VVVVVehap Shita zgjidhetehap Shita zgjidhetehap Shita zgjidhetehap Shita zgjidhetehap Shita zgjidhetkryetar i Shoqatëskryetar i Shoqatëskryetar i Shoqatëskryetar i Shoqatëskryetar i Shoqatëssë Vsë Vsë Vsë Vsë Veteranëve tëeteranëve tëeteranëve tëeteranëve tëeteranëve tëLANÇ të KosovësLANÇ të KosovësLANÇ të KosovësLANÇ të KosovësLANÇ të Kosovës

SHËNIME NGA RAPORTI I PUNËS SË

SHOQATËS SË VETERANËVE TË LANÇ TË

KOSOVËS NË PERIUDHËN 2012 - 2013

Kryeredaktor: Halil RAMA Adresa: Ministria e Mbrojtjes, Tiranë. Email: veterani.obvl@yahoo.com/ website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL)

GAZETË PERIODIKE. NR. 67 (298) NËNTOR 2013. ÇMIMI: 20 LEKË

SHQIPËRIASHQIPËRIASHQIPËRIASHQIPËRIASHQIPËRIA, E, E, E, E, E AFTË PËR TË MARRË AFTË PËR TË MARRË AFTË PËR TË MARRË AFTË PËR TË MARRË AFTË PËR TË MARRËPËRGJEGJËSI BRENDPËRGJEGJËSI BRENDPËRGJEGJËSI BRENDPËRGJEGJËSI BRENDPËRGJEGJËSI BRENDA NAA NAA NAA NAA NATTTTTOOOOO-----sssss

Shqiptarët, të lirë dhekrenarë në përvjetorin e69-të të çlirimit të atdheut

LANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdha

___________________FAQE 14-15 ______________________FAQE 7

Simpozium përSimpozium përSimpozium përSimpozium përSimpozium përPPPPPetro Markon nëetro Markon nëetro Markon nëetro Markon nëetro Markon në

Krajova tëKrajova tëKrajova tëKrajova tëKrajova tëRumanisëRumanisëRumanisëRumanisëRumanisë

Një nga brigadat e Ushtrisë Nacio-nalçlirimtare, e cila u inkuadrua në

Diviziononin e V-të Sulmues

Brigada e VBrigada e VBrigada e VBrigada e VBrigada e V-të luftoi-të luftoi-të luftoi-të luftoi-të luftoipër çlirimin e Kosovëspër çlirimin e Kosovëspër çlirimin e Kosovëspër çlirimin e Kosovëspër çlirimin e Kosovës

dhe Sanxhakutdhe Sanxhakutdhe Sanxhakutdhe Sanxhakutdhe Sanxhakut______________________FAQE 5

Isuf Kamberi,Isuf Kamberi,Isuf Kamberi,Isuf Kamberi,Isuf Kamberi,luftëtar i denjëluftëtar i denjëluftëtar i denjëluftëtar i denjëluftëtar i denjë

në mbrojtenë mbrojtenë mbrojtenë mbrojtenë mbrojtetë trojeve shqiptaretë trojeve shqiptaretë trojeve shqiptaretë trojeve shqiptaretë trojeve shqiptaretë Plavës e Gucisëtë Plavës e Gucisëtë Plavës e Gucisëtë Plavës e Gucisëtë Plavës e Gucisë

____________________FAQE 16

FAQE 2

KODHELI NË MINISTERIALIN E MINISTRAVE TË MBROJTJES NË BRUKSEL

AKADEMI PERKUJTIMORENE PLAVE

Brigada e Dytë Sulmuese dha mbi85 dëshmorë në altarin e lirisë gjatëLANÇ të popullit shqiptar

70-vjetori, Brigada partizane që u70-vjetori, Brigada partizane që u70-vjetori, Brigada partizane që u70-vjetori, Brigada partizane që u70-vjetori, Brigada partizane që uinaugurua ditën e Pinaugurua ditën e Pinaugurua ditën e Pinaugurua ditën e Pinaugurua ditën e Pavarësisëavarësisëavarësisëavarësisëavarësisë

IntegrimiIntegrimiIntegrimiIntegrimiIntegrimieuropian si proceseuropian si proceseuropian si proceseuropian si proceseuropian si procesmbarëkombëtarmbarëkombëtarmbarëkombëtarmbarëkombëtarmbarëkombëtar

Nga Halil RAMA

Në samitin e partisë popullore europi-ane, kryetari i partisë demokratike LulzimBasha u ka kërkuar liderëve europianë tëdjathtë të mbështesin statusin e kandidatitpër Shqipërinë. Sipas Bashës , interesikombëtar mbizotëron mbi çfarëdollojmosmarrëveshje të brendshme. Statusi ivendit kandidat jo vetëm që ofron..._____________________FAQE 6

Simboli iSimboli iSimboli iSimboli iSimboli ipavarësisë sëpavarësisë sëpavarësisë sëpavarësisë sëpavarësisë së

kombitkombitkombitkombitkombitNga Valsin TANELLARI

Në çastet më të vështira për pop ullinshqiptar, kur krerët e Lëvizjes Kombëtarebënin çmos për mbrojtjen e vendit ngacopëtimi, vendimtare ishte nisja e IsmailQemalit nga Stambolli për në Bukuresht.Në historinë e diplomacisë shqiptare shk-ruhet se Ismail Qemali arriti të përfitontenga kundërthëniet ekzistuese të Fuqive...____________________FAQE 6

OUPLSHOUPLSHOUPLSHOUPLSHOUPLSH, 22-vjet, 22-vjet, 22-vjet, 22-vjet, 22-vjetveprimtari në dobi tëveprimtari në dobi tëveprimtari në dobi tëveprimtari në dobi tëveprimtari në dobi të

profesionalizmitprofesionalizmitprofesionalizmitprofesionalizmitprofesionalizmitushtarakushtarakushtarakushtarakushtarak

Nga Dhimitër NDRENIKA

Përmbysja e sistemit ekonomik e poli-tik të centralizua, ai i partisë-shtet, rrjed-hojë e teorive euforike të mundësisë sëbarazitizmit shoqëror dhe e veshjes sësistemit faktik feudal të diktaturës së pro-letariatit me pamje socialiste, krijoi hapë-sirat e duhura dhe për ushtarakët që të tra-jtoheshin si qytetarë me kontribute...___________________FAQE 11

_____________________FAQE 3 _____________________FAQE 4

MIRNIJEMIRNIJEMIRNIJEMIRNIJEMIRNIJEMALINDI -MALINDI -MALINDI -MALINDI -MALINDI -

personifikimpersonifikimpersonifikimpersonifikimpersonifikimi sakrificësi sakrificësi sakrificësi sakrificësi sakrificës

dhedhedhedhedhepërkushtimitpërkushtimitpërkushtimitpërkushtimitpërkushtimit

familjarfamiljarfamiljarfamiljarfamiljar______________________FAQE 9

100 VJETORI I LINDJES SËSHKRIMTARIT TË MADH

Nga Rrahman PARLLAKU Nga Edip OHRI

FAQE 2 Nëntor 2013

KODHELI NË MINISTERIALIN E MINISTRAVE TË MBROJTJES NË BRUKSEL, TAKIM ME RASMUSSEN DHE HAGEL

Shqiperia, rol pozitiv për sigurinë dhe mirëqënien e rajonitShqiperia, rol pozitiv për sigurinë dhe mirëqënien e rajonitShqiperia, rol pozitiv për sigurinë dhe mirëqënien e rajonitShqiperia, rol pozitiv për sigurinë dhe mirëqënien e rajonitShqiperia, rol pozitiv për sigurinë dhe mirëqënien e rajonit

Zyra e shtypit e ministrisëbën të ditur se ministrjaKodheli mori pjesë në min-

isterialin e Ministrave të Mbrojtjestë vendeve anëtare të NATO-s, qëu mbajt në selinë e NATO-s nëBruksel, ku zhvilloi një takim bi-lateral me Sekretarin e Përgjiths-hëm të NATO-s, Anders Fogh Ras-mussen dhe Sekretarin Amerikan tëMbrojtjes, Chuck Hagel.

Në hapje të takimit, Rasmusseni uroi mirëseardhjen në selinë eNATO-s ministres Kodheli dhe epërgëzoi atë për detyrën e re.

Duke u ndalur në takimin e min-istrave të Mbrojtjes të vendeveanëtarë të NATOs-, ai u shpreh seky takim do të shërbejë si hapi iparë drejt Samitit të NATO-s 2014.

Sekretari i Përgjithshëm Ras-mussen nënvizoi kontributet pozi-tive të Shqipërisë në operacione,nisma rajonale dhe në mbështetjetë iniciativës ''Smart Defence'', kuShqipëria është pjesë aktive e saj.

Duke bërë një rezyme të sh-kurtër të takimeve, në formate tëndryshme, z.Rasmussen theksoi sepriste diskutime të gjera mbi çësh-tjet dhe sfidat tona të përbashkëta.Në fund të fjalës së tij, ai u shprehi lumtur për rolin e Shqipërisë nëNATO dhe pret të bashkëpunojëngushtë me autoritetet shqiptare nëtë ardhmen.Në këtë kontekst, ai

• "Jam i lumtur për rolin e Shqipërisë në Aleancëdhe për gatishmërinë e marrë nga kryeministri EdiRama në takimin e zhvilluar së fundmi", deklaroiSekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Anders FoghRasmussen, në takimin e zhvilluar në Bruksel meMinistren e Mbrojtjes, Mimi Kodheli.

përmendi takimin e zhvilluar sëfundmi me kryeministrin e Sh-qipërisë, z.Edi Rama.MinistrjaKodheli i dorëzoi nga ana e z.Rama si dhuratë z. Rasmussen edhenjë pikturë.

Nga ana e saj ministrja eMbrojtjes, Kodheli, falenderoiSekretarin e Përgjithshëm tëNATO-s për pritjen që i rezervoi,në këtë pjesëmarrje të parë të sajnë Ministerialin e Mbrojtjes tëNATO-s. Ajo e siguroi SekretarinRasmussen për mbështetjen dhededikimin e Ministrisë seMbrojtjes të Republikës së Sh-qipërisë dhe të saj personal, nëadresimin e çështjeve dhe sfidavetë përbashkëta, për një Aleancë mëtë fortë. Shqipëria, theksoiznj.Kodheli, beson se NATO luannjë rol të pazëvendësueshëm nëKosovë dhe për këtë falenderoi lid-ershipin e Sekretarit të Përgjiths-hëm të NATO-s.

Në lidhje me zhvillimet në Ball-kanin Perëndimor, ministrja Kod-heli shprehu rolin pozitiv të Shqi-perisë në mbështetje të paqes, sig-urisë dhe prosperitetit, duke inves-tuar me tepër për mirëqenien e ra-jonit. Kontributi i Shqipërisë nëISAF, KFOR etj., do të vazhdojëtë mbështetet plotësisht, sidomosnë kuadër të ISAF-it, pas vitit2014. Znj.Kodheli u shpreh se Sh-

qipëria do vazhdojë të punojë drejttransformimit të Forcave të Arma-tosura, modernizimit, interopabili-tetit, për të përmbushur obligimetsi një vend aleat dhe i besueshëm.

Ështe bindja ime, vazhdoi mëtejKodheli, që një theks të veçantedo vihet në luftën kundër korrup-sionit në institucionet e sigurisëdhe mbrojtjes, për të poseduar njëforcë të armatosur moderne, tëmirëpërgatitur dhe profesioniste.

Në fund të fjalës së saj, minis-trja Kodheli i solli Sekretarit Ras-mussen urimet më të mira tëKryeministrit Rama dhe vendos-merinë e qeverisë shqiptare për tëqenë një partner i denjë në këtëAleance.

Rasmussen, duke falenderuar

znj.Kodheli për mbështetjen e saj,uroi për takime të tjera të frytshme,ndërsa theksoi se megjithëse bu-rimet mbeten të vogla, ato duhenpërdorur me kujdes.

Nga ana e saj, ministrja Kod-heli edhe njëherë theksoi, se pavar-ësisht nga gjendja e vështirë finan-ciare, Shqiperia do të vazhdojë tëbëjë më të mirën për të arritur qëlli-met e përbashkëta.

Ministrja e Mbrojtjes, MimiKodheli, zhvilloi një takim edheme Sekretarin Amerikan tëMbrojtjes, Chuck Hagel, mekërkesën e tij.Pasi e uroi përdetyrën e re si ministre e Mbrojtjese Republikës së Shqipërisë, z. Ha-gel vlerësoi bashkëpunimin meShqipërinë. Ai e siguroi ministren

Kodheli për mbështetjen e padis-kutueshme për ekipin e ri qeverisësdhe nënvizoi faktin se po kërkohenfusha të reja bashkëpunimi. Min-istrja e Mbrojtjes, Mimi Kodheli,e falenderoi Sekretarin Amerikantë Mbrojtjes, Hagel, për mbësh-tetjen e SHBA-ve ndaj qeverisëshqiptare, si dhe i bëri ftesën eqeverisë për të vizituar vendintonë, ftesë të cilën z. Hagel e pra-noi me kënaqësi.

Gjatë Ministerialit të NATO-s,që u mbajt në Bruksel, u diskutuanjë gamë e gjerë çështjesh simbrojtja kibernitike, burimet, Af-ganistani, zhvillimi i kapaciteteve,etj, të cilat do të jenë dhe objektdiskutimi në Samitin e ardhshëm tëNATO-s në vitin 2014.

Të aftë për të marrë përgjegjësi brenda NATO-sShqipëria tani është më e aftë

për të marrë përgjegjësi brendaNATO-s me burimet e kërkuara tëmbrojtjes, tha ministrja eMbrojtjes, Mimi Kodheli, gjatëKonferencës finale për Integrimine Forcave të Armatosura të Repub-likës së Shqipërisë në NATO.

Në fjalën e saj ministrja Kod-heli tha se ky është moment krena-rie për të gjithë ne. "Përparimettona janë të mëdha në një sërëfushash, si institucionalizimi istrukturës si një forcë plotësishtprofesionale, planëzimi imbrojtjes, plotësimi i RishikimitStrategjik i Mbrojtjes, standardiz-imi, modernizimi i FA, trajnimetdhe stërvitjet. Është në vazhdimë-si puna për Strategjinë e re Ushtar-ake, planifikimi për kapacitetet esynuara, si dhe Plani Afatgjatë iZhvillimit të Forcave të Armatosu-ra, i cili do të pasqyrohet në Rish-ikimin Strategjik të Mbrojtjes", thaministrja e Mbrojtjes. Në këtëkuadër, Kodheli tha se "transformi-

mi është një sfidë e vazhdueshmedhe si e tillë ne duhet të gjejmë bal-ancën ndërmjet çështjeve të përdit-shme dhe të mendojmë për të ardh-men".

Kodheli garantoi se, në cilës-inë e Ministres së Mbrojtjes, mbe-tet e angazhuar për të drejtuar sta-fin ushtarak dhe civil për të ndër-marrë veprime të sigurta dhe për

të siguruar që procesi i Trans-formimit të këtë energjitë e duhu-ra, s i dhe ndjenjën epërgjegjësisë.Sfida e radhës, taniqë përfundoi faza e integrimit, përKodhelin, është veprimi që duhetbërë për të siguruar që kapacite-tet dhe forcat tona t'u përgjigjenkërkesave të Aleancës, të mak-simizojnë përdorueshmërinë si

dhe të rrisin cilësinë për të përbal-luar sfidat e së ardhmes, aftësinëe tyre për rolin që kemi në të ardh-men në NATO, sidomos tani qëAleanca përgatitet për të tërhequrforcat e saj nga Afganistani pasvitit 2014.

Nga ana e tij, komandanti i Ko-mandës së Aleancës për Trans-formim (ACT), gjeneral Jean-PaulPalomeros, tha se "katër vjet mëparë, kur Shqipëria iu bashkuaAleancës, FA Shqiptare janë tash-më në prag të vlerësimit të inte-grimit të tyre në strukturat dheKomandat e NATO-s në nivel op-eracional dhe strategjik, si dhe përtë marrë të gjithë përgjegjësitë etyre".

Gjenerali Palomeros shtoi se"lajmi i mirëështë se si anëtare eplotë e familjes transatlantike, Sh-qipëria mund të mbështetet mëshumë se kurrë në solidaritetin dheekspertizën e Aleancës, sidomosdrejt objektivit për një forcë tëmirëtrajnuar dhe pajisur "Forcat

Shqiptare 2020", e aftë të operojëpërgjatë një spektri të gjerë mis-ionesh dhe detyrash".

Në mbyllje të fjalës së tij, Pal-omeros tha se "Shqipëria mund tëmos jetë vendi më i madh i NATO-s, por madhësia nuk ka shumërëndësi në familjen tonë tëmadhe.Ashtu siç është shprehurNënë Tereza "ne do të jemi besni-kë ndaj gjërave të vogla, sepse atyvaret fuqia jonë".

Më pas u zhvillua ceremonia enënshkrimit të Deklaratës së Për-bashkët, si dhe u dha edhe një Ko-munikatë për Shtyp nga shefi i Sh-tabit të Përgjithshëm i FA-së, gjen-eralmajor Xhemal Gjunkshi dhekomandanti i Komandës së Ale-ancës për Transformim (ACT),gjeneral Jean-Paul Palomeros.

Qëllimi i Konferencës ishteidentifikimi i mësimeve të nxjerradhe arritjeve të deritanishme tëForcave të Armatosura të Repub-likës së Shqipërisë në procesin eintegrimit me NATO-n.

FAQE 3 Nëntor 2013

Shqiptarët, të lirë dhe krenarë në përvjetorin e 69-të të çlirimit

LANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdhaLANÇ, lufta e sakrificave të mëdha• Populli ynë, në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi e kudo në trojet etnike është krenarse iu bashkua në Luftë Aleancës së Madhe Antifashiste të Popujve. E çliruam Shqipërinë pandërhyrjen direkte të forcave aleate por edhe dhamë kontribut të çmuar në këtë Luftë.• Ne shprehim falenderimet tona për ndhmën që dhanë Aleatët e Mëdhenj: Anglia,Bashkimi Sovjetik e SHBA që shkatërruan bishën nazifashiste e u siguruan popujve lirinë.

Nga Rrahman PARLLAKU

Shqiptarët e festojnë këtë vitpërvjetorin e 69-të të çlirimittë Atdheut nga okupatori nazi-

fashist më të gëzuar e më krenarë sekurrë, të bindur se në dhjetor Sh-qipëria do të marrë statusin e venditkandidat për në Bashkimin Europi-an.

Ne shqiptarët kemi të drejtë tëkrenohemi për Luftën e lavdishme,Antifashiste Nacionalçlirimtare qëçoi në çlirimin e vendit nga okupa-torët nazifashitë. Ne krenohemisepse me luftën e sakrificat mbinjerë-zore, dhe gjakun e dhjetra mijëradëshmorëve u bëmë pjesë e bllokutantifashist të popujve të botës, tëkryesuar nga aleanca anglo-sovjeto-amerikane.

Në momentin historik popullishqiptar, në Shqipëri, Kosovë,Maqedoni, Mal të Zi e kudo që je-tonte në trojet e tij etnike u bashkuame forcat e lirisë kundër atyre të er-rësirës. Në bazë të kësaj lufte e sakri-ficave që bëmë, ne siguruam jovetëm pavarësinë e Shqipërisë por tëdrejtën e shqiptarëve në Kosovë përvetëvendosje e të shqiptarëve kudoqë jetojnë, të drejtën për të qëndruarnë trojet e tyre etnike. Kjo ishte fi-torja e dytë më e madhe në historinëtonë kombëtare, pas shpalljes së pa-varësisë dhe ngritjes së Flamurit nëVlorë.

Në Luftën e Dytë Botërore gjithëpopulli shqiptar ishte në rrezik. Sh-qipëria mund të humbiste pavarësinë.Populli shqiptar i Kosovës e ai i sh-qiptarëve të tjerë në trojet e tyre etni-ke mund të shpënguleshin nga trojete tyre e të pësonin fatin e atyre sh-qiptarëve që u dëbuan me forcën earmëve nga serbët në vitet 1870-1880nga zonat e Nishit, Vranjës,Prokupjes, Leskocit etj dhe të popul-lit çam.

Ky rrezik vinte sepse pushtuesititalianë erdhën me parullën e bash-kimit të shqiptarëve nën kurorën eViktor Emanuelit; krijuan qeverinëkuislinge për ti dhënë pamjen e njështeti të pavarur dhe me shkatërrimine Jugosllavisë dolën me parullën eShqipërisë së Madhe. Në këtëmënyrë u përpoqën ta lidhin popul-lin tonë me bllokun fashist.

Të njejtën rrugë ndoqi edhe Gjer-mania Naziste pas kapitullimit të Ital-isë duke mbledhur një AsambleTradhtare që e shpalli Shqipërinë tëPavarur, pasi gjermanët kishin dek-laruar se "ne jemi kalimtarë dhe Sh-qipëria do të jetë e pavarur!". Vetëk-uptohet, pavarësi me nazistët bren-da në Shqipëri!.

Me këto parulla ata u përpoqënta joshnin popullin shqiptar, ta mba-nin të lidhur me ta dhe me ndihmëne kuislingëve bashkëpunëtorë të tyreta vinin në interes të tyre kundërLuftës Antifashiste Nacionalçlir-imtare.

Po të mos kishte filluar e zhvil-lohej Lufta Nacionalçlirimtare, ko-mbi shqiptar do të kishte shkuar nëhumnerë bashkë me nazifashistët dhedo të ishin plotësuar lakmitë gra-bitqare sllavo-greke për copëtiminedhe të shtetit shqiptar, për të cilatpunonin edhe qeveritë mbretëroregreko-serbe në egzil.

Ishte zhvillimi i Luftës Naciona-

lçlirimtare që përfshiu gjithë Sh-qipërinë dhe që vetëm brenda vitit1942 ishin krijuar 22 çeta partizanenga Konispoli në Jug deri në Malës-inë e Gjakovës në Veri, jehona ekësaj lufte bëri që ministrat e jash-tëm të Anglisë-Iden, i BashkimitSovjetik, Mollotov dhe i SHBA-Hellnë Dhjetor 1942 të bënin deklaratën"që dëshëronin ta shihnin Shqipërinëtë çliruar nga zgjedha italiane dhe tëvendoset pavarësia e saj. Forma eregjimit dhe e qeverisë që do të ven-doset në Shqipëri do të jetë një çësh-tje që do ta vendosë vetë populli sh-qiptar në fund të luftës".

Megjithëse në këtë deklaratëqeveria angleze mbante një rezervëkur shprehej se "e sheh çështjen ekufijve shqiptarë pas Luftës si njëçështje që duhet të merret nëshqyrtim në Konferencën e Paqes".Kjo deklaratë ishte mbështetje përqeveritë greko-jugosllave në egzil qëpërgatisnin plane për copëtimin eShqipërisë.

Por Lufta Nacionalçlirimtare kish-te marrë zhvillime të vrullshme që mekrijimin e reparteve sulmuese të Ush-trisë Nacionalçlirimtare dhe me kr-ijimin e Shtabit të Përgjithshëm me10 Korrik 1943, ky shtab mori nëdrejtim dhe çentralizoi veprimet luft-arake duke u shtuar goditjet kundërpushtuesve u krijuan zona të lira. Nëkëto momente aleatët e në radhë tëparë anglezët dërguan përfaqësuesite tyre pranë Shtabit të Përgjithshëmtë cilët ndiqnin nga afër Luftën tonëdhe u bindën se e vetmja forcë usht-arake e organizuar në Shqipëri qëbënte Luftë të vendosur kundër push-tuesve nazifashistë ishte Ushtria Na-cionalçlirimtare. Pas kësaj bindje atai shtuan misionet e tyre në Shqipëridhe filluan të na ndihmojnë me arma-time e materiale luftarake, megjithëseshumë të kufizuara për shtimin ezgjerimine Ushtrisë sonë gjatë viteve1943-1944.

Nga ana tjetër, përfaqësuesit eushtrive aleate bënë të gjitha përpjek-jet për ti bashkuar e futur në luftëforcat nacionaliste të Ballit Kombëtare Legalitetit, por nuk patën sukses.

LANÇ, lufta e sakrificave tëmëdha

Ushtria Nacionalçlirimtare pasitheu me sukses Operacionin më tëMadh të Forcave Naziste e bash-këpunëtorëve të tyre në dimrin e egërtë viteve 1943-1944 e kish çliruarhapësira të mëdha të vendit, krijoikushte për mbajtjen e Kongresit An-tifashist në qytetin e çliruar tëPërmetit. Nga ky Kongres doli komi-teti Antifashist me atributet e një qev-erie provizore. Pas Kongresit u bënëndryshime në organizimin e Ushtrisë.Ajo kaloi nga formacionet e Briga-dave në ato të Njësive të Mëdha tëDivizioneve e Koparmatave, të aftapër të kryer operacione operativestrategjike në të gjitha hapësirat e ven-dit.

