...aby znali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz Tego, którego posłałeś,

Jezusa Chrystusa

Seria otrzymała nagrodę Stowarzyszenia Wydawców Katolickich

FENIKS

Nowy TesTameNT

dla moderatorów

Przekład Nowego Testamentu i przypisy

ks. Remigiusz Popowski SDB

Objaśnienia i komentarze zbiorowe pod redakcją

Lyman Coleman

Imprimatur:Kurii Metropolitalnej Warszawskiej nr 4472/D/2012 z dn. 6.12.2012 r.

Redakcja techniczna:Małgorzata Biegańska-Bartosiak

Korekta:Ewa Micyk

Projekt okładki i obwoluty:Joanna Złonkiewicz

Książka dofinansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Copyright © 2013 by Oficyna Wydawnicza VOCatiO.all rights reserved.

Wszelkie prawa do wydania polskiego zastrzeżone.Książka, ani żadna jej część, nie może być przedrukowywana

ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie,

ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy.

W sprawie zezwoleń należy zwracać się do Oficyny Wydawniczej VOCatiO 02-798 Warszawa, ul. Polnej Róży 1, e-mail: vocatio@vocatio.com.pl

Redakcja: tel. (22) 648 54 50, Dział handlowy: fax (22) 648 03 79, tel. (22) 648 03 78,

e-mail: handlowy@vocatio.com.pl

Księgarnia Wysyłkowa02-798 Warszawa 78, skr. poczt. 54,

tel. 603 861 952e-mail: ksiegarnia@vocatio.com.pl

www.vocatio.com.pl

ISBN 978-83-7829-099-5

Napawa radością fakt, że wierzący coraz częściej i chętniej sięgają po Pismo Świę-te. Zawiera ono bowiem to, co Bóg w swoim nieskończonym miłosierdziu zechciał objawić o sobie i odkrywa najważniejsze potrzeby i tęsknoty człowieka. Czytanie i rozważanie ksiąg świętych zapewnia wzrost życia religijnego, odmienia na lep-sze ludzkie postępowanie i ukazuje perspektywy wieczności. „Żywe bowiem jest Słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca” — czytamy w Liście do Hebrajczyków (4, 12).

Kościół okazuje pomoc w trudnym zadaniu poznawania i rozumienia Biblii tak-że przez promowanie rezultatów badań uczonych. Studiują oni Pismo Święte, ob-jaśniając je jako Słowo Boże i ludzkie. W ostatnich latach — zgodnie z zaleceniem Soboru Watykańskiego II — nastąpił w tej dziedzinie w Polsce znaczny postęp. W nurt tych dokonań wpisuje się „Prymasowska Seria Biblijna”, obejmująca naj-bardziej fundamentalne pomoce niezbędne dla rzetelnych studiów biblijnych.

Można żywić nadzieję, że książki, które się w tej serii ukazują, przyczynią się do dalszego pogłębiania i upowszechniania rzetelnych badań biblijnych, a przez to do nowego ożywienia duszpasterstwa i duchowości biblijnej. W ten sposób zwielokrotnią w Kościele błogosławione owoce pragnienia poznawania i umiło-wania Trójjedynego Boga.

Warszawa, dnia 27 czerwca 1997 r.

Słowo wstępne

Józef Kardynał GlempPrymas Polski

Redaktor naukowy serii: ks. prof. dr hab. Waldemar Chrostowski

„PRymasoWska seRia biblijna”

1. Remigiusz Popowski SDB, Michał Wojciechowski (przekł.), Grecko-polski Nowy Testament. Wydanie interlinearne z kodami gramatycznymi, Warszawa 1994, 1995, 1996, 1997, 2000, 2003, 2005, 2006, 2010.

2. James B. Pritchard (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. nauk. wyd. pol.), Wielki atlas biblijny, Warszawa 1994, 1997, 2001, 2010.

3. Remigiusz Popowski SDB, Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Wydanie z peł-ną lokalizacją greckich haseł, kluczem polsko-greckim oraz indeksem form czasownikowych, Warszawa 1994, 1995, 1997, 2006.

4. Jan Flis, Konkordancja Starego i Nowego Testamentu do Biblii Tysiąclecia, Warszawa 1991, 1997, 1999, 2004.

5. Bruce M. Metzger, Michael D. Coogan (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. wyd. pol.), Słownik wiedzy biblijnej, Warszawa 1996, 1997, 1999, 2004.

6. Michał Wojciechowski (przekł. i oprac.), Synopsa czterech Ewangelii, Warszawa 1997, 1999, 2004.

7. Remigiusz Popowski SDB, Słownik grecko-polski Nowego Testamentu, Warszawa 1997, 1999, 2007.

8. Bruce Metzger, David Goldstein, John Ferguson (konsult. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. wyd. pol.), Wielkie wydarzenia czasów biblijnych, Warszawa 1998.

9. Paul J. Achtemeier (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (konsult. nauk. 3. wyd. pol.), Ency-klopedia biblijna, Warszawa 1998, 1999, 2004.

10. Janusz Frankowski (red. nauk. i wstępy), Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r. Transkrypcja typu ,,B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy, Warszawa 1999, 2000, 2004, 2009.

11. Dan Bahat, Waldemar Chrostowski (oprac. wyd. pol.), Atlas biblijnej Jerozolimy, Warszawa 1999, 2004.

12. Piotr Briks, Podręczny słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, Warszawa 1999, 2000.

13. Ryszard Rubinkiewicz SDB (oprac. i wstępy), Apokryfy Starego Testamentu, Warszawa 1999, 2000, 2001, 2007, 2010.

14. Anna Kuśmirek (przekł. i oprac.), Hebrajsko-polski Stary Testament – Księga Rodzaju. Wy-danie interlinearne z kodami gramatycznymi, transkrypcją oraz indeksem rdzeni, Warszawa 2000.

VII

15. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), Nowy Testament. Przekład na Wielki Jubileusz Roku 2000, Warszawa 2000.

16. Craig S. Keener, Krzysztof Bardski, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Komen-tarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, Warszawa 2000, 2010.

17. Raymond E. Brown SS, Joseph A. Fitzmyer SJ, Roland E. Murphy O’Carm (red. nauk. wyd. oryg.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Katolicki komentarz biblijny, Warsza-wa 2001, 2004, 2010.

18. Fritz Rienecker, Gerhard Maier, Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.) Leksykon bi-blijny, Warszawa 2001, 2008.

19. Stanisław Gądecki (przekł. i oprac.), Grecko-łacińsko-polska synopsa do 1 i 2 Księgi Macha-bejskiej, Warszawa 2002.

20. Leland Ryken, James C. Wilhoit, Tremper Longman III (red.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Słownik symboliki biblijnej, Warszawa 2003, 2010.

21. Bogusław Widła, Słownik antropologii Nowego Testamentu, Warszawa 2003.22. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), Hebrajsko-polski Stary Testament – Pięcioksiąg. Przekład

interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem rdzeni, Warszawa 2003, 2009.

23. David H. Stern, Komentarz żydowski do Nowego Testamentu, Warszawa 2004, 2010.24. John H. Walton, Victor H. Matthews, Mark W. Chavalas, Waldemar Chrostowski (red. nauk.

wyd. pol.), Komentarz historyczno-kulturowy do Biblii Hebrajskiej, Warszawa 2005.25. R.J. Coggins, J.L. Houlden (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Słow-

nik hermeneutyki biblijnej, Warszawa 2005.26. J.I. Packer, M.C. Tenney (red. nauk.), Waldemar Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.), Słownik

tła Biblii, Warszawa 2007.27. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), Hebrajsko-polski Stary Testament – Prorocy. Przekład in-

terlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem słów hebrajskich, Warsza-wa 2008.

