1

1931آبان

در کارآفرینی GEM های ارائه مدلی مفهومی از شاخص

نویسندگان:

علميعضو هيئت ،حسنعلي آقاجاني

، کارشناس ارشد مدیریت صنعتيصابر خليلي اسبوئي

Saber.Khalili.Esbuei@Gmail.com

2

1931آبان

چکیده:پژوهشي است که هدف -بان جهاني کارآفریني، یك کنسرسيوم دانشگاهي متشکل از گروههاي علمي دیده

هاي کارآفرینانه کشورهاست. المللي درخصوص فعاليت هاي پژوهشي معتبر در سطح بين اصلي آن ارزیابي و ارائه داده

داده هاي کارآفریني ارزشمند براي پژوهش در سطح اهميت این نهاد از آن جهت مي باشد که تا قبل از تاسيس آن

بان جهاني کارآفریني درصدد تعریف و تبيين شاخص هاي ارزیابي بين المللي و ملي در دسترس نبوده است. دیده

فعاليت هاي کارآفریني است و از طریق انتشار گزارشات جهاني، فعاليت هاي کارآفرینانه را در بين کشورهاي عضو

.رصد مي کند

در مقاله حاضر ضمن مرور ادبيات موضوعي مربوط، به ارائه یك مدل مفهومي از نقش کارآفریني در رشد اقتصاد

دیده بان جهاني کارآفریني وتشریح اجزاي مدل پرداخته شد. در پایان نيز پيشنهاداتي از ملي کشورها بر اساس الگوي

يز تاسيس مراکز توسعه کارآفریني جهت اجراي هر چه بهتر جمله تدوین سند راهبردي توسعه کارآفریني در کشور و ن

برنامه دیده بان جهاني کارآفریني در تمام شهرهاي کشور ارائه شد.

.GEMکارآفریني، دیده بان جهاني کارآفریني، مدل مفهومي کلید واژه:

3

1931آبان

مقدمه

شواهد محکمي مبني اقتصادي کشورها محسوب مي شود.امروزه کارآفریني به عنوان یکي از موتورهاي محرک

(.تغيير و Chowdhury, 2007)بر وجود رابطه ي علّي بين کارآفریني، رشد اقتصادي وکاهش فقروجود دارد

هاي اخير، کشورهاي جهان به خصوص کشورهاي کمتر توسعه یافته را با آوري در سالتحوالت سریع علم و فن

هاي خالقانه است. خته است که گذر از آنها نيازمند بکارگرفتن رویکردها و روشهاي جدیدي روبرو ساچالش

شود و کارآفریني به این دليل که جامعه را به سمت تغييرات تکنيکي و مبتکرانه سوق داده و باعث رشد اقتصادي مي

,Shan et alاهميت است ) حایزمي شود، دانش جدید به خدمات و محصوالت جدید منجر به تبدیلهمچنين

2003) .

پژوهشي است که -(، یك کنسرسيوم دانشگاهي متشکل از گروههاي علميGEM) بان جهاني کارآفریني دیده

هاي کارآفرینانه المللي درخصوص فعاليت هاي پژوهشي معتبر در سطح بين هدف اصلي آن ارزیابي و ارائه داده

داده هاي کارآفریني ارزشمند براي GEMکشورهاست. اهميت این نهاد از آن جهت مي باشد که تا قبل از تاسيس

پژوهش در سطح بين المللي و ملي در دسترس نبوده است.

در مقاله حاضر ضمن مرور ادبيات موضوعي مربوط، به ارائه یك مدل مفهومي از نقش کارآفریني در رشد اقتصاد

دیده بان کارآفریني جهاني وتشریح اجزاي مدل پرداخته خواهد شد. در پایان نيز جهت ملي کشورها بر اساس الگوي

ي هر چه بهتر برنامه دیده بان جهاني کارآفریني و بهره بردن بيشتر از مزیت هاي آن در کشور، پيشنهاد خواهد اجرا

گردید. براي رسيدن به این هدف، در این مقاله ابتدا به شرح مختصري از کارآفریني و دیده بان جهاني کارآفریني

پردازیم، درپایان نيز با ارائه پيشنهاداتي به جمع مي GEMخواهيم پرداخت و سپس به تشریح اجزاي مدل مفهومي

بندي مطالب ارائه شده مي پردازیم.

4

1931آبان

کارآفرینی

به معناي متعهد شدن مي باشد. بنابر تعریف واژه نامه Entreprendreواژه کارآفریني برگرفته از کلمه فرانسوي

ره هاي یك فعاليت اقتصادي را سازماندهي، اداره و دانشگاهي وبستر کارآفرین کسي است که متعهد مي شود مخاط

تقبل کند. در تعریفي دیگر کارآفرین را فرد یا افراد صاحب کسب و کار تعریف مي کنند که از طریق ایجاد یا توسعه

فعاليت هاي اقتصادي یا اجتماعي توسط شناسایي و ارزیابي و بهره برداري از محصوالت، خدمات و بازارهاي جدید،

(. Bosma et al, 2008جستجوي ایجاد ارزش هستند ) در

شواهد محکمي مبني بر وجود رابطه ي علّي بين کارآفریني، رشد اقتصادي وکاهش فقروجود

هاي اخير، کشورهاي جهان به آوري در سال(. تغيير و تحوالت سریع علم و فنChowdhury, 2007)دارد

هاي جدیدي روبرو ساخته است که گذر از آنها نيازمند بکار گرفتن خصوص کشورهاي کمتر توسعه یافته را با چالش

تواند تعيين کننده باشد هاي خالقانه است. در این ميان نقش کارآفریني و وجود افراد کارآفرین ميرویکردها و روش

ي از طریق کشف اند. کارآفرینو به همين دليل است که اقتصاددانان کارآفریني را موتور رشد اقتصادي تعبير کرده

تواند به توسعه هاي اشتغال، تغيير در محيط زندگي و... ميها و بهره برداري مناسب از آنها، ایجاد فرصتفرصت

کارآفریني به این دليل که جامعه را به سمت تغييرات تکنيکي و (.13۳۱اقتصادي جامعه کمك کند)منفردي راز،

