YEDİİKLİM

DERSANESİ

OSMANLI TARİHİHAZIRLAYAN

ELİF YILDIZ

OSMAN BEY• Beyliğin kurucusudur.

• İlk merkez=SÖĞÜT

• Yarhisar,Karacahisar,İnegöl ve Bilecik

alındı.

• Beyliğin merkezi Söğüt’ten Bilecik’e taşındı.

• 1302’ de Bizans ile KOYUNHİSAR

(Bafeon) savaşını yapmıştır.(ilk)İznik yolu

açıldı.

• İlk bakır para(Mangır) basılmıştır.

• Bursa kuşatıldı ama alınamadı.

• Fahrüddin lakabıyla da bilinir.

ORHAN BEY• 1326 BURSA alınarak başkent yapılmıştır.

• 1329 PALEKANON (maltepe) SAVAŞI

-Bizans’ın Anadolu ile bağı kesilmiştir.

-Kocaeli yarımadası fethi tamamlandı

-İznik,İzmit,Gemlik alındı

• İZNİK geçici başkent yapıldı.

• KARESİOĞULLARI Osmanlı’ya katılmış böylece donanma gücüne sahip olunmuştur.(Anadolu Türk Birliği için ilk adım.)

• Ahilerin elindeki Ankara ele geçirildi.

• ÇİMPE KALESİ ile Osmanlı ilk defa RUMELİ’yeadım atmıştır.

• «SULTAN» ünvanını kullanan ilk Osmanlı padişahıdır.(Sultan’ül Guzat - Gaziler sultanı)

KURUMSALLAŞMA• Beylikten devlet düzenine geçildi

• İlk Divan teşkilatı

• İlk Vezirlik makamı (Alaeddin Paşa)

• İlk sancak sistemi

• İlk kadı,subaşı,ilk müderris ataması yapıldı.

! İlk Kadı «Karamanlı Dursun Fakih»

! İlk Müderris «Davud-i Kayseri»

• İlk medrese (İznik Süleyman Paşa)

• İlk düzenli ordu(Yaya ve Müsellem)

• İlk Osmanlı tersanesi Karamürsel’de kuruldu.

• İlk gümüş para(akçe)

I.MURAT• Sancak sistemi ile yetişen ilk padişah

• 1362 SAZLIDERE savaşı ile EDİRNE alındı Bizansın

batı ile bağlantısı kesildi.

• 1364 SIRPSINDIĞI SAVAŞI HAÇLILARLA yapılan

ilk savaş.Bulgar krallığı vergiye bağlandı.

! EDİRNE başkent oldu.

• 1371 ÇİRMEN de Sırplar yenildi.Sırp krallığı

Osmanlı’ya bağlandı.

• 1387 PLOŞNİK BOZGUNU balkanlarda ilk yenilgi.

• 1389 I.KOSOVA savaşı (ilk kez top kullanıldı)

• Germiyanoğulları,Hamitoğulları

alındı,Karamanoğulları ile ilk mücadele yapılarak

Anadolu Türk Birliği çalışmaları sürdürüldü.

KURUMSALLAŞMA

• İlk Yeniçeri ve Topçu Ocağı

• İlk Pençik sistemi

• İlk Tımar sistemi

• İlk Kazaskerlik ve İlk Veziriazamlık makamı.

! Çandarlı Kara Halil(Hayrettin) Paşa

• İlk Defterdarlık makamı(Çelebi BinMehmet)

• İlk eyalet(Rumeli beylerbeyliği)

• İlk Rumelibeylerbeyi « Lala Şahin Paşa»

• İlk Veraset sistemi değişikliği

I. BAYEZİD (YILDIRIM)

• İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahı.

! ANADOLUHİSARI yapıldı.

• Anadolu Türk Siyasi Birliğini büyük ölçüde sağlayan İlk

Osmanlı padişahı.

• KIRKDİLİM SAVAŞI (1392) ile Kadı Burhaneddin devletine

son verildi.

• Anadolu beylerbeyliği kuruldu.(Kütahya)

• 1396 NİĞBOLU savaşında haçlılar yenilgiye uğratıldı.

Bulgar krallığı ele geçirildi.

! Abbasî Halifesi «I. Mütevekkil» kendisine «Sultan-ı İklim-i

Rum» ünvanını verdi.

