ONTWIKKELINGS

GEOGRAFIETERMYN 3

WAT IS ONTWIKKELING?

Verbetering van die sosiale en ekonomiese

aspekte om hoër lewensstandaarde en kwaliteit

van lewe te bereik.

ASPEKTE VAN ONTWIKKELING:

ASPEKTE

Basiese Behoeftes•- Kos•- Water•- Skuiling•- Klere•- Mediese sorg

Opvoeding

Infrastruktuur- Elektrisiteit en water

- Vullis verwydering- Vervoer en kommunikasie

ASPEKTE

Menseregte en gelykegeleenthede- Gelykheid tussen rasse, geslagte,

culture, gelowe en gestremde persone –- Politiese vryheid

Werksgeleenthede

Sosiale welstanden gesondheidsorg- Pensioenfonds- Klinieke en mediese fondse- Hulp aan die siek, oumense enkinders- Maatskaplike toelae

ONTWIKKELENDE VS ONTWIKKELDE LANDE

ONTWIKKELENDE LANDE ONTWIKKELDE LANDE

Arm lande Ryk lande

Derde wêreldse lande Eerste wêreldse lande

Nie-geindustrialiseerde lande Geindustrialiseerde lande

Lae inkomste Hoër inkomste

Meestal in Suidelike halfrond Meestal in Noordelike halfrond

Minder ekonomiese ontwikkelde lande

(LEDC’s)

Meer ekonomiese ontwikkelde lande(MEC’s)

Lae lewensstandaard Hoë lewensstandaard

Beperkte toegang tot goedere en dienste Toegang tot verskeidenheid goedere en dienste

Swak ontwikkeld en infrastruktuur Goed ontwikkelde en onderhouende

infrastruktuur

Voorbeelde: Vietnam, Afrika lande, Indië,

Bangladesh, Zambië

Voorbeeld: VSA, Canada, Japan, Australië,

Duitsland

Brandt – lyn verdeel die wêreld in twee – Noordelike hemisfeer (ontwikkelde lande) en Suidelike

halfrond (ontwikkelende lande)

ONTWIKKELENDE LANDE:

ONTWIKKELDE LANDE:

VORMS VAN ONTWIKKELING:

1. EKONOMIESE ONTWIKKELING:

Die ontwikkeling van materiële welvaart en verhoogde lewenstandaarde vir die hele bevolking.

FAKTORE WAT EKONOMIESE ONTWIKKELING AFFEKTEER:

Swak ontwikkelde tegnologie;

Arbeidsmag ervaar voedselonsekerheid (gebrek aan gesonde kos);

Swak onderwys;

Nie genoeg werksgeleenthede nie;

Swak uitvoere

Geen buitelandse beleggings nie

EKONOMIESE ONTWIKKELING AANWYSERS:

Die volgende word gebruik om ontwikkeling in ‘n land te meet.

AANWYSER GEVOLGTREKKING

Per capita BBP ( Gemiddelde inkomste wat

verdien is deur toeriste)

Hoër capita BBP = Hoër vlak van ontwikkeling

Waarde van uitvoere Hoër uitvoerwaarde= Hoër buitelandse

inkomste= Meer ontwikkeling

Persentasie van arbeidsmag in landbou Hoër persentasie indiensneming in landbou=

meer landboukundige produkte om uit te voer=

Meer ontwikkeling

Indiensneming Meer indiensneming= meer belasting wat betaal

word= meer ontwikkeling

Vlak van verstedeliking(toename in die % mense

in stedelike gebiede)

Meer verstedeliking = meer ontwikkeling

Gini- koeffisiënt (meet die mate van

ongelykheid)

Lande nader aan 1 het ‘n hoër vlak van

ontwikkeling

BRUTO BINNELANDSE PRODUK(BBP):

BBP = Totale waarde van goedere en dienste wat in ‘n jaar binne ‘n land

produseer word.

VOORDELE EN NADELE VIR DIE GEBRUIK VAN DIE BBP AS AANWYSER:

VOORDELE NADELE

Toon die kwaliteit van

gesondheidsorg, water en voedsel

voorsiening.

Waardes kan maklik gemanipuleer

word om arm te lyk sodat hulle meer

ontwikkelingshulp van ander lande

kan ontvang

Maklik om te bereken Neem nie bestaansboere en mense in

die informele sektor in ag neem nie,

alhoewel dit 'n groot rol in LEDC’s

speel

Fokus op belangrike ontwikkeling

aspekte

2. SOSIALE ONTWIKKELING:

Manier waarop die samelewing goeie werksgeleenthede, behuising,

onderwys, skoon en veilige drinkwater en -tegnologie het.

