ORTAÇAĞ ve YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ

T.C. ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2727

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1689

ORTAA-YENA AVRUPA TARH

YazarlarDo.Dr. Yusuf AYN (nite 1)

Prof.Dr. Mehmet ERSAN (nite 2)Prof.Dr. Levent KAYAPINAR (nite 3)Do.Dr. Ayfle KAYAPINAR (nite 4)

Do.Dr. Erhan AFYONCU (nite 5, 6 )Dr. Uur DEMR (nite 7, 8)

EditrlerProf.Dr. Levent KAYAPINARDo.Dr. Erhan AFYONCU

ANADOLU NVERSTES

indekilernsz ............................................................................................................ viii

Erken Dnem Ortaa Avrupa Tarihi (395-1000)............... 2ROMA MPARATORLUU VE CERMEN KAVMLER.................................. 3Roma mparatorluunun Blnmesi ve Bat Roma mparatorluunun Yklfl ............................................................................................................ 3

Vizigotlar (Bat Gotlar)........................................................................... 4Ostrogotlar (Dou Gotlar) ..................................................................... 6Vandallar.................................................................................................. 7Lombardlar ............................................................................................. 8

ERKEN ORTAA AVRUPASINDA ORTA ASYALI KAVMLER................. 9Avrupa Hunlar .............................................................................................. 9Avarlar............................................................................................................ 11MERKEZ AVRUPA........................................................................................ 12Merovenjler .................................................................................................... 12fiarlman (Charlemagne/Charles The Great) ve Ardllar ............................ 13spanyada Mslman Hkimiyeti ................................................................ 15KUZEY, BATI VE DOU AVRUPA.............................................................. 16Anglo-Sakson ngiltere.................................................................................. 16Vikingler......................................................................................................... 17Slavlar ........................................................................................................... 17Rusya ............................................................................................................ 18Polonya ......................................................................................................... 19zet ............................................................................................................... 21Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 22Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 23Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 24Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 25

Orta Dnem Ortaa Avrupa Tarihi (11-13. Yzyllar)...... 26ORTA DNEM ORTAA AVRUPASINDA FRANSA, ALMANYA VE NGLTERE (11.-13. YZYIL) ....................................................................... 27Fransa ve Capet Hanedan ........................................................................... 27Kutsal Roma mparatorluu ve Almanya..................................................... 28Normanlar ve ngiltere.................................................................................. 28

I. Williamn Ardllar............................................................................... 29I. Richard (Aslan Yrekli) (1189-1199) .................................................. 30John (Yurtsuz John) (1199-1216) ve Magna Carta (1215) .................... 30III. Henry (1216-1272) ve I. Edward (1272-1307) ................................. 32

ORTA DNEM ORTAA AVRUPASINDA TALYA VE SPANYA (11.-13.YZYIL)............................................................................................. 33talya ve Cermen Nfuzunun Bafllamas (951-1026)................................... 33

Norman Hanedan (1030-1194) .............................................................. 33Hohenstaufen Hanedan ......................................................................... 34spanya..................................................................................................... 35

ORTA DNEM ORTAA AVRUPASINDA RETM, ZRAATTEKNKLERNDEK DEfiM VE DN HAREKETLER (11.-13.YZYIL)... 37

indek i ler iii

1. NTE

2. NTE

retim ve Ziraat Tekniklerindeki Deiflimler .............................................. 37Dini Hareketler .............................................................................................. 38ORTA DNEM ORTAA AVRUPASINDA FEODALTE VE HALI SEFERLER (11.-13.YZYIL) ......................................................................... 40Feodalite ........................................................................................................ 40Hal Seferleri ................................................................................................ 42zet................................................................................................................ 46Kendimizi Snayalm...................................................................................... 48Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 49Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 49Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 50

Ge Dnem Ortaa Avrupa Tarihi (1300-1453) ................ 52GE DNEM ORTAADA (1300-1453) BATI AVRUPA ......................... 53ngiltere, Fransa ve Burgonya ..................................................................... 53Almanya ......................................................................................................... 56talya............................................................................................................... 57GE DNEM ORTAADA (1300-1453) DOU AVRUPA ...................... 58Bizans ve Latin Devletleri ............................................................................. 58Osmanl Devleti............................................................................................. 59Bulgaristan ..................................................................................................... 60Srbistan.......................................................................................................... 61Macaristan ...................................................................................................... 62Polonya ve Litvanya...................................................................................... 64Rusya.............................................................................................................. 65GE DNEM ORTAA AVRUPASINDA YENLKLER ............................ 66Kentler, Ticaret ve Ekonomi......................................................................... 66Demografik Deifliklikler .............................................................................. 68Daimi Ordu.................................................................................................... 68Devlet rgtlenmesi ve Teknik Yenilikler .................................................. 68niversiteler................................................................................................... 69GE DNEM ORTAA AVRUPASINDA PAPALIK VE HUKUK ............. 70Babil Esareti................................................................................................... 71Byk Paralanma ve Konsiller Dnemi..................................................... 71Cermen ve Roma Hukuku............................................................................ 72zet................................................................................................................ 73Kendimizi Snayalm...................................................................................... 74Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 75Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 75Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 76

stanbulun Fethinden Augsburg Antlaflmasna Kadar Avrupa Tarihi (1453-1555).................... ................................. 78

STANBULUN FETHNDEN SONRA AVRUPANIN GENEL DURUMU...... 79Fransa............................................................................................................. 79ngiltere.......................................................................................................... 80spanya........................................................................................................... 80Portekiz .......................................................................................................... 81talya............................................................................................................... 81Almanya ......................................................................................................... 81

indek i leriv

3. NTE

4. NTE

Danimarka, Norve ve sve ........................................................................ 82Dou Avrupa ................................................................................................. 82YENAIN BAfiINDA AVRUPA EKONOMS VE BYK CORAF KEfiFLER ....................................................................................................... 83Yenian Baflnda Avrupa Ekonomisi ve Sosyal Durum ......................... 83Byk Coraf Keflifler.................................................................................. 84AVRUPADA RNESANS KLTR VE RNESANS SAVAfiLARI.............. 86Rnesans ........................................................................................................ 86Rnesans Savafllar ........................................................................................ 89

talya Savafllar (1494-1516) .................................................................... 89Valoa (Valois)-Habsburg Savafllar (1521-1559) .................................... 90

REFORM......................................................................................................... 91Luthercilik ...................................................................................................... 91Kalvincilik ...................................................................................................... 94Anglikanizm................................................................................................... 95Katolik Reformu ............................................................................................ 96zet................................................................................................................ 98Kendimizi Snayalm...................................................................................... 100Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 101Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 101Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 102

Reformun Zaferi (1555-1648) ................................................ 104NGLTERENN YKSELfi ......................................................................... 105Kralie Elizabeth Dnemi ............................................................................ 105Barut Komplosu ........................................................................................... 1061627-1629 ngiliz-Fransz Savafl .................................................................. 107ngiliz Savafl (1641-1652) ....................................................................... 107ngilizler Amerikada .................................................................................... 109FRANSADA MEZHEP SAVAfiLARI ............................................................... 110Katolik-Kalvinist ekiflmesi ......................................................................... 110Saint Barthlemy Katliam ........................................................................... 111IV. Henrinin Fransas .................................................................................. 112Fransa Kralnn Yeni Avrupa Projesi .......................................................... 113Kardinal Richelieu Dnemi ......................................................................... 113HABSBURGLARIN ALTIN AI ................................................................. 114Avusturya ...................................................................................................... 114spanya ......................................................................................................... 114spanya Hakimiyeti Altndaki Portekiz ....................................................... 115HOLLANDANIN (FELEMENK) DOUfiU ................................................... 116KUZEY AVRUPA DEVLETLER .................................................................... 117OTUZ YIL SAVAfiLARI ................................................................................. 118Vestfalya Antlaflmas .................................................................................... 120AVRUPA TARHNDE DEfiM VE GELfiMELER ..................................... 121Avrupada Asker Devrim ............................................................................ 121Karfl Reform (Katolik Reformu) ................................................................. 122Papa XIII. Gregorius ve Takvim ................................................................. 123Avrupada Deiflen Nfus Oranlar (1550-1650) ....................................... 123zet ............................................................................................................... 125Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 126

indek i ler v

5. NTE

Okuma Paras ........................................................................................... .. 127Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 127Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 128Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 129

Gnefl Kral a (1648-1697) ................................................. 130AVRUPANIN HAKEM: FRANSA.................................................................. 131Fronde syanlar (1648-1653)........................................................................ 131Gnefl Kraln Mutlakiyeti ktidar ............................................................... 132Fransay Avrupann Hakemi Yapan Savafllar ............................................ 133Fransada Nantes Fermannn Kaldrlmas.................................................. 136Papalk ve XIV. Louis.................................................................................... 136XIV. Louisnin ktidarnn Son Yllar ........................................................... 137PARLAMENTO-KRAL MCADELES: NGLTERE........................................ 138II. Charlesn ktidara Gelifli .......................................................................... 138fianl Devrim (Glorious Revolution)............................................................. 13817. YZYILIN KNC YARISINDA SKANDNAVYA.................................. 139Byk Ktlk................................................................................................... 140Lex Regiann Kabul .................................................................................... 14017. YZYILDA TALYA................................................................................. 141HABSBURGLAR: SPANYA VE AVUSTURYA .............................................. 142Fransa-spanya Mcadelesi (1648-1659) ..................................................... 142Ykselen G: Avusturya ............................................................................. 143AVRUPADA G DENGELERN DEfiTREN MCADELE: DOKUZ YIL SAVAfiLARI.............................................................................................. 144BLMSEL GELfiMELER ................................................................................. 146zet................................................................................................................ 149Kendimizi Snayalm...................................................................................... 150Okuma Paras .............................................................................................. 151Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 151Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 151Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 152

Kuzeyin Ykselifli (1697-1748)................................................ 154SPANYA VERASET SAVAfiLARI (1702-1714) .............................................. 155spanyay Taksim Antlaflmalar .................................................................... 155Savafln Bafllamas.......................................................................................... 156Barfl Grflmeleri.......................................................................................... 157Utrecht Antlaflmas ........................................................................................ 158RUSYANIN BR AVRUPA GC HLNE GELMES .................................. 159Kuzey Savafllar (1700-1721)......................................................................... 159Poltava Savafl (1709) .................................................................................... 161Nystad Antlaflmas ......................................................................................... 162Byk Petronun Reformlar ......................................................................... 163Rusyann Douda Glenmesi .................................................................... 165AVRUPADA GEC SKNET VE BARIfi DNEM (1715-1730) ............ 166DENGELERN BOZULMASI VE YEN SAVAfiLAR DNEM ....................... 167spanya - Avusturya Antlaflmas (1725)........................................................ 167Lehistan Veraset Savafllar ............................................................................. 168ttifak Arayfllar ............................................................................................. 170

indek i lervi

6. NTE

7. NTE

zet ............................................................................................................... 175Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 176Okuma Paras ........................................................................................... .. 177Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 177Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 177Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 178

Aydnlanma ve Antik Rejimin (Ancient Regime) Sonu (1748-1789)............................................................................. .. 180

AVRUPADA BARIfi VE DPLOMATK ARAYIfi DNEM (1748-1755) ..... 181Fransa ve ngiltere ....................................................................................... 181Rusya.............................................................................................................. 182Avusturya ve Prusya...................................................................................... 182DPLOMATK DEVRM (1755-1756) ........................................................... 183ngiltere-Rusya ttifak Antlaflmas ................................................................ 183Westminster Antlaflmas ............................................................................... 183Birinci Versay Antlaflmas ............................................................................ 184LK DNYA SAVAfiI: YED YIL SAVAfiLARI (1756-1763) ...................... 184Savafln Bafllamas ........................................................................................ 1841757-1761 Yllarndaki Mcadeleler ve Barfl Grflmeleri ....................... 185Byk Mucize ve Yedi Yl Savafllarn Sonlandran Geliflmeler ............ 186DOU AVRUPA KUZEY SSTEM .............................................................. 187LEHSTANIN BRNC VE KNC TAKSM (1763-1793) ........................... 1881763-1764 Tarihleri Arasndaki Geliflmeler ................................................. 1881766-1770 Tarihleri Arasndaki Geliflmeler ................................................. 1881770-1774 Tarihleri Arasndaki Geliflmeler ................................................. 189Lehistann kinci Taksimi (1792-1793) ....................................................... 19018. YZYIL AVRUPASINDA NFUS HAREKETLER ................................ 19118. YZYIL AVRUPASINDA TARIMDA MODERNLEfiME ......................... 19118. YZYIL AVRUPA SANAY: LONCALARDAN FABRKALARA, SU GCNDEN BUHARLI MAKNELERE .................................................. 192AYDINLANMA YZYILI .............................................................................. 193zet ............................................................................................................... 196Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 197Okuma Paras 1........................................................................................... 198Okuma Paras 2........................................................................................... 198Okuma Paras 3........................................................................................... 199Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 200Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 200Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 201

indek i ler vii

8. NTE

nsz

Gnmz dnyasnn pek ok deeri Bat medeniyetinin bir rndr. Bat

medeniyetinin ortaya kt, gelifltii ve yaylma alan bulduu zemin ise Avrupa

ktas olmufltur. Bundan dolay Avrupa tarihini bilmek demek dnya tarihinin pek

ok nemli olaylaryla da aflina olmak anlamna gelir. Avrupa uygarl, kendi de-

erlerini geri kalan dnyaya dayatma konusunda srarc olmufltur. O zaman Avru-

pa bu gcn nereden alyor? Nasl dier kltrlere baskn olabiliyor? Bu sorula-

rn cevabn vermek ve Avrupay anlayabilmek flphesiz Avrupa tarihini bilmek-

ten gemektedir.

