Opinioni Publik për Shërbimet - Jahjaga foundation

1

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Opinioni Publik për Shërbimet Ligjore Falas për Gratë dhe të Rinjtë e KosovësJanar 2021

Opinioni Publik për Shërbimet Ligjore Falas për Gratë dhe të Rinjtë e Kosovës Të drejtat e autorit © 2021 Fondacioni Jahjaga. Të gjitha të drejtat e rezervuara.

Deklarata e lejimit: Asnjë pjesë e këtij botimi nuk mund të riprodhohet në asnjë formë dhe me asnjë lloj mjeti, elektronik ose mekanik, pa leje me shkrim të lëshuar nga Fondacioni Jahjaga.

Ky raport është publikuar nga Fondacioni Jahjaga me mbështetjen e Qeverisë Gjermane përmes Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH. Opinionet e shprehura janë të autorit dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjet e Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH ose Qeverisë Gjermane.

Tabela e përmbajtjes Përmbledhje ekzekutive 4Hyrje 5Metodologjia 6Gjetjet e përgjithshme 7Gjetjet sipas Grupit të Synuara: Gratë 15Gjetjet sipas Grupit të synuar: Të rinjtë 22Përfundime 26Rekomandime 27

Opinioni Publik për Shërbimet Ligjore Falas për Gratë dhe të Rinjtë e Kosovës

4

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ësPërmbledhje ekzekutiveRaporti i Opinionit Publik për Shërbimet Juridike Falas për Gratë dhe të Rinjtë e Kosovës përfshin një vlerësim të nivelit të besimit të grave dhe të rinjve në sistemin gjyqësor të Kosovës si dhe të nivelit të ndërgjegjësimit rreth Agjencisë për Ndihmë Juridike Falas (ANJF) dhe shërbimeve të saja. Gjetjet e këtij raporti bazohen në një anketë me 406 të anketuar.

Niveli i besimit të grave dhe të rinjve në sistemin gjyqësor të Kosovës nuk është i lartë. Në fakt, 39 për qind e të anketuarve deklaruan se i besojnë sistemit tonë gjyqësor ndërsa 28 për qind deklaruan se nuk i besojnë. Për më tepër, të dhënat e ndara sipas grupeve etnike tregojnë se niveli i besimit është më i lartë tek shqiptarët e Kosovës (40%) dhe komuniteteve të tjera joshumicë (34%), me përjashtim të serbëve të Kosovës të cilët nuk i besojnë sistemit gjyqësor të Kosovës në zgjidhjen e problemeve të tyre ligjore. Në fakt, vetëm gjashtë për qind e të anketuarve nga komuniteti serb i Kosovës deklaruan se i besojnë sistemit gjyqësor ndërsa 68 për qind e tyre deklaruan të kundërtën.

Shumica dërrmuese e të anketuarve (96%) deklaruan se kurrë nuk u janë drejtuar institucioneve gjyqësore në Kosovë për asnjë problem. Shumica e tyre (94%) deklaruan se nuk ishin përballur me asnjë çështje që do të duhej të zgjidhej ligjërisht, ndërsa pjesa e mbetur deklaruan se zgjodhën të mos u drejtohen atyre për shkak të çështjes së privatësisë.

Ekziston një numër çështjesh për të cilat të anketuarit kishin nivel të lartë besimi dhe deklaruan se do të kërkonin ndihmë juridike për ato çështje. Tri çështjet kryesore për të cilat ata do të kërkonin ndihmë janë çështjet penale (92%), divorci/kujdestaria e fëmijëve (91%) dhe kompensimi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës (91%). Kjo e fundit shfaqi ndryshim në qëndrimet ndërmjet të anketuarve të grupeve të ndryshme etnike. Teksa 91 për qind e të anketuarve shqiptarë të Kosovës dhe 92 për qind e të anketuarve nga etni të tjera do ta shqyrtonin mundësinë e kalimit nëpër procedurë ligjore në lidhje me kompensimin për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës, 44 për qind e të anketuarve serbë të Kosovës deklaruan të njëjtën gjë.

Tre në katër të anketuar (75%) nuk e dinin se Kushtetuta e Kosovës garanton ndihmë juridike falas për qytetarët që nuk kanë mundësi financiare për t’i mbuluar shërbimet e tilla. Kur u zbërthyen në dy grupe të synuara: gratë (25 - 69 vjeç) dhe të rinjtë (15 - 24 vjeç), një numër pak më i madh i grave (31%) në krahasim me të rinjtë (21%) deklaruan se janë në dijeni që Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ndihmë juridike falas për qytetarët në nevojë. Për më tepër, 78 për qind e të anketuarve nuk kishin dëgjuar asnjëherë për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas në Kosovë dhe shërbimet që ajo ofron. Vetëm 15 për qind e të anketuarve ishin të informuar rreth misionit të ANJF-së.

Gratë me nivel më të lartë arsimimi kishin më shumë informata në lidhje me shërbimet e ANJF-së. Kur bëhet ndarja për nga niveli i arsimimit, 43 për qind e grave me master/doktoratë dhe 32 për qind me diplomë të nivelit Bachelor deklaruan se kanë dëgjuar për ANJF-në. Në anën tjetër, 19 për qind e grave me nivel të mesëm shkollimi, shtatë për qind e grave me nivel fillor shkollimi dhe asnjë grua e cila nuk kishe arsim formal, e deklaruan të njëjtën gjë.

Qasja në shërbimet e ndihmës juridike falas është e rëndësishme për shumicën e të anketuarve. Pasi dëgjuan përshkrimin në lidhje me shërbimet e ANJF-së, shumica dërrmuese e të anketuarve (85%) pohuan se mbase do t’i kishin shfrytëzuar shërbimet e agjencisë, krahasuar me vetëm shtatë për qind që deklaruan se nuk do t’i kishin shfrytëzuar ato. Më shumë gra nga zonat rurale (78%) e konsiderojnë të rëndësishme qasjen në shërbime të tilla, krahasuar me gratë nga zonat urbane (67%).

5

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ësMediat sociale, televizionet dhe familja/miqtë mbeten kanalet më të zakonshme të informimit, përmes së cilave gratë dhe të rinjtë informohen. Megjithatë, ekziston një nivel dallimi në vendimet e grupeve tona të synuara. Përderisa gratë priren të informohen kryesisht nga familja/miqtë dhe televizionet, të rinjtë priren të mbështeten në mediat sociale.

HyrjeSistemi gjyqësor është shtyllë e demokracisë andaj efektiviteti dhe funksionimi i mirëfilltë i tij është jetik për zhvillimin e një vendi. Për shkak të rëndësisë së tij dhe ndikimit të drejtpërdrejtë në jetën e qytetarëve, është qenësore që sistemi gjyqësor të jetë gjithëpërfshirës dhe i qasshëm për të gjithë qytetarët, pavarësisht nivelit dhe gjendjes së tyre socio-ekonomike. Për më tepër, qasja efektive në drejtësi është përcaktuese thelbësore e zhvillimit të qëndrueshëm, mirëqenies së qytetarëve dhe e një administrate të fuqishme publike.

Republika e Kosovës përmes Kushtetutës së saj garanton që të gjithë qytetarët e Kosovës të kenë qasje në gjykim të drejtë dhe të paanshëm dhe se “Ndihma juridike falas do t’u mundësohet atyre që nuk kanë mjete të mjaftueshme financiare, nëse një ndihmë e tillë është e domosdoshme për të siguruar qasjen efektive në drejtësi.”1 Ky shërbim ofrohet nga Agjencia për Ndihmë Juridike Falas, e cila u themelua në maj të vitit 2006, dhe deri më sot është institucioni i vetëm shtetëror që ofron ndihmë juridike në Republikën e Kosovës. Më saktësisht, ANJF-ja ofron shërbime profesionale duke përfshirë informata, këshilla juridike, ndihmë në përpilimin e ankesave dhe përfaqësim para gjykatave dhe subjekteve të tjera përkatëse. Këto shërbime janë në dispozicion për këdo që nuk mund të angazhojë përfaqësim me mjete private, sepse ata 1) nuk kanë mjete të mjaftueshme financiare, 2) jetojnë me ndihmë financiare nga të tjerët, 3) janë të pensionuar, 4) kanë të ardhura mujore më të vogla se paga mesatare.2

ANJF-ja u shërben qytetarëve të Kosovës në nevojë përmes zyrave të saja rajonale në Prishtinë, Pejë, Prizren, Mitrovicë, Gjilan, Ferizaj dhe Gjakovë, si dhe zyrave mobile në Fushë Kosovë, Dragash, Drenas, Kamenicë, Graçanicë, Malishevë, Mitrovicë e Veriut , Leposaviç, Zubin Potok, Zveçan, Skënderaj dhe Istog. Derisa ky burim mund të jetë opsioni i vetëm për disa njerëz për ta siguruar mbrojtjen e të drejtave të tyre, ai nuk shfrytëzohet mjaftueshëm. ANJF-ja nuk i posedon burimet e nevojshme për informim dhe kësisoj nuk ka informata të përhapura për shërbimet e saj.3

1 Kushtetuta e Republikës së Kosovës, neni 31.6. https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=3702

2 Faqja e internetit e Agjencisë për Ndihmë Juridike Falas: https://anjf.rks-gov.net/page.aspx?id=2,23

3 Të dhënat e mbledhura nga Agjencia për Ndihmë Juridike Falas.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1067

2008

1766

2009

4023

2010

4141

2011

3745

2012

5488

2013

4805

2014

3712

2015

3046

2016

3381

2017

4924

2018

5536

2019

Number of cases per year

Numri i rasteve në vit(2008 – 2019)

Grafi #1

https://gzk.rks-gov.net/ActDetail.aspx?ActID=3702

https://anjf.rks-gov.net/page.aspx?id=2,23

6

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ësKy hulumtim ka për qëllim ta vlerësojë nivelin e ndërgjegjësimit në lidhje me shërbimet e ndihmës juridike falas tek gratë dhe të rinjtë, ti kuptojë perceptimet e tyre dhe përvojën me sistemin e drejtësisë në Kosovë, si dhe të mësojë rreth kanaleve më të mira të mundshme për informimin e tyre. Informatat zbërthehen sipas moshës, gjinisë, arsimit, vendndodhjes (urbane/rurale) dhe statusit të punësimit.

Ky raport paraqet gjetjet e këtij hulumtimi dhe tregon se nuk ka informata të mjaftueshme në lidhje me shërbimet e ANJF-së tek gratë dhe të rinjtë të Kosovës. Shpresojmë që ky raport ta orientoj punën e të gjithë akterëve relevantë drejt përpjekjeve më të fokusuara të informimit, të cilat janë qenësore për informimin e qytetarëve të Kosovës të cilët kanë burime të kufizuara financiare për të siguruar qasje në këto shërbime.

Metodologjia Ky projekt hulumtues ka përdorur metodologjinë sasiore për të matur opinionin publik për shërbimet juridike falas në Kosovë. Konkretisht, hulumtimi përfshiu një pyetësor me pyetje në lidhje me rëndësinë e sistemit të përgjithshëm gjyqësor dhe besueshmërinë e tij, përvojat e tyre personale dhe veçanërisht, pyetjet në lidhje me Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas në Kosovë dhe shërbimet e saja. Pyetësori përfshiu gjithsej 23 pyetje, tetë prej të cilave ishin pyetje demografike. Të anketuarve të cilët nuk kishin njohuri për shërbimet e agjencisë u është paraqitur një përshkrim shtesë për të.

Anketa është realizuar në 27 komuna në mbarë Kosovën dhe janë përfshirë të rinjtë dhe gratë që jetojnë në Kosovë. Të anketuarit janë përzgjedhur në mënyrë të rastësishme dhe intervistat janë realizuar personalisht me dy grupe të interesit: gra rreth moshës njëzet e pesë (25) dhe gjashtëdhjetë e nëntë (69) vjeç dhe të rinj (meshkuj dhe femra) rreth moshës pesëmbëdhjetë (15) dhe njëzet e katër (24) vjeç.

Ky projekt hulumtues përfshin gjithsej 406 të anketuar nëpër 27 komuna të Kosovës, ku 187 ishin të anketuar të rinj dhe 219 të anketuara gra. Kjo mostër është llogaritur duke marrë parasysh nivelin e besueshmërisë prej 95% dhe marzhën e gabimit prej 3% për të gjithë mostrën dhe është përfaqësuese e popullatës së synuar. Për qëllimin e këtij studimi, baza e të dhënave u ponderua sipas përkatësisë etnike, në mënyrë që të sigurohet nivel më i saktë i përfaqësimit.

7

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

Gjetjet e përgjithshmeNë pjesën e parë të anketës, të anketuarit u pyetën për perceptimet e tyre në lidhje me sistemin gjyqësor të Kosovës. Gjetjet e këtij seksioni tregojnë se qytetarët janë të ndarë në ata që besojnë dhe ata që nuk besojnë në sistemin gjyqësor të vendit të tyre. Ndërsa 39 për qind e të anketuarve pohuan se i besojnë deri diku/plotësisht atij, 28 për qind deklaruan se i besojnë deri diku/nuk i besojnë aspak. Megjithatë, pjesa e mbetur prej 33 për qind janë neutral në lidhje me këtë temë, pa anuar në asnjërën anë.

9%

19%

33%

34%

5%

Nuk i besoj aspak

I besoj deri diku

Neutral

I besoj pak

I besoj shumë

Rezultatet tregojnë qartë dallimet ndërmjet etnive të ndryshme kur bëhet fjalë për besimin e tyre në sistemin gjyqësor në Kosovë. Siç përshkruhet në figurën më poshtë, më shumë shqiptarë (40%) dhe etni të tjera (34%) deklaruan se ata deri diku/plotësisht i besojnë sistemit gjyqësor në Kosovë në zgjidhjen e problemeve të tyre ligjore, në krahasim me gjashtë për qind të serbëve të Kosovës. Në anën tjetër, shumica e serbëve të Kosovës (68%) deklaruan të kundërtën, se ata deri diku nuk i besojnë/nuk i besojnë aspak sistemit gjyqësor.

Shqiptar

Serb

Tjetër

Nuk i besoj aspak/I besoj deri diku

NeutralI besoj pak/shumë

17%49%34%

68%26%6%

26%34%40%

Nga 1 deri në 5, ku 1 nënkupton “nuk i besoj aspak” dhe 5 nënkupton “i besoj plotësisht”, sa i besoni sistemit gjyqësor në Kosovë për zgjidhjen e problemeve tuaja ligjore?

(n=406)

Ndarja sipas përkatësisë etnike

Figura #1

Figura #2

8

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

Cila është arsyeja kryesore që nuk iu drejtuat institucioneve gjyqësore? (n=386)

Figura #4

1% Mungesa e besimitnë institucionet juridike

1% Çështjet financiare procedurat ligjore janë shumë të shtrenjta

1% Proceduratkoha shumë e gjatë qëduhet për të përfunduar procedurat

3% Çështjet e privatësisë Unë nuk do të doja të deklaroj publikisht problemet e mia

Unë nuk kisha ndonjë problem

që duhej të zgjidhej ligjërisht

94%

A u jeni drejtuar ndonjëherë institucioneve gjyqësore në Kosovë për ndonjë problem? (n=406)

Figura #3

96%

Jo Po

4%

Të anketuarit gjithashtu u anketuan edhe në lidhje me përvojën e tyre me shërbimet dhe proceset ligjore në Kosovë. Megjithatë, nga 406 të anketuar, shumica dërrmuese e tyre (96%) deklaruan se kurrë nuk u janë drejtuar institucioneve gjyqësore në Kosovë për asnjë problem, që do të thotë se vetëm katër për qind prej tyre kanë vepruar ndryshe.

Sidoqoftë, arsyeja kryesore pse kaq shumë të anketuar nuk kanë kaluar nëpër procese gjyqësore ishte sepse ata nuk ishin përballur me asnjë problem që do duhej të zgjidhej ligjërisht (94%). Tre për qind deklaruan se kjo kishte ndodhur për shkak të çështjeve të privatësisë - ata nuk do të donin t’i shpalosnin problemet e tyre publikisht.

Në seksionin e ardhshëm, të anketuarve iu prezantuan disa çështje që rëndom kërkojnë zgjidhje përmes procedurave ligjore, në mënyrë që t’i identifikojnë se cilat çështje i konsideronin si më të rëndësishme për ta iniciuar procedurën. Përderisa shumica e të anketuarve (më shumë se 75%) do ta shqyrtonin mundësinë e kalimit nëpër procese gjyqësore për të gjitha çështjet vijuese, tri çështjet kryesore ishin çështjet penale (dhuna seksuale, frikësimi, vrasja) (92%), divorci/kujdestaria e fëmijëve (91%), dhe kompensimi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës (91%).

