ÇOK PAYDAŞLI SAĞLIK SORUMLULUĞUNU ...ÇOK PAYDAŞLI SAĞLIK SORUMLULUĞUNU GELİŞTİRME PROGRAMINDA SAĞLIKLI VE GÜVENLİ SU Prof. Dr. Murat TOPBAŞ ÇPSSGP Koordinatörü KTÜ

ÇOK PAYDAŞLI SAĞLIK SORUMLULUĞUNU GELİŞTİRME PROGRAMINDA

SAĞLIKLI VE GÜVENLİ SU

Prof. Dr. Murat TOPBAŞ ÇPSSGP Koordinatörü

KTÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 1

Yrd. Doç. Dr. Talat BAHÇEBAŞI Bir Hayalin Yolunda…

(20 Haziran 1962 – 25 Ağustos 2013)

Onu sevgi, saygı, özlem ve minnetle anıyoruz.

2

Sunum İçeriği

A. Programın Gerekçesi

B. Çok Sektörlü Sağlık Politikaları Konusundaki

Deneyimler

B.1. Farklı ülke deneyimleri

B.2. Türkiye’nin deneyimleri

C. Program Geliştirme Süreci

D. Programın İçeriği

E. Programın Ulusal Politika Haline Gelmesi

F. ÇPSSGP’DA SU…

3

4

A. Programın Gerekçesi

4

5

Sağlık Bakanlığı

(Sağlık Kurumları)

İshal Salgını

6


(Sağlık Kurumları)

Su

İshal Salgını

7


(Sağlık kurumları)

Şehir Şebekesi

Su

Su Deposu Suların

dezenfeksiyonu Su kaynağı

İshal Salgını

8


(Sağlık kurumları)

Şehir Şebekesi

Su

Su Deposu Suların

dezenfeksiyonu Su

kaynağı

İshal Salgını

DSİ

İller Bankası

Belediyeler

İl Özel İdareleri

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

İç İşleri Bakanlığı

Orman ve Su İşleri Bakanlığı

İnşaat Firması Boru Üreticileri Klor Üreticileri

En büyük görev kimin?

Sağlık sektörü mü?

ya da

Topluma sağlıklı ve güvenli içme-kullanma suyunu sağlamakla görevli kurumlar mı?

Akut Gastroenteritlerin Önlenmesi

9

Trafik Kazaları

Sorunun Çözümü

Tam donanımlı ambulans?

Yolların durumu?

Toplumun farkındalığı / duyarlılığı?

Yasal düzenlemeler?

10

Depremde…

Sorumluluk kimde?

Sağlık hizmet sunumu?

Kentleşme ve yapılaşma ile ilgili kurum ve kuruluşlar?

11

Bağışıklama Hizmetleri

Tek başına sağlık sektörü mü?

Diğer sektörlerin sorumlulukları?

Aşı üretimi, depolama, üretim yerinden kullanım yerine kadar transfer

Tıbbi atıkların bertarafı

12

Hipertansiyon, Obesite, Diyabet

Önlemede temel rol kimin?

Sağlık sektörü?

Sağlıklı beslenme?

Gıda güvenliği?

Fiziksel aktivite için düzenlenmiş alanlar?

13

Organ Bağışı ve Nakli

Organ yetmezliklerinin tedavisi

Sadece hastanelerde sağlanan bir sağlık hizmeti mi?

Organ bağışı için kamu, özel kurum kuruluş ve toplumun desteği?

14

15

• Özel idareler köylere su şebekesi yapmıyor, muhtarlıklar yetersiz kalıyor:

Sağlık teşkilatı klorlasın

• Köpek sayısı çok arttı, kuduz vakaları çıkabilir:

Sağlık teşkilatı aşılama yapsın

• Hava kirliliği var, kanser oluyoruz:

Sağlık teşkilatı nerede

15

Farklı Bakabilmek…

eczane

e

eğitim

iklim

barınma aktivite gıda

çevre

iletişim

bilişim

ulaşım

trafik

hastane

Afet yönetimi

İnsan kaynağı

İlaç fab

medik.m.

cihaz ür.

İlk yardım

araştırma

İş h.

Finans k.