FAKTORE WAT MAATSKAPLIKE ONTWIKKELING AFFEKTEER:

Swak ontwikkelde infrastruktuur in die meeste landelike gebiede;

Hoë werkloosheidsyfer;

Swak onderwys;

Swak kommunikasie en tegnologie;

Swak mediese en sosiale sorg;

Ongelykheid tussen geslagte, rasse, godsdienste en kulture

SOSIALE ONTWIKKELING AANWYSERS:

Die volgende aanwysers word gebruik om die vlak van ontwikkeling in 'n land te meet:

AANWYSERS GEVOLGTREKKING

Geletterdheidsvlakke Hoër geletterdheidsvlakke = Hoër vlakke van

ontwikkeling

Status van vroue Gelyheid en bevordering van vroue= Hoër vlakke

van ontwikkeling

Menslike ontwikkelingsindeks (meet die

lewensverwagting, vlak van onderrig en

geletterdheid en BBP per capita)

Hoër getal = Hoër vlakke van ontwikkeling

Bevolkingsgroei Laer groeikoers= Hoër vlakke van ontwikkeling

Geboorte syfer Laer geboorte syfer= Hoër vlakke van ontwikkeling

Kindersterftesyfer Laer kindersterftesyfer= Hoër vlakke van

ontwikkeling

Lewensverwagting Hoër lewensverwagting = Hoër vlakke van

ontwikkeling

3. VOLHOUBARE ONTWIKKELING (OMGEWING ONTWIKKELING):

Om te verseker dat ons genoeg het sonder om alles te gebruik en die oorlewing van die toekomstige geslagte te benadeel.

FAKTORE WAT VOLHOUBARE ONTWIKKELING AFFEKTEER:

Die toename van besoedeling oor die aardbol;

Grondbesoedeling;

Verwydering van plantegroei

Verwoestyning

Oorgebruik van natuurlike hulpbronne

Gebrek aan behoorlike bestuur van hulpbronne en die omgewing

VOLHOUBARE ONTWIKKELING AANWYSERS

Die volgende aanwysers word gebruik om die vlak van ontwikkeling

in 'n land te meet:

AANWYSERS GEVOLGTREKKING

Gebruik van energie Hoër gebruik= Hoër vlakke van

ontwikkeling

Aantal waterhulpbronne soos

damme

Beter beskikbaarheid van water =

Hoër vlakke van ontwikkeling

Meer bewaring areas Meer areas= Hoër vlakke van

ontwikkeling

ONTWIKKELING OP VERSKILLENDE VLAKKE:

1. GLOBAAL: Verskeie strategieë om aardverwarming soos

die Kyoto-protokol te verminder.

2. KONTINENTALE: Inisiatiewe om die gevolge van

ontwikkeling soos besoedeling op die vasteland te

verminder. Elke vasteland het sy eie strategieë.

3. STREEKVLAK: Ontwikkelingstrategieë wat streke, lande

of 'n paar lande insluit.

4. PLAASLIK: Fokus op kleiner area soos 'n dorp of skool of

verskaf water en elektrisiteit na 'n spesifieke klein area.

HOP-projek in SA.

UNEMPLOYMENT RATE PER PROVINCE:

FAKTORE WAT ONTWIKKELING

BEINVLOED:1. POLITIEKE FAKTORE:

Kolonisasie het die ontginning van hulpbronne deur

ontwikkelde lande veroorsaak;

Daar is geen wette wat die beheer / oorbenutting van

hulpbronne beheer nie;

Groot multi-nasionale maatskappye en beleggers ontgin

natuurlike hulpbronne in ontwikkelende lande;

Arbeid word uitgebuit en plaaslike arbeid is ongeskool

weens die gebruik van buitelandse arbeid;

2. SOSIALE/MENSLIKE FAKTORE:

2.1 BEVOLKINGSGROEI

Die wêreldbevolking groei vinnig;

Plaas druk op natuurlike hulpbronne soos hout, water en grond;

Hulpbronne is opgebruik;

Ongebalanseerde demografie - te veel jongmense / ou mense wat

nie kan bydra tot die ekonomie of arbeidsmag nie;

2.2 ONDERWYS EN OPLEIDING:

Opvoeding van vroue;