Me thyerjen e operacionit gjermantë Qershorit '44, i fundit i ndërmarrënga nazistët në vendin tonë, në korrik1944 forcat e Divizionit të Parë kalu-an në mësymje për çlirimin e Sh-qipërisë së Mesme e të Veriut, dhe meçlirimin e Matit, të Dibrës e të Lumës,Brigada e Pestë u shkëput nga varë-

sia e Divizionit të Parë dhe së bashkume Brigadën e Tretë morën urdhër tëkalojnë në Kosovë për të ndihmuarnë çlirimin e saj.

Detyra kryesore që na ngarkonteShtabi i Përgjithshëm ishte që në bash-këveprim të ngushtë me forcat e Ush-trisë Nacionalçlirimtare të Kosovës tëgodisnim pa ndërprerje forcat nazistee të shpejtonim çlirimin e Kosovës;të ndihmonin që rinia kosovare tëmerrte pjesë masive në radhët e Ush-trisë Nacionalçlirimtare, me qëllim qëKosova të bëhej pjestare e aleancësantifashiste të popujve që luftoninkundër nazistëve dhe në këtë mënyrëtë fitonte të drejtën për vetëvendosje;të ndihmonim për ngritjen e Këshil-lave Nacionalçlirimtare në zonat eçliruara. Për realizimin e këtyredetyrave e drejtimin e veprimeve lu-farake u krijua Shtabi i përbashkëtOperativ i dy Brigadave dhe Forcavetë Kosovës, i përbërë nga Fadil Hox-ha-komandant i Ushtrisë Nacionalç-lirimtare të Kosovës, Shefqet Peçi -komandant i Bvrigadës së Pestë dheHulusi Spahiu-Komandant i Brigadëssë Tretë.

Megjithë rezistencën e ashpër tëforcave naziste e të mbeturinave tëDivizionit ESS Skënderbeg për tëmbajtur qytetet Prizren, Gjakovë ePejë e për të siguruar tërheqjen e shpe-jtë e të organizuar të reparteve nazistepër në Frontin Perëndimor kundërforcave aleate, forcat tona i mundëne i shpartalluan nazistët me luftimeshumë të ashpra që u zhvilluan nëGjakovë e sidomos në Junik e Deçan.Në këto luftime Brigada e Tretë kapas humbjet më të rënda në historinëe saj luftarake; 32 të vrarë e shumë tëplagosur. Edhe armiku pati humbje tërënda-shumë të vrarë e të plagosur;zumë me sa më kujtohet rreth 30 robnga forcat e Divizionit Skënderbegpasi kishin nxjerrë nga rrethimi ko-mandanët e tyre nëpërmjet një çepen-gu. Mes tyre kishin qenë RexhepDeva, Demali Pozhari, një oficer gjer-man e të tjerë. Partizanët tanë, tëzemëruar nga humbjet e shokëve tëtyre kërkonin me këmbëngulje push-katimin e robërve. Me shumë vësh-tirësi i bindëm ti lirojmë, pasi ne nukkishim shkuar në Kosovë për të vrarëvëllezërit tanë po për çlirimin e tyre.Atyre u morëm armët e i liruam duke iporositur të mos shkonin prapë në shër-bim të armikut e të vriteshin vëlla mevëlla siç ndodhi në ato luftime.

Duhet ta pohojmë se prej asaj dite,pushkë kosovari nuk qëlloi më kundërnesh. Luftimet për çlirimin e Deçan-it, Pejës e gjithë Rrafshit të Dukagjinitpërfunduan me 17 nëntor 1944.

Na vjen keq kur dëgjojmë a shk-ruhet në ndonjë gazetë se forcat tonakanë vrarë njerëz të pafajshëm nëKosovë. Unë pohoj se kjo nuk kandodhur në asnjë rast, përveç kur jemibdodhur ballë për ballë në luftime.Nuk e di a jeton ndonjë nga të liruarittë jetë dëshmitar i kësaj.

Lufta e Brigadave tona përçlirimin e krahinave të Kosovës

dha ndihmesë për pjesëmarrjen edjemve të saj në Luftë

Pjesëmarrja masive në LuftënNacionalçlirimtare e popullit të Kos-ovës nën drejtimin e Fadil Hoxhës eshokëve të tij ka qenë vendimtare. Ajo

bëri të dështojnë planet e Çubrollov-içit që i kishte servirur komandës sëUshtrisë Jugosllave për spatrtimin et-nik të shqiptarëve nga trojet e tyre.

Arkitekt i mendimit shovinist serbVasaçubrolloviçi me elaboratorin e tijtë dytë të vitit 1944 jepte direktivënpolitike se paskësh ardh momenti ipërshtatshëm për ti larë hesapet meshqiptarët njëherë e përgjithmonë; sepër ti dëbuar nga trojet etyre......"asnjëherë ne nuk kemi pasurkushte më të favorshme". "Luftrat,-vazhdon më tej ai, janë momenti më ipërshtatshëm për zgjidhjen e këtyreproblemeve". Ai shpreh bindjen se"aleatët tanë do të na kuptojnë dhedo të plotësojnë dëshirat tona,veçanërisht një shpresë të madhe kemitek Bashkimi Sovjetik vëlla". Dhe nëfund ideollogu shovinist serb jeptedirektivën për ushtrinë "Ushtria gjatëoperacioneve luftarake duhet të spas-trojë në mënyrë të planifikuar e pamëshirë pakicat kombëtare sh-qiptare".

Edhe Konferenca e Tre të Mëd-henjve (Çurçill-Stalin-Rustevlt) ujepte të drejtë shteteve fituese nëluftë për shpërnguljen e pakicavekombëtare që ishin bashkuar mebllokun fashist. Shembull konkretishin Rumania që iu shkëput një re-publikë e tërë-Moldavia nga trojet eveta, pa llogaritur shpërnguljen e mëse dhjetë milionë gjermanëve ngaPrusia, Krakovia, etj....

Platforma politike dhe ushtarakee Çubrolloviçit, e mbajtur sekret ngaBeogradi për çështjen e Kosovës udogj nga 55 mijë djemtë e saj qëmorën pjesë në Luftë dhe mijëradëshmorëve kosovarë që dhanë jetënduke luftuar përkrah forcave anti-fashiste të botës. Lufta e Brigadavetona për çlirimin e krahinave të Ko-sovës dha ndihmesë për pjesëmar-rjen e djemve të saj në Luftë.

Me largimin e Brigadave tona nga

Kosova, në drejtim të Sanxhakut eBosnjës, forcat serbo-sllave përfshidhe ato çetnike u përpoqën të vënënë zbatim planin e Çubrolloviçit, porishte vonë. Forcat shqiptare ishin tëarmatosura; ata bënë qëndresë të fortëduke luftuar për jetë a vdekje nënkomandën e Shaban Palluzhës.Krimet qenë të rënda, por planet eÇubrolloviçit nuk u realizuan. Sh-qiptarët mbetën përjetë në trojet e tyreetnike. Forcat e dy Divizioneve tonae vazhduan luftën në tokat eJugosllavisë, duke dhënë ndihmesëne tyre, jo vetëm në çlirimin e krahi-nave të Malit të Zi, Sanxhakut e Bos-njës por edhe duke penguar, dëmtuare vonuar forcat naziste që përpiqeshintë tërhiqeshin me shpejtësi e nëmënyrë të organizuar për në Frontine Perëndimit, për të luftuar kundërforcave aleate që kishin zbarkuar nëFrancë. Luftimet e forcave tona nëkëto vende janë zhvilluar në kushtetepër të vështira, të një dimri që ukujtonte atë të dimrit '43-'44 në Sh-qipëri, me mungesë të theksuar nëushqime e mjete të tjera të jetesës. Porata e kryen me nder detyrën. Dua t'iukujtoj se në këto luftime kanë rënëafër 600 dëshmorë të dy divizionevetona. Ky ishte edhe një kontribut iveçantë në Luftën Antifashiste.

Populli ynë, në Shqipëri, Kosovë,Maqedoni, Mal të Zi e kudo në tro-jet etnike është krenar se iu bashkuanë Luftë Aleancës së Madhe Anti-fashiste të Popujve; E çliruam Sh-qipërinë pa ndërhyrjen direkte tëforcave aleate por edhe dhamë kon-tribut të çmuar në këtë Luftë.

Patjetër, ne shprehim falende-rimet tona për ndhmën që dhanë Ale-atët e Mëdhenj: Anglia, BashkimiSovjetik e SHBA që shkatërruanbishën nazifashiste e u siguruanpopujve lirinë.

Lavdi dëshmorëve të Kombittonë të të gjitha Luftrave çlirimtare.

FAQE 4 Nëntor 2013

Brigada e Dytë Sulmuese dha mbi 85 dëshmorë në altarin e lirisë gjatë LANÇ të popullit shqiptar

70-vjetori, Brigada partizane që u inaugurua ditën e P70-vjetori, Brigada partizane që u inaugurua ditën e P70-vjetori, Brigada partizane që u inaugurua ditën e P70-vjetori, Brigada partizane që u inaugurua ditën e P70-vjetori, Brigada partizane që u inaugurua ditën e Pavarësisëavarësisëavarësisëavarësisëavarësisë• Më 28 Nëntor mbushen shtatëdhjet vjet nga dita e krijimittë Brig.II-të S. Populli ynë dhe ne veteranët e LANÇ përulemime respekt përpara veprës të partizanëve shqiptarë nëpërgjithësi dhe veçanërisht atyre të Brig.II-të S, të cilëtbashkërisht nënshkruan me grykën e pushkës çlirimin eShqipërisë nga pushtuesit e huaj duke e rreshtuar vendin tonënë krah të koalicionit të madh antifashist botëror që drejtohejnga aleatët e mëdhenj SHBA, BS dhe Britania e Madhe

Nga EDIP OHRI*

Brigada e Dytë Sulmuese ështënjë nga formacionet e para të mëdhapartizane, e cila si pjesë përbërësee Ushtrisë Nacionalçlirimtare, u kr-ijua me vendim dhe me urdhër tëShtabit të Përgjitshëm qysh në tetor1943. Por do të ishte data 28 Nën-tor (dita e shpalljes së Pavarësisë sëShqipërisë) data zyrtare e krijimitdhe fshati Shëngjergj i Tiranës ven-di ku u inagurua Brig.II-të S.

Dita e inagurimit të saj shënoinjë ngjarje me rëndësi të madhepolitike dhe ushtarake si për UN-ÇSH ashtu edhe për mbarë LëvizjenAntifashiste Nacionalçlirimtare tëvendit.

Siç dihet Brig.II-të S pati sibazë të formimit të saj zonën eShëngjergjit, Çermenikës dhe Mar-taneshit që ndodheshin në qendërtë Shqipërisë me hapësira teritori-ale të çliruara e me baza të siguru-ara të furnizimit në juridiksionin eqarkut ushtarak partizan që drejto-hej nga Kadri Hoxha. Përsa i për-ket bazës shoqërore politike tëzonës ku u formua Brigada, ajobanohej nga fshatarë të varfër porpatriotë të cilët përbënin shumicëndërmuese të banorëve të këtyre kra-hinave. Prandaj kur Fronti NÇLlëshoi kushtrimin e luftës për lirikundër pushtuesve të huaj, popullii këtyre krahinave u ngrit i tëri nëkëmbë qysh në prill 1942 dhe u lidhngushtë me Lëvizjen AntifashisteNacionalçlirimtare duke epërkrahur atë pa rezerva moralishte materialisht, si dhe me pjesëmar-rje direkte në formacionet luftar-ake partizane. Po kështu populli ikëtyre krahinave kuntribuoj mestrehimin dhe furnizimin e rep-arteve partizane në përgjithësi meushqime e armatime të zëna ngaçarmatosja e një pjese të madhe tëushtrisë italiane që kishte kapitul-luar në shtator 1943, duke ia dorë-zuar të gjitha këto armatime

Brig.II-të S që në këtë kohë ishtenë formim e sipër.

Duhet pohuar pa mëdyshje se,ata që mbajtën barrën kryesore tëlidhjeve të ngushta të popullit të kë-tyre krahinave me Luftën Antifash-iste Nacionalçlirimtare dhe i qën-druan besnik deri në fund LANÇ,për krahinën e Çermenikës,Shëngjergjit dhe Martaneshit kanëqenë patriotët e shquar shqiptarëBeg Balla në Orenjë, Ali Shtëpaninë Shëngjergj dhe Baba Faja nëMartanesh.

Koha, vendi dhe momentet nëtë cilat u krijua Brig.II-të S

Koha, vendi dhe momentet nëtë cilat u krijua Brig.II-të S karak-terizoheshin nga një numër vësh-tirësish serioze; ishte stinë vjeshteme shira e reshje atmosferike qënuk pushonin; dimri po afronte dhezona ku grumbulloheshin partiza-nët që do të hynin në brigadë para-qitej një ndër teritoret me ekonomitë varfër dhe me klimë të ftohtë, nënjë terren tepër të thyer malor.Ndërsa nga pikëpamja e situatësishte pikërisht pragu i Operacionittë madh Armik të Dimrit, të cilinpushtuesit nazistë dhe bashkëpunë-torët e tyre shqiptarë e kishin për-gatitur prej kohësh, duke patur siqëllim që me anë të këtij operacio-ni të shkatërronin Ushtrinë Nacio-nalçlirimtare dhe ta shuanin krejtluftën tonë, e cila ishte bërë tmerrpër armiqtë dhe shpresë për popu-llin.

Brigada e II-të S përshkoi njërrugë të lavdishme, të përgjakshme,të mbushur në çdo fazë të Luftësme shembuj vetmohimi dhe akte tëheroizmit kolektiv, duke plotësuargjithmonë me nder detyrat politi-ko-ushtarake të caktuara nga Shta-bi i Përgjithshëm.

Historia e Brigadës së II-të Sështë historia e luftës dhe e për-pjekjeve të atyre bijve dhe bijaveqë erdhën në gjirin e kësaj njësienga zonat dhe krahinat e ndryshmetë Tiranës, Elbasanit, Mallkastrës,Kurveleshit, Beratit , Korçës,Devollit, Kolonjës etj. Këta bij ebija të thjeshtë të popullit, dukelënë vullnetarisht vendet, vatratdhe qetësinë familjare, hynë në njëfamilje të madhe partizane, kuluftuan me vetmohim pa kursyer asgjakun dhe jetën e tyre në emër tëçështjes të çlirimit të Shqipërisënga okupatorët nazifashistë. Nëkëtë luftë të lavdishme ata dhanëkontributin e vet më të çmuar.

Brigada e II-të S luftoi kundër

armiqve të shumtë, si kundër push-tuesve nazifashistë ashtu edhekundër reaksionit të brendshëm. Ajoveproi në krahina të ndryshme tëShqipërisë të Mesme dhe të Jugutsi: në Qarkun e Dibrës së Madhe,në zonën e Matit e të Martaneshit,të Çermenikës, në krahinën e Qar-rishtës, të Shëngjergjit, në Zarani-kë të Elbasanit, në rajonin e Dajtit,në territorin fushor të Tiranës dhebrenda në kryeqytet, në zonën eFushë Krujës, të Ishmit, të Pezës,të Darësisë së Peqinit, të Dumresëe Gramshit, të Gorë-Oparit, në rre-thin e Përmetit në krahinën e Dan-gëllisë, të Vithkuqit, në fushën eKorçës e Devollit, në rrethin e Po-gradecit, në rajonin e Strugës dhetë Prrenjasit.

Brigada kreu shumë luftime nëshkallë njësie, batalioni dhe

kompanie

Në gjithë veprimtarinë e vet luft-arake, brigada kreu shumë luftimenë shkallë njësie, batalioni dhe ko-mpanie. Veprimet luftarake u kar-akterizuan nga sulme të fuqishme etë vazhdueshme mbi armikun. Nësituata nga më të ndërlikuarat, dukevepruar me guxim e trimëri, ajo çaurrethime të ndryshme të armikut sigjatë Operacionit Armik të Dimrit(1943-1944) në Çermenikë, nëPezë, në Brar e Mauri dhe në Oper-acionin armik të Qershorit 1944 nëDangëlli.

Gjatë mësymjes së përgjiths-hme të Ushtrisë Nacionalçlirimtarepër çlirimin e Shqipërisë së Mes-me e të Veriut, Brig.II-të S endodhur në drejtimin Juglindor tëShqipërisë luajti një rol të rëndë-sishëm si forcë goditëse në këtëdrejtim për dëmtimin e kolonavegjermane që tërhiqeshin nga Gre-qia nëpër teritorin tonë gjatërrugëve automobilistike Leskovik-Korçë-Bilisht-Kapshticë dheStrugë-Qafë Thanë-Librazhd, tëcilat ishin të vetmet rrugë tëtërheqjes së tyre nëpër Shqipërinëe Jugut. Në Qarkun e KorçësBrig.II-të S zhvilloi një veprimtaritë gjerë luftarake. Me formacionete saj të shtrira gjatë gjithë rrugësautomobilistike që nga Leskovikuderi në Kapshticë dhe që nga Stru-ga deri në Prrenjas, ajo mbajti nëngoditje të vazhdueshme kolonatarmike dhe pikëmbështetjet e tyretë fortifikuara të cilat ishin të ven-dosura gjatë këtyre rrugëve, dukeju shkaktuar atyre dëme të mëdhanë njerëz e materiale ushtarake.

Brigada, në bashkëveprim meforcat partizane të batalioneve ter-ritoriale asgjësoi përfundimishtreaksionin në krahinat e Kolonjës,Devollit e të Korçës dhe likujdoinë përgjithësi kundërveprimin etyre të armatosur në këto krahina.Brigada e II-të S çliroi qytetet eLeskovikut e të Ersekës dhe nëbashkëveprim me Brig.IX-të Sçliroi qytetin e Korçës, një nga

qytetet kryesore të vendit.Përvoja luftarake e Brigadës së

II-të S është me shumë vlerë, sepseburimi prej nga lindi dhe u formuaajo ka qenë jeta dhe rruga e saj egjatë plot përpjekje e luftë kundrapushtuesve nazifashistë dhe bash-këpunëtorëve të tyre. Ajo luajti ro-lin që i takonte në kuadrin epërgjithshëm të luftës të UNÇSH ecila dha një kontribut të rëndë-sishëm për çlirimin e plotë të Sh-qipërisë.

Nga gjiri i kësaj lufte dolën njëplejadë e tërë personalitetesh tëspikatura ushtarake e politike, tëcilët me pjekuri e vendosmëri, nëzjarrin e betejave të ashpra fit-imtare kundër pushtuesve të huaju bënë promotorë të luftës antifash-iste të njësive dhe reparteve parti-zane që komanduan.

Brigada e II-të S nxori nga gjirii saj me dhjetra kuadro

Duke vlerësuar LANÇ, natyr-shëm mendimi shkon tek madhësh-tia e njerëzve që e drejtuan atë.Brigada e II-të S nxori nga gjiri isaj me dhjetra kuadro. Ato ishinnjerëz të thjeshtë, bashkëkombas tënderuar, pa përvojën e duhur porme kurajo, patriotizëm e mepërgjegjësi qytetare morën mbi su-pet e tyre një detyrë sa të vështirë,aq edhe të lavdishme, të udhëhe-qin luftën e armatosur kundër push-tuesve dhe ta fitojnë atë. Prandajkëto kuadro meritojnë nderim erespekt, por edhe një konsideratëtë veçantë.

Brigada e Dytë Sulmuese, qënga krijimi i saj deri në çlirimin eplotë të Shqipërisë nga pushtuesit ehuaj u drejtua nga Beqir Balluku,ish komandant i Brigadës, i cili mëpas u bë Shef i Shtabit të Përgjiths-hëm, Ministër i Mbrojtjes të Repub-likës të Shqipërisë, ndërkohë qëmbajti dhe detyra e funksione tëtjera të rëndësishme politike dhe mëvonë i pushkatuar padrejtësisht ngadiktatori Enver Hoxha.

Komisar Politik i Brigadës ka

qenë Vasil Konomi dhe zv/komisari Brigadës Kiço Ngjela (ish Ministëri Tregtisë së Brendëshme dhe të Jas-htme), më vonë i burgosur politikqë mori dënim maksimal dhe famil-ja e tij u persekutua egërisht nga dik-tatura.

Zëvendës Komnadant i Brigadëska qenë Irakli Bozo dhe Intendent iBrigadës Gani Goxhi, ndërsapërgjegjës i rinisë Alqi Kondi.

Komandantët dhe komisarët ebatalioneve në momentin e krijimittë brigadës kanë qenë: Petër Bul-lati - Komandant dhe Hero i Popul-lit, Kozma Naska-komisar. IrakliBozo dhe Bardhyl Mano kanë drej-tuar batalionin e dytë si dhe SantoSanto dhe Gazali Sejko, batalionine tretë.

Brigada e Dytë Sulmuese dhambi 85 dëshmorë në altarin e lirisëgjatë LANÇ të popullit shqiptar.

Më 28 Nëntor mbushen sh-tatëdhjet vjet nga dita e krijimit tëBrig.II-të S. Populli ynë dhe ne vet-eranët e LANÇ përulemi me res-pekt përpara veprës të partizanëveshqiptarë në përgjithësi dheveçanërisht atyre të Brig.II-të S, tëcilët bashkërisht nënshkruan megrykën e pushkës çlirimin e Sh-qipërisë nga pushtuesit e huaj dukee rreshtuar vendin tonë në krah tëkoalicionit të madh antifashistbotëror që drejtohej nga aleatët emëdhenj SHBA, BS dhe Britania eMadhe.

Veteranët e LANÇ në përgjithë-si e sidomos ata të Brig.II-të S, nëkëtë përvjetor të 70-të të saj kanë tëdrejtën të krenohen pasi kanë luftu-ar dhe përjetuar ngjarje, kanë sakri-fikuar duke dhënë vlera për këtëvend. Ndaj ne sot nderojmë veprëndhe sakrificat e tyre dhe përulemime respekt para kujtimit të dësh-morëve të LANÇ - shokëve tanë metë cilët luftuam bashkërisht në ll-ogoret e kësaj lufte të shenjtë përçlirimin e Atdheut.

*Veteran i LANÇ, ish kudër iAntifashiste NacionalçlirimtareBrig.II-të Sulmuese

FAQE 5 Nëntor 2013

Një nga brigadat e Ushtrisë Nacional-Çlirimtare, e cila u inkuadrua në Diviziononin e V-të Sulmues

Brigada e VBrigada e VBrigada e VBrigada e VBrigada e V-të luftoi për çlirimin e Kosovës dhe Sanxhakut-të luftoi për çlirimin e Kosovës dhe Sanxhakut-të luftoi për çlirimin e Kosovës dhe Sanxhakut-të luftoi për çlirimin e Kosovës dhe Sanxhakut-të luftoi për çlirimin e Kosovës dhe SanxhakutBrigada e V Sulmuese, Her

oina e Frontit AntifashistNacional-Çlirimtar të Sh-

qipërisë u krijua më 28 nëntor tëvitit 1943 në fshatin Gumenicë tëVlorës dhe i përfundoi veprimet esaj luftarake në maj 1945 përtejkufirit shqiptar në tokat eJugosllavisë.

Historia

Ajo është një nga brigadat eUshtrisë Nacional-Çlirimtare tëShqipërisë, e cila u inkuadrua nëDiviziononin e V-të Sulmues paskalimit në Kosovë më 4 tetor 1944,luftoi edhe për çlirimin e Kosovësdhe Sanxhakut. Përveç luftimeve tëashpra dhe kontributit të pa mat qëka dhënë Brigada e V Sulmuese nëtrojet e vendit tonë, kjo brigadë kameritën e vet edhe në çlirimin e Ko-sovës.

Gjendja politiko-ushtarake

Në përgjithësi në Kosovë ndry-shonte në krahasim me Shqipërinë,aty influenconin disa faktorë. Push-tuesit gjermanë, shërbëtorët e tyrekolaboracionistë, si ballistë, çetni-kë e ustashët serbo-malazezë zhvil-lonin një propagandë që nuk mundtë kish asnjë kufi në fshatra e qyteteku banonin vetëm shqiptarë kundërlëvizjes Nacionalçlirimtare në Sh-qipëri dhe në Jugosllavi. Gjermanëtdhe bashkëpunëtorët e tyre puno-nin në të dy krahët, edhe demasko-nin Luftën Nacionalçlirimtare,edhe hidhnin kundër serbëve qëluftonin në radhët e Ushtrisë Na-cionalçlirimtare se qenë armiq tëshqiptarëve dhe se kinse luftoninpër të çliruar nga shtypja e Serbisësë vjetër. Sipas gjendjes reale që undodhën komandat dhe partizanëtqë në kontaktet e para me populline Kosovës u arrit në konkluzioninreal se puna e armikut që kish bërëme popullin për shumë kohë, kushfrytëzonte në maksimum ndjen-jat nacionale të shqiptarëve, kishbërë shumë efekt në masën e pop-ullit, që si pasojë kish bërë qëshumë nga shqiptarët të ishin vënënë shërbim të okupatorëve, si nëtrupat e xhandarmërisë e të merce-narëve civilë edhe ata me pagesë.Boshti i punës së armikut kish qenë"se po nuk u bashkuat me pushtues-in, do të mbeteni me Serbinë". Pornga ana tjetër qëndrimi shovinist eshumë armiqësor i njerëzve tëTitos, e kishin vënë Kosovën nëmes dy zjarreve.

