Organa genitalia feminina

Doç.Dr.M.Cudi TUNCERD.Ü.Tıp Fakültesi Anatomi ABD

Organa genitalia feminina• Organa genitalia feminina

externa– Mons pubis– Labium majus pudendi– Labium minus pudendi– Clitoris– Bulbus vestibuli– Gl.vestibularis majoris

• Organa genitalia feminina interna– Ovarium– Tuba uterina– Uterus– Vagina

Organa genitalia feminina

Organa genitalia feminina interna

Ovarium• Fossa ovarica• Facies lateralis• Facies medialis• Extremitas tubaria• Extremitas uterina• Margo liber• Margo mesovaricus

Ovarium

Ovarium

Ovarium

Extremitas tubaria• Fimbria ovarica• Lig.suspensorium ovariii

(periton plikası)– a.v.ovarica

Extremitas uterina• Lig.ovarii proprium

– Lig.latum uteri içindedir.

Facies lateralis

• Fossa ovarica’yı örten parietal peritona oturur.

Facies medialis• Bu yüzü infundibulum tubae

uterina örter.

Margo liber

• Arka kenar

Margo mesovaricus• Ön kenar• Hilum ovarii bulunur.• Lig.latum uteri’nin bir bölümü olan

mesovaricus tutunur.

Ovarium’un yapısı

• Dıştan periton örter.– Squamoz epitel yapısında düz ve parlaktır.– Puberte’den sonra germinal epitelium

(Waldeyer tabakası) denilen kolumnar hücre tabakası ile kaplanır.

– Erişkinlerde, ovarium’ları örten normal bir periton bulunmaz.

Ovarium’un yapısı

• Periton tabakasının altında tunica albuginea denilen kalın bir tabaka bulunur. Yaş ilerledikçe bu tabaka kalınlaşır. – Stroma ovarii

• Cortex ovarii• Medulla ovarii

Ovarium’un yapısı

• Puberte’den önce;– Cortex ovarii

• Folliculi ovaricii primarii’den (400.000) sadece 400 adedi gelişerek olgun hale gelir.

• Puberte’den sonra;• Folliculi ovaricii vasculosi (Graaf follikülü)

– Ovulasyondan sonra corpus luteum adını alır.

Primer ve sekonder folliküller

Ovulasyon• Graaf follikülü,ovarium’un cortex’inin herhangi bir yerinden

gelişebilir.• Olgunlaşan follikül yaklaşık 1,5 cm çapına erişir ve ovarium’un

yüzeyine yakın bir yerde bulunur.• Ovarium’un dış yüzünde bu bölge koyu mavi renkte görülür.• Follikül sıvısı artar.• Hipofiz hormonlarının etkisiyle,olgunlaşan follikül duvarı patlar ve

follikül sıvısı karın boşluğuna akar.• Ovum,o bölgeyi sarmış olan infundibulum aracılığı ile tuba uterina’ya

geçer.• Boşalan follikül küçülür ve içi kanla dolar.Buna corpus

haemorrhagicum denilir.• Follikülün geri kalan kısmı büyüyerek sarı renk alır. Buna corpus

luteum denir.

Corpus luteum

Ovulasyon• Tuba uterina’ya geçen ovum döllenerek hamilelik

oluşursa,corpus luteum büyümeye devam eder ve hamileliğin 9. ayında 3 cm çapa erişir.Buna da corpus luteum gravitatis denilir.

• Yumurta döllenmez hamilelik oluşmaz ise patlayan follikül süratle küçülür. Buna da corpus luteum menstruationis denilir. Daha sonra corpus luteum menstruationis dejenere olur ve beyaz bir nedbe şekline dönüşür. Bunlara da corpus albicans denir.

• Ovulasyon 13-14 yaşlarında başlar ve 40-50 yaşlarına kadar devam eder. Ovulasyonun kesilmesine klimakterium (menapoz) denilir. Normal kadınlarda ovulasyon 30-35 sene içinde,gebelik ve emzirme dönemi hariç her dört haftada bir defa olmak üzere,senede 13 defa tekrarlanır.

