពលរដ្ឋ ,́ល:នសិទ្ធិ Uះø�ត ឲ,្យយល់ពី តµ,Ûវ�រអន្តÉគមន៍Ñំ�, ដល់ជន+,ី+,Üះ �ង�្ន,ក�លន"#យ ក៏នឹង^ើរ>មÜះ´,រ។

�រអភិវឌ,្ឍទី+,ុងសö,ប់Ð,ប់Ñ� មិនÚ,ឹម±,��តព្វកិច្ច �្ន,កសីលធម៌ប៉ុÆíះG, Ãក៏� បុព្វលក្ខខណ{ សö,ប់ នគរូបនីយកម្ម:នចីរ�ពល្́អ ,រ Êំង�្ន,កA,ដ្ឋកិច្ច និង សង្គមកិច្ច។ តួ�៉ង Ha (2001) #នកត់ស:ñល់ z �ទសវត,្សរ៍១៩៧០ �លន"#យ��ធរ+,ុងA,អ៊ូល គឺ �រ¤ត់ជន+,ី+,©,ញ ពី ទី+,ុង ³�ន់ តំបន់�យ+,ុង។ ក្នុង�រç្វ,ងរកឱ�សចិញ្ចឹម ជីវិត Ð,¶Dរ+,ី+,�� ក៏>ំងលំ�ê,បអ�ធិបß,យ,្យ �ថ្មី �ក្នុងទី+,ុង ´,ល�nឿយៗ:នDEន�ព�ន់±,�៉ប់យុឺន �ងមុនGៀត។ ^ើម,្បីpះ<,យ បÇÈm,ះ រដ្ឋ#នបâ្កើត +,បខ័ណ{គ�,ងអភិវឌ,្ឍន៍²ើងវិញរួមÑ� ´,លជួយសµ,¶ល ដល់កិច្ចសហ�រ��,គូ រÃង សហគមន៍+,ី+,�ទី+,ុង និង វិស័យឯកជន ^ើម,្បីអភិវឌ,្ឍ²ើងវិញនូវតំបន់អ�ធិបß,យ,្យ។ +,បខ័ណ{m,ះ#នវិវត្ត³មុខ �ើយ�ះបី:ន�រមិនឯក�ព Ñ�ខ្លះអំពី.គជ័យក្នុងបÇÈm,ះក្តី (e.g. Shin 2008) ក៏�ល ន"#យសö,ប់�រD�ក់�រយៈ�,ល�,ង ពិត�#ន ¤¥ស់ប្តូរពី�រ¤ត់©,ញ ³��រÉប់ បញ្ចូលវិញ �ើយ#ន ជះឥទ្ធិពលល្អ³jើគន្លង|,�រអភិវឌ,្ឍ�្ន,កA,ដ្ឋកិច្ច និង សង្គមកិច្ច�ទី+,ុង។ ក្នុងអំឡុងពីរបីទសវត,្សរ៍ចុង�,យm,ះ �លន"#យរ@Ìភិ#លកម្ពុ� :នលក្ចណៈដូចÑ�នឹង �លន"#យ+,ុងA,អ៊ូល�ទសវត,្សរ៍១៩៧០ ´,រ៖ �របª្ណ,ញ©,ញ ��លន"#យសö,ប់ pះ<,យ � ទូ³ ចំôះ�រ>ំងលំ�មិនផ្លូវ�រ �ើយÐ,¶Dរ�Ò,ើន #ន¤¥ស់ទីពីតំបន់�យៗ Üះចូលមកក្នុងទី+,ុងវិញ (Khemro & Payne 2004)។ ប៉ុ¨្ត,��,លថ្មីៗm,ះ :នករណី�Ò,ើន´,ល រ@Ìភិ#ល#នជួយសµ,¶ល �រ�,លំអតំបន់ >ម�រjើក ទឹកចិត្តឲ,្យសហគមន៍ ចូល·ក់ព័ន្ធ�មួយនឹងវិស័យឯកជន។ តួ�៉ង សö,ប់សហគមន៍�បុរីកី/ ដំÆះ<,យ

Õ្វើ�រអភិវឌ,្ឍ²ើងវិញ pយ:ន �រê,ង,កដីÑ� និង�រ ចូលរួម��,គូ�មួយវិស័យឯកជន #ន�ំឲ,្យ:ន�រDងសង់ នូវប្លុកផ្ទះ0្វ,ង ផ្តល់³ឲ,្យÐ,¶Dរ´,លរស់�ក¨្ល,ង Üះ �ើយយកដី´,ល�សល់ ទុកសö,ប់ý,ើ�រ!,្ស,ងGៀត។ �រអនុវត្តគ�,ងm,ះ #នជួបបÇÈធ្ងន់ធ្ងរ�Ò,ើន ប៉ុ¨្ត,�៉ង 1ច\ស់ក៏�សÇ្ញបåÈញz រ@Ìភិ#ល #ន ¤¥ស់ប្តូរ វិធីDÓ្ត, និង:នបំណង@ក់បញ្ចូលអ្នក´,លកំពុងរស់�ទីÜះ ³ក្នុងគ�,ងអភិវឌ,្ឍន៍ �×្ង,អ�គត៖ គំរូm,ះ គួរÚ,Ûវ ចម្លង>ម និងព�,ឹងប¨្ថ,ម³×្ង,�ងមុខ។

�:នផលចំª,ញ�ងA,ដ្ឋកិច្ច�Ò,ើនGៀត ក្នុង�រ Éប់បញ្ចូលជន+,ី+,�ទី+,ុងm,ះ៖ A,ដ្ឋកិច្ច មិនផ្លូវ�រ �ច� 5,ភពចំណ 2លរ@Ìភិ#ល និង�5,ភពកំªើនA,ដ្ឋកិច្ច:ន ស��នុពលធំÕ,ង ±,មិនÊន់ý,ើ�រ។ De Soto (2000) #នអះ�ងz �បច្ចុប,្បន្ន $,ក់Éប់·ន់�នដុ�¥រ កំពុង ^,កA្ងៀមដូច "មូលធនåប់" �ក្នុងA,ដ្ឋកិច្ចមិនផ្លូវ�ររបស់5,G,សកំពុងអភិវឌ,្ឍ។ Beall and Fox (2009) #នjើកz វិស័យមិនផ្លូវ�រ�កម្ពុ�:នទំហំធំ pយDរ:នê,បបទ �រិ�ធិបß,យ,្យÒ,ើន ÉÉំងបុគ្គល�� ក្នុងវិស័យមិនផ្លូវ�រ ក្នុង�រចុះបញ្ជី�ជីវកម្មរបស់ខ្លួន�ផ្លូវ�រ ឲ,្យ�¥យ³� �ជីវកម្ម Ó,បច,¯ប់ �ើយ»កផុតពីDEន�ពមិនផ្លូវ�រm,ះ ´,ល�ំឲ,្យ:នបន្ទុកចំ\យខ្ពស់ និងជួប�និភ័យ Ò,ើន។ �រលុបបំ#ត់ឧបសគ្គÊំងm,ះ �ចជួយជំរុញគំនិតÞ្ន,5,ឌិត សហÐ,ិន�ព កំªើនA,ដ្ឋកិច្ច សö,ប់Ð,ប់Ñ� Ù,មÊំងផ្តល់ ឲ,្យរ@Ìភិ#ល នូវចំណ 2ល�Ò,ើនGៀត សö,ប់pះ<,យ តµ,Ûវ�របâ្កើន ចំ\យD9រណៈ។

)រA្វើD�ន)រស>�ប់អ�គត - តF�Gវ)រ រHៀបJរៈL�វM�វពីទី<�ុង

នគរូបនីយកម្ម �ទិដ្ឋ�ពមួយ|,�រអភិវឌ,្ឍ�កម្ពុ� ´,ល:ន�រ<,វ=,វតិចតួច\ស់។ �គÒ,ើន|, រ÷ៀបÃរៈ <,វ=,វ #ន �តjើវិស័យកសិកម្ម ´,ល>ំងពី^ើមnៀងមក ;,±,ងយល់z Ãសំ�ន់បំផុតសö,ប់កំªើនA,ដ្ឋកិច្ច និង�រ �ត់បន្ថយ�ព+,ី+,³×្ង,អ�គត។ �រពិនិត,្យÚ,¶សៗ³jើ ផលិតផល របស់DEប័ន<,វ=,វធំៗ�កម្ពុ� រ÷ៀបÃរៈ សន្និសីទ និង�រUះពុម្ពផ,Xយរបស់�,គូអភិវឌ,្ឍន៍ #នបåÈញ ពី�ពលំ:ៀង�¥ំងÊក់ទងនឹង�រ<,វ=,វm,ះ។ រ÷ៀបÃរៈ <,វ=,វ �តjើទីជនបទ Ãផុស©,ញ មួយ�្ន,កពីរច�សម្ព័ន្ធ ផ្តល់ហិរញ្ញប,្បÊនរបស់�,គូអភិវឌ,្ឍន៍ និងតំ\ងឲ,្យមÜគមវិ�Â បន,្សល់ ទុកពីសម័យA,រីនិយមê,បថ្មី �ពិA,ស�,ឹស្តី "លំ:ៀង ទី+,ុង (urban bias)" ´,ល�,ញនិយម��,លÜះ និង លំ:ៀង³�ងអន្តÉគមន៍�លន"#យ�ជនបទ ��ង �ទី+,ុង។ pយពិភពqក #ន�នចូល ក្នុងសតវត,្សរ៍ នគររូបនីយកម្ម ដូ©្ន,ះÚ,Ûវ±,ទទួលDñស់ពីតួ�ទីដ៏សំ�ន់បំផុត|,តំបន់ទី+,ុងក្នុងដំªើរ�រ អភិវឌ,្ឍន៍។

រ÷ៀបÃរៈ<,វ=,វពីទី+,ុង ក៏ជួបឧបសគ្គ´,រ pយDរ �រជ;,ក�,ក�,កពីរ÷ៀបÃរៈm,ះ Ú,Ûវជួបរហូត នឹងបÇÈសិទ្ធ ិ


�ន់�ប់ដីធ្លី´,លអង្គ�រសិទ្ធិមនុស,្ស ±,ងjើក²ើងតទល់ នឹងរដ្ឋ។ �លទ្ធផល កិច្ចសន្ទ� ពី�រអភិវឌ,្ឍទី+,ុង#នបង្ក ��រê,ង,ក�បក,្សពួក �គÒ,ើនÝ,ន់±,��រនិ�យ យកឈ្នះ �ើយ�ច រួមចុះ មក �ត±,jើបÇÈមួយ|,�រ ជ;,ក�,ក�,កពីសិទ្ធិមនុស,្ស និង:នឥទ្ធិពលតិចតួច�ង �ល ន"#យ។ កិច្ចសន្ទ�:នកµ,ិតê,បm,ះ មិនអំÆយផល ដល់រ÷ៀបÃរៈ<,វ=,វរស់រËីក ´,ល �ចរកæើញបÇÈÒ,ើន ê,ប�៉ង និងផ្តល់មតិពីដំÆះ<,យ!,្ស,ងៗ�ង �ល ន"#យÜះG,។ ម,M៉ងGៀត �ះបី�រសន្ទ�រÃង NGOs �ងសិទ្ធិមនុស,្ស និងរដ្ឋ គឺ�យន្ត�រដ៏សំ�ន់សö,ប់jើកស្ទួយ សិទ្ធិរបស់ជន+,ី+,�ទី+,ុងក្តី ក៏ÃមិនគួរÉÉំង NGOs �Ò,ើនGៀត ក្នុង�រចូលរួម�មួយរ@Ìភិ#ល ^ើម,្បីpះ<,យ បÇÈ!,្ស,ងGៀត ´,ល·ក់ព័ន្ធនឹង�រអភិវឌ,្ឍទី+,ុងសö,ប់ Ð,ប់Ñ� ÜះG,។ Phonphakdee et al. (2009: 579) #នគូស បÇÂក់ពីបÇÈ5,ឈមរបស់អង្គ�រ ដូច� UPDF �^ើម ´,លព,M�មចូលរួមÕ្វើ�រ�មួយរដ្ឋ pយកត់ស:ñល់z "�លគំនិតចូលរួមÕ្វើ�រ �មួយរ@Ìភិ#លm,ះ មិនåយទទួល យក#នG, សö,ប់សកម្មជន ឬ NGO �Ò,ើន ´,ល±,ង យល់æើញ�យូរមក�ើយz រ@Ìភិ#ល��គីមិនល្អÜះ"។ �ះ�៉ងm,ះក្តី វិធីDស្ត្រÕ្វើ�ររួមÑ�jើបÇÈ�ព+,ី+, �ទី+,ុងm,ះ ពិត�សំ�ន់បំផុត ^ើម,្បីjើកកម្ពស់�រយល់ដងឹពីតំបន់ទី+,ុង�កម្ពុ� និង�,លំអជីវ�ពជន+,ី+, �ទី+,ុង។

Êក់ទងនឹង�ទិ�ព �ង�លន"#យទី+,ុងវិញ ក្នុងវិ9ន�ររយៈ�,លខ្លី pយពុំ:នកម្មវិធី5,ព័ន្ធ សុវត្ថិ�ព សង្គម សö,ប់Ð,¶Dរ+,ី+,�ទី+,ុង ´,លឧបត្ថម្ភpយរដ្ឋÜះ រ@Ìភិ#ល គួរផ្តល់�រÑំ�,ប¨្ថ,ម Gៀតដល់+,ុមសង្គមសុីវិល ដូច� UPDF � ើ̂ម។ �ក្នុងរយៈ�,លមធ,្យម ³ រយៈ�,ល�,ង +,បខ័ណ{សកម្ម�ពផ្តួច!្តើម²ើងpយ UPDF �ចផ្តល់� c,nៀន និងយន្ត�រសំ�ន់ៗសö,ប់ សកម្ម�ពរបស់រដ្ឋ³ អ�គត។ �រត�Âប់រÃងសហគមន៍ និងរ@Ìភិ#ល ផ្តល់នូវ °,កÊក់ទងផ្តល់ព័ត៌:នដ៏ :ន5,"ជន៍មួយរÃង តµ,Ûវ�រ |,ពួកÐ,¶Dរ+,ី+,�ទី+,ុង និងអ្នកÕ្វើ�លន"#យ។ Ãក៏ជួយ�ត់បន្ថយចំ\យ5,តិបត្តិ�រ pយ9�z អន្តÉគមន៍�លន"#យ³×្ង,អ�គត ពិត� Ó,ប>ម �រពិត�ក់ç្ត,ង។ �រត�Âប់m,ះ �ចបâ្កើនឥទ្ធិពល|,�ល ន"#យÑំ�,ជន+,ី+,³×្ង, អ�គត #ន�៉ងÒ,ើន។ pយcើលឲ,្យហួសពី�ព+,ី+,�ទី+,ុង ´,ល:នÒ,ើន ·ស�,ញm,ះ រ@Ìភិ#លគួរ �តក:¥ំងjើ�រព�,ឹង �,@Ìរច�សម្ព័ន្ធរឹង និងទន់ ^ើម,្បី�ចជួយសµ,¶លវិនិ"គ និង·ណិជ្ជកម្ម ក្នុងតំបន់#ន�ន់±,5,Aើរ។ �ល=m,ះ :នលក្ខណៈ·ក់ព័ន្ធល្អ �ពិA,សក្នុងe�ំm,ះ ´,ល5,G,ស កម្ពុ�កំពុងទទួលË,ណ Õ្វើ� 5,9ន�D �ន។ បÇÈ�ទូ³ ��,លm,ះ គឺ �រព�,ឹង សមត្ថ�ពDEប័ន^ើម,្បីអនុវត្ត�ល ន"#យ:ន<,ប់ ´,លjើកទឹកចិត្តដល់ពិពិធកម្មវិនិ"គ និង ·ណិជ្ជកម្ម�ទី+,ុង។ ដូ©្ន,ះ ប\្ខញDEប័ន<,វ=,វ

�កម្ពុ� Ú,Ûវ±,ជំរុញរ÷ៀបÃរៈ<,វ=,វ សព្វÐ,ប់ និង:ន តុល,្យ�ពល្អមួយពីទី+,ុង �ើយ>មm,ះ �ចជួយដល់ រ@Ìភិ#ល ក្នុង�រជំរុញឲ,្យ:ន �ររីកចÏ,ើន ទី+,ុង5,កបpយ ចីរ�ព និងសö,ប់ Ð,ប់Ñ�។

ឯក#រ:ងBeall, J. & S. Fox (2009), Cities and Development (London:

Routledge)De Soto (2000), The Mystery of Capital: Why Capitalism

Triumphs in the West and Fails Everywhere Else (New York: Basic Books)

Ear, S. (1995), Cambodia’s Economic Development in Historical Perspective: A Contribution to the Study of Cambodia’s Economy, available at:

http://www.csua.berkeley.edu/~sophal/econ.pdf (accessed 4 June 2012)

Ha, S.K. (2001), “Developing a community-based approach to urban redevelopment”, GeoJournal, Vol. 53, pp. 39-45

Harvey, D. (2004), The Condition of Postmodernity: An Inquiry into the Origins of Cultural Change (Oxford: Blackwell)

Helmers, K. (1997), “Rice in the Cambodian Economy: Past and Present”, in H.J. Nesbitt (ed.), Rice Production in Cambodia (Manila: IRRI) pp. 1-14

Khemro, B.H.S. & G. Payne (2004),”Improving tenure security for the urban poor in Phnom Penh, Cambodia: an analytical case study”, Habitat International, Vol. 28, No. 2, pp. 181-201

Mitlin, D., D. Satterthwaite & S. Barlett (2011), Capital, Capacities and Collaboration: The Multiple Roles of Community Savings in Addressing Urban Poverty, International Institute for Economic Development Human Settlements Working Paper (London: IIED)

Moore, M. & J. Putzel (1999), Thinking Strategically about Politics and Poverty, Institute of Development Studies Working Paper 101 (Brighton: IDS)

Phonphakdee, S., S. Visal & G. Sauter (2009), “The Urban Poor Development Fund in Cambodia: supporting local and citywide development”, Environment and Urbanization, Vol. 21, No. 2, pp. 569-586

Royal Government of Cambodia (2002), National Poverty Reduction Strategy Paper 2003-2005 (Phnom Penh: RGC)

Shin, H.B. (2008), “Living on the edge: financing post-displacement housing in urban redevelopment projects in Seoul”, Environment and Urbanization, Vol. 20, No. 2, pp. 411-426

UN-HABITAT (2008), State of the World’s Cities 2010/2011: Bridging the Urban Divide (London: Earthscan)

World Bank (2012), World Development Indicators (WDI) [online], available at:

http://databank.worldbank.org/ddp/home.do (accessed 4 June 2012)


មូលធនសង្គមក្នុង សហគមន៍0តំបន់ទី<�ុង និងជនបទ 0កម្ពុ�១

T�ចក្តីV្តើម សង្គមវិទូ James Coleman (1988) និងអ្នកវិទ,MDÓ,្ត ន"#យ Robert Putnam (1993) ��,លថ្មីៗm,ះ #នសិក,X និង ផ,្សព្វផ,Xយ បâ្កើន 5,� 5,ិយ�ព |,ទស,្សនៈ មូលធន សង្គម ក៏ ពិត Á,ន ប៉ុ¨្ត,:នអ្នក�នមុខ �Ò,ើន �ក់ Gៀត ដូច� Lyda Judson Hanifan (1920), Jane Jacobs (1961), Pierre Bourdieu and Jean-Claude Passeron (1970) និង Glenn Loury (1977) ´,ល#នយកទស,្សនៈm,ះមកបញ្ចូលក្នុងមុខវិ�Âវិទ,MDÓ,្ត សង្គម >ំងពីមុនÜះc្ល,ះ (cited in Sen 2010)។ Putnam #នកំណត់ និយមន័យមូល ធន សង្គម� " លក្ខណៈ|, រច� សម្ព័ន្ធសង្គម ដូច� ប\្ខញ បទ@Ìន និងទំនុកចិត្ត�^ើម ´,ល ផ្តល់�ពåយÓ,ួល ដល់�រ សµ,ប សµ,¶ល និងកិច្ចសហ 5,តិ បត្តិ�រ ̂ ើម,្បីផលចំª,ញ³វិញ³មក" (Putnam 1993: 36) �ើយD��,របស់Ñត់ #នជួយ បំផុសឲ,្យ:ន�រសរA,រ ឯកDរ �Ò,ើនអំពីទស,្សនៈm,ះ (Maloney et al. 2000; Lowndes & Wilson 2001; Wallis 2002)។ Putnam (1993) #នjើកz 5,?,ណីអំពីតួ�ទីពលរដ្ឋ �ក្នុង សហគមន៍ :នឫសគល់�ក្នុង5,វត្តិDÓ,្ត និង វប,្បធម៌ ។ អ្នក និពន្ធ!,្ស,ងGៀត ក៏#នសិក,Xពីឥទ្ធិពល|,មូលធន សង្គម ³ jើ �រ @្លើយតប និង5,សិទ្ធ�ព|, ប\្ខDEនប័ន � មូល @Ìន (Newton 2001) �ព�ស:ជិក|,ស:គម និង�កប,្ប កិរិ� និង សីលធម៌� ពលរដ្ឋ (Wollenbxk & Selle 2003) ឥទ្ធិពល |, បទពិ,ធន៍ចង�ស:គម (Hooghe 2003; Molenaers 2003; Stolle 2003; Veenstra 2003) និងឥទ្ធិពល |, ដង់សុីß, �រចូល�ស:គម (de Hart & Dekker 2003)។ ធ�Ñរពិភពqក cើលæើញz មូលធនសង្គម�ក>�ដ៏ សំ�ន់ មួយ ក្នុង�រ អភិវឌ,្ឍ A,ដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច របស់ សង្គម៖ "មូល ធនសង្គម |,សង្គមមួយ រួម:ន DEប័ន�� ទំ�ក់ ទំនង �កប,្បកិរិ� និងតg្ល,សីលធម៌́ ,លÐ,ប់Ð,ង អន្តរកម្ម រÃង 5,� ជន �ើយÃ រួមចំÿ,កដល់�រអភិវឌ,្ឍA,ដ្ឋកិច្ច និង សង្គម" (Krishnamurthy 1999)។ មូលធនសង្គម Ãផ,Xរ �Âប់ ខ្លួន �ក្នុង រច� សម្ព័ន្ធDEប័ន សង្គម និងវប,្បធម៌ របស់ សង្គមមួយ។

១ អត្ថបទm,ះnៀបnៀង²ើងpយqក ç,ន វិចិÚ, �អ្នក<,វ=,វ និង កÇ ្ញ �ៀង ធីÉ៉ភមរី �ជំនួយ�រកម្មវិធី ក្នុងកម្មវិធីអភិវឌ,្ឍន៍សង្គម|, វិទ,MDEន CDRI ។ អត្ថបទm,ះសâ្ខ,បពីលទ្ធផលសំ�ន់ៗ#នមកពី អâ្ក,ត jើ DEន�ព មូលធន សង្គម�កម្ពុ� ,́លទទួល#នហិរញ្ញប,្បÊនពីមជ ្,្ឈ មណ{ល សö,ប់ �រសិក,Xមូលធនសង្គម |,វិទ,MDEន^ើម,្បី�រអភិវឌ,្ឍ ចំª,ះ ដឹង សង្គម |,Dកលវិទ,Mល័យ Senshu �5,G,សជប៉ុន។ អâ្ក,ត #ន Õ្វើ ²ើង ពី� , កÇ ្ញ ២០១១ ដល់ មកÉ ២០១២។

រូប�ព ១៖ មូលធនសង្គម��ពផ,Xរ�Âប់ Dùនចម្លង និង�ពត�Âប់ចុះ²ើង៍

5,ភព៖ Pellini & Ayres, (2005: 8)

មូលធនសង្គម:នបី�្ន,ក៖ �ពផ,Xរ�Âប់ Dùនចម្លង និង�ព ត�Âប់ទំ�ក់ទំនងចុះ²ើង។ �្ន,កទី១ (ចំណងត�Âប់�¥ំង) សំ= ដល់ "�រ ព�,ឹងចំណងÊក់ទង³ វិញ³មករÃងបុគ្គល�� ក្នុង សហគមន៍" រីឯ�្ន,កទី២ (ចំណងត�Âប់ ,Xយ) សំ=ដល់ "�រ ចង �ស:គមរបស់+,ុម!,្ស,ងៗក្នុងសង្គម" (Halpern & Granovetter cited in Bouka 2008: 11)។ មូល ធន សង្គម � �ពផ,Xរ�Âប់ Ã:នលក្ខណៈB្ទ,ក្នុង និង:ន 5,"ជន៍ សö,ប់ "�រកDងអត្ថសÇ ្ញណសហគមន៍�៉ងរឹង:ំ" �ើយមូលធន សង្គម�Dùនចម្លង Ã:នឥទ្ធិពល³ �ងF, និង�ច "កDង នូវប\្ខញ |,ប\្ខញ!,្ស,ងៗ" (Shopeju & Ojukwu 2008: 6)។ រីឯ�្ន,កទី៣ គឺ�ពត�Âប់ទំ�ក់ទំនងចុះ²ើង (ឬzមពលចµ,ុះ - synergy) សំ=ដល់ "ទំ�ក់ទំនង រÃងÓ,Êប់!,្ស,ងៗ|,សង្គម ដូច� ទំ�ក់ទំនងរÃងរដ្ឋ និងសហគមន៍ ឬទំ�ក់ ទំ នង រÃង សហគមន៍ ឬDEប័ន�� ´,ល:នធន 9ន ឬអំ\ច មិន A្មើÑ�" (Bouka 2008: 13)។ pយសâ្ខ,ប មូលធន សង្គម � �ព ផ,Xរ�Âប់ និងDùនចម្លង សំ = ដល់ ទំ�ក់ ទំនង>ម �,្ស, !្ត,ក រីឯមូលធនសង្គម��ពត�Âប់ចុះ²ើង Ãសង្កត់ធ្ងន់jើ ទំ�ក់ ទំនង >ម�,្ស,បញ,្ឈរ (រូប�ព១) ។ អâ្ក,តm,ះ#នÕ្វើ²ើង សំ= កំណត់ ពី �រពិត�ក់ç្ត,ង និង ស��នុពល�>មមូល@Ìន ^ើម,្បីបâ្កើតយន្ត�រ សង្គម ឲ,្យ #ន �ន់ ±, 5,Aើរ >ម រយៈ �រពិនិត,្យពីសង្គម A,ដ្ឋកិច្ច និង អ្នក ·ក់ព័ន្ធ �� >មតំបន់ជនបទ និង ទី+,ុង � កម្ពុ�។ អâ្ក,ត m,ះ �តjើ5,9នបទបួនសំ�ន់ៗ គឺ ទំនុកចិត្ត ក្នុង សង្គម �រ C,Êំ និង�,លំអជីវ�ព �និភ័យ និង 5,ព័ន្ធ សុវត្ថិ �ព សង្គម និង ទ:¥ប់/ពិធីក្នុងសង្គម។ អâ្ក,ត#ន Õ្វើ²ើង �ភូមិជនបទ មួយ ក្នុង ,ត្ត F,�,ង និងភូមិតំបន់ទី+,ុងមួយក្នុង,ត្តAៀមÉប Ù,ម Êំង