28. Remigiusz Popowski SDB (przekł. NT), Lyman Coleman (red. marginaliów i komentarzy), Nowy Testament dla moderatorów, Warszawa 2008, 2010.

29. Remigiusz Popowski SDB, Grecko-polski słownik syntagmatyczny Nowego Testamentu, Warszawa 2008.

30. Ludwig Koehler, Walter Baumgartner, Johann Jakob Stamm, Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu, Warszawa 2008, 2013.

31. Michał Wojciechowski (przekł. i wstęp), Grecko-polski Stary Testament – Księgi Greckie. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi i indeksem form podstawowych, Warszawa 2008.

32. Anna Kuśmirek (oprac. i wstęp), Hebrajsko-polski Stary Testament – Pisma. Przekład inter-linearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem słów hebrajskich i aramej-skich, Warszawa 2009.

33. Krzysztof Sielicki, Onomastykon Biblii Hebrajskiej i Nowego Testamentu. Systematyzacja zapisu biblijnych nazw własnych, Warszawa 2009.

Prymasowska Seria Biblijna

VIII

34. Gerald F. Hawthorne, Ralph P. Martin, Daniel G. Reid, Słownik teologii św. Pawła, Warszawa 2010.

35. Walter C. Kaiser Jr., Peter H. Davids, F.F. Bruce, Manfred T. Brauch, Trudne fragmenty Biblii, Warszawa 2011, 2012.

36. Anna Horodecka, Jurij Gołowanow wraz z Zespołem Redakcyjnym NPD (przekł. i adaptacja dynamiczna), Księga Psalmów. Nowy Przekład Dynamiczny. Warszawa 2012.

37. Remigiusz Popowski SDB (przekł., wprow. i przypisy), Septuaginta czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami, Warszawa 2013.

38. Remigiusz Popowski SDB, Onomastykon Septuaginty, Warszawa 2013.

Prymasowska Seria Biblijna

przedmowaredaktora naukowego

„prymasowskiej serii biblijnej”

Onomastykon Septuaginty to ważne i potrzebne dopełnienie pierwszego, a więc prawdziwie historycznego, przekładu całej Biblii Greckiej (Septuaginta – LXX) na język polski, którego dokonał ks. prof. Remigiusz Popowski SDB. Obydwa dzie-ła ukazują się jako dwa kolejne tomy „Prymasowskiej Serii Biblijnej”, stanowiąc niezwykle cenną pomoc do pogłębionej lektury Pisma Świętego oraz wszechstron-nych badań i studiów biblijnych.

Onomastyka, jako „sztuka nazywania”, bada pochodzenie i znaczenie roz-maitych nazw własnych, czyli imion osób oraz jednostkowych obiektów geogra-ficznych i topograficznych, a także przedmiotów. Ma ogromne znaczenie dla hi-storyków i badaczy kultury materialnej i duchowej oraz geografów i kartografów. Wydany wcześniej, jako 33. tom „Prymasowskiej Serii Biblijnej”, Onomastykon Biblii Hebrajskiej i Nowego Testamentu zebrał i usystematyzował wszystkie na-zwy własne zapisane czy to w językach semickich (hebrajski i aramejski), czy to w języku greckim w proto- i deuterokanonicznych księgach Starego Testamentu i w Nowym Testamencie. Tym razem otrzymujemy potrzebne i od dawna ocze-kiwane narzędzie niezbędne do studium realiów i języka Septuaginty. Wyjąt-kowe znaczenie i rola Septuaginty polega na tym, że jest to Biblia autorów No-wego Testamentu i ojców Kościoła, a więc par excellence Biblia chrześcijań-ska, co potwierdza jej wyjątkowy charakter i autorytet, którym cieszy się ona w Kościele prawosławnym. Septuaginta jest w pełnym tego słowa znaczeniu Bib- lią Grecką, w gruncie rzeczy autonomiczną wobec Biblii Hebrajskiej. Na przełomie ery przedchrześcijańskiej i chrześcijańskiej była Biblią nie tylko judaizmu helleni-stycznego, czyli greckojęzycznej diaspory żydowskiej, znali ją bowiem i jej używali także Żydzi palestyńscy, co potwierdzają bezprecedensowe znaleziska dokonane w połowie XX w. w grotach nad Morzem Martwym. Znamienne, że wśród wielu świadectw tekstu biblijnego, datowanych na ostatnie stulecia przed Chrystusem i pierwszą połowę I w. po Chr., odnaleziono również fragmenty Septuaginty. W toku radykalnej przebudowy życia żydowskiego, podjętej w drugiej połowie I w. pod nadzorem rabinów, Septuaginta została odrzucona i zakazana wśród wyznaw-ców judaizmu – przede wszystkim dlatego, że posługiwali się nią chrześcijanie.

XPrzedmowa redaktora naukowego „Prymasowskiej Serii Biblijnej”

Onomastykon Septuaginty może być wykorzystywany na wiele sposobów. Po pierwsze, służy do badań nad genezą, naturą i oddziaływaniem Septuaginty, potwierdzając, że jest to autonomiczna Biblia Grecka. Po drugie, stanowi po-moc do analiz porównawczych z Biblią Hebrajską, ukazując kierunki i tendencje w najstarszych i zaaprobowanych interpretacjach tradycji zawartych w księ-gach świętych biblijnego Izraela. Po trzecie, ponieważ Biblia Grecka ma rodowód w Egipcie, to wzgląd na nią pozwala naświetlić rozmaite aspekty specyfiki juda-izmu hellenistycznego, ilustrując wielopostaciowość życia żydowskiego pod koniec ery przedchrześcijańskiej. Po czwarte, skoro Septuaginta stała się Biblią autorów Nowego Testamentu, co spowodowało między innymi również to, że orędzie Je-zusa Chrystusa oraz orędzie o Nim zostało utrwalone w języku greckim, zatem niniejszy Onomastykon może służyć do specjalistycznych badań porównawczych z pismami Nowego Testamentu. Po piąte, nazewnictwo LXX weszło na stałe do słownictwa greckich, lecz nie tylko, bo również wielu łacińskich, ojców Kościoła, zatem znajomość nazw własnych LXX sprzyja lepszemu zrozumieniu ich dzieł.

Ukazanie się Onomastykonu Septuaginty wychodzi naprzeciw głosom tych biblistów i patrologów, którzy od dawna postulowali opracowanie i wydanie pol-skich słowników onomastyki biblijnej. Urzeczywistnia się to, co przez wiele dzie-sięcioleci wydawało się niemożliwe. Ogromna w tym zasługa ks. prof. Remigiu-sza Popowskiego SDB, pierwszego tłumacza Biblii Greckiej na język polski, oraz Oficyny Wydawniczej VOCATIO, która, pokonawszy rozmaite trudności, podję-ła wyzwanie uwieńczone tak dobrym skutkiem. Jest to również kolejne doniosłe osiągnięcie nauki polskiej w dziedzinie językoznawstwa i literaturoznawstwa, ze szczególnym uwzględnieniem onomastyki biblijnej, które pozwala wyrazić nadzie-ję, iż przyszłość zaobfituje w nowe projekty i dokonania.