Çështja për të cilën më pak të anketuar do ta shqyrtonin mundësinë e ndërmarrjes së masave ligjore (75%) kishte të bënte me kontestet kontraktuale të cilat janë çështje që lindin kur njëra palë nuk i përmbahet termave të një kontrate.

9

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

Dallime midis etnive të ndryshme që jetojnë në Kosovë u vunë re kur bëhet fjalë për disa nga çështjet e lartpërmendura. Për shembull, përderisa 91 për qind e të anketuarve shqiptarë të Kosovës dhe 92 për qind e etnive të tjera do ta shqyrtonin mundësinë e të kaluarit nëpër procedura ligjore në lidhje me kompensimin për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës, 44 për qind e serbëve të Kosovës deklaruan të njëjtën gjë. Ngjashëm, më pak serbë të Kosovës (63%) do të kalonin nëpër procedura ligjore për t’i mbrojtur të drejtat e të burgosurve, krahasuar me 86 për qind të shqiptarëve të Kosovës dhe 92 për qind të pakicave nga enti tjera.

Kompensimi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës

Mbrojtja e të drejtave të të burgosurve

Qasja e grave në trashëgimin e pasurisë

Çështjet e skemave pensionale

TjetërSerbShqiptar

44%

63%

63%

69%

92%

92%

84%

89%

91%

86%

79%

77%

Çështjet kriminale (dhuna seksuale, kanosja, vrasja)

75%77%78%80%80%

83%84%86%86%

91%91%92%

Divorci/kujdestaria e fëmijësKompensimi për të mbijetuarit e dhunës seksuale gjatë luftës Çështjet e pronësMbrojtja e të drejtave të të burgosurve Problemet me zbatimin e të drejtave të punëtorëve Çështjet e dhunës në familje dhe dhunës në bazë të gjinisë Mbrojtja e të drejtave të komuniteteve joshumicëÇështjet e skemës socialeQasja e grave në trashëgimin e pasurisëÇështjet e skemës së pensioneveMosmarrëveshjet kontraktuale

Siç u përmend më lart, Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ndihmë juridike falas për cilindo që nuk ka mjete të veta për t’i mbuluar shërbimet juridike. Sidoqoftë, sipas këtij hulumtimi, vetëm një në katër të anketuar që janë intervistuar (25%) ishin në dijeni për këtë fakt ndërsa një pjesë e madhe e të anketuarve (75%) deklaruan se nuk ishin në dijeni.

Kur u zbërthyen në dy grupe të synuara: gratë (25 - 69 vjeç) dhe të rinjtë (15 - 24 vjeç), një numër pak më i madh i grave (31%) krahasuar me numrin e të rinjve (21%) deklaruan se janë në dijeni që Kushtetuta e Republikës së Kosovës siguron ndihmë juridike falas për qytetarët në nevojë.

Për cilën nga arsyet e mëposhtme do ta shqyrtonit mundësinë e të kaluarit nëpër procedura ligjore për të zgjidhur çështjen/çështjet tuaja?

(n=406)

Ndarja sipas përkatësisë etnike

Figura #5

Figura #6

10

Një nga qëllimet e këtij studimi ishte matja e perceptimit të qytetarëve në lidhje me rëndësinë e ndihmës juridike falas. Kështu, të anketuarve i’u është dashur ta rangojnë rëndësinë e qasjes në këto shërbime në shkallë nga 1 deri në 5, ku 1 nënkupton “aspak e rëndësishme” dhe 5 nënkupton “shumë e rëndësishme”. Përgjigja mesatare e tyre ishte 4.17, e cila sinjalizon rëndësi të konsiderueshme. Nëse u hedhim një shikim përqindjeve, tre në katër të anketuar (75%) e konsiderojnë mundësinë për qasje në ndihmë juridike falas si shumë/deri diku të rëndësishme, krahasuar me vetëm shtatë për qind që e konsiderojnë deri diku të parëndësishme/aspak të rëndësishme. Megjithatë, 18 për qind ishin neutralë në lidhje me këtë çështje.

18% Neutrale

23% Pak e rëndësishme

Aspak e rëndësishme

2%

5% Jo aq e rëndësishme

52%Shumë e

rëndësishme

GratëTë rinjtë

31%

69%

21%

79%

JoPo

25%75%

Po Jo

A e dini se Kushtetuta e Republikës së Kosovës u siguron qytetarëve Ndihmë Juridike Falas dhe asistencë (atyre që nuk kanë mjete të mjaftueshme financiare)?

Nga 1 deri në 5, sa të rëndësishme e shihni mundësinë për qasje në ndihmë juridike falas?

(n=406)

(n=406)

Të zbërthyera sipas grupeve

Figura #7

Figura #9

Figura #8

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

11

Kur i zbërthehen sipas përkatësisë etnike, vërehen ndryshime të konsiderueshme midis të anketuarve nga etni të ndryshme. Përderisa shumica e shqiptarëve të Kosovës (76%) e konsiderojnë mundësinë për të pasur qasje në ndihmë juridike falas si deri diku/shumë të rëndësishme, një numër më i vogël i këtij grupi (68%) dhe madje një numër edhe më i vogël i serbëve të Kosovës (38%) e deklarojnë të njëjtën gjë.

Shqiptar17% 76%8%

Tjetër24% 68%7%

Serb44% 38%18%

Jo aq/aspak e rëndësishme

Neutrale Pak/shumë e rëndësishme

Tema kryesore e studimit iu prezantua të anketuarve përmes kësaj pyetjeje. Kur u pyetën nëse kanë dëgjuar ndonjëherë për ndonjë agjenci që ofron ndihmë juridike falas në Kosovë, përkatësisht Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas, shumica (78%) u përgjigjën jo. Pesëmbëdhjetë për qind e të anketuarve ishin në dijeni për agjencinë dhe shtatë për qind të tjerë pohuan se nuk ishin në dijeni. Figura 12 më poshtë përshkruan se një numër pak më i madh i grave (19%) sesa i të rinjve (11%) kanë dëgjuar për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas.

GratëTë rinjtë

19%

81%

11%

89%

JoPo

Po15%

Jo78%

Nuk e di7%

(n=406)

Të zbërthyera sipas përkatësisë etnike


Figura #11

Figura #10

Figura #12

A keni dëgjuar ndonjëherë për ndonjë agjenci që ofron ndihmë juridike falas në Kosovë - Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas?

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

12

15 për qind e të anketuarve që ishin në dijeni për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas (n = 60) më pas u pyetën për shërbimet për të cilat kishin dëgjuar. Në këtë drejtim, shumica deklaruan se kishin dëgjuar për këshillim ligjor (72%) dhe informim ligjor (67%) të ofruar nga agjencia. Për më tepër, 40 për qind kishin dëgjuar që agjencia përfaqëson klientët para gjykatave dhe organeve tjera, dhe 20 për qind kishin dëgjuar që ata përpilojnë parashtresa.

Për cilin nga shërbimet e mëposhtme të ofruara nga Agjencia për Ndihmë Juridike Falas (ANJF) keni dëgjuar? (n=60)

Figura #13

40% Përfaqësimi paragjykatave dhe organeve tjera

67% Informim ligjor

20% Përpilojnë parashtresa

Këshillim ligjor72%

Rezultatet e studimit tregojnë se të anketuarit ishin informuar në lidhje me ANJF-në kryesisht nga miqtë/familja e tyre (30%), televizioni dhe lajmet (29%), dhe mediat sociale (22%). Vetëm dy për qind përmendën faqen e internetit të ANJF-së si burim informacioni. Pesë për qind që përmendën burime të tjera, deklaruan se e morën këtë informacion nga shkolla/universiteti i tyre.

Gratë dhe të rinjtë përdorin burime të ndryshme për të marrë informacion në lidhje me ANJF-në. Në këtë drejtim, gratë mbështeten më shumë te miqtë/familja (39%), ndërsa të rinjtë mbështeten më shumë në mediat sociale (35%). Burimi i dytë më i përmendur i informacionit për gratë dhe të rinjtë (29% për të dy grupet) ishin televizioni dhe lajmet.

22% Media sociale

29% TV dhe lajme

8% Rekomandimet e të tjerëve

4% Avokatët

2% Uebfaqja e Agjencisë

5% Tjetër

30% Miqtë/familja

Ku jeni informuar në lidhje me Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas?

(n=60)Figura #14

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

13

Shumica (80%) e të anketuarve deklaruan se ata/dikush që e njohin nuk kanë përfituar ndihmë juridike dhe 17 për qind nuk e dinë. Vetëm tre për qind deklaruan se ata/dikush që e njohin kanë qenë përfitues të shërbimeve të agjencisë. Ata deklaruan se kishin marrë këshillim ligjor, ndihmë për hartimin e parashtresave dhe përfaqësim në gjykata dhe autoritete të tjera. Për më tepër, të gjithë ata i ishin drejtuar agjencisë në lidhje me çështje pronësore.

23%

29%

3%

35%

39%

29%

14%

7%

7%

4%

10%Gratë Të rinjtë

Miqtë/familja

TV dhe lajme

Rekomandimet e të tjerëve

Avokatët

Media sociale

Uebfaqja e Agjencisë

Tjetër

Nuk e di17%

Po3%

Jo80%

A keni përfituar ju ose dikush që e njihni ndihmë juridike nga Agjencia për Ndihmë Juridike Falas? (n=60)

Figura #16

Pranë përfundimit të anketës, të anketuarve që nuk kanë përfituar nga ndihma juridike e ofruar nga ANJF-ja iu prezantua një përshkrim i agjencisë dhe i shërbimeve të saj. Ky përshkrim ishte si më poshtë:

“Agjencia për Ndihmë Juridike Falas ofron ndihmë juridike falas përmes shërbimeve juridike profesionale, nga informacioni dhe këshillimi ligjor, deri te përfaqësimi para gjykatës. Kjo ndihmë juridike ofrohet falas nga zyrtarët dhe avokatët rajonalë dhe mobilë të punësuar në zyrat e ndihmës juridike. Ndihma juridike falas u ofrohet atyre që nuk kanë mundësi të mjaftueshme financiare, nëse një nevojë e tillë është e domosdoshme, në mënyrë që të sigurohet një qasje efikase në drejtësi.’’


Figura #15

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

14

Pasi dëgjuan përshkrimin e shpejtë, të anketuarve iu kërkua të rangojnë gjasat e tyre për të shfrytëzuar shërbimet e agjencisë, nëse i plotësonin kushtet për këtë. Ata duhej ta rangonin mundësinë e tillë duke përdorur shkallën nga 1 (aspak të ngjarë) në 4 (shumë të ngjarë). Në këtë drejtim, vlerësimi mesatar i tyre ishte 3.47. Nëse shohim përqindjet, shumica (85%) pohuan se kishin të ngjarë deri diku/shumë të ngjarë të përdornin shërbimet e agjencisë, krahasuar me vetëm shtatë për qind që deklaruan se kishin pak të ngjarë/aspak të ngjarë ta bënin këtë. Për më tepër, nëntë për qind u përgjigjën me ‘nuk e di’/refuzuan të përgjigjen.

8% Nuk e di

33% Deri diku të ngjarë

6% Pak të ngjarë

1% Aspak të ngjarë

1% Refuzoj të përgjigjem

52%Shumë të ngjarë

Për më tepër, ndërsa serbët e Kosovës ishin të ndarë në mënyrë të barabartë ndërmjet përgjigjeve ‘pak të ngjarë/aspak të ngjarë’ (50%) dhe ‘deri diku të ngjarë/shumë të ngjarë’ (50%) për të shfrytëzuar shërbimet e Agjencisë për Ndihmë Juridike Falas nëse i plotësonin kushtet, shumica dërrmuese e shqiptarëve të Kosovës (93%) dhe të tjerat pakica etnike (94%) deklaruan se kanë deri diku të ngjarë/shumë të ngjarë ta bënin këtë.

Shqiptar

Serb

Tjetër

Aspak/pak të ngjarë Deri diku/shumë të ngjarë

93%7%

50%50%

94%6%

Tani që dëgjuat një përshkrim të shpejtë të punës së Agjencisë, po të kishit të drejtën e qasjes në shërbimet e tyre, në një shkallë nga 1 në 4, sa ka të ngjarë që t’i shfrytëzoni shërbimet e tyre?

(n=403)

Të zbërthyera sipas përkatësisë etnike

Figura #17

Figura #18

Ku do të preferonit të merrnit informata në lidhje me shërbimet gjyqësore? (n=60)

Figura #19

Mediat sociale (77%) dhe lajmet në televizion (66%) duket se janë mënyra më e preferuar me të cilën të anketuarit do të dëshironin të informoheshin në lidhje me këto çështje. Burimet e mëposhtme më të preferuara përfshijnë reklamat televizive (36%) dhe portalet elektronike (30%).

73%Mediat sociale

30% Portalet elektronike

36% Reklamat televizive

16% Vizitat personale nga përfaqësuesit juridik

6% Radio stacionet

2% Nuk e di

1% Tjetër

66% Lajmet televizive

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

15

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

16%

26%

20%

34%

33% 19% 48%

22%

25% 33% 42%

44% 33%

29% 37%

42% 38%

38% 35%

42% 42%

Nuk besoj aspak/besoj pak

Neutral Plotësisht/deri diku i besoj

Për më tepër, analiza e zbërthyer sipas nivelit të arsimit tregon besim më të madh kanë gratë me fakultet (diplomë të nivelit Bachelor) (44%) dhe ato me shkollë fillore (40%) sesa ato pa arsim formal (29 %), të cilat deklaruan se ato plotësisht/deri diku i besojnë sistemit gjyqësor për t’u marrë me çështjet e tyre ligjore.

Gjetjet sipas Grupit të Synuara: GratëGrupi i parë i synuar i këtij hulumtimi ishin gratë. Seksioni në vijim përshkruan rezultatet për të gjitha gratë e përfshira në hulumtim, të ndara sipas (i) grupmoshës, (ii) nivelit të arsimit, (iii) statusit të punësimit dhe (iv) vendbanimit.

Siç shihet në figurën më poshtë, analizat ndërtabelare nxjerrin në pah dallimet ndërmjet grave të grupmoshave të ndryshme në lidhje me besimin e tyre në sistemin gjyqësor. Niveli më i lartë i besimit mund të vërehet te gratë e moshës 45-54 vjeç, me 48 për qind të tyre që pretendojnë se plotësisht/deri diku i besojnë atij; ndërsa niveli më i ulët i besimit është parë tek gratë e moshës 55-64 vjeç, ku 33 për qind të tyre deklaruan se i besojnë plotësisht/deri diku sistemit gjyqësor për të zgjidhur çështjet e tyre ligjore.

Sa i besoni sistemit gjyqësor në Kosovë për të zgjidhur problemet tuaja ligjore?

Gratë sipas grupmoshës

Figura #20

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

16

Shkollë fllore

Shkollë të mesme

Universitet

Master/Doktoratë

Nuk ka edukim zyrtar

26% 34%

33% 38%

38%

50%

57% 29%

38%

44%

40%

29%

19%

13%

14%



25% 33% 42%

33%40%27%Urban

Rural



27% 34% 39%

36%40%24%Të punësuara

Të papunësuara



Sa i përket besimit në sistemin gjyqësor në Kosovë për t’i zgjidhur problemet ligjore të qytetarëve, ka dallime të vogla ndërmjet grave nga zonat urbane dhe rurale. Më shumë gra nga zonat rurale (42%) pohuan se i besojnë plotësisht/deri diku, në krahasim me 33 për qind nga zonat urbane.

Për më tepër, nuk ka shumë dallime ndërmjet grave të anketuara të punësuara dhe të papunësuara, kur bëhet fjalë për atë se sa i besojnë sistemit gjyqësor në Kosovë për të zgjidhur çështjet e tyre ligjore. Megjithatë, pak më tepër gra të papunësuara (39%) deklaruan se plotësisht/deri diku i besojnë atij, që është vetëm tre pikë përqindje më shumë se gratë e punësuara (36%).

Kur u pyetën nëse e dinin që Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ndihmë juridike falas dhe asistencë për qytetarët pa mjete të mjaftueshme financiare, gratë në përgjithësi nuk ishin të informuara. Sidoqoftë, gratë e moshës 25-34 vjeç ishin dukshëm më të informuara (47%) sesa grupmoshat e tjera, si për shembull, gratë e moshës 65+ vjeç (9%).

Gratë sipas nivelit të arsimimit

Gratë sipas vendbanimit

Gratë sipas statusit të punësimit

Figura #21

Figura #22

Figura #23Op

inio

ni P

ublik

për

Shë

rbim

et L

igjo

re F

alas

për

Gra

të d

he të

Rin

jtë e

Kos

ovës

17

Sipas rezultateve të anketës, më shumë se gjysma e grave me master/doktoratë (63%) deklarojnë se e dinë që Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ndihmë juridike falas për qytetarët me mjete të pamjaftueshme financiare. Nga ana tjetër, vetëm 14 për qind e atyre që nuk kanë arsim formal dhe 10 për qind e atyre me shkollë fillore deklaruan të njëjtën gjë.