Onderwys verseker dat vaardighede en kennis ontwikkel word;

Onderwys help met die gebruik en ontwikkeling van tegnologie;

3. EKONOMIESE FAKTORE:

3.1 HANDELSWANBALANS

Globalisering het handel en ruil van goedere makliker gemaak;

Ontwikkelende lande voer die meeste van hul produkte na ontwikkelde

lande uit, en as geen handel plaasvind nie, verloor ontwikkelende lande

baie inkomste;

3.2 ENERGIE

Meer as die helfte van die land het nie toegang tot skoon en goedkoop

energie nie;

Hoë verbruik van biomassa-energie in ontwikkelende lande beteken 'n

swak aanbod aan huishoudings;

Ontwikkelde lande dra by tot hoë vlakke van koolstofdioksied;

Laai skuur af omdat winkels en bedrywe om af te sluit;

Duur elektrisiteit omdat dit ingevoer moet word;

3.3 ANDER:

Fluktuasies in pryse op die buitelandse mark;

Gebrek aan infrastruktuur - ekstra uitgawes;

Swak gesondheidsorg en siektes soos TB en vigs - vertraag

produksie af - belemmer ontwikkeling;

Korrupsie, gebrek aan aanspreeklikheid en ondoeltreffende

bestuur;

Skuld van die land;

Armoede

4. NATUUR- / FISIESE FAKTORE:

Onvrugbare grond - geen landbouprodukte om uit te voer

nie - geen inkomste nie - belemmer ontwikkeling;

Ekstreme klimaat - baie warm en baie koud;

Ontoeganklikheid van gebiede - landlocked / bergagtige

gebiede;

Besoedeling lei tot die agteruitgang van die omgewing;

Gebrek aan beheer oor besoedeling;

Ongelyke verspreiding van natuurlike hulpbronne;

Natuurrampe;

Grondhervorming;

ONTWIKKELINGSMODELLE:

'n Model is 'n eenvoudige manier om lewenswerklike situasies te

verduidelik.

‘n Model van ontwikkeling probeer verduidelik / voorspel:

Hoe die ekonomie van 'n land met verloop van tyd sal ontwikkel;

Wat die moontlike hindernisse tot ontwikkeling sal wees;

Hoe ekonomiese beleide ontwikkel kan word om ontwikkeling te

inisieer / te versnel.

1.VRYEMARK MODEL (ROSTOW MODEL):

- Vryemarkmodel fokus op wins en private eienaarskap;

- Gebaseer op die vraag na dienste en goedere wat prys bepaal;

- Geen handelsregulasies en / of beperkings op verhandeling nie;

- Voorheen besit van staatsbesit word deur private eienaarskap

oorgeneem om wins te maak;

ROSTOW’S MODEL (1960)

FASE 1: TRADISIONELE VERENIGINGE:

Landbou is die primêre ekonomiese aktiwiteit;

Bestaat hoofsaaklik uit bestaansboerdery;

Uitset word nie verkoop om wins te maak nie (slegs ruil /

ruil);

Tegnologie is beperk en arbeidsintensief;

Klein hoeveelheid kapitaal vir ontwikkeling;

Mense is gelyk / Geen spesiale geleenthede om wins te maak

nie.

FASE 2: VOOR-VOORWAARDES VIR AFTREE:

Meer produktiewe metodes om 'n surplus vir verkoop en uitvoer

te produseer;

Tegnologie is gevorderd en versprei;

Landbou word meer kommersieel en geïndustrialiseer;

Infrastruktuur vir vervoer en kommunikasie is ontwikkel;

Meer beleggings;

Entrepreneurs tree op en maak wins

Markte ontwikkel

Dorpe en stede begin groei;

Bevolkingsverhoging

FASE 3: UITNODIGING (NUWE TEGNOLOGIE EN LANDBOU:

Industrialisering styg en die aantal nywerhede styg;

Plaaslike hulpbronne word intensief gebruik en 'n toename in

die sekondêre en primêre sektor;

Vervaardiging is die hoof ekonomiese aktiwiteit;

Vervaardiging is geleë in industriële gebiede;

Groter markte word geskep;

FASE 4: RYK TOT VOLWASSENHEID

Lang tyd van konsekwente ekonomiese groei en wye gebruik

van moderne tegnologie;

Kapitaal is beskikbaar en stimuleer die ekonomie;

Standaard van lewende toename;

Arbeidsmagte beweeg van primêre en sekondêre sektor na die

tersiêre sektor;

Skep 'n vermenigvuldiger-effek;

Industrialisering en verstedeliking versnel;

Nywerhede uitbrei en nuwe nywerhede ontwikkel;

Meer goedere en dienste is beskikbaar - minder vraag na

invoere;

Infrastruktuur is ontwikkel;

Tersiêre sektor - belangrikste sektor;

Grootskaalse belegging in maatskaplike ontwikkeling (skole,

klinieke, hospitale, medisyne, gesondheidsversekering,

universiteite ens.)