#នH,ើសnីស>មលក្ខណៈ�5,ព័ន្ធ នូវ សំ\ក #នÊំងអស់ ៤០០Ð,¶Dរ (២០០ Ð,¶Dរក្នុងមួយភូមិៗ)។

លទ្ធផលសំ2ន់ៗទំនុកចិត្តក្នុងសង្គម ក្នុងសង្គមកម្ពុ� ទំនុកចិត្ត>ំងពី^ើមnៀងមក �តjើ�រ �ប់ Dច់�ម� Ð,¶Dរ និង ស្ថិត ក្នុង +,ុម តូច មួយ |, Dច់ Íតិ ជិតៗ (Grahn 2006)។ ភូមិ កម្ពុ� �� ±,ង nៀបចំ ²ើង � ជុំវិញ Dច់Íតិm,ះ និង ខ្វះ �ត លក្ខណៈ "ស:គម !,្ស,ងៗ |, 5,�ជន ^ើម�5,?,ណី និង :ន �រ nៀប ចំ ល្អ ក្លឹប !,្ស,ងៗ បក,្សពួក ឬ+,ុម !,្ស,ង Gៀត ́ ,ល Ú,Ûវ #ន បâ្កើត ²ើង pយ ឈរ jើ �ល�រណ៍ មិន Á,ន Dច់Íតិ" (Ebihara 1968: 181) ។ ដូច ក្នុង ស ង្គម ឯ Gៀត � �សុី ́ ,រ Ð,¶Dរ� "គំរូ^ើម|,អង្គ�រសង្គមÊំងអស"់។ គំនិត ចម,្បង គឺមនុស,្ស:�ក់ មិនÁ,ន� បុគ្គល:�ក់G, ប៉ុ¨្ត, � ស:ជិក:�ក់ក្នុង Ð,¶Dរ" (Hofstede cited in Pearson 2005: 3)។ Ð,¶Dរ � ឯក>មូល@Ìន|,សង្គម ´,ល � 5,ភព និង´,នកំណត់|,ទំនុកចិត្ត ôលគឺ ទំនុកចិត្ត:នកµ,ិតÙ,ំ´,ន ±, Ú,ឹម Ð,¶Dរ ±,ប៉ុÆíះ (UNICEF 1996)។ ទំនុក ចិត្ត :ន កំណត់m,ះ �លទ្ធផល|,រដ្ឋ#ល5,មូលផ្តុំ និង A,ដ្ឋកិច្ច ý,ើ រូបិយវត្ថុ ´,ល�\និគម #Éំង#នយកមកអនុវត្ត និង ́ ,ល "#នសង្កត់ធ្ងន់jើជំហរបគុ្គល និយម និង#ន�ត់បន្ថយD�រតី Dមគ្គី�ព រÃងបុគ្គល��" (Pellini 2005: 8)។ ក្នុង សម័យ មុន �\ និគម ភូមិ�កម្ពុ� :ន លក្ខណៈ� សង្គម មួយ ́ ,ល ជីវិត រស់� ពឹង �្អ,កjើ " និមិត្តរូបវប,្បធម៌ Dស� ê,បបទ សីលធម៌ និង សកម្ម�ព សហគមន៍រួមÑ�" (Gyallay- Pap cited in Pellini 2005: 8)។ ប��ប់ពី#នឯកÉជ,្យរហូតដល់e�ំ១៩៧០ កម្ពុ� :ន D�រតី Dមគ្គី និងD�រតីសហគមន៍�៉ងរឹង:ំ៖ "5,�ជន :ន ធន 9ន Ð,ប់Ý,ន់ សö,ប់ ជីវ�ព រស់� ដូ©្ន,ះ �ច :ន សប,្បុរសធម៌ �មួយ ស:ជិក Ð,¶Dរ ́ ,ល មិន សូវ ធូរ9រ និង 5,�ជន +,ី+, !,្ស,ង Gៀត" (UNICEF 1996: 41)។ ê,បបទ |, Dមគ្គី�ព និង�រជួយÑ� ³វិញ³មកÊំងm,ះ #ន¤¥ស់ ប្តូរ �៉ង jឿន � �,ល ́ ,ល កម្ពុ� 9¥ក់ ចូល ក្នុង សðñ, ម ÉុំI៉, យូរ e�ំ �ពិA,សរបប5,ល័យ ពូជDសន៍ �្ម,រ+,ហម។ ជK¥ះ ÉុំI៉, #ន បង្ក �រ ខូច �ត មិន �ច D� ²ើង វិញ #ន ដល់ វប,្បធម៌ ដ៏ យូរ លង់ របស់ កម្ពុ�។ �ះបី អ្នក<,វ=,វមួយចំនួន (Krishnamurthy 1999; Kim 2001; Ledgerwood & Vijghen 2002; Pellini 2005) យល់z មូលធន សង្គម �កម្ពុ� #ន ទទួល រង �រ ខូច �ត ប៉ុ¨្ត, មិនÁ,ន បំ¤¥ញ្ទ,ច pយ សðñ,ម សុីវិល និង របប �្ម,រ +,ហម ក្តី ក៏លក្ខណៈ|,មូលធនសង្គម និង អន្តរកម្ម ក្នុង សង្គម � កម្ពុ� �បច្ចុប,្បន្ន #ន ឆ្លុះ បÇÂំង �៉ង ច,¯ស់ ពី ផល ប៉ះ·ល់ |, សðñ,ម៖ "កង្វះទំនុកចិត្ត �រភ័យ�¥ច និង�រ #ក់ ê,ក ទំ�ក ់ទំនង ក្នុង សង្គម � កម្ពុ� ក្នុង �,ល សព្វ×្ង," (O’Leary & Meas 2001: 64)។ �កម្ពុ��,យសម័យសðñ,មm,ះ ទំនុកចិត្ត #ន �¥យ � ក>� ខ្វះ�តមួយ (UNICEF 1996)។ តg្ល,សីលធម៌ សង្គម�

5,?,ណី ដូច � D�រតីរួបរួមÐ,¶Dរ និង�រពDស� Ú,Ûវ #ន បំផ្លិច បំ¤¥ញ �5,ព័ន្ធ (Pellini 2005: 9)។ សង្គម កម្ពុ� � �,ល បច្ចុប,្បន្ន :ន លក្ខណៈ � �របូកផ,្សំ នូវ បុគ្គល �Ò,ើន ́ ,លយល់z "Ñ�ន នរ\ :�ក់�ចទុកចិត្ត #ន ÊំងÓ,ុងÜះG,។ �រយកចិត្ត ទុក @ក់C,Êំដល់ ខ្លួនឯង សំ�ន់�¥ំង\ស់សö,ប់�ររស់Éន ជីវិត" (UNICEF 1996: 41)។ ក> �មួយ´,លបង្ក កង្វះធ្ងន់ធ្ងរនូវ ទំនុក ចិត្តក្នុងសង្គម គឺ "�រÉំងស្ទះ និង�របំផ្លិចបំ¤¥ញដល់ ដំªើរ�រ សហគមន៍>មលំ�ំ»ស់ ´,លពឹង�្អ,ក�ចម,្បងjើ ប\្ខញ Dច់Íតិ" ( Pearson 2011: 38)។ លទ្ធផល អâ្ក,ត #នបÇÂ ក់Ñំ�, ដល់�រ កត់សំÑល់ �ងjើ ´,ល z 5,�ជនÊំង�តំបន់ជនបទ និងទី+,ុង :នទំនុក ចិត្ត កµ,ិត Êប jើ អ្នក ដL, ´,ល�គÒ,ើនç្ត,ង©,ញ�ជំហរស្ម័Ð, ចិត្ត កµ,ិតÊប។ ក្នុងភូមិសិក,X�ជនបទ 5,�ជន #ន បåÈញ ពីទំនុកចិត្តកµ,ិតខ្ពស់ ±,ចំôះ ស:ជិក Ð,¶Dរ Dច់Íតិ មិត្តភក្តិ និងអ្នកជិត�ងរបស់ខ្លួន។ ក្នុងភូមិ� ទី +,ុង មូលធន សង្គម � �ពផ,Xរ�Âប់ #នរួមចុះ�ន់±,�¥ំងC,មGៀត pយ ទំនុកចិត្តកµ,ិតខ្ពស់ក្នុងសង្គម æើញ:នបåÈញ±,ក្នុងរង្វង់ ស: ជិក Ð,¶ Dរ និងDច់Íតិប៉ុÆíះ។ nឿង m,ះ �ច មក ពី សកម្ម�ពA,ដ្ឋកិច្ច:ន សន្ទុះ �¥ំង � តំបន់ ទី+,ុង។ អ្នក <,វ =,វ ខ្លះ #នជ;,ក� ,ក�,កz �រH,ៀតចូលរបស់ មូលធន និយម មក ក្នុង 5,G,សកម្ពុ� pយDរ�រÕ្វើA,រី�វូបនីយកម្ម A,ដ្ឋកិច្ច �^ើមទសវត,្សរ៍១៩៩០ #ន�ំឲ,្យ:ន�រថយចុះ ទំនុក ចិត្ត Dមគ្គី�ពក្នុងសង្គម និង�រជួយÑ�³វិញ³មក (UNICEF 1996; Krishnamurthy 1999; Hughes 2001; Ovesen et al. 1996)។ ទំនុកចិត្តក្នុងសង្គមកµ,ិតÊប�កម្ពុ� �ច�ប់ Êក់ទង នឹង " ក>��ង�រម្មណ៍ �រយល់ដឹង និង5,វត្តិDÓ,្ត" Ò,ើន ê,ប �៉ង (Pearson 2011: 37)។ Meas Nee (cited in Pearson 2011: 38) #នសâ្ខ,បគំនិតm,ះ�៉ង 5,Aើរ pយ កត់ សំÑល់ z "�,រNិ៍តំÿ,លពីអតីត�ល កµ,ិតអំ�ើហិង,Xនិង �ព និរ�ស�,លបច្ចុប,្បន្ន រ÷ៀបដឹក�ំ ¤�ច់�រ និង �រ មិន ទុក ចិត្ត Ñ� ដ៏=,លû, និងឥត<,ក<,ន្ត រÃង គណបក,្ស ន"#យ !,្ស,ងៗ �កម្ពុ� នឹងអ្នកដឹក�ំ�� មិន #ន ជួយ អ្វី ដល់ 5, �ជន ទូ³ ក្នុង �របំ#ត់ កង្វះ ទំនុកចិត្ត របស់ ខ្លួន ចំôះអ្នកដឹក�ំ ឬចំôះ5,�ជនផងÑ�ÜះG," ។ ដូ©្ន,ះ លក្ខណៈ:ន R�នុ+,ម|,សង្គម ´,ល:ន �រ ត�Âប់ ទំ�ក់ ទំនង >ម �,្ស,បញ,្ឈរ ធូររលុង និងមូលធន សង្គម � �ព ផ,Xរ�Âប់ ដ៏ តូច ចâ្អៀត #នÚ,ឹម± ,ប\្ខញ ដ៏ ជិត ស្និទ្ធ បំផុតÜះ គឺÚ,Ûវ±, យក មក គិតគូរ��,លផ្តួច!្តើមÕ្វើ �រ អភិវឌ,្ឍ 5,កប pយ សមធម៌ និង លក្ខណៈ5,�ធិបß,យ,្យ (Pellini 2005)។

)រY�Zំ និង[�លំអជីវ7ព សង្គមមួយ´,ល:នមូលធនសង្គមកµ,ិតខ្ពស់ ±,ង:ន 5,ព័ន្ធ �,�,ង់ �៉ងរឹង:ំ Üះគឺ�រ�,�,ង់´,ល 5,�ជន ទទួល #ន � �,ល5,ឈមមុខនឹង�រលំ#ក។ លទ្ធផល អâ្ក,ត បåÈញz 5,ព័ន្ធ �,�,ង់សង្គម �កម្ពុ� �គÒ,ើន :ន លក្ខណៈ


F, ផ្លូវ�រ។ � �,ល Ú,Ûវ 5,ឈម នឹង បÇÈ 5,»ំ×្ង, 5,�ជន ±,ង åក ³រក ប\្ខញផ,Xរ �Âប់របស់ ខ្លួន ̂ ើម,្បី ទទួល #ន ជំនួយ �,�,ង់ � ពិA,ស ស:ជិកÐ,¶Dរ និង Dច់ Íតិ ក៏ ដូច� អ្នក ចង �រ $,ក់F, ផ្លូវ�រ� មូល@Ìន និង DEប័ន មី+,Û ហរិញ្ញវត្ថុ ´,ល �ន់±, :ន តួ�ទី សំ�ន់ ²ើង ។ �>ម តំបន់ ជនបទ អ្នក ចង �រ $,ក់ �ក់ ដូច� សកម្ម �ងក្នុង�រផ្តល់$,ក់កម្ចី� �,ល 5,�ជន ជួប �រ លំ#ក ក្នុង ជីវ�ព 5,»ំ×្ង,។ pយDរ >ម ធម្ម> អ្នក ចង �រ $,ក់ F, ផ្លូវ �រ±,ងយក �រ$,ក់ ខ្ពស់ \ស់ ដូ©្ន,ះ 5,ព័ន្ធ�,�,ង់m,ះ #ន�¥យ � បន្ទុក មួយ សö,ប់ 5,�ជន មូល @Ìន �ើយមិន:ន5,ព័ន្ធ�,�,ង់សង្គម�ផ្លូវ�រ សö,ប់ ជួយ G, ��,ល ពួកÑត់ជួប�រ លំ #ក ។ pយDរកង្វះDEប័ន�,�,ង់សង្គម និងpយយល់ æើញ z ប\្ខញជិតស្និទ្ធរបស់Ñត់ក៏ជួប�រលំ#កដូចÑ� 5,�ជន �គ Ò,ើន Êំង�តំបន់ជនបទ និងទី+,ុងTឿz Ñត់Ú,Ûវ±,ពឹង�្អ,កjើ ខ្លួនឯងក្នុង�រpះ<,យជីវ �ព រស់�។ ព័ត៌:ន^ើរតួ�ទីសំ�ន់បំផុតសö,ប់ឲ,្យ 5,�ជនទទួល #នឱ�សល្អ´,ល�ចជួយjើក កម្ពស់ជីវ�ព រស់�។ ប៉ុ¨្ត, � កម្ពុ� �រ¤¥ស់ប្តូរព័ត៌:ន �ពិA,ស�តំបន់ជនបទ Ò,ើន ±, "�ើត:នក្នុងប\្ខញសង្គម´,ល �គÒ,ើន �ើត:ន ²ើង pយ ខ្លួនឯង :នលក្ខណៈF,ផ្លូវ�រ និងមិនGៀង Êត់" (Krishnamurthy 1999: 3)។ ភស្តុ>ង#នមកពីអâ្ក,តÊំង� តំបន់ជនបទ និងទី+,ុង #នបåÈញz 5,ភពព័ត៌:នចម,្បង របស់ 5,�ជន គឺ:ន ស:ជិកÐ,¶Dរ Dច់Íតិ មិត្តភក្តិ និង អ្នក ជិត �ង។ �ះបី�� ធរមូល@Ìន និង 5,ព័ន្ធ ផ,្សព្វ ផ,Xយ �ក់ :ន តួ�ទី �ន់±,Ò,ើន²ើងក្តី ក៏ពួក;,�ក់ដូចÕ្វើ�រផ,្សព្វផ,Xយ±,ព័ត៌:ន5,�,ទខ្លះៗប៉ុÆíះ។

\និភ័យ និងសុវត្ថិ7ពសង្គម លក្ខណៈសំÑល់មួយ|,សង្គមកម្ពុ� គឺê,បបទ�+,ឹត,្យ+,មរឹងបុឹង´,លDច់ÍតិÚ,ÛវជួយÑ�³វិញ³មក ��,ល ជួប�រ លំ#ក �ើយ "+,ឹត,្យ+,មm,ះជួយបâ្កើនទំនុកចិត្ត និង �ព �ច ពឹង�្អ,កjើÑ�#នក្នុងរង្វង់Dច់Íតិ" (Krishnamurthy 1999: 61)។ ស:ជិកÐ,¶Dរ និងDច់Íតិ ^ើរតួ�ទី� ប\្ខញ សុវត្ថិ�ពF,ផ្លូវ�រដ៏រឹង:ំ ដូច�ចcើលæើញក្នុងលទ្ធផលអâ្ក,ត´,ល 5,�ជន �គÒ,ើន�±,»ត់ទុកÐ,¶Dរ និងDច់Íតិ�5,ព័ន្ធ �,�,ង់ F,ផ្លូវ�រដ៏សំ�ន់ �ះបីគំនិត m,ះ�ក់ដូចកំពុង¤¥ស់ប្តូរក្តី។ អ្នក@្លើយស: Uសន៍�Ò,ើន�ក់ �តំបន់ ជនបទ jើក²ើងz Ñត់�ចពឹង�្អ,កjើស:ជិក Ð,¶Dរ Dច់Íតិ មិត្ត ភក្តិ និងអ្នកជិត�ង#ន ��,ល ជួប �រ លំ#ក ឬ�និភ័យ។ �តំបន់ទី+,ុង ប\្ខញសុវត្ថិ�ពសង្គម F, ផ្លូវ�រ �±,រឹង:ំ�¥ំង �ះបី Ã�ក់ដូច#នរួមចុះ មកÚ,ឹម ស:ជិក Ð,¶Dរ និងDច់Íតិក្តី។ �កម្ពុ� ប\្ខញF,ផ្លូវ�រ^ើរតួ�ទី�៉ងសំ�ន់ក្នុង�រ បំ�,ញចÜ¥ះខ្វះ�ត´,លប\្ខDEនប័ន និងទី��ក់åរ ផ្លូវ�រ �� មិន#នÐ,បដណ្ណប់ �ពិA,ស�តំបន់ជនបទ (Krishnamurthy 1999)។ "ប\្ខញF,ផ្លូវ�រ #ន រីកលូត

�ស់ pយDរទំនុកចិត្ត និង�ព�ចពឹង�្អ,កjើÑ�#ន ́ ,ល ±,ង �ើត :ន�ធម្ម>ក្នុងចំÆមDច់Íតិ អ្នកជិត�ង និង មិត្តភក្តិ។ ទំនុកចិត្ត និង�ព �ចពឹង�្អ,កjើÑ�#នm,ះ #ន ផ្តល់ ប\្ខញ សុវត្ថិ�ពដ៏សំ�ន់បំផុត មួយដល់អ្នកភូមិ � �,ល :ន បÇÈ�ើត²ើង" (ibid: 63)។ �កម្ពុ� ប\្ខញ F, ផ្លូវ �រ ^ើរតួ�ទី � 5,ព័ន្ធ�,�,ង់សង្គមដ៏រឹង:ំ pយDរពុំ:ន5,ព័ន្ធ �,�,ង់ សង្គមផ្លូវ�រអ្វីច,¯ស់�ស់។ ប\្ខញ F,ផ្លូវ�រÊំងm,ះ ផ្តល់ឲ,្យបុគ្គល��នូវ យន្ត�រជួយ�,�,ង់ដ៏:នតg្ល,�ក្នុង សកម្ម�ព A,ដ្ឋកិច្ច និងសង្គម របស់ ពួក;, (ibid)។ �5,G,សកម្ពុ� �,យ�,លបញ្ចប់សðñ,ម ប\្ខញ F, ផ្លូវ�រ និងê,បបទជួយÑ�³វិញ³មក ទំនង ទទួល រង ឥទ្ធិពល ពី ក:¥ំង ទីផ,Xរ និង �ក់ #ន ¤¥ស់ ប្តូរ ³ �ន់ ពលកម្ម យក $,ក់ កW, និង ទµ,ង|់,�រpះដូរ �្អ,កjើទីផ,Xរ (Kim 2001; Fitzgerald et al. 2007)។ ក:¥ំងទីផ,Xរ និង A,ដ្ឋកិច្ច ý,ើ $,ក់ �ស #នÕ្វើ ឲ,្យ ប\្ខញ សុវត្ថិ�ព F, ផ្លូវ�រ �្អ,ក jើ �រ ជួយ Ñ� ³ វិញ ³ មក Ú,Ûវ ចុះ ,Xយ � បª្ណើរៗ �ើយ ជំរុញឲ,្យ 5,�ជន @ក់តµ,Ûវ�រ និង បÇÈ ¤�ល់ខ្លួន� nឿង សំ�ន់ទី១ �ក្នុង បរិ��ស :ន �រ 5,កួត 5,;,ង �¥ំង m,ះ (Krishnamurthy 1999) ។ � កម្ពុ� សម័យ m,ះ 5,�ជន#ន�¥យ� "�>� និយម qភលន់ និង X,ៀម ជួយ±, ចំôះÐ,¶Dរ�ជិតខ្លួន Ñត់ ប៉ុÆíះ។ ពួកÑត់ មិន សូវ :ន ឆន្ទៈ ចូល រួម ក្នុង សកម្ម�ព រួម ´,ល Õ្វើ ²ើង សö,ប់ � 5,"ជន៍ ដល់ សហគមន៍ Êំង មូល Üះ G," (UNICEF 1996: 41)។ m,ះ�និ��រ គួរឲ,្យ #រម ្ភ ក្នុង DEន �ព បច្ចុប,្បន្ន� 5,G,សកម្ពុ� ´,ល ពុំÊន់:ន 5,ព័ន្ធ �,�,ង់ សង្គម ផ្លូវ �រ �ើយ យុទ្ធ DÓ,្ត �រ�រ ·រ សង្គម �ផ្លូវ�រ ក៏Gើប »ប់ !្តើមកDង²ើង។

ទ'_ប់/ពិធីក្នុងសង្គម F,ពីÐ,¶Dរ´,ល�ឯក>សង្គម�មូល@Ìន និង ́ ,ល ^ើរ តួ�ទី � 5,ព័ន្ធ �,�,ង់ សង្គមF,ផ្លូវ�រ � មូល@Ìន � កម្ពុ� បុណ,្យÊនរបស់ សហគមន៍និងសö,ប់ទូÊំងភូមិ ក៏ ផ្តល់ � Ë,ទិ� មួយ សö,ប់ ឲ,្យ 5,�ជន ក្នុង សហគមន៍ Õ្វើ អន្តរកម្ម ចុះ ²ើង Ù,មÊំងកDងនិង ព�,ឹង ប\្ខញ របស់ ពួក Ñត់។ Krishnamurthy (1993: 3) #នសâ្ខ,បz "បុណ,្យ Êន ក្នុង សហគមន៍ �ច បâ្កើន D�រតី Dម គ្គី �ព និង ̂ ើរ តួ � សុីម៉ង់ត៍ ផ,Xរ �Âប់ 5,�ជន �មួយÑ�។ Ù,ឹត្តិ�រណ៍ÊំងÜះ បâ្កើត #ន � សំ\ញ់ |, D�រតី សមូហ�ព ឆ្លង >មបទពិ,ធន៍រួមÑ�។ Ù,ឹត្តិ�រណ៍ ក្នុង សហគមន៍ �ច ជួយ @ស់ D�រតី 5,�ពលរដ្ឋ ល្អ និង jើក កម្ពស់ជំហរគិតគូរ ដល់ សុខទុក្ខរបស់អ្នកដL,"។ លទ្ធផលអâ្ក,ត#នបåÈញz �រចូលរួម�ក្នុងÙ,ឹត្តិ�រណ ៍សហគមន៍ � :ន សន្ទុះ �¥ំង �ពិA,ស�>ម តំបន់ ជន បទ �ើយ ;, ក៏ �ច ពិនិត,្យæើញ >ម រយៈស:ស�ព អ្នក ចូល រួម � ក្នងុ ពិធី !,្ស,ងៗដូច� មង្គល�រ និងបុណ,្យសព �^ើម។ ស:ជិក Ð,¶ Dរ Dច់ Íតិ មិត្តភក្តិ និងអ្នកជិត�ង គឺ�អ្នកចូលរួម� ក្នុង ពិធី 5,?,ណី Êំង Üះ Êំង�>មតំបន់ជនបទ និង� >ម ទី+,ុង។ ប៉ុ¨្ត, �ះបី �Ù,ឹត្តិ �រណ៍ 5,�,ទ m,ះរួម ចំÿ,កjើក


កម្ពស់ D មគ្គី�ព ក្នុង សហគមន ៍ ក្តី ក៏�រចូលរួម ក្នុង ពិធី Êំងm,ះ �ច :នលក្ខណៈ ³ វិញ ³ មក គឺ មិន Á,នសុទ្ធ±,បåÈញ ពីទំ�ក់ ទំនងក្នុង សង្គម Üះ G,។ �>មភូមិ��តំបន់ជនបទ �រចូលរួមក្នុងពិធី5,?,ណី!,្ស,ងៗ�:ន Ò,ើន \ស់។ ពិធី5,?,ណីរបស់សហគមន៍ :ន Dរៈ សំ�ន់ ក្នុង�រ " jើកកម្ពស់អត្ថសÇ ្ញណរបស់សហគមន៍ និង Dមគ្គី�ព" (Krishnamurthy 1999: 63)។ ផ្ទុយ ³វិញ Ù,ឹត្តិ�រណ៍ �ក្នុង សហគមន៍ ê,បm,ះ �ក់ដូច�ពុំæើញ:ន G,ក្នុង ភូមិ� >មទី+,ុង �ើយm,ះ#នប៉ះ·ល់ដល់Dមគ្គី�ព និង D�រតី សហគមន៍ ́ ,ល Ú,Ûវរងឥទ្ធិពល C,មGៀត ពីសន្ទុះ|, ក:¥ំង ទីផ,Xរ និង �រ5,កួត5,;,ង�តំបន់ ទី+,ុង។ �បច្ចុប,្បន្ន Êំង>មមតិរបស់របស់Ó,្តី ខ្លួនឯង និងរបស់បុរស គឺ�ក់ដូច:ន�រ¤¥ស់ប្តូរតួ�ទីរបស់Ó,្តី �ពិA,ស � តំបន់ ទី+,ុង។ សង្គមកម្ពុ� #ន�¥យ�រច�សម្ព័ន្ធមួយ´,ល jើក បុរស �ធំ �ើយលក្ខណៈm,ះ�ចcើលæើញ ច,¯ស់ >ម �រគួប ផ,្សំ Ñ� � ធម្ម> រÃង�រåររបស់ បុរស និង�រåររបស់Ó,្តី pយ បុរស �5,?,ណី ±,ង :នតូ�ទី ចម,្បង; ,� ក្នុង Ð,¶Dរ និង ទទួល បន្ទុកjើ�រåរធ្ងន់ៗ ឬ�រåរ :ន�,ះz�ក់Ò,ើន �ើយ Ó,្តី�ទូ³ទទួលបន្ទុក jើ�រåរ�ក្នុងផ្ទះ។ ភស្តុ>ង #ន ពី អâ្ក,ត �>មតំបន់ ជនបទ �ក់ដូច �#ន បÇÂ ក់ Ñំ�, ដល ់ ចំណុ ច m,ះ �ះបី� 5,�ជន មួយចំនួន �ពិA,សÓ,្តី #ន ¤¥ស់ ប្តូរ គំនិត ខ្លះ �ើយ pយ#នគិតz Ó,្តីគួរ ទទួលបន្ទុក jើ �រåរ ́ ,ល � �រåរÉ៉ប់រងpយបុរស និងគួរ បâ្កើន �រ ចូល រួម ក្នុង +,ុម សកម្ម�ព សហគមន៍មូល@Ìន។ �រ¤¥ស់ ប្តូរ �ន់ ±, æើញ :នច,¯ស់ ²ើង C,មGៀត � >មតំបន់ ទី+,ុង។ បុរស និង Ó,្តីក្នុងចំនួនA្ទើរA្មើÑ� យល់æើញz Ó,្តីគួរ បំ�,ញ�រ åរ ដូចÑ� នឹងបុរស´,រ ដូច� �រÐ,ប់Ð,ង�ជីវកម្មរបស់ខ្លួន ¤�ល់ និង�រចូលរួម�ក្នុង សកម្ម�ព A,Ãកម្ម។ គំនិតm,ះ�ច ប\្ខល មក ពី � >មតំបន់ទី+,ុង ±,ង:ន សកម្ម�ព A,ដ្ឋកិច្ច ម:ញឹក និង ឱ�ស Ò,ើន។ Dស�^ើរតួ�ទីសំ�ន់បំផុត ក្នុង�រកំណត់ê,បបទ +,ឹត,្យ +,ម |, �រជួយÑ�³វញិ³មកក្នុងសង្គម។ ក្នុងសង្គម កម្ពុ� ក៏ដូ��ះ ́ ,រ pយÙ,ះពុទ្ធDស�´,ល�Dស� របស់រដ្ឋ #នទូ��នឲ,្យjើកកម្ពស់ �រចូលរួមក្នុង សកម្ម�ព សហគមន៍ (Kim 2001; Pellini 2005)។ អ្នក @្លើយ ស: Uសន៍ ក្នុង អâ្ក,ត Êំងអស់ Êំង�តំបន់ជនបទ និង ទី+,ុង សុទ្ធ±,� អ ្នក �ន់ពុទ្ធ Dស�។ Ù,ះវិ�រពុទ្ធDស� (ឬវត្ត) គឺ� មជ្,្ឈមណ{ល |,ជីវិតសហគមន៍�5,G,ស កម្ពុ�។ �ះ�៉ង \ក្តី សព្វ ×្ង, m,ះ Dស�មិន ̂ ើរ តួ�ទីសំ�ន់ក្នុងជីវ�ព 5,»ំ×្ង, ដូច�ល ពី មុន G,។ Êំង�តំបន់ជនបទ និងទី+,ុង :ន 5,�ជន តិច �ក់ \ស់ ́ ,ល »ត់ទុកវត្ត �ក¨្ល,ង´,លពួកÑត់ �ច ពឹង �Ó,័យ និង ទទួល#ន�រ�,�,ង់ ��,លÑត់ ជួបនឹង �រ លំ#ក។ nឿង m ,ះ �ច� ប់Êក់ទងនឹង�រ�ទ5,�ន់ � �,ល ថ្មីៗ´,លz វត្ត មិនÁ,ន�ក¨្ល,ងអព,M+,ិតG, �ើយ អ្នក ដឹក�ំ Dស�:ន�ប់�,្ស, រយៈ�មួយ គណបក,្ស ន"#យ (Heng 2008; Thon et al. 2009)។ សö,ប់5,�ជន � Ò,ើន បÇÈ

m,ះ #ន បំ¤¥ញ តួ�ទី មូល@Ìន របស់ Dស� � ក្នុង ជីវិត រស់� រ បស់ពួកÑត់ �ើយ ពុទ្ធ Dស�0,ង:នន័យ អ្វីÒ,ើន សö,ប់ ពួកÑត់ Gៀត�ើយ។