دانش جدید به خدمات و محصوالت منجر به تبدیلشود و همچنين مبتکرانه سوق داده و باعث رشد اقتصادي مي

. (Shan et al, 2003) حایز اهميت استمي شود، جدید

رانده است. موج اول انفجار عمومي مطالعه و تحقيق در سه موج وسيع ، موضوع کارآفریني را به جلو 1۸۳۱تا دهه

قالب انتشار کتاب هایي در خصوص زندگي کارآفرینان و تاریخ شرکت هاي آنان و چگونگي کسب و کار شخصي

و شيوه هاي سریع پولدار شدن مي باشد. موج دوم که به تدریج ایجاد گردید، ارائه رشته هاي آموزشي کارآفریني در

ميالدي در چند دانشکده ۰۱يلي در حوزه هاي مهندسي و بازرگاني است. این دوره ها از اواخر دهه ي مقاطع تحص

دانشکده در ایاالت متحده و کانادا تدریس گردیده است. موج سوم افزایش ۱۱۱آغاز شده و تاکنون در بيش از

رکت هاي کوچك و همچنين عالقمندي دولت به تحقيقات در زمينه بنگاه هاي کوچك با هدف تشویق رشد ش

تحقيق در خصوص نوآوري هاي صنعتي مي باشد. مفهوم کارآفرین و کارآفریني اولين بار مورد توجه اقتصاددانان

ميالدي تاکنون به نحوي کارآفریني را در نظریه هاي اقتصادي خود 1۰قرار گرفت و تمامي مکاتب اقتصادي از قرن

۱

1931آبان

(. امروزه کارآفریني به عنوان یکي از موتورهاي محرک اقتصادي کشورها 13۳۰تشریح نموده اند )سيد جوادین،

محسوب مي شود به طوري که بسياري از کشورها جهت رشد اقتصادي حساب ویژه اي روي فعاليت هاي کارآفرینانه

ریني نيز و ایجادکسب و کارهاي جدید توسط کارآفرینان باز کرده اند. ایده ي شکل گيري دیده بان جهاني کارآف

برپایه ي نقش موثر کارآفریني در رشد اقتصاد ملي کشورها بوده است.

بان جهانی کارآفرینیدیده

با مشارکت کشورهاي انگليس، آمریکا، فنالند، ایرلند، و دانشگاه بابسون 1۸۸۱دیده بان جهاني کارآفریني در سال

، دانشگاه بابسون 2۱۱۱کارآفریني کافمن ایجاد شد.در سال و با حمایت دانشکده کسب و کار لندن با حمایت بنياد

( براي GERAودانشکده کسب و کارلندن، انجمني مستقلي نيز تحت عنوان پژوهش هاي کارآفریني جهاني )

سرپرستي فعاليت هاي این نهاد بين المللي تاسيس نمودند.

هاي علمي پژوهشي است که ماموریت اصلي دیده بان جهاني کارآفریني یك کنسرسيوم دانشگاهي متشکل از تيم

آن ارزیابي و ارائه ي داده هاي پژوهشي معتبر در سطح بين المللي در خصوص فعاليت هاي کارآفرینانه است، زیرا در

دنيا تا قبل از تاسيس این دیده بان جهاني داده هاي ارزشمند براي پژوهش در زمينه کارآفریني در سطح ملي و بين

نداشته است. المللي وجود

دیده بان جهاني کارآفریني رویکردي جامعه شناختي را با در نظر گرفتن ميزان درگيري کشورها در فعاليت هاي

بر این اساس که چگونه کارآفریني از شرایط GEMکارآفرینانه و نوع این فعاليت ها دنبال مي کند. مدل مفهومي

به سه مولفه اصلي GEMيز نشان مي دهد که چگونه در برنامه ملي کشورها تاثير پذیرفته، ایجاد شده است و ن

( توجه مي شود. از آغاز، Bosma et al, 2012کارآفرینانه مي شود ) و اشتياق کارآفریني یعني: گرایش، فعاليت

دیده بان جهاني کارآفریني یك ارتباط دو طرفه را بين کارآفریني و توسعه اقتصادي جستجو مي کرد

(Wennekers & Thurick, 1999; Carree & Turick, 2003; Acs, 2006; Audretsch, 2007 .)

هدف اصلي بر گرد هم آوردن بهترین »هدف از اولين گزارش دیده بان جهاني کارآفریني این گونه بيان شد:

Reynolds« )دانشمندان حوزه کارآفریني، مطالعه ي پيچيدگي رابطه ي بين کارآفریني و رشد اقتصادي بوده است.

et al, 1993 براي دستيابي به این هدف، دیده بان جهاني کارآفریني مدلي مفهومي از عناصرکليدي رابطه بين .)

کارآفریني و رشد اقتصادي و نيز تعامل بين این عناصر ارائه نمود. این مدل نقطه آغازي براي به رسميت شناختن

۰

1931آبان

( و نيز قابليت ها و فرصت هاي کارآفرینانه ضروري براي EFCs) مجموعه دیگري از شرایط و چارچوب کارآفرینانه

راه اندازي فعاليت هاي کسب و کار جدید بود در حاليکه تا قبل از آن دانشمندان دیگر تنها شرایط و چارچوب ملي

,Schwab & Sachs, 1997( را براي رشد شرکت هاي تثبيت شده معرفي مي کردند )GNFC) عمومي

1998.)

سال از ارائه مدل اوليه، جمع آوري شواهد تجربي و بهبود مستمر در سنجه هاي اتخاذ شده، محققان دیده پس از ده

این مدل را براي منعکس کردن پيچيدگي روابط علي بين کارآفریني و توسعه 2۱۱۳بان جهاني کارآفریني در سال

(. مدل اصالح شده بر این Bosma et al, 2009; Bosma & Levie, 2010اقتصاد جهاني اصالح نمودند )

در افتصاد ملي بسته به نوع اقتصاد کشور ها متفاوت مي باشد مفهوم پایه ریزي شده است که سهم کارآفرینان

(Wennekers et al, 2005; Gries & Naude, 2009 مدل اصالح شده تمایز ظریفي را بين گونه هاي .)

