8/13/2019 Ortograpiyang 2013

1/22

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

2/22

Kautusang Pangkagarawan 34

Blg. 34, s. 2013

Agosto 14, 2013

Ang ortograpiyang Filipino ay sining ngpagsulat ng mga salita na may tumpak natitik alinsunod sa wastong gamit, wastongbaybay.

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

3/22

1. Ang pagbuo ng panuto ay kailangang patnubayng matiyagang paglingon sakasaysayan.

2. Kailangang ibatay sa mataas na modelo ng

pagamit ng wika.3. Kailangang episyente.

4. Kailangang pleksible ang ortograpiyang Filipino.

5. Kailangang madal itong gamitin.

Mga Katangiang ng Ortograpiyang

Filipino

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

4/22

Pagsulyap sa Kasaysayan

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

5/22

ABECEDARIO

Sa pagdating ng mga Kastila, napalitan ang lumangalibata ng alpabetong Romano. Itinuturing ngang isa sapinakamahalagang impluwensya sa atin ng mga Kastilaang romanisasyon ng ating alpabeto. Tinuruan ng mgaKastila ang mga Pilipino sa paggamit ng alpabetongRomano. Ang mga titik ay tinawag nang pa-Kastila,alalaong bagaynakilala sa tawag na Abecedario. Ganitoang tawag sa mga titik sa Abecedario:

/a/ /be/ /se/ /che/ /de/ /e/ /efe/ /he/ /ache/ /i/

/hota/ /i/ /ele/ /elye/ /eme/ /ene/ /enye/ /o/ /pe/ /ku//ere/ /erre/ /ese/

/te/ /u/ /ye/ /doble u/ /ekis/ /ye/ /seta/.

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

6/22

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

7/22

Binagong Alpabeto (1976)

Pagdaragdag ng labing-isang letra sa sa

alpabetong Pilipino.

C F J N Q V Y

CH LL RR

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

8/22

1987 Alpabetong Filipino

Ang Alpabetong Filipino

Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg

( ey) (bi) (si) (di) (I ) ( ef) (ji)

Hh Jj Kk Ll Mm Nn

( eych) ( jey) ( key) ( el) ( em) ( en) (enye)

NGng Oo P Q R S

( enji) ( o) ( pi) ( Kyu) (ar) (es)

T U V W X Y Z

(ti) ( yu) (Vi) (dobolyu) ( eks) ( way) (zi)

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

9/22

Grafema

Ttiksagisag sa isang tunog sa pagsasalita.

Binubuo ng patibig o bokablo at katinig okonsonante. (28 simbolo)

Di- ttikbinubuo ng mga tuldik at bantas.1. Paiw

2. Pahils

3. Pakupy4. Patulk ( ) schwa

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

10/22

Pagbaybay na Pagsulat

1. Gamit ng walong Bagong ttik.

C,F,J, , Q, V, X,Z

Safot(Ibaloy)

Jalan(Tausog)

Vakul(Ibatan)

Zigattu(Ibanag)

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

11/22

Pagbaybay na Pagsulat

2. Bagong Hiram na Salita.

Hindi na kailangang ibalik sa orihinal na anyoang mga hiram na salitang lumaganap na sa

baybay ng mga ito alinsunod sa abakada.

Hal. forma vs porma

firma vs pirmajamon vs hamon

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

12/22

Pagbaybay na Pagsulat

3. Lumang Salitang Espanyol

Hal. Kabayo, sibuyas, kandila

4. Di Binagong Bagong Hiram.

Hal. Esp. Futbol, fertil. Fosil, zigzag

Ing. lvel, jam, jar, devlop atbp.

5. Problema sa C, , Q, X

Iisang tunog ang kinakatawaan ng bawat titik.

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

13/22

Pagbaybay na Pagsulat

6. Panghihiram Gamit ang 8 bagong Ttik.

Una, Pangalang pantangi

Pangalawa, katawagang siyentipiko at teknikal.

7. Eksperimento sa Ingles.hal. Pulis, boksing, rises atbp.

Kailan Hindi Pa Maaari ang Reispeling.

a. Nagiging katawa-tawa ang anyo ng Filipino.Hal. kok

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

14/22

Pagbaybay na Pagsulat

b. Nasisira ang kabuluhang pangkultura,panrelihiyon o pampolitika ng pinagmulan.

hal. Fen sui vs fung soy, pizza vs pitsa.

c. Higit nang popular ang anyo sa orihinal.hal. x-ray vs eksrey

d. Lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo.

e. Higit na mahirap basahin ang bagong anyokaysa luma.

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

15/22

Pagbaybay na Pagsulat

8. Espanyol Muna, Bago Ingles.

hal. Istandarsiseysyon vs estandardisasyon

virtyu vs birtud

9. Eksperimento sa Espanyolhal. siyentista vs siyentipiko

sikolohista vs sikologo

10. Ingat sa Siyokoy

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

16/22

Sahog na Syokoy sa Wikang Filipino

Kastila Ingles SyokoyWastong panghihiram

Kastila Ingles

objetivo Objective Obhektibo Obhetibo objectiv

fanatismo fanaticism panatisismo panatismo fanatism

dialectica Dialectics dayalektika Diyalektika dayalektiks

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

17/22

Pagbaybay na Pagsulat

Disiplina sa Pagbigkas ng E/I at O/U.

Kastila laban sa Ingles (E/I)

Eskandalo vs iskandal

Espesyal vs ispesyalEskuwela vs iskul

Kapag Nagbago ang katinig (O/U)

Kumbensiyon (convension)Kumpisal (confesar)

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

18/22

Pagbaybay na Pagsulat

Tandaan:

Kumpanya vs kompanya (compania)

Kumpleto vs kompleto (completo)Huwag palitan:

monumento (monumento)

konsumo (consumo)

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

19/22

Mga maling gamit ng salita

Nariyan ang maling gamit na NG at SA (hal. pag-

uwi ng bahay, paglilinis ng kanal -- bahay ang uuwi, at

kanal ang maglilinis; kung ganito, dapat SA ang

gamitin). Nariyan din ang nakabubuwisit at walangpatumanggang paggamit sa SIYA gayong di naman

tao ang tinutukoy (hal. matigas siya, malambot siya,

mabaho siya, ipasok siya, masarap siyang dilaan,

atbp., na mga pagkain at pagluluto ang tinutukoy).

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

20/22

Guro vs Media

Bukod dito, mali-mali rin ang ilang beses nanaming ipinaliwanag noon na tamang gamit sa RIN atDIN, RAW at DAW, DOON at ROON, DITO at RITO,huwag na ngang isama ang tumitinding TAGLISH.

Isama na rin ang nakatatawang BAGONG PANGANAKNA SANGGOL (sanggol pa lamang ay nanganganak nasa Pilipinas). Di kaya dapat ay KASISILANG NASANGGOL? Idagdag pa nga ang ibinalita kamakailanna: BANGKAY NG OFW, NAKAUWI NA (ang galing ng

Pinoy Ofw... kahit bangkay na'y nakauuwi pa;naglakad kaya o namangka?) Di ba dapat ay NAIUWINA?

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

21/22

Guro vs Media

Kung tutuusin, malaki ang maitutulong ngmga manunulat at brodkaster na ito sapagpapalaganap at wastong paggamit sa ating

sariling wika ngunit, nakalulungkot, sila payata ang magiging tagawasak sa kagandahanat likas na mga katangian ng ating wikabagaman maaaring idahilang dinamiko attuluy-tuloy ang ebolusyon nito.

8/13/2019 Ortograpiyang 2013

22/22

Maraming Salamat

sa Pakikinig!