Genelde tarihiler tarafndan Avrupa kltrn oluflturan drt temel zelliin

var olduu kabul edilir. Bunlar, Antik Yunan kltr, Roma devlet gelenei, Hris-

tiyanlk ve Cermen unsurudur. Ancak Avrupa, her zaman yeni deerler retmeye

de hazr bir toplum olduunu tarihi boyunca gstermifltir. Roma mparatorluu-

nun bat blm 476 ylnda tarih sahnesinden silinmifl olmasna ramen Roma

devlet gelenei ve Roma hukuku, Avrupa ktasn istila eden Cermen kavimleri ta-

rafndan benimsendi. Yeni Romay kurmak iin nce Franklar, Roma-Cermen m-

paratorluunu oluflturdular. 843 ylnda Frank mparatorluu paralannca bu g-

rev Kutsal Roma-Cermen mparatorluu ad altnda Almanlar tarafndan devraln-

d. Cermen kabileleri, Avrupaya savafl kltrlerini taflrken geldikleri bu yeni

topraklarda da Hristiyan dini ile tanfltlar. Ortaan byk bir blmnde Hris-

tiyanlk, Avrupann birlefltiricisi ve en byk paydas oldu. Avrupa, 8. yzylda s-

panyann Emeviler tarafndan fethi ile bafllayan slam dnyas ile olan mnasebet-

lerinde Hristiyanlk deerlerini n plana karan politikalar takip etti. Hristiyanl-

a gemifl olan Cermen kabileleri, savafl ruhlarn Mslmanlara karfl Hal Se-

ferleri ile Avrupa dflna tafldlar. Kilise, dini ve siyasi gcn kullanarak 13. yz-

yla kadar Avrupann flekillenmesinde nemli rol oynad. Ancak kilise, deerleri-

ni her zaman hoflgr ile yerlefltirmedi. Kendisi gibi dflnmeyenleri aforoz etti.

Engizisyon mahkemelerinde yarglad. Sapkn olarak nitelendirdii kendi dindaflla-

rna karfl Hal Seferleri dzenleyerek binlercesini ldrmekten ekinmedi. Orta-

an karanl tabiri bu uygulamalar iin kullanld. Halbuki ayn yzyllarda Av-

rupa ktasnda yer alan Mslman spanyada ise ortaan aydnl yaflanyordu.

14. yzyla Katolik kilisesi iki ayr flehirde iki ayr papann varl ile girdi. Her

bir papa dierini ve takipilerini Hristiyanla ihanet etmekle suluyor ve aforoz

ediyordu. Bylece Avrupada yaflayan her Katolik, teorik olarak aforoz edilmifl

inansz durumuna dflt. Osmanllar, Avrupay bir arada tutan Katolik kilisesinin

bu paralanmfllndan ve akl dfl uygulamalarndan ok iyi yararland. Osman-

llar, 1354den 1453 ylna kadarki bir asrlk dnemde Balkanlarn tamamna ya-

kn blmn ve stanbulu fethetmeyi baflardlar. Osmanllarn baflars ve Kato-

lik kilisenin adaletten ve akldan yoksun ortaa karanl iinde kalmfl uygula-

malar, Hristiyanlk dini iinde Reform hareketini gndeme getirdi. Reform hare-

ketinin sonucunda, Hristiyanlk iinde Katolik mezhebinin yan sra Protestanlk

mezhebi de ortaya kt.

nszviii

Reform hareketi ve Rnesans akm birbirini tetikledi. Avrupa, Ortaa boyun-

ca unutmufl olduu Roma ve Yunan kltrn Rnesans hareketiyle tekrar hatr-

lad. Antik Yunan ve Roma dnemini klasik yani en iyi dnem olarak nitelen-dirdi. Rasyonalizm ve akl esas alarak sanata ve bilime yneldi. Ksa srede Avru-

pa, sanat ve bilim alannda teknik yeniliklerin sistemli olarak kayda geirildii ve

niversiteler kanalyla bu bilgilerin yeni nesillere aktarld ve yeni bilgilerin re-

tildii bir ktaya dnflt. spanya ve Portekiz gibi Atlantik Okyanusunda kys

olan lkeler yeni corafi keflifleri ile Avrupa kltrn Amerika, Afrika ve Uzak

Douya kadar tafldlar. Buralar acmsazca smrgelefltirerek zenginliklerini Avru-

pa ktasna akttlar. Fransa ve ngiltere gibi parlamentolar ile desteklenen gl

monarflik devletler, Avrupann yeni siyasi gleri olarak ykseldiler. Douda Rus-

ya onlar takip etti. Orta ve Yenia boyunca talya ve Almanya ise siyasi birlik-

ten yoksun, flehir devletlerinin hakim olduu lkeler olarak kaldlar. 18.yzylda

Avrupada grlen Aydnlanma dflncesiyle ynetim flekilleri ve idareciler sorgu-

land. Bilimin gcne inanan insanlar, bireyin devletle olan iliflkisini yeniden gz-

den geirdi. Avrupaya hakim olan monarflik devlet yaplarna 1789 Fransz htila-

li ile alternatif rejim oluflturuldu. Bu alternatif ynetimin ad Cumhuriyetti ve Av-

rupada Yaknan bafllamasna sebep oldu.

Bu kitap yukarda anahatlaryla bahsedilen Avrupa tarihini, Erken Dnem Or-

taa Avrupa Tarihi (395-1000), Orta Dnem Ortaa Avrupa Tarihi (1000-1300),

Ge Dnem Ortaa Avrupa Tarihi (1300-1453), stanbulun Fethinden Augsburg

Antlaflmasna Kadar Avrupa Tarihi (1453-1555), Reformun Zaferi (1555-1648),

Gnefl Kral a (1648-1697); Kuzeyin Ykselifli (1697-1748), Aydnlanma ve An-

tik Rejimin Sonu (1748-1789), bafllkl sekiz nitede anlatmaktadr. Her bir nite

kendi alanlarnda uzman akademisyenlerce kaleme alnmfltr. Eseri okuyan -

renciler, Avrupa tarihinin ana hatlarn bu kitapta bulabileceklerdir. rencilerin

bu alflmadan edindii bilgiler, onlara sadece Avrupa tarihini deil Osmanl ve

Dnya tarihini de daha iyi anlamalarna imkan sunacaktr. niversite dzeyinde

retilecek Ortaa-Yenia Avrupa Tarihi dersine ynelik olarak hazrlanan bu

alflmann, gnmzde Trke yazlmfl bir Ortaa-Yenia Avrupa Tarihi ders

kitab ihtiyacn nemli lde karfllayaca inancndayz.

Editrler

Prof.Dr. Levent KAYAPINAR

Do.Dr. Erhan AFYONCU

nsz ix

Bu niteyi tamamladktan sonra;Roma mparatorluu ve Cermen kavimleri arasndaki iliflkileri yorumlayabilecek;Erken Ortaa Avrupasnda Orta Asyal kavimlerin etkisini irdeleyebilecek;Erken Ortaa Avrupasnda Merkezi Avrupay tartflabilecek;Erken Ortaa Avrupasnda Kuzey, Bat ve Dou Avrupann durumunuaklayabileceksiniz.

indekiler

Roma mparatorluu Cermen Kabileler: Gotlar,

Vandallar, Lombardlar Asyal Kavimler: Avrupal Hunlar,

Avarlar

Merovenjler fiarlman Endls Emevi Devleti Anglo-Saksonlar, Vikingler Slavlar, Rusya ve Polonya

Anahtar Kavramlar

Amalarmz

NNNN

Ortaa-YeniaAvrupa Tarihi

ROMA MPARATORLUU VECERMEN KAVMLER

ERKEN ORTAA AVRUPASINDAORTA ASYALI KAVMLER

MERKEZ AVRUPA KUZEY, BATI VE DOU AVRUPA

Erken DnemOrtaa AvrupaTarihi (395-1000)

1ORTAA-YENA AVRUPA TARH

ROMA MPARATORLUU VE CERMEN KAVMLERRoma mparatorluunun blnmeden nceki son imparatoru I. Teodosiosun(379-395) lmnn ardndan 395 ylnda imparatorluk, oullar Arkadius ve Ho-norius arasnda ikiye blnr. Babalar ldnde Arkadius 17, Honorius ise 11yaflndayd. I. Teodosios lmeden ksa bir sre nce siyas ve asker konularda tec-rbeli devlet adamlarndan Rufinusu Arkadiusa, Stilichoyu da Honoriusa danfl-man olarak atar (Gregory 2008, s.104).

Arkadius stanbul merkez olmak zere imparatorluun dousuna hkmeder-ken, kendisine baflkent olarak nce Milano ardndan da Ravennay seen Honori-us imparatorluun batsn ynetir. dar blnmenin ardndan yaflanan geliflmelerkopuflu hzlandrr ve imparatorluun kaderi artk iki farkl mecrada akmaya bafl-lar. Sonradan Bizans mparatorluu olarak adlandrlacak olan Dou Roma mpa-ratorluu 1453 ylnda stanbulun Trkler tarafndan fethedilmesine kadar bin yl-dan fazla bir sre ayakta kalrken, Bat Roma mparatorluu yzyl dahi varlnsrdremez. Bat Romann tarih sahnesinden silinmesinde en etkili rol oynayanunsurlardan birisi Cermen halklarnn Bat Roma topraklarna karfl girifltikleri sal-drlardr. Cermenler Hint - Ari dil grubuna mensupturlar ve youn olarak skandi-navyadan afla Tuna blgesine kadar olan Avrupa topraklarnda yaflamfllardr.Cermen halklar arasnda; Gotlar, Vandallar, Lombardlar, Franklar, Almanlar,Anglo-Saksonlar, Flamanlar ve Norve, Danimarka, sve gibi skandinavlar saya-biliriz. Pek ou pagan inancna mensup olan ve Roma tarafndan barbar olaraknitelendirilen Cermen kavimleri Roma mparatorluunu ykmfl olmalarna ramendaha sonra Roma devlet geleneine sahip kmfllar, Ortaa boyunca Kutsal-Ro-ma Cermen mparatorluu ad altnda Romay yeniden diriltmeye alflmfllardr.

Roma mparatorluunun Blnmesi ve Bat Roma mparatorluunun Yklfl395 ylndan bafllayarak Bat Roma mparatorluunda devletin ynetimini gerek-te ellerinde tutanlar imparatorlar deil, Flavius Stilicho (395-408), Flavius IuliusConstantius (411-421), Flavius Aetius (433-454) ve Flavius Ricimer (457-472) gibiordu baflkomutanlar (Magister Militumlar)dr.

I. Teodosiosun (379-395) lm, onun antlaflma yaparak imparatorluk arazile-rine yerlefltirdii Cermen kkenli Vizigotlarn yeniden sorun kartmalarna sebepolur. Gen imparatorlarn tecrbesizliini frsat bilen Vizigot kral I. Alarik (395-

Erken Dnem OrtaaAvrupa Tarihi (395-1000)

410), tm Trakyay talan ederek stanbul nlerine gelir. Her ne kadar gl surlararkasndaki flehri almay baflaramasa da sur dflndaki mahalleleri yakp ykar. Do-u ordusunun Milanoda olmas dolaysyla aresizlik iinde kvranan Arkadiusykl miktarda bir hara demek suretiyle Alarik ile anlaflr. stanbul nlerindenayrlan Alarik, Balkanlarda Makedonya ve Yunanistan sahasna ynelir ve 396 y-lnda Atinaya kadar ilerler. Korintos, Sparta ve Argos gibi Mora Yarmadasnnnemli flehirleri Vizigot kralnn gazabndan nasibini alr (Ostrogorsky 1991, s.50).

