cyan magenta yellow black 1

GAZETË E PAVARUR. NR. 2 (46). SHKURT 2010. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

BUJQËSI

Shfrytëzim,jo shtetëzimi tokave

MINIATURË

Kronikë ngakëto ditë

OPINION

Kosova dheidetë e mëdhaamerikaneNga: BASHKIM RAMA - FAQE 4

BOTIME

Pedagogjikasitnë optikën enjë shkrimtariNga: VESEL HOXHA - FAQE 10

TREGIM

Ardhja e njëfëmije në jetë

Nga: ODISE PLAKU - FAQE 14

Nga: AGRON TUFA

Gomarica vjen vërdallë:A do qumësht apo dhallë?

F. Konica

Lart në Alpe bien rreshje, Su-persport transmeton ndeshje,

Rama s'heq asnjë presje:"Pa kutitë s'ka marrëveshje!

Do rrëzojmë qeverinë, qoftë mehir, a me pahir!"

Nxihet qielli, mrrolet moti,nis një lojë kot së koti, palëtthanë: na pajton Topi.

Dhe Evropa bën sehir...Sitet mielli, mbesin krundet,

sosin një mbas një raundet: Ramas'lun', Berisha s'tundet. Bora imbulon katundet. Nëpër fusha bieshi. Fryhen digat përmbi Drin:nuk ka paqe nën ullinj! Euro le-kun seç e grin... "K'ta s'kanë fe,këta s'kanë din!" - vetmevete ul-ërin, një i rastit kalimtar, tek zg-jat shkopin diku lart, tej nga mjeg-ulla mbi Dajt fsheh misterin epaqartë...

"Uh, se ç'grusht hëngri arbitri!U plandos si kalli misri! Turp përbesë, të shkrihet fare kjo skuadraersekare..." O moj loja jonë sh-qiptare...!

FSHF-ja dredh zinxhirë...!Rriten f'mijtë? I çojmë në sh-

kolla! Nuk mësojnë? Pagujmë tëholla! 6000 euro shkon diploman'universitetet tona... Do bëjnëpara në karrierë, faqja-bardhë,zemra-sterrë, hap një derë e mbyllnjë derë, kemi shti rrënjë në erë...Hajt mor bab, mos kij qederr!

Sikur t'ishte mirë ky shtet, qëe mbajmë me taksa vetë, kish mee ba realitet: çdo bunker - uni-versitet, me j'shkollue qentë e mi-cat, jo ma pak se buallicat!

Moti çartet, gjindja çartet,dasmë e mort kërkojnë shartet,çka s'bëjmë sot, për nesër mbar-tet... vjen Avrupi - lyp standar-det. Qeveria bën sehir... Qoftëpër keq, a qoftë për mirë, qever-ia s'është jesir: lëmsh për vete,

(Vijon në faqen 5)

Nga: DALI HORESHKA - FAQE 6

AKTUALITET

Të ndërtohetapo jo Skavica- kjo ështëçështja!

Market KENLaprakë, Tiranë

Tel: +355 4 22 50 480Cel. 068 20 36 394

Me rastin e Festës së 7 Marsit, Ditës së Mësuesit,Lidhja e Intelektualëve Dibranë organizon një takim me

mësuesit dibranë në Shtëpinë Qendrore të Ushtrisë,me datë 7 Mars 2010, ora. 11.00.

Shpenzimet e drekës prej 1000 lekësh do të përballohen ngasecili pjesëmarrës.

KRYESIA E LID

LIDHJA E INTELEKTUALËVE DIBRANË

TAKIM ME MËSUESITDIBRANË

“Ky është viti i datave të mëdha nëprojektet tona më ambicioze për

infrastrukturën më moderne në ra-jon”, theksoi kryeministri Berishagjatë një mbledhje të qeverisë më17 shkurt 2010. “Me këto rrugë tëreja, qytetarët shqiptarë do të kurse-jnë nga buxheti i tyre në tërësi qin-dra milion euro, por shumë më imadh është kursimi që ata fitojnë mekohën”.

Kryeministri Berisha se brendakëtij viti fillon konkretizimi i tre pro-jekteve të mëdha infrastrukturore rru-ga Tiranë-Elbasan, Berat-Tepelenë,pjesë e Boshtit të Jugut dhe Tiranë-Klos, pjesë e rrugës së Arbrit.

“Kam kënaqësinë t’ju informoj, -tha Kryeministri - se po përfundojnëtre projektet e akseve të mëdharrugore, të cilat do të bëjnë të mun-dur që qytetarët shqiptarë nga Saran-da, Konispoli, Gjirokastra, Pogoni,Leskoviku, Korça, Peshkopia, Bulqi-za, Elbasani, Tepelena, Memaliaj,Klosi, të vijnë në Tiranë për një kohë50 deri në 70 përqind më të shkurtër:ka përfunduar tërësisht me dy tunel-et e saj, me kahe vajtje-ardhje tëndara, autostrada Tiranë-Elbasan, ecila bën që kjo distancë të përshko-het në 20-25 minuta. Faktikisht, El-basani vjen në distancën e Vorë-Ti-ranë dhe projekti është bërë nga njëndër kompanitë më serioze italiane;

është në shqyrtimin e fundit projek-ti i Boshtit të Jugut, Memaliaj-Tepe-lenë. Projekti i Boshtit të Jugut Be-rat-Tepelenë, me urat dhe tunelet etij, është në finalizim të plotë bren-da dy javëve nga një kompani e njo-hur kuvajtiane. Qeveria e Kuvajtit mëka garantuar se do të kontribuojë nëfinancimin e këtij projekti të kush-tueshëm, por jashtëzakonisht tërëndësishëm; ka përfunduar tërësisht,përveçse disa pjesë të tunelit që janënë fazën përfundimtare, edhe projektiTiranë-Klos, i rrugës së Arbrit. Bren-da këtij viti pritet që të nisë puna nëkëto tre akse.”

“Qytetarët e Peshkopisë ëndër-

rojnë që rruga e tyre tradicionale, metë cilën kanë zbritur me shekuj nëTiranë, të shndërrohet në autostradëdhe qeveria këtë po e bën realitet,përveç faktit tjetër që kjo rrugë afronShkupin me Tiranën 103 kilometra”,citoi Berisha. Kryeministri Berishatha se janë përzgjedhur trajektoret mëtë shkurtra, si alternativa më e mirëdhe kërkoi nga Ministri i PunëvePublike, Transportit dhe Telekomu-nikacionit që, sapo Këshilli Tekniktë përfundojë shqyrtimin e projek-teve, të hapen tenderat për realizimine tyre, në mënyrë që “qytetarët ePeshkopisë, Bulqizës, Klosit të vijnënë Tiranë në një kohë rekord të sh-kurtër”.

Rruga e ArbëritKryeministri: Ka përfunduar projekti

Tiranë-Klos, brenda vitit nisin punimetDebat: Pro dhekundër ndërtimittë hidrocentralit

SPECIALE NË FAQEN 3

AKTUALITET

“Spila”,miliardakilovatorë -asnjë investimNga 71 të punësuar,vetëm 16 shqiptarë

FAQE 2

VËSHTRIME

Rruga, ja tëmirat që isjell Klosit

Nga: AQIF YMERI - FAQE 8

BOTIME

“Lezeti i muhabetit”,një libër që të mësondhe të zbavit

“Bulqiza dhe bulqiza-kët”, një libër përt’u marrë shembull

FAQE 12,15

Foto: B.Karoshi

2 - Shkurt 201046nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Bashkëpunuan në këtë numër:Abdurahim ASHIKUAgron TUFAAhmet ÇAUSHIAqif KARAJAqif YMERIArbana QORMEMETIBashkim RAMABeqir SINADali HORESHKAIlirjana SULKUQIMevlud BUCINaim PLAKUOdise PLAKURexhep TORTESokol DEMAKUVesel HOXHAXhemal DOMIZabit LLESHI, etj.

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

aktualitetPosta eGazetë e pavarur.Nr. 2 (46). 1 - 28 Shkurt 2010

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj, zotërinjve Isa Halilaj,Arbana Qormemeti, Selman Meziu,Bujar Plloshtani, Mahmud Hysa,Rexhep Ndreu, Ymer Stojku, XhelalRoçi, Abdurahim Ashiku, BeqirSina, Agim Kasa, Fatmir Minguli,Murat Koltraka, Ramiz Gjini,Kujtim Boriçi, Metush Skeja,Dukagjin Hata, etj, se shkrimet etyre, për arsye vendi nuk janëbotuar në këtë numër.Ato do të botohen në numrat e ardhs-hëm të gazetës “Rruga e Arbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

PADREJTËSIA EHIDROCENTRALIT “SPILA”NDAJ DIBRËS SË MADHE

Shembull i qartë i mospërfillijes dhe ianashkalimit të zhvillimit të Dibrës

së Madhe padyshim është edhe ndërti-mi dhe funksionimi i HC “Spila”. Kyhidrocentral i ndërtuar në grykën kubashkohen lumenjtë Radika dhe Drinii Zi është një ndër kapacitetet elektro-energjetike më të rëndësishme dhe rent-abël në Maqedoni. Mirëpo për fat tëkeq përkundër prodhimit të rregullt tëmiliarda kilovatorëve energji elektrikeky hidrocentral nuk ka bërë asnjë in-vestim në Dibër të Madhe.

Liqeni artificial ujin e të cilit e shfrytë-zon ky hidrocentral ka gjatësi prej 22km dhe sipërfaqe prej 13 km2. Ka mbu-luar me ujë 1 mijë hektarë të tokës mëpjellore të Udovës dhe gjatë prurjevemë të mëdha të ujit kjo sipërfaqe embuluar rritet edhe për 30 përqind.

Më 4 nëntor 2009 ky gjigand en-ergjetik shënoi dyzet vjetorin e funk-sionimit, në praninë e përfaqësuesvetë lartë të Elektroekonomisë të Maqe-donisë, të pushtetit vendor dhe të ftu-arve tjerë.

“Ndërtimi i këtij hidrocentrali filloinë vitin 1964 dhe përfundoi në vitin1969. Asokohe ky hidrocentral siguron-te 1/3 të energjisë elektrike në Maqedo-ni. Deri tani në këtë hidrocentral janëprodhuar 12 miliardë kilovatorë energjielektrike, ose mesatarisht 300 milionëkilovatorë energji elektrike në vit”, tha

Miliarda kilovatorë -asnjë investim

Nga 71 të punësuar, vetëm 16 shqiptarënë këtë jubile drejtori Lupço Angellovs-ki.

Drejtori i përgjithshëm i Elektranavetë Maqedonisë, Vllatko Çingoski, dukepërshëndetur të pranishmit, shtoi se,“në këtë zonë ka potenciale ujore tëndërtohen edhe shumë hidrocentraletjera, që do ta vendoste Dibrën të Mad-he në vendet edhe më të rëndësishmetë prodhimit të energjisë elektrike”.

Në këtë jubile u folën shprehje tëmëdha për efektet prodhuese pozitivetë këtij hidrocentrali, por për fat të keqnuk u dha as edhe një shembull i vetëmpër ndonjë investim të këtij objekti nëtë mirë të qytetit të Dibrës së Madhe.Gjithashtu në manifestimin e këtij ju-bileu edhe pse jemi në vitin e 19 tëdemokracisë, nuk u fol as një fjalë sh-qipe, përkundër faktit se shumica dër-muese e dibranëve janë të kombësisëshqiptare.

Liqeni artificial i ndërtuar për këtëhidrocentral mbuloi njëmijë hektarëtokë shumë pjellore të luginës sëUdovës e cila jepte edhe nga dy pro-dhime në vit, por që bujqve dibranë iudha kundërshpërblimi sikur të ishtetokë e kategorisë së katër ose të pestë.

Për ndërtimin e këtij hidrocentraliqë zgjati pesë vite u angazhuan qindrapunëtorë nga ndërrmarjet më të rëndë-sishme të asaj kohe si “Mavrova”,“Tunelogradnja”, “Geoloshki zavod”,

“Geoteknika”, “Mostogradnja”, “Beto-ni” etj. Për ndërtimin e digës dhe tëtuneleve u shfrytëzuan miliona metra-kub rërë, gurë e dhera nga rajoni i Di-brës së Madhe, por Dibrës së Madhenuk iu pagua asgjë, as edhe për rërën eshfrytëzuar dhe as nuk u investua qoftëedhe një metër rrugë, asfalt, ujësjellës,ose kanalizim.

Struktura nacionale e të punësuarvenë këtë hidrocentral është çështje mëvete. Që nga fillimet e funksionimit tëkëtij hidrocentrali shumicën e të punë-suarve e përbëjnë maqedonasit dhemaqedonfolësit, edhe pse në Dibër tëMadhe ka shumë të diplomuar dhe in-xhinierë të kombësisë shqiptare. Sipastë dhënave aktuale në këtë hidrocen-tral ka 71 të punësuar, prej tyre vetëm16 shqiptarë, ndërsa pjesa më e mad-he e të punësuarve janë maqedonasose maqedonfolës.

Duke mos ndje asnjë të mirë nga kyhidrocentral, dibranët me të drejtëthonë se ky hidrocentral i ngjan lopëse cila ushqehet me barin e Dibrës, ndër-sa qumështin e saj e shfrytëzon Shku-pi.

Është koha e fundit që drejtuesit dhemenaxhuesit e hidrocentralit “Spila” tëbëjnë investime në Komunën e Dibrëssë Madhe për ta përmisuar gabimin ederitashëm.

Rexhep TORTE

DIBËR E MADHE - KRYETARI FIDA VIZITOI MËRGIMTARËT NË SHBA

Interesim për investime në vendlindjeNë takimi që Argëtim Fida, kry

etar i Komunës së Dibrës tëMadhe pati me gazetarë pas kthimittë tij nga SHBA, informoi për viz-itën e tij në mesin e mërgimtarëvedibranë në SHBA, duke theksuar senë SHBA jetojnë më shumë se 15mijë dibranë kryesisht në Neë Yorkdhe Staten Island. Unë me këtë rastvizitova selinë e Shoqatës AtdhetareDibrane, atë të Shoqatës “Vatra” dhetë Shoqatëes APEN, shoqatë shqipta-ro-amerikane e përbërë nga person-alitete dhe afaristë të suksesshëm tëfushave të ndryshme.

Duke folur për takimin e tij mebashkëqytetarët dhe biznesmenëtdibranë, ai shtoi se, “Unë u takovaindividualisht me shumë dibranë,por takimi i fundit u organizua me150 bashkëqytetarë dhe biznesmenë,ku i njoftova me projekte konkretepër zhvillimin e Dibrës së Madhe dhepër politikën tatimore lehtësuese përinvestimet e tyre në vendlindje.

Mërgimtarët dibranë shprehën inter-esimin e tyre për të investuar nëzonën industriale dhe universitare teishkazerma ushtarake ku në shtatorparashihet hapja e disa fakultetevetë disperzuara nga USHT dhe Uni-versiteti i Manastirit. Mërgimtarëtdibranë janë të gatshëm të investojnëpër hapjen e një fabrike për pro-dhimin e briketave për ngrohje qën-drore, të një fabrike për ambal-azhimin e ujit të pijshëm dhe të ga-zuar, për çka ekziston lënda e parëpër tregun vendas dhe ai evropian.Nuk mungoi interesimi për ndërtimine hoteleve në bregun e Liqenit tëDibrës së Madhe dhe për ndërtimine një azili pleqësh sipas kushteveamerikane, por me çmime më tëvolitshme, ku do të mund të ven-doseshin pleq nga SHBA-të e shtetetjera dhe ku do të shfrytëzoheshinkushtet e favorshme klimaterike, tëambientit, personeli mjekësor dhehotelerik, Banjat e Dibrës, dhe viz-

itat në Shqipëri, Kosovë etj.”Mërgimtarët dibranë, u shpreh

Fida, “gjithashtu shfaqën brengën etyre për lëvizjet politike në Maqe-doni dhe shpresë që së shpejti Maqe-donia do të anëtarësohet në NATOdhe BE.

Në SHBA ka një mërgatë të fu-qishme dhe të suksesshme dibrane,e cila funksionon në shumë sfera tëveprimtarisë dhe që disponon mil-iarda dollarë dhe përvojë të çmuar.Shpresoj që një pjesë e tyre do tëinvestojnë në vendlindje, që me sig-uri do të ketë impakt në zhvilliminekonomik të Dibrës së Madhe dhenë punësimin e dibranëve. Ne sipushtet vendor kemi edhekëshilltarin tonë, biznesmenin Ibra-him Kolari, kryetar aktual i ShoqatësAtdhetare Dibrane, i cili shërben silidhje mes pushtetit vendor dhemërgimtarëve tanë në SHBA”, tha nëfund Argëtim Fida.

Rexhep TORTE

Stacioni televiziv News 24 dhelajmin e mirë se tani e tutje

edhe për fshatarin Mufit Keshi ngaBllata e Poshtme e Maqellarës dotë ketë shtëpi të re të mjaftueshmepër tre pjesëtarët e familjes.

Para tre muajsh ky stacionteleviziv dha lajmin aq tronditësku tregoheshin pamje nga kjo sh-tëpi dhe tre fëmijë të vegjël tëkësaj familje që hanin e jetoninme misra të zier. Fshatari M.K.nuk ka fëmijë të vegjël. Ai kavetëm një vajzë 15-vjeçare.

Kush e ndërtoi këtë shtëpi? Tënesërmen e dhënies të këtij lajmitakuam qytetarin Shkëlqim AjetÇipuri, banor i qytetit të Peshko-pisë. Ishte shumë i tronditur ngaky lajm. Udhëtuam së bashku përnë Bllatë. Gjendja vërtet ishte evështirë. Shkëlqimi, ani pse nukështë shumë i pasur, mori përsipërtë ndërtojë shtëpi të re për këtëfamilje e bashkë me të atin, Aje-tin, ia nisën menjëherë punës. Atae ndoqën me përparësi punën përmbarimin sa më shpejt të shtëpisë.Shtëpia u ndërtua. Shkëlqimi epajisi shtëpinë edhe me orenditëmë të domosdoshme për jetën.Ata shpenzuan mbi rreth 7000dollarë.

Sensibilizimi i popullit nga my-ftinia Dibër bëri që edhe të tjerët’u ndodhen pranë fshatarit nënevojë dhe ndërtuesit. Xhemati ixhamisë së vjetër u ndihmoi me225 dollarë, ndërsa ai i xhamisësë re ndihmoi me 80 dollarë dhenjë tapet, Ramazan Meda ndih-moi me ushqime dhe një tapetkurse E. Çaushi ndihmoi me 50dollarë pajisje shtëpie me nevo-jat përkatëse.

Avni Gazidede që gjithmonëu ndodhet pranë të varfërve, ndi-hmoi me 4 kv gëlqere, ndërsa AqifShehu nga Maqellara dhuroi 3 kvçimento. Mirënjohje e veçantë itakon një familje shqiptare mebanim në Amerikë e cila dërgoiqë të nesërmen e njohjes melajmin, 150 dollarë ushqime.Ndihmuan me nga 53 dollarë se-cili për ushqime: Sakip Rama,Gani Isaku, Qamil Rama dhe AjetÇipuri.

Komuna Maqellarë i ka dhënëkësaj familje maksimalen e asis-tencës dhe si disa familje të tjerae ka nën kujdesje, gjithmonë kon-formë ligjeve.

Informacionet e dhëna në“News 24” nuk kanë qenë plotë-sisht të vërteta e as të sinqerta.Mbledhësi i lajmit është përpjekurt’i japë atij lajmi ngjyrë politikepër të krijuar shqetësime serioze.

Ftojmë më të afërmit ngagjaku, biznesmenët dibranë dhepushtetarët të njohin më mirëgjendjen e njerëzve në nevoja je-tike e t’i ndihmojnë pa pritur tëvijnë nga Burreli e të krijojnëshqetësime në Dibër.

Dibranët i kanë kuruar vetëplagët e hapura në kohë të ndry-shme e nuk kanë lejuar që vlerate tyre të vijnë të huajt për t’i zbe-hur. Tek kjo ndihmë askush nukka humbje.

AHMET ÇAUSHI

Ja kush ndihmoinë ndërtimin eshtëpisë së MufitKeshit

3 - Shkurt 201046nr.

kryesore

Nga: ABDURAHIM ASHIKU

Falë mjeteve moderne të komunikimit masiv, në distancë 800 ki-

lometra nga Tirana në Athinë, lexo-va në gazetën e nderuar edhe për em-igrantët “Telegraf”, intervistën Tuaj“Ndërtimi i Skavicës, vendimi mëqesharak i Berishës”

E lexova sepse disa ditë më parëunë kisha përcjellë për gazetat nëShqipëri dhe në internet një shkrimpaksa të gjatë me titull “Përmbytje eShkodrës, urdhër: Të mbytet Dibra!”dhe desha që të di (megjithëse nukkisha dyshim) nga një kuadër i lartëi të majtës shqiptare që ka pas posteme përgjegjësi në qeveritë e majtanë se është dakord të mbytet Dibraapo jo. Kërshëria mu rrit shumë kurju e cilësonit ndërtimin e Skavicëssi “Vendimi më qesharak i Ber-ishës”.

Në fillim u ngroha por sa mëposhtë lexoja aq poshtë binte edhetemperatura sa të ftohti më hyri nëpalcë.

Ju deklaroni: “Për ndërtimin eHidrocentralit të Skavicës ka pasurVendim të Këshillit të MinistraveNr. 299 date 6/5/2005 dhe ky ven-dim u hodh poshtë nga Qeveria“Berisha”, pa asnjë arsye të qenë-sishme. Ende nuk kane shpjeguarpërse nuk vazhduan procedurat përlidhjen e kontratës koncensionare,por nëse do të ishte proceduar seri-ozisht ne sot do te kishim në punënjë nga agregatet e Hidrocentralit tëSkavicës.”

Nga sa kuptoj unë nga ato që sh-kruani, Ju jeni për ndërtimin e hidro-centralit të Skavicës, për mbytjen eDibrës, Luginës së Drinit të Zi, lug-inës më pjellore dhe me një kujtesëtë jashtëzakonshme historike përpopullin shqiptar (18 nga 25 betejatfitimtare të Skënderbeut...)

Nisur nga ato që shkruani atëherëmua më lind e drejta të them tënjëjtën gjë, të shprehem njëlloj siju: “Ndërtimi i Skavicës, vendimi mëqesharak i Nanos”

Qesharak unë i quaj në këtë rastedhe Berishën edhe Nanon, edheqeverinë e së djathtës edhe atë të sëmajtës.

Pse i quaj qesharakë?Thjesht sepse si e majta po ashtu

edhe e djathta llogaritë i bëni mekilovat e megavat, me energji elek-trike me koncesion, me mall dhepara.

Thjesht sepse ju, të dy krahët etrupit politik shqiptar, harroni se nëDibër ka njerëz, jo pak por siç thotëintelektuali i nderuar, Prof. Dr. Ed-mond Pinguli: “Ky variant mbyste62 km2 tokë dhe s’postonte 40 mijëbanorë.” Harroni se në Dibër ato 62kilometra katrorë tokë, pronë privateprej shekujsh (dibranët kanë shkuarsecili në tokën e të parëve, tokë embrojtur me gjak dhe e kultivuar medjersë) e banorëve të Luginës së Drin-it. Harroni se Dibra ka një histori qëmbytet, histori nga më e lashta,tetëmijë vjet e dokumentuar, e derie ditëve tona. Harroni se Lugina eDrinit të Zi është lugina më pjelloree maleve të Shqipërisë, lugina emollëve, kumbullave, vreshtave,misrit, grurit, perimeve, blegtorisë

Ndërtimi i hidrocentralit të Skavicës vazhdon të jetënjë debat i ditës. Ndërkohë, specialistë të hidro-

centraleve, theksojnë se premtimet e bëra së fundmipër realizimin e tij do të vazhdojnë të mbetën të tillapër aq kohë sa nuk do të jetë afruar ndonjë investitor ihuaj, pasi kapacitetët e vendit nuk do t’a përballoninnjë tjetër investim qindra milionë euro.

I pari në radhën e HEC-eve të ndërtuara mbi luminDrin, Skavica do të përfundonte edhe linjën e shfrytëz-imit të rrjedhës së lumit për prodhimin e energjisë ele-ktrike. Me dështimin e tenderit të shpallur nga Minis-tria e Energjetikës në fund të dhjetorit të shkuar dhe meuljen nga muaji në muaj të nivelit të të ardhurave nëbuxhet, realizimi i kësaj vepre duket se do të shtyhetedhe për disa vite.

Për shkak te rëndësisë dhe kapacitetit të madh ujem-bledhës të rezervuarit rreth 6.5 miliardë m³, Skavicaështë cilësuar si një investim gjigant i cili do të rristeme 15 për qind prodhimin e energjisë në vend.

Emin Mysliu, një nga projektuesit dhe drejtuesit ehidrocentraleve më të mëdhenj në vend, si Fierza, Ko-mani, Vau i Dejes, etj., e sheh mëse të mundshme real-izimin e këtij investimi. Por duke marrë shembullndërtimin e HEC-eve të tjerë mbi Drin, Mysliu theksoipër gazetën “Shekulli”, se Skavica mund të bëhet re-alitet por me kushtin që për projektin me kosto rreth500 milionë euro të vendosin specialistët e KESH-it.

Ajo që është përfolur së fundmi ka të bëjë edhe memarrëveshjen që duhet arritur me Maqedoninë për sh-

Projektuesi i hidrocentraleve, Mysliu:

kundër PRO

Skavicën e bëjnë specialistët!kak se pas ndërtimit të një dige në kuotën 485 metra,uji do të përmbysë disa hektarë tokë në territorin ad-ministrativ të ketij shteti. Por ka edhe një version tjetërtë projektit në kuotë më të ulët 445 metra realizimi i sëcilës nuk do të shkaktonte përmbytje jashtë territorit tëvendit, thekson Mysliu.

Për sa i përket domosdoshmërisë së një marrëveshje-je me Maqedoninë, Inxhinier Mysliu përmend një fakttë rreth 30 viteve më parë. Në të vërtetë, sipas tij ekzis-ton një marrëveshje midis shtetit shqiptar dhe FederatësJugosllave për këtë çështje, e arritur në nivel ekspertësh.“U arrit një marrëveshje midis nesh dhe jugosllavëve nëatë kohë për sa i përket Skavicës, e cila nuk është rati-fikuar nga qeveritë përkatëse. Por në bëmë kujdes që nënjë pikë të saj të saktesojmë se nëse nuk miratohet bren-da 40 ditëve ajo të hyjë automatikisht në fuqi”, - shpre-het Mysliu. Sipas projektit fillestar, HEC-i i Skavicës dotë kishte një digë 220 metra të lartë me material vendi,si gurë, argjil, etj., ose me beton dhe vepra ishte parash-ikuar të hynte në shfrytëzim në vitin 1994. Krahas pro-dhimit të energjisë nga ai vetë ndërtimi i Skavicës do tëishte dhe një rregullator për HEC-et e tjera të ndërtuarambi Drin. Me një kapacitet 6.7 miliardë metër kub ujëdhe sipërfaqe 10.600 hektarë, për mbushjen e liqenitdo të duheshin plot dy vjet.

Për sa i përket prodhimit të energjisë, Skavica ishteparashikuar të ishte me dy turbina me fuqi të vendosur300.000 kë/h. Ndërsa prodhimi vjetor ishte parashikuarnë 1.3 miliardë kw/h.

“Skavica normalisht duhet të kishte qenë hidrocentralii parë që duhej ndërtuar në kaskadën e Drinit. Pozi-

cioni i saj natyror e bën atë një nga vendet më të përsh-tatshme në tërë Europën për ndërtimin e një hidrocen-trali”, tha Kryeministri Berisha gjatë një mbledhje tëqeverisë në fillim të muajit shkurt. “Skavica është njënga ngushticat më të ngushta në vendin e presupozuarqë do të ndërtohet diga, por dhe me shpatulla shkëm-bore më të forta. Skavica përbën edhe nënën e digavenën të, në sensin e ushqimit të tyre të pandërprerë, mesasitë e nevojshme të ujit për turbinat e Fierzës, Ko-manit, Vaut të Dejës dhe Ashtës. Skavica jo vetëm qështon rreth 350-400 megavat prodhim energjie, por ajooptimizon tërë funksionin e kaskadës,” tha Berisha. Aishtoi se asnjë kompani e madhe evropiane nuk e moripërsipër këtë vepër.

“Por, mesa duket kriza e thellë financiare bëri qëkëto kompani të mos mund t’i dalin zot ambicieve dheprojekteve të tyre.