Kur krahasojmë përgjigjet në këtë pyetje sipas vendbanimeve, mund të shohim se më shumë gra nga zonat urbane (34%) janë në dijeni se Kushtetuta e Republikës së Kosovës siguron ndihmë juridike falas për qytetarët pa mjete të mjaftueshme financiare. Nga ana tjetër, 23 për qind e grave nga zonat rurale pohuan të njëjtën gjë.

Shkollëfllore

Shkollë të mesme

Universitet

Master/Doktoratë


10% 90%

29%

48%

63%

14% 86%

38%

52%

71%

JoPo

Urban

Rural

34%

23% 77%

66%

JoPo

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

15% 85%

18% 82%

47% 53%

24% 76%

26% 74%

18% 82%

9% 91%

JoPo

A e dini se Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ofrimin e Ndihmës Juridike Falas dhe asistencën për qytetarët (atyre pa mjete të mjaftueshme financiare)?


Figura #24


Figura #25


Figura #26

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

18

Kur zbërthehen sipas statusit të punësimit dalin në pah dallime të konsiderueshme ndërmjet grave të punësuara dhe atyre të papunësuara. Ndërsa 24 për qind e grave papunësuara janë në dijeni që Kushtetuta garanton ndihmë juridike falas për ata në nevojë, gati dy herë më shumë gra të punësuara (41%) deklarojnë të njëjtën gjë.

Të punësuara

Të papunësuara

41%

24% 76%

59%

JoPo

Gratë në përgjithësi e shohin mundësinë për të pasur qasje në ndihmë juridike falas shumë ose deri diku të rëndësishme. Megjithatë, më shumë gra të moshës 45-54 vjeç (82%) dhe 65+ vjeç (92%) e konsiderojnë atë shumë/deri diku të rëndësishme, sesa gratë e moshës 35-44 vjeç (66%) dhe 18-24 (62%).

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

10%

15% 24% 62%

12% 16% 73%

12% 22% 66%

22% 78%

8% 92%

4% 14% 82%

14% 76%

Aspak/pak e rëndësishme


Sa e rëndësishme ju duket mundësia për të pasur qasje në ndihmë juridike falas?


Figura #27


Figura #28

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

19

Për më tepër, figura e mëposhtme përshkruan rezultatet e grave me nivel të ndryshëm të arsimimit. Ndërsa shumica e grave e shohin qasjen në ndihmë juridike falas si shumë/deri diku të rëndësishme, ekziston një dallim prej 20 për qind ndërmjet grave me master/doktoratë (88%) që besojnë kështu dhe atyre me shkollë të mesme (68%).

19% 78%

12%

9%

13%

29% 71%

89%

18% 73%

20% 68%

Shkollë fillore

Shkollë të mesme

Universitet

Master/Doktoratë


3%



12%21%

67%78%

16%7%

Urban Rural



Gjithashtu, sipas rezultateve të anketës, më shumë gra nga zonat rurale (78%) priren të mendojnë se qasja në ndihmë juridike falas është shumë/deri diku e rëndësishme, në krahasim me 67 për qind të grave nga zonat urbane.

Për më tepër, analiza ndërtabelare për këtë pyetje zbuloi se gratë e papunësuara (74%) e konsiderojnë qasjen në ndihmë juridike falas si shumë/deri diku të rëndësishme. Nga ana tjetër, 65 për qind e grave të punësuara deklaruan të njëjtën gjë.

9%

23%

68%74%

17%10%

E punësuar E papunësuar




Figura #29


Figura #30


Figura #31

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

20

Kur shikojmë në mënyrë të veçantë grupmoshat e ndryshme të grave, vërejmë se më shumë gra të moshës 25-34 vjeç kanë dëgjuar për Agjencinë e Ndihmës Juridike Falas (26%), krahasuar me grupmoshat e tjera. Nga ana tjetër, kryesisht gratë më të reja se 18 vjeç (89%) dhe gratë 65 + vjeç (91%) nuk kanë dëgjuar për të.

Me sa duket, shumica e grave nuk kanë dëgjuar për Agjencinë e Ndihmës Juridike Falas. Analiza e përgjigjeve sipas nivelit të arsimimit tregon se 43 për qind e grave me master/doktoratë dhe 32 për qind e atyre me bachelor deklaruan se kanë dëgjuar për ANJF-në. Nga ana tjetër, 19 për qind e grave me shkollim të mesëm, shtatë për qind me shkollim fillor dhe asnjë nga ato pa arsim formal, deklaruan të njëjtën gjë.

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

11%

9% 91%

26% 74%

21% 79%

22% 78%

17% 83%

9% 91%

89%

JoPo

7%

19%

32%

43%

100%

57%

68%

81%

93%Shkollë fllore

Shkollë të mesme

Universitet

Master/Doktoratë


JoPo

A keni dëgjuar për një agjenci që ofron ndihmë juridike falas në Kosovë - Agjencia për Ndihmë Juridike Falas?



Figura #32

Figura #33

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

21

Siç mund të vërehet në figurën më poshtë, pak më shumë gra nga zonat urbane (22%) kanë dëgjuar për Agjencinë e Ndihmës Juridike Falas, sesa ato nga zonat rurale (15%). Gjithashtu, kur merret parasysh statusi i punësimit, më shumë gra të punësuara (28%) deklaruan se kanë dëgjuar për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas në Kosovë, në krahasim me gratë që janë papunësuara (15%).



Figura #34

Figura #35

22%

15% 85%

78%Urban

RuralJoPo

28% 73%

15% 85%

Të punësuara

Të papunësuara

JoPo

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

22

Gjetjet sipas Grupit të synuar: Të rinjtë

30% 31%39% 37%41%

22%

Burra Gra

Aspak/pak e besueshme Neutral Pak/shumë e besueshme

Megjithatë, vërehen disa ndryshime kur bëhet fjalë për të rinjtë në zonat urbane dhe rurale. Në këtë drejtim, më shumë të rinj nga zonat rurale (45%) pohojnë se ata plotësisht/deri diku i besojnë gjyqësorit të Kosovës për të zgjidhur çështjet e tyre ligjore, në krahasim me të rinjtë nga zonat urbane (33%).

30% 37% 33%45%

29%26%

Urban Rural

Aspak/pak e besueshme Neutral Pak/shumë e besueshme

Sa i besoni sistemit gjyqësor në Kosovë për të zgjidhur problemet tuaja ligjore?

Të rinjtë sipas gjinisë

Të rinjtë sipas vendbanimit

Figura #36

Figura #37

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

Grupi i dytë i synuar i hulumtimit ishin të rinjtë e moshave 15 - 24 vjeç. Seksioni vijuese përshkruan rezultatet për të rinjtë që jetojnë në vendbanime të ndryshme dhe që kanë status të ndryshëm të punësimit. Tek të rinjtë, nuk ka dallime të konsiderueshme ndërmjet meshkujve dhe femrave. Sidoqoftë, pak më shumë të anketuar meshkuj (39%) pohojnë se plotësisht/deri diku i besojnë sistemit gjyqësor të Kosovës për t’u marrë me çështjet e tyre ligjore, e cila është vetëm dy pikë përqindje më e lartë sesa tek femrat (37%). Në të njëjtën kohë, më shumë meshkuj të anketuar kanë treguar mosbesim në sistemin gjyqësor të Kosovës për të bërë të njëjtën gjë (30%) duke pretenduar se nuk do t’i besonin aspak/do t’i besonin deri diku, që është 8 pikë përqindje më shumë sesa te femrat (22%).

23

Gjithashtu, çereku i të rinjve nga zonat rurale (25%) deklaruan se ishin në dijeni se Kushtetuta e Republikës së Kosovës siguron ndihmë juridike falas për njerëzit me mjete të pamjaftueshme financiare, e cila është gjashtë përqind pikë më e lartë krahasuar me të rinjtë në zonat urbane (19%).

Kur zbërthehen sipas statusit të punësimit dalin në pah se më shumë të rinj të papunë (23%) e dinë se Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ndihmë juridike falas për qytetarët me mjete të pamjaftueshme financiare, në krahasim me 17 për qind të të rinjve të punësuar.

23%

17% 83%

77%Burra

GraJoPo

19%

25% 75%

81%Urban

RuralJoPo

23% 77%

17% 83%

Të punësuar

Të papunësuar

JoPo

A e dini se Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ofrimin e Ndihmës Juridike Falas dhe asistencën për qytetarët (atyre pa mjete të mjaftueshme financiare)?

Për më tepër, ndërsa të rinjtë në përgjithësi nuk janë në dijeni se Kushtetuta e Republikës së Kosovës siguron ndihmë juridike falas për qytetarët me mjete të pamjaftueshme financiare, rezultatet tregojnë se më shumë të anketuar meshkuj (23%) janë në dijeni për këtë fakt krahasuar me femrat (17%).



Të rinjtë sipas statusit të punësimit

Figura #38

Figura #39

Figura #40

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

24

Nuk ka dallime të konsiderueshme ndërmjet gjinive kur bëhet fjalë për vlerësimin e rëndësisë së ndihmës juridike falas. Siç shihet në figurën më poshtë, pak më shumë të anketuar meshkuj (76%) e konsiderojnë atë shumë/deri diku të rëndësishme, e cila është gjashtë pikë përqindje më e lartë sesa te femrat (70%).

Me sa duket, të rinjtë nga zonat rurale në përgjithësi e shohin qasjen në ndihmën juridike falas si shumë/deri diku të rëndësishme, ku 80 për qind të tyre e deklaruan këtë. Nga ana tjetër, më pak të rinj nga zonat urbane (71%) e thane të njëjtën gjë.

Nëse shikojmë rezultatet e të rinjve sipas statusit të punësimit, mund të shohim pak më tepër të rinj të papunë (76%) e konsiderojnë qasjen në ndihmë juridike falas si shumë/deri diku të rëndësishme, në krahasim me 70 për qind të të rinjve të punësuar që deklarojnë të njëjtën gjë.

70%

19%11%

Femër

5%19%

76%

Mashkull


Neutral Pak/shumë e rëndësishme

6%

23%

71%80%

14%7%

Urban Rural



5%19%

76%70%

18%12%

Të papunësuar Të punësuar



Sa e rëndësishme ju duket mundësia për të pasur qasje në ndihmë juridike falas?




Figura #41

Figura #42

Figura #43

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

25

Siç mund të shihet më poshtë, 14 për qind e të anketuarve meshkuj deklaruan se kanë dëgjuar për një agjenci që ofron ndihmë juridike falas në Kosovë, përkatësisht Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas, ndërsa tetë për qind e grave të anketuara deklaruan të njëjtën gjë.




A keni dëgjuar për një agjenci që ofron ndihmë juridike falas në Kosovë - Agjencia për Ndihmë Juridike Falas?

Figura #44

Figura #45

Figura #46

14%

8% 92%

86%Burra

Gra

JoPo

11%

15% 85%

89%Urban

Rural

JoPo

15% 85%

7% 93%

Të papunësuar

Të punësuarJoPo

Kur zbërthehen sipas vendbanimeve, sërish më shumë të rinj nga zonat rurale (15%) kanë dëgjuar për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas në Kosovë, krahasuar me 11 për qind të të rinjve nga zonat urbane. Megjithëse, dallimet nuk janë të konsiderueshme.

Figura në vijim tregon se dy herë më shumë të rinj të papunësuar (15%) kanë dëgjuar për një agjenci që ofron ndihmë juridike falas në Kosovë - Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas, sesa të rinjtë e punësuar (7%).

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

26

PërfundimeKy hulumtim është bërë me qëllim të matjes së opinionit publik mbi shërbimet juridike falas në Kosovë, me një anketë të përqendruar në dy grupe specifike: të rinjtë (15 - 24 vjeç) dhe gratë (25 - 69 vjeç). Anketa përfshiu pyetje në lidhje me sistemin gjyqësor në përgjithësi, perceptimet e qytetarëve në lidhje me sistemin gjyqësor në përgjithësi dhe në veçanti për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas.

Gjetjet kanë treguar se ekziston një shpërndarje pothuajse e barabartë e të anketuarve që deri diku/plotësisht i besojnë sistemit gjyqësor në Kosovë dhe atyre që deri diku nuk i besojnë aq/nuk i besojnë aspak atij. Ndërsa, në aspektin e përkatësisë etnike, shumica e shqiptarëve të Kosovës dhe etnive të tjera deklaruan se ata i besojnë sistemit gjyqësor, ndërsa serbët e Kosovës mendojnë të kundërtën, ku më tepër se gjysma e tyre nuk i besojnë aq/nuk i besojnë aspak sistemit gjyqësor. Përkundër pohimeve nëse i besojnë ose nuk i besojnë sistemit gjyqësor, vetëm një përqindje e vogël e të anketuarve u ishin drejtuar institucioneve gjyqësore në Kosovë kur ishin përballur me një problem. Arsyeja kryesore pse të anketuarit e tjerë nuk kishin kaluar nëpër ndonjë procedurë ligjore ishte se ata nuk ishin përballur me ndonjë problem që do të kërkonte zgjidhje juridike. Sidoqoftë, problemet kryesore ku ata do të ndiqnin procedurat gjyqësore janë çështjet penale, divorci/kujdestaria e fëmijëve, drejtësia për dhunën seksuale, dhuna në familje dhe mbrojtja e të drejtave të të burgosurve. Ekziston një dallim i konsiderueshëm se si etnitë e ndryshme në Kosovë vendosin të zgjidhin probleme të caktuara përmes procedurave gjyqësore. Serbët e Kosovës zgjedhin të trajtojnë më pak probleme ligjërisht sesa shqiptarët e Kosovës ose pakicat e tjera etnike.

Për më tepër, vetëm një çerek i të anketuarve ishin në dijeni se Kushtetuta e Republikës së Kosovës garanton ndihmë juridike falas, dhe një përqindje më e vogël kishin dëgjuar për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas. Sidoqoftë, më shumë se gjysma e të anketuarve deklaruan që mundësia për të pasur qasje në ndihmë juridike falas ishte shumë e rëndësishme. Të anketuarit që kishin dëgjuar për agjencinë, ishin të njohur me shërbimet e ofruara prej tyre, të tilla si këshillimi ligjor, informimi ligjor dhe përfaqësimi në gjykata dhe organe të tjera. Ata e kanë marrë këtë informacion në lidhje me ANJF-në kryesisht nga familja/miqtë e tyre, televizioni/lajmet, ose nga mediat sociale. Vetëm një përqindje e vogël ishin përfitues të ndihmës juridike nga ANJF-ja. Sidoqoftë, pasi intervistuesi u dha të anketuarve një përshkrim të shkurtër të agjencisë dhe shërbimeve që ata ofrojnë, gjysma e tyre thane se me shumë gjasë do të përdornin shërbimet e agjencisë po të kishin nevojë.

Për fund, të anketuarit deklaruan se mënyra më e preferuar për të mësuar në lidhje me shërbimet e ndihmës juridike falas të ofruara për qytetarët në nevojë do të ishte nga mediat sociale dhe lajmet në televizion. Për më tepër, më shumë gra sesa të rinj kanë dëgjuar për një agjenci që ofron ndihmë juridike falas në Kosovë. Gratë kanë dëgjuar për këtë agjenci nga miqtë/familja, televizioni, lajmet dhe njerëzit, krahasuar me të rinjtë që kanë dëgjuar më shumë për të nga mediat sociale, pastaj nga televizioni dhe lajmet dhe miqtë/familja.

Si përfundim, edhe pse përqindja e njerëzve që kanë dëgjuar dhe përdorur shërbimet e Agjencisë për Ndihmë Juridike Falas është e vogël, shumica e të anketuarve kanë treguar interes të madh për Agjencinë dhe besojnë se këto shërbime janë shumë të dobishme për shoqërinë. Për më tepër, ata kanë të ngjarë t’i përdorin ato nëse përballen me probleme ku duhet të ndiqen procedurat gjyqësore.