Balkanlarda kuvvetle yerleflen Alarik 401 yaznda ordusuyla talyay istilaya gi-riflir. Ancak 6 Nisan 402 tarihinde gnmzde Kuzey talyada yer alan PolenzadaStilicho karflsnda malup olunca Adriyatik Denizi boyunca Balkanlardaki toprak-lar ieren llyria blgesine dnmek zorunda kalr. 408 yl Austos aynda ihanetsuuyla yarglanan Stilichonun idam edilmesinin ardndan Alarik ordusuyla tekrarRoma zerine yrr. fiehri kuflatan Vizigot kral ykl miktarda altn ve gmfl kar-fllnda kuflatmay kaldrarak kuzeye ekilir. Ancak ayn yl bir kez daha Romazerine yrr. Amac Vizigotlarn Dalmaya ve gnmzde Avusturya ve Sloven-ya topraklarn ieren Noricum eyaletine yerleflme taleplerini cevapsz brakan Ba-t Roma imparatoru Honoriusu tahttan indirmektir. fiehirdekilerle anlaflan Alarik,409 ylnda Romaya girer. Bu srada Ravennada bulunan Honorius, yeeni Bi-zans imparatoru II. Teodosiostan (408-450) yardm talep eder. stanbuldan denizyolu ile kalabalk bir kuvvetin Romaya gnderildiini haber alan Alarik flehirdenayrlr. 410 ylnda nc defa Roma zerine yryen Alarik ele geirdii flehri gn boyunca ordusuna yamalatr. Fakat Vizigotlar flehirde kalmazlar. Alarikin ye-ni hedefi Kuzey Afrikadaki Roma Valisi Heraklianustur. Fakat sefer srasnda ani-den rahatszlanan Vizigot kral lr ve bu amacn gereklefltiremez (Dikici 2007,s.82 vd.).

410 ylnda Romann Vizigotlar tarafndan yamalanmas Bat Roma mparator-luu asndan sonun bafllangcdr. Bu tarihten sonra imparatorluk 476 ylna ka-dar varln fleklen devam ettirir. 476 yl Eyll aynda son imparator RomulusAgustulusun (475-476) Cermen asll komutan Odoaker tarafndan tahttan indiril-mesi ile Bat Roma mparatorluu tarihe karflr. Bylece ilka sona erer ve orta-a bafllar (Gerberding 2008, s.25; ztuna 1996, C.III, s.404).

Vizigotlar (Bat Gotlar)Vizigotlar, Cermen kavmi olan Gotlarn iki ana kolundan birisini teflkil etmektedir.Tarih kaynaklarda Gotlardan, Roma mparatoru II. Claudius (M.S. 268-270) ve Di-okletianus (284-305) ile birlikte mflterek imparator olarak grev yapan Maximia-nus (286-305) dneminde imparatorluun barbar mttefikleri sfatyla bahsedil-mektedir.

II. yzyln ortalarnda Gotlar, Don ve Tuna nehirleri arasndaki blgelerdenVistl Nehri kylarna kadar olan sahaya yerleflir. III. yzyln ortalarnda Ostrogot-larn Dinyester Nehrinin dousunda Vizigotlarn ise sz konusu nehrin batsndayafladklar grlmektedir. 375 ylnda Orta Asyadan Avrupaya hareket eden Hun-lar, Ostrogotlar batya doru itince bu durum Vizigotlar ve dolaysyla da Romamparatorluunu etkiler. Hun basks sonucu topraklarn terk etmek zorunda ka-lan Vizigotlarn tecrbeli lideri Athanarik (369-382), halkyla birlikte Trakyaya yer-leflmek iin mparator Valense (364-378) baflvurur. Athanarikin isteini kabuleden Valens, Trakyadaki imparatorluk yneticilerine Vizigotlara yerleflmeleri iinyer gstermeleri emrini verir. Ancak kendilerini aflalayan Romal idarecilerin k-t muamelesi zerine Ostrogotlarla birleflen Vizigotlar, Roma flehirlerine saldrp

4 Ortaa-Yenia Avrupa Tar ih i

Ravenna: Romannkuzeyinde Venedikingneyinde ve AdriyatikDenizi kylarnda kurulmuflolan Ravenna flehri 402ylndan 476 senesine kadarBat Romamparatorluununbaflkentliini yapmfltr.fiehir daha sonra 6 yzylnortasna kadar OstrogotKrallnn merkezi olur. 540ylnda Bizansmparatorluu flehri tekrarele geirir ve talyadaoluflturduu idari biriminmerkezi yapar. Ravennaflehri 751 ylnda Franklarneline geinceye kadarzellikle ikonoklazm dnemiBizans kltrnn BatAvrupadaki en nemlitemsil yerlerinden birisi olur.

zerlerine gelen Roma kuvvetlerini malup ederler. Bu durum karflsnda mpara-tor Valens byk bir ordu ile Gotlar zerine yrr. Ancak 9 Austos 378de Edir-ne yaknlarndaki savaflta Roma ordusu ar bir bozguna urad gibi Valens desavafl meydannda lr. Galip gelen Gotlar, stanbul zerine yrseler de kuflatmaaletleri olmadndan bir sre sonra geri ekilmek zorunda kalrlar (Wolfram 1992,s.117 vd.; Gregory 2008, s.91).

I. Teodosios tahta oturduunda ilk zmesi gereken mesele Gotlardr. ZiraEdirne Savaflnda Roma ordusunu neredeyse tamamen yok eden Gotlar geri ekil-mek niyetinde deillerdir. Aslnda topraklar Hunlar tarafndan istila edildiindenbu imknszdr. Usta bir siyaseti olan I. Teodosios meseleyi barfl yoluyla zer.382 ylnda Gotlar ile anlaflma yaplr ve Vizigotlar Pannonia, Ostrogotlarn bir ks-m Trakya bir ksm da Anadoluya yerlefltirilir. Bununla birlikte I. Teodosiosun395 ylnda lmnn hemen ardndan I. Alarik idaresindeki Vizigotlar imparator-luun baflna yeniden dert olurlar (Gregory 2008, s.91).

Vizigot kabilelerinin tmn idaresi altnda birlefltirmeyi baflaran efsanev kral-lar I. Alarik 408 ylndan itibaren sefer dzenledii Romay nihayet 410 ylndaele geirir. Romada kalmayan Alarik, Kuzey Afrikaya gemek iin talyann gne-yine doru ilerler. Ancak Kalabriada aniden hastalanarak lr. Alarikin lmnnardndan Vizigotlarn baflna Ataulf (410-415) geer. Ataulf dneminde talyadanayrlan Vizigotlar, Gney Galyaya ekilirler. 414 yl baflnda Bat Roma mparato-ru Honoriusun kz kardefli Placidia ile evlenen Ataulf, Roma ile barfl grflmeleri-nin devam ettii srada Barselonada ldrlr. Ataulftan sonra kral olan Sigerik(415-418) dneminde Vizigotlar, spanyay iflgal eden Vandallar, Alanlar ve tarihikaytlarda varlklar M..58 ylna kadar uzanan Cermen kkenli halklardan biriolan Sevlere karfl Romann yannda mcadele ederler. Bu dnemde mparatorHonorios mttefiki olan Vizigotlara, Akitanya Blgesinde (Fransann Gneybat-snda) genifl araziler tahsis eder (Wolfram 1992, s.150 vd).

Otuz yldan fazla bir sre Viziotlara krallk yapan I. Theodorik (418-451) dne-minde, baflkenti Toulouse flehri olan Vizigot Krallnn snrlar bir hayli genifller.Vizigot kral I. Alarikin gayrimeflru olu olan I. Theodorik, iktidarnn ilk yllarn-da Roma mparatorluu ile srekli olarak mcadele iinde olsa da daha sonra Hunhkmdar Attilaya karfl Roma ile ittifak yapar. 451 ylndaki Chalons SavaflndaVizigotlar, Romallar ve Alanlarla birlikte Hunlar ve Ostrogotlara karfl ayn saflar-da yer alrlar. Her iki tarafn da ar kayplar verdii bu savaflta Vizigot kral The-odorik hayatn kaybeder.

I. Theodorikin olu Eurik (466-484) dneminde Vizigot krallnn snrlar G-ney ve Orta Galya ile hemen hemen btn spanyay kapsamaktadr. Vizigot Kral-ln Roma mparatorluunun ykntlar zerinde kurulan en byk siyas ghaline getiren Eurik dneminde, Vizigotlarn ilk kapsaml yazl yasalar oluflturu-lur. Eurikin yerini alan olu II. Alarik (484-507) dneminde Vizigotlarn karflsnaamansz bir rakip olarak Franklar kar. 507 yaznda II.Alarikin de ld VouillSavaflnda Vizigotlar, Franklar karflsnda ar bir yenilgiye urarlar ve baflkent To-ulouse da olmak zere tm Akitanyay kaybederler (Wolfram 1992, s.192-193).

Bu yenilgiden sonra spanyaya ekilen Vizigotlar bir sre Ostrogotlarn ege-menlii altna girerler. Ostrogot kral Byk Theodorik, kk yafltaki torunu Vizi-got kral Amalarik byynceye kadar onun adna Vizigotlarn idaresini zerinealr (511-526). Bylece Franklarn Vizigot lkesini tamamen iflgal etmesi engellene-cektir. Bir sre sonra ynetimi devralan Amalarik (526-531), Franklarla dostane

51. nite - Erken Dnem Ortaa Avrupa Tar ih i (395-1000)

Pannonia: GnmzdeAvusturya, Macaristan,Slovenya, Hrvatistan,Srbistan ve Bosna Hersekinbir blmn iine alanDalmaya kylarndan Tunanehrine kadar uzanan Romaeyalet blgesidir.

Alanlar: ran kkenli olan veI.yzyldan itibaren savaflsvari birlikleri olarak tarihikaytlarda yer alan Alanlar,Got, Hun ve Vandalfederasyonlar iinde yeralmfllardr. Bunun sonucuolarak nceleri Kafkasyablgesinde grnrken gyoluyla talya, spanya veKuzey Afrikaya kadaryaylmfllardr.

iliflkiler kurmaya alflr, hatta Frank kral I. Clovisin kz Khrotilde ile evlenir. An-cak Vizigotlar ve Franklar arasndaki mcadele devam eder. 531 ylnda Amalarik,Fransann Gney Batsnda Gallia Narbonensisde Franklara malup olur. Bu d-nemde Vizigotlarn baflkenti Barselonadr. Vizigotlar, VI. yzyln sonuna kadarFrank, Sev ve Bizans saldrlarna karfl topraklarn korumaya alflrlar. 580 yln-da Liuvigild (569-586), kralln merkezini Toledoya taflr. Liuvigildin olu I. Re-karred (586-601) dneminde nemli bir geliflme yaflanr ve Aryanist Hristiyanolan Vizigotlar Katoliklie geerler (OCallaghan 1983, s.41 vd.).

600den 700e kadar olan yzyllk dnem Vizigotlarn gerileme ve kfl dne-mini simgeler. Nihayet 711 ylnda Vizigot kral Roderik (710-711/712), hayatn dakaybettii Guadalete Savafl (Kadiks Savafl)nda Tark bin Ziyad komutasndakiArap ordusuna malup olur. 718 ylna gelindiinde artk btn yarmada Emevi-lerin hkimiyetine gemifltir. Bunun zerine Vizigotlar kuzeydeki Frank Krallnasnrlar (OCallaghan 1983, s.92).

Ostrogotlar (Dou Gotlar)Ostrogotlar da Vizigotlar gibi Gotlarn iki ana kolundan birisini olufltururlar. Vizi-gotlar, 454 ylnda Gepidlerle birlikte Hunlara karfl kazandklar Nedao Sava-flndan sonra Avrupa Hun mparatorluunun paralanmasnn ardndan bamsz-lklarn kazanrlar. Ancak Don ve Tuna nehirleri arasndaki sahalar kapsayan es-ki yurtlar Hunlar tarafndan iflgal edildiinden buralara geri dnme imknlar yok-tur. Dou Roma imparatoru Markianos (450-457) ile yaplan anlaflmann ardndanOstrogotlar, Pannoniaya yerleflirler. mparatorluk ordusunda yksek asker ma-kamlarda grev yapan Ostrogot liderleri zaman zaman anlaflmazla dfltkleri y-netime baflkaldrp imparatorluk arazilerini yamalarlar (Ostrogorsky, 1991, s.58;Heather 2003, s.86 vd.).