Atëherë, ne jemi para dy alternativave. E para ështëtë shkojmë sërish të tender. Por ka edhe një alternativëtjetër që, të jem i sinqertë e ju, më është dukur gjithnjëmë mira, që qeveria shqiptare të marrë përsipërndërtimin e kësaj vepre të mrekullueshme energjetike.Në këtë ide kam hasur në kundërshtime të shumta më

LËRENI DIBRËNTË BUKUR SIÇ E KADHËNË ZOTI...!Pyetje dhe replikë me Pajtim Bellon

intensive etj. Të tëra këto mbytenpërgjithmonë, zhytën në llucën ehurdhës së Skavicës, hurdhë që for-mohet vetëm e vetëm për hir tëkaskadës së Drinit, për hir të “përm-bytjes së Shkodrës” siç është lakuarkëto ditë nga të dy krahët e politikës.

Ju, i nderuar Bello, ndërtimin eSkavicës e bëni sipas projektit të Par-tisë së Punës, me ato të dhëna apo(siç ka deklaruar Berisha) me “digëmë të vogël” për të mos mbytur tokat(bërrakat) e ndonjë fshati në Maqe-doni që lagen nga delta e hyrjes sëDrinit në tokën shqiptare ( ! ) Ju nukna jepni asnjë arsye se pse regjimi ikaluar nuk e ndërtoi Skavicën. Ju ikeni arkivat, hapini ato dhe na i tre-goni.

Regjimi diktatorial me që e kish-te siç themi ne në Dibër “Edhe teskënedhe kakrrukun”, “tokën pronë e sh-tetit”, nuk e kishte problem që t’ishpërngulte dibranët në “Povelçë”ashtu siç shpërnguli banorët eDarëzezës së Banjës duke u ndërtuarvila dy katëshe midis pishave buzëdetit dhe duke i bërë punëtorë nëndërmarrjen bujqësore. E kishte pornuk e di pse nuk e bëri. Të paktënzyrtarisht, në publik, sepse në surdi-në asokohe është folur për “Ndarjetë Dibrës”, “Rrezikun jugosllav” etj.

“Regjimi diktatorial” nuk e bërikurse “regjimi demokratik”, me të dykrahët e vet, kërkon ta bëjë.

Ju pyes i nderuar Bello: Ku do t’ivendosni dyzetmijë banorë të Dibrës?Ku do tu jepni troje dhe do të ndër-toni për to tetëmijë banesa? Ku dotë gjeni 6500 hektarë tokë që ata tëjetojnë me bujqësi e blegtori?

Shpresoj që të më jepni njëpërgjigje publike, përgjigje të pak-tën si alternativë e të majtës shqiptarenesër në pushtet.

Dibra nuk duhet të mbytet inderuar Bello. Ajo duhet të qëndrojëashtu siç e ka dhënë Zoti. Kështuthoshte A. Linkolni për një trevë qënë kohën e tij donin ta mbytnin:“Lëreni luginën e Kolorados, tëbukur ashtu siç e ka dhënë Zoti”.

Lëreni luginën e Drinit të Zi, tëbukur siç e ka dhënë Zoti, zotërinjtë nderuar të së majtës dhe të djath-tës shqiptare!..

Unë, përkundrejt alternativës sëSkavicës do të jepja alternativën endërtimit të liqeneve dhe hidrocen-traleve mbi veprat ujore, mbi degëte Drinit të Zi; mbi Mallë, Setë,Murrë, Zallin e Okshtunit, Prroin eGramës, lumin e Veleshicës si dhembi kanalet ujitës të Dibrës. Studioje-ni mirë dhe do të keni një Dibër menjë luginë pjellore, me liqene të rinjqë japin ujë dhe dritë, me turizëmmalor në liqenet e Lurës, Kacnisë,bjeshkët e Korabit...

Ju, i nderuar Bello përmendni diku“Kaskadën e Devollit”. Për mendi-min tim “Kaskada e Devollit” ështësi “Kaskada e Drinit” me një prurjedhe fuqi pak më të vogël. Ju pyes: Ado ti zhysnit përsëri nën ujë të 5300hektarët e Fushës së Maliqit dhe mëgjerë Fushën e Korçës për hir të njëliqeni për furnizimin e pandërprerëme ujë të hidrocentraleve mbikaskadën e Devollit?

Përgjigjen e di por e dua të shkru-ar nga ju.

Kryeministri Berisha: Do ta ndërtojmëvetë Hidrocentralin e Skavicës

parë, por kundërshtimet kanë qenë të bazuara, sepseenergjinë e blen në tregun botëror, rrugët nuk mund t’iblesh, por t’i ndërtosh. Ky ka qenë fakti që qeveria nërrafshin infrastrukturor u dha përparësi rrugëve dhe natyr-isht, rrugët në njërën anë dhe Skavica, një projekt gji-gand në anën tjetër, me një kosto minimale gjysmëmiliardi Euro, nuk ishte në rrezen e mundësisë sonë.Tani është krijuar një situatë tjetër. Situata është mëpremtuese që qeveria të konsiderojë vetë ndërtimin ekësaj vepre gjigande. Ministria e Ekonomisë dhe Energ-jetikës, KESH-i dhe agjenci të tjera duhet ta shqyrtojnëme hollësi, duhet të hapë tenderin për projektin, ngastudimet fillestare deri tek projekti i zbatimit, ose tëpërcaktojë parimet dhe ta tenderoi me çelësa në dorë,”tha Berisha.

“Qeveria ka faktuar se në Shqipëri ekzistojnëmundësitë e ndërtimit të veprave botërore. Pas rrugëve,Skavica është vepra më e domosdoshme që brenda porto-folit tonë mund të ndërtojmë. Pasi të bëhen të gjithapërllogaritjet, kostoja, projekti, në pamundësi ekstrememund të shihet mundësia e afrimit të aksionerëve tëtjerë, por ku qeveria të jetë lider, të udhëheqë e të ketëtë gjithë përgjegjësinë e përfundimit të kësaj vepre. Sër-ish mendoj se duhet t’i përmbahemi parimit përmbytjamë e vogël, prodhimi më i madh.”

N J O F T I MGazetari Abdurahim Ashiku ka përgatitur dhe ka gati për botim një libër me komente e informacione mbi

hidrocentralin e Skavicës, domosdoshmërinë e informimit publik për mosndërtimin e tij.Ftohen qytetarë, individë, biznesmëne, të kontibuojnë në në botimin e këtij libri!Për hollësi të mëtejshme mund të telefononi në numrin (00355 4) 22 33 283; 069 20 68 603 ose mund të

shkruajnë në adresën e gazetës. Faleminderit për mirëkuptimin!

Për shkak te rëndësisë dhekapacitetit të madh ujem-bledhës të rezervuarit rreth6.5 miliardë m³, Skavicaështë cilësuar si një investimgjigant, i cili do të rriste me15 për qind prodhimin eenergjisë në vend.Foto: Sven Jacobs

4 - Shkurt 201046nr.

opinion

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

Në përvjetorin e dytë të Shpalljes së Pavarësisë, populli i Kosovës, klasa politike e saj shprehinmirënjohjen e thellë për popullin dhe lidershipin amerikan, duke premtuar se do të shumëfishojnëpërpjekjet e tyre, për ta bërë Kosovën shtet të begatë e demokratik, të të gjithë banorëve të saj.

Nga: Bashkim RAMA Ambasador

Dy vite më parë, në bashkëpunimdhe koordinim brilant me fak-

torët vendimmarrës dhe aleatëtndërkombëtarë, të prirë nga Shtetete Bashkuara të Amerikës, Kosovashpalli shtetin e pavarur, demokra-tik e sovran të saj, duke jetësuar, mekëtë akt madhor, përpjekjet titanikedhe aspiratat shekullore të popullittë Kosovës, për liri, pavarësi,demokraci, prosperitet e dinjitetnjerëzor.

Me një akt të tillë, vepër sublime epopullit të Kosovës dhe e klasës poli-tike të saj, në rrafshin e brendshëm,iu dha fund, njëherë e përgjithmonë,situatës paradoksale të shumicës sh-qiptare të shtypur e të shfrytëzuar ngapakica serbe, duke e shndërruarmazhorancën shqiptare kosovare,maksimalisht,të ndërgjegjshme, për tërespektuar, me përgjegjësi, të drejtatdhe liritë e pakicës serbe, nëpërmjet“ofertë”-s demokratike, të bashkë-jetesës të barabartë, në shtetin më tëri të kohës, shtetit të dytë, të shpallur,në mileniumin e ri.

Në rrafshin e jashtëm, me shpall-jen e pavarësisë së Kosovës iu dhafund vartësisë së saj nga Beogradi dheiu hap asaj mundësia për ta njohuratë, si subjekt ndërkombëtar i pavar-ur, nga 64 vende të botës, me ten-dencë për shtrirje të shpejtë të kësajnjohjeje dhe të përfshirjes së Kos-ovës në organizatat dhe institucio-net ekonomike, financiare e politikerajonale, europiane dhe ndërko-mbëtare.

Pavarësia e Kosovës dhe idetë e mëdha amerikaneNë aspektin ndërkombëtar, “of-

erta” e marrëdhënieve me Serbinë,nga ana e Kosovës, tashmë, kuali-fikohet si marrëdhënie midis dyvendeve sovrane fqinje e të barabar-ta, në standartin e konceptit europi-an të këtyre marrëdhënieve, dukeakcentuar dëshirën dhe duke shpre-hur vullnetin për normalizimin e tyrenë një periudhë afatmesme, sigur-isht, në bazë të zhvillimeve në ter-ren dhe të qëndrimeve të të dypalëve.

Nga pikëpamja makrodiploma-tike, pavarësia e Kosovës, ashtu si tëgjitha proceset politike e diploma-tike, që çuan te pavarësia e saj, për-bën një “projekt”ndërkombëtar, nëformën e një sinteze të ndërthurjesdhe ndërveprimit të faktorit tëbrendshëm kosovar me atë vendim-marrës, ndërkombëtar.

Është më se e qartë, për këdo dhekurdoherë, se në këtë “binom”, ide-të e mëdha dhe idealet amerikane,roli i politikës dhe i diplomacisë sëShBA-së, ka qenë dhe vazhdon të jetëi një rëndësie të veçantë e ven-dimtare, si për pavarësinë e Kosovës,për stabilitetin afatgjatë, ashtu dhepër të ardhmen demokratike e euroat-llantike të saj.

Historia e marrëdhënieve të sh-qiptarëve me Shtetet të Bashkuara tëAmerikës i ka rrënjët në një prej peri-udhave më të vështira dhe më të rëndë-sishme të historisë të popullit tonë.

Ishte, pikërisht, periudha e për-flakjes së luftërave ballkanike dhe eLuftës së Parë Botërore, kur, për herëtë parë, SHBA-të dalin nga izolacion-izmi dhe morën pjesë, me trupa ush-tarake, për t’i dhënë fund Luftës sëParë Botërore e për t’i hapur rrugëRendit të ri Botëror.

Bazat e një rendi të tillë u hodhënnë Konferencën e Versajës (1919-‘20), ku u shpalosën dy korente tëpolitikës ndërkombëtare:

Willsionalizmi, që përmbante tëdrejtën e popujve për vetëvendosje,çështjet e çarmatimit, sigurinë kole-ktive dhe Lidhjen e Kombeve - si e

para organizatë politike universale,për menaxhimin e punëve të botës,pas lufte.

Korenti i dytë ishte ai i fuqivetradicionale imperiale europiane, tëcilat vazhdonin të rivalizonin përinteresat e tyre nacionaliste, egoistedhe tregjet kolonialiste botërore.

Përveç revanshit rus, në ngritje,ambicieve të nacionalizmit francez,përpjekjeve të diplomacisë imperi-ale britanike, në skenën e Europëskishte dalë, fuqishëm, Gjermaniaunitariste, e bashkuar nga Bismarku,si dhe Italia e unifikuar.

Idetë gjeniale të Willsonit ndesh-en në një mjedis konservator, nacio-nalist dhe imperial europian.

Mjerisht, nga ana tjetër, as Kon-gresi dhe as Senati i ShBA-se nukarritën t’i kuptonin idetë largpamësee demokratike të Presidentit të tyre,duke mos e ratifikuar Traktatin eVersajës.

Në këtë konjukturë të komplikuarmidis fuqive të Mëdha të kohës, sh-qiptarët arritën të shpallin pavarës-inë e shtetit të tyre, duke lënë jashtëgati gjysmën e popullsisë dhe terri-toreve autentike shqiptare.

Fatmirësisht, ishin idetë eWillsonit, ato, që e mbrojtën pjesëne shtetit të pavarur e të ri shqiptar,nga kërcënimi i revanshit të pan-dalshëm militarist të monarkëvefqinjë, të cilët synonin ta katandis-nin hartën e Shqipërisë, në formatine Shën Stefanit - një “parcelë,” nëqendër të Shqipërisë së sotme.

Pra, ishin idetë e Willsonit, atoqë mbrojtën Shqipërinë “londin-eze”, pa mundur të arrinin të zgjidh-nin, tërësisht, çështjen shqiptare, nëBallkan.

Vitet që pasuan Versajën u karak-terizuan nga kriza politike, ndërm-jet fuqive të Mëdha nacionaliste ball-kanike dhe kriza e thellë ekonomikee vitit 1929. Traktati i Versajës nukfunksionoi në drejtim pozitiv, parakrizave dhe parandalimit të Luftës sëDytë Botërore.

Momenti i dytë, ku takohen ide-

alet amerikane me çështjet shqiptarepërkon me konceptin e rendit të ri,që Presidenti Rusvelt aspironte, pasmbarimit të Luftës së Dytë Botërore,e cila për fat të keq la pas pasoja tëtmerrshme dhe e ndau Europën meperden e hekurt të luftës së ftohtë.

Fuqizimi i BS, ndarja e Gjerman-isë, krijimi i strukturave politikeekonomike dhe ushtarake, nëndrejtimin e Kremlinit, realizuanstrategjinë staliniste të forcimit tëfaktorit sllav, në hapësirat europianee ato botërore.

Në Ballkan, një konjukturë e tillëmargjinalizoi hapësirat për zgjidhjene çështjes shqiptare.

Gjatë luftës së ftohtë, të dy anëte shqiptarëve u përballën me sfidatë mëdha.

Shteti shqiptar përjetoi kriza per-manente në marrëdhëniet meJugosllavinë, BS dhe me Kinën, dukekaluar gradualisht, në një vetizolimtë plotë e të gjithanshëm.

Shqiptarët në ish Jugosllavi u për-ballën me fragmentimin në tre sh-tete e, në mënyrë të veçantë, medhunën, varfërinë e spastrimet etni-ke të Serbisë.

U deshën ndryshime të mëdhagjeopolitike si: shpërbërja e BS, rëniae murit të Berlinit, triumfi i demokra-cive në vendet e Evropës lindore, qefaktori hegjemon ruso-serb të dobë-sohej gradualisht, duke u përballurme rritjen e rezistencës qytetare,politike dhe më pas, ushtarake tëshqiptarëve në Kosovë, e, në vise tëtjera shqiptare.

Për herë të tretë, ShBA-të riaktiv-izohen për zgjidhjen e krizës së Ball-kanit.

Ishte kriza në Bosnje-Herze-govinë, dështimi i OKB-së, munge-sa e kapaciteteve menaxhuese të BE-së, që apeluan nevojën e angazhim-it të ShBA –së dhe të aleancës atl-lantike, për të ndërhyrë në zgjidhjene krizës ballkanike. Ndërhyrja ameri-kane në Dejton ishte fillimi izgjidhjes së krizës në Ballkan, ndër-sa angazhimi i ShBA-së dhe i NATO-

s, në Kosovë, me 1999, i dha fundsistemit të Versajës, në këtë pjesë tëEuropës.

Moment i katërt lidhet me roline faktorit amerikan dhe mbështetjendirekte të tij për shtetformimin endërtimin e Kosovës së re, mbi ba-zën e ideve dhe të filozofisë së vler-ave të demokracisë amerikane.

Nëpërmjet një koncepti largpam-ës e afatgjatë, lidershipi amerikan,ashtu si pavarësinë e Kosovës, pro-jektoi dhe shtetformimin e ndërtimine demokracisë reale, në Kosovën ere.

Janë unikale dhe me vlera univer-sale, veprimet dhe hapat e diploma-cisë amerikane, që nga formulimi itezës Kosova situatë “sui generis” tekkoncepti i “bashkëjetesës multietni-ke”, që nga ai i “bashkësisë multiet-nike moderne”, e “modeli i bashkë-jetesës të së ardhmes” deri tek “sh-teti demokratik i Kosovës”.

Në Kosovë u rimaterializuan ide-të e Willsonit, morën jetë aspiratate Rusveltit, u realizuan strategjitë eÇërçillit, dhanë frymëzimin e veprëssë tyre monumentale europianistëte mëdhenj Mone, Shuman, Brand,De Gol, Kolh, Regan, Bush, Klin-ton, Bush Junior, Obama dhe egjithë aradha e politikanëve të mëd-henj, që përfunduan luftën e ftohtëdhe i hapën rrugë rendit të ri botëroraktual, në formim e sipër.

Mbi këto ide të mëdha, në idea-let dhe vlerat e mëdha demokratikee njerëzore që “prodhojnë” ato, nëdiplomacinë efektive amerikane ësh-të projektuar, jetësuar dhe vazhdontë formësohet e të forcohet shteti iri, i dalë nga akti i shpalljes së pa-varësisë së Kosovës.

Në përvjetorin e dytë të shpalljessë pavarësisë, populli i Kosovës, kla-sa politike e saj shprehin mirënjohjene thellë për popullin dhe lidershipinamerikan, duke premtuar se do tëshumëfishojnë përpjekjet e tyre përta bërë Kosovën shtet të begatë edemokratik, të të gjithë banorëve tësaj.

Nga: ILIRJANA SULKUQI

Personazhet e këtij shkrimi kanë edhe emra tëpërveçëm shkruar në çertefikatën e një kombi

apo atë personale dhe quhen shkodranë, korçarë,vlonjatë, gjirokastritë, kuksianë, fierakë, lushnjarë,elbasanjlinj, durrsakë, tiranas, pogradecarë, shk-upianë, gjakovarë, prizrenas, tetovarë, dibranë….Por le të ndalem këtu te dibranët. Më lejoni t’iprezantoi gjatë rrëfimit tim, ashtu siç u takova e unjoha edhe unë me ata, në një natë feste sim-bolike për të gjithë shqiptarët. “Mirëse keni ardhur!Ejani me mua…Kështu krah njëri tjetrit po ecnimmespërmes një salle që llamburiste nga drita e aba-zhur gjithëfarësh, stolisur si në përrallat e njëmijë enjë netëve…Me vështirësi në një tavolinë që e kish-in lënë për mysafirët. Aty bëri dhe prezantimin e tij.Ishte “I zoti i shtëpisë”, i kësaj mbrëmje apo si themishpesh “kryetari i familjes”, i familjes nga më tëmëdhatë në diasporën shqiptare të Amerikës; Xhela-din Pjeça, kryetari i shoqatës Atdhetare “Dibrane”.Më ka mbetur në kujtesë mirësia, thjeshtësia,dashamirësia dhe përkushtimi i këtij zotërie, ngafillimi deri në mbarim të festës që gjithçka shkontenë mënyrë perfekte. Përkujdesja e jashtzakonshmepër mysafirët nga Dibra e Madhe, nga Tirana, ngaqytete të ndryshme të NY, të cilët, me ardhjen e

Sofra Dibrane është aq e madhe, sa ka vend për të gjithëtyre, kishin nderuar atë dhe gjithë komunitetin.Këngëtarët, personazhe që i bën të përveçëm, aiqë i mbledh të gjithë, ai që unë kërkova të takoi tëparin, ai që me minuta të tëra na mbajti mbërthye,duke e dëgjuar apo duke vallëzuar së bashku, aiqë ftoi dhe mbajti në shtëpinë e tij mikeshën timeqë ende nuk po më del nëpër rrjeshtat e shkrim-it…. Haxhi Maqellara. Ndër kohë që unë po shkru-aj këto radhë, më lajmëron një e njohura ime, se tëtjerë miq nga Tirana kanë mbërritur në shtëpinë etij të madhe sa gjithë Dibra, -Mirush Kabashi dheSaimir Kumbaro, artist dhe krijues që nuk ka sh-qiptarë në botë që nuk i njeh. Ajo, që çastin e parëtë prezntimit, që në sekondën kur mori hapin eparë drejt mikrofonit, salla u ngrit në këmbë. Ajo-mikja më e ngushtë e dibranëve dhe që Dibrën eka bërë si shtëpinë e saj, në vargjet e SulejmanKrasniqit, të cilat siç komentoi janë domethënëse,elektrizoi sallën. Ajo “Zemra e Nënës”, ajo – shpir-ti i personazheve të saj, ajo “Artistja e Popullit-Tin-ka Kurti flet e reciton në këtë mbrëmje si aktore, sinënë, si femër madje edhe si poete. Mora pa rënënë sy buqetën me lule, fshehur diku(Të gjorat lule,sa duruan vetëm që t’i prekte dikush, që dinte t’ipërkëdhelte, dikush që i meritonte vërtet…. )E dheato, sikurse dhe unë përpëliteshim e drithëronimpër të thënë dy fjalë për Artisten, mikeshën time

dhe adhuruesen e të gjithëve, të ftuarën nga kon-tintenti në kontinent, si nga Shqipëria në Shqipëri.Kjo meritë e Shoqatës Atdhetare “Dibra” dhepërkujdesje nga e gjithë familja e Haxhi Maqel-larës. Në një tryezë përbri me tavolinën tonë, njënga personazhet më të njohur dhe të veçantë, iftuar dhe i nderuar nga të gjithë, Prof. Dr SkënderKodra, Kryetar i Akademisë Shqiptaro-Amerikane,nënkryetar nderi i Akademisë së Shkencave të Ko-sovës, anëtar i Akademisë së Shkencave shqiptarenë Turqi, anëtar i shoqatës së psikologëve të Sh-qipërisë. Prof. Dr Kodra ka qenë këshilltar pranëMinistrisë së shëndetsisë në shtetin e Nju-Jorkutdhe vazhdon të jetë anëtar i Shoqatës së Mjekëvetë Nju –Jorkut. Është anëtar i Shoqatës “SigmundFreud” të Austrisë. E kështu po të vazhdoj dukenumëruar tituj e grada shkencore, po të radhisimqoftë edhe pak rrjeshta mbi jetën, veprimtarinë,sukseset, librat me vlera të mëdha shkencore që kashkruar vetë, do të duheshin po aq faqe gazetash,sa faqe kanë gjithë librat e tij së bashku. Njëmbrëmje tek po pinim kafe, pas një veprimtariefestive në Uashington, një shqpitar, mik i profe-sorit më pyet me dashamirësi…. ”keni kohë qënjiheni me Doktorin, zonjë?... ”Një shekull”, ipërgjigjem fare shkurt. “Qenkeni me fat” vazhdoitjetri…. Vërtet fat i madh është të jesh qoftë edhe

pak çaste pranë njerëzve të tillë që të bëjnë të ndje-hesh krenar për vlerat e mëdha njerëzore që kaKombi yt. Ndoshta në këtë shkrim nuk u kam dhënëpersonazheve tanë atë që vërtetë meritojnë. Ndosh-ta kam gabuar në peshore. Gjithsesi kërkoi ndjesë,para kujtdo që mendon se ka të drejtë të më gjykojë,kërkoj ndjesë për të pathënat me dëshirën që unënë rastin më të parë do të shkruaj për të gjithë ata qëvetëm sa i kam përmendur. Kërkoj ndjesë për shumëfjalë e lëvdata që u takojnë dibranëve, si pjesë ekombit tim, e shpirtit tim. U kërkoj ndjesë familjeveErbeli, Rusi, Bekteshi, Duraku, Piku, Ballanca, Lleshi,Kosovrasti që nuk munda të shkruaj gjatë për to, pandihmën ekonomike të të cilëve, kjo natë feste nukdo të ishte kaq e magjishme. Ato meritojnë një sh-krim të veçantë se pse i veçantë është dhe shpirti ityre bujar. Thonë për dibranët që janë njerëz meveti e tradita të vyera. Thonë se janë nikoqirë tëmirë, të pastër, korrekt në marrëdhënjet më të tjerët.Thonë gjithashtu se janë shumë punëtorë dhe nukpërbuzin asnjë lloj pune, se ndërtimet e tyre janëcilësore. Thonë se janë shumë mikpritës dhe SofraDibrane është aq e madhe, sa ka vend për të gjithëata që dijnë të ulen këmbëkryq e me zemër nëdorë, pranë saj. Thonë… Shumë e shumë vyrtytetë tjera . Dhe kjo është e vërtetë.

* Poete nga Elbasani

5 - Shkurt 201046nr.

miniaturaKështu gjindja vjen vërdallë, rinis prapa po ajo prrallë. Ku e lamë? Te truri - dhallë. Në fushë - shi, në

Alpe - borë. Venë e vijnë ambasadorë, buzëqesh e shtrëngo dorë. Njëri jep e tjetri merr, n'Sheraton anë Rogner, n'Presidencë a në Bashki, në Kuvend, Kryeministri, por kurrkund, kurrkund ujdi.

Nga: AGRON TUFA

Fshati B. ishte më i madhi në Dibërpas fshatit tonë. Ai gjendej si

ndonja gjysmë ore rrugë në këmbë.Kur ra pushteti i PPSH-së, me rëniene kooperativave, si në të gjitha fsha-trat e tjerë, edhe në B., toka iu kthyepronarëve të parë. Kjo ndodhi shumëshpejt, pa as më të voglin sherr, ngasesenatet e pleqve për çdo katund idinin kufijtë e vjetër. Kështu ndodhiedhe me Nazmiun Muhametin ngafshati B. Pleqtë e stërpleqtë e vjetërvunë gurët e kufinjve në arat që ikishin takuar babait dhe gjyshit tëtij. do thënë e vërteta, se sasia e tokësqë trashëgoi Nazmiu, pas prishjes sëkooperativave ishte e papërfillshme.Nazmiu kishte shumë vëllezër dhevëllezërit bashkë me Nazmiun kish-in qenë rracë e shtueshme me shumëdjem. Dhe dihet që kaposhi i vogëli tokës u katandis një thelë. Megjith-atë, edhe me aq pak tokë, familja eNazmiut e siguronte bukën e çerepitpër gjithë vitin pa problem: gruri ivjetër e kapte grurin e ri. Por Naz-miu kishte rënë nga vakti me këtëtrashëgim tokash, ngase renditej mëi varfëri krahasuar me bashkëfshatarëte tij, të cilët me sasinë e madhe tëtokave pjellore të fshatit B., kishinmundësinë të mbillnin perime eblloqe frutore, të bënin me pro-dhimet e tokës atë tregëti të vogël,por të sigurtë të konsumit, që u mjaf-tonte për një ekzistencë modeste. Tëtjerët që pretendonin më shumë sekaq, morën udhën e kurbetit, dukekapërcyer “partzançe” kufirin grek, emë të rrallë, të hidheshin në Itali. Sigjithë të tjerët mori udhën e kurbetitedhe djali i madh i Nazmiut. Tëgjithë të tjerët gjetën një mënyrë përt’i lajmëruar fsmiljet e veta ku janë,me çfarë merren dhe, herë pas herektheheshin në shtëpitë e tyre, po djalii Nazmiut nuk u bë i gjallë, as metelegrame, as me fjalë. Pasi kaloi vitii parë pa asnjë lajm prej tij, familjae Nazmiut, fshati dhe farefisi i tij ushqetësuan. Pothuajse të gjithë emi-grantët e fshatrave tona, madje nëmbarë Dibrën, nisën të intereso-heshin, me të pyetur, në të gjithacepat dhe ishujt e Greqisë, e disaedhe në provincat dhe qytetet e Ital-isë, por pa rezultat: djali i Nazmiut,Tushi (siç i thërrisnin shkurt Metush-it) kishte humbur pa nishan. Punavështirësohej, se askush nuk e dinteçfarë emri grek kishte zgjedhur Tushi,për të maskuar emrin dhe sidomosmbiembrin e tij mysliman. Kur umbush dhe viti i dytë pa asnjë habernga Tushi, shpresat u venitën. Atynga vjeshta e tretë e vitit 1993 fshatiB. e quajti të humbur birin e tij,

Ah, sikur t’ju vija edhe një herë në rresht!Kronikë nga këto ditë(Vijon nga faqja 1)kuturu, lëmsh i kuq me pika blu, s'ka për t'u kuptuarkurrë, kur ka ftohtë, temperaturë, kur zjarrmia e djegsi eshkë, kur s'është mish e kur s'është peshk, kurpunon veç me një veshkë.