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

27

RekomandimeNdërgjegjësimi i kufizuar lidhur me qasjen në shërbimet e ndihmës juridike falas tek gratë dhe të rinjtë është një shqetësim serioz, veçanërisht duke pasur parasysh që shkeljet ndaj tyre mund të mos adresohen për shkak të mungesës së burimeve. Për të adresuar këtë çështje, akterë të ndryshëm duhet të punojnë së bashku për të krijuar strategji dhe për të zbatuar aktivitete që kontribuojnë në rritjen e ndërgjegjësimit në lidhje me këto shërbime dhe Agjencinë e Ndihmës Juridike Falas, pasi agjencia ka mandat të ofrojë shërbime të tilla. Rekomandimet e mëposhtme drejtuar akterëve të veçantë synojnë të kontribuojnë në adresimin e çështjes.Kuvendi i Republikës së Kosovës: Të sigurohet që ka mbështetje të mjaftueshme financiare dhe burime të nevojshme për Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas për të vepruar në të gjithë Kosovën dhe për të kryer aktivitete informimi që kontribuojnë drejtpërdrejt në rritjen e ndërgjegjësimit rreth shërbimeve të ndihmës juridike falas. Këto dy çështje janë të ndërlidhura. Rritja e informimit mund të çojë në rritjen e volumit të punës për ANJF-në, dhe nëse ata nuk kanë kapacitete për të menaxhuar volumin e rritur të punës, qytetarët mund të humbin besimin në ANJF-në dhe të shqyrtojnë opsione të tjera përveç përdorimit të shërbimeve të tyre.Qeveria e Republikës së Kosovës: Të përkrahë përpjekjet për informim duke integruar informacionet në lidhje me ndihmën juridike falas në zona të ndryshme. Për shembull, informacioni në lidhje me qasjen në ndihmë juridike falas për qytetarët në nevojë mund të përfshihet dhe theksohet në programet mësimore për nxënësit e shkollave të mesme dhe studentët universitarë. Ata gjithashtu mund të mbështesin fushata periodike të ndërgjegjësimit që kombinojnë kanale të ndryshme të shpërndarjes së informacionit.Sistemi Gjyqësor i Republikës së Kosovës: Të gjitha subjektet brenda sistemit gjyqësor mund të kontribuojnë në rritjen e ndërgjegjësimit për shërbimet e ndihmës juridike falas, duke drejtuar njerëzit që kanë nevojë për shërbime të tilla në Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas. Ata janë posaçërisht në gjendje të ndihmojnë individët që kanë më shumë nevojë për shërbime të tilla për shkak të kontaktit të tyre me ta, dhe përfshirja dhe kontributi i tyre në këtë proces do të ketë ndikim të drejtpërdrejtë.Komunat në Republikën e Kosovës: Të mbështesin përpjekjet për informim duke integruar informacione në lidhje me ndihmën juridike falas në zona të ndryshme brenda juridiksionit të tyre. Kjo mund të bëhet përmes fushatave informuese brenda komunave të tyre që mund të kombinojnë kanale të ndryshme të shpërndarjes së informatave. Për më tepër, ata mund të përdorin Këshillat e Sigurisë në Komunitet për të përhapur më tej informacionin përmes komunikimit të drejtpërdrejtë në terren.Organizatat e shoqërisë civile: Kur është e mundur, të kryejnë aktivitete të informimit për rritjen e ndërgjegjësimit në lidhje me shërbimet e ndihmës juridike falas. Ky informacion mund të integrohet gjithashtu në aktivitete që përqendrohen në fusha të tjera, si dhuna në bazë gjinore dhe dhuna në familje, fuqizimi i grupeve të margjinalizuara, forcimi i sundimit të ligjit dhe të tjera. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për organizatat e grave, pasi gratë shpesh përballen me çështje që lidhen me qasjen në pronë, dhunën në familje dhe diskriminimin, dhe ky burim mund t’u ndihmojë atyre të trajtojnë këto çështje. Përveç rritjes së ndërgjegjësimit, organizatat e shoqërisë civile duhet të shqyrtojnë mundësinë e bashkëpunimit të drejtpërdrejtë me Agjencinë për Ndihmë Juridike Falas dhe të mbështesin punën e tyre, pasi kështu ANJF-ja do të vazhdojë të jetë më e fortë dhe qytetarët e Kosovës do të përfitojnë prej saj.Komuniteti i donatorëve: Të shqyrtojnë mundësinë e mbështetjes së aktiviteteve që synojnë të rrisin ndërgjegjësimin për shërbimet juridike falas në Kosovë. Fusha e sundimit të ligjit mund të jetë më e fortë vetëm kur të gjithë qytetarët e Kosovës, pavarësisht nga statusi i tyre ekonomik, kanë qasje në shërbimet juridike në rast se u shkelen të drejtat. Kur kjo nuk është në dispozicion, njerëzit që mund të kenë më shumë nevojë për këto shërbime lihen jashtë, gjë që ka një efekt të drejtpërdrejtë në shoqërinë dhe zhvillimin tonë.Agjencia për Ndihmë Juridike Falas: Duhet të marrë rolin udhëheqës në koordinimin e palëve të ndryshme të interesit për të siguruar që nuk ka dyfishim të përpjekjeve dhe që çështjet të trajtohen bazuar në nevojat e qytetarëve të Kosovës dhe në informata nga terreni. Ndërsa institucioni ka mandat të ofrojë shërbime të tilla, ANJF-ja duhet të sigurojë që mbështetja e ofruar në këtë fushë të plotësojë nevojat e agjencisë, gjë që do t’u mundësonte atyre që të ofrojnë shërbime profesionale në mbarë Kosovën. Kjo mund të përfshijë mbështetjen për aktivitetet e informimit, zgjerimin e zyrave në të gjithë Kosovën, si dhe çdo aktivitet të nevojshëm për ngritjen e kapaciteteve.

Opin

ioni

Pub

lik p

ër S

hërb

imet

Lig

jore

Fal

as p

ër G

ratë

dhe

të R

injtë

e K

osov

ës

28

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

29

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Javno mnjenje o besplatnim pravnim uslugama među ženama i mladima na KosovuJanuar 2021

Javno mnjenje o besplatnim pravnim uslugama među ženama i mladima na Kosovu

Copyright © 2021 Fondacija Jahjaga. Sva prava zadržana.

Izjava o dozvoli: Nijedan deo ove publikacije ne može biti reprodukovan u bilo kojim sredstvom- elektronskim, mehaničkim ili na bilo koji drugi način bez prethodne saglasnosti i pismenog odobrenja Fondacije Jahjaga.

Ovaj izveštaj je napravila Fondacija Jahjaga uz podršku nemačke vlade preko Deutsche Gesellschaft fur Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH. Ovde izražena mišljenja su mišljenja autora i ne odražavaju nužno stavove Deutsche Gesellschaft fur Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH ili nemačke vlade.

Javno mnjenje o besplatnim pravnim uslugama među ženama i mladima na Kosovu

Sadržaj Rezime 32Uvod 33Metodologija 34Opšti nalazi 35Nalazi prema ciljnoj grupi: Žene 43Nalazi prema ciljnim grupama: Mladi 50Zaključci 54Preporuke 55

32

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

RezimeIzveštaj Javnog mnjenja o besplatnim pravnim uslugama među ženama i mladima na Kosovu uključuje procenu stepena poverenja žena i mladih u kosovski pravosudni sistem i nivo svesti o Agenciji za besplatnu pravnu pomoć (ABPP) i njihovim uslugama. Nalazi ovog izveštaja zasnivaju se na anketi 406 ispitanika.

Poverenje žena i mladih u kosovski pravosudni sistem nije solidno. U stvari, 39 procenata ispitanika izjavilo je da veruje našem pravosudnom sistemu, dok 28 procenata ne veruje. Dalje, podaci raščlanjeni po etničkim grupama pokazuju da je nivo poverenja veći među kosovskim Albancima (40%) i ostalim nevećinskim zajednicama (34%), sa izuzetkom kosovskih Srba koji ne veruju kosovskom pravosudnom sistemu u rešavanju njihovih pravnih problema. U stvari, samo šest procenata ispitanika iz zajednice kosovskih Srba izjavilo je da veruje pravosudnom sistemu, dok je 68 procenata njih je izjavilo suprotno.

Ogromna većina ispitanika (96%) izjavila je da se nikada nije obratila pravosudnim institucijama na Kosovu zbog bilo kog problema. Većina njih (94%) rekla je da nisu imali nijedan problem koji bi trebao biti rešen pravnim putem, dok su preostali izjavili da su se odlučili da se obraćaju pravosudnim institucijama zbog privatnosti stvari.

Postoji niz pitanja zbog kojih su ispitanici iskazali snažno mišljenje i izjavili da će potražiti pravnu pomoć po tim pitanjima. Glavna tri pitanja zbog kojih bi zatražili pomoć su krivični slučajevi (92%), razvod/starateljstvo nad detetom (91%) i naknada za preživele seksualnog nasilja tokom rata (91%). Poslednje je pokazalo razliku u stavovima među ispitanicima različitih etničkih zajednica. Dok bi 91 procenat ispitanika kosovskih Albanaca i 92 procenata ispitanika drugih nacionalnosti razmotrilo prolazak kroz zakonske postupke u vezi sa naknadom za preživele seksualnog nasilja tokom rata, 44 procenata ispitanika kosovskih Srba izjavilo je isto.

Tri od četiri ispitanika (75%) nisu znala da kosovski ustav garantuje besplatnu pravnu pomoć građanima koji nemaju finansijska sredstva za pokrivanje takvih usluga. Kada se raščlane na dve ciljne grupe: žene (25 - 69 godina) i mladi (15 - 24 godine), nešto više žena (31%) nego mladih (21%) izjavilo je da su svesne da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatnu pravnu pomoć građanima u potrebi. Štaviše, 78 procenata ispitanika nikada nije čulo za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć na Kosovu i usluge koje nude. Samo 15 procenata ispitanika bilo je informisano o misiji ABPP-a.

Žene sa višim nivoom obrazovanja imale su više informacija o ABPP uslugama. Kad se raščlane po nivou obrazovanja, 43 procenata žena sa magistarskim/doktorskim studijama i 32 procenata sa diplomom osnovnih studija izjavilo je da je čulo za ABPP. Sa druge strane, 19 procenata žena sa srednjoškolskim obrazovanjem, sedam procenata sa osnovnim obrazovanjem i nijedna od onih koje nemaju formalno obrazovanje, izjavilo je isto.

Pristup uslugama besplatne pravne pomoći važan je za većinu ispitanika. Nakon što su čuli opis usluga ABPP-a, velika većina ispitanika (85%) tvrdila je da će verovatno koristiti usluge agencije, u poređenju sa samo sedam procenata koji su rekli da ih neće koristiti. Više žena iz ruralnih područja (78%) smatra pristup takvim uslugama važnim u poređenju sa ženama iz urbanih područja (67%).

Društveni mediji, televizija i porodica/prijatelji i dalje su najčešći kanali informacija putem kojih se žene i mladi informišu. Ipak, postoji određena razlika u izboru među našim ciljnim grupama. Iako žene obično informacije dobijaju uglavnom od porodice/prijatelja i televizije, mladi se uglavnom oslanjaju na društvene medije.

33

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

UvodPravosudni sistem je stub demokratije, a njegova efikasnost i dobro funkcionisanje presudni su za razvoj zemlje. Zbog svog značaja i direktnog uticaja na život ljudi, neophodno je da pravosudni sistem bude inkluzivan i dostupan svim građanima, bez obzira na njihovo poreklo i socio-ekonomski položaj. Štaviše, efikasan pristup pravdi presudna je odrednica održivog razvoja, dobrobiti građana i jake javne uprave.

Republika Kosovo svojim Ustavom garantuje da će svi građani Kosova imati pristup pravičnom i nepristrasnom suđenju i da će se „pružiti besplatna pravna pomoć onima koji nemaju dovoljno finansijskih sredstava, ako je takva pomoć neophodna da bi se osigurao efikasan pristup pravdi.”1 Ovu uslugu nudi Agencija za besplatnu pravnu pomoć koja je osnovana u maju 2006. godine i do danas je jedina državna institucija koja pruža pravnu pomoć u Republici Kosovo. Konkretno, ABPP nudi profesionalne usluge, uključujući informacije, pravne savete, pomoć u izradi žalbi i zastupanje pred sudovima i drugim relevantnim entitetima. Te su usluge dostupne svima koji ne mogu unajmiti privatno zastupanje, jer 1) nemaju dovoljno finansijskih sredstava, 2) žive od finansijskog pomoćnika, 3) su u penziji, 4) imaju mesečna primanja manja od prosečne plate.2

ABPP služi građanima Kosova u potrebi preko svojih regionalnih kancelarija u Prištini, Peći, Prizrenu, Mitrovici, Gnjilanu, Uroševcu i Đakovici, kao i mobilnim kancelarijama u Kosovu Polju, Dragašu, Drenici, Kamenici, Gračanici, Mališevu, Severnoj Mitrovici , Leposaviću, Zubinom Potoku, Zvečanu, Srbici i Istoku. Iako bi ovaj resurs mogao biti jedina opcija za neke ljude da osiguraju zaštitu svojih prava, on je nedovoljno iskorišćen. ABPP nema potrebne resurse za informisanje i s obzirom na to ne postoje široko rasprostranjene informacije o njenim uslugama.3

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1067

2008

1766

2009

4023

2010

4141

2011

3745

2012

5488

2013

4805

2014

3712

2015

3046

2016

3381

2017

4924

2018

5536

2019


Broj slučajeva po godini(2008 – 2019)

Grafikon #1

Ovo istraživanje ima za cilj procenu nivoa svesti o uslugama besplatne pravne pomoći među ženama i mladima, razumevanje njihove percepcije i iskustva sa pravosudnim sistemom na Kosovu, kao i učenje o najboljim mogućim kanalima za pružanje informacija. Podaci su razvrstani prema uzrastu, polu, obrazovanju, mestu (urbano/ruralno) i statusu zaposlenja.

Ovaj izveštaj predstavlja nalaze ovog istraživanja i pokazuje da nema dovoljno informacija o uslugama ABPP-a među ženama i mladima na Kosovu. Nadamo se da će ovaj izveštaj voditi rad svih relevantnih zainteresovanih strana ka ciljanijim naporima na terenu, koji su od ključne važnosti za informisanje građana Kosova sa ograničenim finansijskim resursima o njihovom pristupu ovim uslugama.

34

Metodologija Ovaj istraživački projekat usvojio je kvantitativnu metodologiju, kako bi se izmerilo javno mnjenje o besplatnim pravnim uslugama na Kosovu. Konkretno, istraživanje je uključivalo upitnik sa pitanjima o važnosti ukupnog pravosudnog sistema i njegovom kredibilitetu, njihovim ličnim iskustvima, a posebno pitanjima o Agenciji za besplatnu pravnu pomoć na Kosovu i njihovim uslugama. Upitnik je obuhvatio ukupno 23 pitanja, od čega osam demografskih. Dodatni opis o agenciji dat je ispitanicima koji nisu bili upoznati sa njihovim uslugama.

Anketa je sprovedena u 27 opština širom Kosova, uključujući mlade i žene sa prebivalištem na Kosovu. Ispitanici su nasumično odabrani, a intervjui su obavljeni licem u lice sa dve interesne grupe: ženama uzrasta između dvadeset i pet (25) i šezdeset devet (69) godina i mladima (i muškarcima i ženama) uzrasta između petnaest (15) ) i dvadeset i četiri (24) godine.

Ovaj istraživački projekat uključuje ukupno 406 ispitanika u 27 opština na Kosovu, 187 ispitanika mladih i 219 žena ispitanika. Ovaj uzorak izračunat je uzimajući u obzir nivo pouzdanosti od 95% i marginu greške od 3% za čitav uzorak i reprezentativan je za ciljanu populaciju. U svrhu ove studije, skup podataka ponderisan je prema etničkoj pripadnosti, kako bi se osigurala bolja zastupljenost.

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

35

Opšti nalaziU prvom delu ankete, ispitanici su pitani o svojim viđenjima u vezi sa pravosudnim sistemom Kosova. Nalazi ovog odeljka prikazuju da su građani razapeti između poverenja i nepoverenja u pravosudni sistem svoje zemlje. Dok je 39 procenata ispitanika izjavilo da mu donekle/apsolutno veruje, 28 procenata je izjavilo da mu donekle ne veruje/da mu uopšte ne veruje. Ipak, ostalih 33 procenata je neutralno u vezi sa ovom temom, bez davanja prednosti bilo kojoj strani.

9%

19%

33%

34%

5%

Uopšte ne verujem

Donekle ne verujem

Neutralan/na

Donekle verujem

Potpuno verujem

Rezultati jasno pokazuju razlike između različitih etničkih grupa kada je u pitanju njihovo poverenje u pravosudni sistem na Kosovu. Kao što grafikon ispod prikazuje, prilično više Albanaca (40%) i drugih nacionalnosti (34%) izjavilo je da donekle/apsolutno veruje da će pravosudni sistem na Kosovu rešiti njihove pravne probleme, za razliku od šest procenata kosovskih Srba. Sa druge strane, većina kosovskih Srba (68%) izjavila je suprotno, da im donekle ne veruje/uopšte ne veruje.

Albanci

Srbi

Ostali

Donekle ne verujem/ Uopšte ne verujem

Neutralan/na

Donekle/ absolutno verujem

17%49%34%

68%26%6%

26%34%40%

Na skali od 1 do 5, gde 1 znači „ne verujem uopšte“, a 5 znači „apsolutno verujem“, koliko verujete pravosudnom sistemu na Kosovu u rešavanju vaših pravnih problema?