ان جهاني کارآفریني را مطابق با نوع شناسي مراحل توسعه مختلف اقتصادهاي حاکم بر کشورهاي عضو دیده ب

در بخش بعد، دسته بندي کشورها را در دیده بان 1(. جدول Porter et al, 2002اقتصادي پورتر بيان مي کند )

جهاني کارآفریني بر اساس نوع شناسي پورتر نشان مي دهد.

ا و ارزیابي ميداني فعاليت هاي کارآفریني است و از دیده بان جهاني کارآفریني درصدد تعریف و تبيين شاخص ه

42، 2۱۱۱طریق انتشار گزارش هاي جهاني، فعاليت هاي کارآفرینانه را در بين کشورهاي عضو رصد مي کند. در سال

کل و سه درصد از توليد ناخالص ملي شرکت کرده بودند که اقتصاد این کشورها نود GEMکشور در برنامه ي

به نيز اسالمي (، کشور عزیزمان ایران13۳۰مهرماه 1۱ميالدي ) 2۱۱۱اکتبر سال 1۱در ر بر مي گرفت. جهان را د

در حال حاضر بيش از هشتاد و پنج .رسيد 43و تعداد کشورهاي عضو به درآمد دیده بان جهاني کارآفریني عضویت

کشور عضو این کنسرسيوم جهاني هستند.

( عبارتند از:Bosma et al, 2012دیده بان جهاني کارآفریني )اهداف اصلي برنامه پژوهشي

سنجش و ارزیابي تفاوت ها در گرایشات، فعاليت ها و اشتياقات کارآفرینانه در ميان کشورهاي عضو

شناسایي عوامل تعيين کننده ي ماهيت و سطح فعاليت هاي کارآفرینانه ملي

ت هاي کارآفرینانه را ارتقا بخشد.پيشنهاد خط مشي هایي که مي تواند سطح فعالي

دیده بان جهاني کارآفریني با ارزیابي شاخص هاي استاندارد کارآفریني و تحليل فضاي کسب و کار در کشورهاي

عضو، به نظام مندي رابطه ي بين کارآفریني و رشد اقتصادي در کشورهاي عضو مي پردازد. جمع آوري داده هاي

۱

1931آبان

رهاي عضو، توسط تيم هاي ملي که نمایندگي دیده بان جهاني کارآفریني را در این کارآفرینانه در هریك از کشو

کشورها برعهده دارند، انجام مي پذیرد. در واقع دیده بان جهاني کارآفریني سازماني مجازي متشکل از تيم هاي ملي

ایران نيزتحت GEMمستقر در مراکز دانشگاهي یا موسسات آکادميك در کشورهاي مختلف دنياست. تيم ملي

در دانشکده کارآفریني دانشگاه تهران و موسسه کار و تامين اجتماعي و رفاه اجتماعي کار تعاون، وزارتحمایت

و به سرپرستي دکتر عباس بازرگان در حال فعاليت مي باشد.

GEMمدل مفهومی

1۸۸۱در سال پل رینولدز مدل مفهومي دیده بان جهاني کارآفریني بر اساس ایده اي از مایکل هي و توسط

ميالدي به عنوان مدلي کارآمد جهت تعيين شاخص هاي استاندارد جهاني کارآفریني ارائه شد تا به عنوان مکملي

اجالس اقتصاد جهاني که در آن زمان بيشترین گزارش هاي جامع جهاني ارائه شده براي مدل رقابت پذیري جهاني

کند، البته در ان زمان این تفکر وجود داشت تنها شرکت هاي بزرگ و توسط این اجالس را شامل مي شد، عمل

(. اما مزیت این مدل در آن Reynolds & Curtin, 2008تثبيت شده نقش مهم در اقتصاد جهاني ایفا مي کنند )

بود که از بدو ایجاد، به نقش کسب و کارهاي جدید و نوظهور در کنار شرکت هاي تثبيت شده در رشد اقتصادي

توجه دارد.

پس از ده سال بهبود مستمرو پژوهش GEM مدل 2۱۱۳همان طور که پيش از این نيز بدان اشاره شد در سال

( Porter et al, 2002بر اساس نظریه مراحل توسعه اقتصادي مایکل پورتر )( Bosma et al, 2012هاي مداوم )

ني جهاني کارآفریني به سه دسته اقتصادهاي مبتني بر مورد بازنگري قرار گرفت به طوري که کشورهاي عضو دیده با

عوامل توليد یا اقتصاد هاي سنتي، اقتصاد هاي کارآیي محور و اقتصاد هاي نوآوري محور تقسيم شده اند و ایران نيز

ندي نيز بر اساس همين دسته ب هم اکنون جز دسته اول قرار داردگزارشات ارائه شده توسط دیده بان جهاني کارآفریني

دسته بندي انواع اقتصاد کشورهاي عضو دیده بان جهاني کارآفریني را بر اساس نظریه مراحل 1جدول ارائه مي شود.

توسعه اقتصادي پورتر، نشان مي دهد.

۳

1931آبان

کشورهاي عضو توضيح نوع اقتصاد

GEM

اقتصاد مبتني

بر عوامل توليد

)اقتصاد سنتي(

درگير رقابت در این نوع اقتصاد ها شرکت ها

بر سر قيمتند و از نيروي کار غيرماهر و منابع

طبيعي استفاده مي کنند.

ایران، پاکستان،

ونزوئال،

بنگالدش،

جامایکا و... .

اقتصاد

کارآیي محور

در این نوع اقتصادها روش هاي کارآي توليد

به عملکرد بهتر کمك مي کند. سطح آموزش

تکنولوژي باالتر و توانایي بهره برداري از

موجود، منجر به رقابت پذیري مي شود.

آرژانتين، برزیل،

چين، مالزي،

مکزیك، روسيه،

تایلند، ترکيه و... .

اقتصاد

نوآوري محور

در این نوع اقتصادها، شرکت ها به کمك

(، محصوالت ICTتکنولوژي هاي پبچيده )

نوآورانه توليد مي کنند و نوآوري تنها راه

بقاي شرکت هاست.

استراليا، فرانسه،

آلمان، یونان،

ژاپن، سنگاپور،

اسپانيا، سوئد،

امارات، ایاالت

متحده و ... .