• İlk büyük tersane « Gelibolu» tersanesidir.

• İlk Osmanlı hastanesi Bursa’da açıldı.

ANKARA SAVAŞI (1402)

- FETRET DEVRİ başladı(1402-1413)

- Anadolu Türk Siyasi Birliği bozuldu.

- Yıldırım Beyazid ,Timur’a esir düştü.

!!!Fetret döneminin en önemli olayı ; MUSA

ÇELEBİ’nin İstanbul’u kuşatmasıdır.

* Mehmet Çelebi Amasya

* Musa Çelebi Bursa

* İsa Çelebi Balıkesir

* Süleyman Çelebi Edirne’de

hükümdarlıklarını ilân etmişlerdir.

I.MEHMET (ÇELEBİ)

• Devletin 2. kurucusu sayılır.

• Saruhan ve Menteşeoğulları beyliklerine son

verdi.

• 1416 VENEDİK ile ilk deniz savaşı yapıldı.

• Cenevizlilerden Samsun alındı.

• ŞEYH BEDRETTİN İsyanı(ilk dini ve

ekonomik nedenli isyan)

(Torlak Kemal ve Börklüce Mustafa)

• DÜZMECE MUSTAFA İsyanı

II.MURAT • «HAYIR BABASI» olarak anılmıştır.

• İstanbul’u kuşatan 2. Osmanlı padişahı.

• Aydın,Germiyan ve Hamitoğullarına son

vermiş.

• Begrat kuşatıldı ama alınamadı.

• 1444 EDİRNE –SEGEDİN ANTLAŞMASI

• II.MURAT tahtı oğlu II.MEHMET’e bıraktı.

• 1444 VARNA SAVAŞI

• 1448 II.KOSOVA SAVAŞI

• Enderun Mektebi açılmıştır.

• Yeniçerilerin ilk isyanı (Buçuktepe isyanı)

YÜKSELME DÖNEMİ

1453-1579

1-) II.MEHMET (1451-1481) (FATİH)

2-) II.BAYEZİD (1481-1512) (SOFU)

3-) I.SELİM (1512-1520) (YAVUZ)

4-) I.SÜLEYMAN (1520-1566) (KANUNİ)

• SOKULLU MEHMET PAŞA (1564-1579)

5-) II.SELİM (1566-1574)(SARI)

6-) III.MURAT (1574-1595)

II.MEHMET (F.S.MEHMET)• 1453 İSTANBUL alındı.(Rumelihisarı)

• HAKAN’ÜL BAHREYN, SULTAN’ÜL BERREYN

İki denizin sultanı ve iki karanın hakanı(F.S.Mehmet)

• Yükselme ve İmparotorluk Dönemi başladı.

• Ortaçağ bitti,Yeniçağ başladı.

• Ortodoks kilisesinin koruculuğu Osmanlı’ya geçti.

• RÖNESANSI başlattı.

• COĞRAFİ KEŞİFLERE neden oldu.

• FEODALİTE yıkıldı yerine Merkezi krallıklar

kuruldu.

II.MEHMET

ANADOLU FETİHLERİ• Karamanoğullarından Konya ve Karaman alındı.(1451-İlk fetih)

• Amasra (Ceneviz)

• Sinop (Candaroğullarından) alındı.

• Trabzon Rum İmparatorluğu’na son verildi.

• 1473 OTLUKBELİ Savaşı (Uzun Hasan)

• (AKKOYUN XOSMANLI)

BATI FETİHLERİ• BELGRAT hariç tüm Sırbistan alındı.

• Mora yarımadası alındı Balkan yarımadası fethi tamamlandı.

• Eflak ve Boğdan

• Bosna ve Hersek

• Arnavutluk fethedildi.

DENİZLERDEKİ FETİHLER

• 1463-1479 arasında VENEDİK ile

savaşıldı.

• 1479 OSMANLI-VENEDİK anlaşmasıyla

İLK ticari ayrıcalık verildi.(Balyos=Venedik

elçisi)

• Ege adaları alındı.(TELSİM)

• 1478 Kırım Osmanlı’ya bağlandı. (Gedik

Ahmet Paşa)

• RODOS kuşatıldı ama alınamadı.

• 1481 Otranto seferi.(İtalya)

Kurumsallaşma• Devletten imparotorluk düzenine geçildi.