Ditënata matet-çmatet, digjen fatet dhe afatet,puna veç për fjale kapet.

Kanë mbetë hapur gjitha hallet, festën nisin kar-navalet, maska veshin gjitha palët.

Dita nis, pa u sosë nata, ligjin e rrëzon Gjykatame dy argumete t'thata: Ligji ka plot pengesa, s'ështëi qartë, do disa shtesa, - prek me mijëra interesa...

Lustracioni është një llampë, që s'e ndrit dot ter-rin tonë. Kush e çan bodrumin tonë me vampirë eme fantomë? Krimi ka bekimin tonë!

Prandaj hapur le të mbetet, derisa t'fillojë të tre-tet ajo dritë që verbon sytë. Se çdo togë në gjykatë, kanjë fasho t'zezë si natë - syrin lidhur si pirat, ndërsatjetrin - hapur qiqër, s'e tut ligj, s'e tut ministër.

Nëse eshtrat qajnë në varr? Çojmë sërish për t'irivrarë, djal'n e shokut Kumandar. Dhe Gjykata jep

vendim: shko xhelat! Sus viktimë!Kështu gjindja vjen vërdallë, rinis prapa po ajo

prrallë. Ku e lamë? Te truri - dhallë.Në fushë - shi, në Alpe - borë. Venë e vijnë ambas-

adorë, buzëqesh e shtrëngo dorë. Njëri jep e tjetri merr,n'Sheraton a në Rogner, n'Presidencë a në Bashki, nëKuvend, Kryeministri, por kurrkund, kurrkund ujdi.

Vjen Evropa e lut Topin, si t'ja bëjmë me kapAvropin? Pyet Evropa: ç'u bë Topi? A do dinë ta luajnëtopin? Edi i rri e bën sehir... Lot Evropa me Avropin,njëra-tjetrës ia hedh topin, Topi pret e bën sehir...Opozita pret si dhentë, me hy sefte n'Parlament, nuk izihet vendi n'vend... Edi thotë: veç kutitë! E ndrrojnëfushën bashkë me topin, ditët shtyjnë, shtyjnë dhe Topin,Sala plas e s'hap kutitë!

Bam Avropa, bam Evropi!Bamir Top, - ku ishte topi?A nuk doni me të mirë?Pa e heq Evropa topin,Kthehet vrik e rrëmben shkopin:S'ka më viza, ka mënxyrrë!

Metush Muhametin. Ndër ta dhe iati, Nazmiu. Vetëm e ëma, Qeta-bia, rrinte deri vonë në dritare, ditën,por edhe natën kur zgjohej. Çdo zhur-më e vogël në kopsht, çdo kum ha-pash në rrugën ndanë shtëpisë e bë-nin të brofte nga vendi e të hidhejnë dritare. Ajo ishte syçelë, mbantevesh kur kthehej ndonjë emigrant,qoftë edhe nga katundet e largëta dhepyeste, mos ndoshta e kishte parëqoftë edhe njëherë Metushin e saj.Nazmiu, e thamë, i kishte “lëshuardushk” kësaj pune; ai pajtohej memëndimin e përgjithshëm të fshatit,që djalin e tij ose e kishin vrarë ush-tarët grekë të kufirit, ose e kishinrrëmbyer lumejtë e rrëmbyeshëm.Atëherë ai filloi t’i urrente që tëgjithë, papërjashtim, me të afërmit,miqtë, komshinjtë, njerëzit e push-tetit lokal, dhe sidomos qeverinë, pormë shumë nga të gjitha –demokracinë, si pjella e të gjitha tëkëqijave.

Nuk se kishte lënë një përshtypjetë mirë edhe më parë Nazmiu. Ka-tundarët e tij e mbanin mend gjith-monë si një xhahil dhe vegël të Par-tisë. Në fillim Nazmiu kishte qenëKryetar i Këshillit në B. Mandej ekishin caktuar Kryetar të Koopera-tivës së Bashkuar, por meqë ishte ipashkollë, e ulën në rrangun ePërgjegjësit të Sektorit. Në këtë detyrëNazmiu e shtyu për 12 vjet, kohëgjatë të cilës forcoi pozitat e tij sikandidat partie e mandej si anëtarë isaj me teserë të kuqe, të cilën embante gjithmonë në xhapin ekëmishës, pranë zemrës. Pikërishtgjatë kësaj kohe Nazmiu filloi tëbëhej i urryer apo “xhahil”, pasi nënjë darkë të shtruar nga Kryesia eKooperativës me rastin e përurimittë stallave të reja, Nazmiu kishtengritur gotën e rakisë dhe i kishte ftu-ar të gjithë të pinin me fund “përshokun Enver dhe për idealin e Par-tisë”. Njëfarë Isai, Isa Gjoka, briga-dier i brigadës së ustallarëve, nuk ekishte pirë me fund.

- Pse nuk e ktheve me fund, ti,shoku Isa, - i kishte thënë më të bër-titur Nazmiu.

- Apo zotrote nuk e do shokunEnver? – e kishte ngucë dhe më tej

ai.- Jo, nuk e dua! – qe përgjigjur

thatë e prerë, brigadieri Isa, dhe fillmandej kishte rënë një heshtje enderë. Të gjithë vështrimet qenë ngu-lur mbi fytyrën e ngrysur të Isait.

- A ban me e ditë, pse? – kishtepyetë i turbulluar Nazmiu në atëvalle burrash të shtetit.

- Sepse, - kishte nisur shpjegimindiplomatik Isai, - Enver Hoxha ështëshumë i madh dhe nuk e nxë dotgota e rakisë. Atë e don gjithë popu-lli shqiptar, gjithë proletariati ndërko-mbëtar dhe...

Por Nazmiu ia kishte prerë vrazh-dë fjalën, duke i thënë:

- E dimë këtë, por ti, ti, pse nuk edo?

Isai kishte nisur të shpjegohej, porNazmiu i tërbuar e skuqur si lafshëkëndezi kishte urdhëruar disa djemtë rinj të hiqnin prej andej të posh-trin dhe provokatorin. Dhe Isain ekishin hequr zvarrë sa hap e mbyllsytë.

Po atë mbrëmbje Isain e arrestu-an. Në gjyq Nazmiu, i thirrur nëcilësinë e dëshmitarit, thotë një dyz-inë fjalësh të tjera që Isai as i kishtethënë dhe as i kishte patur ndërmendt’i thoshte. Nazmiu që njeriu ven-dimtar në dënimin e rënde të briga-dierit Isa.

Por edhe nga posti i Përgjegjësittë Sektorit Nazmiun e hoqën. Nëvend të tij sollën një jabanxhi ngajugu me shkollë të lartë. Nuk uzemërua aspak Nazmiu, se e dontefort Partinë. Me sinqeritet prekës.Pesëmbëdhjetë vitet e fundit Nazmiui mbylli si brigadier arash. Lavdëro-hej vazhdimisht në gazetën lokale.Ndonjëherë edhe në shtypin qendror.Në kohë fushatash apo aksioneshNazmiu i nxirrte nga shtëpitë punë-torët e brigadës së tij, që në orën 2apo 3 të natës, që të korrnin për hëne.Ishte tip gjaknxehtë dhe një e dy kish-te kërrcënimin. Njerëzia nuk dontetë kishte punë me të, pasi thoshin seNazmiu i kishte lidhjet të forta nëDegën e Punëve të Brendshme. Këtëbindje e kishin vërtetuar si për mirësi për keq. Për mirë Nazmiu kishtendërhyrë nja dy raste për të liruar ngaarresti bashkëfshatarëve të tij.

Por ja, tani Nazmiu kishte hall,dhe hall të madh. dhe fshatarët e B.,ia qanin hallin, e ngushëllonin, se-cili me sa mundej e si dinte. Përbëmat e Nazmiut thoshin: “iku eshkoi ajo kohë, e mos u ktheftë më!Por Nazmiu ka hall dhe, kur atij iqan zemra për evlatin e vet të hum-bur, na qan të gjithëve njëlloj, si përevlatët tanë”.

Kur hyri vjeshta e parë e vitit tëkatërt dhe Tushi i Nazmiut nuk dhashenjë gjallje. Nëna e tij, Qetabia, ibori shpresat, u tha, u lig, u hoq e uzbeh dhe zuri shtratin. Por Zoti, Zotii madh që sheh e vlerëson, nuk e lakëtë nënë të shuhej e mbytej nëpikëllim, si fitili i djegur i një llampeme vojguri.

Kisha kthyer në shtëpinë eprindërve për t’u përshëndetur me tapara largimit tim me studime jashtështetit, kur që në mëngjes, një ish-kolegu im mësues më thotë se ështëkthyer Tushi i Nazmi Muhametit.Me të mbaruar mësimin ish-koleguim, u nisëm në fshatin B., të pimënjë kafe shyqyrllëku tek Nazmiu. Ish-in shembë gjithë katundet për shy-qyr. Gjatë kafes dëgjuam në vija tëtrasha historinë. Tushi i Nazmiut,bashkë me një laçian qenkëshin lar-guar në një nga ishujt e Greqisë, mënjë emër që tani e kam harruar. Dukeqenë pa dokumenta, ai paska punu-ar në një fabrikë vaji për gati katër

vjet. Dhe ja tani, ishte kthyer, për t’iqetësuar përfundimisht, mu në ças-tin kur e ëma po shuhej. Ajo rrintenë dhomën e pritjes me njëbuzeqëshje të zbehtë. Ishte ngriturnga shtrati dhe qe ulur në një shiltepranë të birit.

- Po para të mirë duhet të ketëfituar Tushi, or Nazmi, - i foli atijish-kolegu im, mësues.

- Para? Nuk e di sa janë nëdhrami, or mik, por me llogarinëtonë të këmbimit shkonjnë shtatëmilionë lekë. Ka punuar si vemjedjali! – Tha Nazmiu, duke rrufiturhurbën e fundit të filxhanit.

- E pra, e sheh? Kush i ka aq paranë krejt këta copë katunde, or Nazmi?

- Po, po, - tha me një zë të vysh-kur ai, - e drejtë...

- Dhe ti kot e ke sharëdemokracinë, Nazmi, - e nguci ish-kolegu. – Ku do t’i kishe bërë kaqpara ti? Në kooperativë?

Nazmiu heshtte, ndërsa të tjerëtqeshinin. Nazmiu rrinte i ngrysur. Tëtjerët qeshnin. Me dashamirësi. Porqeshja e tyre nuk ia vinte buzën nëgaz Nazmiut.

- Si ke me i prishë gjithë ato paraor Nazmi, - e pyeti një bashkëfsha-tar tjetër.

Dikur Nazmiu foli, doli nga hesh-tja ku qe mbyllur:

- Pa ndigjoni, or burra. Ja ku poua them, se do t’i hidhja në zjarr atopara, veç të më plotësohej njëdëshirë.

- Allahile çfarë dëshire asht kjoor shoq, - ia pati një moshatar i tij,që tërhiqte tespihet.

- Do t’i hidhja në erë ato shtatëmilionë lekë or Hysni, - iu drejtuaai atij që tërhiqte tespihet në divan,- do t’i hidhja në erë, në zjarr a nëujë, vetëm e vetëm të më jepej, qoftëedhe njëherë mundësia, që t’ju nxir-rja prej shtëpive dhe t’ju vija tëgjithëve në rresht me shatinj, bela elopata në krah, të punoni si dikur,në kooperativë. Ah, sikur t’ju vijaedhe njëherë në rresht, duke punuarnë ara, kështu siç jeni, burra e gradhe pastaj, le t’i mshel sytë!

Gjithë rreshti i burrave në divan,pak e grimë, në fillim ngadalë emandej gjithë e më fort, mori zjarrnga kukurisja; një e qeshur e pan-dalur, tallëse.

Por sytë e Nazmiut digjeshin eshkëlqenin në ethe nga ajo dëshirë eshprehur veçse me fjalë.

merrkopjentënde

6 - Shkurt 201046nr.

opinionMendime të specialistit:Për ligjin e tokavetë pakultivuara

45nr.

“Të nxisim modelet e shfrytëzimitdhe jo shtetëzimit të tokave”

Nga: DALI HORESHKA

Kohët e fundit, nisur nga statistikat e tokave të papunuara në

rang vendi, të cilat flasin për rreth150.000 ha, qeveria shqiptare kavendosur që, kur ky moskultivimvërtetohet, pronarit të tokës t’ì hiqete drejta e pronësisë, duke e kaluarkëtë pronësi pranë komunës. Unënuk jam jurist i mirëfilltë, por pobëj një analizë nga parime bazë tësë drejtës së pronësisë dhe atoekonomike.

SHKAQET QË KANË ÇUARNË 150.000 HA TOKË

TË PAPUNUAR.

Mendoj se shkaqet që kanë çuarnë rezultimin e 150.000 ha tokë djer-rë janë:

1. Efekti i ulët i kulturave që për-bëjnë strukturën e sotme të mbjell-jeve bujqësore. Besoj është e mjaf-tueshme të përmend se efektivitetimaksimal neto për një dynym grurëështë 5000 lekë, për një dynym mis-ër është 10.000 lekë dhe përmbarështimin e lopës është 20.000lekë për dynym.

2. Sasia e pakët e tokës, e cila nëmjaft raste nuk përbën mjet që tëpërmbushë në mënyrë të kon-siderueshme nevojat e familjes.

3. Madhësia e vogël e parcelavedhe terreni i thyer në mjaft raste ështëshkak për mungesën e mekanizimitdhe familjet, duke mos pasur fuqipunëtore dhe interes, e kane lënë atëpa mbjellë.

4. Shpërnguljet e popullsisë kanëbërë që një pjesë e familjeve të moskujdesen për të.

5. Emigracioni ka sjellë të njëjtinefekt si dhe shpërnguljet.

6. Një sasi mjaft e madhe sipër-faqeje tokë are, e cila ka prejardhjenkadastrale nga hapja e tokave të rejanë ish-sistemin komunist, akomaqëndron e regjistruar si tokë are, porqë në fakt i përket fondit të tokëspyjore apo kullosore. Në të njëjtënmënyrë, një pjesë e konsiderueshmee tokave, të cilat për efekte të inter-esit ekonomik dhe mungesë fuqiepunëtore janë kthyer në kullota. Kykthim në kullotë, gabimisht rapor-tohet si tokë e lënë djerrë.

Mendoj se nisja duhet bërë ngashfrytëzimi dhe jo nga kuptimi qëkemi për përdorimin bujqësor. Nëseajo shfrytëzohet është pjesa më erëndësishme. Mesazhi që dua atësjell është që kërkesa për të raportu-ar diçka dhe të kuptuarit e asaj qëkërkohet të raportohen, bëhen shkakpër vendimmarrjen e gabuar.

Pavarësisht situatës së mësipërme,çelësi që zgjidh situatën e tokave tëpapunuara është “interesi”, i cili për150.000 ha tokë është i barabartë me150.000 forca pune.

ÇFARË SJELL LIGJI NË TERRENINKONKRET?

Bazuar në Kushtetutën e Sh-qipërisë, e drejta e pronësisë nukmund të cënohet, veçse për interesapublike dhe nëpërmjet shpronësim-it. Duke vepruar sikurse parashiko-het në ligjin e ri (apo vendimin), kjoe drejtë e pronësisë cënohet. Askushnuk ka të drejtë të cënojë pronënprivate. Zbatimi i këtij ligji është idestinuar të prodhojë konflikte etelashe të reja, të cilat vështirë semund të zgjidhen.

ÇFARË EFEKTESHTË TJERA NEGATIVE PRODHON

ZBATIMI I LIGJIT?

Ligji u është ngarkuar për zbatimkomunave dhe drejtorive të bujqë-sisë në rajone. Komunat do të harx-hojnë një pjesë të kohës së tyre dhejanë të detyruar të kenë një punon-jës shtesë, i cili do të angazhohetme këtë detyrë. Kështu, në total përgjithë komunat do të duhet 350nëpunës shtesë.

Drejtoritë e bujqësisë do të spos-tojnë vëmendjen e tyre nga çështjete kontrollit ushqimor dhe këshillimitbujqësor. Për të mos ndodhur kyspostim, ato do të jenë të detyruarqë të shtojnë edhe 36 nëpunës nëshkallë vendi.

Në total do të duhet një shtesëprej 386 punonjësit, që kërkojnë jomë pak se 135 milionë lekë, ose saafro 10% e fondit të subvencionitbujqësor të vitit 2010. Kjo shumëparash, e cila me siguri ka për të sh-kuar në funksion të prodhimit të kon-flikteve, është e mjaftueshme për tapërdorur në stimulin e industrisë,qendrave frigoriferike apo modeletblegtorale dhe shtimin e pemëtarisë.

QEVERIA T’I MËSHOJË FORTMBROJTJES SË TOKËS.

Unë do të mendoja që qeveria dotë kishte plotësisht të drejtë të mer-rte masa të rrepta për ato fermerë qëe dëmtojnë tokën nëpërmjet ndërti-meve pa leje apo duke mos marrëmasa nga erozioni e djegiet.

Cili është sugjerimi im?Informacioni mbi tregun përbën

“njërën” nga shtyllat e nxitjes së zh-villimit. Nëse komunat do të mundtë publikojnë listat e tokave të lira,duke dhënë adresat e vendndodhjesdhe pronarin e tokës, do të përbëntemomentin dhe kontributin që i shër-ben një mundësie kontraktimi.

Duke analizuar fenomenin nëfjalë, po mendoja si është e mundurtë realizohet njohja e raportit midiskërkesës dhe ofertës për mallratbujqësore. Ndërsa ofertën mund tabëjë të mundur komuna dhe kërkesëndhomat e tregtisë, instalimi apo forci-mi i lidhjeve me internetin përbënedhe një emergjencë tjetër të ditës.

Komunat duhet të orientohen, nx-iten e mbështeten për të luajtur roline ndërmjetësit midis fermerit dhe treg-

tarëve nëpërmjet shkëmbimit të infor-macionit dhe mundësisë së vet in-formimit të tyre në tregjet komunale.

Ja një rast që përbën interes përtë marrë tokë me qira.

Duke llogaritur të gjitha llojet ekostove, me një tufë delesh prej 100krerë, është e mundur të fitohen500.000 lekë në vit.

Me gjithë përpjekjet e bëra nëdrejtim të rajonizimit nëpërmjet ske-mave të subvencionit, unë do tëshprehja opinionin se nxitja dhembështetja e specialistëve të bujqë-sisë për të rritur iniciativat e sipër-marrjes në bujqësi, e emigrantëve përtë sjellë modelet europiane të bujqë-sisë, e diasporës dhe biznesit urbanpër të investuar në bujqësi, përbëjnëfushën për të dialoguar, gjetur rrugënmë të mirë për t’i mbështetur e ven-dosur.

Duke përfunduar idetë e mia,shpreh mesazhin se është koha përtë gjetur modelet e shfrytëzimit dhejo ato të shtetëzimit.

* Autori i ketij shkrimi eshte spe-cialist i bujqesise dhe aktualishtpunon prane SNV Diber me projek-tet e zhvillimit bujqesor.

Nxitja dhe mbështetjae specialistëve tëbujqësisë për të rrituriniciativat e sipërma-rrjes në bujqësi, eemigrantëve për tësjellë modelet euro-piane të bujqësisë, ediasporës dhe biznesiturban për të investuarnë bujqësi, përbëjnëfushën për tëdialoguar, gjeturrrugën më të mirëpër t’i mbështetur evendosur.

Peisazh bujqësor. Foto: B.Karoshi

Dibër e Madhe - Katër rrëshqitjet e malit BistraNga: Rexhep TORTE

UDHËTIMET PLOT RREZIQE

Gryka pitoreske e lumit Radikë në Dibër tëMadhe e shquar me shekuj për bukuritë

magjepëse, në këtë fillimvit, më10 shkurt u shndërua në tmerr tëvërtetë për të gjithë ata të cilëtme automjetet mendonin tëudhëtojnë në drejtim të Shkupitnëpërmjet kësaj rruge. Kjo fat-keqësi natyrore e shkaktuar ngakatër rrëshqitje të njëpasnjëshmepara dhe pas Manastirit Shën Jo-van Mbiguri mbuloi rrugën me800 mijë metër kub gurë, dhera,drunj e borë shkaktuan rreziksh-mëri të lartë për të gjithë autom-jetet. Për pastrimin e këtyre rrësh-qitjeve të malit u angazhuanpushtetet vendore të Dibrës sëMadhe, Qendrës së Zhupës dhetë Mavrovë-Rostushës, të cilët nëbashkëpunim me Ndërmarrjen“Rrugët e Maqedonisë”, Drej-

torinë për shpëtim dhe Drejtorinë për menax-him me krizat sëbashku edhe me fabrikën egjipsit “Knauf-Radika”, sëbashku me punëtorëtdhe eskavatorët punuan 14 ditë pa ndërprerje,

përkundër rreziqeve që u kanoseshin nga rrësh-qitjet e vazhdueshme, duke e pastruar tërëmaterialin nga rruga dhe duke e normalizuarkëtë segment rrugor për qarkullim.

PËR KËTË SITUATË DEBATOI EDHEKËSHILLI I KOMUNËS

Në seancën e dhjetë të KëshillitKomunal në Dibër të Madhe, u de-batua edhe për situatën e krijuar ngakjo rrëshqitje aktuale lidhur me rrësh-qitjen e një pjese të malit afër Manas-tirit Shën Jovan Mbigur dhe përbllokimin e rrugës Dibër-Shkup.

Argëtim Fida, kryetar i Komunës sëDibrës i informoi këshilltarët për an-gazhimin e pushtetit vendor të Dibrës,të qendrës së Zhupës, të Rostushë-Mavrovës dhe të Ndërmarjes “Rrugëte Maqedonisë”, të drejtorive përshpëtim dhe menaxhim me krizat, përheqjen e gurëve, dheut dhe të drunjveqë kanë mbuluar rrugën.

Këshilltarët në diskutimet e tyre theksuanse kjo ndërprerje e rrugës i ka shkaktuar dëmeekonomike komunës dhe shprehën keqardhjene tyre për mosardhjen në vend të ngjarjes tëkryeministrit Nikolla Gruevski dhe të Minis-trit të Transporteve dhe Lidhjeve të Maqedo-nisë. Ata gjithashtu shprehën kritikat e tyrendaj qeverisë, e cila edhe me këtë rast nuk katreguar interesim të duhur ndaj Dibrës. Mekëtë rast ata kërkuan të hartohet një elaboratpër të penguar rrëshqitjet e mëtutjeshme tëtokës, vendosjen e rrjetave çeliku në pikat mëkritike të kësaj rruge, duke mos përjashtuaredhe pyllëzimin. Ata folën edhe për dëminekologjik që do t’i shkaktojë hudhja e tërë këtijmateriali në shtratin e Lumit Radikë. Në këtëseancë u tha se segmenti i rrugës Dibër-Zhi-rovnicë i ndërtuar para dy vitesh nuk i kaparametrat rrugore bashkëkohore dhe se duhetshpejtuar ndërtimin e rrugës Dibër- Kërçovë.Këshilltarët vendosën që këto kërkesa tua dër-gojnë të shkruara qeverisë dhe institucionevepërkatëse në Maqedoni.

7 - Shkurt 201046nr.

festa

Nga: ABDURAHIM ASHIKU

DITA E VERËS… 14 Marsi…Saherë dëgjoj këtë emër kujtesa

kthehet një gjysmë shekulli pas, nëditët e mija të fëmijërisë, në ato ditëqë nuk kthehen më. Dita e Verës ish-te një ditë e gëzuar për të gjithë, pornë veçanti ajo ishte një ditë emadhërishme për fëmijët…

Dita e Verës si dhe shume Ditëtë tjera të shënuar në kalendarin vje-tor si Nevruzi, Shëngjergji, Shënkol-li, Shën Mëria, Shën Mitri e të tjeraishin pika referimi në kalendarinpopullor. Fejesat, dasmat, lindjet,vdekjet, të mirat dhe të këqijat, gëz-imet dhe fatkeqësitë ishin masë ekalendarit popullor. Nëna ime emirë, sa herë kur unë festoja ditëlind-jen time, që sipas letërnjoftimit ish-te më 11 maj, më thoshte se ti nukke lindur pesë ditë pas Shëngjergjit(6 maj) por pesë ditë para Ditës sëVerës (9 mars). Dhe asnjëherë nukmungonte të përshkruante, me gëz-imin e nënës se si komshinjtë vinine të mbulonin me lulet e sapoçeluratë thanës duke uruar që të bëhesh ifortë si thana, të rrethonin me vezëtë kuqe që të rritesh i shëndetshëm,“ I bardhë e i kuq si veza…”

Që në vogëli, por edhe tani qëkam hyrë në dhëmbët e pleqërisë,asnjëherë nuk më janë shqitur ngaqenia ime këngët dhe ritet e Ditës sëVerës, bukuria që përcillninmëngjeset paraditverore.

Të bukura, kaq të bukura sa nukharrohen kurrë, ishin ditët, apo mëmirë të them javët e paraditverës…

Ngriheshim herët në mëngjes, pazbardhur dita. Vishnim shpejt eshpejt ndonjë rrobë të trashë të lesh-të që të përballonim të ftohtin e

DITËVERA “DIBRANE”NË SALAMINË…

Një ditë atë e gjeta,ashtu siç e patapërjetuar në fëmijëri, nënjë ishull të Greqisë,midis arvanitasve tëSalaminës…

DITA e VERËS ështënjë festë mbarëko-mbëtare, ditë qëfestohet nga të gjithëshqiptarët: në Shqipëri,në Kosovë, Mal të Zi,Maqedoni.

mëngjesit që në Dibër në fund tëshkurtit e fillim të marsit thuajsekurdoherë ishte me dëborë e me akulldhe dilnim “Tek Thana”. Kjo bimëfrutore çel e para midis të gjithapemëve në anët tona. Sythat e sajfryhen e plasin edhe midis të ftohtite ngricës. Druri i saj konsiderohet sidruri më i fortë midis drufrutorëveqë natyra mban në gjirin e saj të vir-gjër. Ndoshta kjo është arsyeja që tëparët tanë paganë kanë zgjedhur përt’iu falur thanës, për tu fërkuar passaj që “ të bëhemi të fortë si thana”.Edhe këngët që këndonim me zë tëlartë që të dëgjojnë komshinjtë ish-in këngë që të ftonin për shëndet. Janjëra prej tyre ashtu siç ka mbetur epashkulshme në kujtesën time..

I fortë si thana,I lartë si plepiI lehtë si lajthejaI bardhë e i kuq si veja…

Ëndrra dhe dëshira e fëmijëve nëato kohë ishte të ishin trup fortë sithana, të ishin truplartë si plepatkavakë që lartoheshin rreth shtëpive,të ishin truplehtë si lajthia dhe tëishin të bardhë e të kuq si veza. Përkëtë i luteshin Ditës së Verës.

Ngritja herët ishte një garë epërditshme fëminore. Ai që ngriheshi pari kishte privilegjin të tallte epërqeshte bashkëmoshatarët e vet t’ulinte atyre “morrat e pleshtat”, t’u

këndonte me qesëndi :Fli or Gëzim fli,Të ka marrë nana n’gji,Sa qenke rritQenke ba si shyt…

Ftesa për të dalë “ke thana”, ishtedomethënëse, qesëndia për ata qëflinin gjumë ishte po ashtudomethënëse. Dita e Verës shënon-te fundin e punëve të mbylluradimërore dhe fillimin e punëve tëhapura, të mëdha të Verës. Ndaj se-cili tash duhet të ngrihet herët dhetu përvishet punëve .

Nata e Verës ishte Nata e Luleve.Në mesditë, djem e vajza shkoninnë zabel dhe mblidhnin lule, bëninme to kurora dhe, duke kënduar ehedhë valle, vinin e i ngjisnin mbiportat e shtëpive . Në mbrëmjemblidheshin tek mullinjtë dhe pasihidhnin në ujin që shkumëzonte tekdilte nga elika e mullirit lule,mbushnin ibrikët me ujë dhe me tëspërkatnin shtëpitë…

Në mbrëmje, kur binte errësiraorganizohej ndezja e zjarreve. Pranëçdo shtëpie fëmijët, në një garë tëpashpallur, me ditë të tëra punoninkush e kush të bënte mullarin më tëmadh, të ndizte zjarrin më të madh.Rreth zjarreve përsëri këndoheshinkëngë, thyheshin vezë e në fund or-ganizohej kapërcimi i flakëve nëshuarje.