(n=406)

Analiza prema etničkoj pripadnosti

Grafikon #1

Grafikon #2

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

36

Koji je glavni razlog što se niste obratili pravosudnim institucijama? (n=386)

Grafikon #4

1% Nedostatak poverenja u pravne institucije

1% Finansijska pitanja pravne procedure su preskupe

1% Procedurevrlo dugo vremena potrebno za završetak postupka.

3% Pitanja privatnosti ne bih želeo/zelela da se javno izjašnjavam o svojim problemima

Nisam imao/imala nijedan problem koji je trebao da se reši

na zakonit način

94%

Da li ste se ikada obratili pravosudnim institucijama na Kosovu zbog bilo kog problema? (n=406)

Grafikon #3

96%

Ne Da

4%

Ispitanici su takođe anketirani o sopstvenom iskustvu sa pravnim službama i procesima na Kosovu. Ipak, od 406 anketiranih ispitanika, velika većina (96%) izjavila je da se nikada nije obratila pravosudnim institucijama na Kosovu zbog bilo kog problema, što ostavlja samo četiri procenata onih koji jesu.

Međutim, glavni razlog zašto toliko ispitanika nije prošlo kroz sudske procese bio je taj što nisu imali nijedan problem koji je trebalo rešiti pravnim putem (94%). Tri procenta izjavilo je da je to zbog problema sa privatnošću - oni ne bi želeli javno otkriti svoje probleme.

U sledećem odeljku ispitanicima je predstavljeno nekoliko pitanja koja obično zahtevaju rešavanje preko pravnih postupaka, kako bi se utvrdilo koja pitanja smatraju važnijim za pokretanje postupka. Iako bi većina ispitanika (više od 75%) razmotrila prolazak kroz sudske postupke za sva sledeća pitanja, glavna tri pitanja bila su krivični slučajevi (seksualno nasilje, zastrašivanje, ubistvo) (92%), razvod/starateljstvo nad detetom (91 %) i naknada za preživele seksualnog nasilja tokom rata (91%).

Pitanje za koje bi manje ispitanika razmotrilo preduzimanje zakonskih mera (75%) odnosilo se na ugovorne sporove, a to su pitanja koja se javljaju kada se strana ne pridržava uslova ugovora.

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

37

Uočene su razlike između različitih etničkih grupa koje žive na Kosovu, kada je reč o nekoliko gore pomenutih problema. Na primer, dok bi 91 procenat ispitanika iz zajednice kosovskih Albanaca i 92 procenta ostalih nacionalnosti razmotrilo prolazak kroz zakonske postupke u vezi sa naknadom za preživele seksualno nasilje tokom rata, 44 procenta kosovskih Srba izjavilo je isto. Slično tome, manje kosovskih Srba ( 63%) bi prošlo kroz zakonske postupke kako bi zaštitilo prava zatvorenika, u poređenju sa 86 procenata kosovskih Albanaca i 92 procenta ostalih etničkih manjina.

Naknada za preživele seksualno nasilje tokom rata

Zaštita prava zatvorenika

Zenska prava na nasledstvo imovine

Pitanja penzione šeme

OstaliSrbiAlbanci

44%

63%

63%

69%

92%

92%

84%

89%

91%

86%

79%

77%

Krivični slučajevi (seksualno nasilje, zastrašivanje, ubistvo)

75%77%78%80%80%

83%84%86%86%

91%91%92%

Razvod/starateljstvo nad detetomNaknada za preživele seksualnog nasilja tokom rata Imovinska pitanjaZaštita prava zatvorenika Problemi sa sprovođenjem prava radnika Pitanja nasilja u porodici i rodno zasnovanog nasilja Zaštita manjinskih pravaPitanja socijalne šemePristup žena nasledstvu imovine Pitanja penzijske šemeUgovorni sporovi

Kao što je gore pomenuto, Ustav Republike Kosovo garantuje besplatnu pravnu pomoć svima koji nemaju sredstva da samostalno pokriju pravne usluge. Međutim, prema ovom istraživanju, samo je svaki četvrti anketirani ispitanik (25%) bio svestan ove činjenice, dok je veliki deo ispitanika (75%) tvrdio da nije svestan toga.

Kada se raščlane na dve ciljne grupe: žene (25 - 69 godina) i mladi (15 - 24 godine), nešto više žena (31%) nego mladih (21%) izjavilo je da su svesne da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatna pravna pomoć građanima u potrebi.

Iz bilo kojeg od sledećih razloga, da li biste razmotrili prolazak kroz pravne postupke za rešavanje vaših problema?

(n=406)


Grafikon #5

Grafikon #6

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

38

Jedna od svrha ove studije bila je merenje percepcije građana o važnosti besplatne pravne pomoći. Kao takvi, ispitanici su morali rangirati važnost pristupa ovim uslugama na skali od 1 do 5, pri čemu 1 znači „nimalo važno“, a 5 znači „vrlo važno“. Njihov prosečni odgovor bio je 4,17, što signalizuje značajnu važnost. Ako pogledamo procente, tri od četiri ispitanika (75%) smatraju mogućnost/pristup besplatnoj pravnoj pomoći vrlo/donekle važnom, u poređenju sa samo sedam procenta koji to smatraju donekle/nimalo važnim. Ipak, 18 procenta ostalo je neutralno po tom pitanju.

18% Neutralan

23% Donekle važno

Uposte nije važno

2%

5% Donekle nije važno

52%Veoma važno

ŽeneOmladina

31%

69%

21%

79%

NeDa

25%75%

Da Ne

Da li znate da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatnu pravnu pomoć i pomoć građanima (onima koji nemaju dovoljno finansijskih sredstava)?

Na skali od 1 do 5, koliko vam je važna mogućnost da imate pristup besplatnoj pravnoj pomoći?

(n=406)

(n=406)

Analiza prema grupama

Grafikon #7

Grafikon #9

Grafikon #8

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

39

Kada se raščlane po etničkoj pripadnosti, uočavaju se značajne razlike između ispitanika različitih etničkih grupa. Dok većina kosovskih Albanaca (76%) smatra mogućnost za pristup besplatnoj pravnoj pomoći donekle/vrlo važnom, manje ostalih kosovskih manjina (68%) i još manje kosovskih Srba (38%) to isto tvrdi.

Albanci17% 76%8%

Ostali24% 68%7%

Srbi44% 38%18%

Uopšte ne važno Neutralno Donekle/ne važno

Ovim pitanjem glavna tema studije predstavljena je ispitanicima. Na pitanje da li su čuli za agenciju koja nudi besplatnu pravnu pomoć na Kosovu, odnosno Agenciju za besplatnu pravnu pomoć, većina (78%) je rekla da nije. Petnaest procenta ispitanika znalo je za agenciju, a ostalih sedam procenta tvrdilo je da ne zna. Grafikon 12 dole prikazuje da je nešto više žena (19%) nego mladih (11%) čulo za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć .

ŽeneOmladina

19%

81%

11%

89%

NeDa

Da15%

Ne78%

Ne znam7%

(n=406)



Grafikon #11

Grafikon #10

Grafikon #12

Da li ste čuli za agenciju koja nudi besplatnu pravnu pomoć na Kosovu - Agenciju za besplatnu pravnu pomoć?

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

40

15 procenata ispitanika koji su znali za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć (n = 60), zatim su upitani o uslugama za koje su čuli. S tim u vezi, većina je izjavila da je čula za pravno savetovanje (72%) i pravne informacije (67%) koje nudi agencija. Štaviše, 40 procenata je čulo da agencija zastupa klijente pred sudovima i drugim vlastima, a 20 procenata da je sastavljala podneske.

Za koje ste od sledećih usluga koje nudi Agencija za besplatnu pravnu pomoć (ABPP) čuli? (n=60)

Grafikon #13

40% Zastupanje pred sudovima i drugim vlastima

67% Pravne informacije

20% Nacrt podnošenja

Pravno savetovanje

72%

Rezultati studije pokazuju da je više ispitanika dobilo informacije o BPP-u od svojih prijatelja/porodice (30%), TV-a i vesti (29%) i društvenih medija (22%). Samo dva procenta spomenulo je veb stranicu ABPP-a kao izvor informacija. Pet procenata koji su spomenuli druge izvore, reklo je da su te informacije dobili od svoje škole/univerziteta.

Žene i mladi koristili su različite izvore kako bi dobili informacije o ABPP-u. S tim u vezi, žene su se više oslanjale na prijatelje/porodicu (39%), dok su se mladi više oslanjali na društvene mreže (35%). Drugi najčešće spominjani izvor informacija i za žene i za mlade (29% za oboje) bili su TV i vesti.

22% Društveni mediji

29% TV i Vesti

8% Rekla-kazala

4% Pravnici

2% Njihov veb sajt

5% Ostali

30% Prijatelji/porodica

Gde ste dobili informacije o Agenciji za besplatnu pravnu pomoć?

(n=60)Grafikon #14

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

41

Većina (80%) ispitanika rekla je da oni/neko koga poznaju nisu imali koristi od pravne pomoći, a 17 procenta da ne zna. Samo tri procenta izjavilo je da su oni/neko koga poznaju bili korisnici usluga agencije. Rekli su da su dobili pravno savetovanje, pomoć u izradi podnesaka i zastupanje u sudovima i drugim vlastima. Štaviše, svi su se obratili agenciji u vezi sa imovinskim pitanjima.

23%

29%

3%

35%

39%

29%

14%

7%

7%

4%

10%Zene Omladina

Prijatelji/porodica

TV i Vesti

Rekla-kazala

Pravnici

Društveni mediji

Njihov veb sajt

Ostali

Ne znam17%

Da3%

Ne80%

Da li ste vi ili neko koga znate bili korisnici pravne pomoći Agencije za besplatnu pravnu pomoć? (n=60)

Grafikon #16

Pri kraju zaključka ankete, ispitanicima koji nisu koristili pravnu pomoć ponuđenu od ABPP-a predstavljen je opis agencije i njihovih usluga. Taj je opis bio sledeći:

„Agencija za besplatnu pravnu pomoć nudi besplatnu pravnu pomoć putem profesionalnih pravnih usluga, od informativnog i pravnog savetovanja do zastupanja pred sudom. Ovu pravnu pomoć pružaju regionalni i mobilni za besplatnu pravnu pomoć, službenici i advokati koje angažuju kancelarije za pravnu pomoć. Besplatna pravna pomoć biće ponuđena onima koji nemaju dovoljno finansijskih sredstava, ako je takva potreba neophodna, kako bi se osigurao efikasan pristup pravdi.’’


Grafikon #15

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

42

Nakon što su čuli kratki opis, od ispitanika se tražilo da rangiraju verovatnoću da koriste usluge agencije, ako ispunjavaju uslove. Morali su je rangirati na skali od 1 (vrlo malo verovatno) do 4 (vrlo verovatno). Sa tim u vezi, prosečna ocena je bila 3,47. Posmatrajući procente, većina (85%) je tvrdila da će donekle/vrlo verovatno koristiti usluge agencije, u poređenju sa samo sedam procenta koji su rekli donekle/nimalo verovatno. Štaviše, devet procenta je reklo da ne zna/odbilo je odgovoriti.

8% Ne znam

33% Donekle verovatno

6% Donekle ne verovatno

1% Uopšte verovatno

1% Odbijem

52%Veoma

verovatno

Štaviše, dok su kosovski Srbi bili podjednako podeljeni između donekle ne/nimalo verovatno (50%) i donekle/vrlo verovatno (50%) da koriste usluge Agencije za besplatnu pravnu pomoć ako su imali pravo, velika većina kosovskih Albanaca 93%) i ostale etničke manjine (94%) rekle su da će donekle/vrlo verovatno to učiniti.

Albanci

Srbi

Ostali

Donekle ne/Uopšte neverovanto Donekle / veoma verovatno

93%7%

50%50%

94%6%

Sad kad ste čuli kratki opis rada Agencije, ako biste imali pravo pristupa njihovim uslugama, na skali od 1 do 4, kolika bi verovatnoća bila da koristite njihove usluge?

(n=403)

Analiza po etničkoj pripadnosti

Grafikon #17

Grafikon #18

Gde biste radije primali informacije u vezi sa pravosudnim uslugama? (n=60)

Grafikon #19

Izgleda da su društveni mediji (77%) i TV vesti (66%) najpoželjnije sredstvo putem kojeg bi ispitanici želeli biti informisani o ovim pitanjima. Sledeći najpoželjniji izvori uključuju TV oglase (36%) i elektronske portale (30%).

73%Društveni

mediji

30% Elektronski portali

36% TV reklame

16% Lične posete pravnih predstavnika

6% Radio stanice

2% Ne znam

1% Ostali

66% TV vesti

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

43

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

16%

26%

20%

34%

33% 19% 48%

22%

25% 33% 42%

44% 33%

29% 37%

42% 38%

38% 35%

42% 42%

Uopšte ne verujem/Donekle ne verujem

Neutralan Absolutno/donekle verujem

Nadalje, razvrstano po nivou obrazovanja, možemo videti da se više poverenja vidi među ženama sa univerzitetskom diplomom (osnovne studije ž) (44%) i onima sa osnovnim obrazovanjem (40%) nego među onima bez formalnog obrazovanja (29 %), koje su izjavile da apsolutno/donekle veruju pravosudnom sistemu u rešavanju njihovih pravnih problema.

Nalazi prema ciljnoj grupi: ŽenePrva ciljna grupa ovog istraživanja bile su žene. Sledeći odeljak daje rezultate za sve žene uključene u istraživanje, razvrstane prema (i) starosnoj grupi, (ii) nivou obrazovanja, (iii) radnom statusu i (iv) naselju.

Kao što se vidi na grafikonu u nastavku, unakrsne tabelarne analize istakle su razlike između žena različitih starosnih grupa u pogledu njihovog poverenja u pravosudni sistem. Najveći nivo poverenja može se primetiti kod žena starosti od 45 do 54 godine, sa tim da 48 procenata njih tvrdi da apsolutno/donekle veruju sistemu; dok je najniži nivo poverenja zabeležen kod žena starosti od 55 do 64 godine, pri čemu je 33 procenata njih izjavilo da apsolutno/donekle veruje pravosudnom sistemu u rešavanju njihovih pravnih problema.

Koliko verujete pravosudnom sistemu na Kosovu da će rešiti vaše pravne probleme?

Žene prema starosnim grupama

Grafikon #20

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

44

Osnovna škola

Srednja škola

Univerzitet(Diploma više škole)

Master/Dr

Bez formalnog obrazovanja

26% 34%

33% 38%

38%

50%

57% 29%

38%

44%

40%

29%

19%

13%

14%



25% 33% 42%

33%40%27%Urbano

Ruralno



27% 34% 39%

36%40%24%Zaposlen/a

Ne zaposlen/a



Kada je reč o poverenju pravosudnom sistemu na Kosovu u rešavanje pravnih problema građana, postoje manje razlike između žena iz urbanih i ruralnih područja. Više žena iz ruralnih područja (42%) tvrdi da apsolutno/donekle veruje sistemu, u poređenju sa 33 procenata iz urbanih područja.

Pored toga, nema mnogo razlika između zaposlenih i nezaposlenih ispitanica kada je reč o tome koliko veruju pravosudnom sistemu na Kosovu u rešavanju njihovih pravnih problema. Ipak, nešto više nezaposlenih (39%) žena je izjavilo da apsolutno/donekle veruje sistemu, što je samo tri procentna poena više od zaposlenih žena (36%).

Na pitanje da li znaju da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatnu pravnu pomoć i pomoć građanima bez dovoljnih finansijskih sredstava, žene uglavnom nisu bile informisane. Međutim, žene starosti od 25 do 34 godine bile su znatno informisanije (47%) od ostalih starosnih grupa, kao na primer žene starije od 65 godina (9%).

Žene prema nivou obrazovanja

Žene prema naselju

Žene prema radnom statusu

Grafikon #21

Grafikon #22

Grafikon #23

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

45

Prema rezultatima istraživanja, više od polovine žena sa master/doktorskim studijama (63%) izjavilo je da zna da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatnu pravnu pomoć građanima sa nedovoljnim finansijskim sredstvima. S druge strane, samo 14 procenata onih koji nemaju formalno obrazovanje i 10 procenata onih koji imaju osnovnu školu je navelo isto.

Upoređujući odgovore na ovo pitanje prema naseljima, možemo videti da je više žena iz urbanih područja (34%) svesno da Ustav Republike Kosovo obezbeđuje besplatnu pravnu pomoć i pomoć građanima bez dovoljnih finansijskih sredstava. S druge strane, 23 procenata žena iz ruralnih područja je navelo isto.