សន្និabន លទ្ធផល អâ្ក,ត #ន ផ្តល់ �រ យល់ ដឹង �៉ង ល្អ អំពី លក្ខណៈ |, មូលធន សង្គម ��ពផ,Xរ �Âប់ Dùនចម្លង និង�ព ត �Âប់ ចុះ ²ើង �>មតំបន់ជនបទ និងទី+,ុង �ក្នុង5,G,ស កម្ពុ�។ មូលធន សង្គម � �ព ផ,Xរ �Âប់�រឹង:ំ�²ើយ �ះ បី � � >ម តំបន់ទី+,ុង Ã �ក់ ដូច � #ន រួមចុះបន្តិចក្តី។ ê,ប បទ +,ឹត,្យ+,ម�5,?,ណី´,ល jើក ស្ទ ួយដល់ Ð,¶Dរ � DEប័ន សង្គម ដ៏ចម,្បង សö,ប់pះ<,យ តµ,Ûវ �រ Ð,ប់ 5,�,ទ របស់ ស:ជិក Ã�គង់វង,្សល្អ និង:ន អនុវត្ត �៉ង ទូលំ ទូ�យ Ê ំង �តំបន់ជនបទ និង�ទី+,ុង។ Dច់Íតិ ជិតៗ (�ើយ � >មតំបន់ជនបទ :នមិត្តភក្តិ និងអ្នកជិត�ង ផង´,រ) បâ្កើត #ន �5,ព័ន្ធ�,�,ង់សង្គមF,ផ្លូវ�រ �៉ង សំ�ន់ �ើយ ពួក Ñត់ គឺ�អ្នក´,ល�ច;,!្ញើA,ចក្តីទុក ចិត្ត #ន។ មូលធនសង្គម�Dùនចម្លង �ក់ដូច�រឹង:ំ�²ើយក្នុង សហគមន៍�ជនបទ ´,ល�ទីÜះ 5,�ជនក្នុង មូល@Ìន±,ង nៀបចំ និង³ចូលរួមក្នុងពិធី �5,?,ណី!,្ស,ងៗ។ ប៉ុ¨្ត,មូលធន សង្គម5,�,ទm,ះ�ក់ដូច#នរួមចុះ� តំបន់ទី+,ុង pយDរ ពុំ:នពិធី�5,?,ណីសö,ប់ទូÊំងសហគមន៍ ថ្វី÷ើ�រចូលរួមក្នុង ពិធី�5,?,ណី ដូច� មង្គល�រ ឬបុណ,្យសព�^ើម �±,:ន កµ,ិតខ្ពស់ក្តី។ �រ¤¥ស់ប្តូរ�កប,្បកិរិ�របស់5,�ជន ចំôះ វត្ត �Éម ́ ,ល�មជ ្,្ឈមណ{ល |,ជីវិតក្នុង សហគមន៍ ក៏ #ន ប៉ះ·ល់ ដល់ចរិត និងកµ,ិត |,មូលធនសង្គម� Dùនចម្លង ́ ,រ �ពិA,ស �តំបន់ទី+,ុង។ "សង្គមកម្ពុ�បច្ចុប,្បន្ន �ចសំÑល់#ន>ម�រ ត �Âប់ ទំ�ក់ ទំនង >ម�,្ស,បញ,្ឈរធូររលុង រÃង+,ុមខុសៗ Ñ� និង �រ ត �Âប់ទំ�ក់ទំនង �៉ង រឹង:ំ រÃងស: ជិក �� ក្នុង Ó,Êប់ សង្គម ±, មួយ" (Pellini 2005: 8)។ �ើយ លទ្ធផល អâ្ក,ត #ន បÇÂក់ Ñំ�,��¥ំងjើចំណុចm,ះ។ Êំង�តំបន់ជនបទ និង ទី+,ុង 5,�ជន#ន បåÈញទំនុកចិត្តកµ,ិត Êប ចំôះ DEប័ន រដ្ឋ និងអ្នក�ន់��ប់អំ\ចរដ្ឋ ដូច� +,ុម5,ឹក,Xឃុំសå្កត់ �^ើម។ ម,M៉ងGៀត >មសំដីរបស់ អ្នក@្លើយស: Uសន៍ក្នុងអâ្ក,ត �ពិA,សតំបន់ទី+,ុង គឺ:ន�រមិនទុកចិត្តកµ,ិតខ្ពស់ចំôះ គណបក,្ស ន"#យ និងអ្នក ន"#យ��។ �ទូ³ មូលធនសង្គម��ពត�Âប់ទំ�ក់ទំនងចុះ ²ើង Êំង � សហគមន៍តំបន់ជនបទ និងទី+,ុង Ã:នកµ,ិតÊប � ពិA,ស �តំបន់ជនបទ ´,ល>ំងពី^ើមnៀងមក ±,ង�@ច់ e�យ ពី��ធរz�ក់មជ,្ឈឹម´,ល�ឯ ទី+,ុង (Pellini 2005) �ើយ " 5,� ជន �តំបន់ជនបទ A្ទើរ±,Ñ�ន�រត�Âប់ទំ�ក់ ទំនង អ្វី,ះ�មួយDEប័នរដ្ឋ" (Grahn 2006: 31)។ �កម្ពុ� មូល ធន សង្គម��ពត�Âប់´,ល:នកµ,ិតÊប ក៏�ចប\្ខលពី រច� សម្ព័ន្ធ:ន R�នុ+,ម´,ល#ន»ក់ឫស�៉ងû, � ក្នុង Ð,ប់ ទµ,ង់|, អន្តរ កម្ម និងទំ �ក់ ទំនង � ក្នុង វប,្បធម៌ កម្ពុ�។


�ើយរ÷ៀបរបបដឹក�ំ និងវប,្បធម៌អំ�ើហិង,X និងនិរ�ស �កម្ពុ� �បច្ចុប,្បន្ន #នÕ្វើឲ,្យ5,�ជន�ន់±,[¥តe�យពីរដ្ឋ C,ម Gៀត (Meas cited in Pearson 2011)។

ឯក#រ:ងBouka, Y. (2008), Is social capital the key to peacebuilding?

Paper presented at the Annual meeting of the International Studies Association’s 49th Annual Convention, Bridging Multiple Divides. Hilton San Francisco, California, www.allacademic.com/meta/p252132_index.html (accessed 31 October 2008)

Coleman, J.S. (1988), “Social capital in the creation of human capital”, American Journal of Sociology, 94, 95-120

de Hart, J. & P. Dekker (2003), “A tale of two cities: Local patterns of social capital”, in M.Hooghe & D. Stolle (eds.), Generating Social Capital: Civil Society and Institutions in Comparative Perspective (New York: Palgrave) 153-170

Ebihara, M.M. (1968), Svay, a Khmer Village in Cambodia, unpublished PhD dissertation, Faculty of Philosophy, Columbia University

Fitzgerald, I., So S., Chan S., Kem S. & S. Tout (2007), Moving Out of Poverty? Trends in Community Well-being and Household Mobility in Nine Cambodian Village, CDRI Working Paper (Phnom Penh: CDRI)

Grahn, H. (2006), In the search of trust: A study on the origin of social capital in Cambodia from an institutional perspective, Department of Political Science, LUND University

Heng, S. (2008), “The Scope and Limitations of Political Participation by Buddhist Monks”, in A. Kent & D. Chandler (eds.), People of Virtue: Reconfiguring Religion, Power and Moral Order in Cambodia Today (Copenhagen: Nordic Institute of Asian Studies) 241-256

Hooghe, M. (2003), “Voluntary associations and democratic attitudes: Value congruence as a causal mechanism”, in M. Hooghe & D. Stolle (eds.), Generating Social Capital: Civil Society and Institutions in Comparative Perspective (New York: Palgrave) 89-112

Hughes, C. (2001), An Investigation of Conflict Management in Cambodian Villages: A Review of the Literature with Suggestions for Future Research (Phnom Penh: Centre for Peace and Development, CDRI)

Kim S. (2001). Reciprocity: Informal Patterns of Social Interactions in a Cambodian Village near Angkor Park, MA thesis, Northern Illinois University, Dekalb, Illinois

Krishnamurthy, V. (1999), The impact of armed conflict on social capital: A study of two villages in Cambodia (Phnom Penh: Social Services of Cambodia)

Ledgerwood, J. & J. Vijghen. (2002), “Decision Making in Rural Khmer Villages”, in J. Ledgerwood (ed.), Cambodia Emerges from the Past: Eight Essays (Dekalb, Illinois: Northern Illinois University)

Lowndes, V. & D. Wilson (2001), “Social Capital and Local Governance: Exploring the Institutional Design Variable”, Political Studies, 49, 629-647

Maloney, W., G. Smith & G. Stoker (2000), “Social Capital and Urban Governance: Adding a More Contextualized ‘Top-down’ Perspective”, Political Studies, 48, 802-820

Newton, K. (2001), “Trust, social capital, civil society, and democracy”, International Political Science Review, 22(2), 201-214

O’Leary, M. & N. Meas (2001), Learning for transformation: A study of the relationship between culture, values, experience and development practice in Cambodia (Phnom Penh: Krom Akphiwat Phum)

Ovesen, J., I. Trankell & J. Ojendal (1996), When Every Household is an Island: Social Organization and Power Structures in Rural Cambodia (Stockholm: Department of Anthropology, Uppsala University)

Pearson, J. (2005), The multi-cultural iceberg: Exploring international relationships in Cambodian development organizations, INTRAC PraxiNote 8

Pearson, J. (2011), Creative Capacity Development: Learning to Adapt in Development Practice. (Sterling, VA: Kumarian Press)

Pellini, A. (2005), “Traditional Forms of Social Capital in Cambodia and their Linkage with Local Development Processes” Cambodia Development Review, 9(3), 8-11

Pellini, A. & D. Ayres (2005), Social capital and village governance: Experiences with village networks, GTZ (German Technical Cooperation Agency) discussion paper, www.worldbank.org (accessed 10 November 2008)

Putnam, R. (1993), Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy (Princeton, NJ: Princeton University Press)

Sen, V. (2010), Trust and Conflict Transformation: An Analysis of the Baku Bae Peace Movement in Indonesia (Saarbrücken, Germany: LAP LAMBERT Academic Publishing)

Shopeju, J. O. & C.C. Ojukwu (2008), Exploring social capital as capacity for peace-building in Nigeria, paper presented at the 1st Annual Conference of the Society for Peace Studies and Practice, www.spspng.org/papers.php (31 October 2008)

Thon V., Ou S., Eng N. & Ly T. (2009), Leadership in Local Politics of Cambodia: A Study of Leaders in Three Communes of Three Provinces, CDRI Working Paper Series No. 42 (Phnom Penh: CDRI)

UNICEF (1996), Towards a better future: An analysis of the situation of children and women in Cambodia (Phnom Penh: UNICEF)

Wallis, J. (2002), “Social capital and local government capacity” Australian Journal of Public Administration, 61(3), 76-85

Wollebæk, D. & P. Selle (2003), “The importance of passive membership for social capital formation”, in M. Hooghe & D. Stolle (eds.), Generating Social Capital: Civil Society and Institutions in Comparative Perspective (New York: Palgrave) 67-88


T�ចក្តីV្តើម អត្ថបទm,ះព,M�មពន,្យល់z អភិ#លកិច្ចទី 5,ជុំជន � ក្នុង កំÿ, ទµ,ង់ វិមជ,្ឈ�រ�កម្ពុ� គួរ:ន�រ សិក,X សុី ជ�, C,ម Gៀត។ :ន�រ�,î,�្ន,កឥរិ�បថ និង �្ន,ក DEប័ន � Ò,ើន #ន �ើត ²ើង ប� �ប់ពី �រ Uះ ø�ត H,ើស nីស +,ុម 5,ឹក,X ឃំុសå្កត់ �ណត្ត ិទី១ �លពី មួយ ទសវត,្សរ៍ កន្លង ³។ �រ សិក,X jើ ឯកDរ :ន<,ប់ បåÈញz �ះ� កំÿ, ទµ,ង់ វិមជ,្ឈ�រ ê,ប 5,�ធិបß,យ,្យ �កម្ពុ� ទទួល #ន �រ យ ក ចិត្ត ទុក @ក់ Ò,ើន ក្តី ក៏�រ<,វ=,វ�គÒ,ើនពី 5,9ន បទ m,ះ មិន#នគិតគូរ ដល់DEន �ព �ក់ç្ត,ង � ត ំបន់ ទី 5,ជុំជនG,។ បទស: Uសន ៍មួយចំនួន�មួយ អ្នក Õ្វើ�ល ន"#យ និងស:ជិក +,ុម 5,ឹក,X ឃុំសå្កត់ ´,ល� �្ន ,ក មួយ |, �រ<,វ=,វ បឋម អំពី អភិ#លកិច្ចទី5,ជុំជន #ន បåÈញ ពី Dរៈសំ�ន់ |, �រ ពិនិត, ្យ អâ្ក,ត ³ >ម 5,�,ទ ទី>ំង ភូមិDÓ្ត, !,្ស,ងៗ � កម្ពុ� � ពិA,ស តំបន់ ជនបទ Õៀបនឹងទី5,ជុំជន ^ើម,្បី បâ្កើន 5,សិទ្ធ�ព �ល ន"#យ ឲ,្យ #ន�អតិបរ: �>ម ទី>ំងខុសៗÑ� ក្នុង ´,ន សមត្ថកិច្ច របស់រដ្ឋអំ\ច មូល@Ìន។ អត្ថបទm,ះ»ប់ !្តើម ²ើង pយ�រកំណត់និយមន័យ "ទី5,ជុំជន" និង "អភិ#ល កិច្ច ទី5,ជុំជន" រួចÕ្វើ�រÚ,¶តពិនិត,្យ²ើងវិញ Ú,¶ស ៗ ពី វិមជ,្ឈ�រ �កម្ពុ�។ �្ន,កទី៣ បåÈញពី មូល �,តុ និង សំណ]រ |, �រ <,វ=,វ Ù,មÊំង+,បខ័ណ{ <,វ=,វ សö,ប់ ý,ើ � �,នទី បåÈញ ផ្លូវ ចំôះ �រ<,វ=,វm,ះ។ �្ន,ក ប��ប់មកGៀតបåÈញពី ចំª,ះ ដឹង ទទួល#នពី �រចុះសិក,X ដល់ក¨្ល,ង�ដំបូងៗ �ើយ � ចុង បញ្ចប់ :នA,ចក្តីសន្និ@Ìន អំពី តµ,Ûវ�រ�លន"#យ ´,លយកចិត្តទុក@ក់ពីបÇÈទី>ំង ^ើម,្បីpះ<,យបÇÈ±,ង±,ជួប5,ទះ�តំបន់5,ជុំជន ។

0ក្នងុអភិ;លកិច្ចទីd�ជំុជន eើ "ទីd�ជំុជន" �អ្វ?ី pយDរអត្ថបទm,ះ �តjើតំបន់ទី5,ជុំជន ដូ©្ន,ះគួរ បÇÂក់ ពីអត្ថន័យ·ក,្យ "ទី5,ជុំជន" �ក្នុងបរិបទ អភិ#ល កិច្ច ទី5,ជុំជន។ ;,�ចកំណត់និយមន័យ ទី5,ជុំជន >ម រយៈ លក្ខណៈ វិនិច្ឆ័យ�្ន,ករដ្ឋ#ល ដង់សុីß,5,�ជន មុខåរ A,ដ្ឋកិច្ច ឬ�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធ និងA,Ãកម្ម�^ើម។ ទី 5,ជុំជន �Ò,ើន �ទ្វីប�សុី រួមÊំង�កម្ពុ�ផង ក៏Ú,Ûវ#ន ឲ,្យ និយមន័យ ដូ©្ន,ះ´,រ។ �កម្ពុ� និយមន័យ:ន<,ប់មួយ ́ ,ល +,សួង

�,ន�រ #នយកមកý,ើ ក្នុង�,លÕ្វើចំ\ត់z�ក់តំបន់ទី 5,ជុំជន �ថ្មី�e�ំ ២០០៤ គឺ#នកំណត់តំបន់ទី5,ជុំជន pយ�្អ,កjើ លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យបី គឺ៖ ១) :នដង់សុីß, 5,�ជនjើសពី ២០០ �ក់/គម២ ២) :នអº,បុរសÕ្វើ�រក្នុងវិស័យ កសិកម្ម តិច �ង ៥០% និង ៣) :នចំនួន5,�ជន សរុបjើសពី ២០០០ �ក់ (NIS 2004)២។ បÇÈ�ទjើនិយមន័យm,ះ គឺ Ã ពុំ :ន �រ ទទួលDñល់ �សកលពីÐ,ប់DEប័នរ@Ìភិ#ល និង អ្នក ·ក់ព័ន្ធ ��G,។ ក្នុងអត្ថបទm,ះ តំបន់ទី5,ជុំជនមិនÁ,នÝ,ន់ ±, សំÑល់ ²ើង>ម លក្ខណៈ�,@Ìរច�សម្ព័ន្ធ ឬ ក៏ ចំនួន 5,�ជន ÜះG, ប៉ុ¨្ត,C,មÊំង³>មលក្ខណៈ វិនិច្ឆ័យ ́ ,ល មិន �ច cើលæើញ!,្ស,ងGៀត ôលគឺ >ម វិធីDÓ្ត, �្ន,ក នរវិទ,M សö,ប់បរិបទទី5,ជុំជន ´,ល �ត សំ�ន់ ³jើ ដង់ សុីß, ខ្ពស់ |, ទំ�ក់ទំនងសង្គម �ក្នុង ទី>ំង នីមួយៗ (Gutkind 1974)។ �ក្នុងនរវិទ,M ដង់ សុី ß, 5,�ជន មិន Á,ន � ចំណុច សំ�ន់ G, ប៉ុ¨្ត,គឺ ដង់សុី ß, ទំ�ក់ ទំនងសង្គម។ �រjើក យក គំនិត យល់ដឹងពី ទំ�ក់ទំនងសង្គម មកជ;,ក � ,ក �,ក ê,ប m,ះ #នផ្តល់ពន្លឺថ្មីមួយដល់�រ ពិ�ក,Xពីអភិ#លកិច្ច និង បំផុស សំណ]រz ßើ;,គួរកំណត់²ើងវិញ នូវនិយមន័យ|,·ក,្យ អភិ#ល កិច្ចទី5,ជុំជន ឬ�៉ង\។ ;,�ចឲ,្យនិយមន័យអភិ#លកិច្ច�៉ងDមញ្ញz� "�រý,ើ $,ស់ សិទ្ធិ អំ\ច�ងA,ដ្ឋកិច្ច ន"#យ និង រដ្ឋ#ល ^ើម,្បី Ð,ប់Ð,ង កិច្ច�រ5,G,សមួយ�Ð,ប់កµ,ិត" (UNDP 2003:170)។ ដូ©្ន,ះ ßើអភិ#លកិច្ចទី5,ជុំជន សំ=ដល់�រ Ð,ប់ Ð,ង កិច្ច�រទី5,ជុំជនÁ,នG,? និយមន័យរបស់ UNESCO (ដក Ó,ង់ពី Kaufman et al. 2005: 7) #ន »ត់ទុក អភិ#ល កិច្ចទី5,ជុំជន� "ដំªើរ�រតµ,ង់ទិស និងគិតគូរ ពី ទំ�ក់ ទំនង!,្ស,ងៗ រÃងអ្នក·ក់ព័ន្ធ ��ធរមូល@Ìន និង 5,�ពលរដ្ឋ។ Ã:នបញ្ជូលនូវយុទ្ធDÓ្ត,ពី�,ម²ើង jើ និងពីjើចុះ�,ម ^ើម,្បីសµ,¶លដល់�រចូលរួម របស់ សហគមន៍ ·ក់ព័ន្ធ ទំ�ក់ទំនងរÃងតួអង្គ�� រÕ្វើ�រសÏ,ចចិត្ត pយ:ន ត:¥�ព និង�រ�,Þ្ន,ê,បថ្មីនូវ យុទ្ធDÓ្ត, �ល ន"#យ Ð,ប់Ð,ងទី5,ជុំជន"។ ចំណុចស្នូល |, និយមន័យ m,ះ គឺទំ�ក់ទំនង រÃងតួអង្គ !,្ស,ងៗ :ន��ទ ិ៍ រ@Ìភិ#ល 5,�ពលរដ្ឋ អ្នក·ក់ព័ន្ធ�� ក៏ដូច� វិស័យឯកជន និង អង្គ�រ មិនÁ,នរ@Ìភិ#ល (NGOs)។ �រគិតគូរ�៉ង ទូ�យ ពី តួអង្គ !,្ស,ងៗ ́ ,ល�ប់·ក់ព័ន្ធនឹងអភិ#លកិច្ច ក៏:ន អ្នក <,វ =,វ �Ò,ើនGៀតយល់Ó,ប´,រ (Ojendal & Dellnas 2010)។ ដូច:នបåÈញ�ងjើ ទំ�ក់ទំនងÊំងm,ះ�ក់ �ើត :ន ញឹកÍប់ �ក្នុងបរិបទទី5,ជុំជន។ និយមន័យm,ះ� +,បខ័ណ{ រួម មួយ សö,ប់ç្វ,ងយល់ពី អភិ#លកិច្ចទី+,ុង� ទូ³ ប៉ុ¨្ត,Ãទូលំទូ�យបន្តិច pយDរមិន:នបÇÂក់ច,¯ស់ �ស់ពី ក>�´,ល ជះ ឥទ្ធិពល³jើទំ�ក់ទំនង5,»ំ×្ង, រÃង

អភិ;លកិច្ចទីd�ជុំជនក្នុងបរិបទវិមជ�្ឈ)រ 0 កម្ពុ�៖ d�jនបទមិនសូវ'នk�L�វM�វ?១

១ អត្ថបទm,ះnៀបnៀង²ើងpយqក �ត Ó,៊ាង �ន សុវ>E �អ្នក <,វ =,វ និងqក គឹម A,>É �អ្នក<,វ=,វ�ន់ខ្ពស់ |,កម្មវិធីអភិ#លកិច្ច >ម ê,ប5,�ធិបß,យ,្យ និងកំÿ,ទµ,ង់D9រណៈ|, វិទ,MDEន CDRI។

២ ឃុំ គឺ�ឯក>Ú,Ûវយកមកគណ� ើ̂ម,្បីកំណត់z ßើតំបន់Üះស័ក្តិសម � "ទី5,ជុំជន" ឬ "ជនបទ"។ ធម្ម> សå្កត់ សំ=ដល់ ឃុំរបស់ទី+,ុង ប៉ុ¨្ត, ÷ើ ý,ើ $,ស់ និយមន័យ e�ំ២០០៤Üះ សå្កត់�ក្នុង+,ុងÊំង ២៦ � កម្ពុ� មិនសុទ្ធ±, Ð,ប់លក្ខណៈ �តំបន់ទី5,ជុំជនÊំងអស់G,។ សូមcើល http: // db. ncdd . gov.kh/cdbonline/home/index.castle (accessed 26 May 2012)


អ្នក ·ក់ព័ន្ធÊំងÜះ។ �ះបី នគរូបនីយកម្ម�កម្ពុ��:ន លក្ខណៈ �្ម,ងខ្ចី �ើយតំបន់ទី5,ជុំជន��5,�,ល�ច� រក,X #ន នូវ លក្ខណៈ»ំ#ច់ មួយចំនួនសö,ប់ឲ,្យអភិ#លកិច្ច មូល@Ìន អនុវត្ត#ន.គជ័យក្តី ក៏អត្ថបទm,ះយល់Ó,ប �មួយ �រ សិក,X របស់ Ojendal and Dellnas (2010) ́ ,លz �រយក គំរូ អភិ#លកិច្ចមូល@Ìនមួយ³ អនុវត្ត�ក្នុងបរិបទទី+,ុង ទំmើប មួយ គឺ��រពិ#ក។