Vazhdimi i genocidit me popu-llin shqiptar të Kosovës pas lufte,qe menduar shumë djallëzisht eposhtërsisht nga ana e udhëheqjesjugosllave pavarësisht se në Kon-ferencën e Bujanit, ku qenë pjesë-marrës edhe të deleguar jugosllavë,ku u vendos që Kosova do të vetëv-endoste pas luftës për fatet e saj,

ndaj dhe duhej të luftonte kundërushtrive pushtuese. Këtë çështje epengonin jugosllavët, se kishinplane të tjera që nuk diheshin nëatë kohë nga udhëheqja shqiptare,ato dolën pas mbarimit të luftës dhemë tej.

Në Kosovë nuk kishte pushtettë këshillave nacionalçlirimtar,këtë nuk e lejonin të dy krahët, aspushtuesi dhe reaksionarët, asudhëheqja jugosllave. Këto që uthanë më lartë janë në vazhdën emendimit se brigadat tona që sh-kuan në Kosovë për ta çliruar atëdhe vetëm për këtë. Komanda op-erative planizon operacionin përçlirimin e Kosovës në tri fazakryesore.E para është organizimi ekonsolidimi i formacioneve luftar-ake si dhe formimi ë njësive të rejapartizane.Faza e dytë ishte spastri-mi dhe mbajtja nën kontroll të plotëtë zonave periferike të qyteteve sidhe bllokimi i rrugëve të komuni-kimit e tërheqjes së trupave gjer-mane. Faza e tretë do të ishtemësymja e përgjithshme për çlir-imin e qyteteve dhe të tërë Kos-ovës. Me daljen e Brigadës V dhetë I në Kosovë si dhe kalimi iBrigadës së III Sulmuese në zonëne Tropojës, komanda e operacion-it e përbërë prej Shefqet Peçit,Fadil Hoxhës e Manush Myftiut, sipërfaqësues politike në komandë,u vendosën përkohësisht në Krumë.Në disa zona u morën masa mjaftserioze për shtimin e reparteve par-tizane nga dy batalionet që ekzis-tonin. Komanda e Brigadës së 5-tëSulmuese me urdhër të Komandëssë Përgjithshme të Ushtrisë Nacio-nalçlirimtare, duhej të dërgonte njënumër kuadrosh të zgjedhur e meshumë përvojë në Brigadën e 25-të S, siç kish dërguar më parë edhenë Brigadën e 24-të. Brigada e 5-të dërgoi këta kuadro: XhevdetHakami, Veli Kapo, Arqile Milo,Avni Hakani, Harito Çako, MaliqSadushi, Memdu Tetova, Feim Ze-nelaj, Vitore Imeraj, Thimio Bom-baj, Zyber Zyberaj, Aleko Rrapo,Zare Mici, Vojsi Skënderaj, ReizDudushi, Halit Xheviti etj. Nëfazën e dyte të operacionit u bëspastrimi i zonave periferike tëqyteteve që mbaheshin nën kontrolltë nazistëve e bashkëpunëtorëve tëtyre.

Është interesant fakti që gjatëgjithë asaj kohe që kur forcat sh-qiptare dolën në Kosovë, u formuaedhe komanda operative nga ana ekomandës jugosllave, nuk u treguaasnjë lloj interesimi, nuk u kërkuaasnjë lloj bashkëpunimi e bash-këveprimi, qoftë edhe operativ nëpërgjthësi. Kështu forcat tona edhepse gjendeshin në një territor bren-da Jugosllavisë, vepronin nën ko-mandën e udhëheqjes shqiptare.Kjo vazhdoi për dy muaj rresht derinë çlirimin e Kosovës. Luftimet eforcave shqiptare vazhdojnë ditë e

natë pa pushim, ku pati një numërtë madh partizanësh të vrarë e tëplagosur, por kërkohej me çdokusht çlirimi i Kosovës.Dëshira epartizanëve ishte vazhdimi i luftëspa pushim, ata ishin gjithnjë e më

tepër më superiorë se armiku, kish-in dhe popullin me vete, edhe tëmashtruarit xhandarë e mercenarëdorëzoheshin për ditë.Kuadrovedhe partizanëve ju mungonte për-voja e luftës në qytet nga të paprit-

urat eventuale. Për luftën në qytetduheshin edhe masa të tjera që du-het t'i merrte çdo komandant dhe,pikë së pari, do të ishte instruktimii partizanëve e çdo nënrepart tëvogël mbi mënyrat e veprimeve.

Integrimi europian si proces mbarëkombëtarHalil RAMA

Në samitin e partisë populloreeuropiane, kryetari i partisëdemokratike Lulzim Basha u kakërkuar liderëve europianë të djathtëtë mbështesin statusin e kandidatitpër Shqipërinë. Sipas Bashës , in-teresi kombëtar mbizotëron mbiçfarëdolloj mosmarrëveshje tëbrendshme. Statusi i vendit kandi-dat jo vetëm që ofron më shumëmbështetje financiare nga BE-ja përShqipërinë, por ç'është më e rëndë-sishmja, ai hap rrugën për ndry-shimin e vërtetë të vendit përmes ne-gociatave të anëtarësimit.

"Ajo që ishte rilevante për muaështë prezantimin formal që krye-tarit i ri në detyrë i PPE dhe kryetarii grupit të PPE në ParlamentinEuro-pian, z. Joseph Daul më bëri paraliderëve europianë.Në takimet bile-tarale dhe në drekën e punës mu dhamundësia që të flisja për situatënpolitke në Shqipëri. Kërkova meforcë mbështetjen për statusin kan-didat, si diçka që Shqipëria dhe sh-qiptarët e meritojnë, që vjen pas njëprogres-raporti objektiv të Komi-sionit Europian, progres-raport i cilifotografon periudhën e fundit tëqeverisjes së koalicionit të PD. Kypa dyshim është edhe një hap i cilido të ndihmojë në një vëmendje mëtë madhe të BE, institucioneve të BEdhe vendeve anëtare, ndaj zhvilli-meve politike në Shqipëri".

Para disa ditësh, ishte relatori përShqipërinë në Komisionin e Jashtëmtë Parlamentit Evropian, Nikola Vul-janiç, i cili i ka kërkuar Bashkimit

Europian që Shqipërisë t'i jepet Sta-tusi i vendit kandidat.

Sipas lajmit të publikuar nga Zërii Amerikës, ashtu si dhe raportin eProgresit të paraqitur nga KomisioniEvropian, edhe rezoluta e hartuar ngarelatori Vuljaniç, njeh përparimet ebëra nga Shqipëria drejt përmbushjessë objektivave të integrimit dhe ve-canërisht arritjen e reformave tëkërkuara nga Brukseli, ndërkohë qëtheksohet se ka ende shumë punë përt'u bërë nga autoritetet shqiptare,veçanërisht në reformën e adminis-tratës publike, luftës kundër krimit tëorganizuar dhe korrupsionit, pavarë-sisë së sistemit gjyqësor e pluralizmittë mediave. Sërish theksohet edhenevoja e dialogut dhe konsensusit mesforcave politike. Duke mbështeturpropozimin e Komisionit Evropianrezoluta i bën "thirrje Këshillit të njo-hë përparimin e Shqipërisë duke idhënë asaj statusin kandidat".

Përpara se të miratohet nga Ko-

misioni i Jashtëm e më pas nga Par-lamenti Evropian, rezolutës mund t'ibëhen amendime nga europde-putetët.

Ndërkohë, Komisioni Evropianhapi më 28 nëntor negociatat meKosovën për Marrëveshjen e Stabi-lizim Asociimit pa marrë pëlqiminparaprak të të gjitha vendeve të BE-së, duke përdorur artikulli i 47 iTraktatit të Lisbonës. Në rrugën eprocesit drejt integrimit Evropian,hapja e negociatave të MSA-së ësh-të hapi më i madh që Kosova ka ar-ritur deri më tani.

Duke e parë integrimin europi-an si proces mbarëkombëtar, Orga-nizata e Bashkuar e Veteranëve tëLuftës (OBVL) përshëndet këto dyngjarje madhore: marrjen nga Sh-qipëria të statusit të vendit kandidati BE dhe hapjen nga KomisioniEvropian të negociatave me Kos-ovën për Marrëveshjen e Stabiliz-im Asociimit.

FAQE 6 Nëntor 2013

HISTORIA

Me rastin e 101 vjetorit të shpalljes së pavarësië së Shqipërisë

Simboli i pavarësisë së kombitSimboli i pavarësisë së kombitSimboli i pavarësisë së kombitSimboli i pavarësisë së kombitSimboli i pavarësisë së kombit• Vlora, qysh më parë ishte përcaktuar si qendër ku do të mbahej Kuvendigjithëkombëtar për shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë. Në referatin e vet IsmailQemali foli shkurt për të kaluarën e Shqipërisë, gjendjen dhe rrethanat momentalepolitike. Ismail Qemali propozoi që Shqipëria të shpallet "Shtet më vete, e lirë, epavarur. Të gjithë delegatët këtë propozim e aprovuan duke u ngritur në këmbëdhe duke e përcjellë me duartrokitje aktin e shpalljes së pavarësisë.

Valsin TANELLARI

Në çastet më të vështira përpop ullin shqiptar, kur krerëte Lëvizjes Kombëtare bënin

çmos për mbrojtjen e vendit ngacopëtimi, vendimtare ishte nisja eIsmail Qemalit nga Stambolli për nëBukuresht. Në historinë e diploma-cisë shqiptare shkruhet se IsmailQemali arriti të përfitonte ngakundërthëniet ekzistuese të Fuqive tëMëdha. Ismail Qemali, në takimet efundit që pati me përfaqësuesit dip-lomatik evropian, arriti të sigurojësimpatinë e idesë së popullit sh-qiptar për shpalljen e pavarësisë.

Ismail Qemali kërkonte meurgjencë mbledhjen e delegatëve tëShqipërisë në Durrës apo Vlorë.Qemali me 14 patriotë shqiptarë më19 nëntor u nis nga Trieste, për nëDurrës, ku arriti më 21 nëntor 1912.Në rrethanat e rrezikshme politikeqë ekzistonin në vend nga rryma tëndryshme dhe zënkat e feudalëveshqiptarë, pamundësonin veprimine lirë në ngritjen e flamurit ko-mbëtar. Në çaste kritike që ekzis-tonin në Shqipërinë e Mesme, Is-mail Qemali me shokë vendosi qëtë vazhdojë rrugën për nga Vlora.Në këtë kohë, ushtritë ballkanikekishin hyrë thellë në tokën e Sh-qipërisë. Ata, tashmë, kishin push-tuar Strugën, Elbasanin, Tiranëndhe ishin nisë për në Durrës, kurseVlora mbahej e rrethuar prejgrekëve. Qarkullimi nëpër Shqipërinuk ishte aspak i lehtë, pasi bandatdhe ushtria e shteteve ballkanikekishin zaptuar pjesën më të madhetë vendit. I shoqëruar nga delegatete disa qyteteve u nis për në Vlorë kuarritën në 25 nëntor. Ky qytet qyshmë parë ishte përcaktuar si qendërku më 28 Nëntor 1912 do të mbahejKuvendi gjithëkombëtar për shpall-jen e pavarësisë së Shqipërisë. Nëreferatin e vet foli shkurt për të kalu-arën e Shqipërisë, gjendjen dhe rre-thanat momentale politike. IsmailQemali propozoi që Shqipëria tëshpallet "Shtet më vete, e lirë, e pa-varur. Të gjithë delegatët këtë pro-pozim e aprovuan duke u ngritur nëkëmbë dhe duke e përcjellë me du-artrokitje aktin e shpalljes së pavar-ësisë. Ismail Qemali e ngriti lart nëVlorën heroike flamurin e Skënder-beut.

Pas shpalljes së pavarësisë sëShqipërisë, kryetari i qeverisë sëpërkohshme, Ismail Qemali, më 29nëntor 1912, i njofton për aktin his-torik gjashtë Fuqitë e Mëdha: An-glinë, Italinë, Austro-Hungarinë,Francën, Gjermaninë dhe Rusinë. Po

ashtu, për këtë vendim, Ismail Qe-mali njofton edhe shtetet ballkanike:Rumaninë, Malin e Zi, Serbinë, Bull-garinë, Greqinë dhe Turqinë, dukekërkuar nga ata që të njihnin aktin epavarësisë si ndryshim i vullnetitpolitik të kombit shqiptar.

Deklarata e Pavarësisë sëShqipërisë

Pamja origjinale e procesverbalittë mbajtur n'atë ditë nga Luigj Gura-kuqi në bllokun e tij të shenimeve, ifotografuar nga Kel Marubi me 1937me rastin e 25-vjetorit të Pavarësisë

me cilësinë e fotografit zyrtar i Obor-rit Mbretnor. Shënimi i mëposhtëm,i paidentifikuar autori, është bërë përemrat që ishin nga ana e pasme

Deklarata e Pavarsisë e formu-luar nga Ismail Qemali dhe e shkru-ar nga L. Gurakuqi. Kjo paraqitje edokumentit është një montim nga LefNosi me rastin e ekspozitës së 1937,pasi firmat nga M. Kruja e poshtë,tek dokumenti origjinal ishin nëpjesën e mbrapme

Më 28 nëntor 1912, nëmbledhjen e parë të Kuvendit Ko-mbëtar të Vlorës, u nënshkrua Dek-larata e Pavarësisë së Shqipërisë,pjesa shqip hartuar nga Luigj Gura-kuqi, dhe pjesa turqisht nga IsmailQemali dhe e shkruar nga ShefqetDajiu. Deklarata është dokument ishkurtër dhe i shkruar me dorë, i nën-shkruar nga delegatët e Kuvendit, mekëtë përmbajtje:

"Në Vlonë më 15/28 të Vjeshtëssë Tretë 1328/1912

Pas fjalëvet që tha z. Kryetar Is-mail Kemal beu, me të cilat tregoirrezikun e math në të cilin ndodhetsot Shqipëria, të gjithë delegatët menjë zâ venduan që Shqipëria më sottë bâhet në vehte, e lirë e e mos-varme".

Perandoria Osmane ra në Luftëne Parë Ballkanike që filloi në tetortë vitit 1912 dhe shqiptarët e gjetënveten në një pozitë tejet të vështirë.Udhëheqësit e tyre ishin më tëshqetësuar nga koalicioni i forcavefqinje (Mali i Zi, Serbi dhe Greqi)se sa nga dobësimi i pranisë ushtar-ake Osmane, në vendin e tyre. Ajoqë ata donin ishte ruajtja e integri-tetit territorial të Shqipërisë. Brendady muajve, forcat osmane pothuajsekishin kapitulluar, dhe vetëm në Sh-kodër dhe Janinë garnizonet turkenuk ishin dorëzuar. Ekzistenca e ven-

dit ishte e rrezikuar.Në këto rrethana, delegatët

nga e gjithë Shqipëria u mblodhënnë Kuvendin e Vlorës. IsmailQemali u kthye në Shqipëri dhenë krye të një asambleje ko-mbëtare prej 83 anëtarësh, shpal-li pavarësinë e Shqipërisë në qy-tetin e Vlorës më 28 nëntor 1912.Në të njëjtën kohë u krijua edhenjë qeveri e përkohëshme. Pavar-ësia e Shqipërisë u njoh më 17dhjetor 1912 në Konferencën eAmbasadorëve në Londër.

Delegatët e Asamblesë Ko-mbëtare ishin:• Berati: Sami Bej Vrioni, IliasBej Vrioni, Taq Tutulani, BabëDud Karbunara (Jorgji Kar-bunara)• Çamëria: Veli Gërra, Jakup Ve-

seli, Rexhep Demi, Azis Tahir Ajdo-nati• Delvina: Avni Bej Delvina• Durrësi: Abaz Efendi Çelkupa,Mustafa Agë Hanxhiu, Jahja Ball-hysa, Dom Nikollë Kaçorri• Dibra: Myfti Vehbi Dibra, SherifLangu• Elbasani: Lef Nosi, Shefqet Dajiu,Qemal Karaosmani, Dervish bejBiçaku• Gramsh-Tomorricë: Ismail QemaliGramshi;• Gjirokastra: Elmaz Boçe, VeliHarxhi, Myfit Bej Libohova, PetroPoga, Jani Papadhopulli• Janina: Kristo Meksi, Aristidh Ruci• Kosova, Gjakova, Plava-Gucija:Rexhep Mitrovica, Bedri Pejani,Salih Gjuka, Mit'hat Bej Frashëri,Mehmet Pashë Deralla, Isa Boletini,Riza Bej Gjakova, Hajdin Bej Dra-ga, Dervish Bej Ipeku, Zenel bejBegolli, Qerim Begolli• Korça: Pandeli Cale, Thanas Flo-qi, Spiro Ilo• Kruja: Mustafa Merlika• Lushnja: Qemal Bej Mullai, FeritBej Vokopola, Nebi Efendi Sefa• Mati: Ahmet Bej Zogolli, Riza BejZogolli, Kurt Agë Kadiu• Ohri dhe Struga: Zyhdi Bej Ohri,

Dr. H. Myrtezai, Nuri Sojlliu, Ham-di Bej Ohri, Mustafa Baruti, DervishHima• Peqin: Mahmud Efendi Kaziu• Përmet: Veli Bej Këlcyra, Syrja BejVlora• Pogradeci: Hajdar Blloshmi• Tepelena: Feim Bej Mezhgorani• Tirana: Abdi Bej Toptani, MuratBej Toptani, Ymer Sollaku• Skrapar: Xhelal Bej Koprencka,Hajredin Bej Cakrani• Shijak: Xhemal Deliallisi, YmerBej Deliallisi, Ibrahim Efendiu• Shkodra: Luigj Gurakuqi• Vlora: Ismail Qemali, Zihni AbazKanina, Aristidh Ruci, Qazim Koko-shi, Jani Minga, Eqrem Bej Vlora• Kolonia shqiptare Bukureshtit:Dhimitër Zografi, Dhimitër Mborja,Dhimitër Berati, Dhimitër Ilo

Cungimi i dokumentit të Dek-laratës së Pavarësisë

Dokumenti u cungua qëllimisht

nga regjimi komunist, duke larguardisa nga emrat nënshkrues të do-kumentit të rëndësishëm.

Kryetarja e Kuvendit i propo-zoi Presidentit të Republikës deko-rimin me urdhrin "Gjergj KastriotiSkënderbeu" të Dom NikollëKaçorri, Mid'hat Frashëri, MustafaKruja, Iljaz Vrioni, PandeliEvangjeli, Mehdi Frashëri, Ali Kël-cyra, Valon Badivuku dhe LefNosi.

Duke u bërë ndoshta një ngashtetet unikalë në botë që kryentenjë akt të tillë. Dikush nuk shihejme sy të mirë nga regjimi, dikush,sepse ashtu kishte vendosur kupo-la e lartë e regjimit, apo dikushtjetër thjesht se e ka pasur emrinafër njërit prej atyre që regjimi dik-tatorial i ardhur mbas vitit 1944,kishte vendosur se ata nuk duhejtë ishin pjesë e një prej ngjarjevemë të rëndësishme të këtij kombi,ditës së shpalljes së pavarësisë.

FAQE 7 Nëntor 2013

Shënime nga raporti i punës së Shoqatës së Veteranëve të LANÇ të Kosovës në periudhën 2012 - 2013

VVVVVehap Shita zgjidhet kryetar i Shoqatësehap Shita zgjidhet kryetar i Shoqatësehap Shita zgjidhet kryetar i Shoqatësehap Shita zgjidhet kryetar i Shoqatësehap Shita zgjidhet kryetar i Shoqatëssë Vsë Vsë Vsë Vsë Veteranëve të LANÇ të Kosovëseteranëve të LANÇ të Kosovëseteranëve të LANÇ të Kosovëseteranëve të LANÇ të Kosovëseteranëve të LANÇ të Kosovës

Aktivitete në shenjë të 70-vjetorit të Konferencës sëBujanit, 100-vjetorit të shtetit shqiptar dhe 5-vjetorit tëshpalljes së Kosovës shtet i pavarur e sovran

Kryesia e Shoqatës së Veteranëvetë Luftës Antifashiste Nacionalçlir-imtare të Kosovës, nëpërmjetmbledhjeve të Kryesisë dhe bash-këpunimit me degët e Shoqatës nëkomuna, e ka zhvilluar veprimtarinëe saj. Kryesia rregullisht i ka mbaj-tur mbledhjet e veta çdo të mërkurënë formacion më të vogël dhe çdotë dytën mërkurë në formacion tëplotë . Sipas nevojës, në mbledhjetë zgjeruara kanë marrë pjesë edhekryetarët ose përfaqësuesit e degëvenë komuna. Në territorin e Repub-likës së Kosovës funksionojnë degëte SHVLANÇK, të cilat janë aktive:Gjakova, Mitrovica, Gjilani, Vitia ePeja.

Sivjet, në Prishtinë dhe në qen-

dra komunale e lokalitete të tjeraaktivitetet tona janë zhvilluar nëshenjë të 70-vjetorit të Konferencëssë Bujanit, 100-vjetorit të ShtetitShqiptar dhe 5-vjetorit të shpalljessë Republikës së Kosovës shtet i pa-varur dhe sovran. Në shenjë të këty-re jubileve kemi përgatitur dhe kemibotuar librin Shoqata e Veteranëvetë LANÇ të Kosovës: KRAH ILUFTËS PËR ÇLIRIM, PAVARË-SI, VETËVENDOSJE E SHTETË-SI TË KOSOVËSnë vitet 1990-2012- shënime për monografi nga njëgrup autorësh.

Për shënimin e 70-vjetrit të Kon-ferencës së Bujanit kemi paraparë tëmbahet një tryezë shkencore, për tëcilën kemi përgatitur tezat dhe në tëcilën parashihet të paraqiten mekumtesa punonjës të shkencës e tëkulturës nga Kosova dhe Shqipëria.Kryesia ka formuar këshillin redak-tues dhe këshillin organizues tëTryezës. Një delegacion i Kryesisëka vizituar dy herash kryetarin eKuvendit të Kosovës, zotin JakupKrasniqi, dhe i ka ofruar patronazhine evenimentit me të cilin shënohet70-vjetori i Konferencës së Bujanit.

Zoti Krasniqi e ka pranuar mekënaqësi propozimin tonë dhe këtoditë pritet të precizohet agjenda ekëtij manifestimi. Presim që në këtëeveniment të marrin pjesë edhe in-stitucione e personalitete nga Repub-lika e Shqipërisë.

Dy ministritë e kulturës - të Kos-ovës e të Shqipërisë para disa viteshkanë qenë marrë vesh që mepërkujdesje e mjete të Ministrisë sëKulturës të Shqipërisë të restaurohetndërtesa Komitetit Mbrojtja Ko-mbëtare e Kosovës në Shkodër dheme mjete të Ministrisë së Kulturëssë Kosovës të restaurohet Kulla eSali Manit në Bujan të Malësisë sëGjakovës, ku është mbajtur Konfer-enca e Bujanit. Kula e Sali Manit

është restauruar sivjet, por ende nukështë bërë pajisja me orendi dhe nukështë siguruar mirëmbajtja e saj.Shoqata jonë ka siguruar fotografitëe Kryesisë së Konferencës dhe kabiseduar me organet lokale të Bujan-it, të Bajram Currit e të dy Minis-trive të Kulturës që të dyja këto ob-jekte të përfundohen dhe të siguro-het mirëmbajtja e tyre si objekte tëtrashëgimisë sonë kulturore e his-torike.

Shoqata jonë më 29 qershor kashënuar 100-vjetorin e formimit tështetit shqiptar dhe 22-vjetorin eformimit të Shoqatës. Më 25 nëntor

2012 në lokalet e Shoqatës sëVLANÇ të Kosovës është zbuluarbusti i komandantit të Ushtrisë Na-cionalçlirimtare të Kosovës, FadilHoxha. Gjatë gjithë veprimtarisë sëvet Shoqata jonë kujdes të veçantë ika kushtuar mbrojtjes së monument-eve të LANÇ të Kosovës, të cilat janëdëmtuar e shumica edhe janë rrënu-ar. Monumentet e LANÇ të Kosovësjanë dëmtuar në dy faza: nga viti1989-1999 dhe nga viti 1999-2011.Janë rrënuar përmendoret e LANÇKnë Podujevë e Vushtrri. Janë dëmtu-ar: Busti i Hivzi Sylejmanit, Përmen-dorja e Aradhes Partizane "ZenelHajdini", Përmendorja e dëshmorëvetë LANÇK në Kamenicë.