Ks. prof. zw. dr hab. Waldemar ChrostowskiUniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich

Warszawa, 1 lutego 2013 r.

wstęp

Onomastykon zawiera pełny wykaz imion własnych, występujących w polskim przekładzie Septuaginty, opartym na jej drugim, krytycznym wydaniu A. Rahlfsa: Setuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes edidit Alfred Rahlfs. Editio altera, quam recognovit et emendavit Robert Han-hart. Duo volumina in uno. Deutsche Bibelgesellschaft. Stuttgart 2006. Autor tego przekładu (R.P.) zachował w nim wszystkie imiona własne, które występują w podstawie przekładu, czyli w tekście greckim, ale bez imion podanych w przypi-sach. Jeśli ze względów logicznych musiał dodać w swoim przekładzie jakieś imię (w niewielu miejscach), sygnalizuje to umieszczeniem go w nawiasie kwadratowym i do Onomastykonu nie wprowadza. Wymienione wyżej drugie wydanie Septuagin-ty imiona własne zapisuje dużą literą. Ze względu na wymogi ortografii podobnie czyni tłumacz polskiej wersji. Wyjątkiem jest nazwa „faraon”, którą wydawca, A. Rahlfs, zapisuje zawsze dużą literą, tak jak się pisze imiona własne. W języku polskim to określenie egipskich władców stało się imieniem pospolitym, dlatego nie ma go w niniejszym Onomastykonie. Zdarza się, że wzięte z hebrajskiej podsta-wy jakieś imię własne zostało przełożone w Septuagincie na język grecki, tak jakby było imieniem pospolitym. Takie przekłady imion wydawca Septuaginty zapisał małą literą. W polskim przekładzie natomiast tłumacz postąpił inaczej: przełożył je także na język polski i opatrzył wielką literą, ale w Onomastykonie ich nie umie-ścił. Czasem są to nazwy nawet kilkuwyrazowe. Dotyczy to także nazw nadawa-nych albo wyjaśnianych w danej księdze przez jej narratora, np. Dolina Królów.

Niektóre księgi w całości lub tylko częściowo wydawca Septuaginty podał w dwóch wersjach. Te wersje różnią się m.in. formą wielu imion. Onomastykon zawiera wszystkie imiona występujące w obu wersjach i lokalizuje je tak jakby wersje były odrębnymi księgami.

Onomastykon ma układ alfabetyczny. Są w nim dwa rodzaje wyrazów ha-słowych: jedne opatrzone zostały tylko odsyłaczem „zob.”, drugie są hasłami w pełni opracowanymi według przyjętego programu. Pierwsze wzięte są z Biblii Tysiąclecia (wyd. 4.), drugie – z przekładu Septuaginty na język polski. Lista tych drugich jest pełna (zawiera 4156 imion), pierwszych natomiast – nie. Bib- lia Tysiąclecia powstała, jak wiadomo, jako tłumaczenie tekstów oryginalnych: hebrajskiego, aramejskiego i greckiego. Septuaginta poza księgami pierwotnie

XIIWstęp

greckimi jest także przekładem z hebrajskiego i aramejskiego, ale wiele imion ma w niej inną formę niż ta, którą dzisiaj przyjmują tłumacze Biblii na języki nowo-żytne. Wynika to zapewne z przyjmowania odmiennej wokalizacji, czyli z dodania innych samogłosek do spółgłosek, stanowiących w językach semickich rdzeń wy-razów. Poza tym starożytni redaktorzy Septuaginty, tłumacząc ją, mogli korzystać z takich wersji tekstu, które nie dotrwały do naszych czasów, a w których nie tylko tekst, lecz i imiona w nim zawarte mogły być zupełnie inne niż w znanych nam dzisiaj lekcjach danego miejsca. Niekiedy różnice w formie imion między Septu-agintą a Biblią Tysiąclecia są tak znaczne, że bez wnikliwych badań nie wiadomo, czy mamy do czynienia tylko z jakąś morfologiczną obocznością tego samego imie-nia, czy też jest to imię zupełnie inne. Onomastykon ma w swoim alfabetycznym układzie tylko te imiona z Biblii Tysiąclecia, które wydają się tożsame (choć mają odmienne brzmienie), z tymi, które występują w Septuagincie. Inne natomiast pomija. Podobnie nie ma w nim imion podanych w Biblii Tysiąclecia w formie omownej, np. gdy zamiast użytej w Septuagincie nazwy „Ateńczyk” umieszczone jest w polskiej Biblii określenie „[pochodzący] z Aten”. Niektóre greckie imiona mają w Septuagincie wyraźnie sens etymologiczny. Są one podane w polskim prze-kładzie według tego sensu, a nie według formy. Na przykład „Heliopolis” podane jest w tłumaczeniu jako „Miasto Słońca”. Również takich spolszczonych nazw nie umieszczono w Onomastykonie.

Opracowania haseł wziętych z Septuaginty mają jednakowy dla wszystkich schemat. Bezpośrednio po haśle podana jest kursywą forma grecka danego imie-nia według przyjętych zasad transliteracji. Następnie umieszczona jest forma tego imienia podana w Biblii Tysiąclecia. Niejednokrotnie to samo imię ma w różnych miejscach ksiąg tejże Biblii inną formę. Słownik wymienia wszystkie. Kolejnym elementem każdego artykułu hasłowego są kwalifikatory, podane w skrócie, in-formujące o tym, kogo lub co określa to imię. Tych kwalifikatorów bywa dla nie-których imion nawet kilka, gdyż niektóre imiona odnoszą się w jednym miejscu Biblii na przykład do osób, w innym – do miejsc albo do jakiejś grupy etnicznej. Oto alfabetyczny wykaz kwalifikatorów:

d. – nazwa jednostki czasu: miesiąca, dnia, święta itp.;etn. – nazwa etniczna;g. – nazwa góry, masywu górskiego itp.;h. – nazwa morza, jeziora, rzeki, sadzawki, źródła itp.;m. – nazwa miejscowa (miasto, wieś, osada, miejscowość itp.);nż. – nazwa przedmiotu nieożywionego (budynek, gwiazda itp.);o. – nazwa osobowa;t. – toponim, czyli nazwa jakiegoś obszaru, miejsca (pustynia, pole, teren,

kraina itp.);th. – teonim, imię istot niecielesnych (bóstwo, świątynia, miejsce kultu itp.);w. – nazwa wyspy;ż. – imię własne istoty ożywionej (zwierzę, roślina).

XIII Wstęp

Gdy desygnacja danego imienia jest niepewna, kwalifikator opatrzono zna-kiem zapytania. Ostatnią częścią artykułu hasłowego jest wykaz wszystkich miejsc, w których dane imię występuje. Tytuły ksiąg, podane w skrócie, umieszczone są w kolejności, jaką mają w Septuagincie, a nie w Biblii Tysiąclecia.