• Enderun mektebi kurumsallaştı.

• İlk Altın para.

• «Sahn- Seman Medresesi» açıldı.

• «Kanunname-i Ali Osman» yasalarını yaptı.

• Cülus Bahşişi. Sancağa çıkma. Müsadere usulü yasallaştı.

• Devlet yalnız padişahındır.

• Kardeş katli vaciptir.

• Divan başkanlığı sadrazama bıraktı.

• Türk Kökenli devlet adamlarının sadrazam olması yasaklandı.

II.BEYAZİD• CEM SULTAN OLAYI(Dış sorun)

• Karamanoğulları,Memlükler,RodosŞövalyeleri,Fransa ve Papa’dan yardım istedi

• Karamanoğulları’na son verildi.

• Memlukler ile savaşıldı (İlk)

• Modon,Koron,İnebahtı,Navarin limanları alındı.

• İspanya’da baskı altında olan Müslümanlar ve Yahudileri Osmanlı topraklarına yerleştirilmiştir.

• Kili ve Akkerman alınarak Boğdan’ın fethi tamamlanarak KIRIM ile kara bağlantısı sağlandı.

• ŞAHKULU İSYANI (iran etkili) sonucu oğlu Yavuz tarafından tahttan indirildi.

I.SELİM (YAVUZ)

• 1514 ÇALDIRAN SAVAŞI (Safeviler)

• 1515 TURNADAĞ SAVAŞI (Dulkadiroğulları’na son

verildi.Anadolu siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır)

• 1516-1517 MERCİDABIK-RİDANİYE SAVAŞI

• Memlük Devleti yıkıldı.

• Mısır,Hicaz,Filistin ve Suriye alındı.

• HALİFELİK ve Kutsal Emanetler Osmanlı’ya geçti.

• Son Abbasi halifesi III.Mütevekkil Yavuz Sultan Selim’e

Mekke ve Medine’nin Hizmetçisi (Haremeyn-i Şerefeyn)

ünvanı verilmiştir.

• BAHARAT YOLU ve Memlük hazinesi Osmanlı’ya

geçti.

• Bozoklu Celal isyanı.(Yozgat)

I.SÜLEYMAN

1520-1566

En parlak dönem.

En uzun taht süresi

İSYANLAR:

Canberdi Gazali İsyanı (1521)(Suriye)

Ahmet Paşa İsyanı (1524) (Mısır)

Baba Zünnun İsyanı (1526) (Yozgat)

Kalenderoğlu İsyanı (1527) (Adana)

BATIDAKİ FETİHLER

• 1521 BELGRAT Macarlardan alındı.

• 1526 MOHAÇ Meydan Savaşı

*Macarların Belgrat’ı geri almak istemesi

!!! Dünya’nın en kısa süren savaşı.

-Macaristan Osmanlı’ya bağlandı.

-Jan Zapolya Macar kralı oldu.

-Avusturya ile sınır komşusu olundu.

• 1529 I.Viyana Kuşatması

• 1532-1533 Alman-Avusturya Seferi

• 1533 İSTANBUL (İbrahimPaşa)Ant.

Avusturya Arşidükü = Osmanlı sadrazamı

• 1535 Fransa’ya KAPİTÜLASYON tanındı.

• 1566 Zigetvar Seferi.(Macaristan)

DOĞU

• 1534, 1548 ve 1553’te İran seferleri yapıldı.

• 1555 AMASYA ANLAŞMASI (İran ile ilk antlaşma)

!!! BAĞDAT alındı.

DENİZLER

• 1522 Rodos alındı.

• 1533 Cezayir(Hızır Reis)Osmanlıya katıldı.

• 1538 Preveze Deniz Savaşı (Akdeniz Türk Gölü)

• 1538-1553 Hint Deniz Seferleri (Başarısız)

• 1553 Trablusgarp alındı.

• 1560 Cerbe Savaşı.

• 1565 Malta Adası kuşatıldı ama alınamadı (tek)

• 1566 Sakız alındı.

SOKULLU MEHMET PAŞA

II.SELİM-III.MURAT

• 1571 KIBRIS (Lala Mustafa paşa)alındı.

• 1571 İNEBAHTI Deniz Savaşı. (1)

• 1574 TUNUS Fethedildi.

• 1575 LEHİSTAN (Polonya)himayeye alındı

• 1577 FAS «Vadi’üs seyl» Savaşı .