Ovulasyon

Ovulasyon

Ovarium’un arterleri• A.abdominalis’in dalı olan

a.ovarica’lardır. A.ovarica lig.suspensorium ovarii içinde pelvis’e iner. Hilum ovarii’den ovarium’a girer ve folliküller etrafında kılcal ağlar oluşturur.

Ovarium’un venleri

• Arterlerini takip ederek hilum ovarii’den çıkar. Bu venler plexus pampiniformis denilen venöz ağı oluşturur. Bu ağı oluşturan venler yukarı çıktıkça birbirleriyle birleşir ve sonunda v.ovarica’yı oluşturur. Sol v.ovarica, v.renalis’e; sağ v.ovarica, v.cava inferior’a açılır.

Lenf drenajı

• Nodi lymphatici preaotici• Nodi lymphatici aortici lateralis

Sinirleri

• Plexus hypogastricus inferior ve a.ovarica çevresindeki plexus ovaricus’tan gelir. Parasimpatikleri n.vagus’tan, simpatikleri ise n.splanchnicus minor ve bir kısım thoracal medulla spinalis segmentlerinden gelir.

Tuba uterina (Salpinx)(Fallop kanalı)

• Yaklaşık 10 cm uzunluğunda 3 mm çapında boru şeklinde olan bir kanaldır.

• Ostium uterina tubae• Ostium abdominale tubae• Lig.latum uteri’nin serbest

kenarı boyunca uzanır.• Lig.latum uteri’nin tuba

uterina’ya komşu olan bölümüne, mesosalpinx denilir.

Tuba uterina’nın bölümleri• Isthmus tubae uterinae

– En dar bölümü

• Ampulla tubae uterinae– Ovumu,genellikle burada

döller.

• Infundibulum tubae uterinae– Fimbria tubae

• Fimbria ovarica

• Pars uterina

Arterleri• A.uterina ve a.ovarica’dan gelen

dallardır. A.uterina’dan gelen bir dal diğer dallardan daha kalındır (Sampson arteri) ve cerrahi müdahale esnasında buna dikkat etmek gerekir.

Venleri

• V.uterina• V.ovarica

Lenf drenajı

• Lumbal bölgedeki aortik lenf nodüllerine açılır.

Sinirleri

• Kısmen plexus ovaricus’tan kısmen de plexus uterinus’tan gelir.

Uterus• Pelvis boşluğunda mesane

ile rectum arasında bulunur.

• Abdominal bölümü tuba uterina’lar ile, pelvik bölümü ise vagina ile birleşir.

• Corpus uteri ve cervix uteri olmak üzere iki ana bölümden oluşur. Bu iki bölüm arasında isthmus uteri denilen ara bölüm vardır.

Uterus

Corpus uteri• Uterus’un 2/3 üst kısmına corpus

uteri denilir.• Tuba uterina’ların bağlandığı yerin

yukarısında kalan bölümüne, fundus uteri denir.

Corpus uteri• Facies vesicalis• Excavatio vesico-uterina• Facies intestinalis• Excavatio recto-uterina (Douglas çıkmazı)• Plica recto-uterina• Cornu uteri dextrum ve sinistrum

Corpus uteri• Margo uteri dexter ve sinister• Lig.teres uteri• Lig.ovarii proprium

Cervix uteri• Uterus’un isthmus ile vagina arasında kalan bölümüdür.• Portio vaginalis cervicis• Portio supravaginalis cervicis

Portio supravaginalis cervicis• Ön tarafta mesane ile

komşudur ve ikisi arasında parametrium denilen bağ dokusu bulunur.

• A.uterina bu bağ dokusu içinde uzanarak cervix uteri’ye gelir.

Portio vaginalis cervicis• Cervix uteri’nin vagina

içine uzanan bölümüdür.• Ostium uteri

– Labium anterius– Labium posterius

Ostium uteri

Portio vaginalis cervicis• Fornix vagina

– Pars lateralis– Pars anterior– Pars posterior

(Receptaculum seminis)

Cavitas uteri

Canalis cervicis uteri• Plica palmata• Arbor vitae uterinae

Uterus’un tabakaları

Uterus’u taşıyan yapılar

• Lig.transversum cervicis (colli)(Cardinal ligament=Mackenrodt bağı)

• Lig.pubocervicalis• Lig.sacrocervicalis• Lig.latum uteri• Lig.teres uteri (lig.rotundum)

Lig.transversum cervicis

Lig.latum uteri

• Uterus’a yakın bölümüne mesometrium,• Tuba uterina’ya yakın bölümüne mesosalpinx,• Ovarium’a yakın bölümüne mesovarium,• Cervix uteri’nin yan tarafında bulunan bölümüne

parametrium,• Parametrium’u oluşturan bağ dokusu vagina

etrafında devam eder. Buna paracolpium denir.• Uterus’u saran seröz zara perimetrium denir.

