OPŠTI USLOVI POSLOVANJA KOMERCIJALNE BANKE AD BANJA LUKA

Mart 2018. godine

1

KOMERCIJALNA BANKA A.D. BANJA LUKA

- Nadzorni odbor - Broj: NO – 72/18 Dana: 08.03.2018. godine Na osnovu člana 66. Zakona o bankama Republike Srpske (Sl. Glasnik RS br. 04/17) i člana 48. Statuta Komercijalne Banke AD Banja Luka, Nadzorni odbor Komercijalne banke a.d. Banja Luka na stoosamdesetšestoj sjednici održanoj dana 08.03.2018. godine usvaja

ODLUKA o usvajanju Opštih uslova poslovanja Komercijalne banke a.d. Banja Luka

I

Usvajaju se Opšti uslova poslovanja Komercijalne Banke AD Banja Luka, u tekstu koji je sastavni dio ove Odluke.

II

Odluka stupa na snagu danom donošenja. Dostaviti:

1. Uprave Banke 2. Sekretar Banke 3. Portal banke 4. a/a

Predsjednik Nadzornog odbora

Una Sikimić

2

OO PP ŠŠ TT II UU SS LL OO VV II PP OO SS LL OO VV AA NN JJ AA Komercijalne banke AD Banja Luka

3

Na osnovu člana 66. Zakona o bankama Republike Srpske (“Službeni glasnik Republike Srpske” br. 4/17) i člana 48. Statuta Komercijalne Banke AD Banja Luka, Nadzorni odbor Komercijalne banke AD Banja Luka sjednici održanoj dana 08.03.2018. godine usvaja

OPŠTE USLOVE POSLOVANJA KOMERCIJALNE BANKE AD BANJA LUKA

I DIO

OPŠTE ODREDBE

I UVOD

Član 1. Opštim uslovima poslovanja Komercijalne banke AD Banja Luka (dalje u tekstu: Opšti uslovi) uređuju se standardni uslovi poslovanja koje Komercijalna banka AD Banja Luka (dalje u tekstu: Banka) primjenjuje na sve klijente, uslovi za uspostavljanje poslovnog odnosa, postupak komunikacije između klijenta i Banke, kao i uslovi za obavljanje transakcija u poslovima odobravanja kredita, prijema novčanih depozita, otvaranja, vođenja i zatvaranja računa, izdavanja i korištenja platnih kartica, kao i drugih poslova koje Banka obavlja.

Pojmovi

Član 2. U smislu Opštih uslova pojedini pojmovi imaju sljedeće značenje: Klijenti su fizička lica, fizička lica koja obavljaju privrednu djelatnost (preduzetnici, poljoprivrednici), pravna lica i ostali subjekti registrovani i osnovani u skladu sa zakonom, rezidenti i nerezidenti, koji koriste proizvode i usluge Banke ili koji se obrate Banci radi korišćenja proizvoda i usluga i koje je Banka kao takve identifikovala (dalje u tekstu: klijent); Klijent - fizičko lice je fizičko lice koje stupa u odnos sa Bankom radi korišćenja usluga u svrhe koje nisu namjenjene njegovoj poslovnoj ili drugoj komercijalnoj djelatnosti (dalje u tekstu: klijent – fizičko lice); Bankarske usluge su usluge koje banka pruža klijentima u poslovima odobravanja kredita, primanja novčanih depozita i uloga na štednju, otvaranja i vođenja računa, odobravanja dozvoljenog prekoračenja po računu, izdavanja platnih kartica, kao i drugih poslova koji iz njih proizilaze i koje Banka obavlja u skladu sa zakonom; Finansijske usluge su bankarske usluge i proizvodi, kao i druge finansijske usluge u skladu sa zakonom; Ugovor, u smislu Zakona o obligacionim odnosima i Opštih uslova, podrazumijeva saglasnost volja dviju strana, odnosno ugovor koji se zaključuje između klijenta i Banke i/ili pristupnica ili drugi dokument potpisan od strane klijenta u skladu sa aktima Banke i/ili drugi dokument iz raznih oblika poslovne saradnje između klijenta i Banke u skladu sa zakonom, podzakonskim propisima i/ili u skladu sa pravilima međunarodne bankarske prakse kojima se potvrđuje saglasnost volja klijenta i Banke i koji se zasnivaju na obostranom interesu i opštim načelima bankarskog poslovanja. Ugovor o finansijskoj usluzi se sačinjava u pisanoj formi ili elektronskom obliku. Prema zakonu, ugovori koji se zaključuju sa klijentima – fizičkim licima su ugovor o otvaranju i vođenju računa, ugovor o kreditu, ugovor o novčanom depozitu i ulogu na štednju, ugovor o revolving kreditu, ugovor o dozvoljenom prekoračenju računa, ugovor o izdavanju i korištenju platne kartice, ugovori o garancijama, akreditivu, sefu i drugi ugovori po poslovima koje banka obavlja u skladu sa zakonom.

Primjena Opštih uslova

Član 3. Opšti uslovi se primjenjuju na sve odnose između Banke i klijenta prilikom uspostavljanja poslovnog odnosa, u postupku informisanja i komunikacije i po osnovu zaključenog ugovora. Opšte uslove, kao i njihove izmjene i dopune, Banka

4

objavljuje na vidnom mestu u poslovnim prostorijama ili na internet stranici Banke na srpskom ili drugom jeziku u Bosni i Hercegovini, najkasnije 15 dana prije početka njihove primjene.

Smatra se da je klijent saglasan sa dopunama i izmjenama Opštih uslova ako ne podnese pisani zahtjev o prekidu poslovne saradnje u roku od 30 dana od dana objavljivanja.

II PRAVA I OBAVEZE KLIJENTA, JEMCA I DRUGIH LICA KOJA OBEZBJEĐUJU IZVRŠENJE OBAVEZA KLIJENTA I BANKE

Prava i obaveze Klijenta

Član 4.

Klijent ima pravo da: - od Banke zahtijeva odgovarajuća objašnjenja i instrukcije koji se odnose na Opšte uslove; - neposredno dobije informacije o stanju svog kredita/depozitnog računa, kao i druge informacije iz poslovnog

odnosa odnosno u vezi sa zaključenim ugovorom sa Bankom; - druga prava u skladu sa zakonom, drugim propisima, ovim Opštim uslovima i drugim aktima Banke i ugovorom koji

je zaključio sa Bankom.

Klijent je obavezan da koristi usluge Banke u skladu sa zakonima i drugim propisima, da dostavi Banci istinitu i vjerodostojnu dokumentaciju, podatke i izjave propisane zakonom, drugim propisima, aktima Banke, te u skladu sa zaključenim ugovorm, kao i obavještenja o svim drugim promjenama koje utiču ili bi mogle uticati na izvršenje ugovornog odnosa. Klijent snosi svu štetu koja nastane usljed nejasnih, pogrešnih ili nepreciznih naloga i datih instrukcija Banci, kao i usljed nepridržavanja obaveza obavještavanja Banke u skladu sa ugovorom i Opštim uslovima. Klijent ima i druga prava i obaveze u skladu sa zakonom, drugim propisima, ovim Opštim uslovima i drugim aktima Banke, kao i u skladu sa ugovorom koji je zaključio sa Bankom.

Posebna prava i obaveze klijenta - fizičkog lica

Član 5. Prava i obaveze klijenata – fizičkih lica su propisana Zakonom o bankama Republike Srpske, Zakonom o bankama Federacije Bosne i Hercegovine, Zakonom o zaštiti korisnika finansijskih usluga Federacije Bosne i Hercegovine, kao i drugim propisima, ovim Opštim uslovima i ugovorom zaključenim između klijenta – fizičkog lica i Banke. Klijent - fizičko lice ima pravo da:

- dobije sve informacije i adekvatna objašnjenja o usluzi; - u pregovaračkoj fazi dobije standardni informacioni list koji sadrži uslove i sve bitne karakteristike usluge, sa

prikazanim reprezentativnim primjerom usluge u pisanoj formi ili elektronskom obliku; - prije zaključenja ugovora, na zahtjev, bez naknade, dobije nacrt ugovora radi razmatranja van prostorija Banke; - na ugovoreni način, a najmanje jednom godišnje, bez naknade dobije pisani izvod o stanju njegovog kreditnog

zaduženja, uključujući podatke o iznosu otplaćene glavnice i kamate, kao i iznosu preostalog duga; - na zahtjev i bez naknade dobije obavještenje o stanju njegovog duga po kreditu, odnosno kreditnoj kartici u

pisanom obliku ili elektronskim putem (za klijente - fizička lica iz Federacije Bosne i Hercegovine); - odustane od zaključenog ugovora o kreditu, ugovora o dozvoljenom prekoračenju računa, ugovora o izdavanju i

korišćenju kreditne kartice u roku od 14 dana od dana zaključenja ugovora, bez navođenja razloga za odustajanje, odnosno u kraćem roku ugovorenom za stavljanje kreditnih sredstava na raspolaganje na njegov izričit zahtjev, pod uslovom da nije počeo da koristi kreditna sredstva;

- vrati kredit u potpunosti ili djelimično prije roka određenog za vraćanje po ugovoru o kreditu, u skladu sa zakonom uz obavezu da u ugovorenom roku obavijesti Banku o namjeri prijevremene otplate kredita;

- dobije jedan primjerak ugovora i plana otplate kredita/isplate depozita koji su sastavni dio ugovora;

5

- bude pisanim putem ili na drugi ugovoreni način obaviješten o promjeni kamatne stope (ukoliko je ugovorena promjenljiva kamatna stopa) i od kada se promjenjena kamatna stopa primjenjuje;

- bez naplate posebne naknade podigne na šalteru Banke sredstva sa svog tekućeg/depozitnog računa otvorenog kod Banke, u visini raspoloživih sredstava na računu;

- besplatno ugasi račun ili platnu karticu; - uputi u pisanoj formi Banci prigovor ukoliko smatra da se Banka ne pridržava odredbi zakona, Opštih uslova, dobre

poslovne prakse i obaveza iz zaključenog ugovora; - inicira vansudsko rješavanje spornog odnosa u postupku posredovanja u skladu sa zakonom; - u slučaju nastupanja okolnosti koje ga dovode u teško imovinsko stanje podnese zahtjev Banci za proglašenje

zastoja u otplati (moratorijum) za određeni period u kom periodu se ne obračunava zatezna kamata na dospjelo a neizmireno potraživanje;

- raskine ugovor o oročenom depozitu najkasnije u roku od 15 dana u Republici Srpskoj, a 30 dana u Federaciji Bosne i Hercegovine, od dana prijema obavještenja o roku na koji se produžava ugovor o depozitu i to bez naknade i uz kamatu ugovorenu za istekli oročeni period;

- primi izvještaj o stanju računa; - na ugovoreni način bude obavješten o početnom saldu, promjenama stanja računa po osnovu uplata, isplata,

naplata i plaćanja, te provizija i naknada koje Banka zaračunava za izvršene usluge, kao i završni saldo računa za izvještajni period;

- pristupi ličnom identifikacionom broju (PIN) do uručenja platne kartice. Klijent - fizičko lice ima obavezu da:

- odmah od dana nastanka promjene, ukoliko zakonom ili drugim propisom koji se odnosi na konkretan posao nije propisan drugi rok, obavijesti Banku o svim promjenama ličnog i porodičnog imena, statusa rezidentnosti, adrese prebivališta/boravišta, telefonskog broja i drugim promjenama koje su bitne za međusobnu komunikaciju;

- bez odlaganja obavijesti Banku i o promjeni drugih elemenata koji su važni za ispunjavanje njegovih obaveza prema Banci, kao što su promjena posla, gubitak posla, smanjenje ili gubitak prihoda i drugi elementi koji su bitni za izmirivanje ugovornih obaveza;

- o svojoj namjeri da odustane od zaključenog ugovora o kreditu/dozvoljenog prekoračenja računa/izdavanju i korišćenju kreditne kartice, obavijesti Banku u pisanoj formi, u roku od 14 dana od dana zaključenja ugovora, pri čemu se datum prijema tog obavještenja smatra datumom odustanka od ugovora. Ukoliko se radi o ugovoru o kreditu koji je obezbjeđen hipotekom i o ugovoru čiji je predmet kupovina odnosno finansiranje kupovine nepokretnosti, obavezan je da plati stvarne troškove nastale zaključenjem ugovora;

- u roku od 30 dana od dana izmirenja cjelokupnih obaveza po ugovoru, Banci podnese pisani zahtjev za povrat sredstava koja su služila za obezbjeđenje kredita, u protivnom Banka će sredstva obezbjeđenja poništiti u skladu sa aktima poslovne politike Banke;

- bez odgađanja prijavi Banci gubitak, odnosno krađu platne kartice sa zahtjevom Banci da izvrši blokadu iste, te svaku grešku i nepravilnost vođenja računa i proknjiženje neodobrenog prenosa novčane vrijednosti na njegovom računu.