(.GEM. انواع اقتصادها در برنامه دیده بان جهانی کارآفرینی) منبع: گزارشات جهانی ۱جدول

از ویژگي هاي پژوهش هاي علمي خوب برخورداري از یك چارچوب یا مدل علمي بر مبناي زمينه هاي تئوریکي

قوي مي باشد، از این رو بررسي هاي ساليانه دیده بان جهاني کارآفریني بر اساس یك مدل مفهومي با خصوصيات

ریني و رشد اقتصاد ملي با توجه به زمينه هاي فوق انجام مي گيرد. این مدل مبتني بر درک وشناخت رابطه ميان کارآف

را بر اساس آخرین تغييرات GEMمدل مفهومي 1اجتماعي، فرهنگي و سياسي موجود در کشورها مي باشد.شکل

نشان مي دهد. با توجه به این مدل عوامل پنجگانه در ارتباط با کارآفریني بررسي مي شود، این عوامل عبارتند از:

اعي، فرهنگي وسياسي حاکم بر جامعهزمينه هاي اجتم

۸

1931آبان

شرایط و چارچوب عمومي در کنار شرایط و چارچوب کارآفرینانه

فعاليت کارآفرینانه

ایجاد شرکت هاي کوچك و کسب و کار جدید

رشد اقتصاد ملي

همچنين این مدل داراي سه فرض اصلي است:

دیگران ریشه در فعاليت هاي کارآفرینانه دارد.رشد سریع و موثر اقتصاد ملي برخي کشورها نسبت یه

تمام فعاليت هاي اقتصادي در یك فضاي اجتماعي، فرهنگي وسياسي نسبتا پایدار شکل مي گيرد.

دو ساز و کار مشخص اما مکمل به عنوان عوامل اصلي رشد اقتصاد ملي عمل مي کنند: شرکت ها با کسب و کار هاي

(. 13۳۸و رشد شرکت ها وکسب و کارهاي جدید ) زالي و همکاران، تثبيت شده ) اقتصاد اصلي(

وکار بيندار کسبباشد که عهدههاي بزرگ ميبا توجه به فرض سوم اولين سازوکار اصلي مربوط به نقش شرکت

شرکتالمللي اي متناسب، توسعه یابد، توان رقابت بينالمللي هستند. فرض بر این است که اگر شرایط کلي به گونه

ها، براي کاالها و خدمات در اقتصاد ملي، تقاضاي قابل ي این شرکتکند، با بلوغ و توسعههاي بزرگ افزایش پيدا مي

وکارهاي خرد، کوچك و متوسط فرصتي خود براي کسب آید. این افزایش تقاضا به نوبهاي به وجود ميمالحظه

شود، کانون توجه و دومين ساز مشاهده مي 1که در شکلمان طورسازد. از سوي دیگر، ههایي را در بازار فراهم مي

باشد.وکارهاي جدید ميوکار اصلي به عنوان محرکي براي رشد اقتصادي، نقش کارآفریني در ایجاد و رشد کسب

(3( الزامات اساسي 2( زمينه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي 1مدل از هشت جزء تشکيل شده است که عبارتند از:

( ۱( شرکت هاي کوچك وجدید ۰( شرکت هاي تثبيت شده ۱( نوآوري و کارآفریني 4ارتقا دهنده هاي کارآیي

( رشد اقتصاد ملي، نوآوري شغلي و فني .۳کارآفریني

1۱

1931آبان

ی ا تجا یاه هنیمزی ای ی نهرف

ینیرفآراک

یارگ

یلا ف

ایتشا

دیدج یاه هب ش اه کرش دشر)ی رف داصتقا(

یلم داصتقا دشرینف و یل ش یروآون

یب یاه کرش)یل ا داصتقا( هدش

ینیرفآراک و یروآون

یاه هدنهد اق راییآراک

ی ا ا تامازلا

(.GEM) منبع: گزارشات جهانی ا الح شده GEM. مدل مفهومی ۱شکل

فرهن ی و یا یزمینه های اجت ا ی

فرض بر این است که فعاليت هاي کارآفرینانه یك کشور یا جامعه در بستري از ویژگي ها GEMبا توجه به مدل

آن را محدودیت هاي فرهنگي، و زمينه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي حاکم بر آن صورت مي گيردکه لينشتاین

نقشه راه کارآفریني، در سطح ملي و یا صنعت به عنوان زیر بناي اجتماعي وسياسي نام نهاده است. این زمينه ها، در

(. اما بر خالف نظر روچا و Rocha & Birkinshow, 2007ایجاد و ارائه فرصت هاي کارآفرینانه تلقي مي شود )

چوب بيرکينشو این زمينه ها ابتدا دو نوع شرایط و چارچوب محيطي را شکل مي دهند که عبارتند از: شرایط و چار

بر اساس 2۱۱۳اصالح شده در سال GEM(. در مدل EFC( و شرایط و چارچوب کارآفرینانه )GNFCملي )

( شرایط و چارچوب ملي به صورت دو بخش Porter et al, 2002مراحل توسعه اقتصادي مایکل پورتر )نظریه

رینانه به صورت نوآوري و کارآفریني الزامات اساسي و عوامل موثر بر ارتقاي کارآیي و نيز شرایط و چارچوب کارآف

نشان داده شد. GEMدر مدل مفهومي

11

1931آبان

الزامات ا ا ی

یکي از اجزاي مربوط به شرایط و چارچوب هاي GEMهمان طورکه پيشتر نيز بيان شده بود در مدل اصالح شده

ملي، الزامات اساسي مي باشد که متاثر از زمينه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي بوده و مجموعه اي است از مهمترین

عناصر موثر بر کارآفریني در کشورهاي با اقتصاد مبتني بر عوامل توليد که کشور ما نيز در این دسته طبقه بندي شده

الزامات اساسي شامل چهار مولفه ي موسسات، زیرساخت ها، ثبات در اقتصاد کالن و GEMت. طبق مدل اس

آموزش ابتدایي و بهداشت مي گردد.