İNSAN-TOPLUM

SAĞLIK

16

eczane

e

eğitim

iklim

barınma aktivite gıda

çevre

iletişim

bilişim

ulaşım

trafik

hastane

Afet yönetimi

İnsan kaynağı

İlaç fab

medik.m.

cihaz ür.

İlk yardım

araştırma

İş h.

Finans k.

LİDERLİK

KAYNAK YARATMA

FİNANSMAN KALİTELİ HİZMET

TEMEL İŞLEVLER

17

İNSAN-TOPLUM

SAĞLIK

ÇÖZÜM:

18

Çok Sektörlü Sağlık

Sorumluluğunun Geliştirilmesi

B. Çok Sektörlü Sağlık Politikaları Konusundaki Deneyimler

19

B.1. Farklı Ülke Deneyimleri

20

DSÖ Politikalarındaki Gelişmeler

Alma-Ata 1978

Health 2020

Devletin tamamı

Toplumun tamamı

Tüm politikalarda sağlık

21

22

Dünyada Çok Sektörlü Uygulama Durumu

Eylül 2011’de Bakü’de toplanan DSÖ Avrupa Bölgesi

Toplantısı Health 2020 Sağlık hedefleri:

1.Birlikte çalışmak

2.Daha iyi sağlık

3.Sağlık yönetişiminin iyileştirilmesi (tüm sektörlerdeki

kilit aktörler ve karar vericilerin sağlık alanındaki

sorumluluklarının ve sağlığın geliştirilmesinde

potansiyel rollerinin farkında olmalarının sağlanması)

4.Ortak stratejik amaçlar belirlenmesi

5.Bilgi paylaşımının güçlendirilmesi

6.Katılımın artırılması (hasta odaklı hizmet sunumu ve sağlık okur-

yazarlığının artırılması) 22


• DSÖ 65. Dünya Sağlık Asamblesi

19–21 Ekim 2011’de, Brezilya, Rio de Janeiro’da

Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Dünya Konferansı

• Tüm Üye Ülkeleri;

TÜM POLİTİKALARDA SAĞLIK

(HEALTH in ALL POLICIES)

anlayışını benimsemeye davet etmiştir.

23


Sağlık 2020, "Herkes İçin Sağlık" değerleri

2 stratejik hedef:

– Herkes için sağlığın iyileştirilmesi ve sağlık

eşitsizliklerinin azaltılması

– Sağlık için liderliğin ve katılımcı yönetişimin

iyileştirilmesi

24

Farklı Ülke Deneyimleri

Interdepartmental Public Health Committee (2002, Macaristan)

National Public Health Committee (2004, Fransa)

Traffic Safety Committee (2004, Slovakya)

Food and Nutrition Action Plan (2010, Arnavutluk)

Health Task Force in all Policies (2010, ABD)

Joined-up Government :The Finnish Government

System

25

Ancak bu örnekler arasında

• Hem sağlık konularında, hem de tüm politikalarda sağlığı kapsayan

• Tüm sektörleri ve tüm paydaşları aynı anda bir araya getiren

• Bütüncül, sistematik ve kapsamlı

bir örnek bulunmamaktadır.

26

27

C. Programın Geliştirilme Süreci

BÖLÜM 1: KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ

27

Bir Hayalden Programa…

2009 yılı Ağustos ayında, ülkemizde çok sektörlü sağlık sorumluluğunu geliştirmeye yönelik bir çalışmanın tohumları atılmaya başlandı.

Program Koordinatörü: Dr. Talat Bahçebaşı

Program içeriği oluşturuldu:

Amaç

Kapsam

Süreç

28

Proje Koordinatörleri

• Prof. Dr. Murat TOPBAŞ

• Prof. Dr. Süleyman GÖRPELİOĞLU

• Dr. Hüseyin İLTER

• Uzm. Dr. Derya ÇAMUR

• Prof. Dr. Ferruh N. AYOĞLU

• Dr. Levent ALKAN

• Murat GÜRSEL

ÇSSSGP (25 Ağustos 2013 sonrası)

29

30

Sağlığın Korunması

Sağlığın Geliştirilmesi

Tedavi Rehabilitasyon

o İlk resmi toplantısı 09 Mart 2011 tarihinde

gerçekleştirildi.