Odnos jemca, drugih lica koja obezbjeđuju izvršenje obaveze klijenta i Banke

Član 6.

Ukoliko je ugovoreno obezbjeđenje jemstvo, Banka će u pregovoračkoj fazi: - upoznati jemca sa predmetom kreditiranja, sa oblikom jemstva koji se ugovorom zahtijeva, obimom jemčeve

odgovornosti na koju se obavezuje davanjem izjave o jemčenju i sa svim bitnim elementima ugovora iz kojih su jasno vidljivi prava i obaveze ugovornih strana;

- na zahtjev jemca, bez naknade, predati nacrt ugovora radi razmatranja izvan prostorija Banke.

Prije zaključenja ugovora o jemstvu, Banka je obavezna da pribavi primjerak ugovora o davanju jemstva, zaključenog u pisanoj formi između klijenta-fizičkog lica i jemca, a za čiji sadržaj Banka nije odgovorna. Izmjena obaveznih elemenata Ugovora, kojima se povećava obim jemčeve odgovornosti, moguća je uz obaveznu saglasnost jemca u pisanoj formi.

6

Ukoliko je ugovoreno obezbjeđenje sudužništvo ili drugo lično obezbjeđenje ispunjenja obaveza klijenta u skladu sa propisima Federacije Bosne i Hercegovine, Banka će osigurati dosljednu primjenu zakona i pojedinačnih akata Agencije za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine u poslovnom odnosu sa ovim licima. U skladu sa Zakonom o zaštiti žiranata Federeacije Bosne i Hercegovine, sudužnik je pravno ili fizičko lice odgovorno za naplatu svih povjeriočevih potraživanja jednako kao i glavni dužnik. Žirant je pravno ili fizičko lice koje je garant kreditnog posla i koje se obavezuje, isključivo u pisanoj formi, izvršiti namirenje povjeriocu tak kada to nije moguće izvršiti koristeći sve instrumente osiguranja kredite u skladu sa zakonom.

Prava i obaveze Banke

Član 7.

Banka ima pravo da: - slobodno odlučuje o izboru klijenta; - bez saglasnosti klijenta blokira mogućnost korišćenja određenih proizvoda i usluga, ne uspostavi ili odmah raskine

već uspostavljenu poslovnu saradnju u slučaju da ne može izvršiti identifikaciju klijenta i radi zaštite od rizika izloženosti Banke pranju novca i finansiranju terorizma, u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke koje regulišu ovu oblast;

- raspolaže sredstvima na računima klijenta, bez njegove pisane saglasnosti ili naloga u postupku prinudne naplate, radi plaćanja po pravosnažnim i izvršnim odlukama suda i/ili drugog državnog organa, kao i u drugim slučajevima propisanim zakonom i drugim propisima;

- ukoliko je dato ovlašćenje klijenta, za naplatu dospjelih potraživanja iz ugovornog odnosa koristi sva sredstva klijenta koja se vode na tekućim i deviznim računima kod Banke, ako njihovo izvršenje nije izuzeto zakonom, sudskom odlukom ili odlukom drugog nadležnog organa;

- naplati naknadu za dostavljanje izvoda o promjenama na računu na zahtjev klijenta – fizičkog lica iz Federacije Bosne i Hercegovine, u slučaju dozvoljenog prekoračenja, a izvod dostavlja klijentu bez odgađanja;

- u slučaju da klijent - fizičko lice odustane od ugovora o kreditu, ugovora o dozvoljenom prekoračenju računa i ugovora o izdavanju i korišćenju kreditne kartice naplati naknadu za obradu kreditnog zahtjeva u skladu sa propisima;

- podatke o klijentu koji se odnose na adresu, brojeve telefona, faks, e-mail adresu i ostale podatke za uspostavljanje kontakta, a koje je klijent dostavio Banci prilikom potpisivanja ugovora, odnosno pristupnice i/ili drugog odgovarajućeg akta i na koje je dao saglasnost da sa istim Banka može raspolagati samim potpisivanjem ugovora i prihvatanjem ovih Opštih uslova, koristi radi dostavljanja klijentu obavještenja o svojim aktivnostima, proizvodima i uslugama, u vidu brošura, elektronskih poruka, kao i svih drugih sredstava poslovne komunikacije i poslovne prezentacije;

- ukoliko je ugovoreno otkaže ugovor o revolving kreditu, uz obavezu da o tome pisanim putem obavijesti klijenta - fizičko lice najmanje 30 dana unaprijed;

- privremeno ili trajno uskrati klijentu – fizičkom licu pravo na povlačenje sredstava po osnovu ugovora o revolving kreditu i to iz opravdanih razloga (neovlašteno korištenje kredita, značajno pogoršanje kreditne sposobnosti i dr);

- kontroliše namjensko korištenje sredstava koja je odobrila klijentu i urednosti klijenta u sprovođenju ostalih ugovornih obaveza, u skladu sa propisima, aktima i ugovorom zaključenim sa klijentom.

Banka ima i druga prava u skladu sa zakonom, drugim propisima, ovim Opštim uslovima i drugim aktima Banke kao i u skladu sa ugovorom koji je Banka zaključila sa klijentom. Banka je u obavezi da:

- u poslovnim odnosima sa klijentima postupa sa profesionalnom i dužnom pažnjom, u skladu sa zakonom, drugim propisima, aktima Banke i u skladu sa pravilima struke, dobrim poslovnim običajima i poslovnom praksom, kao i načelom savjesnosti i poštenja;

- informiše klijenta o stanju njegovog kredita/depozitnog računa i o drugim pitanjima iz poslovnog odnosa; - identifikuje klijenta u skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti;

7

- postupi po pisanim nalozima i instrukcijama dobijenim od klijenta ako su ista u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke;

- na jasan i razumljiv način obavještava klijente o svojim aktivnostima, proizvodima i uslugama (oglašavanjem u sredstvima javnog informisanja, direktnom komunikacijom u pisanoj ili usmenoj formi, dostavljanjem, uručivanjem i činjenjem dostupnim informativnog i reklamnog materijala na šalterima, internet prezentaciji ili na drugi način), pri čemu ovo obavještenje ne smije da sadrži netačne informacije, odnosno informacije koje mogu stvoriti pogrešnu predstavu o uslovima korišćenja bankarskih proizvoda i usluga;

- po isteku 14 dana od dana zaključenja ugovora o kreditu, ugovora o izdavanju i korištenju kreditne kartice i ugovora o dozvoljenom prekoračenju računa sa klijentom - fizičkim licem, plasira odobrena sredstva kako je ugovoreno, odnosno daje na raspolaganje klijentu - fizičkom licu;

- prije isteka roka iz prethodnog stava, Banka ne može staviti na raspolaganje kreditna sredstva, izuzev na izričit zahtjev klijenta - fizičkog lica;

- ugovore koje zaključuje sa klijentom - fizičkim licem sačini u pisanoj formi i svakoj ugovornoj strani obezbijedi primjerak ugovora;

- u svojim poslovnim prostorijama drži istaknuto obavještenje o kretanju vrijednosti promjenljivih elemenata koji se ugovaraju (referentna kamatna stopa, indeks potrošačkih cijena i dr);

- ukoliko se usluga ugovora u protivvrijednosti strane valute, odnosno u stranoj valuti prema propisima o deviznom poslovanju, Banka je je u obavezi da klijentu - fizičkom licu ukaže na devizne i druge rizike koje klijent - fizičko lice preuzima u tom slučaju;

- u slučaju ugovorene promjenljive kamatne stope, prije početka primjene izmijenjene kamatne stope, pisanim putem obavijesti klijenta - fizičko lice o izmjeni kamatne stope, datumu od kada se izmijenjena kamatna stopa primjenjuje i dostavi izmijenjen plan otplate kredita nakon primjene nove kamatne stope;

- najmanje jednom godišnje bez naknade, na ugovoreni način, dostavi klijentu - fizičkom licu pisani izvod o stanju njegovog kreditnog zaduženja, uključujući i podatke o iznosu otplaćene glavnice i kamate, kao i iznosu preostalog duga;

- u slučaju kada je ugovoreno dozvoljeno prekoračenje računa, jednom mjesečno dostavlja izvod klijentu - fizičkom licu kojim ga obavještava o početnom saldu, promjenama stanja računa po osnovu uplata, isplata, naplata, plaćanja, provizija i naknada Banke za izvršene usluge, kao i završnom saldu računa za izvještajni period;

- obavještava klijenta - fizičko lice sa kojim je zaključen ugovor o dozvoljenom prekoračenju računa o primijenjenim kamatnim stopama u izvještajnom periodu, promjenama kamatnih stopa, naknada i troškova prije njihove primjene, na ugovoreni način a u skladu sa zakonom;

- ne ugovara i od klijenta - fizičkog lica ne naplaćuje naknadu kao odustanicu za slučaj odustanka klijenta - fizičkog lica od ugovora o kreditu, ugovora o izdavanju i korištenju kreditne kartice i ugovora o dozvoljenom prekoračenju računa;

- omogući klijentu - fizičkom licu na njegov usmeni zahtjev blokadu platne kartice, u slučaju gubitka ili krađe iste; - odgovori u pisanoj formi i u zakonom određenom roku na pisane prigovore klijenata koji smatraju da se Banka ne

pridržava odredbi zakona, Opštih uslova, dobre poslovne prakse i odredaba zaključenog ugovora; - pri odobravanju kredita indeksiranog u stranoj valuti primjenjuje isti tip kursa koji se primjenjuje pri otplati kredita; - primjenjuje isti metod obračuna kamate ukoliko se vrši polaganje namjenskog depozita sa ugovorenom kamatom

radi dobijanja kredita; - najkasnije 7 dana u Republici Srpskoj, a 15 dana u Federaciji Bosne i Hercegovine, prije isteka roka oročenja

klijenta – fizičko lice obavijesti o roku na koji se produžava ugovor o novčanom depozitu i novoj kamatnoj stopi. Banka ima i druge obaveze u skladu sa zakonom, drugim propisima, Opštim uslovima i drugim aktima Banke, kao i u skladu sa ugovorom koji je Banka zaključila sa klijentom. Banka odgovara za propuste svojih zaposlenih i drugih lica koja angažuje radi izvršenja ugovornih obaveza prema klijentu, ukoliko ti propusti nisu nastali usljed dejstva više sile kao što su rat, prirodna ili ekološka katastrofa, epidemija, prestanak isporuke električne energije, prekid telekomunikacionih veza i svih drugih sličnih uzroka čiji nastanak nije prouzrokovan aktivnošću Banke.