Osnovna škola

Srednja škola


Master/Dr


10% 90%

29%

48%

63%

14% 86%

38%

52%

71%

NeDa

Urbano

Ruralno

34%

23% 77%

66%

NeDa

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

15% 85%

18% 82%

47% 53%

24% 76%

26% 74%

18% 82%

9% 91%

NeDa



Grafikon #24


Grafikon #25

Žene prema naselju

Grafikon #26

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

46

Razvrstani prema radnom statusu, postoje značajne razlike između zaposlenih i nezaposlenih žena. Dok je 24 procenata nezaposlenih žena svesno da Ustav osigurava besplatnu pravnu pomoć onima kojima je to potrebno, gotovo dvostruko više zaposlenih žena (41%) kaže isto.

Zaposlen/a

Ne zaposlen/a

41%

24% 76%

59%

NeDa

Žene generalno smatraju mogućnost ili pristup besplatnoj pravnoj pomoći vrlo važnom ili donekle važnom. Ipak, više žena starosti od 45-54 godine (82%) i 65+ godina (92%) to smatra vrlo/donekle važnim od žena starosti od 35-44 godine (66%) i 18-24 (62%).

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

10%

15% 24% 62%

12% 16% 73%

12% 22% 66%

22% 78%

8% 92%

4% 14% 82%

14% 76%

Uopšte/donekle ne važno

Neutralno Veoma/donekle važno

Koliko vam je važna mogućnost pristupa besplatnoj pravnoj pomoći?

Žene prema naselju

Grafikon #27

Žene prema starosnoj grupi

Grafikon #28

Nadalje, sledeći grafikon prikazuje rezultate žena sa različitim nivoom obrazovanja. Iako većina žena smatra pristup besplatnoj pravnoj pomoći vrlo/donekle važnim, postoji razlika od 20 procentnih poena između žena sa master/doktorskom diplomom (88%) koje u to veruju i onih sa srednjoškolskim obrazovanjem (68%).

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

47

19% 78%

12%

9%

13%

29% 71%

89%

18% 73%

20% 68%

Osnovna škola

Srednja škola


Master/Dr


3%



12%21%

67%78%

16%7%

Urbano Ruralno

Donekle ne/Uopšte ne važno


Takođe, prema rezultatima istraživanja, više žena iz ruralnih područja (78%) smatra da je pristup besplatnoj pravnoj pomoći vrlo/donekle važnim, u poređenju sa 67 procenata žena iz urbanih područja.

Dalje, unakrsna analiza tabela za ovo pitanje otkrila je da 74 procenata nezaposlenih žena smatra pristup besplatnoj pravnoj pomoći vrlo/donekle važnim. S druge strane, 65 procenata zaposlenih žena izjavilo je isto.

9%

23%

68%74%

17%10%

Zaposlen/a Ne zaposlen/a

Donekle ne/Uopšte ne važno


Žena prema nivou obrazovanja

Grafikon #29

Žene prema naselju

Grafikon #30


Grafikon #31

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

48

Kada se posebno posmatraju različite starosne grupe žena, primećujemo da je više žena starosti od 25 do 34 godine čulo za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć (26%) u odnosu na druge starosne grupe. S druge strane, uglavnom žene mlađe od 18 godina (89%) i žene starije od 65 godina (91%) nisu čule za istu.

Očigledno je da većina žena nije čula za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć. Razvrstano prema nivou obrazovanja, 43 procenata žena sa magistarskim/doktorskim studijama i 32 procenata sa univerzitetskom (osnovne studije) diplomom izjavilo je da su čule za ABPP. S druge strane, 19 procenata žena sa srednjoškolskim obrazovanjem, sedam procenata sa osnovnim obrazovanjem i nijedna od onih koje nemaju formalno obrazovanje, je navelo isto.

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

11%

9% 91%

26% 74%

21% 79%

22% 78%

17% 83%

9% 91%

89%

NeDa

7%

19%

32%

43%

100%

57%

68%

81%

93%Osnovna škola

Srednja škola


Master/Dr


NeDa




Grafikon #32

Grafikon #33

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

49

Kao što se može primetiti na grafikonu u nastavku, nešto više žena iz urbanih područja (22%) čulo je za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć nego žene iz ruralnih područja (15%). Takođe, kada se razmatra status zaposlenja, više žena koje su zaposlene (28%) je izjavilo da je čulo za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć na Kosovu u poređenju sa ženama koje su nezaposlene (15%).

Žene prema naselju


Grafikon #34

Grafikon #35

22%

15% 85%

78%Urbano

RuralnoNeDa

28% 73%

15% 85%

Zaposlen/a

Ne zaposlen/a

NeDa

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

50

Nalazi prema ciljnim grupama: Mladi

30% 31%39% 37%41%

22%

Muško Žensko

Uopšte ne verujem/donekle ne verujem

Neutralno Absolutno/ donekle verujem

Ipak, uočavaju se neke razlike kada je reč o mladima u urbanim i ruralnim područjima. S tim u vezi, više mladih iz ruralnih područja (45%) tvrdi da apsolutno/donekle veruje kosovskom pravosuđu da će rešiti njihova pravna pitanja, u poređenju sa mladima iz urbanih područja (33%).

30% 37% 33%45%

29%26%

Urbano Ruralno

Uopšte ne verujem/donekle ne verujem

Neutralno Absolutno/ donekle verujem

Koliko verujete pravosudnom sistemu na Kosovu da će rešiti vaše pravne probleme?

Mladi prema polu

Mladi prema mestu stanovanja

Grafikon #36

Grafikon #37

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

Druga ciljna grupa studije bili su mladi od 15 do 24 godine. Sledeći odeljak prikazuje nalaze za mlade koji žive u različitim naseljima i imaju različit radni status. Među mladima ne postoje značajne razlike između muškaraca i žena. Ipak, nešto više ispitanika muškog pola (39%) tvrdi da bi apsolutno/donekle imalo poverenje u kosovski pravosudni sistem da se bavi njihovim pravnim pitanjima, što je samo dva procentna poena više nego kod žena (37%). Istovremeno, više muških ispitanika pokazalo je nepoverenje u kosovski pravosudni sistem da učini isto (30%) tvrdeći da ne veruje uopšte/ donekle veruje u sistem, što je 8 procentnih poena više nego kod žena (22%).

51

Pored toga, jedna četvrtina mladih iz ruralnih područja (25%) izjavila je da je svesna da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatnu pravnu pomoć ljudima sa nedovoljnim finansijskim sredstvima, što je šest procentnih poena više od mladih u urbanim područjima (19%).

Razvrstano prema radnom statusu, više nezaposlenih mladih ljudi (23%) zna da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatnu pravnu pomoć onima koji nemaju dovoljno finansijskih sredstava, u poređenju sa 17 procenata zaposlenih mladih.

23%

17% 83%

77%Muško

ŽenskoNeDa

19%

25% 75%

81%Urbano

RuralnoNeDa

23% 77%

17% 83%

Ne zaposlen/a

Zaposlen/a

NeDa


Štaviše, iako mladi uglavnom nisu svesni da Ustav Republike Kosovo osigurava besplatnu pravnu pomoć građanima sa nedovoljnim finansijskim sredstvima, rezultati pokazuju da je više muškaraca (23%) svesno ove činjenice nego žena (17%).

Mladi prema polu

Mladi prema naselju

Mladi prema radnom statusu

Grafikon #38

Grafikon #39

Grafikon #40

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

52

Nisu uočene značajne razlike između dva pola kada je u pitanju procena važnosti besplatne pravne pomoći. Kao što se vidi na grafikonu u nastavku, nešto više ispitanika muškog pola (76%) to smatra vrlo/donekle važnim, što je šest procentnih poena više od ispitanika ženskog pola (70%).

Očigledno je da mladi iz ruralnih područja pristup besplatnoj pravnoj pomoći uglavnom smatraju vrlo/donekle važnim, odnosno 80 procenata njih. S druge strane, manje mladih iz urbanih područja (71%) navodi isto.

Ako pogledamo rezultate mladih prema radnom statusu, možemo videti da nešto više nezaposlenih mladih (76%) smatra pristup besplatnoj pravnoj pomoći vrlo/donekle važnim, u odnosu na 70 procenata zaposlenih mladih koji navode isto.

70%

19%11%

Žensko


Neutralno Veoma/ donekle važno

5%19%

76%

Muško

6%

23%

71%80%

14%7%

Urbano Ruralno



5%19%

76%70%

18%12%

Nezaposlen/a Zaposlen/a



Koliko vam je važna mogućnost pristupa besplatnoj pravnoj pomoći?

Mladi prema polu

Mladi prema naselju


Grafikon #41

Grafikon #42

Grafikon #43

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

53

Kao što se može videti u nastavku, 14 procenata muških ispitanika izjavilo je da je čulo za agenciju koja nudi besplatnu pravnu pomoć na Kosovu, konkretno Agenciju za besplatnu pravnu pomoć, dok je osam procenata ženskih ispitanika izjavilo isto.

Mladi prema polu

Mladi prema naselju



Grafikon #44

Grafikon #45

Grafikon #46

14%

8% 92%

86%Muško

Žensko

NeDa

11%

15% 85%

89%Urbano

Ruralno

NeDa

15% 85%

7% 93%

Nezaposlen/a

Zaposlen/a NeDa

Razvrstano po naseljima, opet je više mladih iz ruralnih područja (15%) čulo za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć na Kosovu, u poređenju sa 11 procenata mladih iz urbanih područja. Iako su razlike beznačajne.

Sledeći grafikon prikazuje da je dvostruko više nezaposlenih mladih (15%) čulo za agenciju koja nudi besplatnu pravnu pomoć na Kosovu - Agenciju za besplatnu pravnu pomoć, od zaposlenih mladih (7%).

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

54

ZaključciOvo istraživanje je urađeno u svrhu merenja javnog mnjenja o besplatnim pravnim uslugama na Kosovu, sa anketom fokusiranom na dve specifične grupe: mladi (15 - 24 godine) i žene (25 - 69 godina). Anketa je obuhvatila pitanja o pravosudnom sistemu uopšteno, percepciji građana o pravosudnom sistemu u celini, i posebno o Agenciji za besplatnu pravnu pomoć.

Nalazi su pokazali da postoji gotovo jednaka raspodela ispitanika koji donekle/apsolutno veruju pravosudnom sistemu na Kosovu, i onih koji u određenoj meri ne veruju/ne veruju uopšte u sistem. Upoređujući na osnovu etničke pripadnosti, većina kosovskih Albanaca i drugih etničkih grupa izjavili su da imaju poverenja u pravosudni sistem, dok kosovski Srbi misle suprotno, s tim što više od polovine njih nema poverenja u pravosudni sistem. Uprkos tvrdnjama da li veruju ili ne veruju pravosudnom sistemu, postojao je samo mali procenat ispitanika koji su se zapravo obratili pravosudnim institucijama na Kosovu kada su se suočili sa problemom. Glavni razlog zbog kog ostali ispitanici nisu prošli nijedan pravni postupak bio je taj što se nisu suočili sa bilo kojim problemom koji je trebalo rešiti pravniom postupkom. Međutim, glavni problemi u kojima bi koristili sudske postupke su krivični predmeti, razvodi / starateljstvo nad decom, pravda za seksualno nasilje, nasilje u porodici i zaštita prava zatvorenika. Značajna je razlika u tome kako različite etničke grupe na Kosovu odlučuju da određene probleme reše sudskim postupcima. Srbi sa Kosova su se odlučili za rešavanje manjeg broja problema pravnim putem od kosovskih Albanaca ili drugih etničkih manjina.

Pored toga, samo četvrtina ispitanika bila je svesna da Ustav Republike Kosovo obezbeđuje besplatnu pravnu pomoć, a manji procenat je čuo za Agenciju za besplatnu pravnu pomoć. Međutim, više od polovine ispitanika smatra da je prilika za pristup besplatnoj pravnoj pomoći vrlo važna.

Ispitanici koji su čuli za agenciju bili su upoznati sa uslugama koje im pružaju, poput pravnog savetovanja, pravnih informacija i zastupanja pred sudovima i drugim organima. Ove informacije o ABPP-i dobili su uglavnom od svoje porodice / prijatelja, TV-a / vesti ili društvenih mreža. Samo je mali procenat bio korisnik pravne pomoći ABPP-a. Ipak, nakon što je anketar ispitanicima dao kratak opis agencije i usluga koje pružaju, polovina njih je tvrdila da bi verovatno koristili usluge agencije, ako je potrebno.

I na kraju, ispitanici su naveli da bi najpoželjnija sredstva za učenje o uslugama besplatne pravne pomoći koje se nude građanima u nevolji bila putem društvenih medija i vesti na TV-u. Pored toga, više je žena nego mladih čulo za agenciju koja nudi besplatnu pravnu pomoć na Kosovu. Žene su o ovoj agenciji čule od prijatelja/porodice, TV-a i vesti i od usta do usta, u poređenju sa mladima koji su o njoj uglavnom čuli putem društvenih mreža, zatim putem televizije i vesti i od prijatelja/porodice.

Da zaključimo, iako je procenat ljudi koji su čuli i koristili usluge Agencije za besplatnu pravnu pomoć mali, većina ispitanika pokazala je veliko interesovanje za Agenciju i veruje da su te usluge vrlo korisne za društvo. Štaviše, verovatno će ih koristiti ako se suoče sa problemima nakon kojih slede sudski postupci.

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

55

PreporukeOgraničena svest o pristupu uslugama besplatne pravne pomoći među ženama i mladima predstavlja ozbiljnu zabrinutost, posebno s obzirom na to da kršenja prema njima mogu ostati bez rešenja zbog nedostatka resursa. Da bi se pozabavili ovim problemom, različiti akteri bi trebali zajedno raditi na strategiji i sprovođenju aktivnosti koje doprinose povećanju svesti o tim uslugama i Agenciji za besplatnu pravnu pomoć, kao agenciji koja ima mandat da nudi takve usluge. Sledeće preporuke upućene određenim akterima su osmišljene da doprinesu rešavanju problema.

Skupština Republike Kosovo: Osigurajte da postoji dovoljna finansijska podrška i neophodni resursi da Agencija za besplatnu pravnu pomoć deluje na celom Kosovu i sprovodi terenske aktivnosti koje direktno doprinose povećanju svesti o uslugama besplatne pravne pomoći. Ove dve stvari su međusobno povezane. Povećanje dosega može dovesti do povećanja radnog opterećenja za ABPP, a ako nemaju kapacitete za upravljanje povećanim opterećenjem, građani mogu izgubiti poverenje u ABPP i razmotriti druge mogućnosti osim korišćenja njihovih usluga.

Vlada Republike Kosovo: Pružanje podrške naporima na terenu integrisanjem informacija povezanih sa besplatnom pravnom pomoći u različita područja. Na primer, informacije o pristupu besplatnoj pravnoj pomoći građanima u potrebi mogu se uključiti i istaknuti u nastavne programe za srednjoškolce i studente. Oni takođe mogu podržati periodične kampanje podizanja svesti koje kombinuju različite kanale distribucije informacija.

Pravosudni sistem Republike Kosovo: Svi subjekti u pravosudnom sistemu mogu doprineti povećanju svesti o uslugama besplatne pravne pomoći usmeravanjem ljudi kojima su takve usluge potrebne ka Agenciji za besplatnu pravnu pomoć. Oni su posebno u poziciji da pomognu osobama kojima su takve usluge najpotrebnije zbog njihovog kontakta s njima, a njihovo uključivanje i doprinos u ovom procesu imaće direktan uticaj.

Opštine u Republici Kosovo: Podržati terenske napore integrisanjem informacija vezanih za besplatnu pravnu pomoć u različita područja u njihovoj nadležnosti. To se može postići putem informativnih kampanja unutar njihovih opština koje mogu kombinovati različite kanale distribucije informacija. Nadalje, oni mogu koristiti Savet za sigurnost zajednice za dalje širenje informacija direktnom komunikacijom na lokalnom nivou.

Organizacije civilnog društva: Kada je moguće, obavite terenske aktivnosti povezane sa povećanjem svesti o uslugama besplatne pravne pomoći. Ove informacije mogu se integrisati i u aktivnosti koje se fokusiraju na druga područja, poput rodno zasnovanog nasilja i nasilja u porodici, osnaživanje marginaliziranih grupa, jačanje vladavine prava i druge. Ovo je posebno važno za ženske organizacije, jer se žene često suočavaju sa problemima u vezi sa pristupom imovini, nasiljem u porodici i diskriminacijom, a ovaj resurs im može pomoći u rešavanju ovih problema. Pored povećanja svesti, organizacije civilnog društva trebale bi razmotriti mogućnosti direktnog rada sa Agencijom za besplatnu pravnu pomoć i podržati njihov rad, jer će tako ABPP nastaviti da jača, a građani Kosova će od toga imati koristi.

Zajednica donatora: Trebalo bi razmotriti aktivnosti podrške kojima je cilj povećati svest o besplatnim pravnim uslugama na Kosovu. Oblast vladavine prava može biti jača samo kada svi ljudi na Kosovu, bez obzira na njihov ekonomski status, imaju pristup pravnim službama kada su njihova prava povređena. Kad ovo nije dostupno, izostavljaju se ljudi kojima će ove usluge možda biti najpotrebnije, što ima direktan učinak na naše društvo i razvoj.