476 ylnda Romulus Agustulusu tahttan indirerek Bat Roma mparatorluunason veren Odoaker ok gemeden Dou Roma imparatoru Zenon (474-475/476-491) asndan tehlikeli bir rakip haline gelir. Zenon, 488de Ostrogot kral BykTheodoriki (471-526) talyay Odoakerden geri almas iin ikna eder. Theodorikile Odoaker arasndaki mcadele rakibini bizzat elleriyle ldren Theodorikin za-feriyle son bulur (493). Ravennay kendisine merkez yapan Theodorik nderliin-de Sicilya ve Dalmaya da dhil olmak zere tm talyada Ostrogot hkimiyetibafllar. Ksa sreliine de olsa Theodorik kk yafltaki torunu Vizigot kral Ama-larikin hamisi sfatyla spanyada da hkm srer (Moorhead 2008, s.142-143; He-ather 2003, s.102 vd.; Heather 2004, s.216 vd.)

Theodorikin 526 ylndaki lmnn ardndan Ostrogotlar eski glerini yiti-rirler. Ksa aralklarla iktidara geen ardllar dneminde Ostrogotlarn talyadakihkimiyeti zayflar. Roma mparatorluunun tm eski topraklar zerinde ege-menlik kurmak isteyen Dou Roma imparatoru I. Iustinianos (527-565), Kuzey Af-rikada Vandallara boyun ediren meflhur generali Belisariosu 535 ylnda tal-yadaki Ostrogotlar zerine gnderir. Sicilyay hemen zapteden Belisarios, 536daNapoli ve Romay, ardndan kuzeye doru ilerleyerek Milanoyu ve nihayet 540 y-lnda Ostrogotlarn baflkenti Ravennay ele geirir. Ostrogotlar yaklaflk yirmi ylkadar daha inatla direnip, Belisariosa karfl baz zaferler kazansalar da Bizansldiplomat Narsisin uygulad ustaca strateji sayesinde son mukavemetleri de kr-lr ve talya tamamyla imparatorluun hkimiyetine girer (565) (Burns 1991, s.204vd.; Ostrogordsky 1991, s.65).


Aryanizm: Libya kkenli olanArius, Msrdaki skenderiyepiskoposu olduktan sonraHz. sann doas ve onunTanr ile iliflkisi zerine yeniyorumlar getirdi. zellikleonun teslis inancnsorgulayan yaklaflm dahasonra adna izafetenAryanizm mezhebinin ortayakmasna neden oldu.Ancak bu mezhep 320ylnda Ortodoks resmikilisesi tarafndan sapknsayld. Ancak Ariusainanan misyonerler buinanc Bizansmparatorluunundousunda ve Cermenlerarasnda yaymaybaflardlar.

Gepidler: Dou Cermenkabilelerinden ve Gotlarnakrabalar olan Gepidlerdenilk defa 117-284 yllararasnda bilgi veren Romakayna Historia Augusta dabahsedilir. 4.yzylda Daciaolarak adlandrlan KuzeyRomanyaya yerleflenGepidler, Hun federasyonuierisinde yer alr. Hun lideriAttilann 453 ylndakilmnden sonra Gepidler,Sava nehrinin kollarndanbirisi olan Nedaoda 454ylnda Hunlar yenerekmstakil hareket etmeyebafllarlar. Osrogotlara karflBizansn desteini alanGepidler, Tuna nehriningneyindeki dzlkleri elegeirirler. 6.yzylnortasnda Sigidinum(Belgrad) ve Sirmium(Sremska Mitrovica)Gepidlerin eline geer.Bizans imparatoru I.Iustinianos (527-565),Lombardlara karfl Gepidleredestek verir. Lombardlar iseAvarlarla ittifak kurarak567/68 ylnda Gepidlerikesin bir yenilgiye uratrlar.Bu yenilgiden sonraGepidlerden bahsedenherhangi bir tarihi kaynaarastlanmaz.

VandallarDou Cermen kavimlerinden olan Vandallar M.S. II. yzyln sonlarnda Silingi veHastingi olarak iki boya ayrlrlar. Her iki boy da IV. yzyln bafllarndan itibarensk sk Roma mparatorluu ile asker temaslarda bulunur. Vandallar yaklaflk birasr boyunca imparatorluk iin tehlike oluflturmazlar. Ancak daha sonra durum biranda deiflir ve ciddi bir tehdit haline gelirler. 401 ylnda orta ve dou Alpleri ie-ren Raetia eyaletini yamalayan Vandallar, Roma mparaoru I. Teodosiosun yee-ni ile evli olan ve yar Vandal asll olan general Stilicho tarafndan geri pskrt-lr. 406 ylnn sonlarnda mttefikleri Alan ve Cermen kkenli Sev topluluklarile donmufl Ren Nehrini geen Vandallar Galyaya girerler. Kuzeybat snr eyalet-lerini talan ettikten sonra ilerleyifllerini srdrerek gnmzde spanya ile Fransaarasnda yer alan Pireneler sra dalarna kadar tm Galyay yakp ykarlar. Van-dallarn bu korkun ykm karflsnda Roma birlikleri hibir fley yapamaz. (Liebesc-huetz 2003, s.61-64).

409 ylnda Pireneleri aflarak gnmzde Portekiz ve spanyann yer ald berYarmadasna giren Vandallar ve mttefikleri farkl blgelere dalrlar. Hastingi,Gallaeciada (Kuzeybat beryada); Silingi, Baeticada (Gney beryada); Alanlar,Lusitania (Bat beryada) ile Carthaginiensiste; Sevler, Gallaeciada genifl toprak-lara sahip olurlar. 418 ylnda Vizigotlar, Hastingi ve Alanlar bozguna uratsa datamamen yok edemezler (Liebeschuetz 2003, s.65-66).

429 ylnda Geiserik (428-477) idaresindeki Vandal ve Alan bakiyeleri, aileleriile birlikte Cebel-i Tark zerinden Kuzey Afrikaya geerler. Burada bir krallk ku-ran Vandallar yzyl boyunca blgede hkm srerler. Bu sre ierisinde Akde-nizin neredeyse tm sahil kentleri Vandal donanmas tarafndan yamalanr. Bi-zansl tarihi Prokopiusa gre 80000 kiflilik bu topluluun Kuzey Afrikaya geme-si Bizansn blgedeki valisi Bonifakiusun davetiyle olur. Bonifakiusun niyetiVandallarn asker gcnden faydalanmaktr. Ancak Geiserik blgeye tamamenhkim olmay dflnmektedir. 430da Bonifakiusu malup eden Vandallar, 435 y-lnda Romallar ile antlaflma yaparlar. Antlaflmaya gre Kartaca ve evresi impara-torluun kontrolnde kalrken dier blgeler Vandallarn denetiminde olacaktr.439 ylnda anlaflmay bozarak Kartacay ele geiren Geiserik bylece Kuzey Afri-kann tamamna hkim olur. 455 ylnda Geiserik, Bat Roma imparatoru III. Va-lentinianusun dul efli Licinia Eudoksiann ars zerine Romaya girer ve flehriyamalar. ki hafta kadar Romada kalan Geiserik geri dnerken Eudoksia ve kzPlacidiay da beraberinde gtrr (Liebeschuetz 2003, s.72).

Dou Roma imparatoru I. Iustinianos, 533 ylnda Kuzey Afrikann yeniden de-netim altna alnmas iin muzaffer komutan Belisariosu blgeye gnderir. Karta-ca flehrinin 16 km gneyindeki Akdeniz kylarndaki Ad Decimum SavaflndaVandallar malup eden Belisarios Kartacay ele geirir. Ayn yln sonlarnda Kar-taca yaknlarndaki Tricamarum Savaflnda bir kez daha Belisarusa malup olanVandal kral Gelimerin (530-534) 534 yl baflnda teslim olmasyla Kuzey Afri-kadaki Vandal hkimiyeti son bulur.


Galya: Ren rmannbatsnda kalan vegnmzde Almanya,Hollanda ile Kuzey talyannbir blm ile berabersvire, Lksemburg, Belikave Fransay iine alan batAvrupann ilka veortaalar boyuncaki addr.

Lombardlar VII. ve VIII. yzyl kaynaklarnn verdii bilgilere gre skandinav kkenli bir ka-vim olan Lombardlar (Langobardlar) IV. yzyln ikinci yarsnda anavatanlarndanayrlarak gnmzde ek Cumhuriyeti ile Almanyadan geerek Kuzey Denizinedklen Elbe Nehrinin dou kylarna yerleflirler. lk krallar Agilmund zamann-da Polonyadan geerek Baltk Denizine dklen Yukar Oder nehri taraflarna ge-len Lombardlar buradan da Avusturyann gneyine inerler (Jarnut 2003, s.411vd.).Lombard kral Audoin (546-560) dneminde Pannonia blgesine gelerek impara-tor I. Iustinianos ile antlaflma imzalayan Lombardlar, imparatorluun mttefiki ola-rak talyada Ostrogotlarla mcadele eden Narsis komutasndaki Bizans ordusunayardmc kuvvetler gndermifllerdir.

Audionun ardndan bafla geen olu Alboin (560-572) dneminde Lombardla-rn g son bulur ve artk kalc olarak talyaya yerleflirler. Enerjik bir kral olan Al-boin ilk olarak 565 ylnda Gepidlere saldrr. Kazand kesin zaferin ardndan Ge-pidler, Lombardlarn tebaas haline gelirler. 568 ylnda Avarlarn basks sonucuPannonia blgesini terk etmek zorunda kalan dier Cermen kavimleri ve Bulgarlar-la birlikte Alpleri aflarak Kuzey talyaya girerler. lk olarak talyann kuzeydou-sundaki Firuli blgesini ele geiren Lombardlar, Alboinin 572 ylndaki lmnekadar geen drt yl iinde Vicenza, Verona, Brescia, Milano flehirleri ile Liguria veVenetia blgelerinin i kesimlerini ele geirirler. talyada gnmze kadar devameden Lombardia ismini bu blgeye verirler. Ancak Lombardlar hibir zaman Ostro-gotlar gibi talyann tamamn ele geiremezler. rnein Roma ve Napoli gibi g-ney flehirleri hkimiyet alanlarnn dflndadr (Moorhead 2008, s.152-153).

572 ylnda Alboinin Veronada ldrlmesinin ardndan tahta oturan Cleph debir buuk yllk iktidarnn ardndan 574te ldrlr. Onun lmnn ardndankralszlk dnemi bafllar. 36 dukala blnmfl olan lkede Lombard kral, herbiri kendi hkimiyet blgesinde hkm sren soylular tarafndan seilir. SeilenKral btn dukalklar zerinde hkm srer ve lkeyi gastaldi denilen temsilcileri


Harita 1.1

528 Ylnda AvrupaHaritas

Kaynak: Bu harita,Colin McEvedy,Ortaa TarihAtlas, ev. AyflenAnadol, stanbul2004, s.19danalnmfltr.

araclyla ynetir. Clephin lmnden sonra bir uzlaflma salanamadndan onyl boyunca bir kral seilemez. 584te Frank tehdidi karflsnda uzlaflmak zorundakalan soylular tarafndan Clephin olu Authari (584-590) kral seilir (Moorhead2008, s.153-154; Jarnut 2003, s.415). Ancak bu ok baflllk ve merkez ynetim iledukalklar arasndaki rekabet kralln yklflna kadar devam eder. 774 ylndaFrank kral fiarlman, Veronaya girerek son kral Desideriusu tahttan indirir ve ken-disi Lombard kral unvann alr.

talyaya geldiklerinde Lombardlarn byk bir ounluu hl eski paganinanlarn koruyordu. Pannonia blgesinde iken Hristiyanlkla tanflan Lombard-lar arasnda Aryanizmi benimseyenler olsa da bu aznlktayd. Kuzey talyadakihkimiyetleri boyunca zellikle Alboinin lmnden sonraki dnemde din anlafl-mazlklar bir mcadele kayna olur. VII. yzyldan sonra ise Papaln abas vezorlamas ile Katoliklii benimserler (Jarnut 2003, s.420-421).

Roma mparatorluunun paralanmasnn ardndan Avrupadaki geliflmeleri siyas adandeerlendiriniz.