Në sofrën e Natës së Verës zako-ni e donte që të vihej gjeli më i madhi tufës së shpendëve të shtëpisë...

Dita e Verës, 14 marsi, shpalostetë tjera bukuri, të tjera rite. E ndërsanënat dhe gjyshet gatuanin “Petën eDitëverës”, e mbushur me gjërat mëtë shijshme të kohës, fëmijët, djemtëdhe vajzat, madje edhe nuset e rejaqë zakonisht merrnin leje për t’ukthyer tek prindët, nisnin këngët dhelojërat e tyre. Djemtë luanin kaladibrançe, futboll, dokrra, madje or-ganizonin lagje me lagje beteja mebahe, një mjet thurur me penj qëpërdorej për të përcjellë gurët kundërkundërshtarit nga një kodër nëtjetrën. Goditja që mund të merrejnga një gurë i kundërshtarit nuk kon-siderohej fatkeqësi dhe nuk ushqenteasnjë lloj mërie me kundërshtarin…

Vajzat luanin jesir,qorrduka elojëra të tjera. Luanin edhe një lojëtjetër me vajzat e lagjes përkundru-ell. Këndonin dhe u hidhnin romuzenjëra tjetrës.

Gëzim sillnin midis fëmijëve, poredhe të rriturve, ardhja e Llazorevedhe këngët karakteristike që përcil-leshin në ritin e ardhjes, qëndrimitdhe ikjes së tyre. Llazoret ishin njerëz,djem dhe vajza, të lagjes tjetër, tëcilët visheshin me rrobashumëngjyrëshe dhe në fytyrë mba-nin maska që të mos njiheshin. Lla-zoret përfaqësojnë ato shfaqje pop-

ullore që aktualisht kanë hyrë në fjal-orin festiv mbarëbotëror me emrinKarnavale…

Kur erdha në Athinë për afro njëvit te tërë jetova ne Salaminë, njëishull i banuar nga shqiptarë tëardhur shekuj më parë, nga arvani-tas. Një ditë u befasova kur Parashqe-vula që i kishte kaluar të gjashtëdh-jetat , duke biseduar me mua mefjalë arvanitase ( unë në atë kohë nukdija asnjë fjalë greqisht ) më këndoinjë këngë të fëmijërisë së saj që mësolli në Salaminë ditëveret e krahinëssime.

“Kur ishim të vogla, më tha ajo,më 14 mars, Ditën e Verës dilnimnë majë të kodrës së Kamaterosë dheu këndonim vajzave të fshatit tjetër,Ambelaqit:

Ambelaqi gropa gropaI ka vashat porsi lopa…Parashqevula këndoi me një sh-

qipe çuditërisht të pastër të njëjtënkëngë që vajzat dhe nuset e lagjessime u këndonin vajzave dhe nusevetë lagjes së Kallçishtit përballë...

DITA E VERËS është një festë evjetër popullore, një festë shumë evjetër, festë pagane, parakristiane,gjeografia e së cilës është shumë mëe gjerë se Elbasani apo Dibra ku unëpërjetova gëzimet e saj fëminore. Ajoështë një festë mbarëkombëtare, qënuk njeh kufij.

Duke shkruar këto radhë, rrjedhee kujtimeve të hershme nuk mundtë rri pa përcjellë për lexuesin urimintradicional : “Gëzuar Ditën e Verës!E gëzofshi atë me nanë e me babë,me motra e vëllezër, me nipër embesa, me miq, shokë, shoqe edashamirë ! “

Salaminë, mars 1997

EJUP HALIMI VIZITOI RRUGËN EBLLOKUAR NGA RRËSHQITJA

Ejup Halimi, z/v drejtor i Ndërmarrjes“Rrugët e Maqedonisë” i shoqëruar nga ArbenBislimi, drejtor i kësaj ndërrmarje për qytetine Shkupit me bashkëpuntorët, vizituan vendinku është bllokuar rruga Dibër-Shkup te Ma-nastiri Shën Jovan Mbiguri. Ata u pritën ngaArgëtim Fida, kryetar i Komunës së Dibrës sëMadhe dhe Muhrem Mehmedi, kryetar i Ko-munës Mavrovë-Rostushë.

Argëtim Fida i informoi të pranishmit mepunën dhe angazhimin e pushteteve vendoretë Dibrës, Qendrës Zhupë dhe të Mavrovë-Rostushës, për hapjen sa më të shpejtë të kësajrruge, në të cilën kanë rrëshqitur afër 250 mijëmetër kub gurë, truall dhe drunj dhe për hapjensa më të shpejtë të saj. Ai shtoi se për këtëfatkeqësi natyrore lypset edhe angazhimi iQeverisë sepse kjo rrëshqitje e malit nuk mundtë përballohet nga pushtetet vendore. Ai thek-soi se duhet hartuar një projekt afatgjat përndërprerjen e këtyre rrëshqitjeve në shumë pikatë kësaj rruge duke vendosur rrjeta çeliku, mureanësore dhe duke bërë korigjime të segmentit

rrugor të porsa ndërtuar Dibër-Zhirovnicë.Ejup Halimi z/v drejtor i “Rrugët e Maqe-

donisë” u falenderua për bashkëpunimin e trepushteteve vendore dhe të Ndërrmarjes “Rrugëte Maqedonisë” për punën e shkëlqyer që kanëkryer. Ai tha se do ta informojë qeverinë përpërmasat e mëdha të kësaj fatkeqësie dhe sedo të bëhen analizat e duhura për tejaklimin ekëtyre problemeve mbi bazën e një strategjieafatgjatë, duke shikuar mundësin që ky mate-rial të mos hudhet në lumin Radikë për të mos

krijuar problem ekologjik.

U LËSHUA RRUGA DIBËR-SHKUP

Pas një pune intensive 14 ditëshe nëpastrimin e gurëve, truallit, borës dhe drun-jve, të mërkurën pas dite u hap rruga Dibër-Shkup për të gjitha llojet e automjeteve. Kyishte lajm i mirë për 30 mijë banorët e kësajzone të cilët ishin të detyruar që për në Shkuptë udhëtojnë përmes Strugës.

Komunat Dibër, Qendra e Zhupës dhe Ros-tushë – Mavrovë treguan një organizim shem-bullor në menaxhimin me këtë situatë të vësh-tirë të shkaktuar nga katër rrëshqitjet e malitBistra, para dhe pas Manastirit Shën JovanMbiguri, në segmentin rrugor Dibër-Zhi-rovnicë.

Këto tre komuna sëbashku me ndërmarrjen“Rrugët e Maqedonisë” dhe drejtorive përshpëtim dhe menaxhim me krizat me mekani-zimin dhe me puntorët e angazhuar, arritën tëheqin nga rruga 800 mijë metër kub materialetë ndryshme.

Siç informojnë ekspertët edhe pas këtijpastrimi të rrugës grupi kordinues në vazhdimë-si do ta ndjekën situatën nga afër, sepse tem-peraturat e larta mund të shkaktojnë tretjen eshpejtë të borës dhe rrëshqitje tjera. Vozitësitparalajmërohen që të jenë të kujdesshëm gjatëlëvizjes në këtë segment rrugor.

Banorët e kësaj zone shpresojnë se Qeveriadhe Ministria e Transporteve e Maqedonisëdo të hartojnë strategji afatgjatë për parandal-imin e këtyre rrëshqitjeve masive dhe për ven-dosjen e rrjetave çeliku në vendet e rrezikshmetë kësaj rruge.

8 - Shkurt 201046nr.

cyan magenta yellow black

traditë

Nga: Aqif YMERI

Për Rrugën e Arbëritkam shkruar në disa

organe të shtypit, parae pas vitit 2000. Në tëvërtetë për banorët egjithë zonës sime, sido-mos për ato të fshatraveFshat, Guri i Bardhë,Xibërr e Shkallë ajo ish-

te mishëruar aq thellë në qënien e tyre, sa konsi-derohej si “rrugë e tyre për Tiranë”. Unë vetë këtërrugë, nga shtëpia ime në Fshat deri në Tiranë, enjoh mirë në çdo pëllëmbë të saj. Që kur ishafëmijë, nxënës në shkollën fillore, në vitet 60-64,kaloja nga Qafë Murriza e Shkalla e Tujanit, disaherë në vit, duke shoqëruar babain dhe gjyshinkur shisnin bagëti në pazarin e Tiranës. Por edhekur u rrita, edhe kur isha student, madje edhe kuru bëra nëpunës, deri në vitin 1996, atë rrugë ekam përshkuar në këmbë disa herë gjatë çdo viti.Nuk janë të pakta rastet që e përshkoja me këm-bë edhe pa patur punë në Tiranë, por vetëm pseajo më tërhiqte si magnet, si në kohë bore, ashtuedhe në verë, ku pushoja pranë burimeve me ujëtë kristaltë, si te Kroi i Palmës, te Gurrat e Gurit tëBardhë, Gurra e Lenës etj., etj.

Pleqtë tonë këtë rrugë e njohin jo vetëm meemrin “Rruga e Arbërit”, por edhe si “Rruga e Detitpër Dibër”, “Rruga e Karvaneve”,”Rruga e Dibrës”,“Rruga e Tiranës”, etj.

Në moshë të rritur, sidomos gjatë viteve 70-80të të shekullit që kaloi, ndonëse udhëtoja ngashtëpia deri në Tiranë 8 orë me këmbë, krejt natyr-shëm më vinte siç më vjen sot kur shkoj nga shtë-pia deri te shkolla e Klosit. Kënaqësia që ushqe-nin në shpirtin tim bukuritë natyrore, bënin që tëmos e ndjeja lodhjen.

Janë të shumtë historianët vendës e të huajdhe personalitetet që janë shprehur për Rrugën eArbërit, sidomos që nga shekulli i XI,kur përmendet nga historiania bizan-tine, Ana Komnea. Në vitin 1258 Akro-politis, pretori i perandorit bizantinTheodhori II Laskaris, kur shkruan përkryengritjen e Arbënve, shprehet:“Kapërceva malin që e quajnë Guri iKeq (Malam Petram), shkova nëpër visete Matit dhe së këtejmi arrita në Dibër”(Acropolitis, LXVI, 60, B.Z.H.SH., vol.II,dok.43 fq.90). Për vitet 1261-1266 nëmbishkrimin e kishës së Rubikut për-mendet “Kapiteni i Arbëve të Cmimbrit,dmth Andrea Vrana” (“Capt ArbanCmibri id e Andrea Vrana”) (F. Cordig-nano, Georg, eccles, Alb. 20, origj. Lat-inisht, B.Z.H.SH., vol II dok. Nr.45 fq.92).

Në anë të një degëzimi të Rrugës sëArbërit, ka qenë fortesa e stërlashtë Ket-ron, e përmendur nga Prokopi i Ceza-resë, në listën e rindërtimeve që bëri nëEpirin e Ri perandori Justiniani. Pranëdegëzimit të Rrugës së Arbërit, që kalonnga Qafë-Shkalleja, ka qenë Qyteza Iliree Xibrrit, rrënojat e së cilës sot janë tëshumta e me përmasa të mëdha, madjetë shtrira edhe në zonën përreth.Nëboshtin kryesor të Rrugës së Arbërit kaqenë Qyteza e Petralbës, rrënojat dhegjurmët e së cilës përreth janë të shum-ta edhe në ditët tona. Në një degëzimtjetër të Rrugës së Arbërit ka qenë Kalajae Cerujës dhe më tej qyteza shumë enjohur e Stellushit. Jam i bindur se këtotroje kanë qenë qendër e ilirëve në kohëtë lashtë dhe qendër e Arbërisë, e Kas-triotëve dhe e luftës së tyre në mesjetë.Objektet e gjetjet e shumta të hershme

Ura e Skurës Ura e vogël e Gurrave, Guri i Bardhë

RRUGA E ARBËRIT,ja të mirat që i sjell Klositsi dëshmi e qytetërimit të lashtë, pozicionistrategjik e i përshtatshëm për t’i bërë ballë çdohordhie a egërsie të huaj,trimëria, bujaria emençuria e njerëzve që lindën në këto troje, poredhe bukuritë natyrore të veçanta, në çdo kohëkanë tërhequr vemendjen e studiuesve të shumtë.Për to shprehet me shumë nostalgji edhe Barletikur përshkruan Petralbën. Ndërsa në numrin 4 tërevistës “Leka”, në korrik të vitit 1930, deputeti iDibrës i atëhershëm, Kol Mjeda, duke përshkruarme pasion udhëtimin e tij “kah trojeve të Budit”,shkruan:

“Me 19.6.1930 kalueme Tufinën edhe Sh-kallën e Tujanit, ku syni nuk ka të ngim tue e pa atbukuri natyrore, e, kah ora 2030 mrrijtme në ven-din e caktuem për buje t’ asajë natë, qi thirret“Hani i Zallit” ku kjeme pritë s’ka ma mirë prejJashar Bejt, i dibranë… Mas do kohet n’a u para-qit nji panoramë e shkëlqyeshme në të cilën mue-jtme me da per se largut shpija të nalta. Qeraxhitn’a thanë se ata ishin shpijat e Gurit të Bardhë, kumrrijtme në krye të nji orës e gjysë.

At vend e kishte stolisë natyra me kodrina tëthepisuna e të veshuna me blerim, me kroje, qi izotnote brija e malit të naltë të Dajtit” (Leka, nr.4,korrik 1930, f.98).

Që në vogli më shtynte kureshtja të pyesjapleqtë : “Pse quhet Rruga e Arbërit?”. Ata më

përgjigjeshin thjeshtë se “kështu e kanë quajt tëparët tanë”. Kjo kureshtje më shtynte edhe mëshumë, më vonë, kur u rrita e shfletoja nëpër li-bra.

Hahni, në udhëtimin e tij të vitit 1863, shkru-ante: “…Duke patur parasysh këtë gjë, monsinjorPoteini i drejtoi gjithashtu kryepeshkopit të Dur-rësit pyetjen, në se emri Arbanum mund të pro-vohej eventualisht në dioqezën e tij. Në lidhje mekëtë monsinjor Dombrozio iu përgjigj se edhesot e kësaj dite e gjithë fusha bregdetare që shtri-het ndërmjet derdhjes së lumenjve të Matit dhe tëErzenit, krahas lugores së Tiranës që kufizohetme të nga lindja, quhet prej banorëve të atyshëmArben, e që në këtë rreth, jo vetëm që ndodhetnjë vend i cili mban të njëjtin emër, po këtu përf-shihen edhe tre qytetet e vjetra të Ishmit, Prezësdhe Ndroqit së bashku me qytetin e Tiranës, i ciliështë ngritur pas vdekjes së Skënderbeut dhe qëkonsiderohet si kryeqyteti i tanishëm i Arbërisë…Fakti që emri Arbëri përdoret jo vetëm nga ban-orët e këtushëm, por edhe nga fqinjët e saj, pro-vohet nga ana e peshkopit të qytetit fqinjë tëLezhës, monsinjor Dodmaseit, nëpërmjet fjalëveqë vijojnë: E gjithë fusha e kryepeshkopatës sëDurrësit quhet Arbni, kështu që malësorët (që janënën juridiksionin e peshkopatës së Lezhës), kurzbresin nga malet e tyre thonë: “Po shkojmë në

Arbni”…” (Johann G. von Hahn,“Nëpër viset e Drinit”, faqe 43-44).

Pra “Rruga e Detit për Dibër” dhe“Rruga e Arbërit” shprehin të njëjtinemërtim, jo vetëm sipas të moçmëve tëtrevës sime, por edhe sipas Hahnit dhekjo nënkuptohet edhe në thëniet e au-torëve të tjerë që përmenda më lart.

Ndërsa profesor Dhimitër Shuteriqika shkruar: “ Ka mendime që qendra eArbërit të jetë Xibri ose Guri i Bardhëapo ndonjë vend malor i luginës sëMatit… ku ka patur edhe vende të forti-fikuara që njihen që prej asaj kohe, siçështë kalaja e Xibrit, e Darsit apo e Pe-tralbës” (Dhimitër Shuteriqi : “Edhenjëherë mbi disa çështje të Arbërit”,BUSHT 1958,Nr.3 f.45).

Gjithsesi, mendoj se për këtë versiontë emërtimit Arbër, do të përpiqem tëbëj një shkrim të veçantë, më të argu-mentuar, mbasi ka studiues, që dukebërë përpjekje për lokalizimin e princi-patës së Arbërit dhe qendrës së saj qy-tetit Alban, japin të dhëna se kjo princi-patë përfshinte Matin dhe se qendra esaj ishte Klosi.

Pa deshur të përsëris shkruesit eshumtë, as veten time, këtu po paraqesshkurtimisht vetëm fragmentet e Rrugëssë Arbërit e degëzimet e saja në zonënGuri i Bardhë-Fshat-Klos.

Porta kryesore e më e madhe hyrësenë Mat ka qenë Qafë-Murriza. NgaQafë-Murriza, aksi kryesor vazhdontedrejt Gurit të Bardhë. Poshtë Gurrave tëGurit të Bardhë ruhen trakte kalldrëmitë rrugës me gjërësi 2.2 m. Bie në sy

pjesa e mesit e punuar me gurë mali (gurë gëlqer-orë). Bordurat anësore kanë blloqe më të rregullttë latuar anash. Siç pohojnë studiuesit, ky traktështë i ngjashëm me atë të Shkallës së Zesës nëKrujë, i datuar si i shekujve të X-XI. Nën gurratështë edhe Ura e Vogël, që shpesh thirret me emrinUra e Hoxhës, a në ndonjë rast Ura e Gurrave,për ta dalluar nga ura tjetër e madhe, e njohur meemrin Ura e Hoxhës, në Gur të Bardhë. Kjo urë ebukur është e vogël, me një gjatësi prej afro 6 m egjërësi 2 m dhe duhet të jetë ndërtuar që ngashekulli i XVII, ndonëse është riparuar edhe nëshekujt më vonë.

Më tej Rruga e Karvaneve vijon nga Guri iBardhë. Ky fshat, veç të tjerash, ka qenë edhe njëstacion për pushimin e karvaneve. Ka patur disahane, kryesisht hane-shtëpi, që prisnin e përcill-nin karvanet e shumta. Por më kryesorja është tëtheksojmë emërtimin “Mansaj” të një lagjeje tëGurit të Bardhë, emërtim i lidhur pazgjidhshmër-isht me emrin “Mansion”, dmth “stacion rrugor”,gjë që dëshmon për funksionimin intensiv të sajnë periudhën romake, shekulli i I dhe II.

Në këtë fshat duhet të përmendim Urën e Hox-hës, që lidh lagjen Hoxhaj me qendrën dhe pjesëne sipërme të këtij fshati dhe Urën e Kulmares, qëlidh përsëri lagjen Hoxhaj me malin e Dishit. Tëdyja këto ura të gurta, kanë harqe me hapësirëdritë prej afro 6 m.

Në regjistrin turk të vitit 1583, njihemi edheme statusin juridik të Gurit të Bardhë. Sipas tijpopullsia i ishte nënshtruar regjimit të timarit, dukeqenë e ngarkuar me detyrën e ruajtjes së rrugëve,dmth me detyrën e derbenxhiut, siç thuhej atëherë.Në një shënim të regjistrit, thuhet se aty nga fillimii shekullit të XVI, sanxhakbeu i Sanxhakut të El-basanit, Mahmut beu, një nga pasardhësit e famil-jes feudale të Gjergj Aranitit, i kishte kërkuar push-tetit qëndror osman, që banorët e Gurit të Bardhëtë ngarkoheshin me detyrën e ruajtjes së rrugëveku kalonin karvanet për në kriporet e Durrësit, tëruanin rrugën në vendet e rrezikshme dhe tëmeremetonin urën mbi lumin e Matit. Natyrishtasokohe me popullsinë e Gurit të Bardhë përfshi-hej edhe ajo e Fushatit, pra e Qytezës së Petral-bës. Edhe në defterin e mëparshëm turk të vitit1467, Guri i Bardhë e disa fshatra të tjerë për-menden si fshatra dervenë. Siç duket, Guri i Bardhëishte i “specializuar për ngritjen dhe ruajtjen errugëve”. Ngarkimi i banorëve me këtë detyrë,dëshmon për rolin e madh që luante Guri i Bardhë,si nyje me rëndësi në arterin kryesor rrugor, qëlidhte viset bregdetare me ato të brendshme tëvendit e më tej.

Në Gur të Bardhë, ende vendësit përmendinmjeshtra të këtij fshati në ndërtimin e urave, siHaxhi Hajrulla Skura, hoxhë Hasa etj. Mjeshtrat eGurit të Bardhë kanë qenë njohur edhe jashtëkufijve të vendit, deri në Bullgari. Urat ebrendshme të këtij fshati, sipas të dhënave, janëndërtuar nga shekulli i XVIII dhe i përkasin të njëjtitstil, atij venecian. Në të vërtetë kurbetçinjtë, kurktheheshin pranë shtëpive dhe kishin siguruarnjë farë pasurie në të holla, mendonin edhe për“sevape”. Sevapet më të mëdha njiheshin në këtërenditje: kur bën urë, ndërton çezmë, ndërtonxhami.

Nga Guri i Bardhë, rruga zbriste drejt Urës sëVashës. Theksojmë se aksi kryesor i kësaj rrugeka qenë e do të jetë nga Ura e Vashës. Ura eVashës është ndërtimi më i rëndësishëm në këtëzonë. Kjo urë, e ndërtuar thuajse në vendin më tëngushtë midis dy brigjeve shkëmbore, është 11m e gjatë. Hapësira dritë midis dy këmbëve është7 m, ndërsa lartësia e harkut nga sipërfaqja e lirëe ujit varion nga 7 në 8 m, sipas prurjes së ujit qëlidhet me motin. Harku i urës është i ndërtuar meqemer të dyfishtë. Gjërësia e trasesë së urës është2.8 m. Traseja është e shtruar me gurë dhe rrasaFragment kalldrëmi në lagjen Ballosh. Fotot: A.Ymeri

9 - Shkurt 201046nr.

cyan magenta yellow black

traditë

Nga: ARBANA QORMEMETI

Në mendjen e qytetarëve dibran gjatë kohëdo të mbetet në kujteesë Fabrika¸ tek-

stilit “Novost”sepse në këtë gjigand puno-nin dhe nxjerrnin bukën e gojës mbi 1000punëtorë dibran. Po të ravijëzojmë zhvilliminhistorik të “Novostit”do të vijmë në përfun-dim se rruga e zhvillimit të saj pati rrëniedhe ngritje si nga numri i të punësuarve poash-tu edhe nga fushëveprimin i saj e cila vitevetë 70-80 pati kulmin e zhvillimit dhe nganjë punishte e thjeshtë u përforcua dhe ushndërrua në një fabrikë gjigante dheshpresëdhënëse për Dibrën dhe dibranët. Kjofabrikë me kapacitete të konsiderueshme dhebartëse¸ ekonomisë së qytetit nis të fundosetgradualisht. Karakteristikë e viteve të 90-taishte kolapsi i shumë ndërmarjeve të mëdhashtetërore në ish Jugosllavinë , shumë ndër-marje të proektuara në kohën e socializimitpër të furnizuar tregun e madh tw ishJugosllavisë në kushte kur u kufizua lëvizja emallrave dhe e shërbimeve, filluan të mby-llen. Këtij fati nuk mundën t’i shpëtonin edhedisa subjekte prodhuese, tregtare dheekonomike në Dibër. Disa nga këto ndërmarjeu transformuan ose u reaktivizuan përsëri dukeu përshtatur në kushtet e reja të ekonomisë.Për fat të keq Fabrika e tekstilit “Novost”nuke pati këtë fat, ajo mbeti në histori. Fabrika“Novost”në brendi të saj ka pasur shtatw rep-arte apo njësi të ndryshme duke nisur ngatjerja e perit deri te qilimat. Ndër repartetme të vjetra ka qenë reparti i qilimave të dorësku kanë punuar 100 gra, nëna dibrane që kanëbërë tjerjen e qilimave me 120 mij nyje qëkishin një vlerë prej 2 mij euro. Këta qilimatregonin dhe paraqitnin kulturën dhe traditëndibrane . Poashtu ishte edhe reparti i endjessë perit ku punonin rreth 200-250 punëtorë,i cili pe shkonte tek reparti ku bëheshin qil-imat. Më pas qilimi i këtillë dërgohej tekreparti final, tek reparti i ngjyrosjes. Repartitjetër ishte “Taftingu” me rreth 150 punëtorësi dhe reparti i konfeksionit. Të gjitha këtonjësi punonin me nga tre turne , me njëgjallëri të jashtëzakonshme, dinamikë kjoedhe për Dibrën sepse ishte kënaqësi kur nëora 22 i gjithë qyteti mbushej me punëtorëte Qilimarës që dilnin nga puna me veshjet etyre të kaltra, të lodhur por të gëzuar se kish-

gëlqerorësh. Harku gjysëmrrethor është i punuarme gurë mali, gëlqerorë, të latuar e skuadruar. Tëdy anët e qemerëve janë përforcuar me ganxhahekuri. Në faqen e djathtë të shkëmbit, kur vjennga hani i Sinës drejt urës, duken gjurmët e ven-dit ku ka qenë fiksuar një kushtim që, siç thonë tëmoshuarit, bënte fjalë për ndërtuesit dhe kohën endërtimit të saj. Ura e Vashës është ndërtuar pasiështë shembur një urë tjetër e gurtë, rrënojat e sëcilës shihen në brigjet e lumit Mat, disa metraposhtë saj. Kjo urë, në fakt e ndërtuar nga HaxhiSkura, ka qenë quajtur Ura e Skurës, ndërsa uratjetër pranë saj, në zallin e Dishit, e ndërtuar nganjë vajzë me emrin Hasime Tuska, quhej Ura eVashës.Por duke qenë më e rëndësishme dheemri Ura e Vashës më simbolik, këto emërtimejanë këmbyer. Ura e madhe, e njohur me emrinUra e Vashës, është ndërtuar në shekullin e XVIII,ndërsa ura tjetër pranë saj, që sot njihet si Ura eSkurës, është ndërtuar në fillim të shekullit të XIX.Ajo ngjan për nga ndërtimi me Urën e Vashës,veçse Ura e Vashës ka nga këmba e djathtë sipasrrjedhjes edhe një dritare shkarkuese.

Pra e gjithë rruga, si në lashtësi, ashtu edhe nëmesjetë, ka qenë e shoqëruar me vepra arti tëshumta dhe karakolle. Meqenëse Ura e Vashësishte vendqëndrim i rëndësishëm në Rrugën eDetit për Dibër, aty ishte edhe hani i madh i famil-jes Sina të fshatit Fshat dhe përtej kësaj ure, nëQafë-Derven, ka qenë vendosur edhe karakolli,truprojë për sigurinë e karvaneve ku, sikurse edhenë Qafë-Murrize, ruhen gjurmë jo vetëm të kara-kollit, por edhe të konstruksioneve mbrojtëserrugore, të cilët në periudhën osmane shërbeninpër mbrojtjen e funksionimin normal të karvan-eve me kuaj.