• DON-VOLGA Projesi (İpek Yolu)

• SÜVEYŞ KANALI Projesi (Baharat Yolu)

• MARMARA-SAKARYA Projesi

DURAKLAMA DÖNEMİ

1579-1699• III.MURAT (1574-1595) (Doğuda en geniş sınır)

• III.MEHMET (1595-1603) (son sancağa çıkan )

• I.AHMET (1603-1617) (ilk kafeste yetişen)

• I.MUSTAFA (1617-1618) (İki kez tahtta çıkan)

• II.OSMAN (1618-1622) (Genç)

• I.MUSTAFA (1622-1623)

• IV.MURAT (1623-1640) (II.Bağdat Fatihi)

• I.İBRAHİM (1640-1648)

• IV.MEHMET (1648-1687) (Batıda en geniş sınır)

• II.SÜLEYMAN (1687-1691)

• II.AHMET (1691-1695)

• II.MUSTAFA (1695-1703) (Ordunun başında son sefere çıkan )

(11)

DURAKLAMA NEDENLERİ• «Ekber-Erşed»(Kafes sistemi)

• «Beşik Ulemalığı»(Alimin oğlu Alimdir)

• Tımar sisteminin bozulması,iltizamın

yaygınlaştırılması

• «Devlet Ocak İçindir» anlayışı

• Devletin doğal sınırlara ulaşması(dış neden)

• Coğrafi Keşifler(dış neden)

• Rönesans (dış neden)

• Kutsal İttifak

DURAKLAMA DÖNEMİ

SİYASİ OLAYLAR

V ENEDİK

A VUSTURYA

R USYA

İ RAN

L EHİSTAN

İRAN

• 1590 FERHAT PAŞA ANT.

!!Doğuda en geniş sınır.

• 1611 NASUH PAŞA ANT

!!!Doğuda ilk yenilgi.

• 1618 SERAV ANT

• 1639 KASR-I ŞİRİN ANT.

!!!Günümüz Türk-İran sınırı.

LEHİSTAN

*1621 HOTİN ANT.

(Yeniçeriler tarafından öldürüldü-İLK )

*1672 BUCAŞ ANT.(Batıda en geniş sınırlar-IV.Mehmet-Fazıl Ahmet )

(Osmanlının SON YENİ TOPRAK kazancı)

(Ukrayna)

VENEDİK

• 1645-1669 GİRİT KUŞATMASI

• 24 YIL sonunda GİRİT alındı.

• IV.MEHMET,Fazıl Ahmet Paşa

• (Denizlerde en geniş sınırlar)

RUSYA• 1678 ÇEHRİN Kalesi alındı. IV.MEHMET

döneminde, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa

• 1681 BAHÇESARAY ANT. (Rusya ile ilk ant.)

-20 yıl savaş yok.

-Dostluk ant.

-Dinyeper nehri sınır.

-Rusya’dan ilk kez toprak alındı.

• 1700 İSTANBUL ANT.

-Azak kalesi Rusya’ya bırakıldı.

-Rusya İstanbul’da elçi bulunduracak.

-Rusya karşısında ilk yenilgi ve toprak kaybı

AVUSTURYA• 1596 Haçova Meydan Savaşı (III.MEHMET-Son kazanılan

meydan savaşı)

• İran savaşları ve Celali isyanları nedeniyle;

• 1606 ZİTVATORUK Ant.(I.AHMET) * (Arşidük=Padişah)*

• 1664 VASVAR Ant.(Avusturya’dan son kez toprak alındı)

• 1683 II.VİYANA KUŞATMASI (IV.MEHMET)

-Avusturya’nın Protestan Macarlara baskı yapması üzerine yapıldı.

-Osmanlı başarısız oldu.Merzifonlu idam edildi.

-KUTSAL İTTİFAK kuruldu.(16 yıl savaşları)

-Osmanlı savunmaya,Avrupa devletleri saldırıya geçti.

• 1699 KARLOFÇA Ant.

-Temeşvar ve Banat dışında tüm Macaristan Avusturya’ya

-Podolya ve Ukrayna Lehistan’a

-Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e bırakıldı.