Lapidari i dëshmorëve të LuftësAntifashiste Nacionalçlirimtare tëKosovës në Viti. Shoqata jonë ka re-aguar duke i dënuar aktet vandale tërrënimit e të dëmtimit të monument-eve të LANÇ të Kosovës nëPodujevë, Viti, Vushtrri, Kamenicë,Rahovec, Skenderaj etj.

Ne u jemi drejtuar me shkrim or-ganeve komunale, me kërkesën që tëmbrohen monumentet historike tëLANÇK, por, kërkesat tona nuk kanëhasur në mirëkuptim tek organet ko-munale.

Si shembull i mirë për mbrojtjene monumenteve të LANÇK ështëKomuna e Drenasit. Lapidari meemra të 43 dëshmorëve të LANÇK

1941-1945 është ndërtuar me gurë tëmermerit dhe me interesimin e famil-jarëve dhe të organeve komunalepërmendorja është mbrojtur dhe nënjë largësi prej 25 metrash është ng-ritur përmendorja e 104 dëshmorëvetë UÇK-së. Përmendorja e ngritur nëvendin ku janë varrosur eshtrat e 220pjesëmarrësve të Luftës AntifashisteNacionalçlirimtare të Kosovës, qëështë ngritur në vitin 1960, ështërregulluar me mjete tona nga Insti-tuti për Ruajtjen e Monumenteve dheMuzeu Rajonal i Prishtinës më28.12.2012.

Kryesia e Shoqatës me degët e

veta në komuna ka organizuar tubimepërkujtimore për veprimtarët e dësh-morët e LANÇ të Kosovës dhe përpromovimin e librave mbi person-alitetet e dëshmorët e LANÇK.Gjithashtu, Shoqata jonë ka zhvillu-ar një bashkëpunim të mirë me Or-ganizatën e Bashkuar të Veteranëvetë Luftës Antifashiste Nacionalçlir-imtare të Republikës së Shqipërisë.Janë organizuar tubime përkujtimorepër:Ramadan Vraniqin, XhevdetHamzën, Muharrem Bekteshin, Ab-dullah Preshevën, BijeVokshin,Xhafer Vokshin, VëllezëritHysni, Musa e Naim Zajmi, Xhela-din Hanën e Sait Zatriqinm, si dhepër 70-vjetorin e formimit të Arad-hes Partizane "Zenel Hajdini".

Në tubimin përkujtimor me ras-tin e vdekjes së Xhafer Vokshit i ciliu organizua në Gjakovë më 12 dhje-tor 2012, fjalën e rastit e paraqitiVehap Shita, nënkryetar i Kryesisë.Në këtë Tubim folën, Gjeneral Rrah-man Parllaku, Hero i Popullit dhe PalLekaj, kryetar i Komunës së Gjak-ovës, etj.

Kryesia e SHVLANÇK ka mar-rë vendim për regjistrimin e të gjithamonumenteve të LANÇK në territor-in e Republikës së Kosovës. Regjist-

rimet janë kryer në shumicën e ko-munave. Pasi të kryhet regjistrimi itë gjitha monumenteve të LANÇKnë të gjitha komunat e Kosovës, nëfund do të përgatitet raporti për

gjendjen e tyre dhe për masat embrojtjes së tyre nga organet kompe-tente.

Lapidari kushtuar 104 dësh-morëve shqiptarë të LNÇ-ë të push-katuar nga nazistët gjermanë më 23tetor 1944 në Prishtinë, pas përfun-dimit të luftës së fundit më 20 qer-shor 1999, nga persona të panjohurështë dëmtuar. Por me mjetet e Sho-qatës dhe me ndihmën e mirëkup-timin e organeve komunale të Prish-tinës, të Ministrisë për Kulturë, Rinie Sport dhe të Ministrisë për Arsim,Shkencë e Teknologji ky objekt ësh-të rregulluar duke u inkorporuar nëhapësirën e objektit në ndërtim tëInstitutit të Historisë në Prishtinë.

Ministria e Mjedisit dhe Plani-fikimit Hapësinor e Qeverisë së Re-publikës së Kosovës me projektinpër Kompleksin memorial "IbrahimRugova" parasheh rrethimin e këtijlokacioni me mure betoni. Kundërkëtij projekti ka reaguar Shoqatajonë, me kërkesën që memoriali tëmos rrethohet por të mirëmbahet ngaKomuna e Prishtinës.

Me angazhimin e vendosur kemirealizuar të drejtën pronësore tëndërtesës së Shoqatës së VLANÇ tëKosovës dhe në saje të këtij vendi-mi Shoqata jonë filloi të sigurojëmjete financiare pa të cilat s'do tëmund të vepronte. Shoqata jonë ak-tivitetin e vet e ka zhvilluar edhe jas-htë Kosovës. Në këtë drejtim, aka-demik Pajazit Nushi, nënkryetar iKryesisë, ka marrë pjesë me fjalënpërshëndetëse në Akademinë përkuj-timore kushtuar Heroit të PopullitVeli Dedi, bir i Luginës së Preshevësnë Tiranë më 16.04.2012.

Më 31 maj 2013 ndërroi jetë Va-hide Hoxha, kryetare e Shoqatëssonë, e cila ka dhënë një kontributtë çmuar në aktivitetin tonë dhe nëafirmimin e degëve të Shoqatës.

Kuvendi i fundit zgjodhi kryetartë Shoqatës Z.Vehap Shita.

Sadri Kabashi,Sekretar i SHVLANÇKPrishtinë, 2 tetor 2013

FAQE 8 Nëntor 2013

HISTORIA

Rrëfim interesant i ish-komandantit të Batalionit të Rinisë "Margarita Tutulani"

70 vjet më parë - Si i shpëtuam amerikanët70 vjet më parë - Si i shpëtuam amerikanët70 vjet më parë - Si i shpëtuam amerikanët70 vjet më parë - Si i shpëtuam amerikanët70 vjet më parë - Si i shpëtuam amerikanëte rrëzuar nga avioni në nëntor të vitit 1943e rrëzuar nga avioni në nëntor të vitit 1943e rrëzuar nga avioni në nëntor të vitit 1943e rrëzuar nga avioni në nëntor të vitit 1943e rrëzuar nga avioni në nëntor të vitit 1943

• Me të marrë lajmin për kapitullimin e Italisë, partizanët e Skraparit dhe partizanë të tjerë, me10 nëntor 1943, me shpejtësi hynë në Berat, çarmatosën ushtrinë italiane dhe morën nën kontrolldepot e materialet e ndryshme të kësaj ushtrie. Në këtë mënyrë u siguruan për partizanët mijërapushkë, mitralozë të lehtë e pistoleta, 90 mitralozë të rëndë, 12 topa, 800 palë çizme, 20 kamiona,20.000 kuti marmalate e qumesht, 40 kg fasule, sasi të madhe mielli, sheqeri e veshmbathje.

Nga Skënder MALINDI*

Më 10 nëntor 1943, një avionamerikan që fluturonte mbi

qielin e Kuçovës goditet nga artile-ria kundraajrore gjermane dhedetyrohet të ulet në arat e fshatitDeshiraj, në krahun e djathtë të lu-mit Devoll, afërKuçovës.Partizanët që ishin atyafër shkuan me vrap në vendin euljes së avionit dhe morën gjithëpersonelin që ishte nëavion.Fatmirësisht nuk kishte pa-tur të lënduar gjatë ul jes sëavionit.Gjermanët mbërritën mëvonë atje, pasi lumi Devoll ishtefryrë nga shirat dhe e patën tëvështirë për ta kaluar. Partizanët itërhoqën me shpejtësi 30 ameri-kanët (15 djem dhe 15 vajza) dheduke kaluar fshat më fshat arritënnë Berat, ku u pritën me shumëdashuri nga populli i këtij qyteti.Ata i mori nën kujdes batalionipartizan "Margarita Tutulani" dheu vendosën për të pushuar në njëvend pranë kazermave të Uznovës,ku ishte vendosur dhe vetë batal-ioni.

Amerikanët, gjatë gjithë kohësqë qëndruam bashkë nuk i kup-

tuam dot përse fluturuan mbi qiel-lin tonë dhe cili ishte misioni ityre.Kjo edhe për faktin se nuk edinim gjuhën e njëri-tjetrit. Gjiths-hka mbeti enigmë dhe të vërtetënnuk e muarëm vesh kurrë në atëkohë.

Më 15 Nëntor 1943 pa gdhirë,forcat gjermane nga Otllaku dheKuçova, në befasi sulmuanBeratin.U zhvilluan luftime të ash-pra duke përdorur kryesisht trupate motorizuara, autoblinda, tankedhe artileri, të mbështetura fuqi-misht nga aviacioni armik.Bashkëme ne ishin edhe partizanë tëbatal ionit "AntonioGramshi".Forcat tona u tërhoqënnga qyteti i Beratit në drejtim tëfshatrave të Nahijes dhe tëSkraparit.Bashkë me partizanët utërhoqën edhe amerikanët për tëmos u zënë robër.

Gjermanët vazhduan sulm tëfuqishëm deri në Vertop, pasi mëtutje drejt Skraparit nuk kishterrugë automobilistike.

Shtabi i Qarkut të Beratit dheamerikanët, pasi kaluan Vertopinu futën në një pyll në fund të fs-hatit Lubesh, por këtu u rrethuannga ballistët të cilët kërkonindorëzimin e tyre.Partizanët ebatalionit të rinisë "Margarita Tu-tulani" shkuan menjëherë në ndi-hmë të tyre, i sulmuan forcat bal-liste dhe nxorën nga rrethimi sh-tabin e qarkut bashkë me ameri-kanët.

Amerikanët të shoqëruar mepartizanë u nisën në drejtim të fs-

hatrave të Skraparit, ku ata morënkontakt me oficerët anglezë që ish-in pranë shtabit tonë si ndërlidhësme qeverinë angleze. Oficerët an-glezë, për çfarë u kishte ndodhuramerikanëve informuan komandënushtarake të Mesdheut që ndodhejnë Itali dhe morën udhëzime prejandej që t'i nisnin ata drejt breg-

deti t në rajoninDhermi-Karaburun,ku do të vinte njëanije luftarake an-gleze për t'i dërguarnë I tal i . Ameri-kanët, pasi morënudhëzimet ngaoficerët anglezë fil-luan lëvizjen dukeecur nëpër fshatrat eSkraparit, kaluan nëPërmet, Zagori ,Mali i Çajupit ,nëpër fshatrat eGjirokastrës për tëmbërritur në fshatinPilur të Himarësdhe prej andej në

bregdet, ku do të takoheshin menjë oficer amerikan, që do të vinteenkas nëpërmjet detit për t'i mar-rë për në Itali.

Në vitin 1995 kur PresidentiSali Berisha shkoi për një vizitëmiqësore në SHBA, e cila u trans-metua nga mediat amerikane, njënga ata vajzat e atëherëshme, porqë tani ishte e moshuar, me të dëg-juar lajmin shkon dhe takon Pres-identin Berisha dhe i tregon gjithëperipecitë që kishte kaluar gjatëLuftës në Shqipëri. Presidenti Ber-isha e fton atë të vizitojë Sh-qipërinë, dhe ajo së bashku mevajzën e saj erdhën në vendin tonë.Pas interesimit në Ministrinë eMbrojtjes mësuan që unë kisha pa-tur kontakt me amerikanët që bënëuljen e detyruar nga avioni në1943, në kohën e luftës.U takovame ta në hotel "Ballkan" pranëLiqenit Artificial të Tiranës ku ish-in akomoduar. Më pri tën mepërzemërsi dhe biseduam gjerë egjatë, duke kujtuar atë kohë tëvështirë. Ajo më tregoi se çfarë

mbante mend nga rrëzimi i avion-it, se si i shpëtuam ne nga gjer-manët, pri t jen në Berat dhemarshimin e gjatë deri sa mbër-ritën në Itali. Kur ajo solli nëkujtesë pritjen në Berat nga njëkomandant, djalë i ri hypur në njëkalë të bukur, mua më erdhi ndër-mend se ashtu ka qenë në tëvërtetë, se isha unë që kisha hy-pur në atë kal të bukur, të cilin ekisha marrë nga regjimenti ikavalerisë që kishim çarmatosurnë Berat.

Për të shuar kureshtjen e disadekadave e pyeta për misionin eamerikanëve që zbarkuan mbi qiel-lin e Kuçovës atë ditë nëntori tëvitit 1943. Ajo më tregoi me hollë-si se ata djem e vajza amerikaneishin infermierë dhe punonin nëspitalin ushtarak amerikan në Pal-ermo ku mjekonin ushtarakët eplagosur.Por nga luftimet e ashpranë Italinë Qëndrore me gjermanët,kishte pasur shumë të plagosur të

FAQE 9 Nëntor 2013

tjerë që ishin shtruar në spitalin ush-tarak të Barit.Dhe meqënëse shpi-tali ushtarak i Barit nuk i përballontedot mjekimet e shumta kishtekërkuar ndihmë nga ai iPalermos.Pikërisht për këtë qëllimishin nisur ata 30 djem e vajza in-fermiere me avion nga Palermo përtë shkuar në Bari. Por gjatë fluturim-it, kur hynë në rajonine Pulias, gjithëvendi ishte mbuluar me re të denduradhe asgjë nuk shihej poshtë (biles asdetin Adriatik nuk e dallonin dot),ndaj dhe pilotët pa dashur fluturandrejt Shqipërisë ku në Kuçovë ugoditën nga artileria kudraajroregjermane dhe u detyruan të ulen.

Amerikania me të bijën, të ndi-hmuara nga Ministria jonë eMbrojtjes, shkuan në disa vende kukishin qenë në kohën luftës si nëBerat, Dhërmi e gjetkë, ku u pritënme përzemërsi dhe bënë shumëfotografi.Pasi qëndruan dhjetë ditë

• Me shpejtësi të madhe vijnë nëvendin tonë dhe trupat gjermane, të

cilat okupojnë Kuçovën, puset evajgurit e aerodromin. Nazistët

gjermanë nisën fortifikimin rreth errotull me qendra zjarri dhe me

autoblinda. Si duket ata nuk patënndonjë interes për Beratin, ndaj

dhe nuk e okupuan atë, dukeqëndruar vetëm në Kuçovë.

në vendin tonë u larguan nga Sh-qipëria me kujtimet më të mira.

Ish infermierja, në Amerikëlajmëroi ish kapitenin zbuluesamerikan, që i kishte shoqëruar atanga Shqipëria për t'u kthyer në Italinë ato vite lufte, për vizitën që kish-te bërë në Shqipëri dhe për pritjenshumë miqësore që i kishin bërë.Ishkapiteni i zbulimit që tani ishtekolonel kërkoi që edhe ai të viziton-te Shqipërinë.Kërkesa e tij u pran-ua dhe ai u ftua për të ardhur nëvendin tonë. Edhe me kolonelinamerikan pata rastin të takohemunë dhe të bisedoja gjatë me të. Aimë tregoi si kish marrë urdhër ngakomanda ushtarake e Mesdheut qëtë vinte në Shqipëri për të tërhequramerikanët që ishin rrëzuar me avi-on atje dhe t'i dërgonte sërish nëItali. Për të zbatuar këtë detyrë -tha ai, u nisa me disa ushtarë simasë mbrojtje dhe me disa radistëpër t'u lidhur me oficerët anglezëqë ishin pranë Shtabit tonë dhe me

MIRNIJE MALINDI - personifikim isakrificës dhe përkushtimit familjar

Më 15 Tetor 2013,ndërroi jetë Mirnije Ma-lindi, mbas një sëmund-je të rëndë që përparoime ritme të shpejta.

Ajo lindi në Tiranë,më 22 Mars 1933, në gji-rin e një familje me pre-jardhje kosovare. Babaii saj, Avni Zajmi, mbasstudimeve të larta nëFrancë, më 1920 u ven-dos në Tiranë. I njohur sinjë patriot i flaktë dhe menjë kulturë të gjerë, ai ubë një nga organizatorëte parë të sportit shqiptartë fillim shekullit të kalu-ar. I nderuar me titullin elartë "Mësues i Popullit",si dhe një sërë deko-ratash, ai është i vetmi shqiptar që i është akorduar "Trofeu Olimpik"ngaKomiteti Olimpik Ndërkombëtar.

Mirnija, që në hapat e parë, në shkollë si dhe në të gjitha ciklet earsimimit të saj, tregoi një natyrë studioze me rendiment të lartë. Rezul-tatet e saj ishin të shkëlqyera dhe me medalje ari.

Ajo kontribuoj në sektorë të ndryshëm, por kryesisht në arsim, kumbas një stazhi të gjatë dhe të respektuar, doli në pension.

Ajo kishte aftësi të rralla administrative, korrektesë dhe sinqeritet nëkomunikimin me njerëzit.

Në jetën familjare ishte e përkushtuar, me sens të madh përgjegjësiedhe me një ndjenjë të madhe sakrifice.

Inteligjente, larg sjelljeve meskine dhe thashethemeve; urrentehipokrizinë dhe lajkat.

Periudha 1974-1991, kur bashkëshorti i saj, Skënder Malindi, u goditrëndë nga Enver Hoxha, duke qenë i survejuar nga organet e diktaturës,për Mirnijen ishte një sprovë e madhe e jetës.

Familja, megjithëse e braktisur nga miqtë dhe të afërmit tregoi melidhjen e saj, se ishte më e fortë se lufta klasore dhe terrori i regjimit.

Përtej qënies si bashkëshorte, Mirnija u tregua një shoqe bashkëvua-jtëse që dinte të lehtësonte depresionin, sidomos kur situata u rëndua meburgosjen e djalit të saj, Ilirit, në Spaç.

Në zemrat dhe mendjen e njerëzve të saj, ajo do të mbetet si person-ifikim i sakrificës dhe përkushtimit familjar, i shoqes së çiltër dhe kor-rekte, por mbi të gjitha i njeriut të ndershëm dhe të thjeshtë.

I paharruar qoftë kujtimi i saj!

Komandën ushtarake të Mesdheut.Mmë tregoi gjithashtu se si lundru-an me një anije luftarake anglezenë detin Jon dhe se si zbarkuannatën pa u diktuar në Dhërmi. Atyishin futur në shtëpinë e një fsha-tari që i kishte pritur në mënyrëshumë miqësore dhe pasi i kishinkërkuar ndihmë ai ishte treguar igatshëm për gjithshka ata kishinnevojë.

Koloneli amerikan më tregoimë pas se si e kishte tërhequr push-ka e markës "maliher" e varur nëmurin e dhomës së fshatarit ngaDhërmiu."U bërë kurioz dhe emora në duar pushkën. Duke lëvi-zur nëpër dhomë pa dashur shkelakëmbëzën dhe pushka plasi, plum-bi hapi një vrimë në tavanin prejdërrase",-rrëfente koloneli ameri-kan të cilit i kishte bërë përshtypjesjellja e të zotit të shtëpisë, i cilinuk ishte merakosur dhe shqetësuarpër vrimën në tavan. Bashkëbise-duesi më tregoi gjithashtu për sho-qërimin nga i zoti i shtëpisë nëdrejtim të Pilurit, ku rrugës kishintakuar amerikanët që vinin drejttyre. Dhe pasi ishin përshëndeturme ta ishin nisur drejt Karaburunit,ku do të mbërrinte anija luftarakeangleze për t'i marrë në bordin e saj."Çdo gjë kaloi pa shqetësim, derisa mbrritëm në Itali", -tregoi kolo-neli amerikan, i cili shprehudëshirën që të shkonte të vizitontevendet ku kishte kaluar në kohën eluftës. Me mbështetjen e Ministrisëtonë të Mbrojtjes shkoi për të parëedhe shtëpinë ku ishte strehuar atënatë dimri të vitit 1943 dhe u habitkur pa edhe pas kaq shumë viteshvrimën në tavanin e saj prej dërrase.Ky ishte një kujtim i paharruar dhei mrekullueshëm për kolonelinamerikan, të cilit iu bë një pritjeshumë miqësore. Ai u largua ngaShqipëria me kujtime mbresëlënëse.

Rrëfim për masakrën e pashembullt ndaj 104 djemve të pafajshëm

69 vjetori i rënjes të 104 dëshmorëve të P69 vjetori i rënjes të 104 dëshmorëve të P69 vjetori i rënjes të 104 dëshmorëve të P69 vjetori i rënjes të 104 dëshmorëve të P69 vjetori i rënjes të 104 dëshmorëve të PrishtinësrishtinësrishtinësrishtinësrishtinësMë kujtohet mjaftë mirë ajo ditë

e mallkuar. Ishte data 23 Tetor1944.Dita sapo kishte filuar tëzbardhë. Qielli ishte i ngrysur dhe imbuluar me re të dendura e të vren-jtura. Dukej se edhe natyra po vaj-tonte për një fat të hidhur që na priste.Në qiell fillojnë të dëgjohen bubulli-mat që na tingëllonin thellë në shpir-trat tanë, kur paprimtas në qiellin etrazuar dëgjohet një zhurmë. Ng-ritëm sytë lart dhe në qiell pamë njëavion.Ishte avioni "kacator" qëmbartëte dokumentacionet e fshehtaTiranë-Prishtinë. Muaj më parë poky avion kishte sjellë listën e person-ave që u pushkatuan në Kukës. Tëgjithëve na pushtoi frika se mos enjejta tragjedi do të ndodhte edhe mene.

Komanda menjëherë dha urdhërqë gratë dhe vajzat e internuara të

largoheshin nga dhomat e tyre, tëcilat ishin ngjitur me kapanonin eburgut të Shkodrës. Mbas dreke, kurtë internuarit kishin ardhur nga punëte vështira, bie çanga (zilja e burgut)që na njoftonte për t'u mbledhur.Dalim jashtë duke formuar rreshtatpër pesë.U dëgjuan hapat e rëndë tëkomandantit të kampit dhe vështru-am hijen e tij tek afrohej përmesoborrit me një fletushkë në dorë. Ekush e mendoi se ajo fletushkë do tëishte kaq e hidhur për neë Ndërsa upozicionua në krye të rreshtit bash-kë me sekretarine tij, me një ton tëlartë dhe të ashpër tha: Kujt t'i dalëemri të kalojë në anën tjetër. Filloitë lexojë kështu një e nga një emrate disave prej nesh, ndërsa në kampra një heshtje varri. Lista ishte e gjatësikurse u bë edhe rreshti. Leximivazhdoi deri te nr.104 dhe të gjithë

ata u veçuan për t'i futur në dhomategrave e vajzave, ndërsa ne të mbe-turit u kthyem nëpër kapanonet tona.U tmerruam nga zbatimi i këtij ske-nari famëkeq të hartuar në Tiranë dheqë po zbatohej në Prishtinë. Dalën-gadalë ra muzgu i mbrëmjes, ndërsapërpiqeshim të dëgjonim lëvizjet qëmund të bënte komanda. Dëgjuamzhurmën e këmbëve të SS-ve dukeiu afruar portës së mbyllur. Herë pashere dera çelej e mbyllej duke i mar-rë dy e nga për pushkatim. Po luhejnjë masakër e madhe ndaj shokëvetanë.Të ndodhur para kësaj masakredisa nga shokët thyen tavanin dhehynë në kapanonin e ashtuquajturshkodran. Pas kësaj komandalajmëroi se ata që kanë ikur nga dho-ma të dalin menjëherë se për ndry-she do na pushkatonin të gjithëve.Asnjë zë nuk u dëgjua, sundonte

vetëm një heshtje e brengosur, dheurrejtja për kriminelët hitlerianë.

U përdor edhe diversioni duke naparalajmëruar se ai që e ka ngjitur tëlistuarin ta tregojë se ndryshe dopushkatohet edhe ai. Por askush s'ebëri një gjë të tillë.

Në krahun tim kisha njërin qëkishte zbritur nga tavani dhe për tëmos u diktuar nga komanda i dhashëkapelen time. Ai nuk dinte çtë bëntepor unë i thashë: mos luaj nga vendise të gjithë kemi të njejtin fat.

-Më mirë të dal para tyre se sat'ju dëmtoj edhe ju të tjerëve! Kësh-tu tha dhe kështu bëri.Ndërsa koman-da e rrëmbeu me egërsi. Mekeqardhje them se kurrë nuk ia mës-ova emrin këtij trimi të vërtetë.