អធិប�lយសm្ខ�បពីបរិបទវិមជ�្ឈ)រ កម្ពុ�#នអនុវត្តកំÿ,ទµ,ង់វិមជ,្ឈ�រ ^ើម,្បីpះ<,យ បÇÈ �ព�,ញច,¯ប់�្ន,កន"#យ និងjើក កម្ពស់�រអភិវឌ,្ឍ A,ដ្ឋកិច្ច >ម�របង្កឲ,្យ:ន�រចូលរួមពីz�ក់មូល@Ìន ក្នុង �រ សÏ,ច ចិត្ត!,្ស,ងៗ និង@ក់ឲ,្យ�� ធរ មូល@Ìន :នគណm,យ,្យ �ព។ �រUះø�តឃុំសå ្កត់jើកទី១ #ន Õ្វ ើ ²ើង ក្នុង e�ំ ២០០២។ ស:ជិក+,ុម5,ឹក,Xឃុំសå ្កត់ Ú,Ûវ #ន Uះ ø�ត H,ើស>ំង pយ¤ �ល់ ពី5,�ជន សö,ប់ �ណត្តិ $,ំ e�ំ Ó,ប >ម5,ព័ន្ធUះø�តស::Ú, �្អ,ក jើ បញ្ជី គណបក,្ស។ �ល = �ក់�ក់|, កំÿ,ទµ,ង់ រួម:ន ព�,ឹង របប 5,�ធិបß,យ,្យ �,លំអ�រផ្តល់A,Ãដល់ 5,�ជន មូល@Ìន និង jើក កម្ពស់ ជីវ�ព 5,�ជន មូល@Ìន (RGC 2005)។ »ប់ពីe�ំ២០០៩ មក ស:ជិក +,ុម5,ឹក,X ឃុំសå ្កត់ �អ្នកUះø�តH,ើសnីស +,ុម5,ឹក,X ,ត្ត/+,ុង។ ��ល�រណ៍ ស:ជកិ+,ុម5,ឹក,X ,ត្ត/+,ុង Ú,Ûវ:ន គណm,យ,្យ�ពចំôះ +,ុម5,ឹក,X ឃុំ សå្កត់ ´,ល�អ្នកUះø�តH,ើស>ំងខ្លួន²ើង (ច,¯ប់ nៀបចំ អង្គ�រ e�ំ២០០៨) ប៉ុ¨្ត,ក្នុង�រពិត�ក់ç្ត,ង nឿងm,ះ � � បÇÈ �ទ �²ើយ (Hughes & Devas 2007; Chheat et al. 2011)។ ក្នុង+,បខ័ណ{ថ្មីm,ះ +,ុម5,ឹក,X z�ក់ មូល@Ìន Ú,Ûវ ពិ�ក,X និងតំ\ងឲ,្យ គំនិត របស់5,�ជនមូល@Ìន ក្នុង �រ Õ្វើ �,ន �រ ក្នុង មូល@Ìន ^ើម,្បី ឲ,្យ Ó,ប >ម តµ,Ûវ�រ ក្នុង មូល@Ìន។ ច,¯ប់ ,ងz ពួក;,Ú,Ûវ :ន គណm,យ,្យ�ព ចំôះ 5,�ជន ប៉ុ¨្ត, បÇÈធន9នហិរញ្ញវត្ថ ុមិន Ð,ប់ Ý,ន់ #នÉÉំងពួក;,មិនឲ,្យ :ន គណm,យ,្យ�ពពិតៗ ចំôះ អ្នក Uះø�តឲ,្យខ្លួន។ �រ !្ទ,រ ថវិ� ´,ល:នតិចតួច ê,ប m,ះ :នន័យz វិមជ,្ឈ�រហិរញ្ញវត្ថុមិនÊន់�ើត:ន�ក់ç្ត,ង� ²ើយ G, (Pak 2011)។ ក្នុង�,ល´,ល �រអនុវត្តកំÿ,ទµ,ង់រដ្ឋ#ល និង ន"#យ ដ៏Kះមុតm,ះ #នទទួល�រ`តសរAើរ�៉ង �¥ំង a,ះ �ច ចូល រួមចំÿ,កដល់ �រអភិវឌ,្ឍ´,ល:ន មូល@Ìន �,ឹស្តី ជួយ �,�,ង់ �ក់�ក់ (Öjendal 2002, 2005) គឺ � :ន បÇÈ5,ឈមមយួចំនួនGៀត ដូច�+,បខ័ណ{ច,¯ប់ �រ រច� nៀបចំDEប័ន និងយន្ត�រ សö,ប់ឲ,្យរ@Ìភិ#លz�ក់ �,ម �តិÕ្វើ�រសµ,បសµ,¶ល និងជួយ+,ុម5,ឹក,Xឃុំ (Rusten et al. 2004)។ �ះបី�កំÿ,ទµ,ង់m,ះ ទទួល#ន�រសរAើរ ចំôះ �ររួមចំÿ,កព�,ឹងរបប5,�ធិបß,យ,្យ និង �រ�ត់បន្ថយ �ព+,ី+,�មូល@Ìន (Öjendal & Kim 2006, 2011, 2011a; Kim 2011) និង÷ើកឱ�សឲ,្យÓ្ត,ី #នចូលរួម�ក្នុង �រåរ អភិ#លកិច្ច មូល@Ìនក្តី ប៉ុ¨្ត,�:ន�រåរ�Ò,ើនGៀត|,

កំÿ, ទµ,ង់ m,ះ´,លÚ,Ûវ�រ �រÕ្វើឲ,្យ5,Aើរ²ើងC,មGៀត (Kim 2011; Manor 2008)។ �ះបី� ក្នុង+,បខ័ណ{ច,¯ប់ :ន ,ង ច,¯ស់ពី �ណត្តិ និងមុខåរក្តី ក៏ឃុំសå្កត់#ននិង កំពុង អនុវត្ត Ú,ឹម±,មុខåរតូច>ច ដូច��រÕ្វើបញ្ជី អº,នុកូល@Ìន �រpះ<,យទំ�ស់Dមញ្ញៗ និង�រ5,មូលទិន្នន័យ A,ដ្ឋកិច្ច - សង្គម កិច្ចសö,ប់DEប័នរដ្ឋ!,្ស,ងៗ ប៉ុÆíះ (Kim & Henke 2005)។ បÇÈ´,ល:នលក្ខណៈ រAើប�ងន"#យ ដូច� �រÐ,ប់Ð,ងដីធ្លី F,dើ និងធន9នធម្ម�តិ�^ើម បច្ចុប,្បន្ន �ងឃុំសå្កត់ មិនÊន់�ចeងដល់�²ើយG, ÷ើ�ះ � បទ បញ្ញត្តិ ច,¯ប់#នកំណត់ឲ,្យÕ្វើ5,តិភូកម្មទំនួលខុសÚ,Ûវ និង សិទ្ធិ អំ\ច5,�,ទm,ះ³ឲ,្យពួក;, ក្តី (Kim & Öjendal 2011)។ �រអនុវត្តកំÿ,ទµ,ង់វិមជ,្ឈ�រm,ះ កំពុង±,�ើត²ើង� ក្នុង �,ល´,ល5,G,សកម្ពុ� កំពុង:ន�រ¤¥ស់ ប្តូរ �្ន,ក A,ដ្ឋកិច្ច និង សង្គមកិច្ច�៉ង�¥ំង Êំងវិជ្ជ:ន និងអវិជ្ជ:ន។ >ម �រ ព,Mករណ៍ ចំនួន5,�ជនកម្ពុ� �ទី 5,ជុំជន នឹង �ើន ²ើង ខ្ពស់ ដល់ ៣,៥% ក្នុងមួយe�ំ ឬ�ើន ៣៥% ដល់$,ំបី �ន �ក់ � Ú,ឹម e�ំ២០៣០។ នគរូបនីយកម្ម eប់រហ័ស �ំឲ,្យ ចំណុច ខ្វះ �ត �ើន ²ើង�តំបន់ទី5,ជុំជន ដូច�បÇÈ �រផ្តល់A,Ã D9រណៈ មិន#នÐ,ប់Ý,ន់ �រ>ំងទីលំ�ខុសច,¯ប់ និង �រ បំពុលបរិDEន�^ើម (Benghong 2006; OCM, undated)។ ;,Tឿz វិមជ,្ឈ�រនឹងជួយpះ<,យបÇÈÊំងm,ះ (Benghong 2006; Devas 2004) ប៉ុ¨្ត,�¤�ល់ ក¨្ល,ង ;, �ច អនុវត្ត#នពិត�ក់ç្ត,ងប៉ុ\í �,លm,ះមិនÊន់�ច Ãយ តg្ល, #ន�²ើយG,។

o�តុអ្វីp�Gវ'នអភិ;លកិច្ចទីd�ជុំជន? �ះបី� �កម្ពុ��,លថ្មីៗm,ះ:នកំªើន A,ដ្ឋកិច្ច ដ៏ jឿន ក៏ពិតÁ,ន ប៉ុ¨្ត,កម្ពុ��±,�5,G,សកំពុងអភិវឌ,្ឍន៍ មួយ ´,លÚ,Ûវ�រ ជំនួយអភិវឌ,្ឍន៍�Ò,ើន�²ើយ។ ចំណុចគួរ #រម្ភ មួយ Gៀត´,លÚ,Ûវកត់ស:ñល់ គឺជំនួយអភិវឌ,្ឍន៍ �គÒ,ើន តµ,ង់ ទិស³រក±, តំបន់ជនបទ´,ល;,æើញz:ន�ព +,ី+, Ò,ើន�ង;, �ើយcើលរ ំលង �ព+,ី+, �តំបន់ ទី 5,ជុំជន។ ÷ើសិន ចង់pះ<,យ បÇÈ!,្ស,ងៗ�តំបន់ទី5,ជុំជន ឲ,្យ #ន Ú,ឹមÚ,Ûវ DEប័នអភិ#លកិច្ច មូល@Ìន�តំបន់ ទី5,ជុំជន Ú,Ûវ ±,:នសមត្ថ�ពÒ,ើន�ងm,ះ �ើយ;, Ú,Ûវ :ន �ល ន"#យ វិមជ,្ឈ�រ ́ ,លយកចិត្តទុក@ក់ពី លក្ខណៈទី>ំង ភូមិDÓ,្ត ខុសÑ�។ ក្នុង�្ន,កm,ះ iើងនឹងពិ�ក,Xពី �,តុផល មួយ ចំនួន´,ល;,គួរបâ្កើន�រយកចិត្តទុក @ក់ ³jើ អភិ#ល កិច្ច តំបន់ទី5,ជុំជន។ ទី១ �រសិក,Xសំ�ន់ៗ�Ò,ើន #នបåÈញពីកង្វះចំ\ប់�រម្មណ៍jើអភិ#លកិច្ចទី5,ជុំជន �ក្នុង �រ<,វ=,វស្តីពី អភិ#លកិច្ច >មê,ប5,�ធិប,្បß,យ,្យ និងវិមជ,្ឈ�រ�កម្ពុ�។ អត្ថបទរបស់ Blunt and Turner (2005) ´,ល�,ក�,កz បរិបទDEប័ន និងសង្គមវប,្បធម៌�កម្ពុ� មិនសូវសមÓ,បនឹង កំÿ,ទµ,ង់វិមជ,្ឈ�រÜះ �ក់មិន#នយកចិត្តទុក@ក់,ះពី �ពខុសê្ល,កÑ�រÃងតំបន់ទី5,ជុំជន និងជនបទ។ Ó,^ៀង


Ñ� m,ះ ́ ,រ �រសិក,XÃយតg្ល,របស់ Smoke and Morrison (2008) ពីដំªើរ�រ វិមជ,្ឈ�រ�កម្ពុ� #នcើលរំលង ទិដ្ឋ�ព �ក់ç្ត,ង �តំបន់ទី5,ជុំជន។ រ#យ�រណ៍Üះ ពិ�ក,X z ßើកំÿ,ទµ,ង់ វិមជ,្ឈ�រ�កម្ពុ� � មÕ,M#យ មួយសö,ប់ព�,ឹងអំ\ចរបស់រ@Ìភិ#លមជ,្ឈឹម ឬក៏ បâ្កើត នូវ Ë ,ទិ�មួយ ^ើម,្បីឲ,្យ:នគណm,យ,្យ�ពពីjើចុះ �,ម ôលគឺ ចំôះដល់5,�ពលរដ្ឋឬ�៉ង\ ប៉ុ¨្ត, រ#យ�រណ៍ m,ះ �ក់ដូច#ន°,#ច់បូកបញ្ចូល រួម Ñ� នូវ DEន�ព ខុសÑ� រÃងតំបន់ ទី5,ជុំជន និងជនបទ �ើយ មិន #ន ពិនិត,្យ ពី តថ�ព �រួម �ទី5,ជុំជន ́ ,ល�ចជំរុញ ឬÉÉំង ដល់�រអនុវត្ត អភិ#លកិច្ច តំបន់ទី5,ជុំជនក្នុងបរិបទ វិមជ,្ឈ�រ ÜះG,។ ;, ក៏ សâ្ក,តæើញ:ន�រម្មណ៍សុទិដ្ឋិនិយម�¥ំងមួយ � ក្នុង រ#យ �រណ៍ របស់ Ojendal and Kim (2011) ស្តីពី ដំªើរ Tឿន jឿន ³�ន់ វិមជ,្ឈ�រ>មê,ប5,�ធិបß,យ,្យ ពិតៗ � កម្ពុ� ប៉ុ¨្ត, DEន�ព�ក់ç្ត,ង�តំបន់ ទី 5,ជុំជន មិន Ú,Ûវ #ន ;,បåÈញ�ក្នុង រូប�ព|, សុទិដ្ឋិនិយម Üះ G,។ ពួក ;, �,ក�,កz ទិដ្ឋ�ពសុទិដ្ឋិនិយមm,ះ �ចផុស ©,ញ ពី9តុពិត ´,ល កំÿ,ទµ,ង់ #ន�ើត©,ញពី បទពិ,ធន៍ � កម្ពុ� ¤�ល់ (Ojendal & Kim 2011) និងមិនÁ,ន �ំ ចូល Êងំ Ó,ុង ពី បរG,ស ÜះG,។ �រសិក,XÊំងm,ះ:ន ចំណុច ,Xយ រួម ម ួយ គឺកង្វះ ឬ�របំ�្ល,ច �លនូវទិដ្ឋ�ព|,ក¨្ល,ង � តំបន់ ទី5,ជុំជន �ក្នុង�រវិ�គអំពី#តុភូតសង្គម ន"#យ ឬក៏បÇÈ !,្ស,ងៗ �ង�,ឹស្តី´,លពួក;,#នÕ្វើ�រសិក,X <,វ=,វ។ អត្ថបទ m,ះ jើក មក ពិ�ក,X±, ឧÊហរណ៍មួយ ចំនួន តូចប៉ុÆíះ ប៉ុ¨្ត, �រ �,ក�,កពីបÇÈ�ងjើ æើញ:ន �ក្នុងឯកDរ :ន <,ប់ Êំង អស់´,លពិនិត,្យពីnឿងm,ះ �ើយ Ã បåÈញz ក្នុង �្ន,ក <,វ =,វ ពី រដ្ឋ#លមូល@Ìន�កម្ពុ� �:ន ចÜ¥ះ 5,1ងមួយÚ,Ûវ បំ�,ញ´,លÊក់ទងនឹងអភិ#លកិច្ចក្នុងបរិបទ ទី 5,ជុំជន។ ទី២ ;,មិនÊន់ដឹងG,z ßើ�លន"#យវិមជ,្ឈ�រ ́ ,ល �ំ ឲ,្យ:ន �របâ្កើតរច�សម្ព័ន្ធរ@Ìភិ#ល z�ក់�,ម �តិ ថ្មី Üះ #នយកចតិ្តទកុ@កក់µ,តិ\ព�ីពស្មគុD�ញ នងិតថ�ព �ក់ç្ត,ង|,បរិបទទី5,ជុំជនÜះG,។ +,ុម5,ឹក,X Ó,ុក/,ត្ត ថ្ម ីÙ,មÊំង តួ�ទី និងមុខåររបស់ពួក;, Ú,Ûវ#នកំណត់²ើង � ក្នុងបរិបទ|,នគរូបនីយកម្មeប់រហ័ស ́ ,ល�ើត:ន²ើង Ó,ប Ñ�នឹងកំªើនA,ដ្ឋកិច្ច�៉ងGៀងÊត់�កម្ពុ�។ �ព +,ី+, �តំបន់ទី+,ុង គឺ�#តុភូត�្ន,ករច�សម្ព័ន្ធមួយ´,ល មួយ �្ន,ក គឺ ជំរុញ²ើងpយDរសំ·ធ |, �រ#ត់បង់�រåរ និង មÕ,M#យចិញ្ចឹមជីវិតê,ប5,?,ណី�តំបន់ជនបទ និង មួយ �្ន,កGៀត គឺ pយDរវត្ត:នមÕ,M#យ ចិញ្ចឹមជីវិត និង ឱ�ស A,ដ្ឋកិច្ចល្អៗ�ទី+,ុង ´,ល�ើត:ន>មរយៈ�រ អនុវត្ត 5,ព័ន្ធ A,ដ្ឋកិច្ចA,រីនិយមê,បថ្មី។ ជន+,ី+,�ទី+,ុង�គ Ò,ើន រស់�ក្នុងតំបន់+,'ក�៉ក ´,លខ្វះ�ត ÊំងA,Ã កម្ម �

មូល@Ìន pយDរកង្វះ�តសមត្ថ�ពរបស់��ធរ � តំបន់ ទី+,ុង។ �រចូលរួមរបស់5,�ជនក្នុង�រÕ្វើ�,ន �រ ក្នុង មូល@Ìន នងិ�រសÏ,ច ចតិ្ត!,្ស,ងៗ´,ល�ច ជះឥទ្ធពិល ³ jើ �រ រ ស ់� របស់ខ្លួន កµ,ទទួល#ន�រÃយតg្ល,ខ្ពស់ពីសំ\ក់ ��ធរ តំបន់ ទី5,ជុំជន\ស់ �ើយDEន�ពm,ះ#នÕ្វើឲ,្យ ពួក;,�ន់ ±, ខ,្សត់,Xយសិទ្ធិអំ\ចC,មGៀត (Devas 2004)។ ÷ើ ; , Õ្វើ�រ ពិនិត,្យម៉ត់ចត់³jើ កំÿ,ទµ,ង់របស់កម្ពុ� ́ ,ល 5,Ù,ឹត្ត ³�ក្នុងតំបន់ទី5,ជុំជន ;,នឹង�ចជួយបំភ្លឺពី�រ ចូល រួម របស់ 5,�ពលរដ្ឋ និងzßើ�រចូលរួមÜះ:នអត្ថន័យ �៉ង\។ ទី៣ ចំណុចz ßើរ@Ìភិ#លÚ,ÛវÕ្វើអ្វីខ្លះ ^ើម,្បី9�ឲ,្យ អនុវត្ត �លន"#យវិមជ,្ឈ�រ#ន5,កបpយ .គជ័យ � ពិA,ស �តំបន់ទី5,ជុំជនÜះ 5,�,លកន្លងមកមិនÊន់ទទួល#ន�រ យក ចិត្តទុក@ក់ Ð,ប់Ý,ន់G,៣។ �រអនុវត្ត កំÿ,ទµ,ង់វិមជ,្ឈ�រ 5,»ំ×្ង,របស់រ@Ìភិ#ល �ក់�ខ្វះអនុDសន៍�្ន,ក �ល ន"#យ ́ ,លយកចិត្តទុក@ក់ពីទី>ំង!,្ស,ងៗÑ� និង គំនិត !,្ស,ងៗ ក្នុង�រpះ<,យបÇÈ´,ល·ក់ព័ន្ធ នឹង�រ រីក លូត �ស់ �៉ង eប់រហ័ស |,ទី5,ជុំជន។ �ះបី�;,æើញ :ន .គជ័យ មួយកµ,ិតក្នុង�រអភិវឌ,្ឍ�>មមូល@Ìន >ម រយៈ កំÿ, ទµ,ង់វិមជ,្ឈ�រ នងិវិសហមជ,្ឈ�រ ក្នុងអំឡុង មួយ ទសវត,្សរ៍ កន្លង³ក៏ពិតÁ,ន ប៉ុ¨្ត,�ល ន"#យ សö,ប់ �រ អភិវឌ,្ឍ និង�រ�ត់បន្ថយ�ព +,ី+, ´,ល "cើល មិន æើញពី DEន�ពខុសê្ល,កÑ�>មក¨្ល,ង" គឺមិន#ន ជួយ ឲ,្យ អន្តÉគមន៍ របស់រ@Ìភិ#ល:ន 5,សិទ្ធ�ព�អតិបរ:G,។ ^ើម,្បី ប្តូរ ទិស និ��រm,ះ UNCDF (2010) #ន បÇÂក់ ពីតµ,Ûវ�រ ឲ,្យ :ន �លន"#យ សö,ប់ pះ<,យ បÇÈ ដ៏�ក់ �ក់ �� ´,ល ,ត្ត ឬឃុំសå្កត់ �តំបន់ជនបទ និង �ទី+,ុង Ú,Ûវ 5,ឈមមុខ។

របកគំoើញ�បឋមពីមូលabន �រសិក,Xដល់ក¨្ល,ង�ដំបូងៗ�,ត្តកំពត និង#ត់ដំបង #ន បâ្កើន�រយល់ដឹងរបស់iើងអំពី DEន�ព ភូមិDÓ្ត, និង A,ដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ច និងDEន�ពបច្ចុប,្បន្ន|,រដ្ឋ#ល មូល@Ìន �ក្នុងតំបន់ ទី5,ជុំជនÊំងÜះ។៤ ពិតÁ,ន±,�រសិក, X#ន រកæើញនូវ�ររីកចÏ,ើន�ស� �នុពលក្នុង សមត្ថ�ពផ្តល់ A,Ãកម្ម និងក្នុងចំណ2លហិរញ្ញវត្ថុក្តី ប៉ុ¨្ត,�:នបÇÈ5,ឈម �Ò,ើនGៀតចំôះរដ្ឋ#លមូល@Ìនបច្ចុប,្បន្ន ក្នុង�រផ្តល់ និង អនុវត្តសិទ្ធិអំ\ចរបស់ខ្លួន �តំបន់ទី5,ជុំជន ´,លÚ,Ûវ :ន �រ សិក,X�លក្ខណៈ5,ព័ន្ធ ^ើម,្បី ç្វ,ងយល់ពី�ព ស្មុគD�ញ |, បÇÈÊំងm,ះ និងវិធីpះ<,យ។ ពិត\ស់ >មនិយមន័យ DEន�ពA,ដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ច � តំបន់ទី+,ុង Ãខុសê្ល,កពី DEន�ព�តំបន់ជនបទ �ើយ Ã បåÈញពីទំ�ក់ទំនងរÃងតំបន់Êំងពីរ។ អ្នករស់� តំបន់ ទី 5,ជុំជន �គÒ,ើន �អ្នកលក់ដូរ តូច>ច បុគ្គលិករដ្ឋ ឬពលករ សុី $,ក់�, �ើយ:នÒ,ើន�ក់�ជនចំ\កÓ,ុកពី តំបន់ ជនបទ។ ស:ស�ពm,ះ�ទបÇÈមួយធំចំôះ រ@Ìភិ#ល ក្នុង �រ 5,Á,5,មូល5,�ជនឲ,្យរួមចំÿ,ក ក្នុង �រ សÏ,ច

៣ ស:Uសន៍�មួយ ឯកឧត្តម ²,ង វី 5,9ន�យក@Ìនរដ្ឋ#លមូល@Ìន |,+,សួងម�B ្ទ, ×្ង,ទី៤ ឧស� ២០១២។

៤ �រសិក,Xដល់ក¨្ល,ង #នÕ្វើក្នុង,ត្តកំពត �×្ង,ទី ១៩-២០ មកÉ ២០១២ និងក្នុង,ត្ត#ត់ដំបង �×្ង,ទី ៨-១០ កុម្ភៈ ២០១២។


ចិត្ត និង �រពិ�ក,X�មូល@Ìន។ Ãក៏បâ្កើត បរិ��ស មួយ ´,ល ក្នុងm,ះ អ្នកធូរ9រ និងអ្នក:នទំ�ក់ ទំនងល្អ � មួយ z�ក់jើ ±,ងរំពឹងz +,ុម5,ឹក,X មូល@ÌនÚ,Ûវអនុវត្ត មុខåរ >ម ê,ប\ មួយ´,លខ្លួន �ចទទួលយក#ន និង:ន ផល 5,"ជន៍ចំôះខ្លួន។ ប៉ុ¨្ត,+,ុមm,ះ±,ង^ើររំលង ��ធរ មូល @Ìន ��,ល´,លពួក;,Ú,Ûវ�រA,Ãកម្ម!,្ស,ងៗ pយ Dរ ±, ពួក;,:នទំ�ក់ទំនងជិតស្និទ្ធ �មួយ z�ក់jើ ́ ,ល � ± , ̀ �ប ��ប់ �រåរផ្តល់A,Ãកម្ម។ ទំ�ក់ទំនង ជិត ស្និទ្ធ Üះ �ចជំរុញ ឲ,្យ:ន កិច្ចសហ5,តិបត្តិ�រល្អរÃង z�ក់ !,្ស,ងៗ |,រ@Ìភិ#លz�ក់�,ម�តិ ប៉ុ¨្ត, Ãក៏បâ្កើត �ព °,បូក °,បល់´,រ pយDរកង្វះ�របÇÂក់ឲ,្យច,¯ស់ពីតួ�ទី និង មុខåរ �>មz�ក់នីមួយៗ។ pយDរ:ន�ព��ៀកÑ� និងទំហំក¨្ល,ង ;,Ú,Ûវ:ន �»ំ#ច់នូវអន្តរកម្ម និងកិច្ចសហ5,តិបត្តិ�ររÃងសå ្កត់ �� ក្នុង�រផ្តល់A,Ã និងpះ<,យបÇÈសង្គម។ �រកDង �,@Ì រច�សម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត ដូច� បំពង់ផ្គត់ផ្គង់ទឹកDkត 5,ព័ន្ធលូ ផ្លូវថ្នល់ និងប\្ខញអគ្គិសនី ´,ល�A,Ãសំ�ន់បំផុតសö,ប់ ជីវ�ព �ទី5,ជុំជន តµ,Ûវឲ,្យ:ន កិច្ចសហ5,តិបត្តិ�ររឹង:ំ និង �រ "គយល់Ñ�រÃងសå ្កត់��។ វិធីDÓ្ត,m,ះក៏ »ំ#ច់ ´,រសö,ប់pះ<,យបÇÈ ដូច� +,ុមជន·ល បទឧ+,ិដ្ឋ ចំ\ក Ó,ុក និង �របំពុលបរិDEន�^ើម។ ក្នុងយទុ្ធ��រជំរុញឲ,្យ:ន �រផ្តល់A,Ã#ន �ន់±, :ន5,សិទ្ធ�ព �ក្នុង+,បខ័ណ{ |, កំÿ,ទµ,ង់វិមជ,្ឈ�រÜះ �រិ�ល័យ A,Ã°,ក©,ញចូល±,មួយ (OWSO) Ú,Ûវ#ន បâ្កើត²ើងឲ,្យ ដំªើរ�រ� យន្ត�រមួយGៀត សö,ប់�រផ្តល់A,Ãកម្ម�កµ,ិត+,ុង/សå ្កត់ (Thon et al. 2010)។ OWSO :ន គំនិតក្នុង�រjើកកម្ពស់ �រផ្តល់A,Ãកម្ម5,កបpយ ត:¥�ព �ក្នុង5,ព័ន្ធរដ្ឋ។ គំរូm,ះ �ច»ត់ទុក� យន្ត�រ មួយ ដ៏:ន5,សិទ្ធ�ព សö,ប់�រÕ្វើ5,តិភូកម្មមុខåរ មួយ ចំនួន³ ឲ,្យ+,ុម5,ឹក,X >មសå្កត់ ^ើម,្បីឲ,្យពួក;,�ច@្លើយតប #ន �ន់ ±,5,Aើរចំôះ តµ,Ûវ�រក្នុងមូល@Ìន។ +,ុម5,ឹក,X ស å្កត់ � តំបន់ទី5,ជុំជន ^ើរតួ�ទីសំ�ន់\ស់ក្នុង�រចុះបញ្ជី �,ព,្យ សម,្បត្តិ និង�រ5,មូលពន្ធ jើ�,ព,្យសម,្បត្តិ ´,លGើបនឹង ÿ,�ំ ថ្មីៗ �តំបន់ទី5,ជុំជន។ ស� �នុពលក្នុង�ររកចំណ2ល និងផ្តល់ A,Ãកម្មm,ះ �ចជួយឲ,្យ:ន�រយល់ដឹង�ន់±,5,Aើរ អំពី បរិ��ស A,ដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ច � តំបន់ ទី5,ជុំជន ´,ល�� ធរ មូល@ÌនÚ,Ûវ:ន�រ�ប់·ក់ព័ន្ធÒ,ើន\ស់។ 5,ព័ន្ធពហុបក,្ស�កម្ពុ� កន្លងមក#នទទួលរង�ររិះគន់z �របបន"#យê,ប5,�ធិបß,យ,្យ "±,សំបកF," � កម្ពុ�។ �ក្នុង រដ្ឋអំ\ចz�ក់មូល@Ìន�តំបន់ទី5,ជុំជន �រ សÏ,ចចិត្ត!,្ស,ងៗក្នុង +,ុម5,ឹក,X គឺខ្វះ�តនូវ�រសន្ទ� ឬ �រ ពិ�ក,Xឆ្លង�ត់ +,ុមបក,្សន"#យ!,្ស,ងៗÑ�។ ស:ជិក +,ុម 5,ឹក,X មកពីគណបក,្ស5,eំង �nឿយៗÚ,Ûវ ; ,បំ�្ល,ច�ល� ក្នុង�រសÏ,ចចិត្ត ឬ�រចូលរួម�មួយ �,គូអភិវឌ,្ឍន៍�� ដូច� វិស័យឯកជន អង្គ�រមិនÁ,នរ@Ìភិ#ល ឬក៏ក្នុង�រ ចូលរួម ក្នុង ពិធី� ផ្លូវ�រ!,្ស,ងៗ។ មួយវិញGៀត �ល គំនិត |, "សង្គម សុីវិល"