FASE 5: HOË MASSVERBRUIK

Ekonomie is verbruikersgeoriënteerd;

Hoë geld word bestee om die gapings tussen die rykes en

armes te sluit;

Verbruikers het inkomste en kan die basiese behoeftes

bekostig;

Dienssektor (tersiêre sektor) neem vinnig toe;

BEPERKINGE/KRITIEK TEENOOR ROSTOW SE

MODEL:

1. Model beskou nie dat lande van 'n ander noot opstyg nie (sommige het

kapitaal- en hulpbronvoordeel);

2. Model aanvaar dat al die lande en mense bekommerd is oor kapitaal;

3. Model stel voor dat kapitaal aan LEDC's geleen word vir ontwikkeling.

(Nota terugbetalings beperk ontwikkeling);

4. Modelleer lande wat 'n tipiese patroon van kolonialisme het;

5. Model pas nie Afrika-lande nie - kolonialisme het die Afrika-lande

onder ontwikkel;

6. Model neem aan dat elke land in fase 1 begin en saam na die volgende

fase beweeg

FRIEDMANN’S KERN EN PERIFERIE MODEL

VAN ONTWIKKELING:

KERNAREAS: Verwys na MEDC's

PERIPHERY: Verwys na LEDC's

Hy stel voor dat daar ongelyke ontwikkeling tussen lande bestaan wat sterk kerngebiede en swak randareas tot gevolg het;

Ontwikkeling beweeg van die kern na die periferie;

Model fokus op die verspreiding van ontwikkeling;

Kern lok mense, beleggings en geld;

FASE 1: VOOR-INDUSTRIËLE EKONOMIE

Dorpsgebiede word afsonderlik ontwikkel en daar is geen / min

kommunikasie nie;

Landbou is die primêre ekonomiese aktiwiteit;

Elke dorp is die middelpunt van die invloedsfeer

Geen hiërargie tussen dorpe / dorpe nie

FASE 2: TRADISIONELE EKONOMIE

Op dorp / dorp word die dominante sentrum van alle

ekonomiese aktiwiteite.

Sentrum van ekonomiese aktiwiteite ervaar industriële groei

Kern lok mense en beleggings uit ander gebiede;

Meer kapitaal en werksgeleenthede in die kern;

Sentralisering van besighede, goedere en dienste in die kern.

FASE 3: NYWERHEIDSEKONOMIE

Sekondêre kerne ontwikkel tussen die kern en die periferie wat

gekoppel is aan gevorderde infrastruktuur (vervoer / kommunikasie);

Sekondêre kerne lei tot kosteverhoging in hierdie gebied;

Sekondêre kernareas word na verwys as semi-periferie;

Toename in mense, goedere, kapitaal en idees tussen kern- en semi-

periferie;

Sentralisasie vind plaas

FASE 4: POST-INDUSTRIËLE EKONOMIE

Die meeste gebiede word ontwikkel en deel van die ekonomiese groei

van die land;

Rykdom word meestal eweredig oor die land versprei;

Hoofkern verloor van sy waarde aangesien die sekondêre kern geld,

mense en ontwikkeling lok;

VOLHOUBARE ONTWIKKELINGSMODEL:

Ekonomiese ontwikkeling, maatskaplike ontwikkeling en omgewingsfaktore is ewe belangrik;

Sosiale ontwikkeling sluit in:

Menseregte in die werkplek;

Ontwikkeling van basiese behoeftes van mense;

Opheffing van mense / gemeenskap

Omgewingsontwikkeling sluit in:

Hernubare energiebronne;

Gebruik van natuurlike hulpbronne is beperk tot die drakrag

Voorkoming van besoedeling;

Fokus op openbare gesondheid

Ekonomiese ontwikkeling sluit in:

produksies;

winste;

Plaaslike belegging

HANDEL EN ONTWIKKELING:TERMINOLOGIE:

Internasionale handel: die uitruil van goedere tussen lande oor internasionale grense.