Përveç aksit rrugor që zbriste nga Guri i Bardhë,kalonte në malin e fshatit Fushat (Fshati i sotëm) ebinte te Ura e Vashës, në Fshat ka patur edhe dydegëzime të tjera të rëndësishme të kësaj rruge.Njëri degëzim përshkonte segmentin nga Guri iBardhë te Shkalla e Madhe e më pas, matanë Sh-kallës së Vogël ndahej në tri nëndegëzime, në dyanët e Hurdhave të Hidrit në Shkozën e Fshatit,ku fragmentet e kalldrëmeve me gjërësi nga 1.4deri në 2.7 m , sipas terrenit, edhe sot janë tëshumtë. Kalldrëmet më të dukshëm sot janë ngaShkalla e Vogël te Shkoza e Imerrit e Rrahi i Rroçittë Llekut, nga zbritet në Furrën e Dokës e Krena-jës së Mas Shpellës, ndërsa nëndegëzimi tjetër,më i madh e më i përdorshëm nga karvanet, zbretnga Qafa e Bunarit, poshtë drejt Lugut të Baresh-tës, përmes Gjurthit e nga Zabeli i Can Zenelit,anash Majkishës e nga Vorret e Dokës, zbret mëtej nga Xhamia e Tanushes e Rrasës së Mal Hidrit,në Korben e Sinës e Rrasat e Poshtra anës Kodrëssë Plakut, te Lisi i Canit, poshtë Zhukut e në anë të

Arës së Canaliut, në Urën eLezedrës e më pas zhurishtes sëFushave të Urës e në Urën e Paz-arit të Urës. Por i hershëm ështëedhe një segment që zbriste ngaLugu i Bareshtës drejt Vorrit tëTanës, binte nga Përroi i Kaçelit eKroi i Lugut, drejt Brinjës së Meh-met Dalliut e më tej bashkohej medegëzimin e madh në Rrasën eMal Hidrit. Ky segment ishte më ishkurtër, por më i vështirë për kar-vanet. I treti zbriste nga Qafa eMurrizes e nëpër Xibërr, në Qafë-Shkallë e më pas vijonte nëpërlagjen Ballosh të Fshatit, nga bintenë Pazarin e Urës. Ura e Pazarit tëUrës dhe vetë Pazari i Urës, ishinpikënyje e degëzimeve(jo e aksitkryesor) të Rrugës së Arbërit. Kall-drëmet e këtyre degëzimeve janëtë dukshëm edhe sot. Rrënojat emureve të dy karakolleve shihenedhe tani në livadhet e Sinës, siato të Qafë-Dervenit e të Qafë-Murrizës. Përveç degëzimeve nëfshatin Fshat, duhet të përmendimedhe degëzimin që zbret ngaQafë-Shkalleja nëpër Dars, te Urae Halilit, që gjithashtu për nga kon-struksioni i saj ngjan me Urën eVashës, por ndërsa Ura e Vashësështë e ndërtuar me gurë maligëlqerorë, Ura e Halilit mbi she-un e Xhabzës është e ndërtuar megurë shtuforë, por, sikurse edhetjetra, të daltuar në formë kuadra-tike e të lidhur me llaç gëlqereje.

Ura më e madhe në këto degë-zime ka qenë në pikënyjen e Pazarit të Urës. Sotjanë të dukshme rrënojat e urës më të vonë megjatësi 60 m , me tri harqe e dy dritare shkarkuesenë mes. Por duhet të shtojmë se para kësaj ure,që është mbajtur mend nga të moçmit të cilët kanëjetuar deri në fillim të shekullit të XX, në atë vendka qenë një urë tjetër edhe shumë më e madhe,emri i së cilës gjithashtu ka qenë i lidhur me Paz-arin e Urës. Kjo urë, siç kanë treguar të moshuarit,gjë që e përshkruan edhe Dilaver Kurti në librin“Trashëgime Iliro-Arbërore”, faqe 23, ka qenë megjatësi 150 m e me 6 deri 8 harqe. Ajo niste qënga Fushat e Urës të fshatit Fshat, pranë kufiritndarës me Darsin dhe përfundonte në anën tjetër,në fushën ku bëhej tregu. Ajo ka qenë ura më emadhe mbi lumin e Matit.

Përveç boshtit kryesor që kalonte nga Ura eVashës, degëzimeve në fshatin Fshat, si dhe atijQafë Murrizë-Qafë Shkallë-Klos, duhet të thek-sojmë se në Pazarin e Urës kemi ndarjen e degë-zimit në tre drejtime:

· Klos (Dars)-Ura e Halilit-Bel Unjate-Gurrë eMadhe-Gurrë e Vogël-Ura e Shën e Premtes-Frankth për në tregun e Komsisë.

· Klos-Suç-Shoshaj-Urakë-Perlat-Shkodër.· Klos-Ura e Allamanit-Cerujë-Patin me dy vari-

ante:.Varianti veror Patin-Qafë Dardhë-Qafë Mesi-

Qafë Murrë..Varianti dimëror: Patin-Kurdari-Gjalish-Lis-

Qafë Murrë- Prizren.Këto variante mbi dymijëvjeçare, të shoqëru-

ara me kala, ura, karakolle e kalldrëme të shumta,ruhen pjesërisht deri në ditët e sotme.

Përveç urave që përmenda, duhet të shtoj senë këto drejtime kanë luajtur rol të rëndësishëmedhe ura të tjera të gurta harkore, si Ura e Alla-manit në Klos, Ura e Shahinit në Patin, Ura e Shëne Premtes në rrëzë të malit të Gurrës, të cilat janënë këmbë e funksionojnë edhe sot, por ka paturedhe të tjera, kohë pas kohe, që janë rrënuar.

Duke përfunduar, duhet të shtoj se Rruga eArbërit, e cila plotëson aq mirë interest e më segjysmës së popullsisë së vendit tonë, nevojën përshkurtimin e distancave dhe lidhjen e një rajonitë tërë me rrjetin rrugor nacional e ndërkombëtare për më tej iu përgjigjet shumë edhe interesavetë popullsisë shqiptare në Kosovë, Maqedoni,Turqi, Bullgari e Rumani, tashmë po bëhet realitet.Në veçanti ne Klosjanët me këtë rrugë, nga 112km që jemi sot larg Tiranës, afrohemi edhe 80 kmme të. Pra rruga Klos-Tiranë, do të jetë me gjatësimë pak se 36 km, duke bërë kështu që e gjithëzona e Klosit, të shndërrohet në një njësi të afërtpër Tiranën. Nuk gaboj të them se kjo është njëmrekulli edhe për gjithë trevën e Klosit.

“Vatër e hershme qytetërimi” është një monografi e botuar ngaAqif Ymeri për fshatin Fshat të Klosit.

Na ishte një herë në Dibërnjë fabrikë e qilimave…..

Kujtimet e qilimave të dorës mbeten në histori të dibranëvein ardhmëri dhe kishin këtë fabrikë të be-gatë. Fabrika “Novost”mbante një qytet tëtërë, por ndoshta kundërshtare e dikujt qëdeshin ta zhdukin të mos ecw përpara. Kjofabrikë mbulonte gjithë ish Jugoslavinë siSlloveninë, Kroacinë, Malin e Zi, dhe shumëvende të tjera. Vetëm në Maqedoni dhe nëKosovë ka pasur afër 35 shitore të vetat qëshitnin qilimat e dorës. Me të drejtë mundtë themi se ishte frymëmarja e qytetit tonëku punësoheshin fëmijët e punëtorëve të kësajfabrike, gra të reja që u kishin vdekur burratose në luftë, ose në ndonjë incident, ishte“Novost”që i ushqente këta fëmijë jetimë tëkëtyre femrave guximtare. Në fund e gjithëfabrika erdhi në falimentim në saj të kredivetë marra për rroga. Një pagë mujore ështëmarrë në Bankën Ekonomike , por këto pagamujore në mometin kur janë marë kanë pa-sur edhe kamatë të regjistruara nga kjo bankë.Të gjitha këto kamata sollën në falimentimtë gjthë fabrikën sepse e njëjta ishte nënhipotekën e Bankës. Me këtë Dibra e tregoihumbjen më të madhe në historinë e vet.Do të ishte mirë sikur të mbetej “Muze” iDibrës, sa bukur do ishte…. . gjenerata egjenerata do dinin se eksistonte njëherë njëfabrikë e qilimave, ndërsa tani në këtë vendnuk ka asgjë….

Qilimara mbeti në mëshirë të fatit dhepronari i “Knauf –Radika”ishte ai që e morrikëtë objekt në sipërfaqe prej 15 hektarë përvetëm 360 mijw dollar¸ e rënoi tërësisht dhee shfrytëzon për parkimin e automjeteve qëpresin rradhën e ngarkimit të mallrave. Ko-mbinati i gipsit “Knauf-Radika” si rezultat iprivatizimit , tanimë është një ndër kapac-itetet më moderne në Ballkan me të cilinmund të mburen qytetarët e Dibrës, I njëjtiplan-program vazhdoi edhe me tej “Novost”u bë prona e tij Fabrika e tekstilit “Novost”që gjindet përballë komunës së Dibrës ushndërrua në një asfalt dhe brenda këtij as-falti mbetet kujtesa në shprehjen se na ishtenjëherë një fabrikë e tekstilit…. . Pas rëniessë njëmendësisë politike, ndërmarrjet e varu-ra prej pushtetit shtetëror filluan të zbejnëfushëveprimin ̧ tyre, gjigandi që dikur kish-te kurbën pozitive të prodhimit, arrin që sottë shndërohet në rënojë. Dhe e gjithë kjo dotë mbetet vetëm një kujtesë për qytetarët di-bran.

Bar - Kafe

“BRUÇI”Rruga e Dibrës, Ish-Rruga Ura

Mund të lexoni falas gazetën“Rruga e Arbërit”

10 - Shkurt 201046nr.

7 MarsiRreth librit “PEDAGOGJIKASIT”të Xhafer Martinit

Nga: Vesel HOXHA*

Kohët e fundit shkrimtari dhe studiuesi imirënjohur Xhafer Martini botoi librin Ped-

agogjikasit, kushtuar shkollës pedagogjike tëPeshkopisë (1948-1966), e cila në nëntorin evitit që lamë pas mbushi 60 -vjetorin e çeljes.Autori i këtij libri ka qenë nxënës në shkollënpedagogjike të Peshkopisë në vitet 1956 -1960.Për të shkruar një libër të kësaj natyre, dalinshumë vështirësi përpara, të cilat Xhafer Marti-ni, duke qenë shkrimtar dhe studiues me për-vojë, i ka kaluar me shumë sukses. Ai nuk kadashur të bëjë historikun e shkollës peda-gogjike. Nuk ka dashur, ca më pak, të bëjë his-torinë e arsimit në këtë rreth. Po kështu nuk kaprekur në thellësi as sistemin arsimor nëpërgjithësi si Republikë. Megjithatë, libri kaedhe histori në atë masë sa e ka kërkuar tema.Libri ka edhe filozofi, sa e kanë kërkuar prob-lemet; ka politikë, përsa i përket politikës arsi-more; ka kulturë popullore, përsa i përket rolittë kësaj shkolle në zhvillimin e kulturës; kasocilologji, përsa i përket shtresave shoqëroreqë e përbënin Peshkopinë e asaj kohe; ka luftëklasash, përsa i përket mënyrës se si ajo zhvil-lohej në fushën e arsimit; libri ka përshkrimetë natyrave të ndryshme; ka kujtime, në atëmasë sa ato i shërbejnë temës; ka dashuri, kurajo është mbrujtur me vetë magjen e kësaj sh-kolle; ka protrete bashkënxënësish, nxënësish,mësuesish dhe profesorësh; ka veprimtari sport-ive dhe kulturore, si prodhim i vetë shkollës.Ka…e ç‘nuk ka në këtë libër; ky libër shëm-bëllen me natyrën e bukur që i ka të gjitha:male, kodra, lugina, gryka, qafa, humnera,pyje, lumenj, përrenj, lëndina…Po të shpre-hemi në mënyrë figurative, do të thonim se kylibër është një reliev, është një rilevim letrar,ku herë - herë mbahet në fokus një gjë, pastajkalon në fokus një gjë tjetër.

Në libër zë vend njeriu: nxënësit, mësues-it, pedagogët, studentët. Meqë zënë vend krye-sor njerëzit, përdoret mjaft shpesh edhe por-tretizimi i karakterve. Xhafer Martini ështëmjeshtër i portretit letrar. Ka krijuar shumëportrete, por jo të një vlere, në kuptimin jome paraqitje standarte. Është shumë i larm-ishëm. Dikë e mban më afër, e pikturon mënë detaje, dikë e largon paksa për të dhënëedhe filozofinë dhe botën e të portretizuarit;dikë e kalon me disa penelata, por të pastra egjithë ngjyra.

Në përputhje me atë që përshkruan, me atëqë do të japë, ndryshon edhe stili, duke ruaj-tur koherencën e përgjithshme, natyrën e tijkrijuese. Kështu, si shembull, kur përshkruandashuritë, ndjenjat e njoma dhe të pafajshmetë asaj moshe dhe kohe, zotëron lirizmi, njëlirizëm i kulluar, që të befason me sinqerite-tin, ngrohtësinë, këndin e shikimimit, kursekujtimet, kryesisht ato të fëmijërisë së vetë,jepen me një stil realist, me një frazë të zhtru-ar mirë e të ngjeshur, pa lajle e lule, gati mevrazhdësi. Ndryshe është stili kur polemizon,kur ngre probleme, kur mban qëndrim ndajnjë dukurie. Në këto raste zotëron gjykimi iftohtë dhe objektiv.

Librin, veç atyre që thamë, e pasurojnë asos-acionet, përfytyrimet, paralelizmat figurativë,retrospektivat, fluturimet lirike. Është natyra ekëtij krijuesi, që, duke përshkruar një dukuri,me mjeshtëri, pa humbur fillin e mendimeve,kalon në një dukuri tjetër, duke bërë paralel-izmat e nevojshme. Libri si prerje kohore kavitet e shkollimit të autorit në këtë shkollë.Por autori nuk rri në këto vite, ai zhvendosetnë kohë, para dhe pas këtyre viteve, madjevjen deri në ditët tona. Këtë e bën me mjaftmjeshtëri.

Për të asgjë nuk është e huaj; çdo gjë që aipërshkruan na bëhet e dashur, e prekshme,konkrete. Për shembull, nuk ka gjë të mërzit-

Shkolla Pedagogjike e Peshkopisë në optikën e një shkrimtari

shme se sa të përshkruash një orë mësimi tëhapur, që praktikoheshin në ato vite. Por vinire se sa bukur e jep një orë të tillë në lëndën egjuhës shqipe autori i këtij libri.

Shkrimtari Xhafer Martini në këtë libër nuku është drejtuar dokumenteve. Ai shkruan dukeu bazuar në kujtesën e tij, dhe do të thoshim seajo është fenomenale. Në libër ka me dhjetradhe qindra emra bashkënxënësish dhe nxënë-sish, mësuesish të të gjitha viteve, të të gjithaperiudhave jo vetëm nga rrethi i Dibrës, poredhe nga rrethet Tropojë, Mat dhe Kukës. Edhepse ka shumë emra, autori nuk të lodh, se dikur t‘i japë, si t‘i japë, si t‘i grupojë. Shkurt,edhe kur bënë numeracion, ai nuk të mërzit.

* * *

Unë kam shkëputur pjesë të vogla nga librinë fjalë ku Shkrimtari Xhafer Martini ka por-tretizuar njerin nga më të dalluarit e më tëmerituarit e nxënësve të tij, shokun e klasëstime dhe të fëminisë, Ilir lazim Spatën. Ja çfareshkruan:

“Kam mësuar shumë nxënës në jetë. Për-shtypje të veçantë më kanë bërë nxënësit eshkollës së Fushë Alies, në vitet e para kurunë sapo kisha nisur detyrën e mësuesit. Ishintë zhveshur, të paushqyer mire…Vinin nga fs-hatrat Fushë Alie, Arras, Kodër Leshe, Çidhëne Poshtme, Mustafe, Sinë, Blliçe,Laçes…Shpesh herë u rrëshqisnin këmbët nëato urat që sajoheshin nga një dru vënë mbidy brigjet dhe binin në ujë. Vinin të veshurme akull në shkollë. I kemi tharë pranë sobës.Klasa mbushej me avuj sa kujtoje se je në njëhan. Shumë prej tyre ishin të shkëlqyer nëmësime. Po përmendi vetëm disa: HysenRepa, Ilir Spata, Nuri Noka, Munir Hoxha,Maliq Bitri, Vesel Hoxha, Shaban Bitri, Sha-ban Zhuka, Islam Gjoni, etj. etj. … Po veçojprej tyre Ilir Spatën, i cili ishte fenomenal nëtë gjitha lëndët. Ishte nip i Kaloshit…….porkjo nuk e pengonte atë të ishte i pari i të parëve.Vinte i shkurtër në trup, kokërrumbullakët; sytëe tij të shikonin përherë disi me habi dhe menjë ndjenjë kurioziteti. Mësimin e kapte pa enxjerrë nga goja. Mbante mend shpjegimin emësuesit dhe vetëm me atë merrte notën mëtë lartë…..Analizat gramatikore i kishte shumëqejf… Recitonte bukur dhe i pëlqente poezia.Kishte ndjenjë humori dhe njihte shumë mirëfolklorin, artin popullor në përgjithësi. Pastetëvjeçares, mbaroi gjimnasin si nxënës ijashtëm…..Të gjithë profesorët e gjimnasit dhebashkënxënësit e tij thonë se…. me Ilir Spatënnuk krahasohej asnjë. Mbaroi gjimanzin sh-këlqyeshëm; ai shkëlqente në të gjitha lëndët.Por mbeti në shtëpi. Nuk mund të bëhej fjalë

që të shkonte në shkollën e lartë…….Bënte cavjersha me frymë popullore, tërë sarkazëm dheironi, me të cilat godiste pa mëshirë disakuadro të kooperativës që ishin të përfshirënga përvetësimi dhe shpërdorim i pasurisë sëpopullit. ….Nuk ia kuptonin qëllimin, pordiktaturat janë dyshuese….Filluan tasurvejonin…Qëndroi shumë vjet në burg, nëvitet me të mira të rinisë. Por atje ai patimundësi të takonte ajkën e nacionalizmitshqiptar…Mësoi shumë mirë anglishten…Mefillimin e proceseve demokratike Ilir Spata uvu në ballë të punës dhe të luftës për të fituardemokracia. Gjatë viteve 1992- 1995 ishtekryetar i komunës së Fushë Alies. ….pas ng-jarjeve të vitit 1997, kur për PD ishte e pam-undur të bënte fushatë, pa le më të fitonte,vuri kanditaturën për deputet …… Ai nuk ubë deputet, por mbetet si shembull i madhfrymëzimi, si një njeri me ideal, dhe jo njëpragmatist i pafytyrë. Ai e donte më shumëPD-në kur ajo ishte gati në të shpërbërë. Edeshte kur s`e dëshën, E vishte kur ezhveshnin……Sot Ilir Spata jeton familjarishtnë SHBA, por zemrën dhe mendjen i ka nëShqipëri. Vjen shpesh… Nuk shkon Iliri nëAmerikë pa i takuar të gjitha ata që i ka tëafërt ose kanë pasur ndonjë rast. Është unikalnë llojin e vetë, për inteligjencën, për shpirtindemokratik, për bujarinë, për gjithçka që ësh-të e mirë, e bukur dhe njerëzore”.

* * *

Autori ka dhënë shumë bukur rolin e sh-kollës pedagogjike në atë kohë. Ai thotë qëqytetarët e Peshkopisë nxënësit e pedagogjikesi quanin studentë kurse mësuesit profesorë. Tëdyja palët, shton autori, e mertionin ngritjennë rang. Shkrimtari bën lidhjen e ngushtë tëshkollës me qytetin dhe të qytetit me shkollën.Shumë domethënës është kapitulli kur ai për-shkruan traditën qytetare dibrane duke vënë nëfokus qytetin e vjetër të Peshkopisë, banorët esaj, gratë dhe burrat. Ky kapitull nuk është mëshumë se katër-pesë faqe, por sa shumë flet,me ç‘art dhe vërtetësi është shkruar! Të njejtëngjë mund të thonim edhe për kapitujt: Mik-rokonviktet, Orët Gazmore, Mbrëmjet e dë-frimit, Si trajtoheshin mësuesit etj.

Libri ndahet në tri pjesë. Në pjesën e parë,fare shkurt, me tri - katër faqe, jepet traditaarsimore në Dibër për të treguar se pedagogjik-ja e Peshkopisë nuk u ngrit në një truall bosh,por ajo u mbështet në një traditë të pasur arsi-more, ku Gjuha Shqipe shikohej si hero ko-mbëtar, kur mësimi i Shqipes ishte pjesë për-bërëse dhe me rëndësi në historinë e Lëvizjessonë Kombëtare për liri dhe pavarësi.

Pjesa e dytë, prej afër 212 faqesh, i kushto-het shkollës pedagogjike, kurse pjesa e tretëdhe e fundit, është me portrete nxënësish dheprofesorësh që ka pasur autori. Kjo pjesë, nënjë gjykim të sipërfaqshëm, të duket si jashtëtemës, por në të vërtetë nuk është kështu.Autori, duke u bërë në këtë rast përfaqësues isecilit pedagogjikas, ka treguar se jetë e asn-jërit prej tyre nuk është mbyllur me mbarimine shkollës pedagogjike, por është shtrirë nëvite, me shkolla të tjera të larta, me kontributtë ndjeshmë në zhvillimin e arsimit në sh-kallë kombëtare, me lidhje të reja me person-alitete te shkencës dhe të kulturës sonë. Këtoportrete e pasurojnë librin sepse tërë libri ësh-të konceptuar si pasurim i shkallëshkallshëm,nga faqja në faqe, nga kapitulli në kapitull,nga mendimi në mendim.

Autori është kritik në mjaft raste ndaj siste-mit arsimor të kohës, por për ato gjëra që vërtetishin për t‘u kritikuar. Në tërësi ai thotë seshkolla kishte një zhvillim të vrullshëm, sasi-or dhe cilësor; arsimi ishte kollona më e fu-qishme e kombit tonë. Autori nuk hyn nësistemin e sotëm arsimor, por, në kapitullinPedagogjikja sot bën ca piketime shumë tëmençura, kur shkruan se shkolla e sotme ped-agogjike “e zhvillon veprimtarinë e vetë nëkushte dhe rrethana të reja politike, shoqërore,ekonomike, në kushtet e sistemit demokratik.Në përputhje me këto zhvillime të reja nëkushtet e integrimit mbarëeuropian dhe eu-roatlantik, në kushtet e një bote pa kufinj, nëpërputhje, pra, me detyrat e reja që nxjerr jeta,ajo me siguri do të shkojë përpara duke iupërgjigjur këtyre ndryshimeve”.

Libri Pedagogjikasit i Xhafer Martinit ështëshkruar jo vetëm nga një ish-nxënës i kësajshkolle, por edhe nga një arsimtar, që, ndonësenuk mori asnjë fletë lavdërimi gjatë gjithë jetëssë tij si mësues, ka lënë mbresa të pashlye-shme tek nxënësit dhe kolegët me të cilët kapunuar. Pedagogjikasit është shkruar nga njëshkrmitar, që doli nga kjo shkollë, i cili kr-ijimet e para i ka shkruar pikërisht në bangat esajë, i afishoi në gazetën e saj të murit, pran-daj libri është shkruar jo vetëm me mjeshtëri,por edhe me dashuri; ai të zgjon interes ngafaqja në faqe. Xhafer Martini ka përfaqësuarshpirtërisht të gjithë ata që kanë mbaruar këtëshkollë. Libri ka vlerë shumë të madhe për t‘injohur ato vite dhe problemet që kishte arsi-mi. Por libri është edhe për brezat e ardhs-hëm, edhe për nxënësit, mësuesit dhe peda-gogët sot, sepse aty jepet me shumë vërtetësidhe bukuri një pjesë e rrugës që ka përshkuararsimi shqiptar.

Do të desha që këto radhë për librin Peda-gogjikasit të Xhafer Martinit t‘i mbyll mefillimin e kapitullit të parë, kur autori tregonse ç‘vrull, energji, dhe jetë njerëzish u vunënë themelet e arsimit shqip në vitet e parambas Luftë II Botërore. Autori shkruan: “Nëfshat kishim një vajzë, Selvi Kurtin, e bukurdhe e zgjuar, që mësonte vajzat dhe gratë ekatundit. Kishte mbaruar filloren me nota tëlarta. Çfarë mësuesje do të ishte bërë ajo sikurtë kishte mbaruar shkollat përkatëse! Por nuke pati jetën të gjatë. U sëmurë nga tuberku-lozi, që në atë kohë ishte sëmundje vdekje-prurëse. Vdiq në pranverë, kur plepat sa kish-in çelur dhe dushku ishte bërë jeshil. Ishtenjë ditë kur nuk duhej të vdiste njeri, sido-mos ajo vajzë, mësuesja e parë e katundit tim.Por jeta kështu e ka. I shkruaj këto radhë qëçdo mësues që punon në atë zonë, ta dijë qëmësuesja e parë nuk ka qenë e emëruar ngashteti, me rrogë, por një vajzë me mushkëritëcopë-copë që punonte natë e ditë, pa asnjëpagesë, në kushte jashtëzakonisht të rënda”.

* Autori i shkrimit eshte antar i senatitakademik te Universitetit Politeknik te Tiranes.

Pedagogjikasit është shkruar nganjë shkrmitar që doli nga kjoshkollë, i cili krijimet e para i kashkruar pikërisht në bangat e sajë, iafishoi në gazetën e saj të murit,prandaj libri është shkruar jo vetëmme mjeshtëri, por edhe me dashu-ri. Xhafer Martini ka përfaqësuarshpirtërisht të gjithë ata që kanëmbaruar këtë shkollë...Libri ështëedhe për brezat e ardhshëm, edhepër nxënësit, mësuesit dhe peda-gogët sot, sepse aty jepet me shumëvërtetësi dhe bukuri një pjesë errugës që ka përshkuar arsimishqiptar.

11 - Shkurt 201046nr.

Festa e Mësuesit

Kush e takon për herë të parë Elez Xhekën do të shprehet me superlative ndaj këtij njeriu që rrezaton edukatë e kulturë. Kënaqësi ndjejnë

të gjithë njerëzit që takohen e bisedojnë me mësuesin veteran. E njohamësues Elezin kur fillova shkollën e mesme në Durrës, ndërsa me përcil-lnin prindërit për në shkollë, ai me dashamirësi më uronte udhë të mbarëe suksese në mësime. Ai i njihte prindërit e mi dhe ndjente kënaqësi qëunë vazhdoja shkollën e mesme.

Për mësues Elezin nuk ishte rasti i vetëm që bënte ky njeri me zemërtë madhe. Të njëjtin veprim bënte mësuesi me mbarë nxënësit e Grykëssë Vogël që shpërndaheshin nga Shupenza në Tiranë, Shkodër, Durrës,Elbasan, Vlorë e Korcë. Mijra të tjerë përgatiste në bangot e shkollave 7vjecare për në shkollat e mesme duke kontribuar drejt për drejtë në për-gatitjen e kuadrove të arsimuar për të gjithë sektorët e ekonomisë.

Eles Xheka e filloi punën si mësues në moshë shumë të re 16 vjecare,në shkollat fillore Zogje (1951), Tucep (1952-1953), Muhur (1953-1954)dhe Gjuras (1958-1959). Gjatë kësaj periudhe shqua për punë të mirë,aftësi profesionale e organizative, prandaj ju dha e drejta për vazhdimine Institutit 2 vjecar në degën kimi–biologji në Tiranë.

Në gjurmët e mësuesve patriotë të Grykës së Vogël, Haxhi Ademi,Fasli Cami, Jashar Zeneli, së bashku me Abas Xhafën, Hamit Manjanin,Ramis Lekën, Osman Patrinë, Nazmi Xheleshin, Avni Demën, HaxhiLushën etj., Eles Xheka hodhi themelet e arësimit 7 e 8 vjecar në Grykëne Vogël. Ai ka meritën që brenda një kohe të shkurtër të gjithë nxënësite Shupenzës u tërhoqën në arësimin e detyrueshëm 8 vjecar, si drejtorzone në vitet 1961-1972, me hapjen e shkollave 8 vjecare edhe në Vi-cisht, Topojan e Gjuras.

Shkollat e Shupenzës u rradhitën ndër shkollat e dalluara të Dibrës,falë kjo jo vetëm të popullit arsimdashës por edhe punës së palodhur tëmësuesve, nivelit të lartë profesional dhe drejtimit e organizimit shken-cor të tyre.

Elez Xheka punoi 10 vitet e para mësues në disa fshatra të rrethit tëDibrës, si drejtues i shkollave për rreth 30 vjet në Shupenzë e Gjoricë.40 vjet mësues nuk janë pak.

Elmas Lala, ish përgjegjes i arësimit në Dibër thotë se, Eles Xhekaështë mësues dhe njeri me vlera, duke shprehur konsideratat më të lartapër mësuesin e urtë e të apasionuar. Eshtë e vërtetë pohon nxënësi IslamUka. Eshtë ndihma e Elezit si mësues që unë mbarova shkollën e mesmedhe njohë dhjetëra vajza që janë shkolluar vetëm në sajë të besimit qëkishin prindërit e tyre tek mësuesi i palodhur Elez Xheka.

Ismet Abdiu e Rexhep Shahini na thonë se Elez Xheka i ka dashur dherespektuar shokët në shkollë si nxënës e student ashtu edhe në punë, ikonsideronte të barabartë dhe përpiqej me çdo mënyrë të bashkëpunon-te e ti ndihmonte në detyrat e përbashkëta.