o Bölüm 1. Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesine

Çok Paydaşlı Yaklaşım

o Bölüm 2. Tedavi ve Rehabilite Edici Sağlık

Hizmetlerinde Çok Paydaşlı Yaklaşım

31

24 5 gün

Çalıştaylar

32

24 5 gün

Çalıştaylar

33

138 Sağlık Bakanlığı

uzmanı

24 5 gün

Çalıştaylar

34


uzmanı

37 Üniversite

235 Akademisyen

24 5 günlük

Çalıştaylar

35


uzmanı

134 Kurum 386 Temsilci

37 Üniversite

235 Akademisyen

36

37

38

39

D. Programın İçeriği

40

BÖLÜM 1: SAĞLIĞIN KORUNMASI VE

GELİŞTİRİLMESİNE ÇOK SEKTÖRLÜ YAKLAŞIM

41

Bölüm 1

BİLEŞEN 1. Biyolojik Çevrenin Geliştirilmesi

1.1. Bulaşıcı Hastalıkların Önlenmesi

1.2. Hayvan Sağlığının Geliştirilmesi

BİLEŞEN 2. Gıda Güvenilirliği ve Sağlıklı Beslenmenin

Geliştirilmesi

2.1. Gıda Güvenilirliği ve Besin Kalitesinin Artırılması

2.2. Sağlıklı Beslenme

Programın Bileşenleri ve Hedefleri

42

Bölüm 1

BİLEŞEN 3. Sağlığın Bireysel Belirleyicilerinin

Geliştirilmesi

3.1. Özbakımın Geliştirilmesi

3.2. Ağız-Diş Sağlığının Korunması

BİLEŞEN 4. Sağlığın Sosyal Belirleyicilerinin Geliştirilmesi

4.1. Sosyal Statülerin İyileştirilmesi


43

Bölüm 1

BİLEŞEN 5. Yaşam Alanlarının Geliştirilmesi

5.1. Sağlıklı Yaşam Alanlarının Sağlanması

5.2. Okul Sağlığı

5.3. Umuma Açık Yerlerin İyileştirilmesi

5.4. Sosyal Alanların Geliştirilmesi.

5.5. Sağlık Tesisleri Yönetiminin Geliştirilmesi

5.6. Turizm Sağlığının Geliştirilmesi

5.7. Mezarlıkların Düzenlenmesi


44

45

Bölüm 1

BİLEŞEN 6. Fiziksel Çevrenin Geliştirilmesi

6.1. SU SAĞLIĞI VE SU KALİTESİNİN ARTIRILMASI

6.2. Hava Kalitesinin İyileştirilmesi

6.3. Elektromanyetik Güvenliğin Sağlanması

6.4. Atıkların Bertaraf Edilmesi

6.5. Gürültünün Önlenmesi

6.6. İklim Değişikliği Politikalarının Geliştirilmesi

6.7. Ekosistem Sürdürülebilirliğinin Sağlanması

6.8. Nükleer ve Radyasyon Güvenliğinin Sağlanması


45

46

Bölüm 1

BİLEŞEN 7. Kimyasal Çevrenin Geliştirilmesi

7.1. Giysilerin Güvenilirlik ve Kalitesinin Artırılması

7.2. Oyuncak Güvenilirliğinin Artırılması (Çocuk gereçleri)

7.3. Kozmetiklerin / Deterjanların Güvenilirliğinin

Artırılması

7.4. Kimyasal Maddelerin Güvenliğinin Sağlanması


46


BİLEŞEN 8. Tıbbi Cihaz ve Ürünlerin Güvenli ve Akılcı

Kullanımının Geliştirilmesi

8.1. Tıbbi Ürünlerin (Biyolojik Ürün ve İlaçlar)

Güvenilirliğinin Artırılması

8.2. Tıbbi Cihazların Güvenilirliğinin Sağlanması

8.3. Mikro ve Nanoteknoloji İle Üretilmiş Malzemelerin

Güvenli Kullanımının Sağlanması

8.4. Bitkisel Ürünlerin Güvenilirliğinin Sağlanması

Bölüm 1

47

48

Bölüm 1

BİLEŞEN 9. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Yönetiminin

Geliştirilmesi

9.1. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Yönetimi

9.2. Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörlerinin

Azaltılması

9.3. Kanserden Korunma