DURAKLAMA DÖNEMİ

ISLAHATLAR

• Tarhuncu Ahmet Paşa (IV.Mehmet)

• II.OSMAN

• Kuyucu Murat Paşa(I.Ahmet)

• IV.MURAT (Koçi Bey Risalesi)

• I.AHMET

• Köprülü Mehmet Paşa(IV.Mehmet)

• Batılı,köklü,kalıcı ıslahatlar değil

• Baskı,şiddet var.Askeri ve mali alanda.

GERİLEME DÖNEMİ (1699-1792)

• II. Mustafa (1695 – 1703) (Edirne olayı)

• III. Ahmet (1703 –1730)(Batılı tarzda ilk ıslahatlar)

• I. Mahmut (1730–1754)(Batılı tarzda ilk askeri «)

• III. Osman (1754 – 1757)

• III. Mustafa (1757 – 1774) (ilk iç borçlanma )

• I. Abdülhamit (1774 – 1789)

• III. Selim (1789 – 1807) (Kabakçı Mustafa isyanı)

!!! (ISLAHATÇILAR KIRMIZI)

(7)

GERİLEME DÖNEMİ

• 1711 PRUT Ant.

-Azak kalesi geri alındı.

-Rusya İstanbul’daki elçiyi geri çekti

-Osmanlı için kaybettiği toprakları geri alma umudu

doğdu.

• 1718 PASAROFÇA Ant.

-Mora Venedik’den geri alındı.

-Dalmaçya kıyıları alınamadı.

-Belgrat Avusturya’ya bırakıldı.

!!! Batının üstünlüğü kabul edildi barış süreci

başladı.

!!! LALE DEVRİ başladı.

• 1739 BELGRAT Ant.

(18.yy’nın son ve en karlı ant)

-Belgrat geri alındı.

-Rusya Karadeniz’de gemi bulunduramayacak

-Azak kalesi yıkılmak şartıyla Rusya’ya bırakıldı.

!!!Karadeniz yeniden Türk gölü oldu.

!!! 1740’da I.Mahmut Fransa’ya verilen

kapitülasyonları sürekli hale getirdi.

• 1746 II.KASR-I ŞİRİN (KERDEN) Ant.

!!! İran’la kalıcı barış sağlandı

• 1770 Çeşme Bozgunu (III.Mustafa) (2)

-Rusya’nın Belgrat Ant.ile Karadeniz’e çıkamaması

• 1774 KÜÇÜK KAYNARCA (I.Abdülhamit)

!!! 18.YY’ın en ağır antlaşması.

*Kırım bağımsız oldu.

*Kırım halkı dini yönden Osmanlı halifesine bağlı

kalacak.

*Rusya Karadeniz’de gemi bulundurabilecek.

*Ortodoksların koruyuculuğu Rusya’ya geçti

*Rusya İstanbul’da elçilik,balkanlarda konsolosluk

açacak.

*Osmanlı Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecek

*Osmanlı Rusya’ya kapitülasyon verecek

• 1779 Aynalıkavak Tenkihnamesi ile Rusya

tarafından Şahin Giray Kırım hanı olarak atandı.

• 1783 Rusya Kırım’ı işgal etti.

• 1791 ZİŞTOVİ Ant.

-Avusturya ile Fr. İhtilali sonrası kalıcı barış sağlandı

• 1792 YAŞ Ant.

-Kırım Rusya’ya bırakıldı.

-Kaybedilen toprakları geri alma umudu sona erdi.

-Gerileme dönemi bitti , Dağılma dönemi başladı.

• 1798 Fr Mısır’ı işgali ( III. Selim)

*Rusya ve İngiltere’den yardım alındı.

!!! İlk Denge Politikası örneği

*Rusya ilk kez boğazlardan serbest olarak geçti.

*İngiliz donması İskenderiye’de FR. donanmasını

mağlup etti

*Nizam-ı Cedit ordusu Suriye Akka Kalesi önlerinde

İlk başarısını elde etti (Cezzar Ahmet Paşa)

• 1801 EL ARİŞ Ant ile FR. Mısır’dan çekildi.

GERİLEME ISLAHATLARI

III.AHMET (1703-1730)• Avrupa tarzı ilk ıslahatlar.

• LALE DEVRİ(1718-1730)(Damat İbrahim Paşa)

• Şair «Nedim»

• Minyatür ustası «Levni»

• İlk geçici elçilik.(Paris = Yirmisekizinci Mehmet Çelebi)

• İlk özel matbaa.(İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi)

• İlk eser « Van Kulu Lügatı»

• Yalova’da kağıt ,İstanbul’da kumaş ve çini fabrikası.