Większość imion własnych Onomastykonu ma formę tożsamą z grecką, wy-stępującą w Septuagincie. Dlatego hasło główne jest przeważnie takie samo jak jego transliterowana forma podana w artykule hasłowym na drugim miejscu. Tylko imiona najbardziej utrwalone w tradycji polskiej oraz imiona występujące w tytułach ksiąg różnią się w słowniku od ich brzmienia w wersji greckiej. Do nich należą na przykład imiona: Mojżesz, Jakub, Józef, Betlejem i inne. Ocena, czy dane imię utrwaliło się w tradycji polskiej pod inną formą niż w greckiej Biblii, jest z konieczności arbitralna. Poza tym część imion Onomastykonu różni się w formie od swojej podstawy greckiej sufiksem, np. „Chananejczyk” zamiast Chananajos, „Akkaronita” zamiast Akkaronites, „Adoniasz” zamiast Adonias.

Imiona własne umieszczone w Onomastykonie są rzeczownikami i przymiot-nikami. Nie podaje się natomiast przysłówków odimiennych. Niektóre osoby lub rzeczy oznaczone są w Septuagincie dwiema formami tego samego imienia, np. „Eliasz” i „Eliu”. Onomastykon zawiera obie te formy.

Niezbędnym wyposażeniem Onomastykonu Septuaginty jest lista skrótów. Udziela ona informacji, w której księdze dane imię występuje. Dla ułatwienia kwerendy ma ona układ alfabetyczny, a nie według kanonicznej kolejności ksiąg, z tym że cyfry według przyjętych zasad ogólnych występują przed literami alfa-betu. Skróty podane są w trzech grupach: najpierw skróty ksiąg Septuaginty (są w niej poza księgami proto- i deuterokanonicznymi także niektóre apokryfy i epi-grafy), potem skróty ksiąg Nowego Testamentu i wreszcie inne skróty dotyczą-ce Biblii. Skróty zawarte w drugiej i trzeciej grupie występują w Onomastykonie sporadycznie, dlatego wyróżnione zostały w pierwszej grupie tylko abrewiacje wskazujące na księgi Septuaginty. Skróty tytułów ksiąg, które występują zarówno w Septuagincie, jak i w kanonicznych wydaniach Biblii, wzięte są z Biblii Tysiącle-cia, natomiast skróty innych ksiąg pochodzą od autora Onomastykonu.

Skrót „tyt.”, pojawiający się czasem w lokalizacjach danego imienia, oznacza „tytuł” danej księgi lub jakiejś jej części.

Ks. prof. dr hab. Remigiusz Popowski SDBKatolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

wykaz skrótów

Księgi Septuaginty, czyli Starego Testa-mentu poszerzonego o niektóre apokryfy

1 Ezd Pierwsza Księga Ezdrasza1 Krl Pierwsza Księga Królewska (w BT 1 Sm)1 Krn Pierwsza Księga Kronik1 Mch Pierwsza Księga Machabejska2 Ezd Druga Księga Ezdrasza2 Krl Druga Księga Królewska (w BT 2 Sm)2 Krn Druga Księga Kronik2 Mch Druga Księga Machabejska3 Krl Trzecia Księga Królewska (w BT 1 Krl)3 Mch Trzecia Księga Machabejska4 Krl Czwarta Księga Królewska (w BT 2 Krl) 4 Mch Czwarta Księga MachabejskaAb Księga AbdiaszaAg Księga AggeuszaAm Księga AmosaBa Księga BaruchaBel(LXX) Bel i Wąż w wersji LXX (w BT 14. rozdz. Dn)Bel(T) Bel i Wąż w wersji Teodocjo- na (w BT 14. rozdz. Dn)Dn(LXX) Księga Daniela w wersji LXX Dn(T) Księga Daniela w wersji Teo- docjonaEst Księga EsteryEz Księga EzechielaHa Księga Habakuka

Hi Księga HiobaIz Księga IzajaszaJdt Księga JudytyJl Księga JoelaJon Księga JonaszaJoz Księga Jozuego oparta na tekście B i AJoz(A) Księga Jozuego oparta na tekście AJoz(B) Księga Jozuego oparta na tekście BJr Księga JeremiaszaKoh Księga Koheleta czyli EklezjastesaKpł Księga KapłańskaLb Księga LiczbLm LamentacjeLs List Jeremiasza (w BT 6. rozdz. Ba)Mdr Księga MądrościMi Księga MicheaszaMl Księga MalachiaszaNa Księga NahumaOz Księga OzeaszaPi Księga PieśniPnp Pieśń nad PieśniamiPrz Księga PrzysłówPs Księga PsalmówPss Księga Psalmów SalomonaPwt Księga Powtórzonego PrawaRdz Księga RodzajuRt Księga RutSdz(A) Księga Sędziów oparta na tekście A

XV Wykaz skrótów

Sdz(B) Księga Sędziów oparta na tekście BSo Księga SofoniaszaSyr Księga Syracha czyli EklezjastykTb(BA) Księga Tobiasza oparta na tekście B i ATb(S) Księga Tobiasza oparta na tekście SWj Księga WyjściaZa Księga ZachariaszaZu(LXX) Zuzanna w wersji LXX (w BT 13. rozdz. Dn)Zu(T) Zuzanna w wersji Teodocjona (w BT 13. rozdz. Dn)

Księgi Nowego Testamentu

1 J Pierwszy List świętego Jana Apostoła1 Kor Pierwszy List do Koryntian1 P Pierwszy List świętego Piotra Apostoła1 Tes Pierwszy List do Tesaloniczan1 Tm Pierwszy List do Tymoteusza2 J Drugi List świętego Jana Apostoła2 Kor Drugi List do Koryntian2 P Drugi List świętego Piotra Apostoła2 Tes Drugi List do Tesaloniczan2 Tm Drugi List do Tymoteusza3 J Trzeci List świętego Jana ApostołaAp Apokalipsa świętego JanaDz Dzieje ApostolskieEf List do EfezjanFlm List do FilemonaFlp List do Filipian

Ga List do GalatówHbr List do HebrajczykówJ Ewangelia według świętego JanaJk List świętego Jakuba ApostołaJud List świętego JudyKol List do KolosanŁk Ewangelia według świętego ŁukaszaMk Ewangelia według świętego MarkaMt Ewangelia według świętego MateuszaRz List do RzymianTt List do Tytusa

Inne skróty dotyczące Biblii

1 Sm Pierwsza Księga Samuela (w LXX 1 Krl)2 Sm Druga Księga Samuela (w LXX 2 Krl)A Codex Alexandrinus z tekstem LXXB Codex Vaticanus z tekstem LXXBT Biblia TysiącleciaEzd Księga Ezdrasza (w LXX jako pierwsza część 2 Ezd)LXX SeptuagintaNe Księga Nehemiasza (w LXX jako druga część 2 Ezd)NT Nowy TestamentS Codex Sinaiticus z tekstem LXXST Stary TestamentT Stary Testament w przekładzie TeodocjonaTyt. Tytuł danej księgi lub jej części

AAalaf, Aalaf, Achlab, m.: Sdz(A) 1,31; Sdz(B) 1,31.

Aara, Aara, Achrach, o.: 1 Krn 8,1.