Biseda merr udhë për punën e lodhëshme të mësuesve, për luftënkundra anafalbetizmit, për veshtirësitë, pengesat, mungesat ndonjëherepër ambjentet e mësimit deri në punën e madhe për hapjen e shkollavetë mesme në Shupenzë, Zogje e Vicisht.

Elez Xheka është njeri i dashur e i respektuar në gjithë Grykën e Vogëldhe në zona të tjera të Dibrës. Atë e njohin pothuajse gjithë brezat,fëmijët, të rinjtë, e të moshuarit. Shumica e kanë patur mësues, të tjerëte njohin nga marrëdhënjet që ka me njerëzit. I urtë, i qeshur, i dashur eme humor është gjithmonë thotë Mendu Dema, ish mësues dhe koleg iElezit në Shupenzë. Këto cilësi përbëjnë vlera të Elez Xhekës. Ai ka vleratë vecanta në marrëdhënjet me njerëzit, vlera si intelektual, vlera profe-sionale si mësues, vlera njerëzore si qytetar.

Ka banuar në fshatin Gjoricë deri në vitin 1990, në qytetin e Peshko-pise nga viti 1991 deri në vitin 2004 dhe në Tiranë nga viti 2005 e nëvazhdim. Kudo ka lënë mbresa dhe mirënjohje. Në Tiranë flasin meadmirim komuniteti ku banon. Me admirim të vecantë flasin për Elezinjo vetëm dibranët që e njohin që në Dibër por edhe kuksianët, tiranasit,tropojanët, krutanët etj. Si fqinj në lagje. Familja dhe fëmijët e Elezitjanë një shembull i mirë në komunitet dhe në qendrat ku punojnë ejetojnë.

Elez Xheka është dekoruar me medalje e urdhëra pune, por medaljenmë të madhe ky mësues në pension (nga viti 1990) ka mirënjohjen dhedashurinë që shprehin të gjithë njerëzit për të.

Për 7 Marsin i vijnë shumë mesazhe urimi nga ish nxënësit e tij ngaDibra e rrethet e tjera, nga emigrantët në Europë e Amerikë. E urojnë atëpër festën e për lumturi në familje. Këtë vit, më 3 prill, Elezi feston edhe75 vjetorin e lindjes. Me këto urime bashkohemi edhe ne mësuesit eShupenzës, të Dibrës dhe të gjithë kolegët dhe dashamirësit e shumtë tëElez Xhekës.

ZABIT LLESHI

Nga: XHEMAL DOMI

Vlesha, njëri ndër fshatrat më të zhvi-lluara të krahinës së Ujë M’ujës në

Dibër, ka kontribuar në fushën e arsim-it, duke i dhënë kuadra të zot që eduku-an nxënësit në shkollat që u hapën nëzonën e Sllovës, por edhe në krahinat etjera. Nga Vlesha ishin veteranët e ar-simit Jonuz Shehu, Halim Shehu, HivziShehu, Avdil Shehu, Femi Xhepa, Fahrie Shemsi Hysa, Xhezair e Hamza Abazi.Uk Shehu e Faik Shehu. Ramadan e SubiAbazi e shumë të tjerë. Puna e tyre nëfushën e arsimit ka lënë gjurmë të pash-lyeshme dhe kujtohen ende sot me res-pekt. Jonuz e Halim Shehu ishin rriturdhe edukuar me kujdes në familjen emadhe të Seferit, kryesisht nën kujdesine nënës së tyre-Lemes dhe vëllait të madhHalilit ose Sheh Halilit, që dallohej përmençuri dhe thellësi mendimi. Jonuzine dërguan në shkollën e Kastriotit osesiç njihet “Internati Dibra” , nxënësit e tëcilit dalloheshin për dituritë e shëndoshaqë merrnin nga mësuesit më të mirë qëpunonin në Dibër. Jonuzi e mbaroj sh-këlqyeshëm vitin ë gjashtë të internatit.Ai ishte ndër 7 nxënësit që mbaruanshkëlqyeshëm këtë shkollë së bashkume Selim Alliun, Remzi Dibrën, HasanZajmin, Munir . F. Shehun, RustemKuçkën etj. Nga 11 nxënës që kishte kla-sa e gjashtë7 kaluan shkëlqyeshem më1927. Pastaj Jonuzin e gjejmë mësuesnë Zerqan përkrah Fetah Ajdinit, Tho-mas Boçovës, Shaban Arrës etj, në vitetshkollorë 1928- 29 deri në mesin e vititshkollor 1931-32 kur transferohet ngaZerqani për në Allajbegi në vend tëmësuesit Ismail Johja që vdiq. Në Allaibe-gi punoi me pasion të veçantë për pesëvjet. Autoritet arsimore e çmuan punëne tij. Për shkak të numrit të madh të

Të shkruash për Mynir Sinën, ndjennjë kënaqësi të veçantë, sepse po

të jepet rasti të shkruash për një ngaintelektualët e spikatur të Dibrës, njerime vlera të veçanta si drejtues, por edheaktivist i palodhur i arsimit. Kështu enjoh Mynirin me kohë, fjalëpak dhe ipapërtuar, tolerant dhe i rreptë aty kuduhet; njeri i shoqërueshëm e debat-ues, i ftohtë për çështje që zënë fill nëpeshën e tij të njhjes e të punës. Natyr-isht kjo njohje imja, nuk mbetet vetëmnjë konstatim, por ajo reflekton përsh-typjet e shumë mjaft njerëzve të ulët qëe kanë takuar e punuar me të. Përbënpra një opinion të përgjithshëm përmjaft njerëz e bashkëudhëtarë të tij nëudhën e dijes e përpjekjeve që bën aipër ta përcjellë dijen te njerëzit.

Myniri u lind në Muhurr të Dibrës.Mbaroi gjimnazin në qytetin e Peshko-pisë me rezultate të shkëlqyera. Po kësh-tu do të mbaronte edhe universitetin ematematikë-fizikës, studimet pasuniver-sitare duke u bërë një studiues i pal-odhur në lëmin e matematikës, stu-dimet të cilat i projektoi, realizoi në fush-ën e mësimdhënies e drejtimit arsimor.Si njohës i thellë i kërkesave metodike-shkencore, pasionant në demonstrimine koncepteve shkencore, kështu e njo-hin atë breza të tërë nxënësish, mësue-sish, në çdo shkollë që ai drejtoi epunoi. Kur në vitet 80-të Myniri mbaronUT, punon mësues në Lunarë, në KatërGrykët e Dibrës, mjaft nxënës të tij kup-tojnë sesi në ditët me acar e dëborëshkonte të takonte prindërit në Lukan,Kacmi, Qafëmurrë. Ai u bë një njohës ishkëlqyer i universitetit të odave di-brane, aty mësuesi i ri i matematikës unjoh me fjalën e rrallë të popullit, më-soi nga mençuria dhe urtësia e popul-lit, sesi fjala nuk lëshohet pa peshën ekandarit të mençurisë, se oda dibrane

Mësuesi i palodhurElez Xheka

Mynir Sina, një model që të nxit

është një universitet më vete. Ky kon-takt i përhershëm që vinte nga punaarsim i shërbente atij për t’u thelluarmë tepër në arsyetime dhe takte të ko-munikimit me njerëz të të gjithaniveleve. Pasi mbaron specializiminpër matamtikë Myniri u bë drejtues sh-kencor në Katër Grykët. Ai kordinondhe vepron në ndihmë të mësuesve tërinj, shpërndan përvojë drejtuese e sh-kencore. Më vonë Myniri do të bëhetdrejtor i gjimnazit të Peshkopisë. Si gjith-një vëzhgues i përpiktë, studiues e or-ganizator, ai arriti që gjimnazin “SaidNajdeni” ta spikasë si një shkollë enivelit të mirë, edhe pse disa pseudoin-telektualë të moderuar shtrembëroninbuzët, sesi ka mundësi që të drejtojënjë mësues i zonave të thella kaq mirë.Por Mynir Sina, i thjeshtë e i heshtur,fjalëpak e rigoroz, arrinte të kthente nëtë mbarë edhe ndonjë mendim tëmbrashtë, paragjykues. Ish mësuesi ikimisë i Mynirit, Besim Seferi,tregon:”Kështu ka qenë Myniri gjithnjë,udhëtonte 3 orë Muhurr-Peshkopi, ish-te nxënës i talentuar, pasionant,kërkues. ” Në vitet 2000 Mynir Sinaerdhi në Sauk të Tiranës, si mësues

matamatike në shkollën e mesme “Atat-urk”. Më pas drejtor i gjimnazit “SandërProsi”, afër sanatoriumit, po në Sauk.Ai nuk i humbi asnjëherë ato tipare tëcilat ishin dhe janë të ngulitura tek ainë vite:korrektesën, punën, kërkiminshkencor, njohjen e metodave të reja,dëgjimin e fjalës së tjetrit, komunikiminmë bisedë, marrjen e vendimeve nëçastin e duhur në mënyrë të drejtë ebindëse. Edhe pse në mjedise të rejame nxënës e kolegë të rinj, Mynirispikati, në sytë e komunitetit tënxënësve e prindërve, të drejtuesve tëDAR, Tiranë, duke marrë detyra të tjerasi drejtues në shkollën “Sami Frashëri”,”Kostandin Kristoforidhi”-ku dhe punontani. Ndërsa shkruaj këto radhë për njënjeri e mik të mirë, duke u munduarsadopak të përvijoj portretin e një nje-riu të talentuar, si një apel vjen një ftesëpër reflektim. Nëse rrallë ndonjëherëndodhi kjo-flasim për të talentuar, drej-tues dhe veprimtarë të arsimit, të cilëtshërbejnë si shpejtues e përshpejtuestë punëve të mira, patjetër ata nuk janëtë rrallë;për ta duhen shënuar qoftëedhe dy radhë, ata vetë nuk kanënevojë për këtë, por shoqeria jonë po.Ata nuk janë persona VIP, që të dalinnë faqet e revistave me letër luksoze, asfigura politikanësh të cilët po të mosdalin në gazetë e televizione, harrohenedhe nga lagjja e vet, as moderatorë tërrahjeve të gjoksit për të shitur mend-jo, ata janë intelektualët e papërtuar, tëgdhendur në kujtesën e brezave, bash-këkohësve, të mbjellë shpirtërisht nëavangandën e brezit të ri dhe sa herë ekujtojmë e sillemi ndër mend për njerëztë zotë, më del përpara portreti i sh-kencëtarit, drejtuesit, metodistit, artistittë fjalës e veprimit-Mynir Sina-si një ft-esë për reflektim, si një model që të nxit.

MEVLUD BUCI.

Me rastin e 7 Marsit “Ditës së Mësuesit” dhe 75 vjetorit të lindjes

Dy vëllezër të përkushtuar për arsimin

nxënësve, ministria e Arsimit, me anëne një shkrese e lejoj mësuesin JonuzShehu të punonte me sistem gjysëmditën, para e pas dite, në shkollë duke iashtuar rrogën me 40 franga ari në muaj.Në vitin 1937-38 Jonuzi transferohet nëshkollën e Kërçishtit si kryemësues,pastaj në shkollën e Sllovës. Kudo qëshkoj e punoi Jonuzi fitoi respektin edashurinë e popullit. Pas çlirimit JonuzShehu, në vitet 1944-1947, ishtepërgjegjës i seksionit të arsimit në rre-thin e Shumbatit. Në saj të punës së tij tëpalodhur u ngritën shkollat e para nëShumbat me mësues Hivzi Shehun, Sllat-inë me mësues Halim Shehun, në Sllovë,në Palaman, Në Vleshë, në Çidhën, Reç,Dardhë, Lurë e tj. Atë e gjejshe sa në njëkrahinë në tjetrën, i përkushtruar dhe ipalodhur. Më vonë Jonuzi u largua ngaarsimi. Ai “shijoi” edhe disa vjet burgpolitik . Vëllai i tij Halimi, pasi mbaroimësimin në medresenë e naltë të Tiranësme rezultate të shkëlqyera, nuk ushtroi

detyra fetare, por u angazhua në fushëne arsimit Filloi me Sllatinën në ato vite tëvështira pas çlirimit, për të vazhduar sidrejtor e mësues në Kala të Dodës ku lapërshtypje më të mira në shkollë e nëpopull. Gjithmonë i thjeshtë e punëtor ipalodhur , ia ndryshoi faqën shkollës sëSllovës si drejtor i saj. Halimin e gjeje kudonë zyrë , në klasë dhe në bangat e sh-kollës në ndihmë të nxënësve me përpa-rim të dobët në mësime. Për punë të pal-odhur, ai u dekorua disa herë me medal-je të ndryshme. Kalimtarëve u kënaqejshpirti kur kalonin afër shkollës së Sllovës,kur shihnin drejtorin mes nxënësve dukepunuar e eksperimentuar të rejat e sh-kencës për të lidhë teorinë me praktikën,shkollën me jetën. I nderuari doli në pen-sion. Vitet e fundit të jetës i kaloj në fsha-tin e tij, Vleshën, që e deshi aq shumëderi sa vdiq. Kujtimi i tij rron në zemrat emendjet e ish nxënësve, kolegëve dhefshatarëve që e njohën dhe punuanbashkë me të…

Jonuz ShehuHalim Shehu

12 - Shkurt 201046nr.

botimeMendime rreth disa botimeveme vlera të veçanta të Hasan Lekës

Nga: NAIM PLAKU

Autori i talentuar dhe njëkohësisht studiues dhe njohës i gju-

hës dhe i letërsisë shqipe Hasan Lekaka kohë që ka dalë para lexuesve medisa botime dinjitoze. Më parë ai kabotuar shumë artikuj me krijimtaridhe kritikë letrare, artikuj problema-tikë, reportazhe, etj. në organet eshtypit. Hasani është një personalitetnë fushën e letrave shqipe, paçka senuk është bërë aq i njohur sa e meri-ton. Ai e ka filluar krijimtarinë e tijqë herët, kur ishte mësues në shkol-lat e ndryshme të Dibrës, në vendetku shërbeu më pas, në organet e sh-typit letrar të kohës, duke fituar dhegradën Doktor në shkencatFilologjike. ̈ shtë bërë i njohur edhenë veprimtaritë e gjithanshme artis-tike e kulturore që ka drejtuar, njëspecialist i përgatitur për lëndën eletërsisë, një studiues e krijues din-jitoz, sidomos në prozënartistke.Thonë që vepra flet mëshumë se fjala. Dhe, vërtet, vepra eHasan Lekës flet më shumë se atoç‘mund të themi sot për atë si sh-krimtar, e njeri i përkushtuar në fush-ën e letrave shqipe. Nga ato materi-ale të Hasanit që kemi sot në duar,mund të gjykojmë se ai është njëprozator i talentuar e me shije tëveçanta artistike, sidomos në zhanr-rin e tregimit. Kur ishte 45 vjeç, pasikishte botuar disa tregime dhe stu-dime kritike, doli para lexuesve menovelën e tij të parë, më 1987 “Fole-ja e grenxave”. Në vitin 1988 shkroinjë skenar të suksesshëm të telenov-elës “ Në kufi”. Këto botime fille-stare të tij kishin lidhje dhe me njo-hjet e thella të problemeve tëmbrojtjes dhe agjenturave armiqësorekundër vendit tonë edhe nga detyratqë mbante duke shprehur mevërtetësi realitetin e asaj kohe, ndry-she nga ç‘thuhej e trajtohej në sh-typin zyrtar. Në vitin 2005 Hasaniparaqitet para lexuesve me një libërsa të thjeshtë, aq dhe të bukur, “Tre-gime”. Dëshirojmë të themi se librame tregime janë botuar e po boto-hen shumë nga shkrimtarë dibranë,por tregimet e Hasan Lekës kanë diç-ka të veçantë, kanë fytyrën e tyre,origjinalitetin e tyre, që i bën ata satë bukur, aq dhe tërheqës për lex-uesin. Në pamjen e parë duket sekemi të bëjmë me një ngjarje të rën-domtë, me një nga ato mijëra ngjar-je që i takojmë në çdo hap të jetëssonë, por duke i ngritur ato në art,duke i veshur me pasazhe, me njëfjalor të veçantë emocional, meshprehje e frazeologji karakteristike(të cilat Hasani i njeh mirë), na ng-jallin interes e dëshirën për ta mbaru-ar njerin tregim e për të filluar tjetrin.Le të kujtojmë këtu tregimin “Bluzae bardhë “. Heroi i këtij tregimi ësh-të një njëri i thjeshtë, një nga atainfermierët e zakonshëm që i kemitakuar shpesh në jetë, i përkushtuarme mish e shpirt pas punës, njëringa njerëzit tanë të nderuar që e kanëfituar dashurinë dhe respektin e tëtjerëve me punë e me djersë, imbushur i tëri me një jetë në shër-bim të shëndetit, të komunitetit qëe rrethon, që jeton me shqetësimet,me hallet e brengat e këtij komuni-teti. Ai ka dhe një familje të shën-doshë dhe, veç dashurisë që i falinçdo ditë pacientët, dashurinë më të

“Lezeti i muhabetit”, një libërqë të mëson dhe të zbavit

madhe ia fal familja e tij, gruaja qëe ka marrë nga vendlindja dhe iamban gjithmonë të bardhë bluzën qëmban veshur dhe dy fëmijët e tij.Simbolika këtu është shumë e qartë.Tregimi të ngjall ato emocionet ezakonshme për çdo njeri në raste tëtilla, kur ai del në pension, kur ezhvesh me dhimbje atë bluzën ebardhë që e mbajti vite e vite, gjersa mbushi 60 vjet. “…Këtë bluzë ekam marrë të bardhë dhe të bardhëpo ua dorëzoj…” – janë fjalët e fun-dit të Bujarit. Morali del i qartë.Për kësi njerëzish të ndershëm e tëdevotshëm ka nevojë shoqëria jonë.Në vitin 2007 Hasani na paraqitetme një botim të ri, shumë volumi-noz, me rreth 700 faqe. “ Në rrjedhëtë viteve “ duket sikur është një au-tobiografi e autorit. Kjo sepse gjithç-ka rrjedh nëpërmjet jetës së tij, ngavitet e hershme të fëmijërisë e gjertek reflektimet e pleqërisë. Duket seështë një roman nostalgjik për njëjetë të tërë, sa e larmishme, aq dheinteresante. Por, ja, që jeta shpeshherë u ngjan këtyre romaneve nos-talgjikë të mbushur plot ngjarje, qëhedhin dritë në të vërtetat e kohës.Kështu e kemi dhe personazhin realtë romanit tonë. Fëmijëria plot mjer-im e varfëri, shkollimi plot sakrficae gjer në përpjekje serioze për tëpërmbushur një detyrë që i kishtevënë vetes, mbarimin e studimevetë larta. Nga ana tjetër ishte dhemësues. Duhet të udhëtonte dy orënë mëngjes e po kaq në mbrëmje përtë plotësuar normën mësimore nëshkollën e Sllovës. Hasani ishte njëmësues i talentuar e serioz për tadhënë lëndën e gjuhës e të letërsisënë mënyrë të përsosur, mbi bazashkencore e me një gjuhë artistikeqë ia kishin zili gjithë mësuesit, pormë tepër, se ai përgatiti një brez tëtërë letrarësh të rinj, ai nxiti, rriti einkurajoi në shkollat e fshatit të asajkohe një grup të tërë talentesh tëreja, që sot debutojnë me sukses në

artin bashkohor. Po ta lexojmë lib-rin, nuk e kemi të vështirë ta kup-tojmë këtë realitet. Një pjesë e këtijlibri na flet për kthesat e rastësishmetë karrierës së tij, aspak të motivuaranga rrethana politike, pa asnjëpërkrahje e mbështeteje, përveç mer-itave dhe përkushtimit në punë.Nuk ka si shpjegohet ndryshe që ngaushtar e pastaj oficer madhor nëgardën e RPSSH, më pas komisar nëTropojë, në shkollën e lartë të MPB,me punë në Ministri e gjer tek inte-grimi i mëvonshëm në jetën civile,përbëjnë vetë jetën e një ntektualiqë ka pësuar tërë ngritjet e rënjet,persekutimet e zhgënjimet e atijsistemi që i kishte zët njerëzit e aftëe me kulturë, specialistët e zot e tëdevotshëm. Të gjitha këto, të ve-shura me një tregim artistik emocio-nal, i bëjnë këta kujtime shumë in-teresante e me vlera artistike, dukepatur parasysh se Hasani e ka paturfort mirë parasysh që të paraqesëanën e kundërt të asaj medalje qëshkëlqente në errësirë.

Nuk po zgjatemi shumë në këtëlibër, botuar kohë më parë, por pondalemi tek botimi më i fundit i këtijautori, që mendoj, se, padyshim,është dhe më i miri. ̈ shë më i miri,jo vetëm për tematikën që naparaqet, por edhe disa anë artistikeqë e bëjnë të këndshëm dhe ia sh-

tojnë vlerat letrare. Autori ështëndalur pikërisht tek tradita e pasurdibrane, të asaj tradite që e ka jetuarautori në Odat e Dibrës dhe që janëtë pranishme edhe sot e asaj dite.Këtë fillim viti (2010) doli në dritënjë botim tjetër interesant. Autorie titullon librin “Lezeti i muhabetit”.Fillimisht na shkon mendja se kemitë bëjmë me disa tregime të rëndom-ta duke gjykuar nga titulli që mban.Por është tjetër gjë. Nga faqja në faqenjihemi me ngjarje të jetuara. Këtëe shikojmë se në shumicën e rastevepersonazhi kryesor, që është vetëautori, i ka njohur dhe përjetuar ndo-dhitë. Rrëfimi është mjaft i bukur, ibesueshëm dhe të duket se je bashaty ku nis e mbaron veprimi. Këtë eshohim që nga tregimi i parë “ Gru-aja fisnike burrëreshë “. Tregimi tëngjall emocione. Zana si grua e mirë,ashtu si dhe një trim i mirë që e ruanfishekun e fundit për ditën më tëvështirë, kishte ruajtur në fund tëarkësë gjithça i duhen një familjejepër të pritur hasmin, kur i bef në derësi mik. Kur e lexojmë këtë tregim nashkon mendja tek ajo që i patndodhur dikur Ibrahim Gjoçit tëLurës. Libri ndahet në dy pjesë. Nëpjesën e parë kemi gjashtë tregimeme tematikë të ndryshme. Disa kanënota tragjike, por më të shumtët për-shkohen nga një humor i lehtë dhe i

BOTIMET “M&B”Autori: HASAN EMIN LEKA

Titulli: LEZETI I MUHABETITTregime e Mesele me motive

nga “Shkolla e Dibrës”ISBN: 978-99956-04-43-1

Çmimi: 500 lekë

këndshëm. Le të kujtojmë tregimin“ Merakliu “, “Hundëleshi “, etj.Pastaj, nga faqja në faqe e kuptojmëfare qartë se kemi të bëjmë më disatregime shumë të këndëshme ngaato që përdor rëndom Oda e Dibrës,për të cilën autori referon nën titul-lin e përbashkët “Mesele nga shkol-la e Dibrës”. Duke kaluar gjashtëtregimet që autori vë në fillim, pa-varësisht vlerave artistike që ato kanë, kemi dhe 21 tregime të tjera qëjanë frymëzime nga ngjarje të vërte-ta, që dibrani i ka ruajtur dhe i ruannë kujtesën e tij dhe i përdor si shëm-bëlltyra për t’iu kundërvënë ngjarjevereale. Ata janë tregime gojore popu-llore me personazhe realë, që në ndon-jë rast, këto personazhe mbeten anon-imë ose tjetërsohen sipas rrethanave,vendit e kohës kur tregohet. Janë atoqë i përdor “Shkolla e Dibrës”, mepo atë gjuhë sa ekspresive, aq dhelakonike. Të gjitha tregimet shprehinnjë moral të qartë. Disa prej tyre,ndonëse janë të njohura, apo tepërtë njohura, janë dhënë në variante tëndryshme me një gjuhë të bukur ar-tistike, me ato aforizma e vlera të tjeraartistike. E vlen ta përmendimtregimin “Perendia, po duheshin dheduart e mia” për atë hoxhën ashik,që shitej si njeriu i perendisë dhe ebesonin aq shumë fakirët e katundit.Bërthama e këtyre tregimeve është njëanekdotë e thjeshtë, nga ato që i për-dor shpesh populli në jetën e përdit-shme, por duke i veshur artistikisht eme një gjuhë të bukur, duke u vënëdhe emra personazhesh e vendesh.Duke e ndërtuar atë ngrehinë tëthjeshtë me një kompozicion tënatyrshëm, krijimi merr formë e bëhetkështu një tregim artistik. Ja, siç e kemikëtë te tregimi “Tullaxhiu dhe bostanx-hiu”, që plaku Bekim me të shoqen,Tixhen, u zhgënjyen një ditë prej ditëshme pretendimet e dy dhëndurrëve qëkishin profesione të kundërt, që mosnjeri, tjetri do ta pësonte.

Autori ka bërë mirë që, në fillimtë këtyre tregimeve, shkruan një sen-tencë për anën morale që godet, kurpërdoret e si përdoret, sepse, duhettë gjykojmë që, tek ne, kohët e fun-dit, shumica e të rinjve pak merrenpër t’i njohur këta relika të gjuhëspopullore e konkretisht të Dibrës. Ethamë dhe në fillim që dr. HasanLeka është një personalitet letrar. Ngavepra e tij, jo vetëm zbavitemi, pordhe mësojmë. Mësojmë përvojën epasur jetësore, gjuhën, stilin, sjell-jet e pranueshme morale për sho-qërinë, atë që duhet ta mbajmë e tabëjmë vyrtyt tonin dhe atë ves a za-kon që duhet ta flakim. Duke i uruarautorit krijimtari më të pasur nëvazhdim, jap dhe mendimin tim sevepra të tilla nuk duhet t’u mungojnëbibliotekave tona.

Hasan Emin Leka ka lindur në 3 nëntor 1942, në Shumbat të Dibrës. Shkollënfillore e kreu në vendlindje. Në Peshkopi vazhdoi shkollën 7-vjeçare dhe mbaroime rezultate të shkëlqyera shkollën pedagogjike. Në vitet 1961-1962 punoimësues për gjuhë e letërsi në Sllovë dhe në vitet 1962-1966, drejtor në shkollëne Shumbatit. Në vitet 1966-1967, u zgjodh e punoi si sekretar i dytë i rinisë tërrethit të Dibrës. Në vitin 1966 mbaroi Universitetin e Tiranës dhe u diplomuanë degën e gjuhës e letërsisë shqipe. Gjatë këtyre viteve ka botuar shkrime nëgazetat “Zëri i Rinisë”, “Mësuesi”, revista “Arsimi popullor”, etj. Kreu shërbiminushtarak në Gardën e Repblikës në vitet 1967-1968. Në vitin 1969, kreu kurs 9mujor për oficer gjitharmësh dhe u emërua sekretar i rinisë i Gardës së Repub-likës ku shërbeu katër vjet. Në vitet 1974-1979, shërbeu si oficer në Degën ePunëve të Brendshme të Tropojës. Në vitin 1979 u emërua komisar (rang rek-tori) në Shkolln e Lartë të MPBr (sot Akademia e Rendit). Në vitet 1985-1992, kashërbyer në dikasterin qendror të MPBr në sektorin e edukimit dhe të shkencës.Ka mbaruar studimet pasuniversitare për filozofi dhe disa kurse të ndryshmeprofilizimi. Në vitin 1985 ka mbrojtur gradën shkencore “Kandidat i Shkencave”për shërbimet e MPBr, dhe në vitin 1993 merr gradën “doktor i shkencave”.Është dekoruar 4 herë. Ka shkruar e botuar vazhdimisht në organe të shtypit sigazetat “Luftëtari”, “Bashkimi”, “Dibra”, “Rruga e Arbërit”, ... si dhe në revistat“Në Shërbim të Popullit”, “Për Mbrojtjen e Atdheut”, “Shkenca dhe Jeta”, etj.Doli në lirim në kuadrin e reformës, në korrik 1992. Ka botuar shumë referate,kumtesa, artikuj shkencorë, letrarë, publicistike, etj. Është aktivizuar në punimemadhore të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë si “Fjalori Enciklopedik sh-qiptar”, botimi i parë dhe i dytë duke qenë anëtar i redaksisë dhe autor i disazërave të kësaj vepre, për forcat e Armatosura. Është anëtar i kryesië “Lidhja eIntelektualëve Dibranë”. Ka redaktuar “Enciklopedinë e Dibrës” të F. Dacit.Vazhdon të shkruajë e të botojë në organe të ndryshme. Mban titullin “Ambas-ador i Paqes” i Federatës së Paqes Universale.