Dua të veçoj dhe një shokun tonë,Xhavit Juknaj, i cili kishte paturdhimbje koke gjatë gjithë natës dhe

nga mungesa e medikamenteve kish-te lidhur kokën me një shami që tëlehtësonte sadopak dhimbjen. Ko-mandanti i pamëshirshëm i hodhidritën e elektrikut në fytyrë dhe vëre-jti disa pika xhaku dhe nga kjo men-doi se ai kishte kaluar tavanin. E moripërkrahësh dhe e nxori para tëgjithëve, dhe megjithëse ai thoshtese nuk ishte në listën e atyre që do tëpushkatoheshin, nuk iu përgjigj thir-rjes së hitlerianëve për të treguaremrat e atyre që kishin ikur nga sallae tmerrit. Xhaviti pranoi më mirë tëvdiste se sa të tregonte shokët.

Kjo ishte historia e lavdishme e104 dëshmorëve ët atdheut. Nga kjomasakër 104 djemve iu mor jeta nëlulen e rinisë së tyre.

I përjetshëm qoftë kujtimi i tyre.

Sandër LUFI

FAQE 10 Nëntor 2013

69 vjet më parë

Kronikë nga rruga e lavdishme eKronikë nga rruga e lavdishme eKronikë nga rruga e lavdishme eKronikë nga rruga e lavdishme eKronikë nga rruga e lavdishme eBrigadës së 25-të SulmueseBrigadës së 25-të SulmueseBrigadës së 25-të SulmueseBrigadës së 25-të SulmueseBrigadës së 25-të Sulmuese

Nga Hamit NEZIRI

Gjashtëdhjet e nëntë vjet mëparë, më 6 Nëntor 1944, me forcatpartizane të Malësisë, të cilave uqenë shtuar edhe forca të tjera teri-toriale u krijua Brigada e 25-të Sul-muese, e cila u inkuadrua në radhëte Divizionit të 5-të Sulmues dhemori pjesë në luftimet që zhvilluanforcat tona edhe në tokat eJugosllavisë, për shpartallimin eplotë të nazistëve gjermanë.

Krijimi i Brigadës 25-të S erdhisi parakusht, pasi në këto treva tëalpeve shqiptare, në të gjitha ko-hërat, çdo pushtues është ndeshur nëzjarrin e armëve, duke i bërë tëdështojnë të gjitha ekspeditat usht-arake që synuan të pushtojnë endëshkojnë malësorët e Tropojës.

Populli dhe partizanët e Malë-sisë së Tropojës, zhvilluan një luftëtë ashpër, jo vetëm kundër push-tuesve fashistë italo-gjermanë dhetradhëtarëve, por edhe kundër ndë-rhyrjes së jugosllavëve. Historia dhetrashëgimia e Malësisë së Tropojësjanë shumë herë më fisnike, më tëpasura, më të shquara dhe më atd-hetare, se sa dhimbjet që koha dherrethanat krijuan apo imponuan. Kjotrevë i ka dhënë Shqipërisë person-alitete të shquara, atdhetarë dhepolitikanë. Veprën e madhe të MicSokolit, Ali Ibrës, Bajram Currit dhepatriotëve të tjerë, për një Shqipëritë lirë, demokratike dhe të bashkuar,e vazhduan me dinjitet brezat e tjerëtë trevës së Tropojës, mes të cilëvedjali i saj dhe krenaria e Nacional-izmit shqiptar, Udhëheqësi i Stu-dentëve dhe i Lëvizjes demokra-tike, i paharruari ("NDERI I KO-MBIT) AZEM HAJDARI.

Beteja midis vargmaleve të QafëKolshit, dhjetra të vrarë e tëplagosur dhe mbi 1500 forca

armike të kapur robër

Krijimi i Brigadës së 25-të S, më6 Nëntor 1944 në Tropojën e çliru-ar, në një terren luftarak të fu-qishëm, me një popullsi të gatshme,me pushkë e sopatë në dorë, ishtenjë ngjarje e shënuar jo vetëm përMalësinë por për gjithë vendin. Kjobrigadë, me komandant Veli NimanDoçin e komisar Nuri Arapin kish-te një efektiv rreth 1000 partizanëtë inkuadruar në katër batalione qëkomandoheshin nga kuadro të dev-otshëm, trima, organizatorë, me për-vojë të mirë luftarake siç ishin IdrizMulosmani, Ali Ibrahim Balaj

(Zherka), Mehmet Bajrami dhe Is-mail Poga me batalionin e Hasit.

Brigada e 25-të S, e inkuadruarnë Divizionin e 5-të S, që në fillimmori detyrën më të rëndë luftarakepër t'i ardhur në ndihmë Brigadëssë 6-të S që e ndiqte armikun nëMalësinë e Shkodrës, drejt Duk-agjinit. Komanda e Shtabi morënmasa duke marshuar në një terrentë largët, malor e të vështirë, në kohëdimri me mbi 1.5 m dëborë, siç ish-in zona e Nikaj-Mërturit, Thethi,Shala e Shoshi, duke u ndeshur fron-talisht e ballë për ballë me forcat epushtuesit dhe reaksionarët tëardhur kryesisht nga Shqipëria eMesme e zonat Verilindore, por dheme reaksionin vendas që ndiqej ngaforcat e shumta partizane. Pra, nëkushtet kur armiku ishte superior nëforca e mjete luftarake, falëheroizmit partizan, përvojës drej-tuese e organizuese të komandës ekuadrove komanduese, u morënmasa teknike e pse jo, edhestrategjike për asgjësimin e armikutpjesë-pjesë dhe për sqarimin e pop-ullatës së gënjyer nga reaksioni eparia vendase. Kështu, me sulme ekundërsulme u mundësua tërheqjae forcave reaksionare, duke i vrarëe raskapitur, çarmatosur e demoral-izuar, me taktikën për t'i tërhequr efutur në kurthe midis vargmaleve tëQafë Kolshit, mbi 2000 metra tëlartë si dhe midis Shkëmbit të Ra-jës e Lumit të Valbonës që tashmënga dimri ishte i pakalueshëm. Taniqë partizanët luftonin në terren tënjohur, armikut iu mbyll "dara" errethimit dhe populli, burra e graluftuan me pushkë, sëpata e hanx-harë.

Armiku la në fushën e luftës medhjetra të vrarë e të plagosur, u zunërob mbi 1500 veta, që nga koman-dat e vendit u dërguan atje ku emeritonin. Në këtë situatë u kapënsasi të mëdha armatimi e veshëm-bathje të domosdoshme përBrigadën.

Domosdoshmëria që tëzbatohej Rezolucioni i Konfer-

encës së Bujanit

Në përfundim të luftimeve mi-dis vargmaleve të Qafë Kolshit, mbi2000 metra të lartë si dhe midis Sh-këmbit të Rajës e Lumit të Valbonës,Brigada e 25-të Sulmuese bëri bi-lancin e veprimeve luftarake dhemori detyra për luftime të mëte-jshme. Në zonën e Junikut e nëpërgjithësi Rrafshin e Dukagjinit, që

kufizohen krejtësisht me Tropojën,ku banorët e kësaj treve të lidhurhistorikisht kanë lidhje gjaku emiqësira, luftimet po zhvilloheshinshumë të ashpra dhe me humbje ngatë dyja palët.Në këto kushte u men-dua të bëhej një farë armëpushimi,nëse mund të quhet kështu. Për taqartësuar këtë problem, siparantezë, kërkesa themelore koso-vare ishte zbatimi i Rezolucionit tëKonferencës së Bujanit, e cila për-fundoi me 1 Janar 1944 dhe ku thek-sohej se "Lufta për çlirimin e Kos-ovës do të bëhej e përbashkët dhepas çlirimit, Kosova me popullsi sh-qiptare në masën 90 % të popull-sisë së përgjithshme të saj, me ref-erendum mund t'i bashkohet trojeveamëtare". Për këtë kosovarët kërko-nin garanci ngaqë ishin tërësisht tëpagarantuar, sepse udhëheqjajugosllave, por edhe ajo shqiptaretashmë i kishin anulluar vendimet eBujanit. Në këtë situatë, edhe parti-zanët e kuadrot e Brigadës së 25-tëS kishin paqartësitë e tyre, ndaj dheu zhvilluan bisedime mes shtabitKosovë-Metohi me shumicë serbo-malazeze dhe drejtuesve shqiptarë.Tashmë u dha urdhër që në skalion-in e parë të futet Brigada e 25-të Sul-muese që të mund të evitohej nëmaksimum vëllavrasja. Vëllavrasja

u mënjanua, por u bë e qartë se pop-ullsia shqiptare e Kosovës po bintenën një pushtim shumë më të egërserbo-malazes. Siç e provoi histo-ria 50-vjeçare popullsia kosovare uzhduk, u torturua dhe prej saj emi-gruan më se një milionë kosovarënë pesë kontinentet e botës.

Marshimi historik, nga Gjako-va deri në Vishegrad

…Brigada e 25-të Sulmuesevazhdon veprimet luftarake dhe me28 Nëntor 1944 parakalon fitimtarenë Gjakovën e çliruar. Në bash-këpunim me brigadat tjera shqiptaredhe jugosllave vazhdon luftimet përçlirmin e qytetit Ferizaj e rrethinate tij nga forca të shumta naziste.Meluftime vazhdon marshimin e saj 20-ditor Ferizaj-Prishtinë- Vuçiternë-Mitrovicë. Gjatë kësaj periudhe iu

bashkuan edhe mbi 350 partizanëkosovarë. Tashmë, në bashkëveprimedhe me brigadat malazeze zhvillo-hen luftime në qytetet e rrethinat eNovipazarit, Dinicë, Sjupoticë eStrojan.Por luftimet më të ashpraderi trup me trup janë zhvilluar përmarrjen e Prijopoljes e deri nëVishegrad.

Për marrjen e lartësive domin-uese të maleve të Judovnikut, si par-akusht për suksesin e mëtejshëm,heroizmi e trimëria partizane nukmunguan.Të parët në majën e Ju-dovnikut shkelën trimat Ram Ba-jram Neza e Mehmet Ukë Baçi ngaShipshani.Brigada e 25-të Sul-muese, pasi i kreu heroikisht detyrate saj luftarake, u kthye në Kosovë,ku gjeti të krijuara njësi të reja tëçetnikëve serbo-malazez që gjako-snin, burgosnin e terrorizonin pop-ullin kosovar.

…Brigada e 25-të Sulmuese vazhdonveprimet luftarake dhe me 28 Nëntor 1944parakalon fitimtare në Gjakovën e çliruar.

Në bashkëpunim me brigadat tjerashqiptare dhe jugosllave vazhdon luftimet

për çlirmin e qytetit Ferizaj e rrethinat e tijnga forca të shumta naziste

FAQE 11 Nëntor 2013

OUPLSHOUPLSHOUPLSHOUPLSHOUPLSH, 22-vjet veprimtari në dobi të profesionalizmit ushtarak, 22-vjet veprimtari në dobi të profesionalizmit ushtarak, 22-vjet veprimtari në dobi të profesionalizmit ushtarak, 22-vjet veprimtari në dobi të profesionalizmit ushtarak, 22-vjet veprimtari në dobi të profesionalizmit ushtarak

Nga Dhimitër NDRENIKA

Përmbysja e sistemit ekonomike politik të centralizua, ai ipartisë-shtet, rrjedhojë e teor-

ive euforike të mundësisë sëbarazitizmit shoqëror dhe e veshjessë sistemit faktik feudal të diktaturëssë proletariatit me pamje socialiste,krijoi hapësirat e duhura dhe për ush-tarakët që të trajtoheshin si qytetarëme kontribute të rëndësishme e tëposaçme në mbrojtjen e sigurinë eRepublikës së Shqipërisë.

OUPLSH si Organizata shpre-hëse e aspiratave të ushtarakevejoaktivë te FA të RSH, pavarësishtnga data e ndërprerjes së karrierëssë tyre aktive ushtarake, e themeluarme Urdher nr.119, datë 28.09.1991të Ministrit të Mbrojtjes, rivërtuar sie tillë me Urdhër nr.133 dt16.07.1992, po të kësaj ministrie,gëzoi personalitet ligjor në vijëme-si, dhe sot gezon të drejtën e personitjuridik sipas Vendimit nr.2081 dt.19.09.2007 të Gjykatës së Tiranës.

Organizata bashkoi dhe bashkontë gjithë ushtarakët në pension e tëliruar, pavarësisht nga bindjet e tyrepolitike, që kanë denoncuar dhe qëjanë distancuar e shkëputur ngaprakikat e regjimit totalitar të par-tisë-shtet, nga ai i diktatures enver-iane, pasojat e së cilës ende nuk janëshëruar. Ajo i qëndron besnike De-klaratës Themeluese të Nentorit1991, Programeve dhe Statutit të sajtë viteve 1991, 1992, 1997 dhendryshimeve të v.2006, dhe sot, mepërvojën e saj të 22 viteve vazhdontë qëndrojë besnike e synimeve thel-bësore të kategorisë së ushtarakëvejoaktivë; mbrojtjes kushtetuese eligjore, ofrimin e pervojës së saj FAtë RSH, lëvrimin e traditës historiketë ushtrive shqiptare e sidomos vler-ave të larta të UPVNCI e të LAN-CI, të farkëtuara gjatë provokacion-eve të gushtit të v.1949 të monar-ko-fashistëve grekë e të meritave tëanëtarësisë së saj; si pjesëmarrësenë Luftën për clirimin e Kosovës me1999, si dhe ofrimit të vlerave tëushtrive euroatlantike, ku RSH tash-më e integruar në NATO dhe sëshpejti pret të marrë statusin e ven-dit kandidat në BE.

Kanë kaluar plot 22 vjet nga viti1991, që nga krijimi i Organizatëssë parë, asaj të ushtarakëve në Pen-sion e të Liruar (OUPLSH). Aju ukrijua si domosdoshmëri për tëmbrojtur të drejtat e liritë themeloretë tyre, të mosmohimit të kontrib-uteve dhe mosshndërrimit të tyre

nga profesionistë ushtarakë - oficerëe nënoficerë të dalë në pension si tëtillë, në civilë të thjeshtë me tra-jtim shoqëror e shëndetësor sipasligjeve për civilët. Dëshmi e këtijtrajtimi denigrues e diskriminuesështë Statusi "famekeq" i ushtara-kut të FA të RSH, i 3 Korrikut 1991, i cili u pasua dhe nga ai i v.2004.Këto "statuse", ushtarakët në pen-sion para v.1991 i ndëshkuan kole-ktivisht sepse ende kjo shtresë sotnuk përfiton si ushtarakët e tjerë.

Edhe ai pension suplementarpleqërie, njohur me ligjet suplemen-tare të v.2005 e deri me 2009, uzvarrit qëllimisht nga tërë qeveris-jet, dhe vetëm për 22 vjet per-pjekjesh u mundësua përfitimi i pen-sionit suplementar.

Klasa politike shqiptare i trajtonushtarakët si vegla "për ruajtje, mar-rje e rimarrje pushteti", koncept kyqë edhe Kushtetuta e shpreh vetëmme paanësine e FA ndaj forcavepolitike, ndërkohë që nuk iu kufi-zon partive asnjë diktat apo për-dorim per synimet e tyre, duke ushkelur ushtarakëve të drejtat e lir-ite themelore të tyre. Kjo klasë poli-tike i etiketon ata si "jeshilë nga jas-htë e të kuq nga brenda", veçanër-isht ata në pension para v.1991, sidhe njëherësh ata ushtarakë që gë-zuan statuset e ushtarakut të v.1991e 2004, që me djallezi iu atribuoi tëdrejtën e të qenit ushtarakë euroat-lantikë, të NATO-s .Kjo klasë poli-tike, me këtë qëndrim vërtetoi mësë miri se nuk ka ndryshuar aspaknga konceptet e diktaturës komu-niste që i ktheu ushtarakët thjeshtnë roje të elitës partiake e shtetërore,që i ndëshkoi e i shndërroi në turmapa hierarki e grada, si dhe i burgosie i vrau si "armiq të partisë e të pop-ullit". Duke i mbetur besnik praktikëssë partisë -shtet, kjo klasë politike,sot i jep vetes të drejtë e të qënuritvetëm ajo demokratike, ndërsa ishushtarakët i trajton si ish mbrojtëstë diktaturës .

Organizata jonë, si e para e këtijlloji, ushtarake, në veprimtarinë e sajlufoi dhe u përpoq, e përpiqet që tëndikojë me forcën e saj në trajtiminbashkohor dhe euroatlantik të usht-arakëve, që ata pavarësisht nga datae ndërprerjes së karrierës aktiveushtarake, të gëzojnë "status'' me tëdrejta të barabarta, të diferencuaranga natyra e periudhës së vepritarisësë tyre aktive.

Organizata ka bashkëpunuar dhedo të bashkëpunojë me gjithë ak-torët e shoqerisë civile, organizmatshtetërore e qeverisës, e me të tjerëorganizma jofitimprures për tëmundësuar realizimin e të drejtavelegjitime të ushtarakëve në pensione te liruar, joaktivë, vecanërisht tëatyre para v.1991.

Ushtarakët në pension pleqërie,para e pas v.1991 si dhe ata në pen-sion të parakohshëm u trajtuan ngashumicat kuvendore, të majta apotë djathta, thjesht si "elektorat",duke shprehur me këtë qendrim an-tikushtetushmërinë e tyre, duke jucënuar bindjet e tyre politike per-sonale, duke cënuar misionin e tyrekushtetues thelbësor për ta, për ru-

ajtjen e tërësisë tokësore, lirisë epavarësisë së vendit, të mbrojtjes sëtij e të rendit kushtetues. Ligjet përdepolitizimin e departizimin e ush-tarakëve, të pranuar nga kahjet poli-tike u shndërruan në synime për tëpërfshirë ushtarakët në pension si"shtresë e dhunshme" në duart e tyre. Kjo dëshmohet më së miri nga ng-jarjet e v.1997, të atij 1998 e deritek "mobilizimi" për mosbindjecivile për të ardhur në pushtet njëparti apo koalicion kundërshtarëshpolitike. U cënua Kushtetuta nëpjesën e saj për ushtarakët , duke iuhequr atyre misionin e mbrojtjes ejo "të veglës" partiake . Kjo ështëdhe një praktikë e rrezikshme përdemokracinë kur politika partiake equan veten shtet, duke i etiketuar tëtjerët si antikombëtare e anasjelltaskundershtarët si armiq e tradhtarë.Klasa politike nuk duhet të luajë mekombin, popullin, atdheun dhe tëardhmen e vendit, ajo të mos krye-jë në asnjë mënyrë veprimtari de-stabilizuese në dëm të shtetit.

Përpjekjet e Organizates sëUshtarakeve në Pension e të Liru-ar të Shqipërisë (OUPLSH) si OJFushtarake profesioniste, demokra-tike, e depolitizuar dhe e departi-zuar, me anëtarësi kryesisht parav.1991, për të mosndarë ushtarakëtnë breza e për ti trajtuar në barazime të tjerët nuk dhanë rezultat.Programi dhe synimi ynë për tëqenë "ushtarakë me status", "pro-fesionistë", me "gradë" sipas funk-sioneve që kanë ushtruar pavarë-sisht nga data e ndërprerjes së kar-rierës aktive ushtarake, si dhe përtë përfituar e gëzuar sigurinë sho-qërore suplementare dhe shëndëtë-sore si ushtarakët e tjerë "me sta-tus", qoftë të v.1991 apo v.2004 ,nuk janë marrë parasysh nga asnjëqeverisje, e majtë apo e djathtë. Ivetmi përfitim, ai i gezimit të pen-sionit suplementar të pleqërise umundësua vetëm në vitin 2011.

Organizata u ndesh me institu-cionet e pavarura të shtetit shqiptar,veçanërisht me sistemin gjyqësor,përfshi dhe Gjykatën Kushtetuese,për mohimin dhe trajtimin me stan-dard të dyfishta të kësaj shtresenga ekzekutivet të majtë e të djath-të.

Organizata u ndesh me kon-cepte jo profesioniste. Ushtarakëtnë pension, dashur padashur, mëtepër u dhanë pas bindjeve poli-tike që është e drejtë e tyre, nëpërkrahje e mbështetje të poli-tikave ushtarake partiake, sesaprofesionalizmit ushtarak. De-putetë, sih-ushtarakë të të dykrahëve, të majtë dhe të djathtënuk bënë lobing për profesionin,nuk arritën në një qëndrim konsen-sual në Kuvend apo nuk shtruan"politika profesionale ushtarake",për të penguar jo vetëm përfitimine të drejtave kushtetuese por edhezvarritjen pafund të zbatimit edhetë të drejtave të njohura me ligj përushtarakët në pension, sidomospara v.1991.

Organizata ka bërë përpjekje tëmëdha për kthimin e prestigjit edinjitetit të ushtarakut, për heqjen

e konceptit enverian ''turmë''- meheqjen e gradave me 1996 dhekthimin në civil me statusin ev.1991 të ushtarakëve joaktive;kundër diskriminimit të tyre e mos-vlerësimit të atyre në pension e teliruar para v.1991; kundër ndë-rhyrjes së forcave politike, pambajtje prej tyre të asnjanësisë përshfrytëzim të FA -së për qëllimeelektorale, për përdorim si ''mishpër top'' për marrjen e pushtetit ngaato dhe kundër qëndrimeve ekuiv-oke në emër të demokracise, për tëmos lejuar që shtresat e ushtar-akëve joaktivë, sidomos atyre qëgezojne ''gradë'' të përfshihen nëveprimtari të ''organizimit'', te"pjesëmarrjes'' e të nxitjes së mos-bindjes civile ndaj autoritetit tështetit, pavarësisht se cila shumicëkuvendore është në pushtet. Usht-araket joaktivë me gradë duhet tibinden Kushtetutës, atë cka ajokërkon: "mbrojtjen e rendit kush-tetues".

Në veprimtarine e saj organiza-ta ka synuar në bashkimin e OJF-ve të ndryshme ushtarake në forme"federate" me sistem rotacionaldrejtimi dhe të drejtë "vetoje" përveprimtari që nuk përputhen meprogramin, Akt - themelimin e Sta-tusin e saj. Ajo është kundër shkr-irjes në cdo lloj OJF-je ushtarake simbrojtëse e shtresës më të perseku-tuar të tyre, atyre të para v.1991 (tanimoshë e tretë), të mohuar prej atyretë ketij viti , që në vazhdim ndikonnë trajtimin e barabartë mes tyre.Njëherësh, organizata ka kryer ve-primtari në "bashkime të përkohs-hme OJF-sh" si për trajtimin e ush-tarakëve, për trajtimin e kërkesavetë tyre si qytetare, për përkrahjen embështetjen e Luftës së Kosovës,për ofrimin e vlerave euroatlantikesë bashku me Shoqatën Shqiptare tëAtlantikut, si dhe ofrimin "qever-isjeve" të "amendamenteve"për lig-jet për ushtarakët dhe të vetë "pro-jekteve" të tyre në vitet 1991-2009e deri më sot, por që qeverisjet as-njëhere nuk e kanë vleresuar si"palë" e si "oponencë" në kundër-shtim me Kushtetutën.

Organizata kundërshtoi kon-ceptin e realitetit e demokracisë sëbrishtë shqiptare, të klasës politiketë saj, që vodhi e vazhdon të vjedhë"voten" e ushtarakëve në pension.Ligjet, si statuset e ushtarakëve ash-tu dhe ato suplementare shoqëroree shëndetësore janë më tepër elek-torale, ndërrohen me rotacionin epushtetit dhe janë antikushtetuessepse diskriminimi kohor i ushtar-akëve u jep përfitime të pameritu-ara shtresave të kufizuara ushtar-akësh në pension, qoftë me ligje tëveçanta apo të shprehura në ligjetbaze, ligje që nuk mbështeten nëshpërblimin sipas punës, nëmoscënimin e të drejtave të njohu-ra e të gëzuara, në ruajtjen e rritjene mirëqenies dhe jo në uljen e saj enë barazinë para ligjit.

OUPLSH, pavarësisht për-pjekjeve të deritanishme, në për-puthje me Programin, Akt-Theme-limin dhe Statutin e saj, ka bash-këpunuar me të gjitha OJF -të usht-

arake e ato të Veteranëve të LANÇI.Me kënaqësi vërejmë se kemipërkrahjen e mbështetjen e tyre, tëtërë shtresës së ushtarakëve në pen-sion para v.1991, të opinionitmbarëkombëtar i cili gjen shprehjenthelbësore në trajtimin tonë si "ush-tarake me status", në perfitime tëbarabarta me të gjithë ushtarakët etjere me "status", qoftë të v.1991 -2009 e deri më sot. Mirekuptimi ynëështë tërësor, pavarësisht bindjevepolitike, qënies anëtarë të OJF-vetë ndryshme, si shprehës të vetëopinionit të shtresës së ushtarakëvepara v.1991.