�មិនÊន់:ន�រយល់ដឹង �ទូ³ ឬយល់ដឹង #ន A្មើៗ Ñ� �>មតំបន់ទី5,ជុំជនG, �ើយ �ក់ ç្ត,ង តួ�ទី "សង្គម សុីវិល" m,ះកµ,:នឮសូរ;,jើក²ើង\ស់ � >ម សå្កត់ ទី+,ុង ក្នុង ,ត្តកំពត ប៉ុ¨្ត,:ន;,jើក²ើង�nឿយៗ �តំបន់ទី+,ុង ក្នុង,ត្ត#ត់ដំបង។

)រL�វM�វT្នើsើងtយ CDRI pយពិនិត,្យæើញចÜ¥ះខ្វះ�ត�្ន,កចំª,ះដឹងm,ះ CDRI #នរច�nៀបចំ�រសិក,Xមួយ ^ើម,្បីពិនិត,្យពី អភិ#លកិច្ច តំបន់ ទី5,ជុំជន�កម្ពុ� �,យÕ្វើវិមជ,្ឈ�រ។ �រ<,វ=,វm,ះ ព,M�ម @្លើយតបនឹងសំណ]រ៖ ßើ�លន"#យវិមជ,្ឈ�រ ជះឥទ្ធិពល�៉ងដូចc្ត,ច³jើ អភិ#លកិច្ចតំបន់ទី5,ជុំជន �កម្ពុ�? �រ<,វ=,វm,ះនឹងពិនិត,្យz ßើកំÿ,ទµ,ង់m,ះ ជះឥទ្ធិពល�៉ង\jើគណm,យ,្យ�ព និង�រ@្លើយតប របស់ ��ធរមូល@Ìន ចំôះ5,�ជន និងßើ5,�ជនមូល@Ìន #ន @្លើយ តប និងចូលរួមដូចc្ត,ចក្នុង ដំªើរ�រÕ្វើ�រសÏ,ចចិត្ត ក្នុង បរិបទវិមជ,្ឈ�រ។ +,បខណ័{<,វ=,វ��លគំនតិm,ះ #នយកចិត្តទកុ@ក�់ ពិA,សjើទំ�ក់ទំនងសង្គម ́ ,លî,5,¶ល ³>មទី>ំង z ßើ ទំ�ក់ទំនងÊំងÜះ ជះឥទ្ធិពល�៉ង\³jើតួអង្គ ��។ ;,�ចç្វ,ងយល់ពី ដំªើរ�រដ៏ស្មុគD�ញ និង ស ំ �ន់ ក្នុង �រ ត�Âប់រÃង��ធរ និង5,�ពលរដ្ឋ#ន >ម រយៈ �ល គំនិត បី សំ�ន់ៗគឺ គណm,យ,្យ�ព �រ@្លើយ តប និង �រចូលរួម ´,ល :នjើក²ើង�nឿយៗ �ក្នុង �រ សិក,X :ន <,ប់ �� ស្តីពី អភិ#លកិច្ច និងវិមជ,្ឈ�រ។ �រសិក,Xm,ះ #ន វិ�គ jើ �ល គំនិតÊំងបី �ង jើ Ù,មÊំងបូកបញ្ចូលនូវ�រ យក ចិត្ត ទុក@ក់ ពី ទី>ំង ôលគឺpយ:ន�រយល់ដឹងz គំនិតចម,្បង Êំងបី m,ះ កំពុង �ើត²ើង�ក្នុងលំហក¨្ល,ងតូច ចâ្អៀត ´,ល � លក្ខណៈ ធម្ម> |,តំបន់ទី5,ជុំជន ´,លខុសពីតំបន់ជនបទ :ន ក¨្ល,ង លំហធំទូ�យ។ � �រ សំ�ន់ \ស់ ́ ,ល Ú,Ûវ cើល æើញ z លំហគឺ � ចំនុច �ត |, �ល គំនិត Êំង m,ះ គឺ មិន Á,ន ដូចក្នុង �រ យល់ æើញ � ទូ³ ́ ,លz លំហគឺ � ក¨្ល,ង ´,ល �ល គំនិត Êំងm,ះç្ត,ង²ើងÜះG,។ �រ ចូល រួម ក្នុង �រ អភិវឌ,្ឍ និង កិច្ច�រ ន"#យ�មូល@Ìន � ទិដ្ឋ�ព ដ៏ សំ�ន់បំផុតមួយ |, វិមជ,្ឈ�រê,ប 5,�ធិបß,យ,្យ a,ះ #ន អនុÇ ្ញត ឲ,្យ 5,�ពល រដ្ឋ ចូលរួម និងបm្ច,ញសំ²,ង/ចំណង់ ចំណ2ល ចិត្ត របស់ ខ្លួន ស្តីពីតµ,Ûវ�រ និង�រអភិវឌ,្ឍ ក្នុង សហគមន៍។ ��,ល 5,�ជន មូល@Ìន :នឱ�សចូលរួមក្នុង�រ កំណត់ គ�,ង និង Õ្វើ�,ន�រ ថវិ� Üះ ពួក;,ទទួល #នព័ត៌:នÒ,ើន �ងមុនអំពីសកម្ម�ព របស់ z�ក់ដឹក�ំ/+,ុម5,ឹក,X និង :ន �រម្មណ៍ �:nស់�ន់±,ខ្ពស់ (Heng et al. 2011)។ គណm,យ,្យ�ព សំ=ដល់ �រទទួលខុសÚ,Ûវjើ សកម្ម�ព �� (Grindle 2011; Kim 2012)។ ;,�ច កំណត់ និយមន័យ Ãz� �តព្វកិច្ចÚ,Ûវ@្លើយបំភ្លឺនិងទទួលខុសÚ,Ûវjើសកម្ម�ព�� pយ�្អ,ក jើ+,បខ័ណ{ �ក់�ក់មួយ (Kim & Ojendal

(ត³ទំព័រ ២១)


yមaនT�ដ្ឋកិច្ច - #{ន7ព|�d�}�ស១

១ អត្ថបទm,ះ nៀបnៀងpយqក រ័ត្ន វឌ,្ឍ� អ្នក<,វ=,វ�វិទ,MDEន CDRI។

�្ន,កm,ះ បåÈញពីសូច�ករA,ដ្ឋកិច្ច |,5,G,ស អភិវឌ,្ឍន៍ ធំៗjើពិភពqក និង ប\្ខ5,G,ស� �សុីបូ·៌។

�ពមិន$,កដ5,� |,បរិ��សA,ដ្ឋកិច្ចពិភពqក #នបន្តÉÉំងដល់កិច្ច5,ឹងî,ងជំរុញA,ដ្ឋកិច្ច ឲ,្យnីប ²ើងវិញ �ប\្ខ 5,G,ស�តំបន់�សុីបូ·៌ និង 5,G,ស ឧស,Xហកម្មធំៗ pយ�រ5,cើលពី កំªើន �Ú,ី:សទី១ e�ំ២០១២ m,ះ Ãî,5,¶ល²ើងចុះ�¥ំង�ង�Ú,ី:សមុន នងិÚ,ី:សដូចÑ� e�ំមុន។

កំªើន ផសស ពិត�ឥណ{ូm,សុី 9¥ក់ចុះបន្តិច មកÚ,ឹម ៦,៣% Õៀបនឹង ៦,៥% �លពីe�ំមុន។ កំªើន ផសស �:៉²,សុី 9¥ក់ចុះ�Ú,ី:សទី១ មកÚ,ឹម ៤,៧% Õៀបនឹង ៥,២% �លពីÚ,ី:សមុន ។ A,ដ្ឋកិច្ច�5,G,ស�¥�សុី មួយចំនួន បន្ត 9¥ក់ចុះ Gៀត។ កំªើន ផសស ពិត � សិង្ហបុរី 9¥ក់ ចុះមក Ú,ឹម ១,៦% Õៀបនឹង ៦,៨% �លព ីe�ំមុន។ កំªើន ផសស � ហុងកុង និង r,Ã៉ន់ រួម ចុះ មកÚ,ឹម ០,៤% ´,ល�អº,Êបបំផតុ គិត»ប់ព ីe�ំ២០១០ មក។ A,ដ្ឋកិច្ច5,G,ស×, nីប²ើងវិញមកÚ,ឹម កµ,ិត �លពី មួយe�ំមុន ប��ប់ពី#ន9¥ក់ចុះ�៉ងគំហុក � Ú,ី:សទី៤ e�ំ២០១១។ មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរ�តិ :នសុទិដ្ឋិនិយមz A,ដ្ឋកិច្ច×, នឹងស្ទុះ²ើងវិញ ដល់ ៥,០% �e�ំm,ះ និង ៥,៥% �e�ំ២០១៣។ �Ú,ី:សទី១ A,ដ្ឋកិច្ច5,G,សចិន �ើន²ើងយឺត �ងមុន ប៉ុ¨្ត,�:ន កµ,ិតខ្ពស់ដ´,ល គឺ ៨,១% Õៀបនឹង ៩,៧% �លពីe�ំមុន។ កូn៉, �ងត,្បូង :ន កំªើន ផសស ៣,០% Õៀបនឹង ៤,២% �លពីe�ំមុន។

�Ú,ី:សទី១ e�ំ២០១២ កំªើនA,ដ្ឋកិច្ច� តំបន់ អឺរ៉ូ រួមចុះដល់សូន,្យ ´,ល�កµ,ិតÊបបំផុត គិត»ប់ពី e�ំ២០១០ មក។ z�ក់ដឹក�ំ�ប\្ខ 5,G,សអឺរ៉ុប កំពុង5,ឹងpះ<,យ វិបត្តិ បំណុល� 5,G,ស+,ិច និងបÇÈ� 5,G,ស �ស:ជិក សហ�ពអឺរ៉ុបដL,Gៀត។ ប� �ប់ពីទទួល#នកញ្ចប់$,ក់9� ចំនួនបី និងអនុវត្ត វិ9ន�រត,្បិតß,្បៀតចំ\យ 5,G,ស+,ិច Ú,Ûវ5,ឹង C,មGៀត^ើម,្បីD�រទំនុកចិត្ត�ជីវកម្ម និង វិនិ"គិន ²ើងវិញ។ �រUះø�ត��,មិថុ� �ចប៉ះ ·ល់ ដល់�រ សÏ,ចចិត្តរបស់5,G,ស+,ិច ក្នុង�រអនុវត្ត វិ9ន�រ រឹតត,្បិត ចំ\យប ្̈ថ,ម ^ើម,្បី�ចទទួល#នកញ្ចប់ $,ក់ 9�មួយGៀត �ើយបÇÈm,ះ �ចÕ្វើឲ,្យ+,ិចÚ,Ûវ»ក ©,ញពី តំបន់អឺរ៉ូ។ ;,ក៏ កំពុង �ត�រយកចិត្តទុក@ក់ jើDEន�ព មិនល្អ|,លទ្ធ�ព សងបំណុលរបស់ ធ�Ñរ�5,G,ស :,ស,¯៉ញ ́ ,រ។

A,ដ្ឋកិច្ចសហរដ្ឋ�c,រិក :នដំªើរ�រល្អpយ:ន កំªើន ២,១% �Ú,ី:សទី១ e�ំ២០១២។ A,ដ្ឋកិច្ចជប៉ុន :នកំªើនវិជ្ជ:នវិញ ដល់ ២,៧% ប��ប់ពី :នកំªើន

អវិជ្ជ:ន ឬ:នកំªើនសូន,្យ >ំងពីe�ំ២០១១ មក។ �ះ� �៉ ង m ,ះក្តី 5,G,សជប៉ុន�±, Ú,Ûវបន្តpះ<,យបÇÈ�ព ទន់,Xយ|,តµ,Ûវ�រពិភពqក នូវទំនិញý,ើ$,ស់របស់ ជប៉ុន �រ²ើង×្ល, $,ក់i,ន �រកDងA,ដ្ឋកិច្ច²ើងវិញ �,យ ស៊ូ\មិ និង�របâ្កើត�លន"#យzមពល ÷ើសិន ជប៉ុនសÏ,ចចិត្តមិនý,ើzមពលនុយ�្ល,w៊,រ។

អតិផរ� ក្នុងពិភព�ក និងអ��ប្តូរ��ក់

�Ú,ី:សទី១ e�ំ២០១១ អតិផរ\�កម្ពុ� �ើនដល់ ៥,៥% Õៀបនឹង ៣,៦% �លពីe�ំមុន។ ×្ល, ý,ង ក្នុងÓ,ុក និងអតិផរ\ខ្ពស់�5,G,សជិត�ង ដូច� Ëៀត\ម �^ើម #នជះឥទ្ធិពលប¨្ថ,មGៀត jើ×្ល,ý,ង លក់Éយ�កម្ពុ� pយDរ�រÕ្វើ ស:ហរណ កម្មទីផ,Xរ ផលិតផល។ �Ú,ី:សទី១ Ëៀត\មបន្ត:នអតិផរ\ ខ្ពស់ដ´,ល ដល់ ១៦,០% ÷ើÕៀបនឹង ១២,៨% �Ú,ី:ស ដូចÑ�e�ំមុន។ អº, អតិផរ\��សុីបូ·៌ និងប\្ខ 5,G,ស ឧស,Xហ កម្ម :នកµ,ិតសមរម,្យ។ �Ú,ី:សទី១ e�ំ២០១២ អតិផរ\5,»ំe�ំ�ចិន រួមចុះមកÚ,ឹម ៣,៨% Õៀប នឹង ៥,១% �លពីe�ំមុន ប៉ុ¨្ត,អតិផរ\�តំបន់អឺរ៉ូ �ើនដល់ ២,៧% Õៀបនឹង ២,៥% �លពីe�ំមុន។ ក្នុងអំឡុង�,លm,ះ´,រ $,ក់nៀល 9¥ក់×្ល, ០,១% ទល់នឹង$,ក់ដុ�¥រ និង ៤,១% ទល់នឹង $,ក់អឺរ៉ូ ប៉ុ¨្ត,$,ក់i,ន²ើង×្ល, ៣,៨% ទល់នឹង $,ក់ដុ�¥រ។

�្ល�ទំនិញ��ើ��ស់0ទីផ��រពិភព�ក

�Ú,ី:សទី១ e�ំ២០១២ ôត (US No. 2) 9¥ក់×្ល, ១,០% ÷ើÕៀបនឹងមួយe�ំមុន មកÚ,ឹម ២៧៧,៥ដុ�¥រ /'ន ý,ងe (អឺរ៉ុប�គ·យព,្យ) 9¥ក់×្ល, ១១,៥% មកÚ,ឹម ១១០៦,៧ដុ�¥រ/'ន �ើយ {ស៊ូ (SMR 5) 9¥ក់×្ល, ២៩,៨% មកÚ,ឹម ៣៧០១,២ ដុ�¥រ/'ន។ អង្ករ (Thai 100 percent B) ²ើង×្ល, ៣,៩% ដល់ ៥៤៩ដុ�¥រ/'ន រីឯសÿ្ណ,កAៀង (US No. 1) 9¥ក់×្ល, ៨,៦% មកÚ,ឹម ៤៩០,៨ដុ�¥រ/ 'ន។ Dំង (US Gulf Coast) ²ើង×្ល, ១៦,៣% ដល់ ០,៧៨ដុ�¥រ/លីÚ, �ើយ:៉ស៊ូត (US Gulf Coast) ²ើង×្ល, ១៥,៥% ដល់ ០,៨៤ដុ�¥រ/លីÚ,។


>Éង១. កំªើន ផសស ពិត |,�,គូ·ណិជ្ជកម្មH ,ើសnីស ពីe�ំ២០០៦-២០១២ (កំªើន��គរយÕៀបនឹងe�ំមុន)2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q15,G,ស�D �នH,ើសnីស

កម្ពុ� 10.6 10.2 6.8 0.1 - - - - - - - -ឥណ{ូេនសុី 5.4 6.3 6.1 4.2 6.2 5.8 6.9 6.5 6.5 6.5 6.5 6.3:៉²,សុី 5.9 6.3 4.6 -2.4 8.9 5.3 4.8 4.6 4.0 5.8 5.2 4.7សិង្ហបុរី 7.7 7.7 1.1 -4.5 18.7 10.5 12.0 8.3 0.9 5.9 3.6 1.6ៃថ 4.8 4.9 2.6 3.3 9.2 6.7 3.8 3.0 2.6 3.5 -9.0 0.0Ëៀត\ម 8.1 8.5 6.2 4.7 6.4 7.2 7.3 5.4 5.7 7.2 6.1 -

5,G,ស�សុីH,ើសnីសចិន 10.5 11.9 9.0 8.2 10.3 9.7 9.8 9.7 9.5 9.1 8.9 8.1ហុងកុង 6.6 6.4 2.4 -3.2 6.5 6.8 6.2 7.2 5.1 4.3 3.0 0.4កូn៉,�ងត,្បូង 5.0 4.9 2.2 -1.0 7.1 4.5 4.8 4.2 3.4 3.4 3.4 3.0ៃតÃ៉ន់ 4.6 5.2 0.1 -3.6 12.9 9.8 6.9 6.5 4.9 3.4 1.9 0.4

5,G,សឧស,Xហកម្មH,ើសnីសអឺរ៉ូ-១២ 2.7 2.9 0.9 -3.8 1.7 1.9 2.0 2.5 1.6 1.4 0.7 0.0ជបុ៉ន 2.1 2.0 -0.7 -5.4 3.5 5.0 2.2 -1.0 -1.0 0.0 -1.0 2.7សហរដ្ឋ�េមរិក 3.3 2.2 1.1 -2.5 2.9 2.3 2.8 2.3 1.5 1.6 1.6 2.1

Sources: International Monetary Fund, Economist and countries’ statistic offices.

>Éង២. អº,អតិផរ\ៃន�,គូ·ណិជ្ជកម្មH,ើសnីស ពីe�ំ២០០៦-២០១២ (កំªើន��គរយÕៀបនឹងe�ំមុន-មធ,្យម�គ>ម�រិយបរិ©,្ឆទ)2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1

5,G,ស�D �នH,ើសnីសកម្ពុ� 4.7 10.5 19.7 4.1 1.8 3.3 3.6 6.2 6.7 4.9 5.5ឥណ{ូេនសីុ 13.4 6.4 10.1 4.7 4.4 6.2 6.3 6.8 5.9 4.7 4.1 3.8:៉²,សុី 3.7 2.0 5.3 0.4 1.6 1.9 2.1 2.8 3.3 3.4 3.2 2.3សិង្ហបុរី 1.0 2.1 6.5 0.5 3.1 3.4 4.0 5.2 4.7 5.5 5.5 4.9ៃថ 4.7 2.2 5.5 -0.9 3.3 3.3 2.0 3.0 4.1 4.1 4.0 3.4Ëៀត\ម 7.7 8.3 23.3 7.3 9.0 8.4 10.9 12.8 19.4 22.5 19.8 16.0

5,G,ស�សុីH,ើសnីសចិន 1.5 4.8 5.9 -0.8 2.7 3.3 4.7 5.1 5.7 6.3 4.6 3.8ហុងកុង 2.2 2.0 4.3 -0.3 2.6 2.3 2.9 4.0 5.1 6.5 5.7 5.2កូn៉,�ងត,្បូង 2.4 2.5 4.6 2.8 2.6 2.9 3.6 4.4 4.2 4.8 4.1 2.9ៃតÃ៉ន់ 0.6 1.8 3.2 -1.1 1.1 0.4 1.1 1.3 1.6 1.3 1.4 1.3

5,G,សឧស,Xហកម្មH,ើសnីសអឺរ៉ូ-១២ 2.1 2.1 3.3 0.4 1.5 1.7 2.0 2.5 2.7 2.7 2.9 2.7ជបុ៉ន 0.5 0.1 1.4 -1.3 -0.9 -0.9 0.1 0.0 0.3 0.2 -0.3 0.3សហរដ្ឋ�េមរិក 3.2 2.9 3.8 -0.4 1.8 1.2 1.3 2.1 3.5 3.8 3.3 2.8

Sources: International Monetary Fund, Economist and National Institute of Statistics.

>Éង៣. អº,ប្តូរ$,ក់Õៀបនឹងដុ�¥រ�c,រិក|,រូបិយវត្ថុរបស់�,គូ·ណិជ្ជកម្មH,ើសnីស ពីe�ំ២០០៦-២០១២ (មធ,្យម�គ>ម�រិយបរិ©្ឆ,ទ)2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1

5,G,ស�D �នH,ើសnីសកម្ពុ� (nៀល) 4103.20 4062.70 4054.20 4140.48 4236.69 4122.58 4041.90 4044.89 4095.66 4071.89 4045.98ឥណ{ូេនសុី (រូពី�៉) 9134.00 9419.00 9699.00 10413.83 8995.11 8965.70 8902.02 8593.94 8625.83 8985.65 9078.63:៉²,សុី (រីងហ្គីត) 3.70 3.30 3.30 3.52 3.15 3.11 3.05 3.02 3.02 3.15 3.06សិង្ហបុរី (ដុ�¥រសិង្ហបុរី) 1.59 1.51 1.42 1.45 1.36 1.30 1.28 1.24 1.23 1.29 1.26ៃថ (#ត) 37.90 32.22 33.36 34.34 31.63 29.99 30.56 30.28 30.15 30.98 31.00Ëៀត\ម (ដុង) 15994.00 16030.00 16382.00 17725.24 19485.00 19499.48 20273.83 20693.58 20699.60 20997.70 20971.18

5,G,ស�សុីH,ើសnីសចិន (យ៉ន់) 7.97 8.03 6.94 6.83 6.77 6.66 6.58 6.50 6.42 6.36 6.31ហុងកុង (ដុ�¥រហុងកុង) 7.77 7.80 7.78 7.75 7.77 7.76 7.79 7.78 7.79 7.78 7.76កូn៉,�ងត,្បូង (វ៉ុន) 955.00 929.04 1137.23 1277.76 1182.41 1132.85 1120.19 1084.27 1084.90 1144.87 1131.17r,Ã៉ន់ (ដុ�¥រr,Ã៉ន់-NT$) 32.50 32.85 31.54 33.04 31.90 30.36 29.30 28.86 29.19 30.26 29.68

5,G,សឧស,Xហកម្មH,ើសnីសអឺរ៉ូ-១២ (អឺរ៉ូ) 0.80 0.70 0.84 0.72 0.77 0.74 0.73 0.70 0.71 0.74 0.76ជបុ៉ន (i៉,ន) 116.40 117.80 102.46 93.60 85.74 82.53 82.33 81.66 77.86 77.78 79.30

Sources: International Monetary Fund, Economist and National Bank of Cambodia

>Éង៤. ៃថ្លផលិតផលH,ើសnីស�jើទីផ,Xរពិភពqក ពីe�ំ២០០៦-២០១២ (មធ,្យម�គ>ម�រិយបរិ©្ឆ,ទ)2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1

ôត (US No. 2) - USA (USD/'ន) 111.04 149.08 218.15 167.31 176.13 238.81 280.32 311.63 302.79 270.77 277.50ý,ងe-អឺរ៉ុប·យព,្យ (USD/'ន) 433.85 707.68 912.23 686.84 874.67 1108.00 1251.00 1147.00 1079.00 1024.67 1106.67{ស៊ូ SMR 5 (USD/'ន) 1996.30 2202.30 2586.30 1884.84 3175.97 4257.27 5278.03 4968.77 4617.57 3658.00 3701.17អង្ករ (Thai 100%B) - #ងកក (USD/'ន) 282.00 305.36 615.32 524.47 468.33 531.00 528.25 514.33 581.3 610.33 549.00សÿ្ណ,កAៀង (US No. 1) - USA (USD/'ន) 213.88 294.59 460.41 414.03 406.88 480.24 537.24 525.66 513.98 454.83 490.79ý,ង� - OPEC spot (USD/ធុង) 61.58 69.25 95.44 60.50 74.91 84.17 100.70 113.31 108.91 - -Dំង - US Gulf Coast (A,ន/លីÚ,) 47.70 53.58 62.22 42.91 51.54 57.23 67.92 78.73 74.63 68.50 78.97:៉ស៊ូត (Dùន់ធ័រតិច េលខ២) - US Gulf Coast (A,ន/លីÚ,) 51.35 55.51 76.20 43.05 53.64 61.68 72.47 75.72 77.27 77.31 83.75

Sources: Food and Agriculture Organisation and US Energy Information Administration


yមaនT�ដ្ឋកិច្ច-#{ន7ពក្នុងd�}�ស១

១ អត្ថបទm,ះ nៀបnៀងpយqក រ័ត្ន វឌ,្ឍ� អ្នក<,វ=,វ កÇ្ញ អ ៊ួន វិមល និង qកÓ,ី ប៉ុន ដូរី\ �ជំនួយ�រ<,វ=,វ�វិទ,MDEន CDRI។

សកម្ម7ពT�ដ្ឋកិច្ចសំ2ន់ៗបរិ��សA,ដ្ឋកិច្ចសកល�អន់,Xយ pយ Dរ

�សំ�ន់ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ និងវិបត្តិបំណុល � 5,G,ស+,ិច និង�5,G,សអឺរ៉ុបខ្លះGៀតក៏ ពិតÁ,ន ប៉ុ¨្ត,A,ដ្ឋកិច្ចកម្ពុ� ��¥ំង�¥គួរសម pយ:ន កំªើន ផសស ៧,០% � e�ំ ២០១១។ ដំªើរ�រ A,ដ្ឋកិច្ច�Ú,ី:សទី៤ e�ំ ២០១១ �ក់ #នល្អ 5,Aើរ �ង�លពីÚ,ី:សទី៤ e�ំ២០១០។ អនុមតិ វិនិ"គសរុប គិត��,ព,្យសកម្ម �ប់�ប់ �ើន ៩,៦% Õៀបនឹងមួយe�ំមុន ក្នុងÜះ អនុមតិ វិនិ"គ �ងកសិកម្ម :ន ៣២,៩% �ង ឧស,Xហកម្ម :ន ១៣,១% និង�ងA,Ã កម្ម :ន ៥៤,០%។ វិស័យ កសិកម្ម#នស្ទុះ ²ើង វិញ pយ :ន កំªើន អនុមត ិវិនិ"គ ១១០០% Õៀបនងឹ មយួe�ំមនុដល់ ៤៤០,៦ �ន ដុ�¥រ។ វិនិ"គ �ងឧស,Xហកម្ម �ើន ៩៩,៤% ក្នុងm,ះ�្ន,ក សc្លៀកប·ំក:់ន ចÿំ,ក ៦៧,៨% ក្នងុវនិ"ិគ សរបុ pយ:ន កំªើន ១៣៧,៤%។ វិនិ"គ�ង A,Ãកម្ម 9¥ក់ចុះ ៣៤,១% Õៀប នឹង e�ំមុន មកÚ,ឹម ៧២២,៦ �ន ដុ�¥រ ក្នុងm,ះវិនិ"គ �្ន,ក ស\្ឋÑរ និង G,សចរណ៍ (A្មើនឹង ៣៥,៦% |, វិនិ"គ សរុប) 9¥ក់ចុះ ៧៦,៣% ÕៀបនឹងÚ,ី:ស ដូចÑ� e�ំមុន ប៉ុ¨្ត, ចំនួន�្ញៀវG,សចរមកទស,្ស� កម្ពុ� �ើន ១៣,៩%។ � Ú,ី :សទី១ e�ំ២០១១ វិស័យ សំណង់ បន្តnីប ²ើងវិញ pយ :ន តg្ល, អនុមតិ វិនិ"គសរុប�ើន ៦៣៦,៩% Õៀបនឹងe�ំមុន។