9.4. Ruh Sağlığının Korunması ve Geliştirilmesi

9.5. Genetik Hastalıkların Önlenmesi


48

49

Bölüm 1

BİLEŞEN 10. İş Sağlığının Geliştirilmesi

10.1. İş Sağlığının Geliştirilmesi

10.2. Gayrisıhhi Müesseselerin Etkilerinin Azaltılması

BİLEŞEN 11. Afetlere Hazırlıklı Olma ve Kazaların

Önlenmesi

11.1. Ulaşım Güvenliğinin Geliştirilmesi

11.2. Kazaların Önlenmesi ve İlkyardım

11.3. KBRN ve Biyoterörizmin Etkilerinin Azaltılması

11.4. Afetlere Hazırlıklı Olma ve Müdahale


49

Bölüm 1

BİLEŞEN 12. Kanıta Dayalı Sağlık İletişiminin

Geliştirilmesi

12.1. Sağlık İletişiminin Geliştirilmesi

12.2. Sağlık Bilişiminin Geliştirilmesi


50

51

Programın Dokümantasyon Yöntemi

51


Okulu Sağlığı Analizi

52

Ana okulu

Okulu Sağlığı

İlk öğretim

Yüksek öğretim

Lise Çıraklık

52


Anaokulu Sağlığı Analizi

Bina

Ana Okulu Sağlığı

Mimari

Kullanılan malzeme

Eğitim Eğitim gereçleri

yöntemler

Genel Temizlik

Tuvaletler

Yemekhane Sınıf

Ulaşım

Taşıma sistemi

İklimlendirme

Oyun alanı

Güvenlik

53


Anaokulu Sağlığı Analizi

Bina

Ana Okulu Sağlığı

Mimari

Kullanılan malzeme

Eğitim Eğitim gereçleri

yöntemler

Genel Temizlik

Tuvaletler

Yemekhane Sınıf

Ulaşım

Taşıma sistemi

İklimlendirme

Oyun alanı

Güvenlik

54


Her Alt Bileşen için Hazırlanan Rapor İçeriğinde

İş Tanımı Ana Hatları

Eylem Yapacak

Kuruluş

İşbirliği

Yapacağı

Kuruluş

Ne

Yapar?

Uygulama

Stratejisi

Varlığı

Ne

Zaman

Yapar?

Nasıl

Yapar?

Niçin

Yapar?

55



Uygulama Stratejileri

Eylem Sorunlar Yapacak

Kuruluş

Eylem Planı

Varlığı

Mevzuat

Düzenleme

Kurumsal

Düzenlemeler

İnsan

Kaynakları

56



Eylem Planı

Eylem Yapacak

Kuruluş

Kısa Vade

(2012-2015)

Orta Vade

(2016-2020)

Uzun Vade

(2021- +)

Mevzuat

Düzenleme

Kurumsal

Düzenlemeler

İnsan

Kaynakları

57



Faaliyet Planlaması

Eylem:

Sorunlar:

Mevzuat Düzenleme

Faaliyetler Yapacak Kuruluş

2014 2015 2016 2016

+ Orta Vade

Uzun Vade

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4

…. …

Kurumsal Düzenleme

…. …

İnsan Kaynakları

…. … 58

59

14 Cilt 3168 Sayfa

1218 Hedef

BÖLÜM 2:

TEDAVİ VE REHABİLİTE EDİCİ SAĞLIK HİZMETLERİNDE

ÇOK SEKTÖRLÜ YAKLAŞIM

60

Çalışma Başlıklarımız

• Kardiyovasküler Hastalıklar

• Solunum Sistemi Hastalıkları

• Gastrointestinal Sistem

Hastalıkları

• Dermatolojik Sorunlar

• Kulak, Burun, Boğaz Sorunları

• Endokrin, Beslenme ve

Metabolitik Bozukluklar

• Göz Hastalıkları

• Genitoüriner Sistem Hastalıkları

• Kadın Hastalıkları ve Doğum

• Çocuk Hastalıkları

• Sosyal Pediyatri

• Hematoloji

• Onkoloji

• İmmünolojik ve Allerjik

Bozukluklar

• Kas-İskelet Sistemi ve Bağ

Dokusu Bozuklukları

• Nörolojik Bozukluklar

• Psikiyatrik Bozukluklar

• Ağız ve Diş Hastalıkları

• Enfeksiyon Hastalıkları

• Yaralanmalar

• Zehirlenmeler

• Geriatri

Çalışma Başlıklarımız

(özel konular)