Zhvillimet në vend, prirja përstabilitet qeverisës, përmbushja edetyrimeve për marrjen e statusitvend kandidat i BE-së dhe për tëavancuar më tej drejt anëtyarësimittë plotë në të, kërkon një bash-këpunim më të gjerë e intensiv ndërOJF-të ushtarake. Ka ardhur kohaqë dallimet të sheshohen në favortë përmbushjes së detyrimeve ndajushtarakëve në pension para v.1991e veteranëve të LANÇI, duke shtu-ar përpjekjet e përbashkëta në tëgjitha kahjet e politikës shqiptare.Synimi është një bashkim federativapo ndërshoqator i perkohshëm përprobleme të radhes me thelb "pro-fesionalizmin ushtarak".Nuk mundtë ushtrohet më genocid ndaj nesh.

Organizata e Ushtarakëve nëPension e të Liruar (OUPLSH) kadëshmuar e vërteton me veprim-tarinë e saj praktike të qenit organi-zatë profesioniste, që shpreh inter-esat thelbesore të ushtarakëve joak-tivë në pension, pa cënuar, prekurapo kushtëzuar bindjet politike tëtyre. Jemi të hapur për bash-këpunim, që shteti shqiptar të kon-firmojë se jemi të pavarur dhe sekemi aftësi për të qeverisur në dobitë kombit, popullit, atdheut.

Ka ardhur koha për trajtimin realtë ushtarakut në përputhje me stan-dardet e NATO-s e BE, për njërikonceptim të figurës së tij, për një"status" e ligj "sigurimesh shoqer-ore" e "gradash" gjithëpërfshirës,pavarësisht nga data e ndërprerjessë karrierës aktive ushtarake, ve-canërisht për ata të moshes së tretëqë përbëjnë numerikisht masën eanëtarësisë së ushtarakëve të parav.1991, atyre të ushtarakëve veter-anë të LANCI e të kohës së pro-vokacioneve të gushtit të v.1949 tëmonarko-fashistëve greke, si dhe tëatyre pjesëmarrës në luftën për clir-imin e Kosoves të vitit 1999.

Organizata do t'i përmbahet merreptësi Kushtetutës e ligjeve nëfuqi, ndërkohë do të demaskojë memjete e forma demokratike abuz-imet që bëhen ndaj saj; ajo do tëluftojë për ritrajtim rrënjësor tëanëtarëve të vet, në përqasje meparimet e kriteret e vendeve euro-atlantike.

Organizata do të përmbushë nëtë ardhmen misionet e saj pro-gramore, të vlerësimit të kontrib-uteve ushtarake dhe të trajtimit e riv-leresimit nga shteti si "palë" e "opo-nente", për transparencën e qever-isjes ndaj shtresës së ushtarakëve nëpension e të liruar.

FAQE 12 Nëntor 2013

Kujtime - 69 vjetori i çlirimit të Tiranës

Beteja për çlirimin e kryeqytetit, 19 ditë luftime të ashpraBeteja për çlirimin e kryeqytetit, 19 ditë luftime të ashpraBeteja për çlirimin e kryeqytetit, 19 ditë luftime të ashpraBeteja për çlirimin e kryeqytetit, 19 ditë luftime të ashpraBeteja për çlirimin e kryeqytetit, 19 ditë luftime të ashpraMenjëherë filloi pastrimi i qytetit,

dhe më 28 Nëntor 1944, para një tri-bune të improvizuar të veshur me de-kor të kuq ku dallohej sigla VFLP,parakaluan forcat partizane të Ush-trisë Nacionalçlirimtare të popullitshqiptar. Në fjalimin përshëndetësEnver Hoxha deklaroi se atë ditë uçlirua e gjithë Shqipëria

Lufta Nacionalçlirimtare e popu-llit shqiptar, mbas formimit të Shtabittë Përgjithshëm, mori përmasa tëtjera.

Qytete dhe krahina në Jug të Sh-qipërisë ishin çliruar nga forcat parti-zane. Okupatori gjerman ishte nëtërheqje. Në Tiranë ai instaloi dy bun-kerë që kontrollonin: njëri Rrugën eElbasanit, ku më parë ishte xhamija, dhetjetri tek Shatërvani në qendër të kryeqy-tetit, që kontrollonte Rrugën e Durrësit,të Kavajës, Rrugën "28 Nëntori" tekSahati si dhe bulevardin e madh.

Një autokollonë gjermane ishterreshtuar përgjatë bulervardit, nga kuishte ndërtesa e sindikatave deri tekRruga "Fortuzi".

Si nxënës i Shkollës Principe DiNapoli (sot "Lidhja e Prizrenit") nëklasën e pestë, si çdo ditë mora çatënnë shpinë dhe nisem drejt shkollës.

Por ç'të shoh?! Asnjë nxënës,oborri i shkollës i zbrazët.

Në afërsi të saj, pikërisht ku Rru-ga "Isa Boletini" kryeqëzohet meRrugën e Barrikadave ishte ndërtuarnjë barrikadë nga njësitet e para par-tizane të ndihmuar nga populli.

-Jorgji, më thotë roja i shkollës:

nuk shikon atje, duke më treguar bar-rikadën?

U nisa të kthehem për në shtëpiqë ndodhej në Rrugën "Ded GjonLuli".

Sapo ra mbrëmja pararoja parti-zane kaloi bulevardin e madh dhe hyrinë rrugën tonë.

Celula e partisë së lagjes mobili-zoi me shpejtësi banorët për të dalëdhe ndihmuar për ndërtimin e bar-rikadës së madhe që lidhte dy anët ebulevardit.

Ne anëtarët e Organizatës "DE-BATIK" të Lagjes 4, pionierë, u mo-bilizuam të drejtuar nga drejtuesit Fi-qiri Karrapici së bashku me vëllezërite tij, Hilmi Karrapici dhe Lutfi, si dhedrejtues Pashko Çomo, Taqo e shumëbashkëmoshatarë të tjerë, dukeshfrytëzuar materialet inerte të sh-tëpisë së Haverikëve që ishte nëndërtim dhe të familjes të nderuar ti-ranase "Qyqja", që në punishten e tyreprodhonin tuba prej çimentoje përkanalizime. Në kohë rekord, në kush-tet e errësirës së natës përfundoindërtimi i barrikadës që shërbeu përkalimin e forcave partizane nga krahui Kinema "Nacional" në krahun e ki-nema "Rozafat". Ne pionierët, anëtarëtë "DEBATIK"-ut të lagjes, që i din-im mirë shtigjet dhamë kontributintonë duke iu treguar partizanëverrugët për t'iu dalë pas shpine gjer-manëve. Nga shtëpia e vëllezërve"Koja" që ishte në ndërtim u shpuamuri ndarës me Hotel "Çajupi" dhedolën përballë bashkisë. Në fillim par-

tizanët goditën tankun që ishte ven-dosur pranë C publike që godiste mezjarr Pazarin e Vjetër të Tiranës, i cilidigjej. Mbas asgjësimit të tankut,goditjet e partizanëve u përqëndruandrejt ndërtesës së Bashkisë ku kishteforca gjermane së bashku me muni-cionet. Në përfundim të këtij aksionifilloi sulmi drejt bunkerit të forti-fikuar, ku u përdor dhe një rul që për-dorej për shtrim rrugësh, dhe ngagoditjet e fuqishme të partizanëveforcat gjermane u asgjësuan.

Në këto luftime të ashpra morë

pjesë forcat partizane të Brigadave tëI-rë, IV-të dhe të V-të Sulmuese.Ndërsa Divizioni i Parë dhe Brigadae XVII-të Sulmuese u përqëndruan nëMinierën e Krrabës. Mbas 19 ditëluftimesh të ashpra, më 17 Nëntor1944 forcat partizane çliruan Tiranën,kryeqytetin e Shqipërisë. Lajmi içlirimit të Tiranës u përhap me shpe-jtësi të madhe. Populli doli rrugëveduke derdhur lotë gëzimi, ndërsa par-tizanët bënin thirrje të bëhej kujdesnga popullata për të mos prekurpredhat dhe bombat e paplasura. Me

Më 16 Tetor 1944, me urdhër të Shtabit tëPërgjithshëm të Ush-

trisë Antifashiste Nacionalçlir-imtare, të gjitha batalionet teri-toriale që vepronin në Qarkun eKorçës - "Fuat Babani", "ReshitÇollaku", "Skënder Çaçi", "To-morri" dhe "Hakmarrja" - uinkuadruan në Brigadën e 9-tëSulmuese. Inagurimi i kësaj bri-gade u bë në katundin Lozhan.

Qysh në fillim brigada kishtenjë efektiv prej 1500 partizanëshdhe ish e plotësuar me kuadro,armë e municione.

Edhe eksperienca luftarakenuk u mungonte partizanëve dhekuadrove të saj, sepse ata ishinluftëtarë trima dhe të vendosur tëatyre batalioneve që kishin pasu-ruar traditat e tyre në shumëluftime kundër pushtuesit dhetradhëtarëve të vendit.

Si zonë veprimi, Brigada e 9-të kishte Ersekën, Korçën dheBilishtin.Batalionet e saj më 19Tetor 1944 muarën në dorëzimsektorët dhe filluan menjëherë nga

Kronikë e veprimeve luftarake të Brigadës që veproi në zonën e Ersekës, Korçës dhe Bilishtit

69 vjet më parë u përurua Brigada e 9-të Sulmuese69 vjet më parë u përurua Brigada e 9-të Sulmuese69 vjet më parë u përurua Brigada e 9-të Sulmuese69 vjet më parë u përurua Brigada e 9-të Sulmuese69 vjet më parë u përurua Brigada e 9-të Sulmueseveprimet luftarake. Me 21 tetorgoditën autokolonat gjermane nëQarr, përqëndrimet e tyre në Dvo-ran, postabllokun e qytetit të Ko-rçës nga ana e Pogradecit, etj.,duke i shkaktuar armikut dëme tëmëdha.

Më 22 Tetor ''44 forcat e batal-ionit të parë përsëritën goditjet etyre kundër postabllokut nga anae Pogradecit.

Më 23 Tetor batalioni i parë ar-riti pranë shtabit operativ, që ish-te formuar për të drejtuar luftimetpër çlirimin e Korçës, për t'u vënënë dispozicion të tij.

Sipas detyrës, batalioni i dytësulmoi qytetin nga ana e Ravoni-kut (nga postblloku i rrugës Bob-oshticë deri në atë të Turanit).Batalioni i tretë vazhdoi rrugënpër të arritur objektivin që i ishtecaktuar nga komanda e Brigadës.

Më 24 Tetor ''44 forcat e batal-ionit të 4-të të Brigadës së 9-të Sprenë rrugën Korçë-Bilisht te Gry-ka e Cangonjit dhe sulmuan forcatarmike që ndodheshin në qytet ngaana e Dishnicës.

Batalioni i 2-të filloi goditjet

kundër postbllokëve dhe nëmbrëmje sulmoi qytetin nga ana eRavonikut.Batalioni i 3-të arriti nëobjektivin e tij dhe ndau forcat përtë sulmuar Bilishtin dhe për të pre-rë rrugën Bilisht-Greqi.Forcat ebatalionit të 3-të hapën zjarrkundër gjermanëve që ndodheshinnë Bilisht.

Luftimet në Bilisht vazhduantë ashpra.Gjermanët u përqëndru-an vetëm në disa fortifikata, ndër-sa në Bilisht hynë forcat tona.Nëkëtë kohë, batalioni i 4-të, po këtëditë sulmonte Korçën nga ana eTuranit në rrugën e Pogradecit.Pasluftimesh të ashpra, bashkë meforcat e tjera operative, hyri nëqytet.

Më 29 tetor ''44 forcat e batal-ionit të 3-të të Brigadës së 9-të Sul-muese goditën hitlerianët që ishingrumbulluar në rrugën eFollorinës.Në mbrëmjen e kësajdite partizanët rrethuan katundinDrenovë në kufirin grek.Pas njëpërpjekje të shkurtër partianët ufutën në katund.Në fillim hitleri-anët nuk kundërvepruan, pasi kish-in qëllim t'u merrnin krahët forcave

partizane dhe t'i asgjësonin.Luftau ndez e ashpër ndërmjet një pjesetë partizanëve që ruante krahët dhegjermanëve që kërkonin të bëninrrethimin.

Pas dy orë luftimesh, trupattona u tërhoqën duke lënë të vrarëpartizanin trim Xhevat Poloska, icili mbeti në fushën e nderit, dukesulmuar me guxim për t'i marrë

armikut mitralozin që pengontelëvizjet e shokëve. Armiku patihumbje në të vrarë e në të plago-sur, sidomos në krahun nga sulmoipër t'i rrethuar forcat partizane.

Me tërheqjen e trupave gjer-mane nga qarku i Korçës, morifund edhe historia e luftimeve tëkësaj brigade të re të Ushtrisë sonëNacionalçlirimtare.

shpëjtësi morën trupat e ushtarëvegjermanë të vrarë dhe i varrosënpërkohësisht pranë ish KishësOrtodokse të Tiranës që ndodhetpranë bulevardit.

Menjëherë filloi pastrimi i qytetit,dhe më 28 Nëntor 1944, para një tri-bune të improvizuar të veshur me de-kor të kuq ku dallohej sigla VFLP,parakaluan forcat partizane të Ush-trisë Nacionalçlirimtare të popullitshqiptar. Në fjalimin përshëndetësEnver Hoxha deklaroi se atë ditë uçlirua e gjithë Shqipëria.

FAQE 13 Nëntor 2013

FFFFFadil Lami jetoi si hero, u dënua si sabotator iadil Lami jetoi si hero, u dënua si sabotator iadil Lami jetoi si hero, u dënua si sabotator iadil Lami jetoi si hero, u dënua si sabotator iadil Lami jetoi si hero, u dënua si sabotator imbrojtjes popullore, u shua si një fisnik tiranasmbrojtjes popullore, u shua si një fisnik tiranasmbrojtjes popullore, u shua si një fisnik tiranasmbrojtjes popullore, u shua si një fisnik tiranasmbrojtjes popullore, u shua si një fisnik tiranas

Nga Dukagjin HATA

Ikja nga kjo jetë e njerëzve mebotë të pasur shpirtërore, që

kanë dhënë për atdheun e ko-mbin djersë, përkushtim e dituri,është e trishtë dhe të lë shijen enjë mungese të thellë.

Këtë mungesë ndjeva kur mës-ova lajmin e ndarjes nga jeta tëFadil Lamit, një tiranas fisnik ngaPriska e Madhe, që ishte dhe mbe-ti etalion i vlerave njerëzore dhe in-telektuale. Ai ka qenë një nga fig-urat kryesore të pushtetit komunistnë Tiranë, ku ka shërbyer mepërkushtim e devocion, por përshkak se korrnizat e sistemit i rrin-in ngushtë fisnikërisë dhezemërgjërësisë së tij, u ndëshkuanga klanet komuniste të kohës meburg politik, ndërkohë që mbifamiljen e tij ra shpata e mallkuare luftës së klasave…

Sa herë që do të kujtohet rezis-tenca e Tiranës ndaj urdisë komu-niste, do të kujtohet dhe biri I sajFadil Lami, ky njeri me shpirt tëmadh e zemër të gjërë, që nuk pye-ti për kanunin ideologjik të kohës,por u ngrit kundër gjithçkaje tëmykur e të shpëlarë nga maskardakomuniste, në emër të dashurisë sëtij për vendlindjen, për Tiranën dhetiranasit e tij…

Kontaktin e parë me FadilLajmin e kam pasur para dhjetëvitesh, kur punoja te një gazetë epërditshme në Tiranë, ku mbulojarubrikën e dosjerit. Njohja me të,më dha mundësi të hidhja dritë mbishumë ngajrje e personazhe qëpatën vepruar në Tiranë, në vitet'70, kur tehu i luftës së klasave rapa mëshirë jo vetëm mbi elementëte konsideruar antiparti, por dhembi vetë lidershipin komunist tëkohës.

Fadili ishte një burrë i urtë, i pa-shëm, me tipare fytyre të qeshurae të dëlira, jo sikur mbante mbisupe mbi shtatë dekada, por sikurtë ishte ende adolishent. Tani që përtë duhet të flasim me folje në ko-hën e shkuar (pasi ai para disaditësh u nda nga jeta) kujtimi i tijvjen e më bëhet më ngulmues, ve-pra e tij në një kohë të gjatë punee përkushtimi atdhetar vjen eqartësohet ende më shumë.

Fadil Lami la gjurmë të buku-ra në karrierën e tij, të ndërprerëbrutalisht nga diktatura komu-niste. Ngaqë sistemi punonte në tëkundërt të kohës dhe të njërezve,nuk mund të ndodhte ndryshe, nukmund të ndodhte që Fadil Lami,tiransi shpirtpastër e zemërçiltër,që I donte aq shumë njerëzit dhebënte aq shumë për ta, të mosdënohej, pasi ora e tij punonte në

krahun nga shkonin ëndrrat dhedashuritë njerëzore…

Ish sekretar i parë i Komitetittë Partisë së Tiranës për Rajoninnumër 4, ai ishte gjithmonë i parinë punë e sakrifica, i gatshëm përtë prirë gjithmonë me shembulline tij vetjak. Fadili iu gjendej gjith-monë pranë njerëzve në nevojë, nëvend të citateve e direktivave par-tiake, në vend të fjalëve të buku-ra, ai kishte si akt qytetarie vep-rimin, ndjenjën e përgjegëjsisë përbashkëtiransit e tij…

Por regjimi donte kukulla tëkurdisura dhe jo njerëz të lirë, sicishte Fadil Lami. Ai kaloi përmesnjë kalvari vuajtjesh e privimeshnë burgjet e Dikaturës, pasi nukmendonte njësoj si eprorët e tij,të cilët kërkonin ta kthenin Sh-qipërinë në një bunker gjigand.Fadili nuk iu ra tanbureve tëkundërshtimit, por me aktin e tijqytetar, me veprimin dhe mosve-primin si intelektual, padashur ubë pengesë për ata që dyfytyrës-inë e kishin ngritur në një mënyrëjetese, pasi në fakt dyfytyrësia qengritur në sistem.

Idealizmi i tij si ish luftëtar përliri, kur në samarin e mushkës fus-te armë e municion për t'ua çuarpartizanëve, puna e tij e madhe menjerëzit, dashuria ndaj njerëzve tëthjeshtë të punës, përkushtimipolitik e qytetar për të çuar të renëderi në skajet më të largëta të Ti-ranës, atentatet e forcave të errëtatë reaksionit ndaj tij, të cilat përpak i kushtuan jetën, gjithçka qëpati bërë për vendin dhe populline tij, u fshinë me gomë të zezë ngalidershpipi komunist dhe për Fadi-lin u hapën dyert e hetuesive tënxehta dhe burgjeve politike tëDiktaturës komuniste.

Fijet e errëta të merimangësnisën të endeshin kur ndajkuadrove të lartë tirans po projek-tohej një genocid i përllogariturme matematikën djallëzore të njëkaste kriminale pushtetarësh. Fillpas vetëvrasjes së shumëlakuar tëish kryetarit të Komitetit Ekzeku-tiv të Tiranës, Ndue Marashit, metë cilin e lidhte një miqësi e rrallë,shoqëri e pastër idealistësh, mbiFadilin nisi projeksioni i përgji-meve, kurtheve e shantazheve tëSigurimit.

"Unë isha viktimë e klanit tëMehmet Shehut kundër tiransave,të cilët ai nuk i kishte me sy të mirëdhe i luftonte me të gji thamënyrat", më pati rrëfyer kur ish-te gjallë Fadili. Një nga një ranënën tehun e gijotnës komunisteBeqir Balluku, Petrit Dume, Ab-dyl Këllezi dhe një sërë kuadroshtë lartë të lidershipt komunist, tëgjithë tiranas. Ata ishin udhëheqës

me vizion, njerëz që nuk i bëninkujt keq dhe, në vend të parzmor-eve ideolgjike të kohës, të titujvee dekoratave diktatoriale, ata mba-nin përkujdesjen e njerëzve tëthjeshtë, tek të cilët shkonin e vi-nin pa qibër e bujë dhe ata i rre-thonin me mirënjohje e dashuri…

Vetëvrasja e Ndue Marashitishte strumbullari ku do sigurimido të thurte fijen helmatisëse tëmerimangës…

Fadili u akuzua për sabotim tëmbrojtjes popullore, gjoja se nukdonte që të bunkerizohej Sh-qipëria dhe të forcohej mbrojtjasocialiste. Një akuzë absurde, porabsurditeti ishte aso kohe njëmënyrë jetese, një mënyrë e funk-sionimit të shtetit dhe të shoqërisëshqiptare!…

Pas dënimit të pamerituar, nisiora e kalvarit ndaj famuiljes së tij.Djemtë iu nënshtruan sprovave tëpërajshtimit nga puna, nga shkol-la, nga shoqëria. Ai që kishte bërëaq shumë për Tiranën, për rrethi-nat e saj, ku bridhte në këmbë,duke iu qarë hallin dhe duke ndi-hmuar hallexhinjtë, tani shihej si"armik" dhe mbi pinjollët e tij Sig-urimi projektonte re të zeza sfi-dash të radhës…

I ndjeri Haki Lami, djali i madhi Fadilit, pas burgosjes së të atitmbajti gjallë e me dinjitet famil-jen, gjersa u shua në Greqi, disakohë pas fillimeve të demokracisë,

duke rënë në krye të detyrës, tek-sa punonte si shofer në linjën e au-tobuzave Greqi -Shqipëri.

I ndjeri Arben Lami ka qenënjë nga themeluesit e parë të tëPD-së në Krrabë e në Tiranë. Nëvitin 1989 arrestohet nga policiae Tiranës për motive politike. Sëbashku me të vëllanë, Ganiun,marrin pjesë aktive në rrëzimin ebustit të Diktatorit. Ganiu dhe tëgjithë vëllezërit e tij janë aktivi-zuar me sindikatat e minatorëvedhe janë protagonistë të ngjarjevetë vrullshme, që çuan në rënien edinastisë komuniste, në fillim tëvit i t 1991. Gam Lami, njësindikalist i vjetër, drej tonsindikatat e pavaruara të Tiranës,ku ishte dhe mbeti një personazhaktiv dhe plot passion i jetëssindikaliste.

I vëllai i Fadilit, i ndjeri Rram-iz Lami, pati gjithashtu privime sëbashku me familjen e tij, hija eluftës së klasave e ndoqi pas si njëmakth, por ai kurrë nuk e tradhë-toi të vëllanë, Fadilin, i cili mbetipër të dhe për gjithë familjen efarefisin Lami një etalon i drejtë-sisë, përkushtimit dhe vleraveqytetare.

U shuajt bashkëshort jaXhevria, një grua e dashur dhe edëlirë, që nuk e uli kurrë kokën,por qëndroi krenare për burrin esaj, për fëmijët e saj, edhe në ko-hën e sprovave nga më të vështirat

të ferit diktaorial, me cilat u pëballi shoqi dhe familja Lami, në njëkohë të pa kohë.

"Babai im ishte një model se siduhet të jetojë një njeri me nder dhedinjitet, pa u përkulur për asnjë çastdhe nga asnjë rrethanë", thotë i biriGani Lami, kryetar i Bashkimit tëSindikatave të Pavarura për Ti-ranën. Ai dhe vëllezërit e tij e rre-thuan të atin për çdo çast të jetësme dashuri e përkushtim, poraskush nuk mund t'ia shlyente këtijburri gjurmët e dhimbjes për atë senë vend të nderit e mirënjohjes, ajokohë e pa kohë i dha si shpërblimvite të gjata burgu, strese e mung-esa për familjen e tij, që do tavuante shumëfish më shumë burgunpolitik të kryefamiljarit.

Në një përcjellje të tillë nukmund të thuhen të gjitha, pasi jetae një njeriu si Fadil Lami, me aqshumë gjurmë në kohë, duhet parënë sa më shumë këndvështrime.Opozicioni i tij me frontin komu-nist, nuk ishte opozicion i një kri-tizeri të fiksuar, por vetëdija e atd-hetarit që e kuptonte se nuk mundtë vazhdohej më me metoda shterp,me fjalime pompoze dhe "gurë nëtrastë".

Për pesëdhjetë vjet, ora e ko-mbit punoi në të kundërt tëdëshirave të Fadil Lmait dhe atd-hetarëve të tjerë, në të kundërt tërrjedhave normale të historisë sonëkombëtare. Por demokracia i vuripikat mbi "i" dhe vleërësoi kontrib-utet njerëzore, atdhetare e ko-mbëtare, kontribute për të cilatmund të ndihet krenar jo vetëmFadil Lami, ky fatos i lirisë, jovetëm familja Lami, por gjithëPriska, Kërraba, Tirana e Sh-qipëria, për të cilat ai dhe bash-këidealistët e tjerë u bërë pishtarëtë gjallë, duke u djegur për të tjerëtnë errësirën e kohës.

