Özel durumlarda sigarayı bırakma Adolesan ve Yaşlılar

Prof. Dr. Gamze ÇANKaradeniz Teknik Üniversitesi Halk

Sağlığı ABD

Özel durumlarda sigarayı bırakma Adolesan ve Yaşlılar

8 - 12 Nisan 2009 Antalya

Yaşlılar için Sigara Bırakma


Yaşlı İçicilerİleri yaş sigara içenlerin sayısı

oldukça yüksektirABD’de 4.5 milyon 65 yaş üstü sigara içen

kişi bulunmaktadır18 milyon kişi 45 yaş üstüdürTüm erişkin sigara içicilerinin %41’i demektir




Türkiye kentsel


Yaşlı İçicilerBaşka hastalıklar eşlik etmektedir

Kardiyak hastalıklarHipertansiyon,Diabetes MellitusSolunum sistemi hastalıklarıKanser


Yaşlı İçicilerBırakma istekleri azalabilir

Uzun süredir içip sorun yaşamayanlar

Benim için çok geç diyenler

Sigarayı bırakmak için asla çok geç değildir


Şekil: Değişik yaş gruplarında sigara bırakmanın 75 yaşına kadar akciğer kanserinden ölüm riskleri üzerine etkisi

Peto et. al. BMJ 2000;321. Peto et. al.Lancet 1992;339:1268 78.


Yaşlılar için Neler yapılabilir?Araştırmalar kısa görüşmelerin (5Ö) önemini vurgulamakta

ÖğrenÖğütleÖlçÖnderlik etÖrgütle


1. ÖĞREN : Muayeneye gelen her bireyin sigara içme durumunu öğrenin

2. ÖNER : Sigara içen her hastaya bırakma önerisinde bulunun

3. ÖLÇ: Hastanın nikotin bağımlılık düzeyini ölçün4. ÖNDERLİK ET: Bırakma girişimindeki hastaya

davranışsal ve/veya farmakolojik tedavi metotları ile yardım edin

5. ÖRGÜTLE : Bir sonraki görüşmeyi planlayın

““5 Ö” önerisi 5 Ö” önerisi


Neler yapılabilir?Danışmanlık müdahaleleriHekim tavsiyesiAkran, arkadaş, (ahbap) destek programları

Yaşa uyarlanmış kendi kendine yardım materyalleri

Telefon danışmanlığıİlaç tedavileri50 yaş ve üstünde tütün kullananların tedavisinde etkinliği gösterilmiş yöntemlerdir


Neler yapılabilir?İlaç tedavileri

Nikotin ürünleriBupropion SR 150VareniclineClonidine* (kan basıncı kontrolü)NortriptylineRimonabant


Gençler için Sigara Bırakma


GençlerSigara içimi genç yaşlarda başlar

Erişkinlerin %88’i 18 yaşından önce sigara içmeyi denemiştir

Günlük içicilerin %71’i 18 yaşından

önce içici olmuşturElders MJ, Perry C. Preventing tobacco use among young people: A report

of the Surgeon General. MMWR 1994;43:2–10.


GençlerGençler arasında sigara içimi

oldukça yaygındır

ABD’de her gün 4000 civarında 18 yaş altı genç ilk sigarasını içmekte

2006 yılı için 2.6 milyon sigara içen genç bulunmakta


GençlerTürkiye’de; Küresel Tütün Araştırması’na göre 13 – 15 yaş öğrenciler arasında sigara içme

sıklığı % 6.9 dur

Her 10 öğrenciden 3ü sigara içmeyi denemiştir (26.3%) Erkekler için %31.7Kızlar için %19.7



GençlerSigara kullanımları düzensiz olabilirDeneyenlerden bazıları düzenli içici

olur 4666 öğrenciTrabzon’da lise dönemi gençler (15 – 19 Yaş)