Uitvoer: Goedere verkoop van een land na 'n ander.

Invoer: Goedere gekoop deur 'n land van 'n ander land.

Grondstowwe: onverwerkte goedere wat in hul natuurlike vorm onttrek word.

Handelsware: Goedere wat in groot hoeveelhede verkoop word.

Vervaardigingsnywerhede: Fabrieke wat grondstowwe verwerk in klaarprodukte.

Vervoer: Dra en vervoer goedere regoor die wêreld.

KOMMODITEIT PRODUKTE:1. VOEDSELITEMS:

Diere, dierlike olies, korrels, groente en olies, vrugte, suiker, heuning, koffie, kakao, speserye en alkoholiese drank.

1. ANDER LANDBOUPRODUKTE:

Kunsmis, rubber, hout, tekstiele en vel.

2. OLIE EN MINERALE:

Petroleumprodukte, gas, steenkool, minerale en metale.

3. STOF:

Chemiese produkte, masjinerie, vervoer toerusting, staal en yster, leer, rubber en papier.

HANDELSVOORWAARDES:

Definisie: Verhouding tussen die prys van uitvoere en die prys van invoere in 'n land.

Verhoging in terme van handel beteken:

Koop meer ingevoerde goedere en dienste vir dieselfde hoeveelheid goedere en dienste uitgevoer.

Koop dieselfde hoeveelheid ingevoerde goedere en dienste vir minder uitgevoerde goedere en dienste;

Afname in terme van handel beteken:

Koop minder ingevoerde goedere en dienste vir dieselfde hoeveelheid goedere en dienste uitgevoer.

Koop dieselfde hoeveelheid ingevoerde goedere en dienste vir meer uitgevoerde goedere en dienste;

Dui die vlak van ontwikkeling in 'n land aan

Handelsbalans = Waarde van uitvoere - Waarde van invoere

POSITIEWE HANDELSBALANS NEGATIEWE HANDELSBALANS

Die waarde van die land se

uitvoere is hoër as die waarde

van die invoer.

Waarde van die land se invoere is

hoër as die waarde van die

uitvoere

Het massas surplus produkte Maak staat op die uitvoer van

hulpbronne uit die primêre sektor

(mynbou en boerdery)

HANDELSVERHOUDINGS:1. HANDELSVERSPERRINGS (REGULASIES / BELEID WAT HANDEL

BEPERK):

TARIEWE:

Belasting bygevoeg op ingevoerde goedere en dienste;

Verhoog die prys op die mark en verminder die hoeveelheid produkte.

KWOTAS:

Limiet word geplaas op die hoeveelheid goedere wat ingevoer kan word.

SUBSIDIES:

Voordele wat aan ondernemings gegee word om verlaging in die inkomste te voorkom;

Die doel is om desentralisasie en belegging in 'n besigheid te lok;

Beskerm plaaslike werksgeleenthede;

Beskerm plaaslike produkte.

2. VRYEHANDEL:

Definisie: Goedere en dienste word vrylik verhandel tussen lande

sonder regulasies en beleide en beskermingsmaatreëls soos tariewe

en kwotas.

VOORDELE VAN VRYEHANDEL NADELE VAN VRYEHANDEL

Verlaag die prys van goedere en

dienste as gevolg van meer

kompetisies;

Plaaslike nywerhede word

beïnvloed omdat goedkoper

ingevoerde goedere beskikbaar is;

Produsente kan hul produkte in

nuwe lande verkoop;

Ongebalanseerde en verskillende

ontwikkeling in sektore;

Laat verbruikers toe om te kies

watter goedere / dienste hulle wil

gebruik;

Skep onregverdige mededinging -

ontwikkelde lande het 'n voordeel -

tegnologie en infrastruktuur;

Produsente kan nuwe produkte skep

om gapings in die mark te sluit

Verhuising van lande - laer uitgawes

vir arbeiders;

Moedig internasionale verhoudings

aan

Verspreiding van siektes deur

voedsel wat nie nagegaan word nie

/ invoer van onwettige goedere en

wapens

3.REGVERDIGE HANDEL:

Direkte onderhandeling tussen die maatskappy en die

boer / produsente vir goedkoper grondstowwe;

Handel moedig entrepreneurskap aan;

Hoër lone word aan produsente betaal om te voorkom

dat ander mense produkte koop vir goedkoper;

GLOBALISASIE:

DEFINISIE: Stelsels wat alle lande van die wêreld nader

aan mekaar verbind deur middel van dienste, kapitaal,

tegnologie en goedere

IMPAK VAN GLOBALISASIE:

Toegestaan MEDC's word meer ryk omdat internasionale handel

toegeneem het waar hulle maklik toegang tot goedkoop grondstowwe

kan verkry.