E-mail: rrugaearberit@gmail.com.Tel. (04) 22 33 283 / 068 31 19 232

www.dibra.org

merrkopjentënde

Bëhuni pjesëe gazetës!

13 - Shkurt 201046nr.

opinion

Nga: AHMET ÇAUSHI

Pasi lexuam miniaturën “Njëhatme për Enver Hoxhën”, i

shkruar nga Agron Tufa, dety-rohemi që rreth problematikëssë trajtuar aty, të sqarojmë disagjëra autorin dhe për lexuesine gazetës “Rruga e Arbërit”.

Fillimisht, shpreh mendimin tim dhe vlerësimin përzotin Agron Tufa. Kemi lexuar librat dhe artikujt e shk-ruar nga Ai dhe vlerësojmë përpjekjet e tij për t’i shtuarDibrës një studiues e shkrimtar serioz.

Por, duhet të qartësojmë lexuesit disa detaje nga sh-krimi i Agronit. Nxitja për një “miniaturë” duhet ti ketëardhur autorit rreth 10 vite më parë. Në një bisedë odedibrane analizohej politika e kohës. Atëherë drejtontePartia Socialiste. Fshatari me emrin Shaban thotë nëmexhlis se në kohën e Enver Hoxhës disa punë shkoninmë mirë se në atë kohë kur bëhej kjo bisedë, prandajatij është për t’i kënduar një hatme. Tani dihet nga tëgjithë se në mexhliset e odave dibrane, me shumëmençuri, shoshet e sitet në thellësi, si të gjitha prob-lemet edhe politika. Kaq ka qenë e vërteta që nxiti pas10 vjetësh zotni Agron Tufa të shkruajë atë artikull etrajtojë disa probleme ashtu si i kupton ai.

Regjimit totalitar i 50 vjetëve shkruajti në historinëe fesë rastin unik në botë – ndaloi besimin fetar, thelloiluftën e klasave, prej së cilës ka vuajtur shumë edheAgroni etj. Nisur nga këso analizash, sot pas 50-vjetëshe sulmojnë të gjithë, e më së shumti, e sulmojnë ata qëi lindi, i ushqeu e i shkolloi me kujdes të veçantë, porpeshën më të rëndë në çdo regjim e mban populli. Nukka arsye që, për hir të urrejtjes patologjike, të vëmë nëshënjestër atë që në regjimin komunist më së shumti kaprovuar peshën më të rëndë në historinë e popullit tonë,fenë.

Njeriun e bën të respektuar, kur pasqyron realisht,pa ndasi partiake, të vërtetat, kur kërkon, zbulon e tre-gon rrugën e shërimit të plagëve që kërcënojnë popul-lin e pafajshëm, kur veçon e bën publike atë që e bash-kon një popull, atë që e vë këtë popull në rrugën edijes, në punë të dobishme, kur u transmeton brezaveqë do të vijnë më të mirën e grumbulluar në vite eshekuj.

Pjesë e jetës së këtij populli janë edhe vlerat e fesëislame dhe të kuadrit të saj, ani pse shteti i sheh meanën e syrit. A e dinë shkrimtarët se pse shteti silletkështu! Pushtetarët nuk rrojnë dot me ligjet islame, sepsekëta u presin rrugën abuzimeve. Do të dëshiroja që, mekëtë rast, shkrimtari Agron Tufa dhe lexuesi i gazetës,t’u hidhte një vështrim vlerave që feja Islame ka bërëpjesë të jetës së popullit tonë për të kaluarën dhe tësotmen.

1. Populli ynë, pa i ndarë vatan e iman, ka mbroj-tur trojet, gjuhën dhe zakonet tona. Dobësimi i secilësdo t’i kishte sjellë dëm të madh trojeve shqiptare, do tëkishte vënë në pikëpyetje ekzistencën e popullit tonë.Ky është fakt i pakundërshtuar. Dibranët në luftë kundërturqve, serbëve e bullgarëve, grekëve, italianëve e karada-ket etj., në emër të vatanit e imanit, i ngritën lapidarinmadhështor Dibrës, që të shihet në Dibër, Shkup, Prizrene Gjakovë, në Shkodër e Janinë, Durrës e Vardar. Zbeh-ja e vlerave të fesë Islame do të kishte zbehur edheforcën e dibranit për mbrojtjen e trojeve tona.

2. Hidhni vështrimin në të kaluarën dhe të sot-men e popullit tonë e, në to, do të gjeni vlera të padis-kutueshme të fesë islame e të kuadrove të saj në rua-jtjen e qetësisë e bashkimin e popullit edhe kur nukkishte pushtet, si këta njerëz mobilizuan popullin përmbrojtjen e vendit tonë, kontributin e tyre për pajtimine gjaqeve, për shuarjen e konflikteve individuale e 1997,kur shteti ishte vetëm formalisht, ishin kuadrot e pash-kollë, që kishin në zemër fenë Islame, ata që shuanqindra konflikte individuale e masive, si janë nxiturnjerëzit të ndihmojnë jetimët, të varfrit apo njëri-tjetrinetj. Në vitin 1997, kur shteti ishte vetëm formalisht,

Ibrahim Egriu u lind në në Maqellarë të Dibrës më 1939. Shkolliminfillor e kreu në vendlindje kurse shkollën Normale, Akademine Peda-

gogjike dhe Universitetin gjuhe e letërsi, në Shkup. Filloi detyrën më1962, në Tërnovë të Gostivarit. Në vitin 1968 iu mundësua që të punë-sohet në shkollën e mesme për punëtor të kualifikuar „Voskopoja” nëKaçanik, profesor i gjuhës dhe letërsisë shqipe dhe për herë të parë vurinë skenë dramën „Nora” të Andrea Skanjetit. Pra, hapsirë të veçantë nërini i përkushtoi dramaturgjisë. Kështu në vitin 1979 me nxënësit e sh-kollës tetëvjeçare në Dibër ku punoi nga viti 1970, deri në vitin 1984,përgatiti katër pjesë teatrale që u transmetuan në ekranin televiziv të TVShkupit dhe u mirëpritën. Ishte tejet aktiv në Ansamblin “Liman Kaba”ku si aktor i grupit dramatik interpretoi me sukses disa role teatrale. Nëvitin 1984 emigroi fillimisht në Zvicër e pastaj në Malme të Suedisë. Qënë ditët e para vendosi kontakt me komunitetin e këtushëm shqiptar dheu aktivizua në shoqatën „Kosova” e atë „Iliria” ku mbante mësimin mefëmijët shqiptarë. Më 5 maj të vitit 1986 nga qyteti Malme, e filloitransmetimin e emisioneve në gjuhën shqipe në Radion, atëbotë të njo-hur “Zeri i Kosovës” . Ishte nismëtar i organizimit të LASH në Suedi qëu themelua më 30 maj të vitit 1992 në qytetin Lund. Ishte themelues i LA SH në Suedi, sekretar dhe kryetar i Këshillit Pedagogjik. I angazhuar nëshkollën shqipe dha kontribut të veçantë në organizimin dhe masoviz-imin e saj. Krahas punës me nxënës shqiptar, zhvilloi mësimin e gjuhësshqipe në disa grupe mësimore për suedezët. Dha kontribut të veçantënë organizimin e mërgatës shqiptare në Suedi, organizimin e demostrat-ave të bashkatdhetarëve tanë dhe ndihmoi formimin e shumë klubeve eshoqatave kulturore. Merret me gazetari e publicistikë. Botoi dy libra tëgramatikave suedisht-shqip. Në koautorësi ka botuar edhe katër libraleximi dhe një antologji për ciklin e ulët, të mesëm dhe atë të lartë sidhe libri “Mësim fillestar shqip -suedisht “.Një nevojë e kahmotshme ekomunitetit shqiptar në Suedi ishte botimi i një doracaku suedisht- sh-qip apo si vet autori e pagëzoj “Mesimi fillestar shqip-suedisht”. Kylibër është i pari i këtij lloji në shtetin e Suedisë dhe ka qenë i domos-doshëm, ku përmes këtij botimi autorët dëshriojnë që tu dalin në ndih-më ardhacakëve në këtë vend të largët skandinav. Deri me tani doracaktë tille kishte në disa gjuhë e mungonte ne suedisht. E ai i cili mbushikëte boshllek me kete liber eshte profesori Ibrahim Egriu së bashku mekoleget e tij Jakup Sahiti dhe Anders Wessman.Libri është një ndihmesëe madhe për ardhacakët e rinjë shqiptar në Suedi. Nga vet parathenja elibrit mund të konkludojme se ky liber me te vertete u dedikohetardhacakëve fillestar ne shtetin skandinav Suedi dhe se është një nismëpër mesimin suedisht.. Autoret shprehen se ky libër është ndërtuar mbibazat edukativo- arsimore me c`rast kategorite gramatikore dhe shqipti-mi i drejtë i shembujve funksionalizohen paralelisht njera me tjetrën.Përmes ketij texti ardhacaku arrinë të mesojë shprehjet fillestare në gju-hën e re në ate suedishte te cilat deri me sot i mungonin ardhacakutshqiptar këtu ne Suedi. Ai këtu permes shembujve konkret do mësojfjalët e nevojshme si fillestar dhe i ri ne këtë mes se si të pershendes, sitë prezentohet, si të përgjigjet në telefon apo edhe ndonje rekomandimqe mund të ket. Njesit mësimore në këtë libër janë të shtruara në atëmenyrë që janë të lidhura me detyra pune e janë shume të pershtatshmedhe të lehta për tu zënë si për të rinjë por edhe për të moshuar. Kjo ebenë librin edhe më funskional në qellimin e tij. Libri është i ndarë nëkapituj dhe permbajtja e cdo kapitulli ka të bejë me shprehje dhe situatatë cilat njeriu i hasë në jetën e përditshme në një vend të ri dhe tëhuaj. Kandidatët të cilët përdorin këtë libër mund të personifikojnë dheidentifikojnë vetën me personazhet të cilat janë marrë si shembuj nëlibër, cka ua lehtëson dhe mudnëson një mësim dhe kuptim më të lehtëtë situatave dhe shprehjeve të ndryshme të cilat ata i hasin në jetënepërditshme.Përmes ushtrimeve dhe aktiviteteve gramatikore dhe gjuhë-sore përdoruesit e librit mund të krijojnë situata të atilla komunkimimes vete ku në biseda dhe ushtrime mund të inkuadrohen dy e mëshumë përsona në bashkëbisedime me njeri- tjetrin e këto janë perpiluenë bazë të rregullave gramatikore dhe gjuhësore në mënyre që kandidatitt’i mundësojnë një pevetësim sa më të shpejtë të gjuhës së këtij vendi.Tëgjitha njësit mësimore por edhe uishtrimet e botuara këtu janë të perk-thyera nga gjuha shqipe në ate suedeze dhe janë pershtatur për rrehtanataktuale të kohës dhe vendit, pra, në rrethanat suedeze.

Sokol DEMAKU

Në xhami ka vend për të gjithë ata qëduan të largohen nga e kaluara e dënuar

ishin kuadrot e pashkollë, që kishin në zemër fenë is-lame, ata që shuan qindra konflikte, ata që qetësuan tërinjtë të cilët kishin gishtin në thumbin e pushkës, ataqë pajtuan gjaqet e vjetra e të sapofilluara.

3. Po të kujtojmë ardhjen e kosovarëve në Dibër,do të gjesh vlera të rralla në mes të dibranëve. Nismëndhe thirrjen e parë për të strehuar kosovarët në shtëpitëtona e ndërmorën kuadrot e fesë islame. Për pushtetarët,tërë kosovarët do të ishin futur nëpër tunele. Në këtovite, familjet kosovare u bënë pjesë e familjeve tona.Hanin e pinin së bashku. Një fshatar kishte një shtëpi,12 kv miell, 6 dynym tokë dhe dy lopë. Ai mori njëfamilje kosovare dhe i tha: “Ja ku e ke gjysmën e pasur-isë time, gjysmën e shtëpisë, 3 dynym tokë dhe lopën.Sa të jeni në Shqipëri janë tuajat, punoji dhe jeto meto!”. Një tjetër fshatar dibran kishte disa lopë dhe mequmështin e lopëve mbante familjen. Në konviktin eshkollës “bujqësore” ishin strehuar familje me fëmijë tëvegjël dhe pleq. Fshatari dibran një ditë e dërgontequmështin për fëmijët dhe pleqtë kosovarë e një ditëtjetër e shiste për të mbajtur familjen e vet. Një tjetërqytetar mori një familje kosovare dhe e bëri pjesë tëfamiljes së vet. Që kosovarët të mos ndjeheshin të huaj,ia dorëzoi kuzhinën kosovarëve që të gatuanin si të do-nin e çfarë të donin.

Pra, siç e shikoni Agron, unë solla disa detaje të vog-la, që me penën tuaj mund të punohen e të bëhen ro-mane e tregime të fuqishme. Lërini bisedat e lira nëkonaqet dibrane. Këto tema ju bëjnë krenar Ju e gjithëpopullin e Dibrës. Shkruani pra e mos harroni se janëmësime fetare islame. Kështu do të bëni të pavdekshmevlerat e popullit tonë edhe veten tuaj. Kështu kanë bërëGëte, Shekspiri, Tolstoi etj. Jeta e shkrimtarit të mirëështë e barabartë me jetën e popullit të tij.

Dyert e xhamive janë të hapura për të gjithë. Nëseshkon në xhami për të dëgjuar apo për të falur namaz,bën mirë, kryen detyrën. Atje do të dëgjosh për vlera qëaskund nuk jepen më mirë: “Duajeni njëri-tjetrin! Sigu-roni paqen për të gjithë! Mësoni dijen! Bëni punë tëdobishme dhe largohuni nga veset që e denigrojnë njeri-un, që ia heqin emrin njeri!”. Në xhami ka vend për tëgjithë e sidomos për ata që vërtetë duan të largohen ngae kaluara e dënuar.

“Kam qenë i pranishëm në një debat të dy kuadrovetë lartë të Dibrës gjatë regjimit autoritar dhe që i bëridëm të madh popullit tonë.

- Zotni, kishe qenë në Mekë (në Haxh)- Po, isha dhe pashë vërtet mrekulli. U kënaqa!- Po Marksin ku e le? Ti i pate dhënë besën.- Marksi a nuk ka besuar?! (ishte një batutë tallëse)- Ç’thua, a akoma nuk e di?- Po, e di! Nëse Marksi nuk ka besuar Zotin, në të s...

i qoftë!Kështu u mbyll biseda e as nuk i dhanë dorën njëri-

tjetrit”.Nuk ka njeri që nuk gabon. Kur e njeh gabimin dhe i

largoheshin atij për të mos iu kthyer kurrë, krijon vlerëqë duhet të merret nga të gjithë, pse jo edhe nga ata qëshkruajnë.

Në mbyllje, duke shpresuar në mirëkuptimin e Agronitdhe lexuesve të gazetës, po shënoj disa ajetet e Kur’anit,bazë Islame:

“Nuk është e drejtë për pejgamberin e as për besimtarëttë kërkojnë falje për idhujtarët (dhe ata që nuk besojnë)edhe nëse janë të afërmit e tyre dhe le ta kenë qartë seme të vërtetë ata janë banues të xhehenemit” (Sure“Teube”, ajeti 13 (f. 242).

“Sa u përket atyre (mosbesimtarëve dhe idhujtarëve)si kërkove për ta falje, si nuk kërkove, allahu kurrsesinuk do t’i falë. Është e sigurt se Allahu nuk i afron udhë-zim popullit arrogant”. (Sure “Menafikun”, ajetet 5 dhe6 (f. 648))

“Ata që nuk besuan dhe penguan të tjerët në rrugën edrejtë e vdiqën duke mos besuar, nuk ka falje për ata”.Sure “Muhammed” ajeti 34 (f. 856)

* Myfti i Dibrës

“Mësim fillestar shqip - suedisht“nga Ibrahim Egriu

Ky libër ështëndërtuar mbi bazatedukativo-arsimore, kukategoritëgramatikore dheshqiptimi i drejtë ishembujvefunksionalizohenparalelisht njërame tjetrën

14 - Shkurt 201046nr.

tregimArdhja e një fëmije në jetë

Tregim nga ODISE PLAKU

1 2

3 4

Është natë. Korriku ka hyrë në ditën e tij të pestë me një vapë të tmerrshme që tështrëngon me thonjtë e vet mbytës. Ajo, edhe tani që ka kaluar mesnata, të nxjerr

currila djerse nga balli dhe nga sqetullat që djegin. Nëpër natë maten të ecin rryma ajri tëfreskët, por nxehtësia e madhe që vjen nga toka, i shkatërron pa arritur tek ne, por edhe, kurvijnë, kuptohet, që gjendja e tyre është e mekur.

Qyteti fle. Mesnata ka kaluar prej kohësh. Nga ballkoni shikoj bulevardin, pushtuar ngaboshësia e njerëzve që, nën petkun e dritës së neoneve, duket më i shkretë. Tek-tuk vraponnëpër asfalt ndonjë mace që afrohet turravrap poshtë neonit për të mbërthyer në thonjtë esaj fluturën e rënë apo ndonjë karkalec të verbuar a trullosur nga drita a nxehtësia e llampës.Degët e rrapit zgjaten në atë qetësinë e tyre dhe duket sikur po nxjerrin lodhjen e ditës. Mëkujtohet ky rrap këtu e para njëzet vjetësh. Sa i vogël, i brishtë! Ai, edhe pse hoqi shumënga fëmijët trazovaçë, pati fuqi të rritej, të ngjitej lart. Dhe u rrit shumë shpejt. Ndoshta,si për të shpëtuar nga fëmijët harrakatë. Kur filluan rregullimet e bulevardit dhe po ndërto-hej një bordurë, rrapin s'e prekën. Bordura u bë me një hark. Tani nën hijet e degëve të tijduket sikur zhvillohen turnetë e pushimeve, të çlodhjes, pastaj njerëzit iknin, vazhdoninshëtitjet, por të tjerë ulen poshtë tij, tek bordura. Dhe ai rritet si një fëmijë i mbarë.

Fëmija.Nga dhoma e gjumit zëri i tim biri ka heshtur. Ndoshta edhe gruan e ka zënë gjumi.

Është lodhur me atë sot. Im bir ka ditën e parë të të jetuarit në shtëpinë e tij, ditën e katërttë ardhjes së tij në jetë. Paradite, një çast, iu afrova krevatit të tij. Ai flinte. Fytyra ishte ekuqe si e lyer me gjak. Ishte gjaku im ky fëmijë. Vendosa buzët mbi hundën e vockël, eputha. Lëvizi. E putha përsëri. Në çast hyri nënëmadhja. Qeshi, pastaj më kapi nga krahudhe më hoqi nga vetja.

-Mos ma trazo djalin kur fle. I thashë dhe nuses, kur fle mos më shikoni djalin, se m'imerrni bukurinë.

Vazhdonte të më tërhiqte lehtë nga krahu. Dolëm të dy nga dhoma.- Ç'po bënte? - pyeti gruaja. - Fle?Tunda kokën.- E do? - më pyeti nëna për djalin.E kuptova ku donte të dilte.- Jo, - iu përgjigja me të qeshur.I hodha krahun sipër supeve. Afrova kokën dhe e putha në gushë. Pastaj edhe ajo mua.- Duhet, djalo, duhet. Është gjaku e mishi yt, prandaj të thërret që ta duash. Të thërret

gjaku yt.Tani edhe ajo po fle. Kurse unë qëndroj në ballkon dhe thith cigare.Të thërret gjaku yt...Në atë krevat ai dukej fare i vockël.

- Më mirë në djep,- kishte thënë nënëmadhja, kur kishte parë krevatin. - Djepiia lidh shtatin, kurse këta e çaftërrosin fëmijën.

Gruaja ishte skuqur në fytyrë, por nuk kishte folur.Nënëmadhen, pra gjyshen time, e mora kur lindi gruaja.Kështu kishte bërë edhe motra për të rritur fëmijët. Kështu edhe vëllai tjetër e shumë nga

të afërmit tanët. Kështu edhe unë. Dyzet ditë qëndronte ajo, pastaj ikte. Për dyzet ditëfëmijët ndërronin në duart e saj, bëheshin buçko.

Veç t'i shikoje kur i lante!Gruaja ishte trembur, pasi mamitë e kishin porositur të mos i bënte banjë për një javë,

deri sa t'i binte kërthiza.Nëna tundi kokën dhe urdhëroi:- Vëre ujin të ngrohet!Pastaj m'u drejtua mua:- Më gjen një pendë ti?Bëri gati ujin dhe, sapo zhyti pendën në ujë, mërmëriti dhe futi djalin brenda.Ai filloi të qante me të madhe. Ashtu e përkulur, nënëmadhja i fliste, sikur ai ta dëgjonte

e ta kuptonte. Ajo i shkumoi duart e nisi t'ia hapte ngadalë. Po ashtu edhe shputat ekëmbëve, tendinët...

- Tani dua të më ndihmosh,- iu drejtua nuses, tek e nxori nga uji dhe filloi ta fshinte.- Shikomë, - e urdhëroi tek e lidhte në pelenat e bardha të qëndisura me lloj-lloj lulesh

e figurash të tjera. Dihaste nga lodhja.- Kujdes krahët, mos ia zërë ters. Edhe këmbët shtrija. Tek koka lëri pak mbulesë t'ia pijë

avullin.Më në fund ia vendosi në krahë.- Jepi të pijë tani.U ul. Fshiu duart ende të lagështa, djersët e ballit dhe sytë.- S'jam më e para, - u ankua. - U plaka. Më lanë fuqitë.Pastaj, sikur të ishte penduar që e tregoi dobësinë, m'u drejtua:- E po edhe një çupë do të ta rrit ty.- Kur e do ti? Që nesër e bëj, - qesha.- Jo, jo, tutje, pas tre-katër vjetësh.Ata tani flinin, kurse unë, i vetëm në ballkon, i pagjumë. Gjumi më ishte larguar. Kishte

filluar pak fresk. Ndoshta afrohej ora e agut të ditës. Edhe im bir flinte në shtratin e madhpranë nënës së tij.

- Ë, ë, qerrata pushove tani.Gruaja e vendosi mes nesh. Ai papritur e pushoi të qarën.- Ku vete?- Në ballkon. Dua të freskohem pak. S'kam as gjumë.Ishte nata e parë e tim biri në shtëpi, dita e katërt e ardhjes së tij në jetë.Drita e dhomës së kuzhinës u ndez. Ishte ngritur nëna. U futa brenda. Në jastëk kishte

mbetur shamia e zezë, gjysmë e mbledhur. U shtriva në shtratin e saj. Ai mbante endengrohtësinë dhe aromën e kurmit të saj. E njihja atë aromë prej vitesh, që nga fëmijëria

ime, kur futja kokën në bluzën e hapur e më zinte gjumi. "Kur të martohem, tydo të të fus në mes, kurse nusen në anën tjetër, - i kisha premtuar dikur."Ajo qeshte. Më puthte flokët dhe më pyeste përmes zërit të ulët se mos harroja.

- Për kokën tënde! - betohesha unë.Ndjeva fëshfëritjen e fustanit. Ajo ishte kthyer nga banja. U ngrita ndjenjur. Ora shënonte

katër e gjysmë. Sytë e saj kishin vënë një qeskë të stërmadhe. M'u dhimbs. Me të linjtatdukej akoma edhe më e plakur.

- S'ke fjetur mirë?- Sa të mësohem. Ndërrova edhe vendin.- Do një kafe?- Bëmë një gotë me ujë me sheqer njëherë.Lëngu i ngrohtë, teksa preku faqet e filxhanit, lëshoi një fishkëllimë të hollë. Hapa edhe

derën e ballkonit.- Lëre të flamosurin. Helm është. Apo tani u bëre tamam burrë. U bëre edhe baba,- më

qeshi.- Jo...pse… - fola kot.- Eh, more djalë, kështu është prindi. Harron gjumin e tij, që të flejë i vogli. Tani që po

e provon, duhet të kuptosh se ç'është prindi, ç'është dashuria e tij. Ai po fle, - bëri mekokë nga dhoma, - kurse ti dhe ajo jeni zgjuar. Mos kujto se nëna fle. Jo. Edhe ajo rri zgjuarsë brendshmi.

Nga dhoma tjetër erdhi zëri i tij. U mata të ngrihesha, por nëna më ndaloi.- Ulu. S'ka gjë. Është punë grash.Në zërin e saj dallova një lloj mësimi, një këshillë për të nesërmen.- Dëgjo, more djalë. Nusen do ta ndihmosh aty ku është për t'i dhënë një dorë, se dhe

ajo shpirt ka, por mos u bëj ti grua. Kur qan fëmija, nëna e pushon, e qetëson me fjalën edorën e saj. I kam inat ato gra që e lënë fëmijën të qajë, u kalojnë pranë e u hakërrehen: "Emore zanat tani. T'u shqye goja nga të pëlliturat."

Pastaj m'u drejtua sikur më pyeste:- Hë, si thua, gra janë ato? Kam rritur shtatë dhe asnjërit s'iu dëgjua zëri. Të shtatë për

bukuri, si pëllumba, kurse sot…Sot, me një dhe ju vini kujën , me dy vilanoseni, me trevdisni fare. Duhet fëmija, biro, duhet. Nuk i dihet si merr kjo qëne. Deri në tre. Tre janëmirë për prindin.

U mata t'i ktheja përgjigjen, kurse ajo s'më la të flisja.- E di, e di ç'do të thuash, - tundi gishtin e saj të tharë e gati skeletik. - Më dëgjo tani.Hapi gojën.- Dreq! Gjumë s'më vjen, e goja më hapet.Mblodhi këmbët nën vete dhe u rregullua duke u mbështetur në krah.- Të thashë që kjo jetë virane nuk dihet s'i merr. Do të tregoj dy gjëra që të bindesh. E

mban mend atë shtëpinë buzë kanalit të madh që kishte dy mëna të mëdhenj, njeri i zi etjetri i bardhë? Ja, për atë shtëpinë do të tregoj. E shoqja e Likos, që ti i thërrisje nënë Kate,bëri dymbëdhjetë frymë, tetë çupa dhe katër djem, por njëmbëdhjetë ia mori sëmundjabrenda dy javësh. Dhe jo të vegjël. I mbeti vetëm një djalë, por edhe ai s'qe e thënë. Iazuri korenti. I la gruan me dy fëmijë. Gruaja u martua. Ata ngelën vetëm. Nuk u qasej njeri

për t'i ndihmuar. Plaku vdiq nga marazi. Plaka mbeti e vetme. Një ditë e gjetëntë vdekur. Kishte zënë erë, bir. Besoj e mban mend.

Nuk mund ta kundërshtoja. Ajo fliste, kurse sytë i mbante gjysmë të mbyllur.Nuk mund ta trazoja. Më dukej sikur ishte në atë fazë, kur gjumi të pushton ngadalë.

- Dhe ishte nënë e dymbëdhjetë fëmijëve. Jo pak, por kaq herë kishte luftuar me vde-kjen. Kurse ajo vdiq e vetme...Po Gjenën e mban mend?

- Ajo plaka që kishte atë shtëpinë e vogël…?- Çfarë shtëpie? Shtëpi kishte i biri, kurse ajo kishte kotec. E mbake mend. Një djalë ka,

po pse e ka! Kur mori buzëkuqen, filluan të gjitha sherret. Nëna e babai të bëjnë për nuse,jo nusja të bën me nënë e baba. Pse deshi nusja, e nxori të ëmën në kotecin e pulave. E diatë historinë e zemrës së nënës. Zemra e nënës, edhe e lënduar, thotë "bir", nuk të mallkone të hedh poshtë. Dhe si e ka rritur ajo atë djalë! Me gjak, me gjakun e saj. Më pyet mua përatë grua. Ajo që luftoi në të ri, u përpoq të rriste si s'ka më mirë atë kërthi, ajo pati fatin mëtë hidhur që mund të ketë një nënë. A mund ta qash fëmijën për së gjalli? Jo, thua ti? Ajoe zeza e qante të birin e ulur në buzërrugë. I njihte çapat tij dhe u merrte erë. Ah, nënaështë qëne nga shpirti. E ke dëgjuar të thonë kështu?

Fliste përsëri, po me sytë gjysmë të mbyllur. Dukej sikur hakërrehej brenda vetes medikë tjetër. E vështroja në fytyrë dhe ndiqja hapjen e ngadaltë, por jo të përtueshme tëgojës, prej nga po dilnin fjalë energjike.