ار قا دهنده های کارآیی

یکي دیگر از اجزاي مربوط به شرایط و چارچوب هاي ملي، عوامل ارتقا دهنده ي GEMدر مدل اصالح شده

اثير زمينه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي، قرار دارد و بيانگر مهمترین عناصر موثر بر کارآیي است که تحت ت

از شش مولفه شامل مي شود که GEMکارآفریني در کشورهاي با اقتصاد کارآیي محور است. این بخش مدل

ي، آمادگي فناوري و عبارتند از: آموزش عالي، کارآیي بازارکاالها،کارآیي بازار نيروي کار، پيچيدگي بازار مال

اندازه ي بازار.

نوآوری وکارآفرینی

بيانگر شرایط و چارچوب هاي کارآفرینانه مي باشد GEMبخش نوآوري و کارآفریني با توجه به مدل اصالح شده

که در اقتصاد هاي نوآوري محور از مهمترین عوامل دخيل در توسعه ي کارآفریني شناخته مي شود که تحت تاثير

با نه مولفه تبيين مي گردد که شامل: تامين GEMهاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي قرار دارد. این بخش از مدل زمينه

مالي کارآفرینانه، خط مشي هاي دولتي، برنامه هاي کارآفریني دولت، آموزش کارآفریني، انتقال تحقيق و توسعه،

ي داخلي، زیر ساخت هاي فيزیکي براي کارآفریني و زیرساخت تجاري و قانوني براي کارآفریني، ورود به بازارها

هنجارهاي فرهنگي و اجتماعي مي شود.

12

1931آبان

شرک های بی شده

شرکت هاي تثبيت شده یا اقتصاد اصلي، اولين ساز وکار اصلي موثر در کارآفریني را شکل مي دهند و با توجه به

مدل از الزامات اساسي و نيز عوامل ارتقا دهنده ي کارآیي تاثير مي پذیرند. شرکت هاي بزرگ و تثبيت شده عهده

این است که اگر شرایط عمومي مانند زیرساخت ها و دار کسب و کار بين المللي در کشورها مي باشند و فرض بر

ثبات در اقتصاد کالن کشور به گونه اي متناسب توسعه یابد، توان رقابت بين المللي شرکت هاي بزرگ که اقتصاد

(. با توجه به مدل، رابطه اي متقابل نيز بين 13۳۸اصلي را شکل مي دهند، افزایش پيدا مي کند )زالي و همکاران،

و کارهاي تثبيت شده و بخش کارآفریني مدل وجود دارد. کسب

شرک های کوچک و جدید ) ش به های جدید یا رشد شرک ها(

شر کت هاي کوچك و جدید یا رشد شرکت ها نتيجه تعامل بين کارآفریني و اقتصاد اصلي یا همان شرکت هاي

فرض بر این است که اگر شرایط عمومي مانند بزرگ تثبيت شده است. همان طور که پيشتر نيز بدان اشاره شد

زیرساخت ها و ثبات در اقتصاد کالن کشور به گونه اي متناسب توسعه یابد، توان رقابت بين المللي شرکت هاي

بزرگ که اقتصاد اصلي را شکل مي دهند، افزایش پيدا مي کند و در نتيجه تقاضاي قابل مالحظه اي براي محصوالت

رشد و توسعه این شرکت ها، شرایط را براي رشد اقتصاد ملي فراهم مي آورد. به وجود مي آید،

کارآفرینی

نقش کارآفریني GEM کانو ن تمرکز و دومين ساز و کار اصلي و محرک در رشد اقتصاد ملي با توجه به مدل

(. رابطه متقابلي بين کارآفریني و شرکت Bosma et al ,2008در ایجاد و رشد کسب و کار هاي جدید است )

تاکيد آن بر ماهيت تکميلي هر دو ساز و کار اشاره شده مي GEMهاي تثبيت شده وجود دارد. بيشتر ارزش مدل

باشد که با رشد اقتصاد ملي ارتباط دارد. در واقع شرکت هاي بزرگ تثبيت شده از طریق انتقال فناوري، اثرات جانبي

براي کاالها و خدمات، اغلب فرصت هایي را براي فعاليت هاي کسب و کار جدید فراهم مي کنند و و افزایش تقاضا

از سوي دیگر شرکت هاي کارآفرین مي توانند از طریق کاهش هزینه ها و تشدید توسعه ي فناوري، به ایجاد مزیت

بت جهاني کمك کنند )زالي و هاي رقابتي در شرکت هاي بزرگ به عنوان مشتریان اصلي خود در عرصه هاي رقا

(.13۳۸همکاران

13

1931آبان

شامل سه عنصر اصلي مي باشد که عبارتند از: گرایش ها، فعاليت ها و اشتياق GEMبخش کارآفریني طبق مدل

کارآفرینانه که در ادامه به آنها خواهيم پرداخت.

گرای کارآفرینانه

ست که مي تواند شامل قصد کارآفرینانه و عدم ترس از گرایش کارآفرینانه تمایل دروني فرد به کارآفریني ا

شکست باشد. درک کارآفرینانه شامل درک قابليت هاي کارآفرینانه و در ک فرصت هاي کارآفرینانه مي باشد.

درک قابليت هاي کارآفرینانه همان تصور افراد از برخورداري دانش و تجربه الزم براي راه اندازي یك کسب و کار

منظور از درک فرصت هاي کارآفرینانه نيز تصور افراد جامعه از وجود فرصت هاي خوب در جامعه براي مي باشد.

(.Bosma et al, 2008راه اندازي کسب و کارهاي جدید مي باشد. )

ف الی کارآفرینانه

ت کسب و کارها فعاليت کارآفرینانه شامل انواع فعاليت هایي مي شود که مي تواند در جهت راه اندازي و مدیری

، فعاليت هاي کارآفرینانه عبارتند از: GEMتوسط یك فرد یا افراد صورت گيرد. قابل ذکر است که در برنامه هاي

انواع کارآفریني نوپا که شامل کارآفریني نوظهور به همراه کارآفریني جدید مي شود، نرخ کارآفریني تثبيت شده که

م از نوپا و تثبيت شده مي باشد و در نهایت نرخ خروج از کسب و شامل کليه فعاليت هاي کارآفرینانه اه

(.Bosma et al, 2008کار)

اشتیا کارآفرینانه

اشتياق کارآفرینانه مربوط به فعاليت هاي پس از راه اندازي کسب و کار جدید توسط کارآفرینان است و شامل

د بيانگر تمایل دروني فرد کارآفرین به رشد کسب و رشد، نوآوري و ایجاد ارزش هاي اجتماعي مي باشدکه مي توان

محصول جدید و کارآفریني در بخش تکنولوژي باال یا متوسط باشد -کار یا انتظار رشد باال کارآفریني بازار

(Bosma et al, 2008.)