Aaron, Aaron, Aaron, Aaronita, o., etn.: Wj 4,14.27.28.29.30; 5,1.4.20; 6,13.20.23.25.26.27; 7,1.2.6.7.8.9.10a,b.12.19.20; 8,1.2.4.8.12.13.21; 9,8.27; 10,3.8.16.24; 11,10; 12,1.28.31.43.50; 15,20; 16,2.6.9.10.33.34; 17,10.12; 18,12; 19,24; 24,1.9.14; 7,21; 28,1a,b,c.2.3.4.12.29.30a,b.35.38a,b,c.40.41.43; 29,4.5.9.10.15.19.20.21.24.26.27.28.29.32.35.44; 30,7.8.10.19.30; 31,10; 32,1.2.3.5a,b.21.22.25.35; 34,30.31; 35,19a,b; 36,8.34; 37,19; 38,27; 39,12.18; 40,12.13; Kpł 1,5.7.8.11; 2,2.3.10; 3,2.5.8.13; 6,2.7.9.13.18; 7,10.31.33.34.35; 8,2.6.12.13.14.18. 22.23.24.27.30a,b.31a,b.36; 9,1.2.7.8.9.12.18.21.22.23; 10,1.3a,b.4.6.8.12a,b.16.19; 11,1; 13,1.2; 14,33; 15,1; 16,1.2.3.6.8.9.11.21.23; 17,2; 21,1.17.21.24; 22,2.4.18; 24,3.9;

Lb 1,3.17.44.54; 2,1; 3,1.2.3.4.6.9. 10.16.32.38.39.48.51; 4,1.5.15.16.17.19.27.28.33.34.37.41.45.46; 6,23; 7,8; 8,2.3.11.13.19.20.21a,b.22; 9,6; 10,8; 12,1.4.5.10.11; 13,26; 14,2.5.26; 15,33; 16,3.11.16.17.18.20; 17,2.4.5.6.7.8.9.11.12.15.18.21.23a,b.25.26; 18,1.8.20.28; 19,1; 20,2.6.8.10.12.23.24.25.26a,b.28a,b.29a,b; 25,7.11; 26,9.59.60.64; 27,13; 31,6; 33,1.38.39; Pwt 9,20a,b; 10,6; 32,50; Joz 21,4.10.13.19; 22,13; 24,33; Sdz(A) 20,28; Sdz(B) 20,28; 1 Krl 12,6.8; 1 Krn 5,29a,b; 6,34.35.39.42; 12,28; 15,4; 23,13a,b.28.32; 24,1a,b. 2.19.31; 27,17; 2 Krn 13,9.10; 26,18; 29,21; 31,19; 35,14; 1 Ezd 1,14a,b; 5,5; 8,2; 2 Ezd 7,5; 20,39; 22,47; Tb(BA) 1,7; Tb(S) 1,7; 1 Mch 7,14; 4 Mch 7,11; Ps 76,21; 98,6; 104,26; 105,16; 113,18.20; 117,3; 132,2; 134,19; Syr 36,16; 45,6.20.25; 50,13.16; Mi 6,4.

Aaronida, Aaronides, etn.: 4 Mch 7,12.

2Aaronita

Aaronita, zob. Aaron.

Abadia, Abadia, Obadiasz, o.: 2 Ezd 8,9.

Abadiasz, Abadias, o.: 1 Ezd 8,35. Zob. także Abdia.

Abadon, Abadon, Abdon, o.: 1 Krn 8,23.30; 9,36.

Abagta, zob. Abataza.

Abaja, Abajan, Abihail, o.: 2 Krn 11,18.

Abajsan, Abajsan, Ibsan, o.: Sdz(B) 12,8.10.

Abal, Abal, o.: Bel(LXX) 2.

Abama, Abama, Bama, th.: Ez 20,29a,b.

Abana, Abana, Abana, h.: 4 Krl 5,12.

Abar, Abar, Cheber, o.: 1 Krn 8,17.

Abaran, Abaran, Abdon, m.: 1 Krn 6,59.

Abarim, Abarim, Abarim, g.: Lb 33,47.48. Zob. także Abarin, Nabau.

Abarin, Abarin, Abarim, g.: Pwt 32,49.

Abataza, Abataza, Abagta, o.: Est 1,10.

Abba, Abba, Abbijja, o.: 2 Krn 29,1.

Abbijja, zob. Abba.

Abda, zob. Obed.

Abdedom, Abdedom, Obed-Edom, o., etn.: 1 Krn 15,18.21.24.25; 16,5.38a,b; 26,4.8a,b.15; 2 Krn 25,24.

Abdemelech, Abdemelech, Ebedme-lek, o.: Jr 45,7.10.11; 46,16.

Abdenago, Abdenago, Abed-Nego, o.: Dn(LXX) 1,7; 2,49; 3,12.13.14.16. 20.93.95.96.97; Dn(T) 1,7; 2,49; 3,12. 13.14.16.19.20.23.93a,b.95.96.97.

Abdeselma, Abdeselma, synowie niewolników Salomona, o.: 2 Ezd 2,55.58.

Abdi, Abdi, Abdi, Ibri, o.: 1 Krn 6,29; 24,27; 2 Krn 29,12. Zob. także Abdia.

Abdia, Abdia, Abdi, Obadiasz, o.: 1 Krn 3,21; 8,38; 9,16.44; 12,10; 2 Ezd 10,26; 20,6.

Abdiasz, Abdias, Obadiasz, Abdiasz, o.: 2 Krn 17,7; 34,12; Ab tyt.; 1.

Abdiel, Abdiel, Abdiel, o.: 1 Krn 5,15.

Abdiu, Abdiu, Obadiasz, o.: 3 Krl 18,3a,b.4.5.6.7a,b.9.16; 1 Krn 27,19.

Abdon, Abdon, Abdon, o.: Sdz(B) 12,13.15; 2 Krn 34,20. Zob. także Aba-don, Abaran, Dabbon, Elbon, Labdon.

Abed, Abed, Obed, Eber, o.: Sdz(A) 9,26.28.30.31.35.36; 2 Ezd 22,20.

Abeddara, Abeddara, Obed-Edom, o.: 2 Krl 6,10.11a,b.12a,b; 1 Krn 13,13.14.

Abeddaram, Abeddaram, Obed- -Edom, o.: 1 Krn 13,14.

Abed-Nego, zob. Abdenago.

Abel, Abel, Abel, m., o.: Rdz 4,2a,b.4a,b.8a,b.9.25; Sdz(A) 11,33; 2 Krl 20,14.15.18a,b; 4 Mch 18,11.

Abelbajthamaacha, Abelbajtha-maacha, Abel-Bet-Maaka, m.: 4 Krl 15,29.

3 Abidan

Abel-Bet-Maaka, zob. Abelbajt- hamaacha, Abelmaa.

Abel-Keramim, zob. Ebelcharmin.

Abelmaa, Abelmaa, Abel koło Bet- -Maaka, m.: 3 Krl 15,20.

Abel-Maim, zob. Abelmain.

Abelmain, Abelmain, Abel-Maim, m.: 2 Krn 16,4.

Abelmaula, Abelmaula, Abel- -Mechola, t.: 3 Krl 19,16.

Abel-Mechola, zob. Abelmaula, Abelmeula, Abomeula, Ebelmaola.

Abelmeula, Abelmeula, Abel-Mecho-la, t.: Sdz(A) 7,22.

Abel-Szittim, zob. Belsattim.

Abenezer, Abenezer, Eben-Haezer, m., t.: 1 Krl 4,1; 7,12.

Abenner, Abenner, Abner, o.: 1 Krl 14,50.51; 20,25; 26,5.7.14a,b,c.15; 2 Krl 2,8.12.14.17.19a,b.20.21.22.23. 24.25.26.29.30.31; 3,6.7.8a,b.9.11.12. 16.17.19a,b.20a,b.21a,b.22.23.24.25. 26.27.28.30.31.32a,b.33a,b.37; 4,1.12; 3 Krl 2,5.32; 1 Krn 26,28; 27,21.