Agencija za besplatnu pravnu pomoć: Treba da preuzme vođstvo u koordinaciji različitih zainteresovanih strana kako bi se osiguralo da ne dođe do dupliranja napora i da se pitanja rešavaju na osnovu potreba građana Kosova, na osnovu njihovih informacija sa terena. Kao institucija koja ima mandat da nudi takve usluge, ABPP bi trebalo da osigura da podrška koja se nudi u ovoj oblasti ispunjava potrebe agencije, što bi im omogućilo da nude profesionalne usluge širom Kosova. To bi moglo uključivati podršku za terenske aktivnosti, proširenje kancelarija širom Kosova, kao i sve neophodne aktivnosti na izgradnji kapaciteta.

Javn

o m

njen

je o

bes

plat

nim

pra

vnim

usl

ugam

a m

eđu

žena

ma

i mla

dim

a na

Kos

ovu

56

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

57

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Public Opinion on Free Legal Services among Women and Youth of KosovoJanuary 2021

Public Opinion on Free Legal Services among Women and Youth of Kosovo

Copyright © 2021 Jahjaga Foundation. All rights reserved.

Permission Statement: No part of this publication may be reproduced in any form or by any means, electronic or mechanical, without the written permission of the Jahjaga Foundation.

This report was produced by the Jahjaga Foundation with the support of the German Government through the Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH. The opinions expressed herein are those of the author(s) and do not necessarily reflect the views of the Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH or the German Government.

Public Opinion on Free Legal Services among Women and Youth of Kosovo

Table of Contents Executive Summary 60Introduction 61Methodology 62General Findings 63Findings by Target Group: Women 71Findings by Target Group: Youth 78Conclusions 82Recommendations 83

60

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Executive SummaryThe Public Opinion on Free Legal Services among Women and Youth of Kosovo report includes an assessment of the level of trust of women and youth in the Kosovo judicial system and level of awareness about the Agency for Free Legal Aid (AFLA) and their services. The findings of this report are based on a survey with 406 respondents.

The trust of women and youth in the Kosovo judicial system is not solid. In fact, 39 percent of the respondents stated that they trust our judicial system, whereas 28 percent stated that they do not. Furthermore, the data disaggregated by ethnic group shows that the level of trust is higher among Kosovo Albanian (40%) and other non-majority communities (34%), with the exception of Kosovo Serbs who do not trust the Kosovo judicial system to solve their legal problems. In fact, only six percent of the respondents from the Kosovo Serb community stated that they trust the judicial system, while 68 percent of them stated the opposite.

Vast majority of the respondents (96%) declared they have never turned to judicial institutions in Kosovo for any problem. Most of them (94%) said that they did not have any issues that needed to be solved legally, while the remaining ones stated that they chose not to due to privacy matters.

There are a number of issues that the respondents felt strongly about and stated that they would seek legal assistance on these matters. The main three issues for which they would seek help are criminal cases (92%), divorce/child custody (91%), and compensation for survivors of sexual violence during the war (91%). The last one showed a difference of attitudes between respondents of different ethnic communities. While 91 percent of Kosovo Albanian respondents and 92 percent of respondents from other ethnicities would consider going through legal procedures regarding compensation for survivors of sexual violence during the war, 44 percent of Kosovo Serb respondents stated the same.

Three in four respondents (75%) did not know that the Kosovo Constitution guarantees free legal aid to citizens who do not have the financial means to cover such services. When broken down by two target groups: women (25 – 69 years) and youth (15 – 24 years), slightly more women (31%) than youth (21%) declared they are aware that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid for citizens in need. Furthermore, 78 percent of the respondents had never heard of the Agency for Free Legal Aid in Kosovo, and the services that they offer. Only 15 percent of the respondents were informed about the mission of AFLA.

Women with higher level of education had more information about AFLA services. When disaggregated by the level of education, 43 percent of women with a Masters/PhD and 32 percent with a Bachelor degree stated that they have heard about AFLA. On the other hand, 19 percent of women with high school education, seven percent with primary school education and none of those with no formal education, stated the same.

Access to free legal aid services is important to most of the respondents. After hearing a description about the services of AFLA, vast majority of respondents (85%) claimed that they would be likely to use the agency’s services, compared to only seven percent who said they would not use them. More women from rural areas (78%) consider access to such services as important, in comparison to women from urban areas (67%).

Social media, television, and family/friends remain the most common channels of information, through which women and youth get informed. Yet, there is some difference in choices among our target groups. While women tend to get their information mainly from family/friends and television, youth tend to rely on social media.

61

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

IntroductionThe judicial system is a pillar of a democracy, and its effectiveness and well-functioning is critical to a country’s development. Due to its significance and direct impact in people’s lives, it is essential that the judicial system is inclusive and accessible to all citizens, regardless of their background and socio-economic position. Moreover, effective access to justice is a crucial determinant of sustainable development, citizen well-being, and a strong public administration.

The Republic of Kosovo through its Constitution guarantees that all citizens of Kosovo shall have access to fair and impartial trial, and that “Free Legal Assistance shall be provided to those without sufficient financial means, if such assistance is necessary to ensure effective access to justice.”1 This service is offered by the Agency for Free Legal Aid, which was established in May 2006, and to date is the only state institution to provide legal aid in the Republic of Kosovo. Specifically, AFLA offers professional services including information, legal advice, assistance in drafting appeals, and representation in courts and other relevant entities. These services are available to anyone who cannot hire private representation, because they 1) do not have the sufficient financial means, 2) live off of financial assistant, 3) are retired, 4) have a monthly income that is less than the average wage.2

AFLA serves the citizens of Kosovo who are in need through their regional offices in Prishtina, Peja, Prizren, Mitrovica, Gjilan, Ferizaj and Gjakova, as well as mobile offices in Fushe Kosove, Dragash, Drenas, Kamenice, Gracanice, Malisheve, North Mitrovica, Leposavic, Zubin Potok, Zvecan, Skenderaj and Istog. While this resource could be the only option for some people to ensure that their rights are protected, it is underutilized. AFLA does not have the necessary resources for outreach, and as such there is no wide spread information about their services.3

This research aims to assess the level of awareness about free legal aid services among women and youth, understand their perceptions about and experience with the justice system in Kosovo, as well as learn about best possible channels to provide them with information. The information is disaggregated by age, gender, education, location (urban/rural), and employment status.

This report presents the findings of this research, and shows that there is not sufficient information about AFLA’s services among women and youth of Kosovo. We hope that this report will guide the work of all relevant stakeholders towards more targeted outreach efforts, which are essential to informing the citizens of Kosovo with limited financial resources about their access to these services.

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1067

2008

1766

2009

4023

2010

4141

2011

3745

2012

5488

2013

4805

2014

3712

2015

3046

2016

3381

2017

4924

2018

5536

2019


Number of cases per year(2008 – 2019)

Graph #1

62

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

MethodologyThis research project adopted a quantitative methodology, in order to measure the public opinion on free legal services in Kosovo. Specifically, the research included a questionnaire with questions about the importance of the overall judicial system and its credibility, their own personal experiences, and particularly questions about the Agency for Free Legal Aid in Kosovo and their services. The questionnaire included 23 questions in total, eight of which were demographic questions. An additional description about the agency was provided for the respondents who were not familiar with their services.

The survey has been implemented in 27 municipalities throughout Kosovo, involving youth and women residing in Kosovo. Respondents were randomly selected, and the interviews were conducted face to face with two groups of interest: women aged between twenty-five (25) and sixty-nine (69) years, and youth (both male and female) aged between fifteen (15) and twenty-four (24) years.

This research project includes a total of 406 respondents throughout 27 municipalities in Kosovo, comprised of 187 youth respondents and 219 women respondents. This sample was calculated considering the confidence level of 95% and the margin of error of 3% for the entire sample and is representative of the targeted population. For the purpose of this study, the dataset was weighted by ethnicity, in order to ensure better representation.

63

9%

19%

33%

34%

5%

Do not trust it at all

Somewhatdo not trust it

Neutral

Somewhattrust it

Absolutelytrust it

Results clearly show differences between different ethnicities when it comes to their trust in the judicial system in Kosovo. As the figure below depicts, quite more Albanian (40%) and other ethnicities (34%) stated that they somewhat/absolutely trust the judicial system in Kosovo to solve their legal problems, as opposed to six percent of Kosovo Serbs. On the other hand, the majority of Kosovo Serbs (68%) stated the opposite, that they somewhat do not trust/do not trust it at all.

Albanian

Serb

Other

Somewhat do not trust/do not trust it at all

NeutralSomewhat /absolutely trust it

17%49%34%

68%26%6%

26%34%40%

On a scale from 1 to 5, where 1 means “do not trust it at all“ and 5 means “absolutely trust it“, how much do you trust the judicial system in Kosovo to solve your legal problems?

(n=406)

Breakdown by ethnicity

Figure #1

Figure #2

General FindingsIn the first part of the survey, respondents were asked about their perceptions regarding the judicial system of Kosovo. The findings of this section depict that citizens are torn between trusting and not trusting their country’s judicial system. While 39 percent of respondents claimed they somewhat/absolutely trust it, 28 percent said they somewhat do not trust it/do not trust it at all. Yet, the other 33 percent are neutral regarding this topic, without leaning on either side.

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

64

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

What is the main reason that you did not turn to judicial institutions?(n=386)

Figure #4

1% Lack of faith onjuridical institutions

1% Financial issueslegal procedures are too expensive

1% Proceduresthe very long time it takes for the proceduresto complete

3% Privacy issuesI would not want to publicly declaremy problems

I did not have anyproblem that needed

to be solved legally

94%

Did you ever turn to judicial institutions in Kosovo for any problem? (n=406)

Figure #3

96%

No Yes

4%

Respondents were also surveyed about their own experience with legal services and processes in Kosovo. Yet, from 406 surveyed respondents, the vast majority of them (96%) declared they have never turned to judicial institutions in Kosovo for any problem, which leaves only four percent who have.

However, the main reason why so many respondents have not gone through judicial processes was because they did not have any problem that needed to be solved legally (94%). Three percent stated that it was due to privacy issues – they would not want to publicly disclose their problems.

64

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

In the next section, respondents were presented with several issues that usually require legal procedures to be resolved, in order to identify which issues they deemed more important as to initiate procedure. While the majority of respondents (more than 75%) would consider going through judicial processes for all of the following issues, the main three issues were criminal cases (sexual violence, intimidation, murder) (92%), divorce/child custody (91%), and compensation for survivors of sexual violence during the war (91%).

The issue for which less respondents would consider taking legal measures (75%) was related to contractual disputes, which are issues that arise when a party does not comply with the terms of a contract.

65

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Differences were observed between different ethnicities residing in Kosovo, when it comes to a few of the aforementioned issues. For example, while 91 percent of respondents from the Kosovo Albanian ethnicity and 92 percent of other ethnicities would consider going through legal procedures regarding compensation for survivors of sexual violence during the war, 44 percent of Kosovo Serbs stated the same. Similarly, less Kosovo Serbs (63%) would go through legal procedures in order to protect the rights of prisoners, compared to 86 percent of Kosovo Albanians and 92 percent of other ethnic minorities.

Compensation for survivors of sexual violence during the war

Protection of the rights of prisoners

Women's accessto property inheritance

Pension scheme issues

OthersKosovoSerbs

KosovoAlbanians

44%

63%

63%

69%

92%

92%

84%

89%

91%

86%

79%

77%

Criminal cases (sexual violence, intimidation, murder)

75%77%78%80%80%

83%84%86%86%

91%91%92%

Divorce/child custodyCompensation for the survivors of sexual violence during the war Property issuesProtection of the rights of prisoners Problems with the enforcement of workers’ rights Issues of domestic violence and genderbased violence Protecting minority rightsSocial scheme issuesWomen’s access to property inheritance Pension scheme issuesContractual disputes

As noted above, the Constitution of the Republic of Kosovo guarantees free legal aid for anyone that does not have the means to cover legal services on their own. However, according to this research, only one in four respondents interviewed (25%) were aware of this fact, while a large share of respondents (75%) claimed not to be aware.

When broken down by two target groups: women (25 – 69 years) and youth (15 – 24 years), slightly more women (31%) than youth (21%) declared they are aware that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid for citizens in need.

For which of the following reasons, would you consider going through legal procedures to resolve your issue/s?

(n=406)


Figure #5

Figure #6

66

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

One of the purposes of this study was to measure citizens’ perception regarding the importance of free legal aid. As such, respondents had to rank the importance of access to these services on a scale from 1 to 5, with 1 meaning “not at all important” and 5 meaning “very important”. Their average answer was 4.17, which signals significant importance. If we look at the percentages, three in four respondents (75%) consider the opportunity to have access to free legal aid as very/somewhat important, compared to only seven percent who find it somewhat not/not at all important. Yet, 18 percent remained neutral on this matter.

18% Neutral

23% Somewhat important

Not at all important

2%

5% Somewhatnot important

52%Very important

WomenYouth

31%

69%

21%

79%

NoYes

25%75%

Yes No

Do you know that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures Free Legal Aid and assistance to be provided to citizens (those without sufficient financial means)?

On a scale from 1 to 5, how important do you find the opportunity to have access to free legal aid?

(n=406)

(n=406)

Breakdown by groups

Figure #7

Figure #9

Figure #8

67

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

When broken down by ethnicity, significant differences are observed between respondents from different ethnicities. While the majority of Kosovo Albanians (76%) consider the opportunity to have access to free legal aid as somewhat/very important, less Kosovo others (68%) and even less Kosovo Serbs (38%) state the same.

Albanian17% 76%8%

Other24% 68%7%

Serb44% 38%18%

Somewhat not/not at all important

Neutral Somewhat/very important

With this question, the main topic of the study was introduced to respondents. When asked whether they have heard of an agency that offers legal aid for free in Kosovo, namely Agency for Free Legal Aid, the majority (78%) said they did not. Fifteen percent of respondents were aware of the agency, and the other seven percent claimed they did not know. Figure 12 below depicts that slightly more women (19%) than youth (11%) have heard about the Agency for Free Legal Aid.

WomenYouth

19%

81%

11%

89%

NoYes

Yes15%

No78%

Don’t know7%

(n=406)


Breakdown by groups

Figure #11

Figure #10

Figure #12

Have you heard of an agency that offers legal aid for free in Kosovo – Agency for Free Legal Aid?

68

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

The 15 percent of respondents who were aware of the Agency for Free Legal Aid (n=60), were then asked about the services that they heard of. In this regard, the majority stated they heard of legal counselling (72%) and legal information (67%) offered by the agency. Moreover, 40 percent have heard that the agency represents clients before courts and other authorities, and 20 percent have heard that they draft submissions.

Which of the following services offered by the Agency for Free Legal Aid (AFLA) have you heard of? (n=60)

Figure #13

40% Representing beforecourts and other authorities

67% Legal information

20% Drafting submissions

Legal counselling72%

Results of the study depict that more respondents got the information regarding the AFLA from their friends/family (30%), TV and news (29%), and social media (22%). Only two percent mentioned the website of AFLA as a source of information. Five percent who mentioned other sources, said they got that information from their school/university.

Women and youth used different sources to get information about the AFLA. In this regard, women relied more on friends/family (39%), while the youth relied more on social media (35%). The second most mentioned source of information for both women and youth (29% for both) were TV and news.

22% Social media

29% TV and news

8% Word-of-mouth

4% Lawyers

2% Their website

5% Other

30% Friends/family

Where did you get that information about the Agency for Free Legal Aid?

(n=60)Figure #14

69

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

The majority (80%) of respondents said they/somebody they know have not benefitted from legal aid and 17 percent do not know. Only three percent stated that they/someone they know have been beneficiaries of the agency’s services. They said they received legal counselling, assistance with drafting submissions, and representation in courts and other authorities. Moreover, all of them turned to the agency regarding property issues.

23%

29%

3%

35%

39%

29%

14%

7%

7%

4%

10%Women Youth

Friends/family

TV and news

Word-of-mouth

Lawyers

Social media

Their website

Other

Don’t know17%

Yes3%

No80%

Were you, or anyone you know, beneficiaries of legal aid from the Agency for Free Legal Aid? (n=60)

Figure #16

Near the conclusion of the survey, respondents who have not benefitted from legal aid offered from AFLA were presented with a description of the agency and their services. That description was as follows:

“The Agency for Free Legal Aid offers free legal aid through professional legal services, from information and legal counselling, to representing in front of the court. This legal aid is provided by regional and mobile for free legal aid, officers and lawyers hired by the legal aid offices. Free legal aid will be offered to those who do not have sufficient financial means, if such a need is necessary, in order to ensure efficient access to justice.’’