�Ú,ី:សទី១ m,ះ´,រ �រ�ំ©,ញបន្ត:ន ដំªើរ�រ រស់រËីក pយ:នកំªើន ២៥,៨%។ �រ�ំ©,ញ សc្លៀកបំ·ក់ រួមចំÿ,ក ៨៣,៦% |,តg្ល,�ំ©,ញ សរុប ឬ �ើន ២១,៦%។ សហរដ្ឋ�c,រិក �±,��ល= �ំ©,ញ ចម,្បង របស់ កម្ពុ� pយ:នចំÿ,ក ៤៦,១% |,�រ�ំ©,ញ សc្លៀកបំ·ក់សរុប �ើយប� �ប់មក គឺ សហ�ពអឺរ៉ុប (៣០,៦%) �,គូ·ណិជ្ជកម្មដL,Gៀត (១៧,៩%) ជប៉ុន (៤,៦%) និង �D �ន (០,៦%)។ �ះ�៉ងm,ះក្ត ីកំªើនពីមួយe�ំ³មួយe�ំ |,�រ �ំ©,ញសc្លៀក បំ·ក់³ សហរដ្ឋ�c,រិក (៦,២%) :នទំហំតូច �ងកំªើន�រ �ំ©,ញ³សហ�ព អឺរ៉ុប (៤១,៥%) �D �ន (៦៨,៤%) និង ជបុ៉ន (៤៦,១%)។ �Ú,ី:សm,ះ´,រ �រ�ំ©,ញ ផលិតផលកសិកម្ម �ើន ៨,៨% ក្នុងm,ះ �រ�ំ ©,ញdើ �ើន ៤៣,៥% �ើយ�រ�ំ©,ញ ផលិតផល "!,្ស,ងៗ" �ើន ៧៨,៦%។ �រ�ំ©,ញ {ស៊ូ9¥ក់ចុះ ១៩,២% �ើយ�រ �ំ©,ញÚ,ី 9¥ក់ចុះ ១៦,៦%។ �រ�ំចូល សរុប �ើន ១១,១% ដល់ ៨០៩,៩�នដុ�¥រ ក្នុងm,ះ �រ�ំចូលDំង �ើន ៨,៧% :៉ស៊ូត �ើន ១៧,២% និង ស: Uរៈសំណង់ �ើន ១,៦%។ អតិn,ក ·ណិជ្ជកម្ម �ើន ៦២,៩% Õៀបនឹងមួយe�ំមុន ដល់ ៤៧០,២�នដុ�¥រ។

ហិរញ្ញវត្ថុ#jរណៈ�Ú,ី:សទី៤ e�ំ២០១១ ចំណ2លសរុបរបស់ រ@Ìភិ#ល

�ើន ១៧,៦% ÕៀបនឹងÚ,ី:សមុន ឬ ៦,១% Õៀបនឹង មួយe�ំមុន ដល់ ១៧៧៦,៦·ន់ �នnៀល ក្នុងÜះ ចំណ 2ល ចរន្តរួមចំÿ,ក ៩៧,៩%។ ចំណ2លចរន្តសរុប �ើន ១៦,២% Õៀប នឹងÚ,ី:សមុន ឬ ១០,៨% Õៀបនឹងមួយe�ំមុន ដល់ ១៧៤០,១·ន់�នnៀល។ ចំណ 2លពន្ធសរុប (A្មើនឹង ៨៣,៦% |,ចំណ2លចរន្ត) �ើន ១៨,៣% Õៀបនឹងមួយe�ំមុន ដល់ ១៤៥៤,៣·ន់�នnៀល។ ចំណ 2លមិនÁ,នពន្ធ (A្មើនឹង ១៦,៤% |,ចំណ2ល ចរន្ត) 9¥ក់ចុះ ១៦,២% មកÚ,ឹម ២៨៥,៨ ·ន់�ន nៀល។ �Ú,ី:សm,ះ´,រ ចំ\យសរុប �ើន ៦០,១% Õៀបនឹងមួយe�ំមុន ដល់ ៣១១៥·ន់ �ន nៀល។ ចំ\យមូលធន (៤៦,៤% |,ចំ\យ សរុប) �ើន ១១៣,៨% Õៀបនឹងមួយ e�ំមុន ដល់ ១៤៤៤,៩·ន់ �នnៀល �ើយ ចំ\យចរន្ត (៥៣,៦% |, ចំ\យសរុប) �ើន ៣១,៥% ដល់ ១៦៧០,២·ន់ �នnៀល។ ចំ\យ jើ÷ៀវត,្សរ៍ (៣៦,៤% |,ចំ\យចរន្ត សរុប) �ើន ៧,២% Õៀបនឹង មួយe�ំ មុន។ ឧបត្ថម ្ភធន និងជំនួយសង្គម កិច្ច �ើន ១១០,៦% ដល់ ៤៨៧,៣·ន់�នnៀល។

អតិផរ� និងអ��ប្តូរ��ក់�Ú,ី:សទី១ e�ំ២០១២ អតិផរ\×្ល,ទំនិញÐ,ប់ មុខ

�ទី+,ុងភ្នំ�,ញ �ើនដល់ ៥,៥% Õៀបនឹង ៣,៦% �Ú,ី:សទី១ e�ំមុន។ ×្ល,A,្បៀង��រ និង�,សជ្ជៈ Ñ�ន �តិ<, �ើន ៦,៩% Õៀបនឹង ៣,៩% �លពីមួយe�ំមុន �ើយ×្ល,ដឹកជញ្ជូន �ើន ៧,៨% Õៀបនឹង ៥,០% �លពីe�ំមុន។ �Ú,ី:ស ទី១ m,ះ´,រ $,ក់nៀល 9¥ក់×្ល, ០,១% ទល់នឹង $,ក់ ដុ�¥រ ប៉ុ¨្ត,²ើង×្ល, ១,៨% ទល់នឹង$,ក់#ត×, និង ៣% ទល់នឹង$,ក់ដុងËៀត\ម។ ý,ង:៉សូ៊ត ²ើង×្ល, ១៥,៦% Õៀបនឹងមួយe�ំមុន ដល់ ៥១២០,២nៀល/លីÚ, �ើយDំង ²ើង×្ល, ១៣,៦% ដល់ ៥៣៩៥,៨nៀល/លីÚ,។

)រវិវត្តរូបិយវត្ថុ�Ú,ី:សទី៤ e�ំ២០១១ �,ព,្យសកម្មបរG,សសុទ្ធ

�ើន ១,១% ÕៀបនឹងÚ,ី:សមុន (៧,២% Õៀបនឹង មួយ e�ំមុន) ដល់ ១៧.៨៩៣,៩·ន់�ន nៀល �ើយ �,ព,្យសកម្ម ក្នុងÓ,ុកសុទ្ធ �ើន ១៦,១% (១០៧,៣% Õៀបនឹងមួយ e�ំមុន)។ ឥណÊនដល់វិស័យ ឯកជន �ើន ៧,១% (៣១,៦% Õៀបនឹងមួយe�ំមុន) ដល់ ១៧.៥៥២,៨·ន់�នnៀល ´,ល �សÇ្ញ nីប ²ើងវិញ|,�រផ្តល់កម្ចីឲ,្យវិស័យឯកជន និងឱ�ស �ជីវកម្មថ្មីៗ។


#{ន7ព<�ី<�អâ្ក,ត5,»ំÚ,ី:ស�GៀងÊត់របស់វិទ,MDEន CDRI

�លពី�,ឧស� ២០១២ #នរកæើញz $,ក់ ចំណ2ល 5,»ំ×្ង, របស់ពលករåយរង�,ះA្ទើរ±, Ð,ប់+,ុម #ន�ើន²ើង ÷ើÕៀបនឹងរយៈ�,ល ដូចÑ� �លពី e�ំមុន។ +,ុមÊំងÜះ :ន��ទិ អ្នក9ក់សុីក្លូ អ្នកលីç,ង អ្នកសុីឈ្នួលÕ្វើ�, កម្មករäងច+, �ត់^,រ អ្នករត់ម៉ូតូឌុប កម្មករសំណង់ :ន ជំ�ញ និងកម្មករសំណង់Ñ�នជំ�ញ �ើយក្នុងÜះ +,ុម អ្នក 9ក់ សុីក្លូ អ្នកលីç,ង និងអ្នករត់ម៉ូតូឌុប :ន$,ក់ចំណ 2ល �ើន�¥ំង�ង;,។

ចំណ2ល5,»ំ×្ង,ពិតរបស់អ្នក9ក់សុីក្លូ ស្ទុះ²ើង ២៩% ដល់ ១០.៦៨៦nៀល ��,ឧស�។ ចំ\យ ý,ើ$,ស់ 5,»ំ×្ង,របស់ពួក;, �ើន ១៥% jើសពី កµ,ិត ៤៥៤៣nៀល �លពី�,ឧស� ២០១១។ ក្នុងចំÆមអ្នក9ក់សុីក្លូ@្លើយស:Uសន៍ :ន±, ១២% បុ៉Æíះ ´,ល :នសុីក្លូ¤�ល់ខ្លួន ចំÿ,កឯអ្នក!,្ស,ងGៀត Ú,Ûវជួលពី;,។ ចំនួនអ្នក9ក់សុីក្លូ;,ង >ម ចិm្ចើមថ្នល់ ឬ�ក្នុងវត្ត 9¥ក់ចុះមកÚ,ឹម ៦៥% Õៀបនឹង ៦៨% �លពី �,ឧស� e�ំ២០១១។ �មធ,្យមពួក;,5,កប របរ� អ្នក9ក់ សុីក្លូ #ន ៩e�ំ�ើយ។

ចំណ2ល5,»ំ×្ង,របស់អ្នកលីç,ង �ើន ២៩% Õៀបនឹង មួយe�ំមុន ដល់ ១២.៧១៣nៀល �ើយចំ\យរបស់ពួក;, �ើន ១៥% ពី ៥៤៥៥nៀល ដល់ ៦២៥៥nៀល/×្ង,។ អ្នកលីç,ងផ្តល់ស:Uសន៍ ៩២% $,ប់z ពួក;,ជួលផ្ទះមួយ �រួមÑ� ១០�ក់ �មធ,្យម �ើយ ៥% $,ប់z D�ក់� >មចិm្ចើម ថ្នល់ ឬ�វត្ត និង ៣% Gៀត $,ប់z �>មផ្ទះ Dច់Íតិ។ ម,M៉ងGៀត:ន ៧២% $,ប់z DEន�ព Ð,¶Dរ របស់ពួក;,#ន5,Aើរ�ងមុន »ប់>ំងពី�,ល 5,កប របរm,ះ �ើយ ២០% Gៀត $,ប់z DEន�ព Ð,¶Dរ� ដ´,ល រីឯ ៨% Gៀត$,ប់z �ន់±,�៉ប់�ងមុន។

ចំណ2ល5,»ំ×្ង,របស់អ្នករត់ម៉ូតូឌុប �ើន ២៨% Õៀប នឹង មួយe�ំមុន ដល់ ១៣.៦១៦nៀល។ ក្នុងចំÆមអ្នករត់ ម៉ូតូឌុប ផ្តល់ស:Uសន៍ :ន ៩២% �អ្នករកចំណ2លចម,្បងក្នុងÐ,¶Dរ ´,ល:ន ស:ជិក�មធ,្យម ៥�ក់។ ពួក;, ៤៨% #នចូល nៀន z�ក់ បឋមសកិ,X ៤២% #នចូលnៀន អនុវិទ,M ល័យ ៨% #នចូលnៀនវិទ,Mល័យ និង ២% មិន#ន ចូលnៀនG,។

ចំôះកម្មករសំណង់Ñ�នជំ�ញវិញ $,ក់ ចំណ2លពិត 5,»ំ×្ង, �ើន ២៣% ពីកµ,ិត ៩៤១៥nៀល �លពី មួយe�ំមុន។ ចំណ2លរបស់កម្មករសំណង់ :ន ជំ�ញ �ើន±, ៣,៩% ប៉ុÆíះ ពីកµ,ិត ១២.៣៦៨ nៀល �លពីមួយe�ំមុន។ កម្មករសំណង់ Ñ�នជំ�ញ ៨៥% ជួលផ្ទះ;,� ក្នុង�,លÕ្វើ�រ�ទី+,ុង ភ្នំ�,ញ រីឯ ៨៨% |,កម្មករសំណង់:នជំ�ញ #នD�ក់ � ក្នុង �រ@Ìនសំណង់។ :ន±, ១០% |,កម្មករ សំណង់ :ន ជំ�ញប៉ុÆíះ ´,ល#នដឹងពីវត្ត:ន ស:គម កម្មករសំណង់ ប៉ុ¨្ត,Ñ�នពួកÑត់\:�ក់ #នចូល� ស:ជិកG,។

អ្នកលក់ប¨្ល,តូច>ច:នចំណ2ល5,»ំ×្ង, �ើន²ើង ១៥%។ ពួកÑត់�គÒ,ើន ចំ\យ �,ល Ò,ើន � ក្នុងផ,Xរ គឺ�មធ,្យម 5,�,ល ៧K៉ង/×្ង, Ù,មÊំង Ú,Ûវ�,កពីK៉ង ៣ Gៀបភ្លឺ ^ើម,្បីទិញប¨្ល, ទុកលក់។ ពួកÑត់Ú,Ûវ�រមូលធន5,� ,ល ៧០.០០០ nៀល/×្ង, ^ើម,្បីដំªើរ�រ�ជីវកម្ម ប៉ុ¨្ត,:នអ្នក @្លើយស: Uសន៍ ៥៨% $,ប់z ចំនួន m,ះមិនÐ,ប់Ý,ន់G,។ :នអ្នក លក់ប¨្ល, តូច>ច±, ២,៥% ប៉ុÆíះ ´,ល�បុរស។

ចំណ2ល5,»ំ×្ង,របស់អ្នកសុីឈ្នួលÕ្វើ�, �ើន ៧,៥% ដល់ ៦៤៣១nៀល បុ៉¨្ត,ចំ\យ5,»ំ×្ង, ថយចុះ ០,២% មកÚ,ឹម ២០៨៣nៀល។ ពួក;, ៥០% ពំុ:នដីធ្លីG, ៤៥% :នដីតិច�ង មួយហិក> �ើយ ៥% :នដីមួយហិក>។ ៥៥% |,អ្នក សុីឈ្នួលÕ្វើ�,´,ល#ន@្លើយស: Uសន៍ គិតz ចំណ2លរបស់ខ្លួន #នÚ,ឹម±, សö,ប់ ចិញ្ចឹមÐ,¶Dរ ប៉ុÆíះ រីឯ ៤៥% Gៀត គិតz Ãមិន Ð,ប់Ý,ន់G, �ះបីÑត់ខំÕ្វើ�រដល់ ³ ៨K ៉ង/×្ង, �មធ,្យមក្តី។

ចំណ2ល5,»ំ×្ង,របស់កម្មករäងច+,�ត់^,រ �ើន ៥,៦% Õៀបនឹងe�ំមុន ដល់ ៨៣៩១nៀល �ើយក្នុង ចំÆម អ្នក@្លើយស: Uសន៍ :ន ៩៨% ��រី ។ Ó,ប>មកំªើន សកម្ម�ពក្នុង ឧស,Xហកម្ម�ត់^,រ :នអ្នកផ្តល់ស:Uសន៍ ៧២% $ ,ប់z ខ្លួន#នÕ្វើ�រ C,មK៉ង�nឿយៗ ១៦% #នÕ្វើ�រ C,មK ៉ង ម្តង :្កល និង ១២% មិន´,ល#នÕ្វើ�រ C,មK៉ង G,។ ម,M៉ងGៀត:នអ្នកផ្តល់ស:Uសន៍ ៥៥% $,ប់z ចង់ប្តូរ�រåរ a,ះ�äងច+,មិន�ចរក$,ក់ សន,្សំ សö,ប់�,លអ�គតG,។

ចំណ2ល5,»ំ×្ង,ពិត�មធ,្យមរបស់ អ្នកnីស:,ត»យ រួមចុះ ៤,៦% ពី ៨៦៦១nៀល ក្នុង�,ឧស� e�ំ២០១១ pយDរ ×្ល, និង5,ភពរបស់:,ត»យ ថយចុះ។ ក្នុងចំÆមអ្នកnីស :,ត»យ@្លើយ ស:Uសន៍ :ន ៧៣% មកពី,ត្តF,�,ង ១២% មកពី D�យnៀង ១០% មកពី >�,វ ២,៥% មកពីôធ ិ៍Dត់ និង ២,៥% មកពី ក\្ខល។ ពួក;, ៨០% មក ភ្នំ�,ញ �មួយនឹងÐ,¶Dរ រីឯ ២០% មក:�ក់ឯង។

Cambodia Development Review—2012 Subscription Rates Domestic Subscription (Individual)

English edition ($14) Khmer edition (5,000 riels) Payment by cash or local cheque (please add $2 to cover bank charges for processing local cheques). Total payment enclosed............................................................................Domestic Subscription (Discount Price for Bulk Orders—Five Copies)

English edition ($60 for five copies) Khmer edition (20,000 riels for five copies) Payment by cash or local cheque (please add $2 to cover bank charges). Total payment enclosed................................................................................ International Subscription (Individual)

Thailand, Laos, Vietnam English edition ($25)* Khmer edition ($15)* Asia and Europe English edition ($30)* Khmer edition ($20)* Americas and Africa English edition ($35)* Khmer edition ($25)*

Title: Mr Ms Dr Other ..............................................................................................................................................................

First name: ...................................................... Last name: .......................................................... Position: ..........................................................

Organisation / Company: ................................................................................................................................................................................................

Address (CCC Box if applicable): ...................................................................................................................................................................................

City / Province: .......................................................................................... Country: ....................................................................................................

Telephone: ................................................................................................. Fax: ...........................................................................................................

e-mail: ......................................................................................................... Tick to receive regular information about CDRI publications via e-mail

To subscribe, please fill in this form and return it to CDRI with your payment. Do not send cash through the post. You will need to inform the Publishing Department at CDRI if your contact details change.

Details for payment by telegraphic transferAccount Name: CDRIAccount Number: 133451Bank Name: ANZ Royal Bank (Cambodia) Ltd Bank Address: Phnom Penh, Cambodia Head OfficeSwift Code: ANZBKHPPReceiver Correspondent Bank: JP Morgan Chase Manhattan Bank, N.A., New York, USA Swift Code: CHASUS33


>Éង១. គ�,ងវិនិ"គឯកជន#នអនុម័ត e�ំ២០០៥-១១*2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4� ,ព,្យសកម្ម�ប់�ប់ (�នដុ�¥រ)

កសិកម្ម 26.8 498.0 135.6 92.0 615.0 41.4 278.0 36.7 4.1 156.4 123.9 440.6

ឧស,្សហកម្ម 914.6 365.3 709.1 724.9 818.5 54.5 44.3 87.7 67.1 257.1 2361.0 174.9

�ត់^,រ 174.4 89.4 170.7 142.8 90.1 21.3 29.3 50.0 57.1 108.4 109.7 118.7

A,Ãកម្ម 155.5 2939.1 1742.5 10,003.2 4432.0 121.6 0 1096.2 209.5 2229.2 264.1 722.6

ស\្ឋÑរ និងG,សចរណ៍ 102.6 345.0 1048.3 8758.1 3980.1 14.0 0 1087.4 107.9 2221.9 264.1 257.0

សរុប 1096.9 3802.4 2587.2 10,570.9 5865.5 217.5 322.3 1220.6 280.72 2642.7 2748.9 1338.1ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងÚ,ី:សមុន

សរុប - - - - - -56.8 48.2 278.8 -77.0 841.4 4.0 -51.3ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងe�ំមុន

សរុប 275.6 246.6 -32.0 308.6 -44.5 452.0 -16.6 -71.3 -44.2 1115.0 752.9 9.6

*Including expansion project approvals. Source: Cambodian Investment Board

>Éង២. តg្ល,គ� ,ងសំណង់�ភ្នំេពញ#នអនុម័ត e�ំ២០០៥-១២2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1�នដុ�¥រ

ភូមិÐ,ឹះ និងផ្ទះ 45.5 33.1 79.1 154.7 87.1 14.1 9.5 4.1 5.9 106.3 60.9 64.8

ផ្ទះ0្វ,ង 204.2 213.3 297.2 221.6 73.3 25.3 20.3 16.1 22.8 90.0 58.5 60.8

!,្ស,ងៗ 109.1 76.8 259.6 740.9 268.8 38.9 76.2 23.6 48.7 51.1 29.3 197.2

សរុប 358.8 323.3 635.8 1117.0 196.8 78.4 106.0 43.8 77.4 247.4 148.7 322.8ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងÚ,ី:សមុន

សរុប - - - - - -61.2 35.3 -58.7 76.7 219.7 -39.9 117.1ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងe�ំមុន

សរុប 36.2 -9.9 96.7 75.7 -82.4 -14.2 58.7 -14.8 -61.7 215.6 40.29 637.1Source: Department of Cadastre and Geography of Phnom Penh municipality

>Éង៣. ចំនួនអ្នកដំªើរមកដល់5,G,សកម្ពុ� e�ំ២០០៥-១១2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4ចំនួនអ្នកដំªើរ (·ន់�ក់)

>មផ្លូវ��ស 856.5 1029.0 1296.5 1239.4 1111.7 260.9 288.3 383.7 427.4 286.9 335.3 430.7

>មផ្លូវ�ក និងទឹក 565.1 672.9 718.6 881.9 999.7 276.6 293.8 321.4 351.0 319.6 364.5 366.3

សរុប 1421.6 1701.9 2015.1 2121.3 2111.5 537.5 582.0 705.1 778.4 606.5 699.8 797.1ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងÚ,ី:សមុន

សរុប - - - - - -21.4 8.3 21.2 10.4 -22.1 15.4 13.9

ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងe�ំមុនសរុប 34.7 19.7 28.4 5.3 0.5 15.8 19.4 20.0 13.9 12.8 20.2 13.0

Source: Ministry of Tourism

>Éង៤. �រ�ំេចញ និង�ំចូល e�ំ២០០៥-១២2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1�នដុ�¥រ

�រ�ំេចញសរុប 2452.4 2922.8 3161.6 3209.5 2901.6 1045.4 1070.9 1017.6 1132.1 1455.6 1324.2 1280.1 ក្នុងm,ះ៖ សc្លៀកបំ·ក់ 2352.8 2810.8 3050.2 3097.8 2565.3 938.3 942.7 880.5 964.2 1285.7 1129.2 1070.8

- សហរដ្ឋ�c,រិក 1555.6 1851.7 1959.9 1913.0 1512.6 531.9 524.8 464.5 466.7 619.4 504.7 493.3- សហ�ពអឺរុ៉ប 506.9 603.0 660.9 693.4 644.7 239.4 248.0 232.0 301.4 397.5 391.3 328.4- �D �ន 70.7 80.4 90.3 99.6 6.9 2.9 3.0 3.8 4.2 4.7 5.0 6.4- ជប៉ុន 25.0 40.6 30.1 26.5 44.6 25.5 26.3 34.3 28.0 43.4 41.2 50.1- 5,G,ស! ,្ស,ងៗ 194.6 235.1 309.0 365.3 356.5 138.6 140.7 145.9 163.9 220.7 187.0 192.5

កសិកម្ម 61.3 59.7 55.6 44.6 73.1 44.9 72.3 74.0 167.9 98.9 92.0 80.5- {ស៊ូ 36.7 41.5 41.0 35.8 51.6 25.4 38.1 49.9 48.6 56.1 43.1 40.3- dើ 10.3 8.6 8.7 3.4 3.5 8.8 18.7 6.2 16.8 16.1 9.7 8.9- Ú,ី 10.1 5.9 3.2 2.3 4.0 0.5 0.8 0.6 0.4 1.4 0.7 0.5- !,្ស,ងៗ 4.2 3.7 2.7 3.1 14.0 10.2 14.7 17.3 31.3 25.3 38.6 30.9

!,្ស,ងៗ 38.3 52.3 55.8 67.1 263.2 62.2 55.9 63.2 70.8 71.0 102.9 128.8�រ�ំចូលសរុប 2513.0 512.2 554.8 1010.9 2239.0 731.3 677.1 728.7 918.8 763.1 877.5 809.9

ក្នុងm,ះ៖ Dំង 40.2 38.8 58.7 70.1 91.2 27.6 30.5 62.0 76.7 73.8 81.8 70.7 :៉ស៊ូត 93.1 113.0 122.8 113.5 180.8 48.0 50.5 92.5 129.8 118.9 105.5 139.4 ស:Uរៈសំណង់ 134.7 56.5 69.0 77.8 49.7 16.7 13.8 11.8 12.7 11.6 12.0 13.5 !,្ស,ងៗ 2245.0 303.9 304.3 749.5 1917.3 638.9 582.3 562.4 699.6 558.8 678.2 586.3

ជញ្ជីង·ណិជ្ជកម្ម -60.6 2410.6 2606.8 2198.6 662.6 314.1 393.8 289.0 213.3 692.5 446.7 470.2ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងÚ,ី:សមុន

�រ�ំេចញសc្លៀកបំ·ក់សរុប - - - - - 30.9 0.5 -6.6 9.5 33.3 -12.2 -5.2�រ�ំ©,ញសរុប - - - - - 27.3 2.4 -5.0 11.3 28.6 -9.0 -3.3�រ�ំចូលសរុប - - - - - 29.8 -7.4 7.6 26.1 -16.9 15.0 -7.7

ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងe�ំមុន�រ�ំេចញសc្លៀកបំ·ក់សរុប 16.1 19.5 8.5 1.6 -17.2 75.2 62.7 40.8 34.5 37.0 19.8 21.6�រ�ំ©,ញសរុប 16.3 19.2 8.2 1.5 -9.6 68.5 63.5 46.7 37.9 39.2 23.7 25.8�រ�ំចូលសរុប 189.6 -79.6 8.3 82.2 121.5 51.0 27.1 44.1 63.1 4.4 29.6 11.1

Import data include tax-exempt imports. Sources: Department of Trade Preferences Systems, MOC and Customs and Excise Department, MEF (web site)


>Éង៥. 5,តិបត្តិ�រថវិ��តិjើមូល@ÌនDច់$,ក់ e�ំ២០០៥-១១ (·ន់�នnៀល)2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4ចំណ2លសរុប 2625.0 3259.2 1146.1 5290.0 4885.2 1341.1 1436.0 1675.0 1400.5 1564.3 1510.1 1776.6

ចំណ2លចរន្ត 2474.0 2881.8 1141.6 5210.7 4855.9 1330.9 1431.2 1570.5 1378.6 1563.0 1497.6 1740.1

ចំណ2លពន្ធ 1911.0 2270.9 965.2 4409.9 4268.0 1143.8 1225.5 1229.6 1142.3 1367.5 1313.4 1454.3

ពន្ធក្នុងÓ,ុក - - 661.8 3248.4 3088.6 890.9 916.9 905.5 875.6 1095.3 996.6 1104.1

ពន្ធjើ·ណិជ្ជកម្មF,5,G,ស - - 303.5 1161.5 1064.7 253.0 308.6 324.1 266.7 272.3 316.7 350.2

ចំណ2លមិនÁ,នពន្ធ 563.0 610.9 176.4 800.8 702.1 187.1 205.7 340.9 236.3 195.5 184.2 285.8

ចំណ2លjើ�,ព,្យសម,្បត្តិ - - 13.6 78.0 64.6 20.2 19.5 14.5 10.6 18.6 15.2 19.4

លក់ទំនិញ និងA,Ã - - 124.3 424.7 408.0 102.9 127.0 121.7 130.0 138.9 144.2 175.6

ចំណ2លមិនÁ,នពន្ធ!,្ស,ងGៀត - - 38.5 298.2 228.2 61.0 59.2 204.8 95.7 37.9 24.9 90.8

ចំណ2ល�មូលធន 152.0 377.4 4.5 79.3 29.3 10.2 4.8 104.5 21.9 1.3 12.5 36.5

ចំ\យសរុប 3295.0 4174.7 1689.7 6297.8 7383.5 2154.8 2390.3 1945.4 1437.3 2025.2 2310.6 3115.0

ចំ\យ�មូលធន 1328.0 1638.1 807.4 2574.4 2694.9 913.0 887.0 675.6 579.8 721.0 801.2 1444.9

ចំ\យចរន្ត 1967.0 2536.8 882.3 3809.0 4440.0 1168.1 1503.3 1269.8 857.5 1304.1 1509.4 1670.2

÷ៀវត,្សរ៍ 711.0 822.0 362.6 1397.0 2012.0 545.6 562.4 567.4 401.0 531.6 629.7 608.3

ឧបត្ថម្ភធន និងជំនួយសង្គមកិច្ច - - 194.2 927.1 871.4 253.2 401.5 231.4 257.4 450.9 323.3 487.3

ចំ\យចរន្ត!,្ស,ងGៀត - - 325.5 1384.9 1556.6 369.3 539.4 471.0 199.1 321.7 556.5 574.6

សមតុល,្យ�ទូ³ -706.0 -915.6 -543.6 -1007.8 -248.7 -813.7 -954.2 -207.3 -426.6 -242.9 -579.4 -22.5

ហិរញ្ញប,្បÊនពីF,5,G,ស 1127.0 1360.7 741.5 2055.1 -2498.3 746.0 409.1 419.3 -36.8 -460.9 -800.5 -1338.4

ហិរញ្ញប,្បÊនក្នុងÓ,ុក -396.0 -445.1 -185.8 -127 1746.1 194.1 343.3 -21.6 544.4 576.9 272.9 985.0Source: MEF website.