MEDC's het toegang tot goedkoop arbeid as produkte in LEDC's

vervaardig word;

LEDC se ekonomie styg namate meer grondstowwe uitgevoer word;

Ontwikkeling in LEDC's is verhinder aangesien al die grondstowwe

uitgevoer word.

VOORDELE VAN GLOBALISASIE NADELE VAN GLOBALISASIE

Buitelandse beleggings deur MEDC-lande

- LEDC's het meer geld vir ontwikkeling

Lande het hul kulturele praktyke en

oortuigings verloor

MEDC's bied vaardigheidsopleiding en

opvoeding -

geletterdheidskoersverhoging - beter

werksgeleenthede

Geskep werksgeleenthede wat

veroorsaak dat gesinne apart is.

MEDC se verbeterde gesondheidsorg -

verminder mortaliteit - verhoog

lewensverwagting

Plaaslike mense word werksgeleenthede

geweier terwyl MEDC-lande mense van

hul lande in LEDC's gebruik

Per capita inkomste in LEDC se toename Goedkoop invoer beïnvloed plaaslike

produksie

Mense kan maklik migreer Siektes word maklik versprei

Verwydering van invoer tariewe -

goedkoper invoer - verminder armoede

Onbillike handel diskrimineer teen die

armes

VOORDELE VAN GLOBALISASIE NADELE VAN GLOBALISASIE

Hoër verskeidenheid goedere en dienste

beskikbaar

Laer inkomste in ontwikkelende lande

Verbeterde kommunikasie - deel van kennis Mag 'n monopolie hê op tegnologie en

kennis

Meer keuses vir die verbruikers Groot maatskappy - meer krag

Goedkoper pryse as gevolg van mededinging Veroorsaak skade aan die omgewing

Verbeterde toegang tot tegnologie

UITVOER-GEDREWE ONTWIKKELING:

DEFINISIE: 'n Benadering deur LEDC's om ekonomiese ontwikkeling aan

te moedig en te bevorder deur die lewenstandaard in die land te

verhoog waardeur die nywerhede goedere produseer wat uitgevoer kan

word wat ander markte oor die wêreld nie kan produseer nie. Hulle

verkoop hierdie goedere teen 'n goedkoop prys.

VOORBEELDE IN SUID-AFRIKA:

Sasol petroleum

Etanol (gemaak van suiker)

Sitrus vrugte

Mielies

Wyn

ONTWIKKELINGSKWESSIES EN UITDAGINGS:

1. GENDER ONGELYKHEID: Vroue het nie dieselfde eienskappe, rolle en

verantwoordelikheid as mans in die samelewing nie.

1.1 Arbeid en inkomste:

Laer inkomste as mans;

80% van die voedselproduksie in Sub-Sahara word deur

vroue vervaardig;

Hoër bydraer tot die informele sektor;

Minder werksgeleenthede as gevolg van gebrek aan

opvoeding / ongeletterdheid

Werk in swak werksomstandighede / lang ure

1.2 GESONDHEIDSVOORWAARDES:

Vroue het 'n groter kans om met MIV / vigs besmet te word;

Moeder om baba-oordragte van MIV te stuur, is hoog;

Sommige lande laat vroue nie voorbehoedmiddels toe nie

Vroue moet op openbare gesondheidsorg gebruik maak omdat hulle nie

werk / inkomste het om privaat mediese sorg te bekostig nie;

1.3 REGTE:

Vroue het nie die reg tot besluitneming nie;

Slegs 35-40% van die plaaslike en nasionale regering bestaan uit vroue;

Het nie toegang tot grondbesit nie;

50% van vroue in Afrika word gedwing om op die ouderdom van 18 te trou;

1.4 ONDERWYS EN OPLEIDING:

Sommige vroue mag nie skool of 'n tersiêre instelling bywoon nie;

Ongeletterde vlakke onder vroue is hoog;

Tiener swangerskappe is hoog onder meisies - kan nie skool voltooi nie;

Swak seks opvoeding / inligting rakende gesinsbeplanning

IMPAK VAN ONTWIKKELING OP DIE OMGEWING:

NADELIGE EFFEK: OPLOSSINGS VIR VOLHOUBARE

ONTWIKKELING

Swak boerderymetodes lei tot

oorbeweiding, ontbossing en

gronderosie

Doen gewasrotasie, gebruik

kunsmisstowwe en voed boere oor

boerderymetodes

Mynbou:

• Resultate in die skade van

ekosisteme

• Veroorsaak suurreën

• Veroorsaak gronderosie

• Lug- en waterbesoedeling

Streng wette en monitering daarvan.