III INFORMISANJE KLIJENATA

Oglašavanje

8

Član 8.

Oglašavanje Opštih uslova vrši se na jasan i razumljiv način i u skladu sa propisima. Oglašavanje ne može sadržavati netačne i neistinite informacije niti informacije koje mogu dovesti u zabludu prosječnog korisnika ili koje mogu da stvore pogrešnu predstavu o uslovima korištenja usluge.

Pregovaračka faza

Član 9.

Banka je dužna da u pregovaračkoj fazi informiše klijenta - fizičko lice o uslovima i svim bitnim karakteristikama usluge koju nudi u obliku standardnog informacionog lista na reprezentativnom primjeru usluge, u pisanoj formi ili elektronskom obliku, koji obavezno sadrži:

- vrstu usluge; - naziv i adresu sjedišta banke; - iznos usluge, oznaku valute i uslove korištenja; - trajanje ugovora; - visinu i promjenljivost godišnje nominalne kamatne stope i elemente na osnovu kojih se određuje ugovorena

promjenljiva nominalna kamtna stopa, njihova visina u vrijeme zaključenja ugovora, periode u kojima će se mijenjati i način izmjene, kao i fiksi element ako je ugovoren;

- efektivnu kamatnu stopu i ukupan iznos koji je klijent – fizičko lice dužan da plati, odnosno koji mu se isplaćuje, prikazan preko reprezentativnog primjera u kojem su naznačeni svi elementi korišteni u obračunu te stope;

- iznos i broj rata kredita i periode u kojima dospijevaju; - sve troškove koji padaju na teret klijenta, uz određenje da li su fiksni ili promjenljivi i uslove pod kojima se mogu

mijenjati; - informaciju o obavezi korištenja notarskih usluga; - informaciju o obavezi zaključivanja ugovora o sporednim uslugama povezanim sa osnovnim ugovorom; - kamatnu stopu u slučaju kašnjenja u izmirivanju obaveza i pravila za njeno prilagođavanje, te druge naknade koje

se plaćaju u slučaju neispunjenja obaveza; - upozorenje u vezi sa posljedicama propuštanja izmirenja obaveza; - po potrebi, instrumente obezbjeđenja ispunjenja obaveza sa informacijom o redoslijedu i načinu izmirenja

obaveza iz instrumenata obezbjeđenja; - pravo klijenta - fizičkog lica na odustajanje od ugovora, uslove i način odustajanja, kao i visinu troškova u vezi s

tim; - pravo klijenta - fizičkog lica na prijevremenu otplatu kredita i pravo Banke na naknadu i visinu te naknade; - pravo klijenta - fizičkog lica da u toku procjene njegove kreditne sposobnosti besplatno dobije obavještenje o

rezultatima uvida u baze podataka; - pravo klijenta - fizičkog lica da dobije besplatnu kopiju nacrta ugovora, izuzev ako Banka u vrijeme podnošenja

zahtjeva ocijeni da ne želi zasnovati odnos sa klijentom - fizičkim licem u konkretnom pravnom poslu; - period u kojem Banku obavezuju podaci dati u informacionom listu; - uslove polaganja novčanog depozita kod Banke, ako je to uslov za odobravanje kredita, kao i mogućnost i uslove

prebijanja kredita i depozita.

IV UGOVORNI ODNOS IZMEĐU BANKE I KLIJENTA

Zaključivanje ugovora

Član 10. Ugovor sadrži jasne i nedvosmislene odredbe razumljive za klijenta, tako da je klijent upoznat u kojim slučajevima, na koji način i pod kojim uslovima se može promijeniti visina njegove obaveze kao i drugi elementi ugovora. Novčana ugovorna obaveza mora biti određena, odnosno odrediva. Novčana ugovorna obaveza je odrediva što se tiče njene visine ako zavisi od ugovorenih promjenljivih elemenata ili promjenjivih i fiksnih elemenata, koji se zvanično objavljuju i na koje se ne može jednostrano uticati voljom nijedne od ugovornih strana.

9

Novčana obaveza je vremenski odrediva ako se na osnovu ugovorenih elemenata može utvrditi kada dospijeva. Potpisom ugovora sa Bankom, klijent potvrđuje da je upoznat i da prihvata odredbe Opštih uslova koji čine sastavni dio svakog ugovora zaključenog između Banke i klijenta. U odnosima između Banke i klijenta obavezujuće su odredbe zaključenog ugovora, zatim odredbe Opštih uslova pa odredbe drugih akata Banke. Obavezni elementi ugovora o kreditu, ugovora o novčanom depozitu, ugovora o ulogu na štednju, ugovora o otvaranju i vođenju računa, ugovora o dozvoljenom prekoračenju računa, ugovora o izdavanju i korišćenju platne kartice i drugih ugovora u skladu sa zakonom, a koji se zaključuju sa klijentom - fizičkim licem, definisani su Zakonom o bankama Republike Srpske i Zakonom o zaštiti korisnika finansijskih usluga Federacije Bosne i Hercegovine i biće sadržani u nacrtu teksta ugovora odnosno konkretnom ugovoru koji Banka zaključuje sa klijentom - fizičkim licem. Pri zaključivanju ugovora o depozitu/kreditu sa klijentom - fizičkim licem, Banka uz ugovor uručuje klijentu - fizičkom licu jedan primjerak plana isplate depozita/plana otplate kredita. Klijent – fizičko lice ima pravo da odustane od zaključenog ugovora o kreditu/kreditnoj kartici/dozvoljenom prekoračenju bez navođenja razloga za odustanak, u roku od 14 dana od dana zaključenja ugovora o kreditu, pod uslovom da nije počeo da koristi kreditna sredstva. Klijent je dužan da o svojoj namjeri da odustane od ugovora obavijestiti Banku u pisanoj formi, pri čemu se datum prijema tog obavještenja smatra datumom odustanka od ugovora. Banka ima pravo na naplatu obračunate naknade za obradu kreditnog zahtjeva za slučaj odustanka klijenta od zaključenog ugovora o kreditu, a koja nije veća od naknade u slučaju kada klijent ne odustane od kredita. U slučaju odustanaka klijenta od ugovora o kreditu obezbijeđenog hipotekom i kod ugovora kod kojih je predmet kupovina, odnosno finansiranje kupovine nepokretnosti Banka ima pravo na naknadu stvarnih troškova nastalih zaključenjem ugovora sa čim je dužna da upozna klijenta prije zaključenja ugovora. Klijent – fizičko lice iz Federacije Bosne i Hercegovine ima pravo da odustane od zaključenog ugovora o kreditu/kreditnoj kartici/dozvoljenom prekoračenju, bez navođenja razloga za odustanak, u roku od 14 dana od dana zaključenja ugovora. Kod ugovora o kreditu koji je osiguran hipotekom i kod ugovora kod kojih je predmet kupovina, odnosno finansiranje kupovine nepokretnosti, klijent može odustati od ugovora pod uslovom da nije počeo koristiti kredit. Klijent je dužan da o svojoj namjeri da odustane od ugovora obavijesti Banku u pisanoj formi, pri čemu se datum prijema tog obavještenja smatra datumom odustanka od ugovora. U slučaju odustanka od ugovora, klijent je dužan odmah a najkasnije u roku 30 dana od dana slanja obavještenja vratiti Banci glavnicu i kamatu iz osnovnog posla za vrijeme korištenja kredita. Banka nema pravo na druge naknade osim vraćanja glavnice i kamate iz osnovnog posla za vrijeme korištenja kredita i troškova nastalih kod nadležnih organa. U slučaju odustanaka klijenta od ugovora o kreditu obezbjeđenog hipotekom i kod ugovora kod kojih je predmet kupovina, odnosno finansiranje kupovine nepokretnosti, Banka ima pravo na naknadu svih stvarnih troškova nastalih zaključenjem ugovora sa čim je dužna da upozna klijenta prije zaključenja ugovora.

Definisanje kamata i naknada

Član 11. Kamatne stope i naknade primijenjene i obračunate za finansijske usluge određene su na osnovu važećih odluka i drugih internih akata Banke koje regulišu područje kamatnih stopa, naknada i drugih troškova za klijente. Naknade i drugi troškovi koje Banka naplaćuje klijentima čine sastavni dio ovih Opštih uslova.

Član 12. Nominalna kamatna stopa koja se primjenjuje na ugovorne odnose sa klijentom – fizičkim licem označava kamatnu stopu izraženu kao fiksni ili promjenjivi procenat koji se na godišnjem nivou primjenjuje na iznos povučenih kreditnih sredstava odnosno primljeni depozit. Promjenjiva nominalna kamatna stopa je kamatna stopa čija visina zavisi od ugovorenih promjenljivih elemenata, odnosno promjenljivih i fiksnih, s tim što su promjenljivi elementi oni koji se zvanično objavljuju (referentna kamatna stopa, indeks potrošačkih cijena i dr) i na koja se ne može uticati jednostranom voljom nijedne od ugovornih strana.

10

Ukoliko je: - nominalna kamatna stopa izražena kroz dvije komponente, referentnu kamatnu stopu i maržu, usklađivanje se vrši

u skladu sa promjenama referentne kamatne stope, a dinamika usklađivanja može biti najmanje dnevno, u toku ili na kraju ugovorenog obračunskog perioda, što je regulisano ugovorom zaključenim sa klijentom;

- kao promjenljivi element ugovorena referentna kamatna stopa, ista može biti izražena kao vrijednost EURIBOR-a za određeni period za kredite sa valutnom klauzulom.

Ugovor sa fiksnom kamatnom stopom je ugovor u kojem su Banka i klijent - fizičko lice ugovorili jedinstvenu kamatnu stopu za cijeli period trajanja ugovora ili nekoliko kamatnih stopa za pojedine periode koristeći isključivo određen fiksni procenat. Obračun kamate vrši se uz primjenu konformne ili proporcionalne metode. Efektivna kamatna stopa je dekurzivna kamatna stopa koja se obračunava na godišnjem nivou i to primjenom složenog kamatnog računa, tako što se diskontovana novčana primanja izjednačavaju sa diskontovanim novčanim izdacima odobrenih kredita, odnosno primljenih depozita. Ona iskazuje ukupne troškove usluge koju plaća odnosno prima klijent - fizičko lice te usluge, pri čemu su ti troškovi iskazani kao procenat ukunog iznosa usluge na godišnjem nivou, a utvrđuje se po propisanoj metodologiji Agencije za bankarstvo Repblike Srpske i Agencije za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine. Visinu kamatne stope za konkretan kredit/depozit ili za konkretnog klijenta utvrđuje svojom odlukom nadležan odbor Banke. Vrsta, visina i metod obračuna kamatne stope moraju biti sadržane u svakom ugovoru koji Banka zaključuje sa klijentom. U slučaju docnje, na dospjele neizmirene obaveze klijenta – fizičkog lica Banka iz Republike Srpske i Brčko distrikta primjenjuje pravila o kamati za slučaj dužničke docnje propisane zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi, odnosno primjenjuje kamatu za docnju definisanu u svemu u skladu sa zakonom koji reguliše stopu zatezne kamate ili ugovorenu kamatnu stopu ukoliko je viša od stope zakonske zatezne kamate, a u skladu sa Zakonom o obligacionim odnosima Na teritoriji Federacije Bosne i Hercegovine Banka primjenjuje zakonsku zateznu kamatnu stopu koja iznosi 12%. Obračun zatezne kamate se vrši po metodi po kojoj se obračunava redovna kamatna stopa. Ukoliko klijent ne izmiri kamatu u ugovorenom roku, Banka će na iznos nezmirenih obaveza obračunati i naplatiti kamatu u skladu sa zakonom. Naknade koje Banka ugovara za klijente – fizička lica može biti definisana kao fiksna ili promjenljiva. Ukoliko je naknada definisana kao promjenljiva, Banka definiše uslove pod kojima se mogu mijenjati naknade. Kod ugovora o depozitu, naknade i drugi troškovi, ako su promjenljivi, zavise od ugovorenih elemenata koji se zvanično objavljuju.