رشد اقتصاد ملی نوآوری ش لی و فنی

ز فعاليت هاي کارآفرینانه و رشد کارآفریني کشورها رشد اقتصاد ملي، نوآوري شغلي و فني، به عنوان نتایج حاصل ا

این هدف در کشورها با دو ساز در این مدل در نظر گرفته شده است که هدف غایي و نهایي از کارآفریني است.

14

1931آبان

بر این نکته داللت دارد GEMوکار اصلي یعني کارآفریني و رشد شرکت هاي تثبيت شده محقق مي گردد. مدل

(، شرایط و چارچوب کارآفرینانه GNFCsکه دولت هایي که همزمان با نظارت بر شرایط و چارچوب ملي عمومي )

(EFCs مناسب تري را تضمين کنند باید در انتظار نرخ باالتري از فعاليت هاي کارآفرینانه و در نتيجه نرخ باالتري از )

مجموعه اي است از GEMاین بخش از مدل .(& Levie, 2008 Autioند )رشد اقتصادي در سطح ملي باش

معيارهاي به کارگرفته شده براي محاسبه روند مثبت کل خروجي هاي اقتصادي کشورها در طول دوره هاي زماني که

(. Reynolds et al, 2000(، ميزان اشتغال و یا بيکاري باشد )GDPتوليد ناخالص داخلي ) مي تواند شامل

یافته ها

در قالب یك جدول تشریح مي گردد: GEMدر این قسمت از مقاله اجزاي مدل

شرح اجزا

زمينه هاي

اجتماعي، فرهنگي

و سياسي

با توجه به مدل فرض بر این است که فعاليت هاي کارآفرینانه در یك کشور یا جامعه در بستري

سياسي حاکم بر آن جامعه صورت مي گيردکه از ویژگي ها و زمينه هاي اجتماعي، فرهنگي و

لينشتاین آن را محدودیت هاي فرهنگي، اجتماعي وسياسي نام نهاده است.

یکي از دو بخش مربوط به شرایط و چارچوب هاي ملي است و مجموعه اي از مهمترین عناصر الزامات اساسي

مل توليد و متاثر از زمينه هاي موثر بر کارآفریني در کشورهاي با اقتصاد سنتي یا مبتني بر عوا

اجتماعي، فرهنگي و سياسي مي باشد. الزامات اساسي شامل چهار بخش موسسات، زیرساخت

ها، ثبات در اقتصاد کالن و آموزش ابتدایي و بهداشت مي گردد.

ارتقادهنده هاي

کارآیي

ي کارآیي یکي دیگر از اجزاي مربوط به شرایط و چارچوب هاي ملي، عوامل ارتقا دهنده

است که تحت تاثير زمينه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي، قرار دارد و بيانگر مهمترین عناصر

موثر بر کارآفریني در کشورهاي با اقتصاد کارآیي محور است. این بخش از مدل شش مولفه را

ار، شامل مي شود که عبارتند از: آموزش عالي، کارآیي بازارکاالها،کارآیي بازار نيروي ک

پيچيدگي بازار مالي، آمادگي فناوري و اندازه ي بازار.

نوآوري

وکارآفریني

بيانگر شرایط و چارچوب هاي کارآفرینانه مي باشد و در اقتصاد هاي نوآوري محور از مهمترین

عوامل دخيل در توسعه کارآفریني در کشورها شناخته مي شود که تحت تاثير زمينه هاي

1۱

1931آبان

سياسي قرار دارد. این بخش از مدل شامل نه مولفه است: تامين مالي اجتماعي، فرهنگي و

کارآفرینانه، خط مشي هاي دولتي، برنامه هاي کارآفریني دولت، آموزش کارآفریني، انتقال

تحقيق و توسعه، زیرساخت تجاري و قانوني براي کارآفریني، ورود به بازارهاي داخلي، زیر

و هنجارهاي فرهنگي و اجتماعي. ساخت هاي فيزیکي براي کارآفریني

شرکت هاي تثبيت

شده

شرکت هاي تثبيت شده اولين ساز وکار اصلي موثر در کارآفریني را شکل مي دهند و با توجه

به مدل، بيشتر از الزامات اساسي و نيز عوامل ارتقا دهنده ي کارآیي تاثير مي پذیرند. عهده دار

باشند و فرض بر این است که اگر شرایط عمومي مانند کسب و کار بين المللي در کشورها مي

زیرساخت ها و ثبات در اقتصاد کالن کشور به گونه اي متناسب توسعه یابد، توان رقابت بين

.المللي شرکت هاي بزرگ که اقتصاد اصلي را شکل مي دهند، افزایش پيدا مي کند

شرکت هاي

کوچك و جدید

شرکت هاي تثبيت شده یکي از دو عامل موثر در رشد شر کت هاي کوچك و جدید یا رشد

با رشد و توسعه این شرکت هاي تثبيت شده، براي اقتصاد ملي و نوآوري شغلي و فني مي باشد.

کاالها و خدمات در سطح اقتصاد ملي، تقاضاي قابل مالحظه اي به وجود مي آید و شرایط را

براي رشد اقتصاد ملي فراهم مي آورد.