Njerëz si Fadil Lami nuk je-tojnë vetëm për vete, nuk jetojnëvetëm për familjen e tyre, ndaj kurlargohen nga kjo jetë, ngjallindhimbje e mungesë jo vetëm teknjerëzit e afërt, tek të dashurit ezemrës, tek ata që e kanë njohurdhe kanë pasur privilegjin ta kenëmik e dashamr, por tek të gjithë ataqë kanë dëgjuar për të, për bëmate këtij burri, që eci gjithmonë njëhap para kohës së tij…

Fadil Lami, ky burrë i fortë, je-toi si hero, duke çuar në çdo cep tëTiranës zërin e kohës, u dënua mëkot dhe me skenare ogurzinj si sab-otator i mbrojtjes popullore, u shuasi një fisnik tirans, i rrethuar ngafëmijët, nipërit e mbesat, ngafamilja e farefisi, miqtë e shokët eshumtë, duke mbetur përjetë njëshembull për brezat që do tëvijnë…

FAQE 14 Nëntor 2013

PER NJE NGA TRASHEGIMTARET E SHTEPISE SE CELES,BASHKELUFTETARE I NGUSHTE I SHEMSO FERIT

ISUF KISUF KISUF KISUF KISUF KAMBERI, LUFTETAMBERI, LUFTETAMBERI, LUFTETAMBERI, LUFTETAMBERI, LUFTETAR I DENJE NE MBROJTEAR I DENJE NE MBROJTEAR I DENJE NE MBROJTEAR I DENJE NE MBROJTEAR I DENJE NE MBROJTETE TROJEVE SHQIPTTE TROJEVE SHQIPTTE TROJEVE SHQIPTTE TROJEVE SHQIPTTE TROJEVE SHQIPTARE TE PLAARE TE PLAARE TE PLAARE TE PLAARE TE PLAVES E GUCISEVES E GUCISEVES E GUCISEVES E GUCISEVES E GUCISE

Nga Ali Demushi*

Krahina apo malesia e Plavese Gucise siç dihet, shtrihetne veri te Shqiperise dhe jas-

hte kufirit te saj shteteror, por e mbe-tur nen administrimin e shtetit teMalit te Zi. Ajo eshte vendosur nezemren e alpeve ne nje lugine plotujera e gjelberim, qendron nen hijene rende te Bjeshkeve te Namuna , kuposhte tyre vezullon liqeni i Plaves,prej ku rrjedh lumi Lim. Jane ketudy qytete te vogla , njeri buze liqerit( Plava ) dhe tjetri rreze maleve teBjeshkeve (Gucia ) me rrethinat tepermendura per bukurite e veçantasi dhe shume vende historike qedeshmojne per qendresen e popullitshqiptar te kesaj treve. Krahina ePlaves e Gucise me bukurite e saj kaqene e mbetet e dashur per shqipet-aret por edhe e lakmueshme perarmiqte tane ne çdo kohe, per pozi-cionin strategjik qe zoteron ajo e cilau sherbente atyre si baze niseje eluftrave kunder trojeve shqipetare, teKosoves, Malesise se Gjakoves,Malesise se Madhe deri ne Shkodere me tej. Me pozicionin qe ka Plavae Gucia, u be per kohen çerdhe e kry-engritesve kosovare, zone e terheqjesdhe e ruajtjes se tyre por dhe zonenga niseshin ata per organizimin dheshperthimin e levizjeve te reja neKosove.

Pikerisht per kete pozicion qe kakjo krahine terhoqi ekspedita ndesh-kimore ashtu si Kosova siç ishin atote Xhavit e Dergut Pashes te cilatdogjen, shkaterruan, vrane e prenepor nuk e nenshtruan popullin e ke-saj krahine .

Plava e Gucia jane nje krahine evogel por me nje histori te madhe.Ajo hyri e mbeti ne histori gjate Ril-indjes sone Kombetare , ne kulmin esaj ne vitet e lavdishme te LidhjesShqiptare te Prizrenit me 1878. Ajoishte vatra e pare e qendreses se sh-qiptareve ne mbrojtje te tokave tetyre dhe e fundit qe u shua me zjarre hekur. Ai qe kishte Plaven e Gu-cine ndante fatin e Shqiperise e teKosoves. Ky ishte vleresimi per ketetreve ne ate kohe. Ishin Kongresi iBerlinit 1878 dhe Konferenca eAmbasadoreve ne Londer me 1912-1913 qe bene padrejtesine e pabe-sine me te madhe ne dem te kombittone duke e gjymtuar trungun etrojeve shqipetare. Me vendimet qemoren, krahinen e Plaves e Gucise eshkeputen nga trungu i saj dhe iaaneksuan Malit te Zi duke e futur nenthundren sllave. Plava e Gucia upushtuan por nuk u gjunjezuan. Neluften per liri , çlirim kombetar e sho-qeror dolen e u shquan me dhjetra eqindra luftetar e udheheqes te spro-

vuar qe me veprimtarine e tyre luft-arake e diplomatike mahniten kohenne te cilen jetuan, çuditen çdo start-eg e kronist te kohes, i bene sfideshekullit ne te cilin jetuan, i terho-qen vemendjen Evropes plake e tepabese, te regjur me intriga e trak-tate te fshehta. Trimerine, guximin,mençurine e burrerine e te cilevepopulli yne i ruan te gjalla ne telin eçiftelise, lahutes e sharkise, nendergjegje e gojedhena, por meshume duhet bere me dokumenta dhearkiva . Ishin plavianet e gucianet qeme kryetrimin Ali Pashe Gucia, ko-mandantet e strateget ushtarak pop-ullor, Jakup e Hasan Ferri e deriShemso Ferri, Ismail Nikoçi, AgonKaja, e me vone nder te tjere IsufKamer Çelaj qe i dolen per zotmbrojtjes se Plaves e Gucise duke uperballur me çdo lloj armiku turk,serbo-malazez, austriak, italian, gjer-man apo komunist sipas kohe.

Ne kete menyre kur flitet perPlaven e Gucine patjeter flitet perqendresen heroike te bijve te saj neluftrat e zhvilluara ne mbrojtje te at-dheut si ne Moraçe, Nokshiq, Ger-ben, ne Luften e Pare e te Dyte Bot-erore. Siç dihet, ne histori ka mbeture njohur nje nga betejat me te perg-jakshme dhe e para ne shkalle ko-mbetare gjate Lidhjes Shqiptare tePrizerenit, lufta e Nokshiqit ne Dh-jetor 1879 - Janar 1880 , ku plavi-anet e hotianet, te komanduar ngaJakup Ferri e te ndihmuara fuqimishtnga trimat e Rugoves, me Sadri Bar-dhin ne krye , e ne bashkeveprim meafro 2000 forca te Gashit e te Kras-niqes , te drejtuara nga Ali Iber Nezae Man Avdia si dhe me forcat e Sh-kodres me rrethina te komanduaranga Isuf Sokoli i munden keqasforcat e ushtrise malazeze te KnjazNikolles te komanduara nga Mark eTeodor Milani. Luftimet me te perg-jakshme ne etapen e fundit zgjatenrreth 4 ore, trup me trup e gryke megryke, ku nuk bente me pune pushkapor shpata e jatagani. Aq shume gjakshkiesh u derdh sa u skuq lumi Lim,ne te cilin u hodhen e u mbyten medhjetra e qindra malazez, deri edhepa koke.Humbje te ndjeshme patiedhe ne forcat tona . Ne kete betejera heroikisht Komandanti trim iPlaves e Gucise Jakup Ferri, dukembetur perjete pishtar i pavdkeshemi kombit.

Thuhet se Mark milani, kur doline pencion ne 1900-ten, organizoinje gosti te madhe ne te cilen kishteftuar edhe disa krere te Krasniqes teMalcise se Gjakoves, ndoshta per"respekt", por ma shume per ndonjeqellim te caktuar, nisur nga gojdha-na qe thote se fisi Krasniqe e kaorigjinen nga Krasojeviqi, vella iVasojeviqit te Malit te Zi te ardhurte paret e tyre nga Bosnja. Me keterast nje kengetar malazez, kendoi njekenge me lahute, ku i thureshin lavdeMark Milanit, ne betejat e zhvillu-ara kunder shqiptareve, duke moszbatuar ne kete menyre normat emikpritjes ndaj te ftuarve malesore.Mbas lahutarit malazez Sjap Qerimi(djali e nipi i prijesve popullor Qer-im e Col Delia te Geghysenit te Kras-niqes ) mori po ate lahute dhe ken-doi kengen ne te cilen flitej per hum-bjet e medha te Mark Milanit, neluftrat me shqiptaret e sidomos meata te Plave e Gucise ne Nokshiq, kunder te tjera thuhet;

Mark Milani, Mark MilicaJem malsia tan me plisaJem me plisa e jataganaShih asqerit çka ti banaN'uje ta mbyta krenat ja ndala.

Ne kete moment atmosfera u ac-arua aq shume, sepse kjo ishte njekundervenie e pa pritur, qe tregoi tri-merite e popullit shqiptar e per pa-soje mund te kalohej ne vrasje epremje ne bese nga njerez te pabese. Ne luften e Nokshiqit nga sh-tepia e Celes ne Vuthaj,moren pjeseme arme ne dore Cele e ukshin Ze-neli, At'hem Kasemi e Dem Feta .

Mbrojtja e Plaves a Guciseshenon nje nga fitoret me te shquaraushatarako-politike te Lidhjes Sh-qiptare te Prizrenit per mbrojtjen eterritorit, forcimin e unitetit krahinor,besimin ne forcat e veta dhe ngritjenne nje shkalle me te larte te kerkesese luftes per autonomi.

Emrat e luftareve te lirise jane tepermendur ne dosjet diplomatikeevropiane, ne rraportet e konsujvedhe ne planet luftarake te shteteve eushtrive kundershtare e armiqesoreper kundervenie. Ishte fitorja e Pla-vianeve e Gucianeve ne luften e Nok-shiqit kunder forcave Malazeze tecilave u shkaktuan humbje te kon-siderushme. Madheshtia e saj shpre-het ne vargjet e kenges popullore siçthote kenga: " Mark Milani po banbe / me ksi trimash kurr sjam pre"

Kjo fitore u arrit ne saje te orga-nizimit, drejtimit e komandimit teudheheqesve e komandanteve usht-arak popullor, ndonese prej tyre kish-te edhe te pashkolle por qe ishin far-ketuar me mençurine e Odave te Bur-rave te Malesise dhe ne zjarrin e luft-es per vatan e liri. Çka i beri strategete nivelit te larte. Ishte fitorja e Nok-shiqit qe i detyroi Fuqite e Medha tehiqnin dore nga Plava e Gucia qe nevend te saj per kompesim i dhaneMalit te Zi , Ulqinin.

Priudha 1912-1913 per Plavendhe Gucine ka qene nder me te ren-dat qe ka kulmuar me Masakren ePrevise me 1913-ten te kryer ngaforcat ushtarake malazeze nen ko-manden e Avro Cemit, ish-koman-danti i brigates se Vasojoviqit teposhtem . Ajo ne histori eshte shen-uar si konvertimi masiv i mysliman-eve shqiptare ne ortodoks sipas plan-ifikimit te krajl Nikolles te Malit teZi ,ku pati rreth 12 500 boshnjake eshqipetare te konvertuar ne ortodoksdhe mbi 800 viktima. Megjithate nukia doli me sukses kesaj veprimtariekriminale te pashoqe.

Periudha ne prag dhe vazhdim teLuftes se Dyte Boterore qe eshtequajtur Koha e Shqiperise 1941-1944 per krahinen e Plaves e Guciseqe me e favorshme ne raport me ko-het e meparshme por problemi me imadh ishte lufta me Çetniket e Malitte Zi, ushtrine e saj dhe njesite parti-zane malazeze te inkuadruara ne teashtuquajturen Ushtri Nacional Çlir-imtare . Ne kete periudhe nje rol terendesishem per mbrojtjen e Plavesdhe Gucise ka luajtur qeverisja ven-dore e dy komunave dhe e krahinesnga vete shqipetaret me ne kryeHasan e Shemso Ferrin si dhe SaliNikoçin. Gjithashtu ne kete periud-he rol te rendesishem ne mbrojtjen ekrahines kane luajtur shume koman-dante çetash vullnetare ku nje nderta ishte dhe Isuf Kamber Çelaj.

Le te shohim se kush ishte IsufKamer , nga rridhte e ke perfaqesonteai ë!

Isuf Kamer Çelaj lindi me 1908-ten ne fshatin Vuthaj te KomunesPlave -Guci.Ishte djali i Kamer Kase-mit te Kasem Muzli Çeles. Shtepia eÇeles ne Vuthaj ka qene shtepi epare, por jo bajraktare, shtepi epushkes , e beses dhe e bukes qe kanxjerre trima luftetare te zot ne peri-

udha te ndryshme te historise tonekombetare ne mbrojtje te krahines tePlaves e Gucise . Keshtu fisi (vl-laznia ) i Çelajve ka bere emer nehistori. Ne te kaluaren por edhe neditet e sotme sipas konceptit popu-llor ne malesite tona te veriut , mefjalen fis eshte kuptuar prejardhja edisa njerezve nga nje At' i perbash-ket pavaresisht nga largesia ebrezave, vendodhja, perkatesia fe-tare, krahinore, etnike etj. I pari i fisit(vllaznise) vazhdimisht eshte kujtu-ar me nderim e rrespekt nga pasard-hesit e tij per vlerat qe ka patur.Shpesh-here ne trungjet gjeneal-ogjike emri i tij perseritej disa herene breznite per trashegimine e miree te vyer qe ka lene ai. Prandajtrashegimtaret e denje gjithmonejane perpjekur te ruajne te paster ete pacenuar figuren e te parit te fisitte tyre.

Keshtu edhe shtepia e Çelajve sivllazni ,pati trimat e viktimat e vetaqe luftuan e rane ne periudhat e ndry-shme te historise qe nga pushtimi os-man i Shqiperise, dyndjet sllave,pushtimi austro-hungarez e serbo-malazez, italian e gjerman permbrojtjen e trojeve Shqipetare. Esh-te per tu permendur Çele Zenel Çelajqe sebashku me Bali Halilin e Ah-metajve qe u internuan per 3- vjet neIzmir te Turqise sepse kundershtu-an e nuk paguan taksat e vena ngaadministrata turke. Por te paharruardo te mbeten gjashte bijte e saj qe upushkatuan gjate masakres se Pre-vise sepse nuk pranuan konvertiminne Ortodoks siç ishin :

Selim Zeneli e Vesel Selimi (Celaj); Meme Osja e Halil Mema(Celaj); Hasan Cela e shume te tjere.

Gjate gjithe kohes djemt e bur-rat e shtepise se Çeles kane qeneobjekt masakrash nga forcatMalazeze sepse ata si shpi e si brez-ni shquheshin per trimeri e guximduke dale ne balle te luftes me ketearmik shekullor pa iu tremb syri sahere e kerkoi nevoja e ketij vedni .Forcen e tyre e shtonin me tej edhelidhjet miqesore qe kishte shtepia eÇeles me dhenie e marrje bijash neMalesine e Gjakoves ne Gashe eKrasniqe , ne Kosove ne Rugove eVermosh, me dyer e familje oxhak,te pare e bajraktare qe shquheshin nete gjitha kohet per patriotizem e atd-hetari qe kur e lypte nevoja me undesh me shkjaun, serb apo malazezleshonin kushtrimin dhe pa vonuar uvinin ne ndihme forcat e tyre dukedhene keshtu nje kontribut te madhne mbrojtjen e Plaves e Gucise. Tegjitha keto jane vlere qe shprehinunitetin e bashkeveprimit te nder-sjellte per nje çeshtje te madhe siçishte çeshtja kombetare. Per t'u per-mendur keto lidhje me te forta kaneqene:

Ne Krasniqe, me BinakAline,Abdyl Qerimin e Zenun Aline e Mu-losmanajve , me shtepine e IslamDemushit te Geghysenit, me BajramHazirin e Rragamit ( Kolgecajve )me Kadri Sokolin e Biberajve etj. NeGashe:meAli Iber Nezen dhe BrahAline e Nezajve.Ne Shipshan me ba-jraktarin Tahir Beka me shtepine eRrahman Tanit dhe Hamez Delisedhe shtepine Rrahman Tanit si dhete Hamez Delise ne Myhejan. NeRugove:meKer Sadrine e Sadri Bar-dhit. Ne Vermosh: me Cal Aline( ba-ben e Prek Calit).

Te gjitha keto figura historike tekombit qe permenda me lart ku nipae ku daje ne raport me shtepine e Çe-les kane qene nje baze e shendosheper te dyja palet ne mbrojtje te çesh-

tjes sone kombetare.Ne periudha te ndryshme u vrane

nga forcat e ushtrise dhe çetniketmalazeze disa pjestare nga shtepia eçeles siç kane qene ne 1910 BeqirDem Celaj 17-vjeç ,i vrare ne Shto-qiq me 1918-ten , Reko Dem Celaj15-vjeç i vrare me 5 shqiptare te tjerene fushen e Brezovices. Me 1910-ten forcat malazeze vrane BajramKasem Çelen ne shkalle te Ver-moshit, gjate udhetimit per ne Gucii shoqeruar nga daj i tij Cal Alia (ba-ben e Prek Calit) hakun e te cilit emori me vone i vellai Kamer Kasemime shume Vuthjane, Gucijane ePlavjane ne luftime te pergjakshmeme ta.

Ne vitin 1920 , ne nje pamjengushelluese per vdekjen e DervishDemes , babes se Adem DervishCelajt ne Vuthaj kishin shkuar perngushellim nga vllaznia e Selimajvete Valbones vellezerit Shaban e Ze-nel Breca, Zenel Ahmeti, RexhepBrahimi e Rame At'hemi me shoke.Aty forcat ushatarako-malazeze i ar-restuan me pabesi qe te gjithe me dy-shimin se ishin komite e organizuarkunder qeverise malazeze, bashkeme ata arrestuan edhe Mustaf Arifindhe Isuf Kamer Celen 12-vjeçar,Hazir Sylen dhe Abdyl ShabanCelen! Pas arrestimit u bene denimeme vdekje per Shaban Brecen dheZenel Ahmetin e Selimajve te Val-bones .

U pushkatua Shaban Breca 70-vjeçar. Zenel Ahmetit ia kthyen den-imin me burgim te perjetshem.Disate tjere u liruan per mungese provashsi edhe nga frika e ndonje kunderve-nie nga popullata e Vuthajve per ketepremje ne bese qe iu be kesaj shtepiene diten e mortit familjar. Po keshtune 1930 , vritet tradhetisht AbdylShaban Feta (Celaj) ne Osoje, neqafen e Vranices po nga forcatmalazeze me porosi te kapitenitfamekeq e mizor Markoviq ku ndajte cilit ishin ushtruar tortura nga meçnjerezoret per se gjalli e duke e qel-luar me arme per se vdekuri. Gjith-ashtu çetniket ne 1942 ne muajin majne fshatin Pepaj plagosen BrahimShaban Çelen. Ishin te gjithe ketongjarje te hidhura ne familjen e Cela-jve qe per Isuf Kamerin, ku te deg-juara e ku te jetuara e rriten dhe eforcuan ate dhe e bene trim e luftetarte pashoq, komandant te çetes vull-netare te Ceremit ne mbrojtje tePlaves e Gucise qe punoi e luftoiperkrah Shemso Ferit, ish-Koman-dantit te Ushtrise Vullnetare te kra-hines se Plav-Gucise. Mund te themise veprimtaria luftarake e Isuf Ka-merit me çeten e tij nuk mund temerret e shkeputur nga veprimtarialuftarake e Shemso Ferrit dhe eshume bashke-krahinoreve te tjere,komandanta çetash e luftare te lirise.

Me 6 Prill 1941 kapitullon mbre-tria e Jugosllavise dhe ne Maj te atijviti nga Shqiperia hyri ne Plave-Guciushtria italiane .Ne kete kohe qeveriaShqipetare kishte emeruar Riza Fer-rin Nenprefekt te Malesise se Plavese Gucise, nderkohe Shemso Ferrivazhdonte detyren e kryetarit te ko-munes se Plaves qe nga viti 1938.

Ne kete kohe nen drejtimn e RizaFerrit behet struktura organizativeushtarake per mbrojtjen e krahines.Formohet shtabi i mbrojtjes perPlave-Guci, shtabet rajonale dheoperative sipas drejtimeve, forma-cionet e njesive vullnetare te emer-tuara çeta vullnetare me nga 100

FAQE 15 Nëntor 2013

vullnetare per çete. Emerohen ko-mandantet e ktyre çetave nga djemte burrat me te afte per çeshtjen embrojtjes se atdheut. Shtabin krye-sor te mbrojtjes e perbente Shemsoe Riza Ferri, Ali Bajraktari ngaJuniku,Sali Nikoçi etj. Shefi i shtabitu caktua Shemso Ferri nder 15 ko-mandantet e Çetave ishte edhe Isufkamer Celaj per çeten e Çeremit. Nefund te ketyre masave u be rregjistri-mi i plote i te gjithe vullnetareveluftare te Pave-Gucise. Keto struk-tura do ushtronin detyren e tyre tepavarura nga ushtria italiane.

Periudha nga viti 1941-1944,eshte quajtur periudha apo koha eShqiperise per faktin se ne ate koheu be si te thuash bashkimi i trojeveshqiptare de fakto. Kohe kjo e njefrymemarrjeje me te mire per popu-llin shqiptar por me te organizuar permbrojtjen e trojeve tona nga forcatçetnike serbo-malazeze ne zbatim tedetyrave qe dilnin nga Lidhja e Dytee Prizrenit qe drejtohej nga BedriPejani . Ne veren e vitit 1941 Shem-so e Hasan Ferri dergojne ne Tiranenje delegacion prane qeverise sh-qiptare per te vendos bashkimin ePlave-Gucise me Shqiperine, çka uralizua de fakto. Ne perberje te dele-gacionit prej 7 vetesh ishin: AbdylGjonbala, Iber Balidema, Rexh Mazi,Abdyl Qerimi Mulosmanajve, IsufBalidema, Avdo Avdiqi dhe Isuf Ka-mer Celaj. Pavarsisht nga pushtuesitfashist e nazist apo nga koha e shkurt-er e ketij bashkimi , i rendesishem ish-te fakti se filloi te funksionoje kombisiç qarkullon gjaku ne trupin e njeri-ut duke e ngjall me tej idene e bash-kimit ne nje shtet te vetem . Bashki-mi i Plav-Gucise dhe i viseve te tjerame Shqiperin vuri ne levizje ne vep-rim forca e trupa çetnike dhe te ush-trise malazeze perfshi brigadat e sajpartizane me qellim dorezimin apopushtimin e Plaves e teGucise.Shemso Ferri si njohes i mirei realitetit gjate kohes qe drejtoi ko-munen e Plaves e me vone te Gucisendermori disa masa mjaft pozitive çkai rriten autoritetin e rrespektin e tij nepopull. Ai beri riorganizimin e admin-istrates se komunes ku punesoi shqi-petare, boshnjake e malazeze, riorga-nizoi xhandarmerine , ndertoi nje cen-tral elektrik ne Plave , organizoi sher-bimin shendetesor, ndertoi kroje peruje te pishem ne qytet, ndertoi e ripa-roi rruge , futi ne perdorim radio merryme elektrike, beri furrnizimin memallra te konsumit te gjere , por mbite gjitha hapi shkolla filllore ne gju-he shqipe. Ne nje takim qe organizoine Korrik 1941 , ku mori mendimeper futjen ne perdorim te gjuhes sh-qipe si gjuhe zyrtare si edhe ne korre-spondencen ndermjet komunave ipranishem ishte edhe Isuf KamerCelaj nje arsimdashes i pashoq.Mekete rast u hap shkolle fillore ne Plave,ne Guci dhe nje paralele e saj neVuthaj ku per ket qellim u krijua njekeshill per te hartu program te gju-hes shqipe. Shemso Ferri gjithnji ish-te i "preferuari" apo "i pelqyeri" içetnikeve malazeze te cilet organi-zuan shume prita per eleminim te tijpor me kot. Kudo ku shkonte ai netakime me perfaqesues malazeze apombledhje te ndryshme merrte me vetetrimin Isuf Kamer Celen , dhe ketuska asnje dyshim se ai ishte nje ngame te besueshmit e tij qe esiguronte,dhe e ruante nga rreziqet.Ne nje takim ne Qershor te viti 1941me komandantin e çetnikeve te zonesPavle Gjurishiq dhe sekretarin poli-tik te komitetit te qarkut per Beranen( te partise komuniste ) Goko Pejk-oviqin , me vete pati ne mbrojtje IsufKamer Celen . Aty, Shemso Ferrit ikerkuan qe t'ua dorezonte Plaven eGucine paqesisht por ai i refuzoi kat-egorikisht dhe i paralajmeroi se do t'ukundervihej me çdo kusht me te gjithaforcat e mjetet . Nuk kaloi shume kohee ne Tetor 1941 emisaret çetnike iamberriten ne Plave dhe nepermjetkomandantit te çetnikeve te Grykesse Lumit, Pavlo Gjurishiq i ben pre-sion psikologjik Shemso Ferrit dukeperdor si mjet dergimin e nje pakoje

me gjymtyre femijesh,grash e pleqeshte masakruar nga ata .Para kesaj situ-ate Shemso Ferri me shtabin e tij tembrojtjes mori masa per perballimine sulmit te rreth 2000 forcave çetnikemalazeze . U vune ne gadishmeri tegjitha cetat vullnetare te cilat bllokuanrruge dhe drejtime te ndryshme prejku mund te jepeshin goditje ngaarmiku . Kryesisht u blloku rruga nedrejtim te Martinajve e Brazovices sidhe hapsira ne drejtim te Vermoshit.Gucine do e mbronin çetat vullnetarenen drejtimin e Sali Nikoçit si koman-dant i tyre e kryetar i komunes . Rrez-istence do beniin rreth 8 çeta vullne-tare perfshi çeten e Vuthajve ku bentepjese edhe i riu Sadik Halil Celaj siedhe çeta e çeremeit me komandantIsuf Kamer Celen . Me keto masa qeu moren kufiri me Malin e Zi u ven-dos ne Murine ne drejtim te Lotinesqe perfshinte territorin e komunavete Plaves ,Gucise. Me kerkese teShemso Ferrit e Ali Bajraktarit te Jon-ikut u be e mundur qe te shkonin nendihme te kesaj krahine rreth 1500 -2000 luftetare nga Peja e Istogu,Deçani e Joniku, Rugova, Gashi eKrasniqja te Malesise se Gjakoves teardhur nga mbi 15 bajraqe. Keshtusipas planit u be vendosja e te gjithaforcave per mbrojtjen e Plaves e Gu-cise por ne drejitmin kryesor tembrojtjes dhe nga mund te jepejgoditja kryesore nga forcat e armikutu vendosen forcat e cetes se Isuf Ka-merit per te mbrojtur gjithe hapsirenprane Murines!