Oorbesoek vir visbedryf ontwrig

voedselketting en voedselonsekerheid

Wette en kwotas op die bedrag wat in

'n seisoen gevang kan word.

Ontbossing - gronderosie, laer vlakke

van suurstof

Plant bome

NADELIGE EFFEK: OPLOSSINGS VIR VOLHOUBARE

ONTWIKKELING

Lugbesoedeling as gevolg van die

verbranding van steenkool vir die

opwekking van elektrisiteit

Gebruik hernieubare bronne soos

sonenergie

Vlermuise en voëls word vermoor met

windturbines

Gebruik hidro-elektrisiteit

Nywerhede se afval eindig in riviere Streng regulasies om afvalverspreiding

te beheer

Toerisme - meer ontbossing om plek vir

bevolking te maak = rommel en

verkeerstoename, koraalriwwe is

beskadig

Beskerm gebiede waar wildlewe

beskerm word

Dam bou versteur die akwatiese lewe Evaluasies oor die akwatiese lewe moet

plaasvind voordat damme gebou word

ROL VAN STAAT EN BESIGHEID IN

ONTWIKKELING IN SUID-AFRIKA:

Staat moet ekonomiese beleide in verband met

ontwikkeling vestig;

Die SA regering het 'n program wat deur die staat beheer

word deur meer werksgeleenthede te skep, onderwys te

verbeter en armoede te verminder.

Openbare private vennootskappe, staatsbeheer en swak

staatsbeheer werk saam om ontwikkeling te verbeter.

1. SENTRALE STAATBEHEER:

Wette rakende sekuriteit, ekonomiese en sosiale beleid word

deur die staat beheer.

Die strengste vorm van sentrale beheer is diktatorskap

(wanneer een persoon die reg het om al die idees te aanvaar

en te verwerp - slegs persoon wat besluite neem);

Minder streng metode van sentrale beheer is wanneer die

kabinet van 'n land besluite neem en beleid skep;

Nuwe besluite moet in die parlement aanvaar word.

2. SWAK STAATBEHEER:

Koöperatiewe interafhanklikheid vind plaas - groep mense

neem deel aan besluitneming om 'n oplossing vir 'n probleem te

kry;

Die regering kan 'n spesialis / plaaslike gemeenskap betrek om

die probleem op te los.

Gebrek aan staatsbeheer het tot korrupsie gelei in die vorm

van: toekennings aan familie en vriende, bedrog, omkopery en

onwettige gebruik van fondse vir beoogde doeleindes.

Ontwikkelingsprojekte word in swak staatsbeheer

gekompromitteer deur: gebrek aan beplanning en verkeerde

besluitneming

3. OPENBARE PRIVATE VENNOOTSKAPPE:

Vennootskappe tussen die regering en besighede waar die

winste gedeel word;

Voorbeeld - Tolgeld in Suid-Afrika - 50% in besit van die regering

en 50% in besit van SANRAL;

Private maatskappye word betaal om dienslewering te verseker

Gebrek aan vaardighede belemmer ontwikkeling;

Regte is in 1998 geskep om te verseker dat maatskappye die

vaardighede van hul werkers verbeter.

ONTWIKKELINGSHULP:DEFINISIE: Die hulp van buitelandse lande of organisasies om

ekonomiese, omgewings- en maatskaplike ontwikkeling in die

lewenstandaard van die LEDC te ondersteun.

Ontwikkelingshulp kan wees:

Bilateraal: Steun direk van land tot land gegee;

Multilaterale: Steun deur 'n skenker aan 'n internasionale land om

tussen die LUKD-lande te versprei;

TIPE ONTWIKKELINGSHULP:

1. TEGNIESE HULP:

Steunhulp in die vorm van tegnologie waar menslike hulpbronne,

vaardighede en kennis gebruik word om projekte of programme te

ontwikkel;

Steun word gewoonlik deur kundige ingenieurs verskaf en befonds deur die

wêreldbank;

Byvoorbeeld: Hulp kan wees om infrastruktuur soos waterskema projekte,

paaie, brûe, kragtoevoer en damme in LEDC te ontwikkel;

2. VOORWAARDELIKE HULP:

Hulp aan lande onder sekere voorwaardes (betrek 'n

handelsooreenkoms);

"Strings aangeheg" tipe handel tussen die kwitansie en

donorland;

Byvoorbeeld: Donorland gee hulp in die vorm van die bou van

infrastruktuur vir 'n landelike gebied en Suid-Afrika moet in

ruil daarvoor 'n sekere hoeveelheid grondstowwe verskaf.