Abennezer, Abennezer, Eben- -Haezer, m.: 1 Krl 5,1.

Aber, Aber, Cheber, o.: 1 Krn 4,18.

Abessa, Abessa, Abiszaj, o.: 1 Krl 26,6a,b.7.8.9; 2 Krl 2,18.24; 3,30; 10,10.14; 16,9.11; 18,2.5.12; 19,22; 20,6.10; 21,17; 23,18; 1 Krn 2,16; 11,20; 18,12; 19,11.15.

Abessalom, Abessalom, Absalom, Abiszalom, o.: 2 Krl 3,3; 13,1.4.20a,b.22a,b.23a,b.24.25.26.27a,b.28.29a,b.

30.32.34.37.38.39; 14,1.21.23.24.25. 27.28.29.30a,b,c.31.32,33a,b; 15,1.2a, b.3.4.6a,b.7.10a,b.11.12a,b.13.14.31. 34.37; 16,8.15.16a,b.17.18.20.21.22a, b.23; 17,1.4.5.6a,b.7.9.14a,b.15.18. 20.24.25.26; 18,5a,b.9a,b.10.12.14.15. 17.18a,b.29.32; 19,1a,b,c.2.5a,b.7.10. 11; 20,6; 3 Krl 1,6; 2,7; 15,2.10; 1 Krn 3,2; 2 Krn 11,20.21; 2 Mch 11,17; Ps 3,1.

Abi, Abi, o.: 3 Krl 2,46h.

Abia, Abia, Abiasz, Abijja, Sibeja, o.: 1 Krl 8,2; 2 Krl 14,27; 3 Krl 12,24e; 4 Krl 12,2; 1 Krn 2,24; 3,10; 6,13; 24,10; 2 Krn 11,20.22; 12,16; 13,1.2.3.4.15.17.19.20.21.22.23; 2 Ezd 20,8; 22,17.

Abi-Albon, zob. Abiel

Abiasaf, Abiasaf, Abiasaf, Ebiasaf, o.: Wj 6,24; 1 Krn 6,8.22; 9,19; 26,1.

Abiasz, zob. Abia, Abiu.

Abiatar, zob. Abiathar.

Abiathar, Abiathar, Abiatar, o.: 1 Krl 22,20.21.22; 23,6.9; 30,7; 2 Krl 8,17; 15,24.27.29.35a,b.36; 17,15; 19,12; 20,25; 3 Krl 1,7.19.25.42; 2,22.26.27.35; 4,4; 1 Krn 15,11; 18,16; 24,6; 27,34.

Abichail, zob. Abichajl, Aminadab.

Abichajil, zob. Abichajl.

Abichajl, Abichajl, Abichail, Abicha-jil, o.: Lb 3,35; 1 Krn 2,29; 5,14.

Abida, Abida, Abida, o.: 1 Krn 1,33.

Abidan, Abidan, Abidan, o.: Lb 1,11; 2,22; 7,60.65; 10,24.

4

Abiel, Abiel, Abiel, Abi-Albon, o.: 1 Krl 9,1; 14,51; 2 Krl 23,31; 1 Krn 11,32.

Abiesdri, Abiesdri, Abiezer, Aszfenaz, o.: Sdz(B) 8,32; Dn(LXX) 1,3.11.16.

Abiezek, Abiezek, o.: 1 Krl 11,8.

Abiezer, Abiezer, Abiezer, o., etn.: Sdz(A) 6,34; 8,2; Sdz(B) 6,34; 8,2; 2 Krl 23,27; 1 Krn 7,18; 11,28; 27,12. Zob. także Abiesdri, Abiezri, Ezri, Je-zer.

Abiezri, Abiezri, Abiezer, o.: Sdz(A) 6,11; 8,32.

Abigail, zob. Abigaja.

Abigaja, Abigaja, Abigail, o.: 1 Krl 25,3.14.18.23.32.36.39.40.42; 27,3; 30,5; 2 Krl 2,2; 3,3; 17,25; 1 Krn 2,16.17; 3,1.

Abihail, zob. Abaja.

Abihu, zob. Abiud.

Abijja, zob. Abia, Abu.

Abijjam, zob. Abiu.

Abimael, zob. Abimeel.

Abimeel, Abimeel, Abimael, o.: Rdz 10,28.

Abimelech, Abimelech, Abimelek, Achi-melek, Elimelek, o.: Rdz 20,2.3.4.8.9. 10.14.15.17.18; 21,22.25a,b.26.27.29. 32; 26,1.8.9.10.11.16.26; Sdz(A) 8,31; 9,1.3.4.6.16.18.19.20a,b.21.22.23a,b. 24.25.27.28.29a,b.31.34.35.38.39.40. 41.42.44.45.47.48a,b.49.50.52a,b.53. 54.55.56; 10,1; Sdz(B) 8,31; 9,1.3.4.6. 16.18.19.20a,b.21.22.23a,b.24.25.27. 28.29.31.34.35.38.39.40.41.42.44.45.

47.48a,b.49.50.52a,b.53.55.56; 10,1; Rt 1,2.3; 2,1.3; 4,3.9; 1 Krl 21,2a,b.7.9; 22,9.11.16.20; 23,6; 2 Krl 11,21.22; Ps 33,1; 51,2.

Abimelek, zob. Abimelech, Achime-lech.

Abinadab, zob. Aminadab.

Abineem, Abineem, Abinoam, o.: Sdz(A) 4,6.12; 5,1.12; Sdz(B) 4,6.12; 5,1.12.

Abinoam, zob. Abineem.

Abira, Abira, Abida, o.: Rdz 25,4.

Abiram, zob. Abiron.

Abiron, Abiron, Abiram, o.: Lb 16,1.12.25.27; 26,9; Pwt 11,6; Joz 6,26; 3 Krl 16,34; 4 Mch 2,17; Ps 105,17; Syr 45,18.

Abisak, Abisak, Abiszag, o.: 3 Krl 1,3.15; 2,17.21.22.

Abisu, Abisu, Abiszua, o.: 1 Krn 5,30.31; 6,35.

Abisue, Abisue, Abiszua, o.: 1 Krn 8,4; 1 Ezd 8,2; 2 Ezd 7,5.

Abisur, Abisur, Abiszur, o.: 1 Krn 2,28.29.

Abiszag, zob. Abisak.

Abiszaj, zob. Abessa.

Abiszalom, zob. Abessalom.

Abiszua, zob. Abisu, Abisue.

Abiszur, zob. Abisur.

Abital, Abital, Abitala, o.: 2 Krl 3,4; 1 Krn 3,3.

Abitala, zob. Abital.

Abiel

5

Abitob, Abitob, Abitub, o.: 1 Krn 8,11.

Abitub, zob. Abitob.

Abiu, Abiu, Abijjam, Abiasz, o.: 3 Krl 14,31; 15,1.7a,b.8.28; 1 Krn 7,8.

Abiud, Abiud, Abihu, Ehud, o.: Wj 6,23; 24,1.9; 28,1; Kpł 10,1; Lb 3,2.4; 26,60.61; 1 Krn 5,29; 8,3; 24,1.2.

Abner, zob. Abenner.