Me 31 Tetor 1941 ne ora 10:00çetniket sulmuan ne tre drejtime .Pormenjehere ne mbrojtje kaluan te gjithaforcat. Luftonin Vuthajt e Martinajt,Krusheva e Doli , Vishnjeva e Gerçari,Plava e Gucia. Ne drejtim te Murinesku armiku dha goditjen kryesore nendrejtimin e Gjurishiqit forcatmalazeze paten humbje te medha dhete zene rob . Ata nuk munden te real-izonin qellimin , ndaj u terhoqen ngafronti duke e humbur luften me Shem-so Ferrin dhe forcat e tij . Ne kete lufteforcat italiane nuk u perfshine , ataqendruan indiferente. Rajoni i Plavese Gucise pas kesaj prove te veshtirefilloi te marre fryme lirisht, tashme ish-te pa çetnike, u vendos paqja , rendi esiguria nga xhandarmeria .

Ne keto luftmie Shemso Ferri nukpranoi te bashkepunonte me partiza-net shqipetare sepse ata ishin te lidhurme partizanet malazeze e kishin for-mura celula te partise komuniste nePlave e ne Guci dhe kercnonin mevrasje udheheqesit e kesaj treve . Nekete kohe ishte formuar edhe Aradhae Plaves dhe Gucise qe perbehej ngakomunista te kesaj zone . Ne vitin 1942ne Plave kishte qetesi por edhe gad-ishmeri per kundervenie ndaj sulmeveeventuale qe mund te vinin nga cdoane prej çetnikeve . Lulezoi tregtia meKosoven, Shkodren e Tiranen ,çkandihmoi ne zhvidhimin e vendit. Negjysmen e pare te 1942, Shemso Ferriu emerua kryetar i komunes se Gucisedhe Sali Nikoçi kryetar i komunes sePlaves qe nga fundi i vitit 1942 u beperseri nderrimi i detyrave te tyre neketo komuna . Ne Guci Shemsi ndoqite njejten praktike si ne komunen ePlaves duke e ristrukturuar ate. Ven-dosi mardhenie te mira me kreret eVuthajve veçanerisht me Celajt, Ulajte Qosajt. Keshtu u hoq edhe kufiri meShqiperine .

Ne fillim te Qershorit 1943 Shem-so Ferri konfliktohet me komandantine ushtrise Italiane Fajkon. Ndiqej prejtij per t'u arrestuar dhe familja e tij pert'u interrnuar por gjeti strehim neVuthaj ne familjen e Celajve e sido-mos ne Cerem ne Markovçen e Ce-les. Ndaj ketyre veprimeve Shemsi ekercenooi Fajkoin me ane te nje leterper qendrimin qe mbante .

Ne fillim te Gushtit 1943 ai merrmasa sigurie per familjen e tij duke ezhvendosur ate nga zona e rrezikshme.

Me 9 Shtator 1943 kapitulloi Ital-ia fashiste , Shemsi me luftetaret e tijhyne ne Plave pasi kishte qendruar neMarkovçen e Celes per rreth 2 jave tekIsuf Kameri per efekt sigurie dhe men-

jehere mori ne dore drejtimin e ko-munes . Pas kthimit ne Plave Shemsi uzgjodh Nenprefekt i Plaves dhe i Gu-cise. Ne kete kohe partizanet malazezemesyne per te hyre ne Plave e ne Gucipor populli i kundershtoi me zjarrin earmeve.

Pas pushtimit nazist gjerman tevendit ne 1943-44, gjendja ne Plave eGuci u rendua shume . Cetniket benemarreveshje me gjermanet dhe ker-cenuan shqipetaret e kesaj treve mevrasje ,djegje e shkaterrime duke i kon-sideruar te gjithe kriminele qe do timbysnin ne çdo hap.

Ne kete kohe ne ndihme tevellezerve Plaviane e Guciane ( me17Tetor 1943 nje pjese e batalionit parti-zane "B.Curri" i Malesise se Gjakovesshkoi ne Plave e ne Guci po keshtume vone edhe batalioni partizan "Per-lat Rexhepi " i Shkodres . Ne takiminqe beri Shemso Ferri te Krojet e AliPashe Gucise me udheheqjen e kety-re forcave siç ishin Mehmet e FadilHoxha, Veli Niman Doçi komandan-ti i Br 25 partizane , Sali Manin ba-jraktar i Krasniqes me te birin Jahon;te pranishem veç te tjereve pati IsufKamer Celen. Ata i kerkuan ShemsoFerrit qe t'i lejonte per te vepruar nePlave e Guci por Shemsi pasi i pyetise :

" A jeni ju te zotet qe kur te vijnegjermanet me çetniket malazeze sebashku , te na mbroni ne edhe popu-llinë" , u pa nje fare lekundje nga anae tyre per shkak te bashkpunimit mebrigadat partizane malazeze emegjthate Shemsi i lejoi te qendrojnene Vuthaj ne shtepine e Sadik Bek-teshit ku kaluan dimrin e vitit 1943.Pas kthimit te forcave shqipetare neMalesine e Gjakoves dhe angazhimitte tyre ne luftime me gjermanet nevitin 1944 , aty nga fundi i ketij vitiudheheqja e ketyre forcave i beri thir-rje Shemso Ferrit qe te bashkohej meta duke i premtuar ne rast fitorje ngaana e tyre detyren e komandantit perPlaven e Gucine. Kete kerkeseShemso Ferri e hodhi poshte dukembajtur qendrim te prere ku ishteshprehur :

" kurre nuk behem me komu-nistet, dua te vdes ketu, si te paret emij , nuk dua ti tradhetoj ata duke ubashkuar me komunistet".

Ne fund te vitit 1943 e Janar-Sh-kurt 1944 Aradha partizane e Ko-mit e kthyer ne brigade, sulmoi

xhamine e Pepajve por ketu forcat eShemso Ferrit bene rrezistence tefuqishme duke kaluar ne kundersulmme pese çeta vullnetare ku ne ktebeteje duke luftuar me trimeri te pa-shoqe me çeten e tij ra heroikisht IsufKamer Celaj, ne ndjekjen kemba-kembes te armikut ne thellesi te ter-ritorit .Me renien e Isufit çeten e morivete Shemsoja per te vazhduarluftimet e metejshme por , forcatpartizane çetnike malazeze u terho-qen ne drejtim te Lotines e An-drejevices duke pesuar humbje tendjeshme .Eshte per tu theksuar fak-ti i rrespektit i dashurise dhe simpa-tise se luftetarit Sali Rama nga Seli-majt e Valbones per komandantin,bashkeluftetarin e tij, Isuf kamerinedhe ne diten e renies , i cili ishteshprehur "Me e pas ditur se kur emerr pushka Isuf Kamerin

Isha ba kmishe e tij , me vdekbashke me te "

I ndodhur ne kete situate Shem-so Ferri beri nje takim ne Vuthaj medisa nacionaliste si Zenun Alia eAbdyl Qerimi te Mulosmanajve teKrasniqes si edhe disa antikomunistete tjere per ti bere rezistence rrez-ikut komunist qe i kercenonte gjith-nje me shume .

Situata sa vinte behej me e vesh-tire e ne keto kushte ishin Adem Der-vish Celaj e Pulec Hima i Ahmeta-jve qe siguruan levizjen e tyre pertakim me Sali Nikoçin ne Doli ,kukordinuan veprimet e perbashketa nembrojtje te Plaves e Gucise , por atyu rrethuan nga forcat partizane kumbeti i vrare Muj Bajrami i Geghy-senit vet i dyte. Pas daljes nga rre-thimit Shemso Ferri bashkoi forcate tij me Prek Calin e Vermoshit i ciliishte nje antikomunist i vendosur .

Situatat qe u krijuan ia veshtire-suan qendrimiin e metejshem ne atezones dhe per efekt sigurie e perfiti-mi ne kohe per organizim e veprimete metejshme me forcat e tij shkoine Shkoder. Ne fshatin Repisht teMalesise se Madhe u strehua ne njeshpelle bashke me vellain e tijHamdine.Nuk vonoi shume dhe errethuan forcat partizane shqipetarete cilat i kerkuan qe te dorezohej .Aiiu pergjigj atyre se "une kurre nukkam luftuar kunder shqipetareve ,perballe gjithmone kam patur shkietdhe partizane e çetnike malazeze ".Per te mos u dorezuar i gjalle vet-

evritet sepse e kuptonte se ne rastdorezimi do te perfundonte te forcatpartizane e çetnike malazeze ku epriste vdekja e sigurt.

Isuf Kameri e Shemso Ferri ranene fushen e luftes e te betejes , nefushen e nderit ku bien burrat nembrojtje te trojeve shqipetare tePlaves e Gucise. Fatkeqesisht kohanuk ia mberriti qe t'a shikonin Plavene Gucine te bashkuar me Shqiperine.Ajo mbeti atehere e deri me sot nenMalin e Zi. Sot me nje ndryshim,qeshqipetaret ne Mal te zi si ne Plave ene Guci , Ulqin , Tuz e Tivar pas sh-keputjes se Malit te Zi nga Serbia dheperfshirjes se saj ne procesetdemokratike kane fituar mjaft te drej-ta si pakica mbi bazen e normavenderkombetare por perpjekjet e tyredo te jene ne vazhdimesi per njebashkim kombetar ne nji Shqiperietnike.

Populli nuk vdes kurre, nuk i har-ron bijt e tij per veprat qe kane kry-er. Kombi eshte i pavdekshem, bijt etij qe flijuan jeten per atdhe i ve nevend te nderit ne kujtesen dhe histo-rine e tij. Prandaj dhe ne sot ne keteAkademi te organizuar ketu , neMalesine e Plaves e Gucise perkuj-tojme me nderim e rrespekt renienheroike te Trimit te shtepise se Ce-les, Isuf Kamer Celes ne 105-vjetor-in e lindjes e 69-vjetorin e vrasjesne moshen 36-vjeçare nga forcat çet-niko-malazeze. Kjo akademi perkuj-timore me vendosjen e Permendoresse tij ne vendlindjen Vuthaj le te sher-beje si thirrje per te mos harruar teshkuaren qe te mos na perseritet nete ardhmen , dhe si nje akt humanper tu njohur nga brezat qe do vijne.

I perjetshem qofte kujtimi i Tij!*Nenkolonel i ushtriseshqipetare ne pension)

Mbajtur ne Plave me29.07.2013

IsufKa-m-berÇelaj

AKADEMIPERKUJTIMORE

NE PLAVEKESHILLI ORGANIZATIV I

SHOQATES "ALPET SHQIPE-TARE NE PLAVE E GUCI NEBASHKEPUNIM ME FAMIL-JEN ,ORGANIZOI PARA DISAKOHESH NE FSHATINVUTHAJ TE KOMUNEZ GUCINE MAL TE ZI,ZBULIMIN EPLLAKES PERKUJTIMOREPER DESHMORIN E KOMBITISUF KAMER CELAJ , I RENENE JANAR 1944, NEMBROJTJE TE KUFIRIT TESHQIPERISE NE MALESINE EPLAVE-GUCISE NGA FORCATCETNIKE MALAZEZE. MEKETE RAST U MBAJT NJE AK-ADEMI PERKUJTIMORE NESHTEPINE E KULTURES NEPLAVE ME PJESEMARRJEN E2000 VETEVE ,KU PER JETENDHE VEPRIMTARINE LUFT-ARAKE TE ISUF KAMERIT NEMBROJTJE TE TROJEVE SHQI-PETARE LIGJERUAN:

Profesor Marenglen Verli ngaTirana, ushtaraku ne pencion AliDemushi nga Shkodra. Pershende-ten me kete rast, Drejtori i Insti-tutit te Historise se ShqiperiseBeqir Meta, deputeti i TropojesBesnik Dushaj dhe poeti HamitAlia. Aktiviteti u shoqerua me njeprogram te larmishem artistik mekenge e valle per Isuf Kamerin tekenduara nga Gezim Nika dhe teinterpretuara nga Deli Metalija megrupin , me kompozim te EdmondZhulalit nen drejtimin e modera-tores Shpres Ukcamaj .

Ne perfundim, ne emer tefamiljes dhe farefisit te Celajvepershendeti pjesemarresit Isuf Ze-nel Celaj , kuader i larte ne Minis-trine e Brendeshme te Shqiperise.Aktiviteti u mbyll me shtrimin enje darke ne qytetin e Plaves!

FAQE 16 Nëntor 2013

Dega e OBVL Korçëanalizon veprimtarinë e

9-mujorit 2013Nga analiza e veprimtarisë së 9-mujorit të këtij viti, Dega e OBVL

Korçë konkludoi për përmbushjen e detyrave të saj. Kryetari i kësaj dege,Z.Fluturak Vinçani foli për kompaktësinë e organizatës dhe efektivitetine veprimtarisë së veteranëve korçarë, megjithë moshën e tyre te thyer evështirësitë e ndryshme.

Veprimtaria e kësaj dege ka konstistuar në ruajtjen dhe transmetimintek brezat e rinj të vlerave të Luftës Antifashite Nacionalçlirimtare.Përkëtë janë zhvilluar veprimtari të ndryshme në përkujtim të ngjarjeve efugurave të shquara të LANÇ-it.

Gjithsesi, në përmbushjen me sukses të aktivitetit të saj OBVL, degaKorçë nuk ka patur mbështetjen e duhur nga organet e pushtetit vendor.Kryesia shprehu shqetësimin për faktin se marrëdhëniet me drejtuesit epushtetit lokal nuk janë të mira dhe veçanërisht për faktin se propozimipër të shpallur qyetetarë nderi tre veteranëështë zvarritur. Megjithëse ngakontaktet me kryetarin e Këshillit të Qarkut është premtuar se këto pro-pozime do të konsiderohen, ende nuk ka ndonjë vendimmarrje konkrete.

Një shqetësim tjetër që doli nga kjo mbledhje ka të bëjë me pagesëne taksave, sepse veteranët zvarritennëpër zyrat respektive, ndonëse krye-sia I ka ndihmuar me sa mundësi ka patur.

Po kështu u trajtua edhe shëndeti i veteranëve.Anëtarë të kryesisëkanë vizituar veteranët e sëmurë dhe janë ndihmuar Brenda mundësive.

Nga kjo mbledhje u bë dhe zëvendësimi i anëtarëve të kryesisë qënuk jetojnë, me anëtarë të tjerë që janë veteranë ose pasardhës. Kështu tëndjerët Taqo Zavalani dhe Bajram Zaimi u zëvendësuan nga Qirjako Picidhe Shyqyri Terolli. Kryesia përcaktoi edhe detyrat për të ardhmen.

Fluturak VINÇANI

SIMPOZIUM PËR PETRO MARKSIMPOZIUM PËR PETRO MARKSIMPOZIUM PËR PETRO MARKSIMPOZIUM PËR PETRO MARKSIMPOZIUM PËR PETRO MARKON NË KRAJOVON NË KRAJOVON NË KRAJOVON NË KRAJOVON NË KRAJOVA TË RUMANISËA TË RUMANISËA TË RUMANISËA TË RUMANISËA TË RUMANISË100 vjetori i lindjes së shkrim

tarit Petro Marko ishte motivii organizimit të simpoziumit

"Petro Marko dhe letërsia bashkëko-hore shqiptare", në kryeqëndrën ekrahinës së Oltenisë, në Krajova tëRumanisë. Simpoziumi iu kushtuajetës dhe veprës së autorit shqiptar,rast me të cilin u bë edhe promovimii librit në prozë "Njerëz dhe ujqër"të Petro Markos, i përkthyer në ru-manisht nga përkthyesi i mirënjohurdhe njohësi i letërsisë shqipe, Mari-us Dobresku.

Midis të tjerash, Dobresku tha:"Shorti i këtij shkrimtari të talentuar

ilustron më së miri karakterin vrasëstë komunizmit shqiptar, të komu-nizmit në përgjithësi: gjithmonë dhekudo, regjimi likuidoi në radhë tëparë fëmijët e vet, ata idealistë qëmendonin se ëndrra për një shoqërimë të mirë mund të bëhet realitet.Shqipëria është një shembulldomethënës në këtë kuptim: duke fil-luar nga shokët e luftës antifashiste,e duke përfunduar me kryeministrinMehmet Shehu, Enver Hoxhalikuidoi një brez të çmuar pjesëmar-rësish në luftën antifashiste, intelek-tualë, shkrimtarë etj. Petro Markoishte një nga viktimat".

Shkrimtari dhe përk-thesi Marius Dobresku,gjithashtu, u foli të pran-ishmëve për peripecitë dhedramën e shkrimtarit PetroMarko, për ngjitje-zbritjet,për sukseset e shënuara,por dhe dështimet edhimbshme, duke lënë ngapas "veprën e tij jetëgjatë,që tejkaloi qartazi peiza-zhin letrar të kohës. Ështënjë vepër e cila, me siguri,do të mbetet në vite, sidëshmi e talentit dheforcës shprehëse të këtijkrijuesi të denjë".

Që në fillim të daljesnë dritë, tregimet e PetroMarkos gjetën vlerësimine lexuesit rumun, ashtusikundër edhe autorë të

tjerë shqiptarë në zë, të përkthyer ngaMarius Dobresku si Ramiz Gjini,Arber Ahmetaj, Fahri Balliu, GjekëMarinaj, Ermir Nika etj. kanë zgjuarvazhdimisht interesin e këtij lexue-si.

Në kumtesën e tij, studiuesi iletërsisë, Dr. Luan Topçiu, u shprehse: Duke qënë një nga pjesëmarrësitnë Luftën Civile të Spanjës (1936-1939), duke pasur kontakte të drejt-përdrejta me letërsitë dhe gjuhëtperëndimore, Petro Marko ka qënë imarkuar me frymën e kohës dhe nga

disa modele kulturore europiane, qëkanë pasur një short të ngjashëm.Ishte pikërisht kjo frymë perëndi-more që nuk u tolerua nga komu-nizmi shqiptar, i cili, nuk fali as ve-prën e tij, por as vetë shkrimtarin.Në një radhë tjetër idesh ai u shprese: "Marko hapi ulli të reja në prozënshqiptare, prozë e asfiksuar nga me-toda zyrtare e realizmit socialist,duke i thyer normat e kësaj metode,me fuqinë e fjalës, me lirizmin e tij,me frymëmarrjen e lirisë, që e bëjnëprozën e tij të pëlqyer dhe të lex-ueshëm dhe sot e gjithë ditën."

Në këtë aktivitet, kushtuarkujtimit të Petro Markos, organizuarnën patronazhin e shoqatës Lidhja e

Shqiptarëve të Rumanisë, morënpjesë deputetja Oana Manolescu sidhe një audiencë e interesuar e për-bërë nga shkrimtarë, njërez të kul-turës, gazetarë etj. Aktiviteti u ndoqme interes nga të pranishmit, që man-ifestuan interes për të mësuar sa mëshumë detaje rreth letërsisë sh-qiptare, rreth krijimtarisë së PetroMarkos dhe aspekte të tjera të kul-turës shqiptare. Ngjarja u transmet-ua nga dy stacionet televizive lokalesi dhe nga gazetat më të rëndësishmelokale.

Mira SkënderiBukureshtHomazh për të ndjerin Llazar Baloshi

Nuk vdes kurrë ai që le emrin e mirëNuk vdes kurrë ai që le emrin e mirëNuk vdes kurrë ai që le emrin e mirëNuk vdes kurrë ai që le emrin e mirëNuk vdes kurrë ai që le emrin e mirëNjë telefonatë e gjatë do

të sillte lajmin e dhimbshëmatë të diel shtatori. Zilja bintepor tingujt e saj të jepnin për-shtypjen se nuk ishin si ato tëzakonshmet...Ato parala-jmëronin një diçka të paza-kontë.

Ja dhe heshtja u thye:Llazi ndërroi jetë!

-Kush Llazi, ju lutem ses'po ju kuptoj.

Llazar Baloshi, -tha per-soni, me dhimbje.

-Do ta keni gabim sepsetek Llazi isha dje me gruan.Ishte disi mirë dhe priste ngaçasti në çast që të linte spi-talin dhe të shkonte pranënjerëzve të familjes që e do-nin dhe i donte shumë.

Por pak si nervozuar ngapërgjigja ime, lajmësi vazhdoi:Lajmi është i vërtetë dhe nesër ora10.00 bëhet varrimi!

Sinqerisht ndjemë dhimbjen emadhe që po ndaheshim nga një shokdhe mik i mirë. Por dhe pendesë që ifolëm pak ashpër telefonuesit, se si ithonë fjalës: nuk është i keq lajmësi,por është vetë lajmi për raste të tillatë hidhura.

Llazar Baloshi lindi 74 vjet mëparë në zonën e Elbasanit. U rrit sigjithë ne të tjerët e asaj kohe. Punoipër disa vite në zdrukthtarinë e rep-artit ushtarak të garnizonit të El-

basanit, ku me punën e sjelljen e tijfitoi respektin dhe dashurinë eshokëve të punës dhe të banorëve tëzonës ku jetonte, aq sa ata e kishinbërë zakon ta thërrisnin "usta Llazi!".

Në moshën e re bëri zgjedhjeneduhur të jetës, duke u martuar meVioleta Trëndafilin dhe sëbashkukrijuan një familje solide. Rritën,edukuan dhe arsimuan dy djemtë:Sotiraqin dhe Ilirin; djem të mirëshembullorë që dhe ata tashmë kanëkrijuar familjet e tyre të mira, në gjur-mët dhe traditat e prindërve.

Meraku i tij i madh ishte tek nipi

i tij i dashur, Juri. Medëshirën e gjyshit që nipi tëkishte rezultate sa më të lar-ta në mësime, e çonte dhe emerrte nga shkolla mepërkujdesje shembullore.

Llazi, për arsye shënde-tësore u largua nga Elbasanidhe erdhi në Durrës, kushumë shpejt krijoi sho-qërinë në të cilën e kalonteshumë mirë; i respektontenjerëzit dhe e respektonin.Kjo ndodhte sepse nga vetënatyra ishte i komuni-kueshëm.

Militoi në Organizatën eBashkuar të Veteranëve tëLANÇ-it, Dega Durrës, kudha ndihmesën e vetë. Ishtelexues i rregullt i gazetës"VETERANI".

Llazar Baloshi ishte energjik, iurtë, fjalëpak, njeri fisnik që të im-pononte respekt që në takimin e parëme të. Si të tillë atë e përcollën përnë banesën e fundit familjarët, tëafërmit, miqtë dhe shokët e shumtë,me lotë në sy, me dhimbje dhe kuro-ra të shumta me lule të freskëta.

Lamtumirë miku dhe shoku ynëLlazar! Prehu i qetë në tokën mëmë,ku të qoftë sa më i lehtë dheu, sepsei kreve me ndër detyrat si atdhetar,prind, gjysh, shok dhe mik i mirë.

Shefki LEKANasi LIPE