Pored naknade za određene poslove, Banka naplaćuje i stvarne troškove koji nastanu izvršenjem tih poslova, a koji se posebno preciziraju i ugovaraju. Banka na području Republike Srpske naplaćuje naknade za opomene za kašnjenje u plaćanju dospjelih obaveza klijenta – fizičkih ukoliko je opomena uredno dostavljena klijentu – fizičkom licu ili je vraćena zbog nemogućnosti uručenja, dok se na području Fedracije Bosne i Hercegovine navedena naknada ne naplaćuje u skladu sa propisima.

Član 13.

Kamate na kredite i depozite za klijente - pravna lica i fizička lica koja obavljaju privrednu djelatnost se formiraju na osnovu politike realno pozitivnih kamatnih stopa, tržišnih uslova, planiranog i ostvarenog obima i strukture izvora i plasmana u bilansu Banke, premije za rizik, stope inflacije, kretanja referentnih kamatnih stopa, zakona, drugih propisa i drugih realnih osnova i uslova. Kamate na kredite i depozite se ugovaraju na godišnjem, mjesečnom ili dnevnom nivou, kao fiksne ili promjenljive, a obračun kamate se vrši uz primjenu konformne ili proporcionalne metode.

11

Kamatne stopa može biti izražena kao ukupna kamatna stopa ili kao zbir/razlika određene referentne kamatne stope i marže Banke. Banka zadržava pravo izmjene visine kamatne stope koja je ugovorena kao ukupna u skladu sa Opštim uslovima. Visina kamatne stope koja je ugovorena kao zbir/razlika određene referentne kamatne stope i marže Banke uslovljena je promjenom utvrđene referentne kamantne stope. Dinamika usklađivanja može biti dnevno, u toku ili na kraju ugovorenog obračunskog perioda, što se reguliše ugovorom zaključenim sa klijentom. Efektivna kamatna stopa predstavlja jedinstvenu cijenu kojom su obuhvaćeni kamata, naknada i troškovi za plasman odnosno pruženu bankarsku uslugu, u skladu sa propisima. U slučaju docnje, Banka na dospjele neizmirene obaveze klijenta – pravnog lica i fizičkog lica koje obavlja privrednu djelatnost primjenjuje pravila o kamati za slučaj dužničke docnje propisane Zakonom o obligacionim odnosima, odnosno primjenjuje kamatu za docnju definisanu u svemu u skladu sa zakonom koji uređuje zateznu kamatu ili ugovorenu kamatnu stopu ukoliko je viša od stope zakonske zatezne kamate, u skladu sa Zakonom o obligacionom odnosima. Kamatna stopa za period docnje je promjenljiva, u skladu sa promjenom zakona u dijelu koji reguliše visinu stope zakonske zatezne kamate. Ako klijent – pravno lice i fizičko lice koje obavlja privrednu djelatnost ne izmiri kamatu u ugovorenom roku, Banka će na iznos neizmirenih obaveza obračunati i naplatiti kamatu u skladu sa zakonom koji reguliše obligacione odnose. Banka utvrđuje i ugovara visinu naknada, način i period naplate, kao i visinu ostalih troškova u zavisnosti od tržišnih i makroekonomskih uslova, u skladu sa aktima Banke kojima se utvrđuje naknada Banke. Pored naknade za određene poslove, Banka naplaćuje i stvarne troškove koji nastanu izvršenjem tih poslova.

Ugovaranje instrumenata obezbjeđenja novčanih potraživanja

Član 14. U skladu sa svojom poslovnom politikom, Banka ugovara sa klijentom instrumente u cilju obezbjeđenja naplate novčanih potraživanja. Vrste instrumenata obezbjeđenja su:

- mjenice svih učesnika u kreditu; - administrativne zabrane; - jemstvo pravnog lica/fizičkog lica; - jemstvo druge banke/države/fondova; - ručna zaloga na pokretnoj imovini; - zaloga na hartijama od vrednosti; - hipoteka na nepokretnosti; - zalaganje potraživanja i prava; - osiguranje plasmana; - sudužnik; - namjenski depozit; - druge vrste obezbjeđenja prihvatljive za Banku u skladu sa odlukom nadležnog organa Banke.

Vrijednost pokretne i nepokretne imovine koja se zalaže kao instrument obezbjeđenja mora biti procijenjena od strane ovlaštenog sudskog vještaka prihvatljivog za Banku na osnovu odluke nadležnog organa ili utvrđena na osnovu drugog dokumenta prihvatljivog za Banku. Banka ugovorom definiše osiguranje pokretne i nepokretne imovine na kojoj se uspostavljaju instrumenti obezbjeđenja u korist Banke. Ukoliko se prije izmirenja svih obaveza po ugovoru promjene zakoni ili drugi propisi koji regulišu instrumente obezbjeđenja potraživanja, odnosno ukoliko iz bilo kog razloga dostavljeni instrumenti obezbjeđenja postanu nevažeći ili Banka iskoristi

12

ugovorene i dostavljene instrumente, klijent se obavezuje da u roku od 30 dana dostavi Banci nove instrumente obezbjeđenja naplate potraživanja Banke. Banka može zahtijevati od klijenta da dostavi nove instrumente obezbjeđenja u ugovorenom roku, ukoliko prije izmirenja svih obaveza klijenta po ugovoru o plasmanu, utvrdi da pokazatelji finansijskog poslovanja imaju negativnu tendenciju u odnosu na pokazatelje na osnovu kojih je Banka odobrila plasman, odnosno da je došlo do smanjenja tržišne vrijednosti dostavljenih instrumenata obezbjeđenja u odnosu na tržišnu vrijednost instrumenata obezbjeđenja u trenutku odobravanja plasmana i/ili aktiviranjem istih Banka nije u mogućnosti da izvrši naplatu potraživanja. Klijent - pravno lice i fizičko lice koje obavlja privrednu djelatnost je u obavezi da dostavi nove instrumente obezbjeđenja, na zahtjev Banke koji su prihvatljivi za Banku ili da smanji svoj dug tako da uspostavljeni instrumenti obezbjeđenja budu dovoljni za obezbjeđenje potraživanja Banke po ugovoru ukoliko postojeći instrumenti obezbjeđenja postanu nevažeći, neadekvaqtni odnosno nedovoljni za obezbjeđenje potraživanja po ugovoru. U slučaju da klijent u ostavljenom roku ne postupi po zahtjevu Banke iz prethodna dva stava, Banka ima pravo da predmetno potraživanje proglasi dospjelim i izvrši njegovu prinudnu naplatu, kao i da aktivira sve instrumente obezbjeđenja, predate Banci u skladu sa ugovorom, osim za klijente fizička lica. Zamjena instrumenata obezbjeđenja može se izvršiti na osnovu pisanog zahtjeva klijenta i odluke nadležnog organa Banke o usvajanju zahtjeva, a u skladu sa aktima Banke.

Ustupanje potraživanja Banke

Član 15. Banka može trećim licima, koja su za to ovlaštena u skladu sa zakonom i podzakonskim propisima, ustupiti svoja potraživanja od klijenta na propisan način, o čemu je dužna da obavijesti klijenta.

Pravo klijenta - fizičkog lica na prijevremenu otplatu kredita

Član 16. Klijent - fizičko lice ima pravo da vrati kredit djelimično ili u cjelini i prije roka dospijeća pod uslovom da o toj namjeri pisanim putem obavijesti Banku u razumnom roku prije prijevremene otplate uz plaćanje naknade u visini utvrđenoj ugovorom, a Banka će obračunati kamatu za vrijeme od dana posljednjeg obračuna do dana prijevremene otplate. Odredba za klijente na području Republike Srpske i Brčko distrikta: Banka ima pravo na objektivno opravdanu i ugovorenu naknadu troškova koji su direktno u vezi sa prijevremenom otplatom, pod uslovom da se prijevremena otplata vrši u periodu tokom kojeg se primjenjuje fiksna kamatna stopa i ako je iznos prijevremene otplate kredita u periodu od godine dana veći od 10.000,00 KM. U slučaju prijevremene otplate kredita, klijent-fizičko lice je dužan Banci platiti naknadu za prijevremenu otplatu kredita, važeću na dan prijevremene otplate kredita i to:

u slučaju da je preostali period otplate kredita ≥ 1 godine u visini od 1 % od iznosa kredita koji se prijevremeno otplaćuje,

u slučaju da je preostali period otplate kredita ≤1 godine u visini od 0,50 % od iznosa kredita koji se prijevremeno otplaćuje.

Odredba za klijente na području Federacije Bosne i Hercegovine: Banka ima pravo na objektivno opravdanu i ugovorenu naknadu troškova koji su direktno u vezi sa prijevremenom otplatom, pod uslovom da se prijevremena otplata vrši u periodu tokom kojeg se primjenjuje fiksna kamatna stopa, a kod ugovora o kreditu čiji je predmet kupovina nepokretnosti ako je ugovorena fiksna ili promjenljiva kamatna stopa i ako je iznos prijevremene otplate kredita u periodu od godine dana veći od 20.000,00 KM. U slučaju prijevremene otplate kredita, klijent-fizičko lice je dužan Banci platiti naknadu za prijevremenu otplatu kredita, važeću na dan prijevremene otplate kredita i to:

13

u slučaju da je preostali period otplate kredita ≥ 1 godine u visini od 1 % od iznosa kredita koji se prijevremeno otplaćuje,

u slučaju da je preostali period otplate kredita ≤1 godine u visini od 0,50 % od iznosa kredita koji se prijevremeno otplaćuje.

Naknada za prijevremenu otplatu kredita ni u jednom slučaju ne može biti veća od iznosa kamate koju bi klijent platio za vrijeme od dana vraćanja kredita do dana kada je kredit po ugovoru trebao biti vraćen. Banka u Republici Srpskoj i Brčko distriktu ne može zahtijevati naknadu za prijevremenu otplatu ako je otplata izvršena na osnovu zaključenog ugovora o osiguranju čija je namjena osiguranje otplate, ako se otplata vrši tokom perioda za koji je ugovorena promjenljiva nominalna kamatna stopa i u slučaju dozvoljenog prekoračenja. Banka u Federaciji Bosne i Hercegovine ne može zahtijevati naknadu za prijevremenu otplatu ako je otplata izvršena na osnovu zaključenog ugovora o osiguranju čija je namjena osiguranje otplate kredita, ako se otplata vrši tokom perioda za koji je ugovorena promjenljiva nominalna kamatna stopa, osim kod kredita čiji je predmet kupovina nepokretnosti i u slučaju dozvoljenog prekoračenja.

Izmjena ili dopuna ugovora između Banke i klijenta

Član 17. Ugovor između Banke i klijenta može se izmijeniti ili dopuniti na prijedlog Banke u slučaju kada nastanu promjene elemenata ugovora koji su važili u momentu zaključivanja istog a koji su i ugovoreni na promjenjivim elementima, osim za klijenta – fizičko lice u skladu sa članom 18. Opštih uslova. Ugovor između Banke i klijenta može se izmijeniti ili dopuniti na zahtjjev klijenta ukoliko je isti prihvatljiv za Banku i ukoliko odluku o tome donese nadležni organ Banke.