ERKEN ORTAA AVRUPASINDA ORTA ASYALI KAVMLER

Avrupa HunlarAvrupa Hunlar ile in kaynaklarnda Hiung-nu diye anlan Asya Hunlarnn aynkavme mensup olduklar bilinen bir gerektir (Kurat 1992, s.13). Orta Asyadan ay-rlarak batya gelen ilk Trk kavmi olarak kabul edilen Hunlar, Avrupann demog-rafik yapsnn byk lde deiflmesine sebep olmufllardr. Kavimler Gnbafllatan Hunlar, Cermen kavimlerinin batya doru hareketine sebep olmufl, Do-u ve Bat Roma imparatorluklarnn kaderini belirlemifllerdir (Bafltav 2002, s.854).M.S. 350 yl civarnda Orta Asyadan batya doru harekete geen Hunlar, ilk ola-rak Aral Gl ve Don Nehri arasndaki sahalarda yaflayan Alanlar malup ederler.Ardndan o srada Dinyester Nehrinin sol yakasnda yaflayan Ostrogotlar yurtla-rndan srerler. Bir yandan Karadenizin kuzeyinden batya doru ilerleyen Hun-lar dier yandan Kafkaslar zerinden Anadoluya girerek Antakya ve Urfaya kadarilerlerler (Rasonyi 1993, s.69; Kurat 1992, s.17).

Hunlarn nnden kaarak Roma mparatorluunun Trakyadaki arazilerineyerleflen Gotlarn sebep olduu karflklk yznden imparator Valensin kt se-fer hezimetle son bulur. 378 yl yaznda Edirne yaknlarndaki savaflta imparatorhayatn kaybeder. I. Teodosios dneminde Got ve Alan birlikleri ile beraber Hunktalar da ordu hizmetine alnarak imparatorluun deiflik blgelerine yerlefltirilir.Hunlarn 380lerde Pannoniada bulunduklarn bilmekteyiz. Nitekim Viyana civa-rndaki arkeolojik kazlarda Hunlara ait kafataslar ve silah kalntlar ortaya karl-mfltr (Rasonyi 1993, s.69).

Uldin dneminde Hunlar, Karpatlar aflarak bugnk Macaristan sahasn zaptederler. Bu devirde Hunlar bir yandan Dou Roma mparatorluunu bask altndatutmaya alflrken dier yandan kendilerinin de rakibi durumunda olan barbar ka-vimlere karfl Bat Roma mparatorluu ile ittifak yapma yolunu seerler. NitekimBat Roma mparatorluunun yardm talebi zerine gnderilen Hun kuvvetleri sa-yesinde general Stilicho 406 ylnda Floransa yaknndaki Fiesolede Gotlar bozgu-na uratr (Bafltav 2002, s.857).


S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T

SIRA S ZDE SIRA S ZDE

AMALARIMIZAMALARIMIZN NK T A P

T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N

N T E R N E T N T E R N E T

1

Attila (434-453) dneminde, eflitli boylar halinde kendi liderlerinin idaresindefaaliyette bulunan btn boylar birlefltirilerek, snrlar Danimarkadan rana kadaruzanan merkez bir imparatorluk vcuda getirilir (Kurat 1992, s.20-21; Rasonyi1993, s.69). 434 ylndaki Margus Antlaflmasyla Dou Roma mparatorluunu ha-raca balayan Attila, 440-442 ve 447-448 yllarndaki Balkan Seferleri sonrasnda II.Teodosiosu (408-450) barfln temini iin denen vergiyi birka kat daha arttrmakzorunda brakr (Ahmetbeyolu 2002, s.903, 905-906). II. Teodosiosun halefi Mar-kianos (450-457), Hun liderinin Bat zerine gitme niyetinde olduunu bildiindenimparatorluk iin ar bir yk oluflturan yllk vergiyi artk demeyeceini ilan eder(Bafltav 2002, s.866 vd.; Lemerle 1995, s.51). Gerekten de Attilann gz batda-dr. Kendisine evlilik teklifinde bulunan Bat Roma imparatoru III. Valentinianusunkzkardefli Honoriusun teklifini kabul eden Hun baflbuu, eyiz olarak imparator-luk arazilerinin yarsn talep eder ve bu istei reddedilince sefer hazrlklarna bafl-lar. 451 yl yaznda Alan ve Vizigot kuvvetleri ile desteklenen Aetius komutasnda-ki Bat Roma ordusu ile Ostrogot ve dier baz kabilelerin destekledii Attila idare-sindeki Hun ordusu kuzeydou Fransada yer alan Champagne blgesindeki Cha-lons Savaflnda karfl karflya gelir. Her iki tarafn yaklaflk iki yz bin kiflilik kuvvet-lerle katld bu savaflta kazanan olmaz (Ahmetbeyolu 2002, s.911 vd.).

Ertesi yl Alpleri aflarak talyaya giren Attila karflsnda, mttefiklerinin deste-inden yoksun Roma ordusu hibir fley yapamaz. Roma nlerine gelen Attila, 410ylnda Vizigotlarn yapt ve 455 ylnda Vandallarn yapaca gibi flehri ele gei-rip yamalamak yerine kendisinden barfl ricasnda bulunan Papa I. Leo (BykLeo) (440-461) baflkanlndaki Roma heyeti ile yapt grflmelerin ardndan birantlaflma yaparak geri dner (Bafltav 2002, s.872; Rasonyi 1993, s.71; Ahmetbeyo-lu 2002, s.914-915).

Macaristandaki merkezine dnen Attila, ilk ifl olarak geciken haracn gnderil-mesi iin Dou Roma imparatoru Markianosa eliler gnderir. Hun elileri liderle-rinin talep ettii haracn denmemesi halinde bedelinin ar olacan bildirirler.Ancak Markianosu Attilann gazabndan kurtaran bir geliflme olur. 453 ylnda g-zelliiyle meflhur Ildiko adl bir kadnla evlenen Attila gerdek gecesi fliddetli birburun kanamas sonucu lr (Bafltav 2002, s.872; Ahmetbeyolu 2002, s.915).

Attilann lmnn hemen ardndan Hun mparatorluu paralanr. BykHun kaannn lm, devlete bal Cermen kavimlerinin harekete gemelerinesebep olur. Attiladan sonra en byk olu olmas dolaysyla tahta oturan Ellaknhayatn kaybettii Nedao Savaflnda Hunlar, Gepid kral Ardarik karflsnda ma-lup olurlar. Bu yenilginin ardndan Hunlar, Attilann geride kalan iki olu Dengi-zik ve rnek idaresinde Karpatlar aflarak Karadenizin kuzeyindeki sahalara yerle-flirler. Dou Roma mparatorluuna barfl teklifinde bulunan iki kardeflin bu talep-leri ciddiye alnmaz. Bu saygszla karfl imparatorluk arazilerine akn dzenleyenDengizik, 468 ylnda Dou Roma mparatorluu ile yaplan savaflta esir edilerekstanbula gtrlr ve orada idam edilir.

Avarlarn yurtlarndan kard Sabirlerin saldrsna urayan Ogurlarn arazile-rine girmesi zerine rnek idaresindeki Hunlar, Tunann sa sahilindeki impara-torluk arazisine snrlar. Doudan Ogurlar tarafndan skfltrlan Hunlarn stan-bul ynetimi ile uzlaflmak dflnda bir seenekleri yoktur. Dobrucann kuzeyineyerlefltirilen Hunlar artk imparatorluun tebaas haline gelirler. (Bafltav 2002,s.873-874).


Margus: GnmzdeSrbistanda CastraConstantiniann karflsndaMorava ve Tunannbirlefltii noktada bulunankent

AvarlarVI. yzyldan IX. yzyla kadar Dou Avrupa tarihinde nemli rol oynayan Avar-larn etnik kkeni meselesi bugn dahi bilim evrelerince tartfllan bir konudur.in kaynaklarnda Juan- Juan, Rouran veya Ccen diye geen kavim ile balant-lar ispatlanamad gibi, Trk kavmi olduklar ynnde ileri srlen fikirler de ke-sin olarak kabul grmfl deildir. Orta Asya kkenli Avarlar ynetici snf Trk ol-makla birlikte muhtemelen etnik adan homojen bir yapya sahip deillerdi (Pohl,2003, s.574-578; Hersak 2002, s.641 vd.).

Juan-Juan Devletinin Bumin ve stemi Kaan tarafndan 552 ylnda ortadankaldrlmasndan sonra Gk Trklerin idaresi altnda kalmak istemeyen Avarlar ya-fladklar blgelerden ayrlarak Aral Gl ile til Irma arasndaki sahaya yerleflir-ler. Kuzey Kafkasyada ilk olarak Alanlarla karfllaflan Avarlar, onlarn arabuluculu-u sayesinde Dou Roma mparatorluu ile temasa geerler. 558 ylnda stanbulagelen Avar elilik heyeti ile imparator I. Iustinianos arasndaki grflmeler sonu-cunda yllk belli bir miktar cret karfllnda Avarlar, Bizans imparatorluunundflmanlarna karfl savaflmay kabul ederler (Kurat 2011, s.82-83; Pohl, 2003, s.573).

Slav ve Bulgar topluluklarn hkimiyetleri altna alan Avarlar, ksa sre iindeKaradenizin kuzeyindeki blgeleri tamamen denetim altna almay baflarrlar. 561ylnda liderleri Bayan Han idaresinde Pannoniaya kadar ilerlerler. Bayan, 562 y-lnda stanbula gnderdii elilik heyeti araclyla Bizans imparatorundan yerle-flebilecekleri toprak talebinde bulunur. Ancak imparator I. Iustinianos byle tehli-keli bir topluluun Tunann gneyine inmesini istemediinden bu teklifi redde-der. 565 ylnda I. Iustinianos lnce Avarlar, II. Iustinos ile grflmek zere stan-bula baflka bir elilik heyeti gnderirler. Ancak imparator, onlarn bu isteklerinihi dikkate almad gibi daha nce kendilerine gnderilen yllk cretin de bun-dan sonra denmeyeceini bildirir. Bunun zerine kuzeybatya ynelen BayanHan idaresindeki Avarlar, Franklara saldrrlar. 566 ylnda Avarlar karflsnda ma-lup olan Frank kral Sigibert (561-575) esir dfler. Ykl miktarda fidye deyerekzgrlne kavuflan Sigibert, Avarlarla barfl imzalar. Bylece Avarlar, batda g-nmzde orta Almanyada yer alan Thringiadan douda Don Nehrine, gneydeTunadan kuzeyde Baltk Denizine kadar olan blgelere yaylmfl olurlar. 567deAfla Pannonia blgesinde Gepidlerle mcadele eden Lombardlar ile ebedi antlafl-ma yapan Avarlar, Gepidlerin hkim olduklar blgeleri ele geirirler. 584de bu-gnk Belgrad zapt ederler (Kurat 2011, s.84 vd.; Hersak, s.644-645).

626 ylnda Sasani hkmdar II. Hsrevin ordular stanbulun Anadolu yakasn-daki Kadkyde kamp kurarken mttefiki Avar ve Slavlar efl zamanl olarak Avrupayakasndan Bizans baflkentini kuflatma altna alrlar. Ancak yaklaflk on gn srenkuflatma baflarszlkla sonulanr (Kurat 2011, s.86 vd., 104 vd.; Hersak, 645 vd.).

Baflarsz stanbul kuflatmasnn ardndan Avar gcnn hzla geriledii grl-mektedir. Ancak bu durum seferin baflarszlndan ziyade VII. yzyln ilk eyre-inden itibaren Karadenizin kuzeyindeki sahalar aflama aflama ele geirerek Avar-larn batya doru ekilmelerine sebep olan Bulgar Krallnn yeni bir g olarakortaya kmas ile ilgilidir. 791 ylnda Avarlar ve Franklar arasnda savafl bafllar.796da Avarlarn merkezi dfler. 805 ylnda Avar kaan din deifltirerek Hristiyan-l kabul eder. Son Avar kaan Franklar tarafndan tayin edilir. Avar Kaanl-nn 811 ylnda son bulduu kabul edilse de Avarlarn X. yzyla kadar Avru-pada eflitli topluluklar arasnda varlklarn devam ettirdiine dair bulgular vardr(Kurat 2011, s.108-109; Hersak, 653 vd.).


Avarlar: 557-805 yllararasnda Avrupa tarihindenemli yeri olan Avarlarnmenflei uzun sretartflmalara nedenolmufltur. Hala bir Trkkavmi olup olmadtartfllan bir konu olmasnaramen son dnemdeyaplan arafltrmalarbunlarn Trk kkenliolduklar konusunukuvvetlendirmektedir.Bizans tarihisi TeofilaktosSimokates Hakiki Avarlarve Sahte Avarlar diye ikiAvar topluluundanbahsetmektedir. SahteAvar Trk kkenli olupAvrupa Avarlar olarakadlandrlmaktadr. Bizanskaynaklarnda Hakiki Avarolarak geenler ise kkenitibaryla Mool asll Juan-Juanlara dayanmakta veAsya Avarlar olarakbilinmektedir.