- Ja pse them që duhen deri në tre fëmijë. S'i dihet jetës, djalë. Të paktën njëri do tëbëhet shtrojë. Unë kam shtatë shtroja dhe dhjetëra shtrojëza si kjo ku jam këtu.

Rregulloi shaminë e zezë. E lidhi atë xhufkë, por një tufë i ra lehtaz nga shamia. E ndjeufshikjen e tyre. I futi ngadalë me gisht. U shtri ngeshëm. Hapi gojën.

- M'u duk se të lodha me fjalë.Mëngjesi po vinte i vakët. Ora donte dhe pak të shënonte gjashtë.- Shtrihu edhe ti pranë nuses, por mos e ngacmo, - qeshi.Iu afrova shtratit të nënës. U ula në gjunjë pranë saj. Sytë tanë u vështruan një çast. E

putha në ballë. Nuk e di çfarë ndjeva. Ndoshta një keqardhje për moshën e saj, për rrudhate saj, nuk e besoja se do të plakej akoma dhe më shumë.

- Nesër do të flesh mes meje dhe nuses,- i pëshpërita.I qeshën sytë. Zgjati dorën e saj të hollë. Prekja e saj s'di pse ma shtoi atë dëshirë për të

derdhur lot.- Mes teje dhe nuses s'ka njeri. Çdo gjë e ka ndarë zoti. Ka lënë vendin e gruas, të motrës

e vëllait, të prindërve e të fëmijëve. I ka ndarë vetë zoti, bir. Po të jemi sipas vendeve, jemitë lumtur ne, por edhe ju.

Mbylli sytë dhe humbi në gjumë. Më erdhi keq. Ndoshta e lodhja me fjalë. Ndërsa umata të dilja në majë të gishtave, ajo foli si në mërmërimë:

- Vër pak ujë të ngrohet, se, zëre, është zgjuar yt bir.Qesha. Vërtet, ai filloi të qante. Ishte mëngjesi i parë në shtëpinë e tij. Dëgjova edhe

zërin e nuses që përpiqej ta qetësonte me fjalë.Ndjeva gëzimin të më rrokte kraharorin. Qante im bir.Ishte mëngjesi i parë në shtëpinë e tij...

Odise Plaku është një tregimtar bashkëkohor. Ka botuar disa vëllime në poezi dhe prozesi dhe vënë në skenë monodramat "Klithma e një nëne të marrë" interpretuar nga HajrieRondo dhe vlerësuar me çmimin e karrierës në festivalin e monodramës shqiptare nëvitin 2006. Në 2008 u vu në skenë monodrama "Velloja e bardhë" interpretuar ngaaktorja Zamira Kita dhe drama "Ylli i Mëngjesit" nga trupa e teatrit "Migjeni" në Shkodër.

Ai është një lexues i rregullt i gazetës dhe është i pranishëm shpesh më emaile vlerësuesedhe orientuese për rritjen e cilësisë dhe lexueshmërisë së gazetës/ Prej kohësh na kishtesjellë disa tregime e poezi për botim dhe për lexuesin kësaj radhe zgjodhëm tregimin“Ardhja e një fëmije në jetë”, shkëputur nga vëllimi me tregime e novela “KTHIMI ISAMANTES”.

15 - Shkurt 201046nr.

botim

Nga: AQIF KARAJ

Libri i autorit Imer Keta të bën të kujtosh memall vendlindjen tënde, shumë të dashur dhe

të paharruar breza pas brezi, Bulqizën heroike,Bulqizën shekullore, plot teqe e lapidarë.

Fjala vendlindje është më e ëmbla, ajo kujto-het me mall e lot. Ajo është foleja ku kemi lindure ku jemi rritur. Atje jetojnë dhe njerëzit e dashurtë gjakut tonë. Të jetosh në Bulqizë nuk ështëshumë lehtë, as të parët tanë nuk e kanë patur tëlehtë. Ajo ka qenë gjithmonë ballë për ballë mepushtuesit 500-vjeçar turq, serbë, austrohun-garezë, nazifashistët që duhet të kalonin për nëperëndim. Ato për 500 vjet e pushtuan, e dogjën,e copëtuan, e vranë Shqipërinë. Fuqitë e mëdhatë asaj kohe nuk mbajtën asnjë përgjegjësi, nukpaguan asnjë borxh, asnjëherë nuk e lanë që ajotë bëhej si Stambolli, Beogradi, Parisi, Londra.Megjithatë populli shqiptar e veçanërisht Dibra(Bulqiza) asnjëherë nuk e ka hequr pushkën ngasupet e saj që nga koha e Skënderbeut e më paspatriottët dibranë e bulqizakë (9 malet) të cilatkryesoheshin nga gjeneralët e kryengritjeve të ar-matosura si Selman Lika, Zenel Cemeta, Fez Can-ga, Dalip Karaj, Mehemt Duriçi, Shelerët e Zer-qanit e qindra trima e patriotë të tjerë nga të gjithazonat e të Gollobordës, Grykës së Vogël, Mar-taneshit, Matit etj.

Tek ky libër çdo kush do të gjejë vetveten,njerëzit e të afërmit e tij të cilët kanë luftuar mekëto pushtues shekullor. Nga ky libër do të më-sojnë brezat e sotëm dhe ato që do të jenë pasnesh. Është nder i madh që çdo njëri prej ta stu-diojë dhe t’ua bëjë të qartë fëmijëve e nipave tëtyre. Ky libër është një program mësimi për tëgjitha shkollat e rrethit të Dibrës e veçanërisht tëzonës së Grykës së Vogël, Gollobordës, Grykëssë Madhe, Bulqziës e Matit. Autori i këtij libri ImerKeta ka bërë një punë cilësore me një volum tëmadh pune duke shfletuar mijëra kopje në arki-vat e Dibrës e Matit, dhjetëra libra e gazeta tëMarin Barletit, Fan Nolit, Fishtës, Konicës, Çaju-pit, Naimit etj. Ai ka shkelur në çdo fshat dhe nëçdo fis të zonës së Bulqizës, ku ka marrë kontaktme burra të moshuar, me historianë, gjeografë,mësues etj. për të vërtetuar saktësinë e çdo tëdhëne në këtë libër.

Libri i autorit Imer Keta, i këtij djali të zgjuardhe të mençur të Bulqizës, u bën thirrje të gjithëintelektualëve të kësaj zone që ta duan dhe të

Më datë 12 janar u nda nga jeta Fiqiri Hasan Biçi. U lind në Shpukthtë Shupenzës në një familje me tradita atdhetare.Pas përfundimit tëshkollës në vendlindje Fiqiriu filloi puën në Ndërmarjen “21 dhjetori”e më vonë në hidrocentralin eUlzës e të Shkopetit. Gjith-monë në ndërmarje të ndry-shme, larg familjes por njëbashkëshort dhe prind i mirë,një shok dhe mik më se inevojshëm për të gjithë.Vitete fundit banoi në Tiranë.Atoqë e kanë njohur nga afër do takujtojnë me mall e respekt Fi-qiri Biçin për komunikimin engrohtë e tepë njerëzor memiq e shokë.Njeri fisnik, bu-jar, i matur dhe i urtë, ndaj uaimponoi respektin të gjithëve.Fiqiriu lindi, rriti dhe edukoikatër fëmijë.Njeriu yne i mirë,i papërtuari, gojëmjalti FiqiriBiçi vdiq fare papritur.Në banesën e fundit e përcollën fëmijët, nipërite mbesat, miq e shokë.E përcollëm dhe ne pensionistët shokun dhemikun tonë të shtrenjtë me dhimbjen më të madhe që na shkaktoi tëgjithëve kjo humbje e madhe.

REXHEP SHAHINIRUSTEM DEVA

“Bulqiza dhe bulqizakët”, njëlibër për t’u marrë shembull

mos e harrojnë kurrë vendlindjen e tyre. Porosiae sheh Fez Bulqizës është që: “Kudo që të shkoni,Bulqizën kurrë mos e harroni”. Është detyrë e in-telektualëve të Grykës së Madhe, të Bulqizës, tëMartaneshit e Matit të shkruajnë dhe të bëjnëçmos për të zbardhur luftëtërat shekullore të kësajzone, siç kanë filluar këto kohët e fundit LutfiHanku, Fatos Doçi, Selman Shyti, Aqif Karaj, ImerKeta etj. Le të vemi të gjithë nga një gur në theme-lin e përbashkët!

Mallin për vendlindjen e dinë më mirë kur-betçinjtë e hershëm, që nuk u kthyen kurrë dheato të sotmit. Kur je larg vendlindjes malli të dy-fishohet. Populli thotë: “Guri i randë në vend tëvet”. “Atëdhe quhet toka, ku më ka lindur koka,ku balta asht ma e ambël se mjalta”.

Autori i këtij libri përveç mallit për vendlind-jen, lë pas veprat e shkruara që vlejnë më shumëse çdo pasuri tjetër. ky libër është një pasuri emadhe jo vetëm për autorin, të cilin duhet ta fal-enderojmë të gjithë ne dhe brezat që do të vijnëpas nesh, në të gjithë këtë zonë heroike shek-ullore nga 1443-1944 = 501 vjet luftë e përpjekjepër liri për kafshatën e gojës. Bulqizaku dhe egjithë Shqipëria u rritën në shpella, kasolle nëndritën e zjarrit të pishës e kandilit. Për veshje kish-te lëkurat e bagëtive, rrobat e leshit dhe për sh-trojë xhulinin e pilogun. Kripën, misrin, vajgurine çdo gjë tjetër të domosdoshme për jetesë emerrte në krah nga Dibra e Madhe, Tirana, Dur-rësi, Hanet e Duriçit, Bobës, ura e qytetit, Gurit tëbardhë etj. ishin hotele me 5 yje për atë kohë.Asnjëri nuk ua qante hallin, vetëm i vrisnin, i vidh-nin e copëtonin që ata të mos bëheshin kurrëkomb si gjithë shtetet e tjera të fuqishme. Atashfrytëzonin mineralet, pyjet të cilat janë të shum-ta në këto zona. Edhe sot Bulqiza është shumë evarfër?! Ajo ka derdhur gjak dhe i ka dhënë NAÇL6 dëshmorë, Asllan Keta, Imer Alliu, Latif Përkola,Xhevdet Doda, Ali Lika, Ali Tolja. Mbi 200 vetakanë ngel në këto galeri veç gjatë viteve 2007-2009, kanë ngelur mbi 19 djem nën moshën 35vjeç. Bulqizakët ecin mbi flori me këmbë zbathure barkun bosh?! Atyre nuk u jepen pagat e pen-sionet e nevojshme, sipas punës shumë të vësh-tirë kanë bërë e bëjnë?! Dhjetëra djem kanë nge-lur në këto galeri, të cilët i kanë dhënë këtij shtetimiliona ton krom dhe në fund jetën e tyre?! Pse?!

Bulqizakët nuk mund të pranojnë më, një jetëmë të varfër si dikur, para 50 vjetësh. Ata nukmund të rrinë të qetë e me duar kryq, kur pasuria

më e madhe e tyre dhe e vendit “Miniera e Kromit”të shfrytëzohet dhe të grabitet nga firma mafiozetë huaja. Ata që nga viti 1992 kanë protestuarherë pas here për grabitjen, vjedhjen e këtij min-erali të kushtuar në botë, për cilësinë e tij, përshkurtimin e vendeve të punës, mos zbulimin eshfrytëzimin e rezervarve të shumta të kromit nëzonën e Bulqizës, të Tërnovës, Martaneshit etj.Fuqia punëtore nga 500 veta, ka ra në 500, kurjanë 40% të papunë. Plani nga 2000 ton në ditë,ka ra në 300 ton?! Pyjet e kësaj zone shumë tëftohtë, për 6 muaj -180C u shkatërruan, u vodhën,u dogjën, asnjë pemë nuk mbillet anës rrugëve ebrenda për brenda në qytet, kurorat e pishavenga kodra e Danit, qafa e Draganit, pylli gropës,zalli i Murës, Sallake, qafa e Buallit, kodra e Has-mirës, Kodra e Allës, Duriçe, gurët e Skënderbeutetj., u shkatërruan plotësisht?! Kur do të zëvendë-sohen këto me pisha e pemë të tjera?!

Pyllëzimi në Bulqizë është i domosdoshëm përarsye të erërave, e furtunave të fuqishme që i ka-lon 100 km në orë, pa përmendur orteqet edëborës, akullin e stuhitë e vazhdueshme ngaqafa e Buallit e ura e qytetit që janë të vazh-dueshme çdo dimër.

Në qytetin e Bulqizës asnjë pallat i ri nuk ndër-tohet, familjet e minatorëve jetojnë në baraka dër-rase e llamarine e shtëpi 1 katëseh, uji ngrin tesoba. Këto shtëpi janë ndërtuar që në kohën eEnverit me punë vullnetare natën?! Gjendja e shër-bimeve shëndetësore, arsimore, kulturore, sport-ive është ajo e vitit 1970.

Bulqiza filloj rrugën e Arbrit, më mirë vonë sekurrë, por ajo nuk duhet të kalonte rrugës vjetër,aty ka ngrica dhe bllokim të automjeteve të shum-ta në periudhën e dimrit të gjatë. Ajo duhet tëkalonte qafa e Buallit, qyteti i ri, fshati Vajkal, Qafae Dragunit, përmes fshatit Fushë-Bulqizë, Ura eqytetit, Shupenzë, Gjoricë, Bllat.

Pse? Ajo zonë është rreze dielli, nuk bllokohetnga ngricat, dëbora e erërat e forta të kësaj zone.Në një të ardhme fshatrat do të grumbulloheshinrreth autostradës. Autostradë i thënshin, ajo nëvend që të bëhej me katër korsi është bërë me dy.Pse?! Në një të ardhme këto fshatra do të kthe-heshin në qyteza të vogla, vila e trëndafila, ku dotë rritej mirëqënia e tyre ekonomike. Mbi 500emigrantë në nj të ardhme, mbi 50% e tyre do tëkrijonin investimet e tyre në të dy krahët e au-tostradës. Autostradat bëhen 1 herë në 100 vjet.Perspektiva e saj ka humbur plotësisht, pa për-

mendur shfrytëzimin e turizmit malor nga Tirana,Qafa e Tujanit, Qafë Murrize, Gur i bardhë, Ura eVashës, Dhoksi, Liqeni i Zi, Mali i Kazjakut, Balg-jaj, Mali i Temlës etj. Zona e Bulqizës duhet tëprivatizojë dhe të verë në punë të gjithë HC, tëbëjë një fabrikë çimento të fuqishme dhe një rezer-vuar peshku te ura e qytetit. Të zbulojë rezervat eshumta të kromit në të gjitha zonat e këtij minera-li. Të gjitha këto duhet t’i bëjnë kuadrot e kësajzone që janë të shumtë, ata janë truri i kombit,por për fat të keq indiferentizmi i tyre, mungesa efondeve dhe koordinimi i punëve të organevevendore me ato qendrore, ka bërë që kjo zonë tëngelet e varfër, në vend që ajo të ishte një Zvicërmodel.

Është detyrë e të gjithëve, e intelektualëve tëshumtë të kësaj zone, e organeve vendore dheatyre qendrore që të bëhen studime, të shkruhet,të jepen fonde për zhvillimin e këtyre zonave qëngelen të varfra gjithmonë, në vend që kjo të jetëmë e zhvilluar.

Autoi i kësaj vepre dhe të tjerë kanë filluar tëshkruajnë dhe të vënë në dukje luftërat dhe punëne madhe që është bërë në këtë zonë mineralm-bajtëse, por vemi re se as qeveria vendore që ngaqarku, bashkitë e komunat e kësaj zone, si dheqeveria qendrore veçanërisht ministria e ekono-misë nuk po lëviz aq sa duhet për ta zhvilluarkëtë zonë dhe të merren masa për jetën, punë-simin e të drejtat e kësaj shtrese kaq të vuajtur evila paguhet shumë pak.

Autorët e këtyre librave për zonën e Bulqizës,si dhe shumë intelektualë të ndërgjegjshëm, pomundohen të sensibilizojnë banorët, intelektu-alët, komunat, Bashkitë, Prefekturën, administratat,specialistët e të gjitha fushave si ato të bujqësisë,ndërtimit, arsimit, shëndetësisë, kulturës, sportitetj., që të bëjnë çmos për zhvillimin e kësaj zoneshumë të pasur, por shumë e varfër. Janë të gjithamundësitë që ajo të rritet e ekonomikisht.

Vdiq njeriu ynë i mirë

botime & studio grafike

l i b r a - r e v i s t ag a z e t a - f l e t ë p a l o s j e

p o s t e r a - b r o s h u r ak a r t o l i n a - f t e s a

k a r t v i z i t as h ë r b i m f o t o g r a f i k

0 0 3 5 5 4 2 2 3 3 2 8 30 6 9 2 0 6 8 6 0 3

m b b o t i m e @ g m a i l . c o m

mi r ë . . . . b uku r . . . . l i r ë . . . .

Libri i ri

Çmimi: 1200 lekë

16 - Shkurt 201046nr.

cyan magenta yellow black

profil suksesi

Gazetën, falë ndihmës së z. Gazmend Kërkuti, mund ta lexoni edhe në internet në adresën: www www www www www.dibr.dibr.dibr.dibr.dibra.ora.ora.ora.ora.orggggg

Nga: BEQIR SINA, New York

CRESSKILL - NEW JERSEY: Për fëmijëte shqiptarë, kjo është një arritje! Ajoështë një sukses tjetër në sportin ameri-kanë, duke e bërë atë, që dhe emri ityre si protogonistë i ngjarjeve më tërëndësishme sportive në SHBA-ës, tëjetë në fokusin, e specialisteve, train-erve dhe ekesperteve tësportit . Floriana Borova në katër kam-pionte të futbollit për të rejat në NjuXhersi, shpallet gola-shënuesja më emirë. Por, edhe klasifikimi në vend tëparë i skuadrës së futbollit të të rejave,Cresskill Cougars të Nju Xhersit, u bëfakt, pasi në këtë skuadër, ajo luajti derinë ”fair play” dhe mundi si mikpritëse,Robbinsville, 3-0, me 3 golat e shënu-ara nga futbollistja shqiptaro- ameri-kane, Floriana Borova. Pa një modestitë tepëruar mund të vihet në dukje seshumë rezultate të një sërë studentëvedhe sportistëve shqiptarë, në futboll,basketboll, karate, dhe bejsboll - nëSHBA-së, janë suksese. S’ka dyshim qëedhe kjo është një arritje e mirë për tëardhmen e sportistit tonë, dhe për tëparë të gjithë fëmijët e shqiptarëve nëSHBA-së, të cilët shpesh herë, po indeshim në veprimtari e aktivitetetë ndryshme, në SHBA-së, të jenë mëtë mirët, pra edhe më të suksesshëmit.

Duke ngritur edhe më lart krenarinëe dinjitetin tonë kombëtar këtu nëSHBA. Në këtë mënyrë jo vetem emri ityre, dhe i prindërve e familjes së tyre,por edhe i vendit prej nga ata kanardhur, do të ngrihet edhe më lart , sinjë frymëzim e nxitje edhe për fëmijët etjerë. Pasi thuhet në SHBA-së, se jetojnëe punojnë, rreth gjysmë milioni sh-qiptarë, nga Shqipëria, Kosova, Mali iZi, Maqedonia, Presheva, Bujanovci,Medvegja, e Çamëria.Pra , një “Sh-qipëri e vogël” në Amerikë.

Ari Naim Xheleshi, 7 vjeçar i kavetëm “një haraç” të nesermes, i ka fu-tbollin. Ari ka lindur më 19 qershor,2002, në Nju Jork. Prindërit e tij janënga Peshkopia, dhe kanë emigruar meardhjen e demokracisë në Shqipëri. Aisi një fëmijë shqiptarë i lindur nëAmerikë, i ka befasuar shumë njerëz,të cilët janë të rrethuar me të. Familja etij është e përkushtuar për të ardhmen,shkolla është shumë e dashur, dallo-het për pasionin që ka për futbollin.

Ari aktualisht luan futboll me klubine fëmijëve, skuadrën ”Staten Island -ABC Club”. Ai ka bërë shumë në klasëne futbollit, thonë mesuesit e tij teksakanë verejtur se Ari ka përparuar nënivelin e dytë. Ari është në rrugë tëmbarë për suksesin - pasi kaedhe mbështetjen e prinderve . Ai sh-kon në shkollë në qytetin Staten Island,shkollën fillore Richmond School .Subjekt të preferuar në mesime kamatematikën, ndërsa është e “pabe-

Fëmijët dibranë në SHBA, suksese e arritjejoshëse - të pasionuar pas futbollit europian”

Floriana Borova në elitënskuadrës së futbollit të tërejave - Cresskill Cougars tëNju Xhersit - Ari NaimXheleshi - 7 vjeçar, i kavetëm “një haraç”të nesërmes, futbollin...

Në foto: Ari Naim Xheleshi i paringa e djathta në gjunjë sipër topit

sueshme”, se sa ai ka arritur deri tanidisa rezultate të moshave më të larta.Ari është i angazhuar në të gjitha aktiv-itetet sportive në shkollë, dhe bënëpërpjekjet e tij për të qënë një fëmijëshqiptarë, me të vërtetë interesantëtek moshatarët. Ari është i motivuarshumë në fushë dhe jashtë saj dhe ësh-të shquar që në një moshë të tillë tëketë aq pasion futbollin europian.

Ndërsa emri tjetër që zgjon me tëvërtet vemendje padyshim që ështëFloriana Borova.

Ajo çka e bënë edhe më të njohuremrin Floriana Borovës, 16vjeçare, është fakti se disa herë gazetatsportive, lokale dhe të shtetit, si dheFederata Amerikane e Futbollit , vazh-dimisht e përmend emrin e saj ; si njëtalente, që premton për të ardhmen efutollit të femrave në SHBA-së. Një ngallojet e sportit, më të sukseshëm në niv-el ndërkombëtar. Futbollistja në fjalëështë Floriana Borova - Flo, siç i thërra-sin këtu, është në vitin e fundit(klasëne12-të) në shkollën e mesme nëCresskill, të Nju Xhersit. Ajo është meprejardhje nga Dibra e Madhe ( e lin-dur në Amerikë).

Në materialin e saj biografik shkru-het se “Është talente e shkëlqyeshmenë sportin që ajo ushtron dhe dallohetnë klasat sportive të futbollit amerikan,për femrat. Mirpo, ajo kanë qënë eshquar edhe në basketboll dhe mbi tëgjitha ka një nivel shëmbullor nëmësime në shkollën ku ajo vijon stu-dimet.” Të paktën, këto janë vlersimetqë kanë bërë për Florianën,gazetarët, specialistët e sportit dhe më-suesit e saj, shkruajnë gazetat e NjuXhersit Faqja e internetitwww.northjerseysports.com/sports, nëNju Xhersi, në një artikull të saj shkruanse” Ekipi i futbollit për femra në shtetine Nju Xhersit, i cili mban edhe emrin eqytetit ku skuadra e tyre është e para -Cresskill Courgars, pranon se ështëkrenare që ka në gjirrin e saj elemnet tëtilla, të cilat janë dalluar deri në nivelkombëtar në SHBA-ës, gjatë garavesportive. Pa marrë parasyshë se vetemnë garat e shtetit të Nju Xhersit, ato çdokampionat, vitet e fundit janë në vendtë parë.”

Floriana Borova; “Pozicioni i kësajvajze fantaziste, thotë traineri i saj JohnMassaro- është të luaj në qender si sul-muese dhe sipas situatave në lojë Flor-in, me numërin 8 në fanellë, mund t’atërheqish shumë lehtë edhe në mes-fushë. Pasi ajo i koordinon mirë lëviz-jet në momentet më deçizive në lojë,duke dhënë edhe rezultate të cilat nëshumë raste i përkasin vetëm lojës sëmirë së saj. Ajo fatmirësisht ka qëlluartë luaj me një skuadër vajzash - të cilatështë e vështirë t’i ndash nga njëratjetëra, për lojën e bukur të tyre dhe plottalente, që kan bërë gjatë këtyre sesion-

eve, duke e shpallur disa herë në de-kadën e fundit skuadrën e tyre CresskillCourgars, edhe kampione në futboll tëmoshave të reja në SHBA-ës.”

Ndërkaq, një specialist futbolli,thotë se me Florin pranë kësaj skuadre,kjo skudër ndjehet më e sigurt gjatë

ndeshjes në fushën e blertë. Ai dukepikasur vetit e saj në lojë thotëse Flori, ”manovron shumë bukur metopin, ka reflekse duke e ndjerë mo-mentin, dhe reagon me goditjetë furishëme, sidomos jashtë zonës së16 metrave, duke tundur rrjetën e pro-

tës së kundërshtarit, në disa raste. Trajneri i saj John Massaro thotë se

Flo(Borova)” është shume e thjeshtë edashur me shoqet e saj dhe e komuni-kueshme . Ajo gjithnjë jep një kontributtë çmuar në ekip, dhe dallohet për vlerate saj- prandaj ajo është edhe gola-shënuesja më e mirë, në të gjithë ligëne parë të shtetit të Nju Xhersit.”

Për këtë futbolliste të talentuar sh-qiptare, kan shkruar edhe gazetat e tjeratë sportit të Nju Xhersit , por edhe ato tëSHBA-ës, në disa raste duke folur sigjithnjë për teknikën e saj dhe golat eshkëlqyer që ajo ka shënuar. Vetëm përkëtë sesion ajo ka tre ndeshje radhë, qëka shënuar ka tre dhe katër gola në njëtakim.

Flo -Floriana, është pjesmarrësepothuajse në çdo aksion të skuadrëssë saj - Cresskill Courgars, pasi edhekondicioni fizik i saj është për t’u ad-miruar - shtatë larte dhe godet topin mëtë dyja këmbët, duke dhënë asiste në tëgjitha pozicionet dhe pasime të saktaqë nisin nga mesë fusha dhe përfun-dojnë të kuadratin e 16 metërishit. Saqë traneri i saj John Massaro, thotë se“Cresskill Courgars, nuk mund të para-mendohet pa “lojën e bukur të numërit8 -të, Floriana Borovës”.

Fakti është se nga 25 ndeshje që kaluajtur për këtë sesion (përfshirë edhetakimet miqësore) ajo i ka luajtur të gjithanga 90 minuta dhe ka arritur të shënojë28 gola, në të trija pozicionet, goditjenga larg , me kokë dhe gola me mjesh-tëri.

Floriana, është fëmija e tretë e kësajfamilje, ajo ka një vëlla 21 vjeç i quaj-tur Artan (student në Pace University),një motër 19 vjeçe Diana, dhe njëmotër tjetër 9 vjeçe që e quajnë Enisa.

Mirëpo, ajo që ka ngritur edhe mëshumë krenarinë e saj është se ajo gjith-mon ka dëshirë të tregojë edhe pre-jardhjen e saj si shqiptare, megjithseështë e lindur dhe e rritur këtu nëAmerikë. Prindërit e saj gjyshi dhe ba-bai kanë emigruar nga Dibra e Madhe.Gjyshi i saj ka qënë një këngëtar mjaftpopullor në qytetin e tij dhe i njohurato vite në viset shqiptare në Kosovë,Shqipëri dhe kudo ku ai këndojë , buk-ruisë, dashurisë, patriotizmit e trimërisëshqiptare.

Ai quhet Sulejman Borova ose siç ithërrasin adhuruesit e tij “Sulçja” . Ba-bai i Florianës Muharrem Borova dheai është këngëtar. Prandaj zgjodhëmkësaj rradhe portretin e kësaj të rejeshqiptaro amerikane - sportiste e suk-sesshme, që jo vetënm dibranët nëAmerikë, por çdo shqiptarë kur të shofiemrin e saj dhe mësojë për suksesin esaj - padyshim që është krenar seedhe një vajzë tjetër shqiptare, nëSHBA-së, ka treguar me lojën e saj tal-entin dhe suksesin e një vajze shqiptarenë Amerikë.

Floriana Borova

ARI NAIM XHELESHI, 7 vjeçar, i ka vetëm “një haraç”të nesermes, futbollin. Ari ka lindur më 19 qershor 2002 nëNju Jork. Prindërit e tij janë nga Peshkopia dhe kanë emi-gruar me ardhjen e demokracisë në Shqipëri.

FLORIANA BOROVA, 16 vjeçare, premton për të ardhmene futbollit të femrave në SHBA. Flo, siç i thërrasin në SHBA,është në vitin e fundit (klasën e12-të) në shkollën e mesmenë Cresskill, të Nju Xhersit. Ajo është me prejardhje ngaDibra e Madhe (e lindur në Amerikë).