کانو ن تمرکز و دومين ساز و کار اصلي و محرک در رشد اقتصاد ملي، نقش کارآفریني در نيکارآفری

بخش کارآفریني طبق مدل شامل سه عنصر اصلي . ایجاد و رشد کسب و کار هاي جدید است

.مي باشد که عبارتند از: گرایش ها، فعاليت ها و اشتياق کارآفرینانه

نوآوري شغلي و فني به عنوان نتایج حاصل از فعاليت هاي کارآفرینانه و به رشد اقتصاد ملي، رشد اقتصاد ملي

عنوان هدف غایي و نهایي از کارآفریني در این مدل مطرح است. این بخش از مدل مجموعه اي

است از معيارهاي به کارگرفته شده براي محاسبه روند مثبت کل خروجي هاي اقتصادي

توليد ناخالص داخلي، ميزان اشتغال و یا ه مي تواند شاملکشورها در طول دوره هاي زماني ک

بيکاري باشد

بحث نتیجه گیری و پیشنهادات

در مقاله حاضر به تبيين مدلي مفهومي از نقش کارآفریني در رشد اقتصاد ملي کشور ها بر اساس الگوي دیده بان

( 2( زمينه هاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي 1جهاني کارآفریني پرداخته و اجزاي این مدل شامل هشت قسمت:

( شرکت هاي ۰( شرکت هاي تثبيت شده ۱( نوآوري و کارآفریني 4( ارتقا دهنده هاي کارآیي 3الزامات اساسي

به GEMمدل مفهومي تشریح گردید. ( رشد اقتصاد ملي، نوآوري شغلي و فني، ۳( کارآفریني ۱کوچك وجدید

1۰

1931آبان

ين شاخص هاي استاندارد جهاني کارآفریني ارائه شد تا به عنوان مکملي براي مدل عنوان مدلي کارآمد جهت تعي

رقابت پذیري جهاني اجالس اقتصاد جهاني که زماني بيشترین گزارش هاي جامع جهاني ارائه شده توسط این اجالس

م در اقتصاد جهاني را شامل مي شد، عمل کند ولي تا قبل از این مدل تنها شرکت هاي بزرگ و تثبيت شده نقش مه

در این است که به نقش کسب و کارهاي جدید و GEM(. مزیت مدل Reynolds, 2008ایفا مي کردند )

نوظهور در کنار شرکت هاي تثبيت شده در رشد اقتصادي توجه دارد.

مناسب، همان طور که مي دانيم از ویژگي هاي یك تحقيق علمي معتبر دارا بودن یك چارچوب یا زمينه تئوریکي

نيز در سایه ي مدلي مفهومي با مزیت هاي فوق صورت مي گيرد. این GEMعلمي و قوي است که اجراي پروژه

مدل مبتني بر درک وشناخت رابطه ميان کارآفریني در کشورها و رشد اقتصاد ملي با توجه به زمينه هاي اجتماعي،

ساز وکار مشخص اما مکمل به عنوان منابع اصلي رشد دوفرهنگي و سياسي موجود در کشورها مي باشد. در این مدل

هاي بزرگ تثبيت شده )اقتصاد اصلي( و کارآفریني که نتيجه ي آن ظهور شرکت کنند: شرکت اقتصاد ملي عمل مي

به GEMبيشترین ارزش مدل وکارهاي خرد، کوچك و متوسط )اقتصاد فرعي( مي باشد. هاي کوچك یا کسب

هاي . در واقع شرکتباشد که با رشد اقتصاد ملي ارتباط داردتکميلي هر دو ساز وکار مزبور مي تأکيد آن بر ماهيت

هایي را بزرگ تثبيت شده از طریق انتقال فناوري، اثرات جانبي و افزایش تقاضا براي کاالها و خدمات، اغلب فرصت

توانند از طریق کاهش هاي کارآفرین ميکنند. از سوي دیگر، شرکتوکار جدید فراهم ميهاي کسب براي فعاليت

هاي بزرگ، به عنوان مشتریان اصلي خود در هاي رقابتي در شرکتي فناوري، به ایجاد مزیتها و تشدید توسعههزینه

، 2۱۱۳مفهومي خود در سال با تعدیل مدل GEMهاي رقابت جهاني کمك کنند. الزم به یادآوري است که عرصه

اندازهاي آتي حاصل از پژوهش و شناخت تأثير این ساز وکارها را بر رشد اقتصاد ملي کشورها چشمقصد داشت

.منعکس نماید

در راه توسعه کارآفریني و در نتيجه رشد اقتصاد ملي، نوآوري GEMبه منظور بهره گيري بيشتر و بهتر از پروژه

ات زیر ارائه مي گردد:شغلي و فني در کشور با دستيابي به داده هاي جامع تر پيشنهاد

به منظور ارزیابي، پيگيري و نظارت بر توسعه کارآفریني در تدوین سند راهبردي توسعه کارآفریني در کشور.

اندازه گيري و گزارش هاي استاندارد و جهاني کارآفریني را در کشور ایران همه ساله شاخص GEMکشور تيم ملي

فگذاري ها و چشم اندازهایي هاي کارآفرینانه در کشور، باید هد الي انواع فعاليتنماید. به منظور دستيابي به سطوح با

در پایان برنامه هاي GEMهاي استاندارد کارآفریني کشور با توجه به برنامه و قابل دسترس در رتبه شاخص مطلوب

1۱

1931آبان

به اهداف، مورد بحث قرار پنج ساله در قياس با دیگر کشورها ترسيم شود و در پایان هر برنامه ميزان دسترسي

گرفته و دالیل دست یابي و احيانا عدم دست یابي به چشم انداز مورد نظر شناسایي گشته و ریشه یابي شود.

در تمام شهرهاي کشور به طور کامل. این مساله قابل توجه است که به دليل محدودیت GEMاجراي پروژه

در تمام شهرهاي کشور اجرا نشده است ومعموال از هر استان، شهرهایي به عنوان نمونه آماري در GEMهایي، پروژه

نظر گرفته مي شود و نتایج حاصل به کل استان تعميم مي گردد، مثال این بررسي در مازندران فقط تنها در دو شهر

بکاهد.صورت گرفت، این مساله ممکن است از جامعيت و قابل اتکا بودن داده ها

به سرپرستي مدیراني آموزش دیده، با مهارت و ،تاسيس واحدهایي به عنوان مراکز توسعه کارآفریني در هر شهر

در هر شهر این برنامه را به بهترین نحو به مرحله ي اجرا GEMتا با ایجاد تيم هاي GEMآگاه نسبت به برنامه

موسسه کار و تامين اجتماعي از حاميان و و رفاه اجتماعي کار تعاون، وزارتبا توجه به اینکه دولت به واسطه گذارند.