Lig.latum uteri

Lig.latum uteri içinde bulunan yapılar

Lig.latum uteri içinde bulunan yapılar

• Parametrium• A.uterina• Tuba uterina• Lig.teres uteri• Lig.ovarii proprium • Ovarium• Ureter

Arterleri• A.uterina (A.iliaca interna)• A.ovarica (A.abdominalis

aortae)

Arterleri

Venleri

• Cervix uteri’nin yan taraflarında plexus venosus uterinus’u oluştururlar. Buradan çıkan venler v.iliaca interna’ya açılır.

Lenf drenajı

• Nodi lymphatici aortici• Nodi lymphatici inguinales superficiales• Nodi lymphatici sacrales

Sinirleri

• Plexus hypogastricus inferior ve plexus uterovaginalis’ten gelir.

• Parasimpatikleri, nn.splanchnici pelvici’den• Simpatikleri, T11-12 ve L1’den gelir.

Menstrual siklus

• Puberteden menopoza kadar devam eder.• Endometrium menses• Yaklaşık 27 gün sürer.

Menstrual siklus’un safhaları

• Proliferasyon devresi– Uterus mukozası kalınlaşır– Uterus bezleri büyür ama salgı yapmazlar– Mukozaya gelen damarlar genişler– Döllenmiş yumurtanın inplante olabilmesi için

bu değişiklikler, estrojen hormonunun etkisiyle olur.

– Menstruasyon’un son gününden başlar ovulasyona kadar devam eder.

Menstrual siklus’un safhaları

• Sekresyon devresi– Graaf follükülü patlar ovum’un (ovulasyon)

ovarium’dan dışarı çıkması ile başlar ve bir hafta sürer.

– Bezlerin büyümesi devam eder ve salgıları (tripsin) artar, kan ve lenf damarları genişler.

– Corpus luteum hormonunun etkisiyle başlayan bu dönemde, döllenen yumurtanın yerleşmesi ve ilk günlerde beslenebilmesi için hazırlıklar tamamlanır.

Menstrual siklus’un safhaları• Deskuamasyon ve rejenerasyon devresi

– Bir yandan deskuamasyon olurken bir yandan rejenerasyon olur.

– Yumurtanın döllenmemesi halinde, corpus luteum küçülür.

– Uterus kaslarının kasılması ile damarlardan sızan kan ve epitel altında meydana gelen aralıklarda toplanan kan uterus boşluğuna akar.

– Yerinden koparılan hücreler, salgılarının ihtiva ettiği fermentlerin etkisi ile erir ve menstruasyon denilen olay oluşur.

– Bu siklus klimakterium’a kadar devam eder.

Menstrual siklus’un safhaları

Menstrual siklus’un safhaları

Vagina• Kas ve zarlardan yapılmış boru

şeklinde bir organdır.• Ön tarafta mesane, arka tarafta

rektum bulunur.• Paries anterior (6-7,5 cm)

– Carina urethralis vagina• Paries posterior (9 cm)• Columna rugarum anterior• Columna rugarum posterior

– Rugae vaginales• Ostium vagina

– Hymen

Vagina

Arterleri

• A.vaginalis (A.uterina veya a.iliaca interna)

Venleri

• Vagina çevresindeki paracolpium içinde uterus, mesane ve rektum’dan gelen venlerle birleşerek plexus vaginalis’i oluşturur.

Lenf drenajı

• Nodi lymphatici iliaci externi• Nodi lymphatici interni• Nodi lymphatici iliaci communes• Nodi lymphatici inguinales superficiales

Sinirleri

• Plexus uterovaginalis ve plexus hypogastricus inferior’dan innerve olur. Alt kısmına n.pudendus’tan lifler gelir.