• Hasta Hakları

• Hasta Güvenliği

• Sağlık İnsangücü Planlaması

• Klinik Araştırmalar

• Laboratuvarlar

• Sağlıkta Sağlıklı İletişim

• Acil Durumlar ve Afetler Ortaya Çıktığı Andan

İtibaren Çok Paydaşlı Sağlık Sorumluluğunun

Geliştirilmesi

E. Programın Ulusal Politika Haline Gelmesi

63

1. Sağlık Bakanlığı

2010-2014 Stratejik Planı

Çok Sektörlü Sağlık

Sorumluluğunu Geliştirme Programı

2013-2017 Stratejik Planı

Health 2020

64

2. Kalkınma Bakanlığı

10. Kalkınma Planı’nda (2014-2018) Sağlık Politikaları başlığı ilk maddesi:

“Koruyucu sağlık hizmetleri çok sektörlü bir yaklaşımla gerçekleştirilecektir.”

65

2014/21 sayılı Başbakanlık Genelgesi

23 Aralık 2014 tarihli Resmi Gazete’de

yayımlanarak yürürlüğü girdi

3. Başbakanlık Genelgesi

ÇPSSGP’DA SU…

67

Durum Analizi-1

A. İçme- Kullanma Suyunun Sağlanması ve Kalitesinin Arttırılması

A.1. Su Kaynağı Yönetimi

A.2. Havza Alanı Yönetimi

A.3. İsale Hattı Yönetimi

A.4. Arıtma ve Arıtma Tesisi Yönetimi

A.5. Su Deposu Yönetimi

A.6. Su Dezenfeksiyon Kalitesinin Sağlanması

A.7. Şehir İçi ve Bina İçi Su Şebekesi Yönetimi

A.8. İçme- Kullanma Suyunun İzlenme Kalitesinin Yükseltilmesi

68

Durum Analizi-2

B. Ambalajlı Suların Kontrolünün Sağlanması

C. Tarımsal Sulamanın Geliştirilmesi

D. Termal Suların Düzenli Kullanımı ve Kontrolü

E. Yüzme Suları Ve Havuzlarının Kontrolü

F. Atık Suların Kontrolü, İyileştirilmesi ve Geri Dönüşümünün Sağlanması

G. Sanayide Kullanılan Suların Kontrolü

H. Yağış Sularının Toplanması ve Geri Dönüşümde Kullanılması

I. İklim Değişikliğinde Suların Kontrolü

İ. Enerji Amaçlı Kullanılan Suların İzlenmesi

J. Doğal Afetlerde Su Yönetimi

69

70

71

Hedef Sayısı 92 Sorumlu Kurum Sayısı 9 Yardımcı Kurum Sayısı 76

72

Sorumlu Kurumlar / Kuruluşlar

73

• T.C. Başbakanlık

• T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

• T.C. İç İşleri Bakanlığı

• T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

• T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

• T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı

• Yerel Yönetimler

• T.C. Sağlık Bakanlığı

74

http://www.thsk.gov.tr/component/k2/cok-paydasli-saglik-sorumlulugunu-gelistirme-programi.html

ÇPSSGP

– HEP BİRLİKTE HAZIRLADIĞIMIZ

– DİĞER ÜLKELERE DE ÖRNEK OLACAK BİR

«HALK SAĞLIĞI PROGRAMI»

75

76

TEŞEKKÜRLER

77

Documents

ÇOK PAYDAŞLI SAĞLIK SORUMLULUĞUNU ...ÇOK PAYDAŞLI SAĞLIK SORUMLULUĞUNU GELİŞTİRME PROGRAMINDA SAĞLIKLI VE GÜVENLİ SU Prof. Dr. Murat TOPBAŞ ÇPSSGP Koordinatörü KTÜ