Journal of School Health March 2009, Vol. 79, No. 3


Etkili faktörler OR %95 Güven Aralığı P

Erkek Cinsiyet 3.02 2.20 – 4.16 <0.0005

Kardeş Sayısı 0.91 0.84 – 0.98 0.013

Annenin sigara içmesi 1.57 1.089 – 2.27 0.016

Babanın sigara içmesi 0.96 0.75 – 1.24 0.783

Kardeşin sigara içmesi 1.35 1.02 – 1.79 0.039

Arkadaşın sigara içmesi 2.42 1.73 – 3.39 <0.0005

Sigarayı deneme yaşı 1.06 1.01 – 1.11 0.012Okul başarısı (Takdir, teşekkür alana göre)

Zayıfı olanlar

Zayıfı olmayanlar2.62

1.75

1.97 – 3.49

1.23 – 2.49

<0.0005

0.002

Sigara İçmeyi Deneyenlerin Düzenli İçiciliğe Geçişinde Etkili Faktörler


Neler yapılabilir?Gençlerde sigara bırakma tedavileri konusunda yeterli kanıta ulaşma

1970’lerin ortasından bu yana çalışmalara rastlanmakta

2006 ortasında yayınlanmış iki adet meta analiz bulunmaktaGrimshaw & Stanton 2006Susmann et al. 2006

Deneysel çalışma sayısı 50 den az


Neler yapılabilir?Çalışmalarda;1.Motivasyonu arttırıcı psikososyal görüşmeler

2. Davranış yönetimi3. İlaç tedavileri

ÖnerilmektedirGrimshaw & Stanton 2006


Neler yapılabilir?Adolesan içicilerde danışmanlık

tedavisinin etkinliği gösterilmiştir

Gençler için ilaç tedavilerinden daha çok davranışsal tedaviler uygulanmaktadır

Davranışsal yaklaşımların içeriği erişkinler için hazırlanmış programların içeriğini yansıtmaktadır

Gençlere yönelik ilaç tedavisi çalışmaları sınırlı sayıdadır


Neler yapılabilir?Tedaviler ile ilgili teoriler;

1.Sosyal etki stratejileri

2.Motivasyonu arttırma stratejileri

3.Bilişsel davranış stratejileri

Susmann et al.2006


Sosyal Etki StratejileriSosyal etkileşimlerAkran ilişkileriTütün endüstrisinin gençleri etkilemeye yönelik çabalarına karşı çıkan yaklaşımlar


Motivasyonu arttırma Gençlerin sigara bırakma konusunda göze çarpan nedenlerine odaklanma

Bırakıp bırakmama konusundaki kararsızlığına odaklanma


Bilişsel Davranış TedavisiPrimer problem çözme becerisini

öğrenmeye odaklanırTütün kullanım paternlerini anlama

ve bozmaTütün kullanma isteğini

değerlendirmeTütün kullanımı ile ilgili sosyal baskıStresli durumlarla başa çıkma


İki yaygın görüş;Davranış müdahaleleri1.Birey bırakma girişimi konusunda yeterince motive olmalıdır

2. Gerekli becerilere sahip olmalı, bırakma ve sürdürme konusunda desteklenmeli ve bunu algılamalıdır


Desteklenirken;

Tütün kullanımından tamamen uzaklaşılması gerektiği konusunda güçlü mesajlar verilmeli


Motivasyonel Görüşmeler ve

Beceri Eğitimi

Kişinin tütün kullanım risklerine odaklanırlar

Kendi kendine etkili problem çözme becerisi geliştirebilmek

Sosyal yardım desteği sağlamak


Motivasyonel GörüşmelerBırakma konusundaki kararsızlığı çözmek

Bırakma için isteğini arttırmaya konsantre olur

Bireylerin sigarayı bırakma nedenleri ve düşüncelerini rahatça ifade edebilmelerini sağlar