در کشور محسوب مي شود، تاسيس مراکز توسعه کارآفریني در استانداري ها، فرمانداري ها و یا GEMرنامه باصلي

ورد.شهرداري هاي هر شهر با همکاري مراکز دانشگاهي و پژوهشي شدني بوده و مي تواند نتایج مطلوبي به بار آ

برای حقیقات آینده

پيشنهاد مي گردد:جهت انجام مطالعات و پژوهش هاي مرتبط با موضوع بررسي شده ، موضوعات زیر

درکارآفریني GEMارائه مدلي مفهومي همراه با شاخص هایي غير از مدل و شاخص هاي

در تمام شهرهاي کشور GEMبررسي الزامات و مشکالت پياده سازي برنامه ي

پا زاری

ایران به سرپرستي دکتر عباس بازرگان در GEM تيم مليدر پایان این مقاله بر خود واجب مي دانيم که از

دانشکده کارآفریني دانشگاه تهران، به دليل تالش براي گردآوري داده هاي ارزشمند و کمك به توسعه و رونق

کارآفریني در کشور، سپاسگزاري کنيم.

1۳

1931آبان

مأخذمنابع و

ارزیابي وضعيت کارآفریني در "(، 13۳۸زالي، محمد رضا، رضوي، سيد مصطفي، یدالهي فارسي، جهانگير، کرد نایيج، اسداهلل، )

تهران: موسسه کار و تامين اجتماعي. ،"(GEMدیده بان جهاني کارآفریني ) 2۱۱۳ایران براساس نتایج سال

، جلد دوم، تهران: انتشارات نگاه "مفاهيم اساسي نظریه هاي مدیریت و سازمان مروري جامع بر"(،13۳۰سيد جوادین، سيد رضا، )

دانش.

های توسعه کارآفرینی در بخش تعاون و عوامل موثر بر آن در خراسان بررسی راه"(، 5831منفردی راز، برات علی، )

، طرح پژوهشی اداره کل تعاون خراسان شمالی."شمالی

Acs, Z., (2006), “ How is Entrepreneurship Good for Economic Growth?” Innovations

Technology Governance Globalization, 1(1), pp 97-107.

Audretsch, D.B., (2007), “The Entrepreneurial Society”, Oxford: Oxford University Press.

Bosma, N.S., Acs, Z., Autio, E., Coduras, A., Levie, J., (2009), ”Global Entrepreurship

Monitor 2008 Executive Report”, London Business School, London, UK, Universidad del

Desarrollo, Santiago, Chile and Babson College, Wellesley, MA, US.

Bosma, N. S., Jones, K., Autio ,E., Levie ,J., (2008), “Global Entrepreneurship Monitor 2007

Executive Report”, London, U.K.: London Business School and Babson Park, MA: Babson

College.

Bosma, N.S., Levie, J., (2010), ”Global Entrepreneurship Monitor 2009 Executive Report”,

Babson Park, MA, US: Babson College; Santiago, Chile: Universidad del Desarrollo;

Reykjavic University; and London, UK: Global Entrepreneurship Research Association.

Bosma, N.S., Wennekers, S., Amoros, J.E., (2012), “Global Entrepreneurship Monitor 2011

Extended Report: Entrepreneurs and Entrepreneurial Employees Across the Globe”, Babson

College, Babson Park, MA, U S, Universidad del Desarrollo, Santiago, Chile, UniversitiTun

Abdul Razak, Malaysia , London Business School, London, U K.

Carree, M.A., Thurik, A.R., (2003), “The impact of entrepreneurship on economic growth”,

in: Z.J. Acs and D.B. Audretsch (eds.), Handbook of Entrepreneurship Research, Boston:

Kluwer Academic Publishers, pp 437-471.

1۸

1931آبان

Chowdhury, M.S., (2007), “Overcoming Entrepreneurship Development Constraints: the

Case of Bangladesh”, Journal of Enterprising Communities: People and Places in the

Global Economy, 1(3), pp 240-251.

Gries, T., Naude, W., (2009), “Entrepreneurship and structural economic transformation”,

Small Business Economics, 34(1), pp 13-29.

Levie, J., Autio, E., (2008) “A theoretical grounding and test of the GEM model”, Small

Business Economics, 31(3), pp 235-263.

Porter, M.E., Sachs, J.J., McArthur, J., (2002), “Executive Summary: Competitiveness and

Stages of Economic Development”, In The Global Competitiveness Report 2001–2002,

edited by M.E. Porter, J.J. Sachs, P.K. Cornelius, J.W. McArthur and K. Schwab, 2New

York, NY: Oxford University Press, pp 16–25.

Reynolds, P.D., Curtin, R.T., (2008), “Business Creation in the United State: Panel Study of

Entreprenurial Dynamic Initial Assessment”, Boston: Now Publisher.

Reynolds, P. D., M. Hay, W. D. Bygrave, S. M. Camp, and E. Auto (2000), “Global

Entrepreneurship Monitor: 2000 Executive Report”, Kansas City, MO: Kauffman

Center for Entrepreneurial Leadership.

Rocha, H., Birkinshow, J., (2007), “Entrepreneurship Safari: A Phenomenon-Driven Search

for Meaning”, Boston- Delft: now, The essence of Knowledge.

Schwab, K., Sachs, J., (1997), “ The Global Competitiveness Report: 1997”, Geneva,

Switzerland: World Economic Forum.

Schwab, K., Sachs, J., (1998), “ The Global Competitiveness Report: 1998”, Geneva,

Switzerland: World Economic Forum.

Shan, S., Locke, E., Collin, C., (2003), “Entrepreneurial motivation”, Human Resource

Management Review, Vol. 13, pp 257-279.

2۱

1931آبان

Wennekers, S., Thurik, A.R., (1999), “Linking entrepreneurship and economic growth”,

Small Business Economics, 13(1), pp 27-55.

Wennekers, S., Van Stel, A., Thurik, A.R., Reynolds, P., (2005),”Nascent Entrepreneurship

And the Level Of Economic Development”, Small Business Economics, 24 (3), pp 293–309.

www.gemconsortium.org

www.gemiran.ir