Orta Asyadan gelen Hun ve Avar kavimlerinin Ortaa Avrupasnn siyas yaps zerinde-ki etkilerini deerlendiriniz.

MERKEZ AVRUPA

MerovenjlerRen Nehrinin bugnk Almanyadan getii hattn kuzeyinden, Baltk Denizi ky-larna kadarki blgede yaflayan bir Cermen kavmi olan Franklar, M.S. III. yzyldaAsl Franklar ve Elbe Nehrinin bir kolu olan Saaleye atfen Salian Franklar (FrancsSaliens) olarak iki ana kola ayrlmfl durumdaydlar. Galyay ele geirerek FrankKralln kuran Merovenj krallar Salian Franklarnn soyundandr. Hanedana is-mini veren Merovech (Merove), yar efsanev bir kifliliktir. Hayat ve faaliyetlerihakknda pek fazla bilgi bulunmayan Merovech asl Frank Krallnn kurucusu I.Clovisin (481-511) dedesidir (ztuna 1996, C.V, s.27-28).

M.S. 260larda Ren Nehrini geen Franklarn Galya zerine ilk seferleri baflar-szlkla sonulanr. Roma mparatorluunun yksek hkimiyetini tanyan Frankla-rn, Roma imparatorluk ordusunda cretli asker olarak grev yaptklar grlmek-tedir. Franklarn Galyaya yerleflmeleri 454 ylndan sonra olur. nce Belikay elegeiren Merovenj hanedan krallar ardndan Kuzey Fransay ve I. Clovis dnemin-de Gney Fransay zapt ederler (ztuna, 1996, C.V, s.30).

Merovechin olu I. Childerik (458-481) dneminde hanedann merkezi Beli-kann gneybatsnda bulunan Tournai kentidir. Childerik, Roma mparatorlu-unun mttefiki sfatyla 463 ylnda Orlans yaknnda Roma generali Aegidiusunyannda Vizigotlara karfl savaflr. 469da Roma saflarnda bir kez daha Vizigotlarakarfl savaflan Childerik, Kuzeybat Fransadaki Angerse saldran Anglo-Saksonkorsanlar bozguna uratt gibi talyay yamalamay dflnen Alamannilerekarfl da zafer kazanr.

Childerikin ardndan yerini alan olu I. Clovis (481-511), Frank Krallnn ger-ek kurucusudur. Tm Frank kabilelerini tek ynetim altnda toplayan Clovis Gal-yay tamamen ele geirir. Kars Clotildenin etkisi ile Hristiyanl kabul eden Clo-vis, Avrupann ilk Katolik kraldr. Hristiyanl kabul etmesi ona Vizigot, Ostro-got ve Vandal gibi dier Cermen kavimlerinin krallarndan daha ayrcalkl bir sta-t kazandrr. Kendisi ile birlikte halknn byk bir ksm da eski pagan inanlar-n terk ederek Hristiyanl kabul eder (Goetz 2003, s.331 vd).

486 ylnda I. Clovis, Kuzey Galyadaki son Roma grevlisi Syagriusu malupederek Loirenin kuzeyindeki blgelerin byk ksmna egemen olur. 491de dierbir Cermen kavmi Thuringianlar yener. 496 ylnda gnmzde Almanya snrlariinde kalan Kln flehrine yakn blgedeki Tolbiac Savaflnda kazand zaferleAlamannileri hkimiyeti altna alr. 506 ylnda gnmzde Bat Fransa snrlariinde yer alan Vouill Savaflnda II. Alariki tam anlamyla bozguna uratan Clo-vis, Akitanyay ele geirir. Bu zaferin ardndan Vizigotlar spanyaya ekilirkenGneybat Fransa Franklarn denetimi altna girer (Goetz 2003, s.319 vd.)

511 ylnda I. Clovisin lmnn ardndan krallk oullar arasnda blfllr.Yzyl boyunca iktidar farkl blgelerde hkm sren krallar arasnda paylafllr.Ancak bu dnemde Burgundy ve Provena, Frank kralln snrlarna katlr (Go-etz 2003, s.321). II. Chlotar (613-629) dneminde birlik yeniden salanr ve yne-tim tek elde toplanr. Merovenj hanedannn son gl kral II. Chlotarn olu I.Dagoberttir (629-639). Onun ardndan birden fazla krallk dnemi yeniden bafllar.


S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


2

Alamanni: Baflta Sevlerolmak zere pekok kkCermen kabilelerininkarflmndan oluflanAlamanniler, 3.yzyldaYukar Tuna ve Afla RenIrmaklar arasnda younolarak yerleflirler. Bizanstarihileri Prokopios veAgatias da AlamannilerinCermenlerle akrabaolduklarndflnmektedirler.Romallarla iyi iliflkileriinde olmayan Alamanniler,457 ylnda talyay iflgalederler. Frank kral I.Clovise yenilen Franklardanbazlar kaarak gnmzdesvire, Avusturya veAlmanya snrnda yer alanKonstanz Gl blgesineyerleflirler. 6.yzyln sonunakadar Pagan inancnkoruyan Alamannilertedricen Frank krall iindeerimifllerdir. Arapa, Farsave Trke dillerindeAlmanlar ve Almanyakelimeleri Alamannilereatfen kullanlmaktadr.

679 ylndan Merovenj hanedannn son bulduu 751/752 ylna kadar geen 73 yl-lk dnem boyunca iktidarda tek Merovenj kral bulunmaktadr. Ancak bu krallarsonradan Karolenj hanedannn kurucular olan Saray Nazrlarnn (Major Do-muslar) kuklas durumundadr. Son Merovenj kral III. Childerikin 752de PapaZachary (741-752) tarafndan azl edilip Ksa Peppinin Franklarn kral olarak tagiydirilmesinin ardndan Merovenj hanedan sona erer ve Karolenj hanedannnhkimiyeti bafllar.

fiarlman (Charlemagne/Charles The Great) ve Ardllar Papa Zacharynin 751de Merovenj hanedannn son kral III. Childericin yerineSaray Nazr olan Ppini, Franklarn kral olarak ilan etmesiyle, adn hanedann enbyk temsilcisi fiarlmandan alan Karolenj hanedan dnemi bafllar. Hanedannmeflruluunun Papa tarafndan onaylanmas ok nemlidir ki, taraflar arasndakibu uyum ve iflbirlii sonra da devam edecek ve nihayet 800 ylnda fiarlman, PapaIII. Leonun elinden giydii ta ile Kutsal Roma imparatoru ilan edilecektir. Frank-larn korumas altna giren Katolik Papalk, stanbul Ortodoks Kilisesinin rakibiolurken, Papann desteini alan fiarlman, kendisini tek ve meflru imparator olarakgren Dou Roma imparatorunun alternatifi olarak ortaya kar.

768 ylnda Ksa Ppin ldnde oullar fiarlman (768-814) ve Carlomana(768-771) byk ve gl bir krall miras brakr. 771 ylnda kardefli Carlomannlmnn ardndan kralln tek hkimi durumuna gelen fiarlman iktidar boyun-ca dzenledii 50den fazla seferle ortaan en byk imparatorluklarndan biri-sini meydana getirmeyi baflarr (Kerr, 2011, s.14-15).

fiarlman tahta oturduunda Frank Krall, bugnk Fransa, Belika, Hollanda,svire ve Almanyann byk bir ksmn kapsyordu. Btn bu topraklarla yetin-meyen fiarlman, gnmzde Almanya snrlar iinde yer alan Kuzey Saksonya(774) ve Bavyera (788) ile Pragn iinde yer ald Bohemya, Avusturya, Macaris-tann bir ksm, Orta ve Kuzey talya ve spanyann kuzeydousunu ele geirir(ztuna 1996, C.V, s.37).


Harita 1.2

771 Ylnda AvrupaHaritas

Kaynak: Bu harita,Colin McEvedy,Ortaa TarihAtlas, ev. AyflenAnadol, stanbul2004, s.41denalnmfltr.

Papa Adriann (772-795) Lombardlara karfl kendisinden yardm istemesi zeri-ne dzenledii sefer ile 774 ylnda Lombardlara son veren fiarlman, 799da Ro-madaki dflmanlarnn elinden glkle kurtularak kendisine snan Papa III. Le-onun (795-816) yardm talebi zerine meseleyi halletmek iin Papa ile birlikte Ro-maya gider. Papann otoritesini kesin olarak salayan fiarlman, 25 Aralk 800deVatikandaki St. Peter (Petrus) Bazilikasnda Papa III. Leo tarafndan ta giydirilerekRoma imparatoru ilan edilir (Gelfand 2003, s.12-14). Bu olay 476 ylnda Bat Ro-ma mparatorluunun son bulmasnn ardndan kendisini Roma mparatorluununyegne temsilcisi olarak gren Bizans mparatorluu asndan kabul edilemez birgeliflmedir. Bylece uzun zamandr dou ve bat arasnda var olan din ayrlk flim-di siyas adan da kendini gstermifl olur. Ancak ilgin olan fiarlmann Bizans m-paratorluuna alternatif olarak ikinci bir imparatorluk kurmas deil, tek imparatorve tek kilise dflncesi ile kurduu imparatorluun Bizansn yerini almasn ama-lyor olmasdr. Nitekim bu dnemde Bizans tahtnda imparatorie rininin (797-802) bulunmasn frsat olarak gren fiarlman, 802 ylnda iinde Papann temsilci-lerinin de olduu bir elilik heyetini stanbula gnderir. Elilik heyeti, Dou ve Ba-t imparatorluklarnn yeniden birleflmesi iin imparatorlarnn evlilik teklifini impa-ratorieye iletirler. Bu giriflim nasl sonulanrd bilinmez. Ancak elilik heyetinin s-tanbula gelmesiden ksa bir sre sonra yaplan saray darbesi ile rini tahttan indiri-lir ve Bizans tahtna I. Nikiforos (802-811) oturur (Ostrogorsky 1991, s.172-173).

fiarlman tahta ktnda Frank Krallnn bir merkezi yoktur. Aacheni kendisi-ne merkez olarak seen fiarlman burada gsteriflli bir saray infla ettirir. Merakl bir ki-flilie sahip olan imparator sarayn eitim merkezi haline getirir. Hocas Yorklu Al-cuin (735-804) sarayn en sekin limi olarak pek ok renci yetifltirir ve eserler ka-leme alr. Yine dilbilimci Pisal Peter (744-799) ve dinbilimci Lyonlu Agobard (769-840) dnemin sekin entellektellerindendirler (Kerr 2011, s.15-16). Frankann d-flnda Latince de konuflabilen ve Yunancay anlayan fiarlman, arlk ve uzunluk l-lerinde reformlar yapar ve Avrupada uzun sre geerliliini koruyan bir para sis-temini gelifltirir. Onun iktidar, eitim, mimari, idare sistemi, ekonomi, hukuk ve di-n alanlarda reformlarn yafland Karolenj Rnesansnn bafllad dnemdir.

fiarlmann kurduu byk imparatorluun baflars onun hayat ile snrl kalr.28 Ocak 814 ylndaki lmnden ksa bir sre sonra Karolenj mparatorluu ha-lefleri arasnda blfllr. 843 ylnda imzalanan Verdun Antlaflmas ile imparator-luk fiarlmann torunu arasnda paylafltrlr. Bat Frankia olarak anlan RhneNehrinin batsndaki Gaskonya, Septimania ve Akitanyaay iine alan kesim KelCharlesa (840-877), Orta Frankia olarak anlan Rhn ve Ren nehirleri arasndakiblgeler ve talya Kralln iine alan kesim Lothaire (840-877) ve son olarak Do-u Frankia olarak anlan flimdiki Almanya ve dier dou blgelerini iine alan ke-sim Louise (840-876) braklr. fiarlmann miras zerinde ortaya kan bu kral-ln kaderi farkl mecralarda akar. 987 ylnda Bat Franklarnn son Karolenj im-paratoru V. Louis lnce Parisli bir kontun olu olan Hugh Capet kral seilir vebylece Paris merkezli ve 987-1328 yllar arasnda iktidarda kalacak Kapet hane-dann hkimiyeti bafllar. Bat Frankiann geri kalan topraklarnda ise bamsz ha-reket eden derebeylikler ortaya kar (Kerr 2011, s.25-26).

fiarlmann byk lksn yeniden dirilten kifli 936 ylnda Aachende Almankral ilan edilen I. Ottodur (936-973). X. yzyl bafllarnda Dou Frank Krallnntopraklar Macarlar tarafndan yamalanrken Alman soylular arasndaki rekabetbu tehlikeye karfl etkili bir direnifli imknsz hale getirmektedir. Nihayet 919 yln-da Saksonyal Avc Henry (919-936), dklerin uzlaflmas ile kral seilir ve Sakson


imparatorlar diye anlan bu slale 1024 ylna kadar Dou Franklarn ynetir. lkolarak derebeylerini itaat altna almay baflaran Henry, ardndan Bat Frank Krall-nn hkimiyetinde bulunan gnmzdeki Almanya-Fransa snrnda yer alanLotharingia blgesini ele geirir. Son olarak Macarlar malup etmeyi baflarr.936da Henry lnce yerine geen olu I. Otto, babasnn bafllatt iflleri devam et-tirir. 955 ylnda Macarlar Almanyann Augsburg flehri yaknlarnda bulunan Lech-feldde byk bir bozguna uratr. Bu tarihten sonra Macarlar tehlike olmaktan -kar. Papa XII. Johnun talya kral II. Berengara (950-962) karfl kendisinden yar-dm talep etmesi zerine Romaya giden Otto, bu yardm karfllnda 2 fiubat962de Papa tarafndan ta giydirilerek Kutsal Roma-Cermen imparatoru ilan edilir.eflitli adlar ve hanedanlar ynetiminde ve baz kesintilerle I. Otto tarafndan ye-niden canlandrlan imparatorluk 1806 ylndaki Napolyon Savafllarna kadar yak-laflk dokuz asr varln srdrr (Roberts 2011, s.170).