>Éង៦. សន្ទស,្សន៍×្ល,ទំនិញý,ើ$ ,ស់ អº,ប្តូរ$ ,ក់ និង×្ល,:ស (មធ,្យម�គ>ម�រិយបរិ©្ឆ,ទ) ២០០៥-១២2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1(តុ�-ធ្នូ ២០០៦ៈ១០០) សន្ទស,្សន៍×្ល,ទំនិញý,ើ$,ស់ (ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងe�ំមុន)ភ្នំ�,ញ - ទំនិញÐ,ប់មុខ 5.8 4.7 5.8 19.7 -0.7 1.8 3.3 3.6 6.3 6.7 4.9 5.5

- A,្បៀង��រ និង�,សជ្ជៈÑ�ន�តិ<,

8.6 6.4 9.9 33.1 -0.3 1.9 4.1 3.9 7.6 8.2 6.2 6.9

- ដឹកជញ្ជូន 11.4 9.1 5.8 19.4 -10.7 3.2 3.1 5.0 7.3 8.8 6.3 7.8

អº,ប្តូរ$,ក់ ×្ល,:ស ×្ល,ý,ងឥន្ធនៈ (>មអº,ទីផ,Xរ�ភ្នំេពញ)nៀលក្នុង ១ ដុ�¥រ 4119.7 4119.0 4062.7 4058.2 4140.5 4236.7 4122.6 4041.9 4044.9 4095.7 4071.9 4046.0

nៀលក្នុង ១ #ត×, 102.6 108.7 122.8 123.5 121.1 138.3 137.3 132.7 133.8 135.2 131.1 130.2

nៀលក្នុង ១០០ ដុងËៀត\ម 25.8 25.1 25.0 24.8 23.4 21.4 21.1 19.9 19.6 19.8 19.4 19.3

×្ល,:ស (ដុ�¥រក្នុង១ជី) 54.0 70.6 83.2 105.9 113.1 147.8 165.7 147.9 181.5 204.6 203.8 204.1

×្ល,:៉ស៊ូត (nៀល/លីÚ,) 2633.0 3140.0 3262.3 4555.2 3170.9 3936.6 4066.1 4427.2 4784.6 4924.5 4908.3 5120.2

×្ល,Dំង (nៀល/លីÚ,) 3442.0 4004.0 4005.0 4750.8 3593.1 4415.5 4535.2 4750.1 5065.5 5248.4 5113.8 5395.8Sources: NIS, NBC and CDRI

>Éង៧. DEន�ពរូបិយវត្ថុ e�ំ២០០៥-១១ (តួេលខ�ចុង�រិយបរិច ្ឆទ)2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4

·ន់�នnៀល�,ព,្យសកម្មបរG,សសុទ្ធ 5475.0 7224.0 10,735.0 10,345.0 14,655.0 12,610.9 16,903.0 16,697.9 17,079.1 18099.9 17,695.2 17,893.9

�,ព,្យសកម្មក្នុងÓ,ុកសុទ្ធ -450.0 -282.0 576.0 1513.3 1573.0 1785.3 1984.8 2778.9 3199.2 3907.7 4961.6 5760.8

ឥណG,យ,្យសុទ្ធjើរ@Ìភិ#ល -421.0 -953.0 -1816.0 -2987.0 -2252.0 -2362.7 -2120.4 -2126.6 -2252.7 -2184.2 -1925.8 -2123.1

ឥណÊនដល់�្ន,កឯកជន 2394.0 3630.0 6386.0 9894.0 10,532.0 11,859.1 12,479.8 13,331.2 13,909.0 15,290.6 16,385.7 17,552.8

រូបិយវត្ថុទូ³ M2 5025.0 6942.0 11,311.0 11,858.0 16,228.0 18,267.1 18,887.8 19,476.8 20,278.3 22,007.6 22,656.8 23,654.7

រូបិយវត្ថុ M1 1323.0 1658.0 2052.0 2399.0 3120.0 3115.1 3061.7 3220.9 3497.2 3539.8 3681.3 3956.2

រូបិយវត្ថុ!,្ស,ងៗ 3702.0 5285.0 9259.0 9459.0 13,108.0 15,152.0 15,826.1 16,255.9 16,781.1 18,467.8 18,975.5 19,698.5

ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបនឹងe�ំមុនរូបិយវត្ថុទូ³ M2 16.1 38.1 62.9 4.8 36.9 31.8 26.7 20.0 17.7 20.5 20.0 21.5

រូបិយវត្ថុ M1 14.7 25.3 23.8 16.9 30.1 15.6 10.4 3.2 11.1 13.6 20.2 22.8

រូបិយវត្ថុ!,្ស,ងៗ 16.6 42.8 75.2 2.2 38.6 35.7 30.4 24.0 19.1 21.9 19.9 21.2Source: National Bank of Cambodia

>Éង៨. ចំណ2ល5,»ំ×្ង,�មធ,្យមពិតរបស់ពលករåយរង�,ះ (×្ល,�,រ �,វិច្ឆិ� ២០០០)ចំណ2ល5,»ំ×្ង, (�nៀល) ប�,បµ,¶ល��គរយÕៀបe�ំមុន

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2011 2012ឧស� សី� វិច្ឆិ� កុម្ភៈ ឧស� វិច្ឆិ� កុម្ភៈ ឧស�

អ្នក9ក់សុីក្លូ 8075 12,628 8091 9055 8292 9783 9348 9380 10686 6.7 -11.8 28.9

អ្នកលីç,ង 8588 9005 9549 9964 9861 10,465 11,554 10,804 12,713 16.0 -3.4 28.9

អ្នកលក់ប¨្ល,តូច>ច 8220 9926 8273 8266 8599 8405 7116 12292 9901 -19.3 34.4 15.1

អ្នកnីស:,ត»យ 5422 4652 5857 6698 8661 7557 10,347 7986 8266 56.1 15.2 -4.6

អ្នកបÏ,ើតុ�ជនីយ@Ìន* 4482 4327 4646 5607 6066 5410 6271 6179 6261 15.1 0.4 3.2

អ្នកសុីឈ្នួលÕ្វើ�, 5516 8697 6197 5691 5984 7345 4577 4690 6431 -6.8 -2.4 7.5

កម្មករäងច+,�ត់^,រ 7568 6554 7085 7746 7950 8687 8620 8555 8391 8.5 2.9 5.6

អ្នករត់ម៉ូតូឌុប 10,634 15,691 10,685 10,623 10,630 11,146 12,971 12,256 13,616 26.2 7.1 28.1

កម្មករសំណង់Ñ�នជំ�ញ 6155 8779 8343 8790 9415 10,526 9914 10,658 11,589 2.9 -5.6 23.1

កម្មករសំណង់:នជំ�ញ 11,154 12,710 12,487 11,952 12,368 12,676 15,013 13,824 12,847 23.9 10.7 3.9

* Waitresses’ earnings do not include meals and accommodation provided by shop owners. Surveys on the revenue of waitresses, rice-field workers, garment workers, motorcycle taxi drivers, unskilled construction workers and skilled construction workers began in February 2000. Source: CDRI


2012) ឬ�រý,ើ$,ស់សិទ្ធិអំ\ច (Moncrieff 2001)។ �៉ង 1ច \ស់:នក> �បី ´,ល5,�ជនគួរ»ប់ឲ,្យម ្ត,ី �ប់ ø�ត :នគណm,យ,្យ�ព jើសកម្ម�ព !,្ស,ងៗ របស់ ខ្លួន៖ (១) 5,�ជន �ចý,ើ$,ស់សំ²,ងø�ត�៉ង សក្តិសិទ្ធិ ^ើម,្បី ផ្តល់ រå�ន់ ឬ@ក់ទណ{កម្ម ចំôះ �រ អនុវត្ត �ទូ³ ឬ�ក់�ក់របស់ម ្ត,ី (២) 5,�ពលរដ្ឋ�ច បâ្កើត ឲ,្យ :ន ចc្លើយ តបចំôះ តµ,Ûវ�ររួមរបស់ខ្លួន ពីសំ\ក់ ��ធរ មូល@Ìន និង (៣) 5,�ពលរដ្ឋ �ច:នទំនុកចិត្ត#នz ខ្លួន ទទួល #នចំ\ត់�រ 5,កបpយ យុត្តិធម៌ និងសមធម៌ ពីសំ\ក់ ទី��ក់åរ D9រណៈ�កµ,ិត មូល@Ìន (Grindle 2011)។ �ក្នុងÃក,្យស័ព្ទ|,វិមជ,្ឈ�រ ê,ប5,�ធិបß,យ,្យ� កម្ពុ� ·ក,្យm,ះសំ=ដល់ គណm,យ,្យ�ពបី5,�,ទខុសៗÑ� គឺ៖ គណm,យ,្យ�ពពី�,ម³jើ >ម�,្ស,បÆ្ខយ និង ពី jើចុះ �,ម (Hughes & Devas 2007; Kim 2012; Kim & Ojendal 2007)។ �រ@្លើយតប សំ=ដល់សមត្ថ�ពរបស់��ធរ ក្នុង �រ បំ�,ញ>ម�រសន,Mរបស់ខ្លួន (មិនÁ,នÝ,ន់±, បâ្កើន �រ រំពឹងទុករបស់5,�ពលរដ្ឋអ្នកUះø�តÜះG,)។ �រ @្លើយតប �លទ្ធ�ពក្នុង�របំ�,ញ>ម សំªើរបស់ 5,�ជន ដូច� លទ្ធផល �ក់ç្ត,ង និងA,Ãកម្ម�មូល@Ìន�^ើម។ ដូ©្ន,ះ Ã��រ ទទួលខុសÚ,Ûវចំôះផល5,"ជន៍ក្នុង មូល@Ìន ´,ល �កម្ពុ� Ãតµ,Ûវឲ,្យ:ន�រយល់ដឹងពី DEន �ព � មូល@Ìន (Kim 2012)។ Manor #នកំណត់ �រ អនុវត្ត ទំនួលខុសÚ,Ûវ �បី�៉ង៖ (១)j,្បឿន|, �រ @្លើយ តប>មធម្ម>±,ង�ើន²ើង a,ះ +,ុម5,ឹក,X �ប់ ø�ត �កµ,ិតÊប គឺ:នអំ\ចឯកÉជ,្យ Ð,ប់Ý,ន់ ^ើម,្បីpះ<,យបÇÈ�៉ងjៀន ក៏ដូច�សំណ2មពរ !,្ស,ងៗ របស់5,�ជន (២) បរិ:ណ|, �រ@្លើយតប ក៏±,ង�ើន ²ើង´,រ a,ះ+,ុម5,ឹក,Xទំនង �តjើគ�,ងតូចៗ Ò,ើន �ង គ�,ងធំៗ និង (៣) គុណ�ព|,�រ@្លើយតប ±,ងល្អ 5,Aើរ ²ើង 5,សិន÷ើគុណ�ពÜះÚ,ÛវÃស់�,ង³>មកµ,ិតសុីÑ�ល្អ រÃងចc្លើយតបរបស់រ@Ìភិ#ល និងតំរូវ�ររបស់5,�ជន។

សន្និabន អត្ថបទm,ះ�,ក�,កz �គÒ,ើន អភិ#លកិច្ចតំបន់ទី+,ុង មិនសូវទទួល#ន�រយកចិត្តទុក@ក់G, �ក្នុង +,បខ័ណ{ វិមជ,្ឈ�រ ê,ប5,�ធិបß,យ,្យ�រួម�កម្ពុ� Êំង�ង�្ន,ក �ល ន"#យ និង�្ន,ក<,វ=,វ។ pយDរ នគរូបនីយកម្ម កម្ពុ� កំពុងលូត�ស់³មុខ�៉ងjឿន ដូ©្ន,ះ គួរ :ន� ប��ន់ នវូ �លន"#យ វិមជ,្ឈ�រ មួយ ́ ,ល#ន គិតគូរ ល្អ ដល់ �ព ខុស ê្ល,កÑ��ងទី>ំងភូមិDÓ្ត, លំហក¨្ល,ង និង លក្ខខណ{ A,ដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ច។ នគរូបនីយកម្ម �កម្ពុ�កំពុងស្ថិតក្នុងដំ\ក់�លដំបូង�²ើយ �,តុm,ះ�:ន លទ្ធ�ពÒ,ើន ^ើម,្បី 9� ឲ,្យ អភិ#លកិច្ច ទី5,ជុំជនទទួល#ន .គជ័យ។ ដូ©្ន,ះ ឥឡូវm,ះ ;,គួរបâ្កើន�រយកចិត្តទុក@ក់jើ �រ បណ្ណុះ

ប\្ខល និងបំ·ក់បំប៉ន��ធរមូល@Ìន� តំបន់ ទី5,ជុំជន ឲ,្យ #ន �ន់±,5,Aើរ Ù,មÊំងផ្តល់ ឧបករណ៍ និង ធន 9ន ឲ,្យ#នសមÓ,ប ^ើម,្បីpះ<,យបÇÈ´,ល ±,ង �ើត :ន � ក្នុង ទី+,ុងធំៗ ដូច� �រស្ទះចÉចរណ៍ �រ បំពុលបរិDEន និង សំណង់អ�ធិបß,យ,្យ�^ើម។ pយ : ន �រ យកចិត្តទុក@ក់ ពី បÇÈលំហនិងទី>ំង គ�,ង អភិ#លកិច្ច តំបន់ទី5,ជុំជនm,ះ គឺ� គំនិត ផ្តួច!្តើមតូចមួយ ^ើម,្បី រួមចំÿ,កបâ្កើនចំª,ះដឹង និង ផ្តល់ព័ត៌:នដល់�រជ;,ក� ,ក�,កអំពី កំÿ,ទµ,ង់ វិមជ,្ឈ�រ �កម្ពុ� Êក់ទងនឹង�ពប� �ន់ �ពសម,្បូរê,ប និង ចc្លើយ តប �ង �លន"#យ។

ឯក#រ:ងBenghong, S.K. (2006), “Cambodia” in B. Roberts & T. Kanaley (eds.), Urbanisation and Sustainability in Asia: Case Studies of Good Practice (Manila: Asia Development Bank) pp.71-100

Blunt, P., & Turner, M. (2005),”Decentralization, Democracy and Development in a Post-Conflict Society: Commune Councils in Cambodia”, Public Administration and Development, Vol. 25, pp. 75-87

Chheat S., Lun P., Kim S., Heng S., Sok S. & Chhoun N. (2011), A Baseline Survey of Sub-national Government: Towards a Better Understanding of Decentralisation and Deconcentration in Cambodia, Speical Issue 12 (Phnom Penh: CDRI)

Devas, N. (2004), Urban Governance, Voice and Poverty in the Developing World (London: Earthscan)

Grindle, M. S. (2011, Sanctions, Benefits and Rights: Three Faces of Accountability, Working Paper 4 (Visby, Sweden:ICLD)

Gutkind, P.C. (1974), Urban Anthropology: Perspectives on ‘Third World’ Urbanization and Urbanism (New York: Barnes and Noble Books)

Hughes, C. & N. Devas (2007), Review of the Draft Law on Administration and Management of the Capital, Province, Municipality, District, Khan (unpublished)

Kaufman, D., F. Leautier & M. Mastruzzi (2005), Governance and the City: An Empirical Exploration into Global Determinants of Urban Governance , Policy Research Working Paper 3712 (Washington, DC: World Bank Institute)

Kim, N. & R. Henke (2005), Commune Councils in Cambodia: A National Survey on their Functions and Performance, with a Special Focus on Conflict Resolution (Phnom Penh: Asia Foundation)

តពីទំព័រ ១៤ អភិ;លកិច្ចទីd�ជុំជន...

ឯកDរ"ងមួយចំនួនGៀត :នចុះ�ក្នុង អត្ថបទ � �Dអង់;្ល,ស


តពីទំព័រ ២៤ ព័ត៌'នថ្មីពី...(ERIA) សö,ប់�រសិក,Xរបស់ ERIA ស្តពីី�រ �ន ³ �ន់ គំរូ អភិវឌ,្ឍន៍ថ្មមួីយ|,�សីុបូ·៌៖ តួ�ទី|, �លន"#យ ក្នងុ Ó,កុ និង សហ5,តិបត្ត ិ�រក្នងុតំបន់។ ក្នងុកិច្ច5,ជំុ Üះ វិទ,MDEន CDRI #នរួមចំÿ,ក ក្នងុ5,9នបទ �រç្វ,ង រក វិធីDÓ,្ត អភិវឌ,្ឍន៍ថ្ម៖ី ßើ 5,G,ស តូចៗ ́ ,ល:ន�រអភិវឌ,្ឍ A,ដ្ឋកិច្ច តិចក្នងុ�D�ន Ú,Ûវ�រអ្វ ីពី វិធីDÓ,្ត ថ្ម?ី �,តុអី្វ?

)រL�វM�វកម្មវិធីអភិ�លកិច្ច��ប��ជាធិប��យ�្យ និងកំ��ទ��ង់ វិស័យសាធារណៈ (DGPSR)

កម្មវិធីm,ះ កំពុងអនុវត្តគ�,ង<,វ=,វ ៧ ,́លទទួល #ន ហិរញ្ញប,្បÊនចម,្បងពី Sida។ កµ,ងសំណ]រ·ក់ ក\្ខល nៀប រយ សö,ប់ �រសិក,X ពី "�រ¤¥ស់ប្តរូ សង្គមឆ្លង>ម�រÕ្វើ កំÿ, ទµ,ង់វិមជ,្ឈ�រ និងវិសហមជ,្ឍ�រ (D&D)៖ ផលប៉ះ·ល់|,ទំ�ក់ ទំនង�បដិ�ររÃងរដ្ឋ និងសង្គម�កម្ព�ុ" #ន�,សµ,¶ល រួច �ើយ។ អត្ថបទjើគ�,ង "អភិ#លកិច្ច តំបន់ទី+,ងុ �កម្ព�ុ �,យÕ្វើ វិមជ,្ឈ�រ" #នបញ្ចប់ និងÕ្វើ�បទបåÈញ ក្នងុ វិទ,MDEន CDRI ើ̂ម,្ីប សំុ"បល់�,លំអ និង Uះពុម្ព ផ,Xយ�ក្នងុទស,្ស�វដ្តអីភិវឌ,្ឍន៍ កម្ព�ុ។ ស:Uសន៍ �ដំបូងៗ #នអនុវត្ត²ើង�កµ,តិ�តិ និង កµ,តិ មូល@Ìន សö,ប់�រសិក,Xពី "អភិ#លកិច្ច ទឹក សö,ប់ កសិកម្ម៖ វិមជ,្ឈ�រ អភិ#លកិច្ចÒ,ើនកµ,តិ និង សហគមន៍ មូល@Ìន � �ង ទm្ល,Dប" pយ#ន ទទួលមូលនិធិមួយ�គពី កម្មវិធី +,មុ <,វ=,វ M-Power-CPWF |,វិទ,MDEនប©្ច,ក វិទ,M �សីុ។ +,មុ <,វ=,វគ�,ង "អ�ម័យ និងទឹក� តំបន់ ជ នបទ៖ បÇÈ5,ឈម និង��នុវត្ត�ព" #នបញ្ចប់�រ �, សµ,¶ល +,បខ័ណ{ ទស,្សនÊន និងកំពុងបâ្កើតកµ,ង សំណ]រ ·ក់ក\្ខលnៀបរយ។ សö,ប់ គ�,ង "វិមជ,្ឈ�រê,ប5,�ធិបß,យ,្យ និងi,នឌ័រ៖ �រវិ�គពី i,នឌ័រ�ក្នងុគណបក,្ស ន"#យ �កម្ព�ុ" +,មុ <,វ=,វ #ន បញ្ចប់�រ ចុះសិក,Xដល់ក ្̈ល,ង ក្នងុបួន,ត្ត និងកំពុង វិ�គ ទិន្នន័យ។

កម្មវិធី DGPSR Gើប»ប់!្តើមអនុវត្តគ�,ងពីរ។ គ�,ង "nឿង ល្អ Êំងអស់ មិនសុទ្ធ±,̂ ើរÓ,បÑ�²ើយ៖ �រវិ�គ ពី�ព ផ្ទយុ Ñ� រÃង �រកDងសន្ត�ិព និង5,�ធិបß,យ,្យ�វូបនីយកម្ម" កំពុងរង់»ំ �រសÏ,ច jើកិច្ចសន,Mឲ,្យ<,វ=,វ។ គ�,ងm,ះ �,ងអនុវត្ត�,ម កិច្ចសហ�រ��,គូ �មួយ Dកល វ ទិ,Mល័យ Gothenburg ើ̂ម,្ីបកំណត់ពីរ÷ៀប និងមូល�,តុ ,́ល ទំ�ស់ �� ផុស²ើង (ក្នងុរយៈ�,លខ្ល ីនិង�,ង) ប��ប់ពី:ន ឬក៏�ច �ើត ²ើង ពី អន្តÉគមន៍�ងកDងសន្ត�ិព។ +,មុ <,វ =,វ គ�,ង "សមត្ថ�ព រដ្ឋ ̂ ើម,្ីបជួយ�,�,ង់ដល់�រÐ,ប់Ð,ង ក:¥ងំពលកម្ម�កម្ព�ុ" #ន ផ្តចួ!្តើម Õ្វើ�រ សិក,X >ម@នបន្តមួយអំពី សមត្ថ�ពរដ្ឋ �ើយ បច្ចបុ,្បន្ន កំពុង ស្ថតិក្នងុដំ\ក់�លរច�nៀបចំ�រសិក,X ។

កម្មវិធី&�ដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងសហ��តិបត្តិការក្នុងតំបន់ (ETRC)គ�,ង "អâ្ក,តពលករåយរង�,ះ" និង "អâ្ក,ត×្ល,ទំនិញ

>ម,ត្ត" កំពុងTឿនjឿន³មុខ�៉ង ល្អ។ គ�,ងសិក,X ដ L ,

Gៀត :ន (១) គ�,ង<,វ=,វរយៈ�,លបីe�សំ្តពីី "�រកDង និងព�,ងឹចីរ�ព GMS-DAN e�២ំ០១១-១៤៖ កិច្ច សហ�រ <,វ =,វjើ �លន"#យ·ក់ព័ន្ធនឹងកំªើន សö,ប់ Ð,ប់Ñ� និង ស:ហរណកម្មកµ,តិអនុតំបន់�ក្នងុ GMS" (២) គ�,ង រយៈ �,ល ៥e�សំ្តពីី "កំªើនសö,ប់ Ð,ប់Ñ�" ,́ល �ត jើ កំªើន ខ្ពស់:នចីរ�ព (៣) "កំªើនA,ដ្ឋកិច្ច វិសម�ព និង�រ �ត់ បន្ថយ �ព+,+ី," (៤) "កំªើនA,ដ្ឋកិច្ច និង �រ អភិវឌ,្ឍ SMEs" (៥) "កំªើនA,ដ្ឋកិច្ច ·ណិជ្ជកម្ម និង�រ �ត់បន្ថយ�ព+,+ី, និង (៦) "វិធី ើ̂ម,្ីប�ចសÏ,ច#នកំªើនសö,ប់Ð,ប់Ñ�"។

រ#យ�រណ៍�,ងទី១ ស្តពីី "ßើ:នឧបសគ្គអ្វខី្លះចំôះ កំªើន សö,ប់Ð,ប់Ñ��កម្ព�ុ?" និង "កញ្ចុ ំឧស,Xហកម្ម ស:គម �ជីវកម្ម និងផលិត�ព SME៖ ភស្ត>ុង#នពីអâ្ក,ត សហÝ,ស �កម្ព�ុ" #ន!្ញើ³ឲ,្យ ARTNeT រួច�ើយ ើ̂ម,្ីបសំុ"បល់ ប ្̈ថ,ម។ រ#យ�រណ៍ចុង�,យស្តពីី "�រÃយតg្ល, រហ័សពី ផល ប៉ះ·ល់|,�រ²ើង×្ល,A,្បៀង��រ³jើជន+,+ី, និង+,មុ åយ រង�,ះ�កម្ព�ុ" #ន!្ញើ³ឲ,្យ NGO Forum �ើយលទ្ធផល <,វ=,វ សំ�ន់ៗ #នយក³ Õ្វើបទបåÈញក្នងុ�រ5,ជំុស:ជិក 5,»ំÚ,:ីស �លពី×្ង,ទី២៧ c,D។ សិ��D� <,វ=,វ jើក ទី៣ ើ̂ម,្ីបពិ�ក,X ពីលទ្ធផល<,វ=,វសំ�ន់ៗ |,គ�,ងវិបត្ត ិ ហិរញ្ញវត្ថ ុDកល និង�ព åយរង�,ះ�កម្ព�ុ" ,́លទទួល ហិរញ្ញប,្បÊនពី IDRC #នÕ្វើរួចÉល់ �លពី×្ង,ទី ៨ មិថុ�។