Kan in die vorm van lenings of direkte beleggings wees

3. HUMANITÊRE HULP:

Steun gegee om die lewenstandaard van mense te verbeter;

Gegee aan lande in tyd van krisis en kan in die vorm wees van:

vaardigheidsopleiding, lenings, mediese hulp, versorging van MIV

/ vigs-weeskinders en die herbou van infrastruktuur na

natuurrampe;

Na natuurrampe soos vloede / siklone of brande voorsien

donorlande gewoonlik die basiese behoefte aan die

ontvangslande.

VOORDELE EN NADELE VAN

ONTWIKKELINGSHULP:

VOORDELE VAN ONTWIKKELINGSHULP NADELE VAN ONTWIKKELINGSHULP.

Help die ontvangslande in tyd van nood

- na natuurlike ramp

Donateurland mag in staatsake inmeng

Voorsien primêre gesondheidsorg Korrupsies vind plaas - noodsaaklikhede

(kos en medisyne) word nie aan

behoeftige mense gegee nie, maar

eerder deur staatsamptenare gebruik

Verbeter infrastruktuur,

lewensomstandighede en werkskepping

Ontvangerlande word uitgebuit om die

grondstowwe teen 'n baie lae prys te

verkoop

Boerdery vaardighede word oorgedra

aan plaaslike inwoners

Skuld van ontvangerlande styg

VOORDELE VAN ONTWIKKELINGSHULP NADELE VAN ONTWIKKELINGSHULP.

Verbeter menseregte in lande Projekte kan die omgewing beskadig

Leerderskappe / beurse word aan

leerders gebied om onderwys en

vaardighede te verbeter

Arbeiders in LEDC word soms

blootgestel aan lang werksure en lae

lone

Basiese dienste word verbeter Ontvangende lande is betroubaar oor

die hulp van donorlande

HULPBRONNE EN VOLHOUBAARHEID:

WAT IS 'N HULPBRON: Enige materiaal, eienskappe of produk wat in die

behoeftes van mense / samelewing kan voorsien.

TIPE HULPBRON

NATUURLIKE HULPBRON

Hernubare hulpbron:

Moenie lank neem om te vorm en kan hergebruik en hernu word nie. Voorbeeld: water,

grond, lug

Nie-hernubare hulpbron:

Hulpbron wat lank neem om te vorm en slegs beperkte

hoeveelhede is beskikbaar, dus nie herbruikbaar of hernubaar nie

MENSLIKE HULPBRON Bestaan uit die fisiese

(vaardigheid) en geestelike bydrae van die mens om goedere en dienste te

produseer

UITBUITING EN UITPUTTING VAN HULPBRONNE:

Ontwikkeling, industrialisering en bevolkingsgroei het die uitbuiting en

uitputting van hulpbronne veroorsaak;

Die dravermoë van die Aarde word oorskry (die hoeveelheid lewe wat die

Aarde kan ondersteun);

Voorbeelde van uitbuiting en uitputting:

Hulpbronne soos water, grond, fossielbrandstowwe en metale word vinniger

gebruik as wat dit vervang kan word;

Oorbevolking verval / beskadig hulpbronne;

Diere- en plantspesies word uitsterf;

Besoedeling van waterstelsels, grond en lug;

Oorsaak aardverwarming

VOLHOUBAARHEID – BEWARING:

Mense moet opgevoed word oor hoe om die omgewing te

versorg.

Besighede, fabrieke en individue moet:

Maak gebruik van omgewingsvriendelike produkte soos materiaal

sakke eerder as plastieksakke

Minder vernietigende metodes van energie moet byvoorbeeld

gebruik word - sonkrag of windenergie eerder as om

fossielbrandstowwe soos steenkool te gebruik

Gebruik minder hulpbronne soos water

Verminder jou individuele koolstofvoetspoor

Volhoubare boerderymetodes om grond en water te bewaar