I. Otto her ne kadar imparatorluu canlandrmay baflarsa da fiarlman gibi ge-nifl bir corafyaya hkmedemez ve Papalk zerinde onun kadar etkin bir kontrolsalayamaz. Sakson hanedannn son temsilcisi II. Henry (1014-1024) iktidar bo-yunca talyaya sefer dzenlemesine ramen batda pek etkili olamaz ve dahaok Almanyadaki i ekiflmeler ve snrlarn tehdit eden Slavlarla meflgul olur.

spanyada Mslman HkimiyetiMslmanlarn spanyay fethi 711 ylnda Emevi komutan Tark bin Ziyad komu-tasndaki slm ordusunun kendi adyla anlan Cebel-i Tark boazn geerek berYarmadasna kmasyla bafllar. Emevilerin gnmzdeki Kuzey Afraka sahilleriniiine alan frikyyenin Valisi Musa bin Nusayrn Tanca valiliine tayin ettii Tarkbin Ziyad, Vizigot Krallnn Sebte valisi Julianusun teflviki ile spanyaya sefer d-zenlemeye karar verir. Vizigot kral Roderik ile aras ak olan Julianustan span-yadaki durum hakknda bilgi alan Tark bin Ziyad, Musa bin Nusayrdan dzenle-yecei sefer iin izin aldktan sonra on iki bin kiflilik bir kuvvetle Sebte Limanndanyola kar. Julianusun sahip olduu ticaret gemileri ile ordusunu ber Yarmada-sna geiren Tark bin Ziyad, berya yarmadasnn gneyinde Guadalete SavaflndaVizigot kral Roderiki malup eder. Roderikin hayatn kaybettii bu savafln ardn-dan Mslmanlar Cordoba (Kurtuba) ve Vizigot Krallnn baflkenti Toledoyu (Tu-leytula) ele geirir (zdemir 1995, s. 211; zkuyumcu 2007, s.184-185).

Bir yl sonra spanyann fethini sonulandrmak iin on sekiz bin kiflilik bir or-du ile bizzat spanyaya gelen Musa bin Nusayr, Sidonia (fiuzne, Medina), Carmo-na (Karmne), Sevilla (flbiliyye), Merida (Maride), Reyyo, Grnata, Murcia (Mursi-ya)y ele geirir. Gney kesimlerinin fethi tamamlandktan sonra Toledoda birle-flen iki ordu 713 ylnda kuzeye ynelir. Bu harekt srasnda Beflkens, Barselona(Barflelne), Saragosta (Zaragoza) Mslmanlarn hkimiyeti altna girer. Bylecebirka yl iinde slam ordular Gney Fransaya kadar ilerlerler (zdemir 1995, s.212; Halid es-Sufi 1988a, s.48 vd.).

714 ylnda Emevi Halifesi I. Veld bin Abdlmelik (705-715), Musa bin Nusayrfiama geri arr. Musa bin Nusayr, spanyadan ayrlrken blgenin idaresini o-lu Abdulazize brakr. Bu tarihten sonra Endls Emevi Devleti kurulana kadar y-netim fiamdaki Emevi hilafetine bal valilerin elindedir (zdemir 1995, s. 212;Halid es-Sufi 1988a, s.63 vd.). Valiler dneminde fetihler devam eder. Pireneleriaflarak Fransaya giren slm ordular, 726 senesinde Paris yaknlarna kadar ilerler.732 ylnda Vali Abdurrahman el-Gafik byk bir ordu ile harekete geerek Bor-deaux (Bordo) flehrini ele geirir. Ardndan Tours (Tur) flehri zerine gider. Ancak


Britanya: Kuzey rlanda,skoya, Galler ve ngiltereninbir araya gelmesinden dolayBirleflik Krallk olarak daadlandrlan Britanyannolduka heterojen bir yaps vetarihi vardr. Gerekte bir adaolan Britanyann tarihi M..3.yzyla kadar iner. Adannotokton halk Keltlerdir. Buhalkn isminden alan veCeltic-Seltik diye adlandrlanadada olduu kadar ktaAvrupasnn kuzeybatsnda dapek ok flehir gnmzeulaflmfltr. rlandallar,skoyallar, Gallerliler veBritanya adasna ismini verenBretonlar, Kelt dili konuflanadann yerli halklardr. Romaimparatoru Jl Sezarn M..

55 ylnda aday iflgali ile M.S.409 ylna kadar devam edenRoma egemenlii Britanyadakurulur. Bu tarihten sonraAlmanyann kuzeyinde veDanimarkada yaflayanCermen kabileleri olan Anglus,Saksonlar ve Jtiler Britanyayiflgal etmifller ve adann yerlihalk olan Kelt kabilelerinibatya doruuzaklafltrmfllardr.Normandiyallar, ngiltereadn pagan olan bu Cermenkabilelerinden birisi olanAngluslardan alacak ve adadada Anglo-Sakson geleneioluflacaktr. 400 ile 699 yllararasndaki 3 asrlk dnemdeHristiyanlk Britanyadayaylacaktr. 8 ve 9. yzyllardaDan diye adlandrlanVikingler, BritanyayRomallar ve Anglo-Saksonlardan sonra nckez iflgal ederler. Adann sondefa iflgali 1066 ylndaNorve kkenli Normanlartarafndan gereklefltirildi. Butarihten 100 yl nce Franszkralln yamalamalarnason vermek flartyla KuzeyFransann Normandiyablgesine yerlefltirilen vebundan dolay Normandiyallaradn alan bu NorvelilerFranszca konufluyorlard.ngiltereyi iflgal ettiklerizaman Franszca ynetici elitsnf arasnda yerleflti. Bylecengilizceye Kelt, Cermenkkenli skandinav dillerininyan sra Franszcadan da pekok kelime yerleflti. 11.yzylnsonunda Vikingler, Anglo-Saksonlar, Normanlar ve Kelthalklarnn karflmndanngiliz diye adlandrlantopluluk ortaya kt.

S O R U

D K K A T

SIRA S ZDE

DfiNEL M

SIRA S ZDE

S O R U

DfiNEL M

D K K A T



T E L E V Z Y O N

K T A P

T E L E V Z Y O N


732 yl Ekim aynda Poitiers (Puvatya) Ovasnda fiarlmann dedesi olan CharlesMartel komutasndaki Frank ordusu karflsnda malup olur. Bu yenilgi Avrupannkaderini tayin eder. Bu savafln ardndan Mslmanlar bir daha Pirene dalarnnkuzeyine geemezler. Bu durum aslnda yenilgiden ok Endlsteki i karflklk-larla alakaldr (zdemir 1995, s. 212; Halid es-Sufi 1988a, s.74 vd.).

750 ylnda fiamdaki Emevi hilfetinin son bulmasnn ardndan, onuncu Eme-vi halifesi Hiflamn (724-743) torunu Abdurrahman bin Muaviye, slalesinin nere-deyse tamamn kltan geiren Abbasilerin elinden glkle kurtularak nce Tu-nusta bulunan Kayrevana, oradan da Endlse kaar. Endls Valisi Yusuf el-Fihryi malup ettikten sonra Kurtubaya giren Abdurrahman, emirliini ilan eder(756). III. Abdurrahmann 929 ylnda fiii Fatm halifesine karfl Emirl Mmininunvan almasyla bu tarihe kadar Kurtuba Emirlii olarak geen devlet bundansonra Endls Emevi Hilfeti adn alr ve 1031de III. Hiflamn tahttan indirilme-siyle son bulur. Bununla birlikte spanyadaki Mslman varl 1492ye kadar de-vam eder (Brockelmann 2002, s.149 vd.).

Merovenj ve Karolenj Hanedanlar dneminde Avrupann siyas yapsndaki deiflimlernelerdir? Aklaynz.

KUZEY, BATI VE DOU AVRUPA

Anglo-Sakson ngiltereAnglo-Sakson tabiri V. yzyln ilk yarsndan itibaren Britanyann dou ve gneykesimlerini istila eden Cermen kavimlerini ifade etmek iin kullanlan bir terimdir.M.S. 500den 1066 ylndaki Norman istilasna kadar olan devir Anglo-Sakson d-nemi olarak adlandrlr.

Bugnk Almanya ve Hollandann kuzey kesimleri ve Gney skandinav-yadan g eden Anglus, Sakson ve Jtiler Britanyann gney ve dou sahillerin-den karaya karak bu lkeye yerleflirler (Cross 1920, s.18 vd.; Yorke 2003, s.385vd.). Anglo-Saksonlarn, Hristiyanl kabul etmeleri VI. yzyln sonlarnda olur.VII. yzylda Roma-Britanya soyundan gelen Britonlarn bir ksm yeni gelen butopluluklarla bir arada yaflamaya devam ederken ounluu Galler ve skoyanndalk blgelerine srlrler.

Adadaki siyasi oluflumlar temsil eden ve ortak ynetim manasndaki heterar-fliyi oluflturan yedi krallktan (Wessex, Essex, Sussex, Dou Anglia, Kent, Merciave Northumbria) hibirisi IX. yzyln ortasndan itibaren bafllayan Dan aknlarnakarfl koyamaz ve lkenin yarsndan fazlas istila edilir. Nihayet 871de Danlarmalup etmeyi baflaran Wessex kral Byk Alfred tm Gney ngilterenin kralolur. 878 ylnda Alfred ile anlaflmak zorunda kalan Danlar, Wessexten ekilmeyikabul ederler. Londray alan Alfredin 900/901de lmesinin ardndan onun soyun-dan gelen krallar, Danlar birleflik bir kralln idaresi altna almay baflarrlar. An-cak yeni bir Viking saldrsyla felakete urayan Anglo-Sakson Krall bir sre da-ha dedii ykl miktardaki yllk vergi ile varln srdrr. Bu durum Danimar-ka kral Sveyn Forkbeardn (986-1014), ngiliz kraln iktidardan indirmesine kadardevam eder. Onun lmnden sonra yerini alan Knud (1016-1035) dneminde n-giltere, ksa bir sreliine de olsa Danimarka Krallnn bir paras haline gelir.Nihayet 1066 ylnda Fransann kuzeyinde hkm sren Normanlarn lideri FatihWilliamn Hasting Savaflnda Anglo-Saksonlara karfl kazand zaferle ngilteredeNorman hkimiyeti bafllar (Roberts 2011, s.178-179).