+,មុ<,វ=,វកម្មវិធី ETRC កំពុងបន្តចង+,ងទិន្នន័យ និង ផលិត ឯកDរ "រ#យ�រណ៍ថ្មីៗ ស្តពីីA,ដ្ឋកិច្ច កម្ព�ុ"។ ទំព័រ �ង មុខ សö,ប់Aៀវ� "ចំ\កÓ,កុក:¥ងំពលកម្មក្នងុម� អនុ តំបន់ c,គង្គ (DAN 6)" #នទទួល�រ យល់ Ù,ម�ើយ សំ� ចុង�,យ កំពុងចង+,ង@ក់>មលំ@ប់លំpយ។

អត្ថបទ�,ង សö,ប់គ�,ង "ផលប៉ះ·ល់|,5,G,សចិន ³ jើ�ព+,+ី,ក្នងុម�អនុតំបន់c,គង្គ (DAN 8)" "�ររួចរស់ពី វិបត្ត ិA,ដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថDុកល៖ បទពិ,ធន៍កម្ព�ុ" និង "�ល ន"#យដីធ្ល ីនិង�រអនុវត្ត�កម្ព�ុ" កំពុងnៀបចំUះពុម្ព។

កម្មវិធីធនធានធម្មជាតិ និងបរិស្ថាន (NRE)កម្មវិធីm,ះ កំពុងអនុវត្តគ�,ង<,វ=,វ ៦។ រ#យ�រណ៍

�,ង z�ក់�តិ ស្តពីី "�រពិនិត,្យ>ម@ន ផលប៉ះ·ល់ សង្គម និង អâ្ក,ត �ល ើ̂ម,្ីបÃយតg្ល,�ពåយរង�,ះ" កំពុង ពិនិត,្យ ²ើង វិញ Õៀបនឹង រ#យ�រណ៍កµ,តិតំបន់។ គ�,ង m,ះ អនុវត្ត²ើង ើ̂ម,្ីប ជួយ�,�,ង់ ដល់ �រ សិក,X របស់គណៈកម្ម�រ ទm្ល,c,គង្គ ស្តពីី ប�, បµ,¶ល ��ស9តុ និងគំនិតផ្តចួ!្តើម បន,្ំុសាខ្លនួ។ +,មុ<,វ=,វ កម្មវិធីm,ះ កំពុងវិ�គ ទិន្នន័យ 5,ភពទី២ សö,ប់�រសិក,Xស្តពីី "i,នឌ័រ និងអភិ#លកិច្ចទឹក៖ �រÐ,ប់Ð,ង និងអភិវឌ,្ឍ9ÉDÓ្ត, ក្នងុបរិបទ|,�រ¤¥ស់ប្តរូ��ស9តុ" ,́ល��្ន,កមួយ|,កម្មវិធី �រ¤¥ស់ប្តរូ ��ស9តុ �របន,្ំុសាខ្លនួ និង�រចិញ្ចមឹជីវិត�ក្នងុ គំនិត ផ្តចួ!្តើមសÏ,ចឲ,្យ#នកំªើនសö,ប់ Ð,ប់Ñ� ,́ល�,�,ង់ pយ Sida។ +,មុ<,វ=,វគ�,ង "�រព�,ងឹ អភិ#លកិច្ច ធន9ន ជលផល (STARGO)" #នចង+,ង និង�,សµ,¶ល រ#យ�រណ៍ �,ង រួច�ើយ។ គ�,ងm,ះសំ= jើក កម្ពស់ អភិ#លកិច្ច jើ


ធន9នជលផល ,́លកំពុង:ន�រ5,;,ងÑ� Ù,មÊំង Ñំ�, ដល់ គ�,ង ក៏ដូច� អន្តÉគមន៍�� ើ̂ម,្ីបជួយ�,លំអ ��រូបត្ថម្ភ $,ក់ចំណ2ល សុខុ:ល�ព និងសន្តសុិខ �ជំុវិញ បឹងទm្ល,Dប។

អ្នក<,វ=,វ5,»ំកម្មវិធី NRE #នចូលរួមក្នងុកិច្ច 5,ជំុ � Ò,ើន ើ̂ម,្ីបជំរុញ�រសិក,Xពី "ផលប៉ះ·ល់ |,ប�,បµ,¶ល ��ស 9តុ និង�ពធន់�,៖ំ ករណីសិក,Xពី�រ�,ចÓ,ព �រ ý,ើ$,ស់ដី �រî,5,¶ល របបទឹក�្លៀង និងអភិ#លកិច្ចទឹក"

,́ល �គ�,ង<,វ=,វរួមÑ� �មួយDកលវិទ,Mល័យភូមិន្ទ ភ្ន�ំ,ញ (RUPP)។ +,មុ<,វ=,វm,ះ ក៏កំពុងសិក,Xjើគ�,ង ឆ្លង កម្មវិធីចំនួនពីរផង ,́រ។ គ�,ងសិក,X រួមÑ��មួយកម្មវិធី អភិវឌ,្ឍ សង្គម (SD) ស្តពីី "�រ<,វ=,វពី�,តុ�រណ៍សំ�ន់ៗ៖ �រ ចរ» jើ បÇÈi,នឌ័រ�កម្ព�ុ" #នបញ្ចប់�រ 5,មូល ទិន្នន័យជំុទី១ និងកំពុងដំªើរ�រ កត់º,��យ លក្ខណ៍ អក,្សរ និងបកî,�រថត សc្ល,ងបទស:Uសន៍។ គ�,ង សិក,X រួមÑ��មួយ កម្មវិធី�ព +,+ី, កសិកម្ម និងអភិវឌ,្ឍន៍ ជនបទ (PARD) ស្តពីី "�រÃ យ តg្ល, ផល ប៉ះ·ល់|, គ�, ង ផ្តល់មូលនិធិpយ CARF" កំពុងពិនិត,្យ ²ើងវិញ ពី�រអនុវត្តគ�,ង និងÃយតg្ល,jើវិធីDÓ្ត,<,វ=,វ។

សំªើគ�,ង "ធន9នទឹក និង�របន,្ំុសាខ្លនួនឹង�រ¤¥ស់ ប្តរូ ��ស9តុ" #ន.គជ័យឆ្លងផុត ដំ\ក់�លជµ,ះុ �ើយ បច្ចបុ,្បន្ន+,មុ<,វ=,វ កំពុង@្លើយតបនឹង"បល់�� ទទួល#ន ពី IDRC។

កម្មវិធីភាព3�ី3� កសិកម្ម និងអភិវឌ�្ឍន៍ជនបទ (PARD)+,ុម<,វ=,វគ�,ង "�រÃយតg្ល,ពី ផល5,"ជន៍ |,

អង្គ�រកសិករ ចំôះសន្តិសុខA,្បៀងរបស់ ជន+,ី+, �ជនបទ" #នចង+,ង និងបញ្ជូនរ#យ�រណ៍ចុង�,យរួចÉល់�ើយ។ លទ្ធផល<,វ=,វ សំ�ន់ៗ #នÕ្វើបទបåÈញជូនដល់ធ�Ñរ ពិភពqក និង AusAID។

គ�,ង<,វ=,វចំនួនបនួ កំពុងដំªើរ�រ³មុខ។ រ#យ�រណ៍�,ងjើកទី៤ សö,ប់គ�,ង "�រjើកកម្ពស់ សម�ពi,នឌ័រ�ទីផ,Xរពលកម្ម ^ើម,្បីជំរុញកំªើនសö,ប់ Ð,ប់Ñ�" #ន!្ញើជូន ADB ^ើម,្បីសុំមតិÚ,ឡប់។ សö,ប់ �រសិក,Xពី "�ររួមចំÿ,ក|,A,Ãកម្ម+,ុម5,ឹក,X��ក\្ខល ក្នុង �រjើក កម្ពស់ ទំ�ក់ទំនង�ងឧស,Xហកម្ម�កម្ពុ�៖ ករណីäងច+,�ត់^,រ" ទិន្នន័យគឺ#ន5,មូលសព្វÐ,ប់ រីឯ លទ្ធផល<,វ=,វបឋម ក៏#នÕ្វើ�បទបåÈញជូនដល់សហព័ន្ធ +,ុម5,ឹក,X��ក\្ខល�ើយ´,រ។ លទ្ធផល <,វ=,វបឋម សö,ប់គ�,ង "�រកDង�លន"#យកសិកម្មសö,ប់ 5,ព័ន្ធកសិកម្ម �្អ,កjើ ដំ\ំÓ,ូវ �កម្ពុ� និង /វ" នឹងÕ្វើ បទបåÈញ�/វ �×្ង,ទី១៤ កក្ក@ �ើយ+,ុម<,វ=,វ កំពុងចង+,ងរ#យ�រណ៍ �,ងទី១។ �រសិក,XឯកDរ :ន <,ប់ សö,ប់គ�,ង ទទួល #ន ហិរញ្ញប,្បÊនពី Sida ស្តីពី "ផល ប៉ះ·ល់|,�រÕ្វើកសិកម្ម >មកិច្ចសន,M³jើ ជីវ�ព របស់ :nស់ដី តូចៗ" កំពុងដំªើរ�រ³មុខ។

កម្មវិធីm,ះ #ន»ប់!្តើម�រåរjើគ�,ងថ្មីបី។ សö,ប់ គ�,ង "�រÃយតg្ល,ផលប៉ះ·ល់|, គ�,ង ផ្តល់មូលនិធិ

pយ CARF" កិច្ចសន,Mយល់Ù,មឲ,្យអនុវត្ត #នចុះ ហត្ថj,� រួចÉល់ �ើយ+,ុម<,វ=,វ កំពុងចង+,ង រ#យ�រណ៍ កDង �លគំនិត។ រ#យ�រណ៍កDង�លគំនិតសö,ប់គ�,ង "�រសិក,X>ម@នបន្ត·ក់ក\្ខល �ណត្តិ និង�ចុង�ណត្ត ិពីតµ,Ûវ�ររបស់សហព័ន្ធ+,ុម5,ឹក,X ��ក\្ខល jើ�្ន,ក អភិ#លកិច្ចល្អ" #ន!្ញើជូន:nស់ជំនួយរួចÉល់ �ើយ+,ុម <,វ=,វកំពុងnៀបចំ 5,មូលទិន្នន័យ។ �រសិក,Xពី "�រÃយ តg្ល,មូល@Ìនjើគ�,ង HARVEST" ´,លទទួលហិរញ្ញប,្បÊន ពី USAID-FINTRAC កំពុង ដំªើរ�រnៀបចំវិធីDÓ្ត,<,វ=,វ និងបâ្កើតកµ,ងសំណ]រសö,ប់អâ្ក,ត។

កម្មវិធីអភិវឌ�្ឍន៍សង្គម (SD)+,ុម<,វ=,វ5,»ំកម្មវិធីm,ះ កំពុងអនុវត្តគ�,ង<,វ

=,វ $,ំមួយ ក្នុងÜះ:នបីគ�,ង �ចំÿ,កតូចៗ|, +,ុមកម្មវិធីសិក,Xរយៈ�,ល$,ំមួយe�ំ ស្តីពី�រកDង5,ព័ន្ធ សុ�ភិ#លអំÆយផល ដល់ ជន+,ី+, ក្នុង�,ល កDង 5,G,ស²ើងវិញ ប��ប់ពី #នបញ្ចប់ ទំ�ស់ ឬ��ត់z "REBUILD" ´,លផ្តល់មូលនិធិpយ DFID។ pយទទួល #ន�រយល់Ù,មពី គណៈក:�ធិ�រ+,មសីលធម៌�តិ សö,ប់ �រ<,វ=,វ�្ន,កសុខ�ព សព្វ×្ង,:នគ�,ងសិក,Xពីរកំពុង ដំªើរ�រ³មុខ គឺ ១) គ�,ងសិក,Xពី "ផលប៉ះ·ល់ |,�រ ¤¥ស់ប្តូរ �លន"#យ ផ្តល់ ហិរញ្ញប,្បÊន �្ន,ក សុ�ភិ#ល ³jើលំ�ំ»យÃយ jើ�រC,Êំ សុខ�ព របស់ Ð,¶Dរ+,ី+, �ជនបទ កម្ពុ�៖ �រវិ�គពីចំ\យÐ,¶Dរjើ�រC,Êំ សុខ�ព" និង ២) "�លន"#យ Êក់Êញ និងរក,X បុគ្គលិក សុ�ភិ#លឲ,្យÕ្វើ�រ�តំបន់ជនបទ៖ �រពិនិត,្យ ²ើងវិញពី ក>�ជំរុញ�្ន,ក �លន"#យ �រអនុវត្ត និង 5,សិទ្ធ�ព�លន"#យ �,យ�រ បញ្ចប់ទំ�ស់ � កម្ពុ�។ បច្ចុប,្បន្ន +,ុម<,វ=,វកំពុងA្នើសុំ�រយល់Ù,មjើ�្ន,កសីលធម៌ ^ើម,្បីអនុវត្ត ស:ស�គទី៣៖ "ដំªើរ�រ ¤¥ស់ប្តូរ|,�រnៀបចំកិច្ចសន,M�កម្ពុ�"។

�រសិក,Xដល់ក¨្ល,ងសö,ប់គ�,ង "អភិ#លកិច្ចសö,ប ់�រអប់រំz�ក់ឧត្តម�កម្ពុ�" ´,លផ្តល់មូលនិធិ pយ Sida កំពុងដំªើរ�រ³មុខ។ គ�,ង "�រផ្គត់ផ្គង់ និងតµ,Ûវ�រ ក:¥ំងពលកម្ម�កម្ពុ�" ´,លទទួលមូលនិធិពី Sida ´,រ កំពុងស្ថិតក្នុងដំ\ក់�លរច�nៀបចំ។ សö,ប់គ�,ង "�រអâ្ក,ត<,វ=,វពី �,តុ�រណ៍សំ�ន់ៗ៖ �រចរ»jើបÇÈ i,នឌ័រ�កម្ពុ�" ´,លទទួលហិរញ្ញប,្បÊនពី GIZ និង ��្ន,កមួយ|,�រ<,វ=,វÃយតg្ល,ពី5,ព័ន្ធc, |,គ�,ង សហ 5,តិបត្តិ�រប©្ច,កG,ស MoWA-GIZ ស្តីពី "លទ្ធ�ព ទទួល#នយុត្តិធម៌ សö,ប់�រី"។ +,ុម<,វ=,វ #នបញ្ចប់ �រ5,មូលទិន្នន័យ>ម�រÕ្វើ ស:Uសន៍ក្នុង ជំ�នទី១ និងកំពុង ពិនិត,្យ²ើងវិញjើឯកDរកត់º,ពីស:Uសន៍។ �រTឿនjឿន គ�,ងm,ះ #នយក³Éយ�រណ៍ក្នុងកិច្ច5,ជុំ+,ុម�រåរ z�ក់�តិjើកទី៦ �លពី×្ង,ទី១១ មិថុ�។

ទស�្ស�វដ្តីអភិវឌ�្ឍន៍កម្ពុ� ��ំទី១៦ េលខ២ !�"�#~មិថុ� ��ំ២០១២

ព័ត៌'នថ្មីៗពីវិទ��#{ន CDRI

(ត³ទំព័រ ២២)

ទស,្ស�វដ្តីអភិវឌ,្ឍន៍កម្ពុ� Uះពុម្ពផ,Xយpយ វិទ,MDEនបណ្ណុះប\្ខល និង <,វ=,វ^ើម,្បីអភិវឌ,្ឍន៍

កម្ពុ� �ភ្នំ�,ញចំនួន ៤ដង ក្នុងមួយe�ំ��D�្ម,រ និង�Dអង់;្ល,ស��,លដំ\លÑ� ។

ទស,្ស�វដ្តីអភិវឌ,្ឍន៍កម្ពុ� ផ្តល់�េវទិ�មួយ ^ើម,្បីពិ�ក,XពីបÇÈអភិវឌ,្ឍន៍´,លកំពុង±, ជះឥទ្ធិពល

ដល់5,G,សកម្ពុ� ។ អត្ថបទ>ម@នA,ដ្ឋកិច្ច ផ្តល់ជូននូវមូលវិ»រឯកÉជ,្យស្តីពីដំªើរ�រ|,

េសដ្ឋកិច្ច5,G,សកម្ពុ� ។

ទស,្ស�វដ្តីអភិវឌ,្ឍន៍កម្ពុ� D�គមន៍អត្ថបទÊំង/យពី5,ិយមិត្តអ្នក�ន ។ លិខិត Ú,Ûវចុះហត្ថj,�

�ច!្ទៀង¤�ត់#ន :នj,ខទូរស័ព្ទ និង�សយ@Ìន ។ អ្នកនិពន្ធ Ú,ÛវÊក់ទង វបសអ មុននឹងផ្ដល់

អត្ថបទ �ះ�ឯកDរÜះមិនÊន់nៀបរយក៏pយ ។ ឯកDរÊំងអស់នឹងÚ,Ûវ�,សµ,¶លសö,ប់�រ

Uះពុម្ព ។ វបសអ សូមរក,Xសិទ្ធិបដិA,ធ�រUះពុម្ព pយមិន»ំ#ច់បÇÂក់ពី�,តុផល ។

Ð,ឹះDEនផ,Xយៈ វបសអ

Ð,ប់Ð,ង� ,សំរួលៈ យូ សិទ្ធិរិទ្ធ

� ,សំរួលផលិតកម្មៈ អ៊ុំ »ន់z និង c៉,ន ច័ន្ទធី>

ជំនួយ�រ�,សំរួលៈ េខង េសង និង អុឹង សុ�តិ

សហÝ,សUះពុម្ព Ù,ីន:៉ស្ទ័រ ភ្នំ�,ញ រូប�ពទំព័រមុខៈ រូប�ព វបសអ

© រក,Xសិទ្ធិ ២០១២ វិទ,MDEនបណ្ណុះប\្ខល និង <,វ=,វ^ើម,្បីអភិវឌ,្ឍន៍កម្ពុ�

រក,Xសិទ្ធិÐ,ប់�៉ង-Ñ�ន�្ន,ក\មួយ|,�រUះពុម្ពផ,Xយm,ះÚ,Ûវ#នចំលងទុក ឬផ,្សព្វផ,Xយ

>មទµ,ង់ និងមÕ,M#យ!,្ស,ងៗដូច�ៈ :,ឡ ិចÚ,Ûនិក យន្តកម្មថតចម្លង... េ@យÑ�ន

�រអនុÇ្ញត��យល័ក្ខណ៍អក,្សរពី វបសអ ²ើយ ។

ISSN 1560-7615 / ISBN 978-99950-52-06-5

គំនិត �រjើកពី�,តុ�រណ៍ និង�របm្ច,ញ"បល់Êំង/យ�ក្នងុ ទស,្ស�វដ្តអីភិវឌ,្ឍន៍កម្ព�ុ ស្ថតិ�,ម�រទទួលខុសÚ,ÛវÊំងÓ,ងុរបស់អ្នកនិពន្ធ ។�របm្ច,ញ"បល់ និង�របក<,យÊំងÜះ មិនÁ,ន�ទស,្សនៈរបស់ វបសអ G, ។

� �សយ@Ìន ៥៦ ផ្លូវ ៣១៥ ទួល�ក ភ្នំ�,ញ កម្ពុ�

� 5,អប់សំបុÚ,j,ខ ៦២២ ភ្នំ�,ញ កម្ពុ�

℡ (៨៥៥-២៣) ៨៨១-៧០១, ៨៨១-៩១៦, ៨៨៣-៦០៣ � (៨៥៥-២៣) ៨៨០-៧៣៤

e-mail: [email protected] website: http://www.cdri.org.kh

វិទ��#{នបណ្ណុះប�្ខល និង L�វM�វ�ើម�្បីអភិវឌ�្ឍន៍កម្ពុ�ឯកDរUះពុម្ពផ,Xយរបស់

វិទ,MDEនបណ្ណះុប\្ខល និង <,វ=,វ ើ̂ម,្ីបអភិវឌ,្ឍន៍កម្ព�ុទស�្ស�វដ្តីអភិវឌ�្ឍន៍កម្ពុ�

��ំទី១៦ េលខ២ !�"�#~មិថុ� ��ំ២០១២

9 789995 052065

Éល់ឯកDរUះពុម្ពផ,Xយរបស់វិទ,MDEន CDRI :នផ្តល់ជូនpយឥតគិត×្ល,>មរយៈ;,ហទំព័រៈ http://www.cdri.org.kh

��ឹត្តិ)រណ៍សំ2ន់ៗអត្ថបទសâ្ខ,បចក្ខុវិស័យ5,G,សកម្ពុ�e�ំ២០១២ ´,ល

Uះពុម្ពផ,Xយ��D�្ម,រ និងអង់;្ល,ស និង:នអធិប,¯យ ពី បÇÈសំ�ន់ៗ និង�ទិ�ព�ង�លន"#យ ´,លទទួល #នពីសន្និសីទចក្ខុវិស័យ 5,G,សកម្ពុ� e�ំ ២០១២ Üះ គឺ#ន ផ,្សព្វផ,Xយ©,ញ ដំ\លÑ�នឹងកិច្ច5,ជុំកំពូល�D �ន ´,ល:ន 5,G,ស កម្ពុ��5,9ន និង#នnៀបចំ²ើង � ទី+,ុង ភ្នំ�,ញ �លពី^ើម �, c,D ២០១២។ ឯកDរសâ្ខ,ប ចក្ខុវិស័យ 5,G,សកម្ពុ� m,ះ �ចរក#ន�ក្នុង;,ហទំព័ររបស់ CDRI www.cdri.org.kh។ �×្ង,ទី៥ c,D វិទ,MDEនយុទ្ធDÓ្ត, និង�ព�អ្នកដឹក�ំ�សុី (Asian Strategy and Leadership Institute: ASLI) របស់5,G,ស:៉²,សុី #ន÷ើកË,ទិ� 5,ជុំ �ព�អ្នកដឹក�ំ�D�នjើកទី៩ �ភ្នំ�,ញ ប��ប់ពី កិច្ច5,ជុំ កំពូល�D�ន។ ក្នុងË,ទិ�Üះ �យក 5,តិបត្តិ|,វិទ,MDEន CDRI �អ្នកសµ,បសµ,¶លវគ្គស្តីពី ទំ�ក់ទំនង5,�ជន >មរយៈ�រអប់រំ វប,្បធម៌ G,សចរណ៍ និងចល� មនុស,្ស។

��,ឧស� វិទ,MDEន CDRI និងទី��ក់åរអភិវឌ,្ឍន៍អន្តរ�តិស៊ុយw,ត (Sida) #ន÷ើកកិច្ច5,ជុំពិនិត,្យបូកសរុប 5,»ំe�ំ jើ ជំ នួយហិរញ្ញវត្ថុ e�ំ២០១១-១៦ របស់ Sida សö,ប់Êំង�្ន,ក<,វ=,វ និង�្ន,ក5,តិបត្តិ�រ។ �រ5,ជុំm,ះ #នពិនិត,្យពីសកម្ម�ពទូ³ Õៀបនឹង�,ន�រយុទ្ធDÓ,្ត e�ំ២០១១-១៥ របស់វិទ,MDEន CDRI Ù,មÊំង+,បខណ័{ Ãយតg្ល,លទ្ធផល�ក់�ក់ ´,ល#នÙ,ម�,ៀងÑ�រÃង CDRI និង Sida pយ �តjើ �រ<,វ=,វស្តីពី អភិ#លកិច្ច >មê,ប5,�ធិបß,យ,្យ និងកំÿ,ទµ,ង់វិស័យD9រណៈ កំªើនសö,ប់ Ð,ប់Ñ� �រ¤¥ស់ប្តូរ� �ស9តុ និង�រអប់រំ កµ,ិតឧត្តមសិក,X និង�របណ្ណុះប\្ខល វិ�Âជីវៈ។ �រÚ,¶តពិនិត,្យ ·ក់ក\្ខល�ណត្តិ �,ងÕ្វើ²ើង� ចុង e�ំ២០១៣។

�រ5,ជុំ ក៏#នពិ�ក,Xពីយុទ្ធDÓ,្ត !,្ស,ងៗ ^ើម,្បីជំរុញ�មួយ នឹង �,គូ អភិវឌ,្ឍន៍ ដL,Gៀត នូវគំរូ|,�ព ��,គូររយៈ�,ល�,ង រÃង CDRI និង Sida សö,ប់�រ<,វ=,វ�ង �លន"#យ �រអភិវឌ,្ឍ សមត្ថ�ព និង �រព�,ឹងDEប័ន ។

��,ឧស� m,ះ´,រ ឯកឧត្តម ហង់ ជួន \រ៉ុន អតីត 5,9ន +,ុម5,ឹក,Xភិ#លវិទ,MDEន CDRI និងបច្ចុប,្បន្ន�5,9ន គណៈក:�ធិ�រ ដឹក�ំ�រåរ |,Ë,ទិ�<,វ=,វអភិវឌ,្ឍន៍ កម្ពុ� ដ ំ\ក់�លទី២ e�ំ២០១២-១៥ #នទទួលÕ្វើ� 5,9ន សិ�� D� »ប់ដំªើរ�រដំ\ក់�លទី២ m,ះ។ DRF គឺ� កិច្ចសហ�រ��,គូរÃងវិទ,MDEន CDRI ស:គមន៍A,ដ្ឋកិច្ច កម្ពុ� វិទ,MDEនសិក,X<,វ=,វ វិទ,MDEន�តិ សុខ�ព D9រណៈ ឧត្តម+,ុម5,ឹក,XA,ដ្ឋកិច្ច�តិ Dកលវិទ,Mល័យ ភូមិន្ទ កសិកម្ម និងDកល វិទ,M ល័យភូមិន្ទភ្នំ�,ញ �,ម �រ ឧបត្ថម ្ភ Ñំ�,ពី IDRC។ ក្នុងដំ\ក់�លទី២m,ះ +,ុម »ប់ �រម្មណ៍�ង�រ<,វ=,វ នឹង �តjើកំªើនA,ដ្ឋកិច្ច និង �ពសö,ប់Ð,ប់Ñ� កម្ពុ� និងតំបន់របស់ខ្លួន អភិ#ល កិច្ច ធន9ន ធម្ម�តិ �រ អភិវឌ,្ឍកសិកម្ម និង�រអប់រំ និងសុខ�ព។

pយ:ន�រអm្ជើញពី+,មុហុ៊នDរព័ត៌:ន Asia Business Daily :នទីD�ក់�រ� +,ងុ A,អូ៊លÜះ � ើ̂ម �, មិថុ� �យក <,វ=,វ|,វិទ,MDEន CDRI #ន អm្ជើញ ចូលរួម ក្នងុË,ទិ� ហិរញ្ញវត្ថ ុ A,អូ៊ល- �D�ន និង#នÕ្វើ � Ãគ្មនិjើ5,9ន បទ �រអភិវឌ,្ឍ ហិរញ្ញវត្ថ ុ�D�ន>ម ទស,្សន វិស័យ ពិភពqក។

�×្ង,ទី២៥-២៦ �,មិថុ� qក�យក5,តិបត្ត ិ CDRI #ន ចូលរួមសិ��សិ��ទី+,ងុ÷៉,�ំង ,́លទទួលnៀបចំរួមÑ� pយ DÓ,្តា»រ,្យ Zhang Yunling 5,9ន�្ន,ក�រសិក,X អន្តរ�តិ|,បណ{តិស� វិទ,MDÓ្ត,សង្គម|,5,G,សចិន (CASS) និងវិទ,MDEន<,វ=,វA,ដ្ឋកិច្ចសö,ប់�D�ន និង�សីុ បូ·៌

Documents

អភិវឌ ្ឍន៍កម ្ពុ e ំទ ី ១៦ ,ខ ២ - CDRIe ទ ១៦ ,ខ ២ c, - ម ថ ២០១២ ត ល, ១. ៥០០៛ ISSN 1560-7615 / ISBN 978-99950-52-06-5