Abomeula, Abomeula, Abel- Mecho-la, m.: Sdz(B) 7,22.

Abor, Abor, Chabor, h.: Sdz(A) 7,1; 4 Krl 17,6; 18,11.

Abraamitka, Abraamitis, etn.: 4 Mch 18,20.

Abraham, Abraam, Abraham, o.: Rdz 17,5.9.15.17.18.19.22.23a,b.24.26; 18,6.7.11.13.16.17.18.19.22.23.27.33a,b; 19,27.29; 20,1.2.9.10.11.14.15.17.18; 21,2.3.4.5.7.8.9.10.11.12.14.22.24.25.27.28.29.30.33.34; 22,1a,b,c.3.4.5.6.7.8.9.10.11a,b.13a,b.14.15.19a,b.20.23; 23,2.3.5.7.8.10.12.14.16a,b.18.19.20; 24,1a,b.2.6.9.12a,b.14.15.27.34.42.44.48.52.59; 25,1.5.6.7.8.10a,b.11.12a,b.19a,b; 26,1.3.5.18a,b,c.24a,b; 28,4a,b.9.13; 31,42.53; 32,10; 35,12.27; 48,15.16; 49,30.31; 50,13.24; Wj 2,24; 3,6.15.16; 4,5; 6,3.8; 32,13; 33,1; Kpł 26,42; Lb 32,11; Pwt 1,8; 6,10; 9,5.27; 29,12; 30,20; 34,4; Joz 24,2.3; 3 Krl 18,36; 4 Krl 13,23; 1 Krn 1,27.28.32.34; 16,16; 29,18; 2 Krn 20,7; 30,6; 2 Ezd 19,7; Est 4,17f.17y; Jdt 8,26; Tb(BA) 4,12; Tb(S) 14,7; 1 Mch 2,52; 12,21; 2 Mch 1,2; 3 Mch 6,3; 4 Mch 6,17.22; 7,19;

13,17; 14,20; 15,28; 16,20.25; 17,6; Ps 46,10; 104,6.9.42; Pi 7,35; 9,55.73; 12,1.8; Hi 42,17c; Syr 44,19.22; Pss 9,9; 18,3; Mi 7,20; Iz 29,22; 41,8; 51,2; 63,16; Ba 2,34; Ez 33,24; Dn(LXX) 3,35; Dn(T) 3,35.

Abram, Abram, Abram, o.: Rdz 11,26.27.29a,b.31a,b; 12,1.4a,b.5.6. 7a,b.9.10.11a,b.14.16.17.18.20; 13,1.2.4.5.7.8.12.14.18; 14,12.13a,b. 14.19a,b.21.22.23; 15,1a,b.2.3.6.11.12.13.18; 16,1.2a,b.3a,b,c.5.6.15a,b.16a,b; 17,1a,b.3.5; 2 Ezd 19,7.

Abramowy, Abramiajos, 4 Mch 9,21; 18,1.23.

Abrona, Abrona, Abronas, h.: Jdt 2,24. Zob. także Ebrona.

Abronas, zob. Abrona.

Absalom, Absalomos, Absalom, o.: 1 Mch 11,70; 13,11. Zob. także Abessalom.

Abu, Abu, Abijja, o.: 4 Krl 18,2.

Abubos, Abubos, Abubos, o.: 1 Mch 16,11.15.

Achaab, Achaab, Achab, o.: 3 Krl 16,28.29.30.33a,b; 17,1; 18,1.2.3.5. 6.9.12.16a,b.17a,b.20.41.42.44.45. 46; 19,1; 20,1.2.3.4.8.15.16a,b.18. 20.21.24.25.27.28.29; 21,2.14a,b.15; 22,20.39.40.41.52.53; 4 Krl 1,1.18a.18d; 3,1.5; 8,15.18a,b.25.27a,b.28.29; 9,7.8a,b.9.25; 10,1a,b.10.11.17.18.30; 21,3.13; 2 Krn 18,1.2a,b.3.19; 21,6a,b.13; 22,3.4.5.6.7.8; Mi 6,16.

Achab, zob. Achaab, Achiab.

Achabar, Achabar, Achban, o.: 1 Krn 2,29.

Achabar

6

Achalia, Achalia, Chakaliasz, o.: 2 Ezd 11,1; 20,2.

Achamani, Achamani, Chakmoni, o.: 1 Krn 11,11; 27,32.

Achar, Achar, Akan, Akar, o.: Joz 7,1.18.19.20.24.25; 22,20; 1 Krn 2,7.

Acharchel, zob. Rechab.

Achasbaj, zob. Asbites.

Achaseloth, Achaseloth, m.: Joz(A) 19,18.

Achasztari, zob. Astheran.

Achaz, Achaz, Achaz, o.: 4 Krl 15,38; 16,1.2.5.7.8.10a,b.11.15.16.17.19.20; 17,1; 18,1; 23,12; 1 Krn 3,13; 8,35.36; 9,42; 2 Krn 27,9; 28,1.16.19.21.24.27; 29,19; Oz 1,1; Mi 1,1; Iz 1,1; 7,1.3.10.12; 14,28; Jr 22,15.

Achazib, Achazib, Akzib, m.: Sdz(A) 1,31.

Achban, zob. Achabar.

Achechar, Achechar, o.: 2 Ezd 13,22.

Achel, Achel, Chalak, Iddo, g., o.: Joz 11,17; 3 Krl 4,14.

Achelgaj, Achelgaj, Ijje-Haabarim, t.: Lb 21,11.

Achi, Rohga, zob. Achiuraoga.

Achia, Achia, Achiasz, Achoach, o.: 1 Krl 14,3.18; 2 Krl 8,16; 3 Krl 4,3; 11,30; 12,15.24h.24i.24ka,b.24l; 15,27.29.33; 20,22; 4 Krl 9,9; 1 Krn 8,4.7; 11,36; 2 Krn 9,29; 10,15.

Achiab, Achiab, Achab, o.: Jr 36,21.22.

Achiacharos, Achiacharos, Achiacharos, Achikar, o.: Tb(BA)

1,21.22a,b; 2,10; 11,19; 14,10a,b; Tb(S) 2,10; 14,15.

Achiam, zob. Achian, Achim.

Achian, Achian, Achiam, o.: 2 Krl 23,33. Zob. także Jaajm.

Achiasz, Achias, Achiasz, o.: 3 Krl 11,29a,b. Zob. także Achia, Aia.

Achiba, Achiba, o.: 1 Ezd 5,31.

Achicharos, Achicharos, Achikar, o.: Tb(S) 1,21.22a,b.

Achichod, Achichod, Achichud, o.: 1 Krn 8,7.

Achichud, zob. Achichod.

Achiel, Achiel, Achiszar, Chiel, o.: 3 Krl 4,6; 16,34.

Achiezer, Achiezer, Achiezer, Achi-jezer, Jezer, o.: Lb 1,12; 2,25; 7,66.71; 10,25; 26,34; 1 Krn 12,3.

Achiezerita, Achiezeri, Jezeryta, etn.: Lb 26,34.

Achifa, Achifa, Chakufa, o.: 2 Ezd 17,53.

Achijezer, zob. Achiezer.

Achikam, Achikam, Achikam, o.: 4 Krl 22,12.14; 25,22; 2 Krn 34,20; Jr 33,24; 46,14; 47,5.11; 48,10; 50,6.