Izmjena obaveznih elemenata ugovora kod ugovora sa klijentom - fizičkim licem

Član 18. Ukoliko Banka namjerava da izmijeni neki od obaveznih elemenata ugovora zaključenog sa klijentom - fizičkim licem na koje se primjenjuje Zakon o bankama Republike Srpske, izuzev za izmjenu promjenljive kamatne stope koja je ugovorena u skladu sa odredbama Zakona o o bankama Republike Srpske i u slučaju ugovaranja automatskog produženja važenja ugovora pod uslovom da je Banka izvršila potrebna obavještavanja, dužna je da pribavi pisanu saglasnost istog prije primjene te izmjene. U slučaju da klijent - fizičko lice nije saglasan sa ovom izmjenom, Banka neće iz tog razloga jednostrano izmijeniti uslove iz ugovora, niti ugovor jednostrano raskinuti, odnosno otkazati, osim iz razloga predviđenih Zakonom o obligacionim odnosima.

U slučaju izmjene promjenljivih elemenata koji utiču na visinu novčanih obaveza klijenta - fizičkog lica, Banka će o toj izmjeni u skladu sa ugovorenom dinamikom, obavjestiti klijenta - fizičko lice u pisanoj formi ili na drugi ugovoren način uz navođenje datuma od kada se izmijenjena stopa primjenjuje i uz dostavu pratećih dokumenata. Ako Banka predlaže izmjene i dopune ugovora o otvaranju i vođenju računa, obavezna je dostaviti klijentu – fizičkom licu u pisanoj formi prijedlog tih izmjena i dopuna, najkasnije dva mjeseca prije predloženog dana početka njihove primjene. Ako klijent – fizičko lice u navedenom roku ne obavijesti Banku da nije saglasan sa prijedlogom izmjena i dopuna predmetnog ugovora, smatraće se da se usaglasio sa datim prijedlogom kao ugovorenom pretpostavkom u ovim Opštim uslovima. Banka će klijentu – fizičkom licu uz prijedlog izmjena i dopuna ugovora dostaviti i obavještenje o postojanju ove ugovorne pretpostavke i obavještenje o pravu korisnika da raskine ugovor ako nije saglasan sa prijedlogom Banke.

Član 19.

Ukoliko Banka namjerava da izmijeni neki od obaveznih elemenata ugovora o kreditu zaključenog sa klijentom - fizičkim licem na koje se primjenjuje Zakon o zaštiti korisnika finansijskih usluga Federacije Bosne i Hercegovine, izuzev za izmjenu promjenljive kamatne stope koja je ugovorena u skladu sa odredbama Zakona o zaštiti korisnika finansijskih

14

usluga Federacije Bosne i Hercegovine, dužna je da pribavi pisanu saglasnost svih sudionika u kreditnom odnosu prije primjene te izmjene. U slučaju da klijent - fizičko lice nije saglasan sa ovom izmjenom, Banka neće iz tog razloga jednostrano izmijeniti uslove iz ugovora, niti ugovor jednostrano raskinuti, odnosno otkazati, osim iz razloga predviđenih Zakonom o obligacionim odnosima ili ukoliko dođe do promjene zakonskih propisa koji imaju uticaja na utvrđivanje visine obaveznih elemenata ugovora.

Izmjena drugih elemenata ugovora

Član 20.

U slučaju promjene podataka koji nisu obavezni elementi ugovora, Banka će o toj izmjeni blagovremeno obavijestiti klijenta - fizičko lice u ugovorenoj formi.

Proglašenje obaveza dospjelim

Član 21. Banka može da proglasi sve obaveze klijenta prema Banci dospjelim ukoliko klijent:

- dostavi Banci netačne podatke; - nenamjenski koristi sredstva kredita; - ne izmiruje na vrijeme obaveze po osnovu glavnice, kamata, naknada i drugih obaveza definisanih ugovorom; - odbija da prihvati izmjene ugovora ili ne dostavlja Banci potpisani primjerak aneksa ugovora, za klijente pravna

lica i fizička lica koja obavljaju privrednu djelatnost; - ne ispuni zahtjev Banke za pružanjem ili povećanjem instrumenata obezbjeđenja, na pisani zahtjev Banke, bez

opravdanog razloga po ocjeni Banke ne dostavi ili odbije da dostavi dopunske podatke ili dokumentaciju koji su ili mogu biti od uticaja na poslovni odnos Banke i klijenta za klijente pravna lica, fizička lica i fizička lica koja obavljaju privrednu djelatnost;izloži Banku reputacionom riziku i riziku integriteta, kao i zloupotrebi korištenje bankarskih usluga u svrhu pranja novca i finansiranja terorizma;

- ne ispuni i druge ugovorom predviđene obaveze. odnosno:

- ukoliko Banka redovnim praćenjem poslovanja klijenta utvrdi da pokazatelji finansijskog poslovanja imaju negativnu tendenciju u odnosu na pokazatelje na osnovu kojih je Banka odobrila plasman, osim za klijente - fizička lica.

Pravne posljedice proglašenja dospjelim nastupaju danom koji je u obavještenju o proglašenju dospjelim označen kao dan dospjelosti, u svemu u skladu sa ugovorom i ako nije drugačije regulisano.

Način rješavanja spornih situacija

Član 22. Ukoliko u poslovnom odnosu između Banke i klijenta dođe do sporne situacije ili različitih stavova po jednom pitanju, Banka će nastojati da samostalno riješi nesporazum i zaključenjem sporazuma u dogovoru sa klijentom ili će pokušati da nesporazum riješi putem posrednika, a sve uz uvažavanje obostranih interesa klijenta i Banke. U slučaju da postupanje iz prethodnog stava ovog člana nije moguće, sporna situacija rješavaće se pred nadležnim sudom ako ugovorom nije drugačije određeno.

Način podnošenja prigovora

15

Član 23. Klijent, jemac ili drugo lice koje lično obezbjeđuje ispunjenje obaveza klijenta ima pravo da uputi prigovor Banci u pisanoj formi ako smatra da se Banka ne pridržava odredaba zakona, Opštih uslova, dobre poslovne prakse i obaveza iz zaključenog ugovora. Prigovor klijenta može biti usmeni ili pisani. Klijent može izabrati jedan ili oba načina na koji će uputiti prigovor Banci. Ako klijent uputi usmeni prigovor, a nije zadovoljan odgovorom Banke, Banka je dužna da ga pouči o pravu na podnošenje pisanog prigovora putem pošte ili ličnim dostavljanjem na adresu sjedišta Banke ili određene filijale/agencije ili na e-mail: office@kombank-bl.com. Pisani prigovor klijenta treba da sadrži osnovne podatke o klijentu, kao i opis spornog odnosa između klijenta i Banke koji je, prema mišljenju klijenta, nastao kao posljedica nepridržavanja od strane Banke zakonskih i podzakonskih odredaba, zaključenog ugovora, dobrih poslovnih običaja ili Opštih uslova. Banka ne može podnosiocu prigovora naplatiti naknadu niti bilo koje druge troškove za podnošenje i postupanje po prigovorima. Postupak rješavanja po prigovoru definisan je posebnim aktom Banke.

Prigovori klijenata fizičkih lica

Član 24. Odredba za klijente na području Repulika Srpska i Brčko distrikta: U slučaju primjedbi na postupanje Banke po osnovu zaključenog Ugovoru klijent ima pravo podnijeti pisani prigovor Banci. Banka je obavezna dostaviti odgovor u roku od 30 dana od dana prijema prigovora. U slučaju da je klijent nezadovoljan odgovorom Banke ili Banka ne dostavi odgovor na prigovor, isti ima pravo uputiti pisani prigovor Ombudsmanu za bankarski sistem koji je uspostavljen u okviru Agencije za bankarstvo Republike Srpske na adresu Agencija za bankarstvo Republike Srpske, Vase Pelagića br. 11a, 71000 Banja Luka, u roku od 6 mjeseci od dana prijema odgovora Banke ili isteka roka od 30 dana za dostavljanje istog. U slučaju da se nastali spor nije mogao riješiti na navedeni način, klijent ima pravo na sudsku zaštitu, podnošenjem tužbe nadležnom sudu prema prebivalištu/boravištu klijenta. Banka je u obavezi da po prijemu dopisa od Agencije za bankarstvo Republike Srpske odgovori u roku od 15 dana u pisanoj formi i izjasni o navodima iz obavještenja, odnosno prigovora. Klijent ima mogućnost pokrenuti i postupak posredovanja (mirnog rješavanja spornog odnosa) radi vansudskog rješavanja spornog odnosa pred Ombusmanom za bankarski sistem Republike Srpske. Odredba za klijente na području Federacije Bosne i Hercegovine: U slučaju primjedbi na postupanje Banke po osnovu zaključenog Ugovora klijent ima pravo podnijeti pisani prigovor Banci. Banka je obavezna dostaviti odgovor u roku od 30 dana od dana prijema prigovora. U slučaju da je klijent nezadovoljan odgovorom Banke ima pravo uputiti pisani prigovor/obavještenje Agenciji za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine na adresu Agencija za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine, Zmaja od Bosne br. 47b, 71000 Sarajevo, u roku od 3 mjeseca od dana dostavljanja odgovora, odnosno isticanja roka od 30 dana za odgovor Banke. U slučaju da se nastali spor nije mogao riješiti na navedeni način, klijent ima pravo na sudsku zaštitu, podnošenjem tužbe nadležnom sudu prema prebivalištu/boravištu klijenta. Banka je u obavezi da po prijemu dopisa od Agencije za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine odgovori u roku od 15 dana u pisanoj formi i izjasni o navodima iz obavještenja, odnosno prigovora. Klijent ima mogućnost pokrenuti i postupak posredovanja (mirnog rješavanja spornog odnosa) radi vansudskog rješavanja spornog odnosa pred Ombusmanom za bankarski sistem Federacije Bosne i Hercegovine.

Prigovori klijenata pravnih lica

Član 25.

16

Klijent prigovor dostavlja Banci koja je dužna da u roku od najkasnije 30 (trideset) dana od dana podnošenja prigovora dostavi odgovor podnosiocu prigovora. Ako Banka ne dostavi odgovor na prigovor u roku navedenom u prethodnom stavu ovog člana, odnosno ako podnosilac prigovora nije zadovoljan odgovorom na prigovor, podnosilac prigovoraima pravo da pisanim putem obavijesti i uloži prigovor Agenciji za bankarstvo Republike Srpske u roku od 6 mjeseci od dana prijema odgovora Banke ili po isteku roka od 30 dana za davanje odgovora. Banka je u obavezi da po prijemu dopisa od Agencije za bankarstvo Republike Srpske odgovori u roku od 15 dana u pisanoj formi i izjasni o navodima iz obavještenja, odnosno prigovora. U slučaju da se nastali spor nije mogao riješiti na prethodno navedeni način, klijent ima pravo na sudsku zaštitu, podnošenjem tužbe nadležnom sudu prema sjedištu Banke.

V KOMUNIKACIJA

Član 26 Komunikacija između klijenta i Banke vrši se isključivo pisanim putem i to:

- uručenjem neposredno klijentu; - dostavljanjem na posljednje poznatu odnosno prijavljenu adresu Banci od strane klijenta (adresa

prebivališta/boravišta i sjedišta); - dostavljanjem na posljednje prijavljenu elektronsku adresu klijenta (e-mail).