• İtfaiye teşkilatı(tulumbacılar ocağı)

• Tercüme Heyeti kurularak Doğu klasikleri Türkçe ’ye çevrildi, kütüphaneler açıldı.

• Sivil mimari gelişti. ( Barok, Gotik, Rokoko)

• İlk çiçek aşısı

• 1730 Patronu Halil İsyanı (Matbaa’ya dokunulmamıştır)

I.MAHMUT (1730-1754)

• Avrupa tarzı askeri alanda ilk ıslahatçı.

• Kont do Bonnevale = Humbaracı Ahmet

Paşa

• Humbaracı ocağı ıslah edildi.

• Hendesehane (Avrupa tarzında ilk askeri

okul)

• Ordu ;bölük-alay-tabur olarak bölümlere

ayrıldı.

• 1740 Fransa’nın kapitülasyonları sürekli

hale getirildi.

III.MUSTAFA (1757-1774)

• Sadrazam Koca Ragıp Paşa

• «Baron Dö Tot» tarafından Sürat topçuları

ocağı kuruldu.

• Mühendishane-i Bahr-i Hümayun

(Deniz Mühendishanesi)

• Esham sistemi (ilk iç borçlanma)

I.ABDÜLHAMİT (1774-1789)

• Sadrazam Halil Hamit paşa ve Cezayirli Hasan

Paşa.

• Esham senetleri ilk kez uygulamaya

konmuştur.

• İstihkam okulu açılmıştır.

• İlk Yeniçeri sayımı yapılmış ve Ulufe

alım/satımı yasaklanmıştır.

• Cülus bahşişi kaldırılmıştır.

III.SELİM (1789-1807)

• NİZAM-I CEDİT (yeni düzen)ordusu kuruldu.

• İrad -ı cedit hazinesi.

• İlk daimi elçilik (Londra=Yusuf Agah Efendi)

• Mühendishane-i berri hümayun

(Kara Mühendishanesi)

• Matbaa-i Amire

• Fransızca askeri okullarda zorunlu yabancı dil

• Askerlere fes , pantolon,ceket giyme zorunluluğu.

• Meşveret(danışma)meclisleri açılarak devlet

adamlarına Layihalar(raporlar) hazırlatıldı.

• Yerli malına halk teşvik edildi.

• 1807 Kabakçı Mustafa İsyanı ile IV. Mustafa tahtta

çıktı.(Yenilik karşıtıdır-Yeniçeriler etkili)

DAĞILMA DÖNEMİ PADİŞAHLARI

(1792-1922)

1) III.SELİM (1789-1807)

2) IV.MUSTAFA (1807-1808)

3) II.MAHMUT (1808-1839)

4) ABDÜLMECİT (1839-1861)

5) ABDÜLAZİZ (1861-1876)

6) V.MURAT (1876-1876)

7) II.ABDÜLHAMİT (1876-1909)

8) V.MEHMET REŞAT (1909-1918)

9) VI.MEHMET VAHDETTİN (1918-1922)

SİYASİ OLAYLAR

• Sırp isyanı (1804)

*Milliyetçilik , Panslavizm

-Bükreş ant = ayrıcalık (1812)

-Edirne ant = Özerklik (1829)

-Berlin ant = Bağımsızlık (1878)

!!! İlk ayaklanan ve ilk ayrıcalık kazanan

SIPLARDIR.

• Yunan İsyanı (1820-1829)

-Milliyetçilik

-Panslavizm

-Avrupa’nın desteği

-Megola İdea

-Etnik-i eterya

(Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşadan yardım

istendi)

• 1827 Navarin Olayı (3)

• 1829 EDİRNE Ant.

*Yunanistan bağımsız oldu (İLK)

!!! 1830 Fransa Cezayir’i işgal etti.

(Kuzey Afrika’da İLK toprak kaybı )

• Mısır sorunu (1833-1840)

-Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali paşa isyan etti

-Avrupa’dan istenilen yardım gelmedi.