Achikar, Achikar, Achikar, o.: Tb(S) 11,19. Zob. także Achiacharos, Achi-charos, Achikaros.

Achikaros, Achikaros, Achikar, o.: Tb(S) 14,10a,b,c.

Achilid, Achilid, Achilud, o.: 3 Krl 4,3.12.

Achalia

7

Achilud, Achilud, Achilud, o.: 1 Krn 18,15. Zob. także Achilid, Achiluth.

Achiluth, Achiluth, Achilud, o.: 2 Krl 20,24.

Achim, Achim, Achiam, o.: 1 Krn 11,35.

Achima, Achima, Achiman, o.: Joz 15,14.

Achimaas, Achimaas, Achimaas, o.: 1 Krl 14,50; 2 Krl 15,27.36; 17,17.20; 18,19.22.23.27.28.29; 3 Krl 4,15; 1 Krn 5,34.35; 6,38.

Achiman, Achiman, Achiman, o., etn.: Lb 13,22; Sdz(A) 1,10. Zob. tak-że Achima, Achinaan, Ajman.

Achimelech, Achimelech, Abimelek, Achimelek, o.: 1 Krl 26,6; 30,7; 2 Krl 8,17; 1 Krn 18,16; 24,3.6.31.

Achimelek, zob. Abimelech, Achi-melech.

Achimi, Achimi, Achumaj, o.: 1 Krn 4,2.

Achimot, zob. Achimoth.

Achimoth, Achimoth, Achimot, o.: 1 Krn 6,10.

Achinaam, Achinaam, Achinoam, o.: 1 Krl 25,43; 27,3; 1 Krn 3,1.

Achinaan, Achinaan, Achiman, o., etn.: Sdz(B) 1,10.

Achinadab, Achinadab, Achinadab, o.: 3 Krl 4,14.

Achinoam, zob. Achinaam, Achinoom.

Achinoom, Achinoom, Achinoam, o.: 1 Krl 14,50; 30,5; 2 Krl 2,2; 3,2.

Achior, Achior, Achior, Achiud, o.: Lb 34,27; Jdt 5,5.22; 6,1.2.5.10.13.16.20; 11,9; 14,5.6.10.

Achira, zob. Achire.

Achiram, zob. Jachiran.

Achiramita, zob. Jachiranita.

Achire, Achire, Achira, o.: Lb 1,15; 2,29; 7,78.83; 10,27; 3 Krl 2,46h.

Achisaar, Achisaar, Achiszachar, o.: 1 Krn 7,10.

Achisamach, Achisamach, Achisa-mak, o.: Wj 31,6.

Achisamaj, Achisamaj, Szammaj, o.: 1 Krn 2,32.

Achisamak, Achisamak, Achisamak, o.: Wj 35,34; 37,21. Zob. także Achisa-mach.

Achiszachar, zob. Achisaar.

Achithalam, Achithalam, o.: 3 Krl 2,46h.

Achitob, Achitob, Achitub, Achitob, o.: 1 Krl 14,3; 22,9.11.12.20; 2 Krl 8,17; 1 Krn 5,33.34.37.38; 6,37; 9,11; 18,16; 1 Ezd 8,2; 2 Ezd 7,2; Jdt 8,1.

Achitofel, Achitofel, Achitofel, o.: 2 Krl 15,12.31a,b.34; 16,15.20.21. 23a,b; 17,1.6.7.14a,b.15.21.23; 23,34; 1 Krn 27,33.34.

Achitub, zob. Achitob, Aitob.

Achiu, Achiu, o.: 1 Krn 26,7.

Achiud, zob. Achior.

Achiuraoga, Achiuraoga, Achi + Rohga, o.: 1 Krn 7,34.

Achiuraoga

8

Achlab, zob. Aalaf,

Achlaj, Achlaj, Achlaj, o.: 1 Krn 2,31. Zob. także Achlia.

Achlia, Achlia, Achlaj, o.: 1 Krn 11,41.

Achoach, zob. Achia.

Achobor, Achobor, Akbor, o.: Rdz 36,38.39; 4 Krl 22,12.14; 1 Krn 1,49.50.

Achochita, Achochi, Achochita, etn.: 1 Krn 11,12. Zob. także Achoita, Echochita.

Achoita, Achoi, Achochita, etn.: 1 Krn 11,29.

Achor, Achor, Akor, o., t.: Joz 7,24; 15,7; Oz 2,17; Iz 65,10.

Achrach, zob. Aara.

Achran, Achran, m.: Joz(A) 19,28.

Achrathajos, Achrathajos, Hatak, o.: Est 4,5.9.10.12.13.

Achsa, Achsa, Aksa, o.: Joz 15,16.17.

Achsaf, Achsaf, m.: Joz(A) 19,25.

Achumaj, zob. Achimi.

Achuzam, zob. Ochazam.

Achuzat, zob. Ochozath.

Achzib, Achzib, m.: Joz(A) 15,44.

Achzif, Achzif, Akzib, m.: Joz(A) 19,29.

Ada, Ada, Ada, o.: Rdz 4,19.20.23; 36,2.4.10.12.16; 1 Krn 8,9.

Adad, Adad, Bedad, Hadad, o.: Rdz 36,35.36; 1 Krn 1,46.47.50.51; 2 Krn 15,8; Hi 42,17d.

Adada, Adada, m.: Joz(A) 15,22.

Adaj, Adaj, Uri, o.: 3 Krl 4,18.

Adaja, Adajas, Adajasz, o.: 1 Krn 8,21; 9,12; 2 Krn 23,1; 2 Ezd 10,39; 21,5.

Adajasz, Adajas, Jedajasz, o.: 2 Ezd 10,29. Zob. także Adaja, Adia, Edeia.

Adalia, zob. Barea.

Adam, Adam, Adam, o.: Rdz 2,16. 19a,b.20a,b.21.22a,b.23.25; 3,8.9a,b.12.17.20.21.22.24; 4,1.25; 5,1.2.3.4.5; Pwt 32,8; 1 Krn 1,1; Tb(BA) 8,6; Tb(S) 8,6; Pi 2,8; Syr 33,10; 40,1; 49,16.

Adama, Adama, Adma, m.: Rdz 10,19; 14,2.8; Pwt 29,22; Oz 11,8; Iz 15,9.

Adami, Adami, m.: Joz(A) 19,36.

Adan, Adan, o.: 1 Ezd 5,36.

Adar, Adar, Adar, Ard, d., o.: Lb 26,44a,b; 1 Ezd 7,5; 2 Ezd 6,15; Est 2,16; 3,7.13.13f; 8,12.12s; 9,1.15.16.19a,b.21.22; 10,3k; 1 Mch 7,43.49; 2 Mch 15,36.

Adarita, Adari, Ardyta, etn.: Lb 26,44.

Adasa, Adasa, Adasa, m.: Joz(A) 15,37; 1 Mch 7,40.45.

Adasaj, Adasaj, etn.: 2 Krl 24,6.

Adasan, Adasan, Chadasza, Charsza, m., o.: Joz 15,37; 2 Ezd 17,54.

Adbeel, zob. Nabdeel.

Addaj, Addaj, Iddo, o.: 2 Ezd 22,16.

Addajos, Addajos, o.: 1 Ezd 8,44.45.

Addamin, Addamin, Addumim, g.: Joz 15,7.

Achlab