Obavještenja Banke će se smatrati se uredno dostavljenim ukoliko su poslata na posljednju adresu klijenta - fizičkog lica koja je poznata Banci na dan predaje pisanog obavještenja pošti ili privrednom društvu koje je registrovano za vršenje dostave, odnosno na dan slanja faksa/mail-a. Banka na jasan i razumljiv način obavještava klijente o svojim aktivnostima, proizvodima i uslugama (oglašavanjem u sredstvima javnog informisanja, direktnom komunikacijom u pisanoj ili usmenoj formi, dostavljanjem, uručivanjem i činjenjem dostupnim informativnog i reklamnog materijala na šalterima, telefonskog kontakta, pošte, internet prezentaciji, SMS, elektronskim putem ili na drugi način), pri čemu ovo obavještenje ne smije da sadrži netačne informacije, odnosno informacije koje mogu stvoriti pogrešnu predstavu o uslovima korištenja bankarskih proizvoda i usluga; Za kreditne, depozitne i druge proizvode, Banka putem marketinških letaka, propagandnih materijala, internet stranice i drugih komercijalnih aktivnosti, javno objavljuje visine kamatnih stopa, kao i iznose naknada. Način i sredstva komunikacije i slanja informacija zavise od vrste informacija i načina i sredstava komunikacije ugovorenog sa klijentom. Pri oglašavanju, iznos efektivne kamatne stope je naznačen, odnosno napisan tako da je uočljiviji od ostalih elemenata. Pri oglašavanju zabranjeno je koristiti izraze kojima se kredit označava besplatnim ili slične izraze ako je odobrenje tog kredita uslovljeno zaključenjem drugog ugovora ili je uslovljeno bilo čime što predstavlja trošak za klijenta ili stvara drugu obavezu.

VI BANKARSKA TAJNA I ZAŠTITA PODATAKA O KLIJENTIMA

Bankarska tajna

Član 26.

U poslovnom odnosu sa klijentom Banka poštuje tajnost podataka o klijentu u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Bankarska tajna je poslovna tajna. Bankarskom tajnom smatraju se naročito:

- podaci poznati Banci, a odnose se na lične podatke, finansijsko stanje i transakcije klijenata, kao i na vlasništvo ili poslovne veze klijenta Banke ili neke druge banke;

17

- podaci o stanju i prometu pojedinačnim računima klijenata otvorenim u Banci. Bankarskom tajnom ne smatraju se:

- javni podaci i podaci koji su zainteresovanim licima sa opravdanim interesom dostupni iz drugih izvora; - zbirni podaci na osnovu kojih nije moguće utvrditi lične ili poslovne podatke o pojedinačnim licima na koja se ti

podaci odnose; - podaci o akcionarima Banke i visini njihovog učešća u akcionarskom kapitalu Banke, kao i podaci o drugim licima

sa učešćem u Banci i podaci o tom učešću, bez obzira na to da li su oni klijenti Banke; - javni podaci iz jedinstvenog registra računa.

Banka, članovi njenih organa, akcionari, radnici Banke ili angažovana lica kod nje, kao i druga lica koja zbog prirode posla imaju pristup podacima koji predstavljaju bankarsku tajnu ne mogu trećim licima saopštiti ili dostaviti te podatke niti im omogućiti pristup tim podacima. Izuzetno, obaveza čuvanja bankarske tajne ne postoji ako se podaci saopštavaju u zakonom propisanim slučajevima, odnosno:

- trećem licu uz pisanu saglasnost klijenta na koga se podatak odnosi, - radi ostvarenja interesa Banke prilikom prodaje plasmana klijenata, - nadležnom sudu, tužilaštvu ili licima koja rade po njihovim nalozima, na osnovu odluke ili zahtjeva nadležnog

suda, odnosno tužilaštva, ukoliko su takvi podaci potrebni za postupke koje sprovode u okviru svojih nadležnosti, a u skladu sa propisima koji uređuju njihov rad,

- nadležnom sudu ili upravnom organu u vezi sa izvršenjem ili sudu ili stečajnom upravniku u vezi sa stečajem na imovini klijenta Banke,

- Agenciji za bankarstvo i drugim nadležnim regulatornim organima radi obavljanja poslova iz njihove nadležnosti, - Ombudsmanu za bankarski sistem, ako interesi ili obaveze Banke ili klijenta – fizičkog lica zahtijevaju

saopštavanje tajnih podataka u postupku rješavanja spornih pitanja između banke i klijenta – fizičkog lica ili drugom postupku arbitraže ili mirenja,

- na pisani zahtjev poreskih organa, inspekcijskih i drugih kontrolnih organa u skladu sa propisima koji uređuju njihov rad,

- Agenciji za osiguranje depozita Bosne i Hercegovine, u skladu sa propisima o osiguranju depozita u bankama, - društvima za osiguranje u postupku osiguranja potraživanja Banke, a koji se odnose na ta potraživanja, - pri zaključivanju pravnih poslova čiji je rezultat obezbjeđenje potraživanja Banke, kao što su kreditni izvedeni

instrumenti, bankarsko jemstvo i drugi slični poslovi, - u slučaju kada banka koja pruža usluge čuvanja i administriranja finansijskih instrumenata za račun klijenata

dostavi banci koja je izdavalac nematerijalizovanih hartija od vrijednosti na njen zahtjev podatke o imaocima tih hartija od vrijednosti,

- na osnovu pisanog zahtjeva centra za socijalni rad radi preduzimanja mjera iz njihove nadležnosti, - na osnovu pisanog zahtjeva lica koje je pogrešno uplatilo novčana sredstva na račun klijenta Banke, i to samo

podaci koji su potrebni u svrhu pokretanja sudskog postupka radi povrata pogrešno uplaćenih novčanih sredstava

- nadležnom organu za restrukturiranje, likvidaciju odnosno stečaj banke, ako su tajni podaci neophodni za rješavanje potraživanja povjerilaca i ostalih zahtjeva koji se odnose na postupak restrukturiranja, likvidacije, odnosno stečaja banke, osim onih podataka koji se odnose na druge subjekte koji su uključeni i imaju pravni interes u tim postupcima,

- Centralnoj banci Bosne i Hercegovine, odnosno drugom nadležnom organu u skladu sa propisima kojima se uređuje nadzor platnih sistema, odnosno platni promet, u okvirima njihove nadležnosti,

- stranom nadležnom regulatornom organu ovlaštenom da daje i oduzima dozvole za rad licima u finansijskom sektoru ili vrši kontrolu i nadzor ovih lica, samo za potrebe sprovođenja kontrole i nadzora iz njihove nadležnosti, što važi i u vanrednim situacijama, pod uslovima predviđenim sporazumom o saradnji zaključenim između tog organa i Agencije za bankarstvo,

- ministarstvu nadležnom za unutrašnje poslove i organu nadležnom za borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije u skladu sa propisima,

- nadležnim organima u skladu sa propisima koji uređuju oblast sprečavanja pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti,

18

- licu osnovanom radi prikupljanja podataka o iznosu, vrsti i ažurnosti ispunjavanja obaveza fizičkih i pravnih lica koja koriste bankarske usluge i razmjene ovih podataka između banaka i između banaka i lica u finansijskom sektoru (kreditni biro), u skladu sa posebnim zakonom, odnosno pod uslovima predviđenim sporazumom o saradnji, zaključenim između Banke i tog lica,

- u okviru bankarske grupe radi upravljanja rizicima, - sudužniku, založnom dužniku, jemcu ili drugom učesniku kreditnog odnosa, i to samo podatke o tom kreditnom

odnosu, - pružaocima usluga eksternalizacije, kada je saopštavanje podataka neophodno za sprovođenje aktivnosti Banke

koje su predmet eksternalizacije, - stranim organima i drugim tijelima, ako je to predviđeno međunarodnim sporazumima, - drugim organima koja vrše javnopravna ovlašćenja, u skladu sa posebnim zakonom, - privrednom društvu za reviziju u svrhu vršenja spoljne revizije izvještaja Banke i - na osnovu drugih zakona.

Ako klijent na koga se odnosi podatak koji predstavlja bankarsku tajnu, daje svoju pisanu saglasnost za saopštavanje tih podataka pojedinačno identifikovanom trećem licu, takva saglasnost se daje u posebnom dokumentu, a na osnovu ugovora o pružanju bankarskih usluga i/ili ove odredbe Opštih uslova kao ugovorne pretpostavke. Banka ima pravo da u skladu sa ugovornim odnosima sa članicama bankarske grupe, koristi podatke o klijentu i njegovim povezanim licima koji svoju poslovnu djelatnost obavljaju na teritoriji članica bankarske grupe, u skladu sa propisima i internim aktima članica grupe.

Zaštita ličnih podataka

Član 27. Banka prikuplja i obrađuje lične podatke u okviru baze podataka koje formira, a koji su u funkciji obavljanja njene djelatnosti. Zaštitu ličnih podataka Banka obezbjeđuje svakom klijentu bez obzira na državljanstvo i prebivalište, rasu, pol, vjeroispovest, jezik, vjeru, godine života, politička i druga uvjerenja, nacionalnu pripadnost, status i socijalno porijeklo, rođenje, obrazovanje, imovinsko stanje, društveni položaj i sva druga lična svojstva. Banka ima pravo da sve informacije i podatke koji se odnose na klijenta i njegov poslovni odnos sa Bankom (ime i prezime, datum rođenja, adresa, JMBG, broj lične karte i/ili pasoša, kontakt telefon, e-mail adresa, podaci o računu, partiji, podaci u vezi raskida ugovornog odnosa i drugo vezano za određeni obligacioni odnos), dostavi nadležnim organima i organizacijama, članicama iste bankarske grupe, povezanim licima, spoljnim revizorima, kreditno finansijskim institucijama, institucijama za zaštitu povjerilaca, osiguravajućim društvima i drugim licima kojima je po zakonu dužna da dostavi podatke i informacije o poslovnoj saradnji Banke i klijenta, kao i svim trećim licima sa kojima ima zaključene odgovarajuće ugovore o poslovnoj saradnji koji su neophodni za realizaciju poslovnog odnosa ili su u vezi sa poslovnim odnosom Banke i klijenta, u zemlji ili inostranstvu, uz poštovanje odredbi Zakona o zaštiti ličnih podataka i drugih propisa koji regulišu ovo pitanje. Banka obezbjeđuje zaštitu od gubitka, uništenja, povrede tajnosti, nedozvoljenog pristupa, promjene, objavljivanja i svake druge zloupotrebe podataka o ličnosti kojima raspolaže u svojim evidencijama.

II DIO OPŠTI USLOVI OBAVLJANJA BANKARSKIH POSLOVA

VII RAČUNI

Otvaranje i vođenje računa klijenata pravnih lica/fizičkih lica koja obavljaju privrednu djelatnost

Član 28.

19

Banka na osnovu ugovora sa klijentom pravnim licem i fizičkim licem koje obavlja privrednu djelatnost, otvara i vodi račune, pri čemu svakom računu dodjeljuje jedinstveni broj. Banka zaključuje ugovor sa klijentom odnosno otvara račun klijentu na osnovu zahtjeva za otvaranje računa i potrebne dokumentacije u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Jedan primjerak ugovora Banka uručuje klijentu. Prilikom otvaranja računa, Banka utvrđuje identitet klijenta, stvarnog vlasnika klijenta, lica ovlaštenog za zastupanje, kao i punomoćnika na osnovu zahtjevane i dostavljene dokumentacije, a u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Sredstvima na računu raspolaže vlasnik računa. Vlasnik računa može prilikom otvaranja računa ili naknadno pisanim putem ovlastiti treće lice da raspolaže sredstvima na računu. Prenos ovlašćenja i rad sa računom pravnih lica/preduzetnika vrši se u skladu sa propisima. Ovlašteno lice ne može da prenese svoja ovlaštenja ili zatvori račun. Pravo raspolaganja dato po ovlaštenju prestaje opozivom ovlaštenja od strane vlasnika računa ili istekom roka na koje je dato, odnosno iz drugih zakonom propisanih razloga. Banka zadržava kopiju lične isprave na osnovu koje je izvršila identifikaciju klijenta ili ovjerena dokumenta koja je primila u svrhu otvaranja računa i u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke Klijent je dužan da u slučaju statusnih promjena i drugih promjena podataka po otvorenim računima pisanim putem obavijesti Banku i dostavi potrebnu dokumentaciju u roku od osam dana od dana upisa u sudski registar. Banka neće biti odgovorna za moguće greške nastale zbog netačnih podataka u slučaju da klijent propusti da u navedenom roku obavijesti Banku o promjenama. U skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, Banka može odbiti otvaranje računa i/ili stupanje u poslovni odnos bez davanja objašnjenja.