Motivasyonel GörüşmelerGeri bildirim sağlamalıdırKişisel sorumluluğu geliştirmelidirTavsiye verilmelidirKendi kendine yeterliliği geliştirmelidir

Destek bağlamında olmalıdır


Beceri EğitimleriBilişsel davranış tedavileri yaklaşımı kullanılır

Motivasyonel girişimlerden farklı olarak bırakma isteğini arttırmaya yönelik değil bireysel olarak aktif bırakma süreci ile ilgili beceri eğitimidir


Beceri Eğitimlerinin çekirdek Bileşenleri

Sigara kullanımı ile ilişkili yüksek riskli durumları tanıma ve başa çıkabilme eğitimi

Sigara içimi ile ilişkili sembol ve beklentileri bilerek değiştirme


Beceri Eğitimlerinin çekirdek Bileşenleri

Stres yönetimi becerilerini öğrenme

Genel yaşam tarzı aktivitelerini değiştirme


Beceri Eğitimleri

Tüm bunları gerçekleştirmeye çalışırken adolesanın kendini düzenleyebilme konusundaki geçmişi göz önüne alınmalı


Başarılı bir davranış değişikliği için gerekli bilişsel becerilerKendi davranış paternlerini tanıma ve izleyebilme

Problem yaratacak durumları sezmek


Başarılı bir davranış değişikliği için gerekli bilişsel beceriler

Yüksek riskli durumlar için planlar hazırlamak ve geliştirme

Geleceğe yönelik aktivite ihtiyacını belirleyebilme ve bu aktiviteleri planlamayı hatırlama


SonuçlarBilişsel davranış tedavileriMotivasyonun arttırılmasıSosyal etki

Kontrol grubuna göre anlamlı olarak başarılılar

Program içeriği yoğun olanlar daha başarılı (En az 5görüşme)


İlaç TedavileriErişkinlerden daha az başarılı çünkü;

İlaçların farmakokinetiği farklıBağımlılık paternleri farklıSigara içme paternleri farklıSosyal etki faktörleri daha önemliFiziksel bağımlılık ve çekilme


İlaç Tedavileri

Nikotin preparatları

Bupropion


İlaç TedavileriDavranış tedavilerine göre relapslar daha fazla

Sigara içme paternleri çok değişkenlik gösterdiği için nikotin bantları için doz ayarlama sorunu olabiliyor


Program önerileriProgramlar yoğun içerikli olmalıCep telefonu mesajları kullanılabilir

Bilgisayar ve internet kullanılabilirVideo teknolojisinden yararlanılabilir

Tedavi programına katılmayı teşvik edici yaratıcı yaklaşımlar olmalı


Gelecekte1. Gençlerde sigara bırakma girişim planları

ile sosyal ve bilişsel gelişim araştırmalarını nasıl daha iyi birleştirilebiliriz?

2. Gençlerin teknoloji ile olan bağlarını onların bırakma girişimlerinin etkisini ve zenginliğini yaygınlaştırmak için nasıl kullanabiliriz?


Gelecekte3. Sigara bırakma girişimlerini

gençlerin sigaraya başlama noktasındaki geçişe hedeflemek mümkün müdür?

Örneğin nikotin bağımlılığı ile başlangıç denemesi arasındaki pencere dönemi


Gelecekte4.Gençlerin bırakma tedavilerinde etkili

mekanizmalar ve süreçler nelerdir ?Tedavi moderatörleriSosyodemografik özellikleriSosyal bağlamda beklentileriTedavi mediatörleriBeklentilerdeki değişikliklerMotivasyon ve beceriler gibi


Gelecekte5. Pazar araştırma esasları ve yöntemlerini gençlerin tedavi için daha fazla rağbetini canlandırmak için etkin bir şekilde uygulaya bilirmiyiz ?


08 - 12 Nisan 2009, Antalya

Teşekkür ederim

Documents

Özel durumlarda sigarayı bırakma Adolesan ve Yaşlılar