Breakdown by groups

Figure #15

70

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

After hearing the quick description, respondents were requested to rank their likelihood to use the agency’s services, if they were eligible. They had to rank it using the scale from 1 (very unlikely) to 4 (very likely). In this regard, their average rating was 3.47. Looking at the percentages, the majority (85%) claimed they would be somewhat/very likely to use the agency’s services, compared to only seven percent who said they would be somewhat not/not at all likely. Moreover, nine percent said they do not know/refused to answer.

8% Don’t know

33% Somewhat likely

6% Somewhat unlikely

1% Not likely at all

1% Refuse

52%Very likely

Furthermore, while Kosovo Serbs were equally divided between somewhat not/not at all likely (50%) and somewhat/very likely (50%) to use the Agency for Free Legal Aid’s services if they were eligible, the vast majority of Kosovo Albanians (93%) and others ethnic minorities (94%) said they are somewhat/very likely to do that.

Albanian

Serb

Other

Somewhat not/not at all likely Somewhat/very likely

93%7%

50%50%

94%6%

Now that you heard a quick description of the Agency’s work, if you would have the right of access to their services, on a scale from 1 to 4, how likely would it be for you to use their services?

(n=403)


Figure #17

Figure #18

Where would you prefer to receive information regarding judicial services? (n=60)

Figure #19

Social media (77%) and TV news (66%) seem to be the most preferred means by which the respondents would want to be informed regarding these matters. The following most preferred sources include TV advertisements (36%) and electronic portals (30%).

73%Social media

30% Electronic portals

36% TV advertisements

16% Personal visits fromjuridical representatives

6% Radio stations

2% Don’t know

1% Other

66% TV news

71

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

16%

26%

20%

34%

33% 19% 48%

22%

25% 33% 42%

44% 33%

29% 37%

42% 38%

38% 35%

42% 42%

Do not trust it at all/somewhat do not trust it

Neutral Absolutely/somewhat trust it

Furthermore, when broken down by education level, we can see that more trust is seen among women with a University (Bachelor degree) (44%), and those with primary school education (40%) than in those with no formal education (29%), who stated that they absolutely/somewhat trust the judicial system to deal with their legal issues.

Findings by Target Group: WomenThe first target group of this research were women. The following section outlines the results for all women involved in the research, disaggregated by (i) age-group, (ii) education level, (iii) employment status, and (iv) settlement.

As seen in the figure below, cross-tabulation analyses highlighted differences between women of different age-groups regarding their trust in the judicial system. The highest level of trust can be observed among women aged 45-54 years, with 48 percent of them claiming they absolutely/somewhat trust it; while the lowest level of trust is seen among women aged 55-64 years, with 33 percent of them stating they absolutely/somewhat trust the judicial system to solve their legal issues.

How much do you trust the judicial system in Kosovo to solve your legal problems?

Women by age group

Figure #20

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

72

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Primary school

High school

University(Bachelor desgree)

Master/PhD

No formaleducation

26% 34%

33% 38%

38%

50%

57% 29%

38%

44%

40%

29%

19%

13%

14%



25% 33% 42%

33%40%27%Urban

Rural



27% 34% 39%

36%40%24%Employed

Unemployed



When it comes to trusting the judicial system in Kosovo to solve citizens’ legal problems, there are minor differences between women from urban and rural areas. More women from rural areas (42%) claimed they absolutely/somewhat trust it, in comparison to 33 percent from urban areas.

Additionally, there are not many differences between employed and unemployed women respondents, when it comes to how much they trust the judicial system in Kosovo to solve their legal issues. Yet, slightly more unemployed (39%) women stated they absolutely/somewhat trust it, which is only three percentage points more than employed women (36%).

When asked whether they knew that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid and assistance to citizens without sufficient financial means, women were generally not informed. However, women aged 25-34 years were significantly more informed (47%) than other age groups, like for example, women aged 65+ years (9%).

Women by education level

Women by settlement

Women by employment status

Figure #21

Figure #22

Figure #23

73

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

According to results of the survey, more than half of women with a Masters/PhD (63%) state they know that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid to citizens with insufficient financial means. On the other hand, only 14 percent of those with no formal education and 10 percent of those with primary school said the same.

When comparing the answers in this question by settlement, we can see that more women from urban areas (34%) are aware that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid and assistance to citizens without sufficient financial means. On the other hand, 23 percent of women from rural areas claimed the same.

Primaryschool

High school

University(Bachelor degree)

Master/PhD

No formaleducation

10% 90%

29%

48%

63%

14% 86%

38%

52%

71%

NoYes

Urban

Rural

34%

23% 77%

66%

NoYes

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

15% 85%

18% 82%

47% 53%

24% 76%

26% 74%

18% 82%

9% 91%

NoYes


Women by age group

Figure #24


Figure #25

Women by settlement

Figure #26

74

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

When broken down by employment status, there are significant differences between employed and unemployed women. While 24 percent of unemployed women are aware that the Constitution ensures free legal aid for those in need, almost twice as much employed women (41%) say the same.

Employed

Unemployed

41%

24% 76%

59%

NoYes

Women generally find the opportunity to have access to free legal aid as either very or somewhat important. Yet, more women aged 45-54 years (82%) and 65+ years (92%) find it very/somewhat important, than women aged 35-44 years (66%) and 18-24 (62%).

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

10%

15% 24% 62%

12% 16% 73%

12% 22% 66%

22% 78%

8% 92%

4% 14% 82%

14% 76%

Not at all/somewhat not important

Neutral Very/somewhat important

How important do you find the opportunity to have access to free legal aid?


Figure #27

Women by age group

Figure #28

Furthermore, the following figure depicts results according to women with different education level. While the majority of women find access to free legal aid as very/somewhat important, there is a 20-percentage points difference between women with a Masters/PhD (88%) who believe so, and those with High School education level (68 %).

75

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo19% 78%

12%

9%

13%

29% 71%

89%

18% 73%

20% 68%

Primary school

High school


Master/PhD

No formaleducation

3%



12%21%

67%78%

16%7%

Urban Rural



Also, according to the results of the survey, more women from rural areas (78%) tend to think that access to free legal aid is very/somewhat important, in comparison to 67 percent of women from urban areas.

Further on, cross tabulation analysis for this question revealed that unemployed women find the access to free legal aid as very/somewhat important, according to 74 percent of them. On the other hand, 65 percent of employed women stated the same.

9%

23%

68%74%

17%10%

Employed Unemployed




Figure #29

Women by settlement

Figure #30


Figure #31

76

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

When looking specifically at different age groups of women, we notice that more women aged 25-34 years have heard of the Agency for Free Legal Aid (26%), compared to the other age groups. On the other hand, mostly women younger than 18 years (89%) and women 65 + years old (91%) have not heard of it.

Apparently, the majority of women have not heard of the Agency for Free Legal Aid. When disaggregated by the level of education, 43 percent of women with a Masters/PhD and 32 percent with a University (Bachelor) degree stated that they have heard about AFLA. On the other hand, 19 percent of women with High school education, seven percent with primary school education and none of those with no formal education, stated the same.

<18

18-24

25-34

35-44

45-54

55-64

65+

11%

9% 91%

26% 74%

21% 79%

22% 78%

17% 83%

9% 91%

89%

NoYes

7%

19%

32%

43%

100%

57%

68%

81%

93%Primary school

High school


Master/PhD

No formaleducation

NoYes


Women by age group


Figure #32

Figure #33

77

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

As it can be observed in the figure below, slightly more women from urban areas (22%) have heard of the Agency for Free Legal Aid, than those from rural areas (15%). Also, when considering employment status, more women who are employed (28%) stated that they have heard of the Agency for Free Legal Aid in Kosovo, in comparison to the women who are unemployed (15%).

Women by settlement

Women by emplyment status

Figure #34

Figure #35

22%

15% 85%

78%Urban

RuralNoYes

28% 73%

15% 85%

Employed

Unemployed

NoYes

78

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Findings by Target Group: Youth

30% 31%39% 37%41%

22%

Male Female



Yet, some differences are observed when it comes to youth in urban and rural areas. In this regard, more young people from rural areas (45%) claim they absolutely/somewhat trust Kosovo judiciary to solve their legal issues, in comparison to youth from urban areas (33%).

30% 37% 33%45%

29%26%

Urban Rural



How much do you trust the judicial system in Kosovo to solve your legal problems?

Youth by gender

Youth by settlement

Figure #36

Figure #37

The second target group of the study were youth of ages 15 – 24 years old. The following section depicts findings for youth, living in different settlements and with different employment status.Among youth, there are no significant differences between males and females. Yet, slightly more male respondents (39%) claim they would absolutely/somewhat trust Kosovo judicial system to deal with their legal issues, which is only two percentage points higher than for females (37%). At the same time, more male respondents have shown distrust in the Kosovo judicial system to do the same (30%) by claiming they would not trust it all all/somewhat trust it, which is 8 percentage point more than for females (22%).

79

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Additionally, one fourth of youngsters from rural areas (25%) stated they were aware that the Constitution of the Republic Kosovo ensures free legal aid for people with insufficient financial means, which is six percentage points higher than youth in urban areas (19%).

When broken down by employment status, more unemployed young people (23%) know that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid for those with insufficient financial means, in comparison to 17 percent of employed young people.

23%

17% 83%

77%Male

FemaleNoYes

19%

25% 75%

81%Urban

RuralNoYes

23% 77%

17% 83%

Unemployed

Employed

NoYes


Moreover, while youth are generally not aware that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid to citizens with insufficient financial means, the results show that more male respondents (23%) are aware of this fact than female respondents (17%).

Youth by gender

Youth by settlement

Youth by employment status

Figure #38

Figure #39

Figure #40

80

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

No significant differences are seen between the two genders when it comes to evaluating the importance of free legal aid. As seen in the figure below, slightly more male respondents (76%) find it very/somewhat important, which is six percentage points higher than female respondents (70%).

Apparently, youth from rural areas generally find the access to free legal aid as very/somewhat important, with 80 percent of them stating so. On the other hand, less young people from urban areas (71%) state the same.

If we look at the results of youth by employment status, we can see that slightly more unemployed youth (76%) find the access to free legal aid as very/somewhat important, in comparison to 70 percent of employed youth who state the same.

70%

19%11%

Female

5%19%

76%

Male



6%

23%

71%80%

14%7%

Urban Rural



5%19%

76%70%

18%12%

Unemployed Employed



How important do you find the opportunity to have access to free legal aid?

Youth by gender

Youth by settlement


Figure #41

Figure #42

Figure #43

81

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

As it can be seen below, 14 percent of male respondents stated they have heard of an agency that offers free legal aid in Kosovo, particularly Agency for Free Legal Aid, while eight percent of female respondents stated the same.

Youth by gender

Youth by settlement



Figure #44

Figure #45

Figure #46

14%

8% 92%

86%Male

Female

NoYes

11%

15% 85%

89%Urban

Rural

NoYes

15% 85%

7% 93%

Unemployed

EmployedNoYes

When broken down by settlement, once more, more youth from rural areas (15%) have heard of the Agency for Free Legal Aid in Kosovo, compared to 11 percent of youth from urban areas. Although, the differences are insignificant.

The following figure depicts that twice more unemployed youth (15%) have heard of an agency that offers free legal aid in Kosovo – Agency for Free Legal Aid, than employed youth (7%).

82

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovoConclusions

This research was done for the purpose of measuring public opinion on free legal services in Kosovo, with a survey focused on two specific groups: youth (15 – 24 years old) and women (25 – 69 years old). The survey included questions about the judicial system in general, citizens’ perceptions about the judicial system overall, and about the Agency for Free Legal Aid specifically.

The findings have shown that there is an almost equal distribution of respondents who somewhat/absolutely trust the judicial system in Kosovo, and those who somewhat do not trust it/do not trust it at all. Whereas, when comparing ethnicities, most of the Kosovo Albanians and other ethnicities stated that they trust the judicial system, whereas the Kosovo Serbs think the opposite, with more than half of them not trusting/not trusting the judicial system at all. Despite the claims of whether they trust or do not trust the judicial system, there was only a small percentage of respondents who had actually turned to judicial institutions in Kosovo when confronted with a problem. The main reason why the other respondents have not gone through any legal procedure was because they did not face any problem that needed to be solved legally. However, the main problems where they would follow judicial procedures are criminal cases, divorce/child custodies, justice for sexual violence, domestic violence, and protection of the rights of prisoners. There is a significant difference on how different ethnicities in Kosovo decide to solve certain problems with judicial procedures. Kosovo Serbs choose to handle less problems legally than Kosovo Albanians or other ethnic minorities.

Additionally, only a quarter of respondents were aware that the Constitution of the Republic of Kosovo ensures free legal aid, and a smaller percentage have heard about the Agency for Free Legal Aid. However, more than half of respondents found the opportunity to have access to free legal aid to be very important.

The respondents that have heard about the agency, were familiar with the services provided by them, such as legal counselling, legal information, and representation in courts and other authorities. They have received this information about AFLA mostly from their family/friends, TV/news, or from social media. Only a small percentage were beneficiaries of legal aid from the AFLA. Nonetheless, after the interviewer gave the respondents a short description of the agency and the services they deliver, half of them claimed that they would probably use the agency’s services, if needed.

Lastly, the respondents stated that the most preferred means to possibly learn about free legal aid services offered to citizens in need would be from social media and TV news. Additionally, more women than youth have heard of an agency than offers free legal aid in Kosovo. Women have heard about this agency from friends/family, TV and news and word of mouth, compared to youth who have mostly heard about it from social media, then by TV and news and friends/family.

To conclude, even though the percentage of people who have heard and used the services from the Agency for Free Legal Aid is small, most respondents have shown great interest on the Agency and believe that these services are very beneficial for the society. Moreover, they are likely to use them if they face problems that need to be followed by judicial procedures.

83

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovoRecommendations

The limited awareness about access to free legal aid services among women and youth is a serious concern, particularly given that violations towards them can go unaddressed due to their lack of resources. In order to address this issue, different stakeholders should work together to strategize and implement activities that contribute to an increase of awareness about these services and the Agency for Free Legal Aid, as the agency mandated to offer such services. The following recommendations addressed to specific stakeholders are designed to contribute to addressing the issue.

Assembly of the Republic of Kosovo: Ensure that there is sufficient financial support and necessary resources for the Agency for Free Legal Aid to operate throughout Kosovo and carry out outreach activities that directly contribute to an increase in awareness about free legal aid services. These two matters are interconnected. An increase in outreach may lead to an increase workload for AFLA, and if they do not have the capacities to manage the increased workload, citizens may lose faith on AFLA, and consider options other than using their services.

Government of the Republic of Kosovo: Support the outreach efforts by integrating information related to free legal aid in different areas. For example, information about access to free legal aid for citizens in need can be included and highlighted in the curricula for high school and university students. They can also support periodic awareness campaigns that combine different channels of information distribution.

Judicial System of the Republic of Kosovo: All entities within the judicial system can contribute to increase awareness about free legal aid services, by directing people who need such services to the Agency for Free Legal Aid. They are specifically in the position to help the individuals who need such services the most because of their contact with them, and their involvement and contribution in this process will have direct impact.

Municipalities in the Republic of Kosovo: Support the outreach efforts by integrating information related to free legal aid in different areas within their jurisdiction. This can be done through information campaigns within their municipalities that can combine different channels of information distribution. Furthermore, they can utilize Community Safety Councils to further spread information through direct communication at the grass-roots level.

Civil society organizations: When possible, carry outreach activities related to increase of awareness about free legal aid services. This information can also be integrated in activities that focus on other fields, like gender based and domestic violence, empowerment of marginalized groups, strengthening the rule of law, and others. This is particularly important for women organizations, as women often face issues related to access to property, domestic violence, and discrimination, and this resource can help them address these issues. In addition to increasing awareness, civil society organizations should consider avenues of working directly with the Agency for Free Legal Aid and support their work, as by doing so AFLA will continue to be stronger, and the citizens of Kosovo will benefit from it.

Donor community: Should consider supporting activities that aim to increase awareness about free legal services in Kosovo. The field of rule of law can only be stronger when all people of Kosovo, regardless of their economic status, have access to it legal services when their rights are violated. When this is not available, the people who may need these services the most are left out, which has a direct effect in our society and development.

Agency for Free Legal Aid: Should take the lead in coordinating different stakeholders to ensure that there is no duplication of efforts, and that issues are dealt with based on the needs of Kosovo citizens, based on their information from the field. As the institution mandated to offer such services, AFLA should ensure that the support offered in this field meets the needs of the agency, which would enable them to offer professional services throughout Kosovo. This could include support for outreach activities, expanding offices throughout Kosovo, as well as any necessary capacity building activities.

84

Publ

ic Op

inio

n on

Fre

e Le

gal S

ervi

ces a

mon

g W

omen

and

Yout

h of

Kos

ovo

Documents

Opinioni Publik për Shërbimet - Jahjaga foundation