Otvaranje i vođenje računa klijenata - fizičkih lica

Član 29. Prilikom otvaranja računa klijentu - fizičkom licu, Banka utvrđuje identitet fizičkog lica, njegovog zakonskog zastupnika ili punomoćnika, uvidom u važeća i vjerodostojna lična dokumenta, uz obavezno prisustvo lica čija se identifikacija vrši i tom prilikom pribavlja sljedeće podatke: ime i prezime, datum i mjesto rođenja, JMBG, adresu prebivališta ili boravišta, vrstu i broj ličnog dokumenta sa datumom, mjestom izdavanja i nazivom izdavaoca. Sredstvima na računu raspolaže vlasnik računa. Vlasnik računa može prilikom otvaranja računa ili naknadno pisanim putem ovlastiti treće lice da raspolaže sredstvima sa njegovog računa. Prenos ovlašćenja i rad sa računom fizičkih lica vrši se u skladu sa propisima. Ovlašteno lice fizičkog lica ne može da prenese svoja ovlaštenja, ovlasti drugo lice ili zatvori račun. Pravo raspolaganja dato po ovlaštenju prestaje smrću vlasnika, opozivom ovlaštenja od strane vlasnika računa ili istekom roka na koje je dato, odnosno iz drugih zakonom propisanih razloga.

Prilikom otvaranja tekućeg računa klijentu fizičkom licu, Banka klijentu uz ugovor izdaje karticu tekućeg računa i/ili platnu karticu. Ukoliko je novčani depozit primljen kao ulog na štednju po viđenju, odnosno kao oročeni depozit, Banka klijentu - fizičkom licu pored ugovora izdaje identifikacionu karticu ili štednu knjižicu. U skladu sa Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, Banka može odbiti otvaranje računa i/ili stupanje u poslovni odnos bez davanja objašnjenja. U slučaju otkaza ovog ugovora klijent iz Federacije Bosne i Hercegovine može na svoj zahtjev, a nakon izmirenja obaveza po računu, bez naknade prenijeti sredstva u drugu banku ili podići sredstva u gotovini i ugasiti račun, a Banka je dužna da mu to omogući.

Blokada i gašenje računa

20

Član 30.

Banka blokira račun klijenta – fizičkog lica po dobijanju obavještenja o smrti vlasnika, gubitka, nestanka ili krađe štedne knjižice i platne kartice, kao i na osnovu sudskog rješenja, odluka drugih nadležnih organa i drugih osnova, u skladu sa zakonom, podzakonskim propisima i internim aktima Banke. Banka blokira račun klijenta - pravnog lica i fizičkog lica koje obavlja privrednu djelatnost na osnovu rješenja sudova i drugih nadležnih organizacija u skladu sa zakonom, podzakonskim propisima i internim aktima Banke. Banka gasi račun na lični zahtjev vlasnika ili po osnovu namjenski ovjerenog ovlašćenja, u skladu sa zakonom, drugim propisima, aktima Banke i odredbama ugovora, kao i na osnovu rješenja suda i drugih nadležnih organa. Banka ima pravo da raskine ugovor o otvaranju i vođenju računa klijenta:

- ako je klijent brisan iz registra nadležnog organa; - u drugim slučajevima predviđenim zakonom (stečaj, likvidacija, statusne promene i dr); - u slučaju kada nije u mogućnosti da sprovede identifikaciju i praćenje poslovanja klijenta saglasno zakonu i

drugim propisima; - u slučaju da je račun klijenta neaktivan u periodu koji je propisan zakonom, podzakonskim propisima i

internim aktima Banke; - u slučaju da klijent odbije popunjavanje FATCA (Foreign Account Tax Compliance Akt) formulara u cilju

identifikovanja američkih poreskih obveznika.

VIII DEPOZITI

Član 31. Pod novčanim depozitima podrazumijevaju se novčana sredstva koja klijent deponuje kod Banke na osnovu ugovora ili na osnovu obaveze utvrđene zakonom. Uslovi prijema depozita, kao i prava i obaveze Banke i klijenta uređuju se ugovorom. Depozit može biti iskazan u domaćoj valuti odnosno KM i u stranoj valuti (EUR, CHF, USD itd). U slučaju automatskog produžavanja oročenja depozita klijentima - fizičkim licima u Republici Srpskoj i Brčko distriktu, Banka će, najkasnije 7 dana prije isteka roka oročenja, klijenta - fizičko lice obavijestiti o roku na koji se produžava ugovor o depozitu i o novoj kamatnoj stopi, a klijent - fizičko lice ima pravo da ugovor raskine najkasnije u roku od 15 dana od dana prijema tog obavještenja, i to bez naknade i uz kamatu ugovorenu za istekli oročeni period. U slučaju automatskog produžavanja oročenja depozita klijentima-fizičkim licima u Federacije Bosne i Hercegovine, Banka će najkasnije 15 dana prije isteka roka oročenja, klijenta - fizičko lice obavijestiti o roku na koji se produžava ugovor o depozitu i o novoj kamatnoj stopi, a klijent-fizičko lice ima pravo da Ugovor raskine najkasnije u roku od 30 dana od dana prijema tog obavještanja, i to bez naknade i uz kamatu ugovorenu za istekli oročeni period. Ova odredba se odnosi i na ulog na štednju. Depozit se može prijevremeno razročiti samo uz saglasnost Banke. Prijevremeno razročenje depozita na zahtjev klijenta – fizičkog lica se vrši na taj način što klijent podnosi pisani zahtjev za prijevremeno razročenje Banci, u ugovorenom roku. Banka može na osnovu pisanog zahtjeva odobriti prijevremeno razročenje u izuzetnim slučajevima i uz navođenje razloga prijevremenog raskida. Pod izuzetnim slučajevima se smatra bolest klijenta ili člana njegove uže porodice, prestanak radnog odnosa klijenta, viša sila kao uzrok matrijalnih gubitaka kao i drugi nepredviđeni događaji usljed kojih klijent ima potrebu za povlačenje sredstva. Uz pisani zahtjev, klijent je dužan priložiti i adekvatnu dokumentaciju koja se odnosi na razlog prijevremenog raskida oročenog depozita, a pripadajuća kamata se u tom slučaju isplaćuje na ugovoreni način. Na osnovu Zakona o osiguranju depozita u bankama Bosne i Hercegovine ulozi fizičkih lica su osigurani kod Agencije za osiguranje depozita Bosne i Hercegovine i garantovani su u iznosima u skladu sa propisima kojima se uređuje osiguranje depozita u bankama.

21

IX PLASMANI

Član 32. Banka odobrava klijentima kredite, garancije, akreditive i ostale plasmane u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Banka odobrava dugoročne i kratkoročne plasmane u KM ukoliko je kredit bez valutne klauzule ili u KM u protivvrijednosti EUR-a po zvaničnom srednjem kursu na dan plaćanja ukoliko je kredit sa valutnom klauzulom, za namjene u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Uslovi odobravanja (iznos kredita, rok otplate, način otplate, određivanje visine nominalne kamatne stope i metod obračuna kamate, efektivna kamatna stopa odnosno visina naknada i drugih troškova, visina kamate koja se primjenjuje u periodu docnje i drugi uslovi i kriterijumi) kredita se definišu se u skladu sa važećim Katalogom proizvoda, drugim aktima Banke i ugovorom koji je Banka potpisala sa drugim učesnicima u kreditnom poslu. Uslovi korišćenja odobrenog plasmana, kao i prava i obaveze Banke i klijenta uređuju se ugovorom. Prije zaključenja ugovora o kreditu sa klijentom - fizičkim licem, Banka je obavezna da:

- kreditnu sposobnost predloženih učesnika (klijenta - fizičkog lica, jemca i drugih lica koja obezbjeđuju izvršenje obaveza klijenta – fizičkog lica) procijeni na osnovu podataka koje dobije od istih i uvida u bazu podataka o zaduženosti predloženih učesnika. Predloženi učesnici prethodno moraju potpisati saglasnost za provjeru zaduženja;

- uz prethodnu pisanu saglasnost predloženih učesnika u kreditu koji lično obezbjeđuju ispunjenje obaveze klijenta - fizičkog lica kredita, međusobno ih informiše i upozna sa dokumentacijom i podacima pribavljenim u postupku procjene kreditne sposobnosti;

- upozna preostale učesnike u kreditu, u slučaju da jedno lice nije saglasno da se dobijeni podaci i dokumentacija za procjenu njegove kreditne sposobnosti saopšte drugim licima, izuzev ukoliko nije zabranjeno posebnim prinudnim propisima ili je suprotno ciljevima javnog poretka.

Banka ima diskreciono pravo da obustavi dalje korišćenje kredita i/ili okvira za odobravanje kredita i/ili garancija i/ili akreditiva u slučaju da utvrdi da je kreditna sposobnost klijenta pogoršana u odnosu na procijenjenu kreditnu sposobnost u momentu odobrenja kredita/okvirnog ugovora, osim za fizička lica kod kojih se primenjuju posebni uslovi definisani Zakona o bankama Republike Srpske i Zakonom o zaštiti korisnika finansijskih usluga Federacije Bosne i Hercegovine. Banka prilikom odlučivanja o zahtjevu klijenta za odobrenje plasmana vrši ocjenu stepena rizika uticaja na zaštitu životne sredine i utvrđuje da li se djelatnost odnosno projekat i/ili aktivnost klijenta nalazi na listi isključenih djelatnosti u odnosu na etičke principe, zaštitu životne sredine i zaštitu na radu. Ukoliko se klijent - fizičko lice koji ima kod Banke kredit u korišćenju, uz prethodnu saglasnost ostalih ugovornih strana po tom kreditu, obrati Banci za povećanjem iznosa kredita, Banka je dužna da ponovo procijeni njegovu kreditnu sposobnost, kao i kreditnu sposobnost jemca ili drugog lica koje lično obezbjeđuje ispunjenje obaveze tog kliijenta - fizičkog lica.

X PLATNE KARTICE

Uslovi izdavanja

Član 33. Poslovi sa karticama obavljaju se u skladu sa utvrđenim pravilima i uslovima, a prema operativnim standardima za svaku pojedinu vrstu kartica u okviru odgovarajućeg nacionalnog i internacionalnog programa/brenda. Banka je vlasnik izdatih kartica koje daje na korišćenje klijentima.

22

Prije zaključenja ugovora o izdavanju i korišćenju kreditne kartice, Banka je dužna da kreditnu sposobnost predloženih učesnika procjeni na osnovu podataka koje dobije od istih i na osnovu uvida u bazu podataka o zaduženosti klijenta - fizičkog lica izvršenog uz pisanu saglasnost lica na koga se ti podaci odnose. Prava i obaveze Banke i klijenta, kao i uslovi za prestanak korištenja kartice definisani su ugovorom o izdavanju i korištenju kartice i/ili opštim pravilima izdavanja i korištenja kartice.