3

VikinglerAk denizlerde ve s nehirlerde kullanabilecekleri teknelerin dflnda uzun sre-ler erzak temini yapmadan denizlerde seyahat edebilecekleri byk gemilere desahip olan Vikingler, henz kesin olarak bilinmeyen bir sebeple VIII. yzyldan iti-baren anavatanlarndan ayrlarak iki yzyl boyunca Avrupadan Asyaya kadar okgenifl bir sahada faaliyetlerde bulunmufllardr. Daha ok Norveli olarak bilinenancak sve ve Danimarka gibi yerlerden de gelen skandinavyann savafl, tc-car ve korsan halk olan Vikingler, yerlefltikleri lkelerin elit tabakas arasna kar-flarak etkin bir rol oynamfllardr (Roberts 2010, s.175-176). rlanda, skoya, ngil-tere ve Fransadaki manastrlarda yaflayan rahiplerin yazdklar eserlerde 750 yln-dan 1100 ylna kadar buralar acmaszca yamalayan vahfli Vikingler hakkndabilgiler bulmak mmkndr.

Varanglar olarak tannan sveliler, Baltk kylarndan Rusyann kuzeybatsn-daki Velikiy Novgoroda kadar inmifllerdir. Hatta Karadeniz zerinden stanbul n-lerine kadar gelmifllerdir. Bat Avrupaya akn eden Danlar ve Norveliler ise rlan-da, ngiltere, Almanya, Fransa ve spanya kylarna kadar olan genifl corafyadadehflet salmfllardr (Kerr 2011, s.17-18).

793 ylnda ngilterenin kuzeydou aklarndaki ayn ad taflyan adadaki Lin-disfarne Manastrna saldran Vikingler, manastrn hazinesine el koyduklar gibipek ok keflifli ldrp geri kalann da esir ederek yanlarnda gtrrler. ElbettePagan olan Vikingler iin bu tr yerlerin bir kutsall yoktur. ki yl sonra rlandave skoyaya saldrrlar. Viking saldrlar bir seferle kalmaz ve yamaladklar bublgelere daha sonra defalarca tekrar gelirler. IX. yzyln bafllarnda Hollanda veAlmanyann Kuzey Denizi kylarna saldrmaya bafllayan Vikingler daha sonraFransa kylarna ynelirler. 842de Nantes ve 847de Bordeaux flehirleri, Vikingdehfletini yaflar. Vikingleri durdurmann tek yolu ykl miktarda fidye demektir.Ancak bu bile onlarn aknlarn durdurmak iin yeterli gelmez. stelik yalnzca k-y blgeleri deil Paris, Limoges, Orlans ve Tours gibi i kesimlerdeki flehirler deViking saldrlarndan kurtulamaz. spanya kylarna ynelen Vikingler, 844 yln-da Sevillay yakp ykarlar. Nihayet 859 ylnda Pisa da onlar tarafndan yamala-nr (Roberts 2011, s.177).

911 ylnda kacak Viking lideri Rollo ile anlaflan Fransa kral Basit Charles(893-922), soydafllarnn saldrlarna karfl korumas kofluluyla bu blgeleri ona b-rakr. Onun soyundan gelen William (1066-1087) 1066 ylnda Hasting SavaflndaAnglo-Sakson kral II. Harold malup etmeyi baflararak ngiltere kral olur (Kerr2011, s.19).

Slavlar Hint-Avrupa ailesine mensup olan Slavlarn tespit edilen ilk vatanlar Vistl Vadisive Karpatlarn kuzey yamalarndaki blgelerdir. Dinyeper Nehri boyunca Karade-niz ve Tunaya doru yaylan Slavlar daha sonra Tunay da aflarlar. Avar istilas s-rasnda Dinyeperin dousuna geen kabileler ise izleyen yllarda Rus mparator-luunu vcuda getirmifllerdir. Bugn Avrupadaki en kalabalk etnik grubu olufl-turan Slavlarn, Avrupa tarihinde etkin rol oynamalar ok daha ge tarihlerde olur.Zaman ierisinde Ortodoksluu, Katoliklii, Protestanl ve Mslmanl kabuleden Slav halklar genel olarak Dou Slavlar (Ruslar, Ukraynallar, Belaruslar), Ba-t Slavlar (Polonyallar, ekler, Slovaklar) ve Gney Slavlar (Srplar, Hrvatlar, Slo-venler vd.) olarak gruba ayrlr (Dvornik 1962, s.1; Riasanovsky- Steinberg,2011, s.16.).


V. ve VI. yzylda Cermen kabilelerinin Baltk kylarndan gneye doru inme-leri zerine baz Slav kabileleri Vistl ve Oder nehirlerini geerek Elbe Nehrinekadar olan sahalara yerleflirler. Ancak asl Slav gleri, Avarlarn hkimiyeti dne-minde vuku bulur. Gktrk Devletinin kurulmasnn ardndan til Nehrini gee-rek batya gelen Avarlar, Slav topluluklarn idareleri altna alrlar. zellikle BayanHan dneminde snr gvenliini salamalar amacyla kalabalk Slav kitleleri Ortave Gney Almanya, Pannonia, llirya, Dalmaya ve Dou Balkanlara g ettirilmifl-lerdir. Avar ordusunda grev yapan Slav birliklerinin Bizans arazilerine aknlar d-zenledikleri ve 626 ylndaki stanbul kuflatmasna ifltirak ettikleri bilinmektedir(Kurat 1992, s.99 vd). Avar hkimiyetinin son bulmasnn ardndan Dou SlavlarVII. yzyl ile X. yzyllar arasnda Karadenizin kuzeyindeki blgelere egemenolan Hazar Devletine tbi hale gelirler. Bu iki Trk kavminin Slavlarn siyas, eko-nomik, kltrel ve sosyal geliflimleri zerinde byk tesiri olur.

fiarlman dneminde, Frank Krallnn kuzeydou ve gneydou snrlarnda-ki Slav kabileleri zerine dzenlenen seferler srasnda esir edilen pek ok SlavFransaya gtrlr. Avrupada Slavlar tarafndan oluflturulan ilk siyas teflekkl Or-ta Avrupada yer alan Byk Moraviadr. Dou Frank kral Louisin vassal olanMoravia Dk Rastislav (846-870), Bulgarlarla ittifak kurarak Frank topraklarnasaldrr ve bamszln ilan eder. 855 ylnda Frank kral Louisin Dk Rastislavakarfl Moravia zerine dzenledii sefer baflarszlkla sonulanr. Rastislav, Frank-lara karfl on yldan fazla bir sre direnir. Ancak sonunda tm Moravia, Franklar ta-rafndan talan edildii gibi kendisi de esir dfler ve esaret altnda lr. Elbe veOder nehirleri arasndaki Slav topraklar, Alman krallar I. Henry (919-936) ve II.Otto (936-973) zamannda tamamen ele geirildikten sonra blgedeki Slav toplu-luklar da Alman kilisesinin etkisi altna girer (Dvornik 1962, s.3-4).

Rusya Rus tarihi bir ulus-devlet tarihi deildir. Farkl etnik unsurlarn birleflmesi ile orta-ya kmfl ve daha sonra byk bir imparatorluk halini almfltr (Riasanovsky, s.9).Bununla birlikte deiflik dnemlerde Mool, Trk, Fin ve skandinav kavimleri ilekarflmfl olsalar da Rus Devletini meydana getiren temel halk, Dou Slavlardr.

III. yzyldan itibaren Baltk kylar, Don Nehri, Karadeniz ve Tuna arasnda fa-aliyetlerde bulunan Slav kabileleri, VIII. ve IX. yzyllarda kuzeyden gelen skan-dinavlarn idaresi altnda birleflirler. 750 ylnda Gney Rusyaya inen sveliler, bu-rada daha sonra devlete ve halka adn verecek olan Ruslarla karfllaflrlar. Ortaa-da btn Dou Slavlarnn genel ad haline gelen Rus teriminin menfle-i ve anlam ile ilgili olarak deiflik fikirler ileri srlmektedir. lk olarak, Rus keli-mesinin, Finlilerin, svelilere verdikleri ve kayklar-krekiler anlamna gelenRuotsiden tredii ileri srlmektedir. Dier bir grfle greyse Rus ad ran birkavim olan Alanlarn, Roxalan kabilesi ile ilgilidir. Son olarak baz arafltrmaclarRus adn topografik adan izah etmeye alflrlar (Kurat 1993, s.16-17; Vernadsky2009, s.48; Riasanovsky 2011, s.22 vd.) Etnik kkenleri zerinde tartflmalarn hldevam ettii Ruslar da blgeye gelen skandinavlar gibi zaman ierisinde Slavlafl-mfllardr (Vernadsky 2009, s.s.48). Youn bir ticar faaliyet ierisinde olan Rus-yadaki sve-Rus kolonileri, 839 ylndan itibaren Bizans mparatorluu ile temasageerler. Ancak bafllangta iliflkilerin pek dostane olduu sylenemez. Nitekim840da Karadenizin gney kysndaki Bizans flehri Amastris (Amasra), Ruslarn sal-drsna urar (Vernandsky 2009, s.49-50).


Rus tarihinin bafllangc skandinav kkenli Vareglerin Baflbuu Rurikin 856 y-lnda Kuzey Rusyadaki skandinav kolonilerinde dzeni salamak iin nce Lado-ga Gl civarna sonra da Velikiy Novgoroda yerleflmesi olarak kabul edilmekte-dir. Kaynaklardaki bilgilere gre Varegler, kendi aralarnda srtflme ierisindeolan Slav kabileleri tarafndan kendilerini ynetmeleri iin davet edilmifltir (Riaso-novsky 2011, s.20-21; Kurat 1993, s.19-20). Rurik dneminde de Bizans mparator-luu ile olan iliflkiler henz yumuflamamfltr. 860 ylnda Karadenizi aflarak stan-bul Boazna giren bir Rus filosu, stanbulun sur dflndaki sahil blgelerini ya-malar (Norwich 1993, s.66.).

873 ylnda Rurik ldnde yerini Norve kkenli Oleg alr. Dikkatini gneyeynelten Oleg, yaklaflk befl yl sonra sve Ruslarnn elindeki Kievi ele geirir.Burasn kendisine merkez olarak seip bamszln ilan eder. Onun devrindebiri 911 dieri 944 yllarnda olmak zere Bizans mparatorluu ile iki ticaret ant-laflmas yaplr (Vernandsky 2009, s.52).

Kiev Knezliinin Svyatoslav dneminde byk g kazand grlr. BabasIgor ldnde kk yafllarda bulunan Svyatoslav gerek manada devletin yne-timini eline alncaya kadar annesi Olga ona veklet eder. 957de Bizans sarayn zi-yaret eden Olgann Ortodoksluu kabul etmesiyle Bizans mparatorluunun Rus-ya sahasndaki etkisi bafllamfl olur. Svyatoslavn iktidar, hkimiyet sahalarn ge-niflletmek amacyla yapt seferlerle geer. 965te Hazarlar ve 967 senesinde Bi-zansn yardm talebi zerine Tuna Bulgarlara karfl dzenledii seferlerde baflarlolur (Vernandsky 2009, s.52-53).

969da Svyatoslavn yokluunu deerlendirmek isteyen Trk kkenli Peenek-ler Kievi kuflatr. Bunu renen Svyatoslav, Tuna blgesinden hzla geri dnerekbaflkentini kurtarr. Bulgarlar malup eden Svyatoslavn Tuna blgelerinde elegeirdii yerleri terk etmek istememesi Bizans mparatorluu ile arasn aar. 971ylnda Bizans imparatoru Ioannis Cimiskis (969-976) tarafndan malup edilenSvyatoslav, lkesine dnmek zorunda kalr. Ancak geri dnfl srasnda Peenek-lerin saldrsna urayarak ordusundaki pek ok askerle birlikte hayatn kaybeder.Svyatoslavn lmnden sonra Rusya sahasnda eflitli knezlikler (prenslikler) or-taya kar ve bunlar 150 yldan fazla bir sre ounlukla malup olduklar Pee-neklerle mcadele ederler (Vernandsky 2009, s.54 vd.).

Polonya Ortaa Avrupasnda Slavlar tarafndan kurulan bir dier siyas organizasyon,Slavlarn anayurtlar olarak kabul edilen sahada (Vistl ve Oder nehirleri arasnda-ki blge) Bat Slavlar tarafndan kurulan Polonya Kralldr. Polonya tarihinin res-mi olarak bafllangc Piast hanedannn kurucusu Mieszkonun (962-992) 966 yln-da Hristiyanl benimsemesi olarak kabul edilmektedir. Bu davranfl ile o, snr-larn dou ynnde geniflletmek niyetinde olan Kutsal Roma-Cermen imparatoruI. Ottonun (936-973) kendi hkimiyet blgelerine bir saldr dzenlemesini engel-lemeyi dflnr. Roma kilisesi ile yakn iliflki iinde olan Mieszko, 968 sen

Documents

ORTAÇAĞ ve YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