Način i uslovi korištenja

Član 34. Uslovi izdavanja i korištenja platnih kartica, kao i prava i obaveze Banke i klijenta uređuju se ugovorom. Platna kartica je instrument bezgotovinskog plaćanja, izdat od strane Banke klijentu, koja omogućava podizanje gotovog novca i plaćanje robe i usluga na prodajnim mjestima. Kartica je neprenosiva i može je koristiti samo klijent, osim Poklon platne kartice koja se može prenijeti na treće lice. Banka izdaje kartice sa rokom važenja u skladu sa aktima Banke, a kartica važi do posljednjeg dana u mjesecu godine koja je navedena na kartici. Postoji debitna, poklon, kreditna i poslovna kartica. Debitna kartica predstavlja instrument za elektronsko obavljanje transakcija kod kojih se zaduženje računa klijenta vrši u momentu izvršenja transakcije, maksimalno do iznosa kojim klijent raspolaže na računu. Poklon kartica je vezana za namjenski račun sa mogućnošću korištenja na POS terminalima i plaćanja putem interneta, bez mogućnosti odgođenog plaćanja, maksimalno do iznosa na računu imaoca kartice. Kreditna kartica predstavlja instrument za elektronsko obavljanje transakcija gdje plaćanje za klijenta dospijeva nakon određenog ugovorenog roka, maksimalno do iznosa koji se kao kredit odobrava klijentu na korišćenje u iznosu koji je određen za konkretnu vrstu kartice. Poslovna kartica je namijenjena pravnim licima koji imaju otvoren transakcioni račun u Banci i služi za raspolaganje sredstvima po poslovnom računu pravnog lica. Odobravanja, izdavanje i reizdavanje platnih kartica je regulisano aktima Banke. Banka odlučuje po zahtjevu klijenta za odobravanje limita po platnoj kartici i u primjerenom roku obavještava klijenta o donijetoj odluci. Banka će klijentu, u skladu sa popunjenim zahtjevom za izdavanjem kartice od strane istog, omogućiti dostavu izvoda poštom ili e-mailom.

Gubitak, krađa ili zloupotreba kartice

Član 35. Za svu štetu nastalu neovlašćenim korišćenjem kartice, klijent snosi potpunu odgovornost. Pod neovlašćenim korišćenjem kartice podrazumijeva se davanje kartice drugom licu na korištenje, otkrivanje PIN-a, korištenje nepotpisane kartice i drugi slučajevi neovlaštenog korištenja. Jedino lice koje ima pristup svom PIN broju je klijent. Klijent je obavezan da gubitak/krađu ili zloupotrebu kartice prijavi odmah Korisničkom servisu ili Banci sa zahtjevom za blokadu njene dalje upotrebe. Klijent je obavezan da gubitak/krađu ili zloupotrebu kartice odmah prijavi Banci na broj telefona: +387 51 244-700 (ili u svojoj matičnoj filijali) u radnom vremenu Banke. U ostalim slučajevima gubitak/krađu ili zloupotrebu kartice odmah prijaviti Centru za autorizaciju na broj: +381 11 20 71 125, koji je dostupan 24 sata dnevno. Troškove poziva snosi klijent. Prilikom prijavljivanja gubitka, krađe ili neovlaštene transakcije ne navodi se PIN.

23

Klijent ne snosi gubitke za transakcije izvršene zloupotrebom koje su nastale nakon prijave Korisničkom servisu ili Banci. Klijent snosi sve gubitke, po svim transakcijama izvršenim zloupotrebom, ukoliko se utvrdi da je do zloupotrebe došlo od strane samog klijenta ili nepoštovanjem pravila korištenja kartice navedenih u ugovoru i uslovima izdavanja i korištenja kartice. U slučaju telefonske prijave, klijent ili lice koje on ovlasti, dužan je da u roku od 7 (sedam) dana dostavi Banci u pisanoj formi na propisanom obrascu, potvrdu prijave gubitka/krađe kartice. Po prijemu pisane prijave o gubitku ili krađi kartice, Banka klijentu može izdati novu karticu. Trošak izdavanja nove kartice snosi klijent. Troškove prijave/oglašavanja kartice za nevažeću snosi klijent. Cjelokupan iznos štete nastao gubitkom/krađom ili zloupotrebom kartice do dana prijave snosi klijent. Klijent i Banka se mogu sporazumjeti da i u slučaju sumnje na zloupotrebu kartice, Banka izvrši blokadu korištenja kartice. U slučaju da Banka sumnja na zloupotrebu kartice, a klijenta nije moguće kontaktirati, Banka će izvršiti blokadu kartice i o tome obavijestiti klijenta kada to bude moguće. Klijent koji pronađe karticu poslije prijave gubitka/krađe ne smije je koristiti, već je obavezan da je poništenu (presječenu vertikalno, preko piste za magnetni zapis) vrati Banci. U protivnom, klijent snosi svu zakonsku odgovornost i finansijske obaveze prema Banci za neovlašteno korišćenje kartice. U slučaju oštećenja kartice, klijent je u obavezi da se obrati Banci radi zamjene iste. Za usluga zamjene kartice u slučaju oštećenja, Banka naplaćuje naknadu klijentu.

Prestanak korištenja kartice

Član 36. Do prestanka korištenja kartice može doći na zahtjev klijenta (otkazom upotrebe) ili uskraćivanjem prava na korišćenje od strane Banke (zabrana upotrebe). Banka ima pravo da uskrati klijentu korištenje kartice i raskine ugovor ukoliko klijent: ne izvršava svoje obaveze u skladu sa ugovorom/opštim pravilima izdavanja i korištenja kartice, koristi karticu protivno ugovoru/opštim pravilima izdavanja i korištenja kartice, nije dostavio istinite podatke prilikom podnošenja zahtjeva za karticu, kao i u drugim slučajevima propisanim zakonom, drugim propisima i aktima Banke. U slučaju otkaza ili zabrane upotrebe, klijent je u obavezi da karticu vrati Banci saglasno odredbama ugovora i/ili opštih pravila izdavanja i korištenja kartice i izmiri sve obaveze nastale korištenjem kartice, uključujući i dodatne kartice. Gašenje kartice na zahtjev klijenta se vrši bez naknade.

XI PLATNI PROMET

Poslovi platnog prometa

Član 37. Banka obavlja poslove platnog prometa u KM i stranoj valuti, u zemlji i sa inostranstvom, u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Međusobna prava i obaveze Banke i klijenta u poslovima platnog prometa definisana su ugovorom o otvaranju i vođenju računa kod Banke, u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke.

Platni promet u zemlji

24

Član 38. Banka prima naloge za prenos, naloge za uplatu i naloge za isplatu. Banka izvršava naloge za plaćanje nakon detaljnog sagledavanja vjerodostojnosti naloga klijenta: kontrole pokrića sredstava za izvršenje naloga, potpisa i pečata nalogodavca, provjere da li nalog za plaćanje sadrži podatke o izdavaocu i primaocu naloga i njihovim bankama, svrsi plaćanja i svrsi uplate, odnosno isplate, kao i provjere priložene dokumentacije koja se dostavlja u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Banka ne snosi odgovornost za pravnu valjanost i vjerodostojnost dokumenata i ne odgovara za štetu prouzrokovanu klijentu ili trećem licu koja je rezultat pogrešnih, nejasnih ili na drugi način nepreciznih instrukcija, odnosno radnji klijenta ili treće strane. Banka neće primiti na realizaciju naloge klijenta ukoliko na računu navedenom u nalogu nema dovoljno sredstava za njegovu realizaciju.

Banka može, u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke, prihvatiti od klijenta trajni nalog za plaćanje. Banka nije odgovorna za neizvršenje ili kašnjenje u izvršenju trajnog naloga ako na računu klijenta nema dovoljno sredstava za blagovremeno izvršenje ili ako su razlozi za neizvršenje ili kašnjenje u izvršenju na strani klijenta.

Platni promet sa inostranstvom

Član 39.

Banka je ovlašćena da obavlja poslove platnog prometa sa instranstvom i iste obavlja u skladu sa zakonom, drugim propisima i aktima Banke. Platni promet sa inostranstvom obuhvata plaćanja, naplaćivanja i prenose po tekućim i kapitalnim poslovima u devizama i konvertibilnim markama između rezidenata i nerezidenata, u skladu sa odredbama zakona, drugim propisima i aktima Banke.

Banka je dužna da obavijesti klijenta o naplati iz inostranstva najkasnije narednog radnog dana od dana prijema pokrića za izvršenje tog naloga, a klijent je obavezan da istog ili narednog dana od dana prijema tog obavještenja Banci dostavi podatke za izvršenje isplate po naplati i da priloži dokument ako je on propisan kao uslov izvršenja isplate. Plaćanje prema inostranstvu Banka izvršava na osnovu naloga za plaćanje klijenta koji sadrži propisane podatke i za koji je obezbjeđeno pokriće, u roku koji je dogovoren sa klijentom.

Naknada za usluge platnog prometa

Član 340.

Za usluge domaćeg platnog prometa i platnog prometa sa inostranstvom Banka naplaćuje naknadu u skladu sa aktima Banke kojima se definišu tarife naknada za pojedine proizvode i usluge Banke i to automatski sa računa klijenta sa svih njegovih KM i deviznih računa. Naknade za usluge domaćeg platnog prometa, platnog prometa sa inostranstvom, kao i elektronskog bankarstva, čine sastavni dio ovih Opštih uslova, a objavljujuju se na internet prezentaciji Banke, čime se smatra da je klijent upoznat sa visinom istih.

XII ELEKTRONSKO I MOBILNO BANKARSTVO

Član 41. Usluge elektronskog i mobilnog bankarstva podrazumijevaju mogućnost dobijanja informacija i obavljanja transakcija elektronskim putem, posredstvom interneta, telefona, SMS poruka, ATM uređaja. Banka realizuje naloge izdate korišćenjem usluga elektronskog bankarstva na način utvrđen aktima, u skladu sa zakonom.

25

XIII OSTALI BANKARSKI POSLOVI

Član 42. Banka obavlja i depo poslove, mjenjačke i ostale devizno – valutne poslove, poslove sa finansijskim institucijama, poslovanja sa sefovima, kao i druge poslove u skladu sa zakonom. Uslovi i način obavljanja navedenih poslova detaljnije se definišu aktima Banke.

XIV ZAVRŠNE ODREDBE

Član 43.

Opšti uslovi se primjenjuju uz ugovore zaključene sa klijentima Banke i čine njihov sastavni dio. Sastavni dio Opštih uslova čine tarife naknada i troškova koje Banka naplaćuje klijentima. Potpisivanjem ugovora klijent potvrđuje da je upoznat sa Opštim uslovima i da ih prihvata u potpunosti. Ove Opšte uslove Banka čini dostupnim klijentima u pisanom obliku u svim filijalama i agencijama Banke i na internet stranici Banke. Opšti uslovi primjenjuju i na već zaključene ugovore sa klijentima tako da se neće vršiti izmjene i dopune istih. U slučaju kolizije odredbi već zaključenih ugovora i ovih Opštih uslova, primjenjuju se odredbe ovih Opštih uslova.

Član 44. Na sve što nije utvrđeno ovim Opštim uslovima primjenjuju se odredbe relevantnih propisa koji regulišu poslovanje banaka, zaštitu korisnika finansijskih usluga, obligacione odnose, platni promet i transakcije, te drugi propisi. U slučaju donošenja novih propisa, kao i njihovih izmjena i/ili dopuna koji se primjenjuju na pružanje usluga Banke, isti će se neposredno primjenjivati na ugovorena prava i obaveze Banke i klijenta do donošenja odgovarajućih izmjena i/ili dopuna Opštih uslova. Opšti uslovi poslovanja Banke stupaju na snagu danom donošenja, a primjenjuju se po isteku petnaestog dana od dana njihovog objavljivanja na internet prezentaciji Banke. Stupanjem na snagu Opštih uslova prestaju da važe Opšti uslovi poslovanja Komercijalne banke AD Banja Luka broj: NO-267/17 od 08.11.2017. godine.

Broj: NO-72/2018

Dana: 08.03.2018. godine

Predsjednik

Nadzornog odbora

Una Sikimić