-Rusya’dan yardım alındı.(DIŞ SORUN)

• 1833 Kütahya Ant.(Osmanlı-M.Ali Paşa)

*Mısır,Suriye,Girit;Kavalalı’ya

*Cidde ve Adana valilikleri oğlu İbrahim Paşa’ya vergileri

Osmanlı’ya ödenmek şartıyla bırakıldı.

• 1839 M.Ali Paşa tekrar isyan etti(Nizip savaşı)

• 1840 Londra Konferansı

• (OSM,İNG,AVUST,PRUSYA,RUSYA)

-Mısır valiliği(Hidivlik) Kavalalı ve oğullarına bırakılarak

saltanata dönüştü.

-Mısır ve diğer valiliklerin vergileri Osmanlı’ya ödenecek.

• Boğazlar sorunu(1833-1841)

• 1833 HÜNKAR İSKELESİ Ant. (Osm-Rus)

*Osmanlı’ya bir saldırı olursa Rusya askeri yardımda

bulunacak,Rusya’ya saldırı olursa Osmanlı boğazları diğer

devletlere kapatacak.

!!!Osmanlı Boğazlar üzerinde egemenlik haklarını SON kez tek

başına kullandı.

!!!Boğazlar sorunu başladı.(8 yıl geçerli)

• 1838 BALTA LİMANI ANT.

*Osmanlı İngiltere’nin açık pazarı haline geldi.

!!! Osmanlı’nın ekonomisine vurulan en büyük BALTA

• 1841 Londra Konferansı

(OSM,İNG,AVUST,PRUSYA,FRANSA)

- Boğazlar tüm devlerin ticaret gemilerine açık,barış

zamanında savaş gemilerine kapalı olacak

!!!Boğazlar uluslararası statü kazandı.

II.MAHMUT (SENED-İ İTTİFAK)• Sekban-ı Cedit Ordusu, Eşkinci Ocağı açıldı.

• 1826 Vakay-i Hayriye(Yeniçeri ocağı kaldırıldı. Asakir-i Mansure-i

Muhammediye kuruldu)

• Redif birlikleri, Müşirlikler(Maraşel) ,başkomutanlık(Seraskerlik yerine)

• 1831’de ilk nüfus sayımı yapıldı.(askeri amaçlı)

• Dar-ı şurayı askeri açıldı.

• Divan yerine Bakanlıklar kuruldu.

• Ayanlıklar kaldırıldı muhtarlıklar kuruldu.

• Eyalet sistemi kaldırıldı yerine İller kuruldu

• Enderun kaldırıldı yerine Mekteb-i Maarif-i Adliye açıldı.

• Tımar sistemi kaldırıldı, Memurlara maaş bağlandı.

• Müsadere usulü kaldırıldı.

• Meclis-i valay-ı ahkam-ı adliye(kanun yapma, memur yargılama)

• Dar-ı şurayı Babıali (Bürokratik)

• Avrupaya ilk defa öğrenci gönderildi.

• Rüştiye (ortaokul), Tıbbiye, Harbiye, Mızıka-ı Hümayun

• ‘’Takvim-i Vakayi ‘’ adı ile ilk resmi gazete çıkarıldı.

• İlköğretim zorunlu hale getirildi.

• Memurlara pantolon ve fes zorunluluğu getirildi.

• Pasaport ve Mirur belgeleri uygulaması başladı.

• Posta ,polis ve karantina teşkilatı kuruldu.Porte.

ABDÜLMECİT (1839-1861)

KIRIM SAVAŞI (1853-1856)

Neden: Rusya’nın Londra konferansı kararlarına tepkisi

1853’te Sinop Baskını (4)

• İng,Fransa,Piyomento,Prusya‘dan alınan yardımla Osmanlı

savaşı kazandı.(Denge)

!!! İlk dış borç İngiltere’den alındı.

• 1856 Islahat Fermanı

• 1856 PARİS Ant.

*Osm.Devleti Avrupa devleti sayılacak (Kazanan)

*Osmanlı toprak bütünlüğünü Avrupalı devletler koruyacak (Zayıf)

*Rusya ve Osm.Devleti Karadeniz’e çıkamayacak (Yenik)

!!!Osm.kazanan taraf olarak imzaladığı ve son karlı

antlaşmasıdır.

ABDÜLMECİT• ilk devlet Bankası 1847’de Bank-ı Dersaadet (İST)

• İlk özel Banka 1856 ‘de Bank-ı Osmani (OSM)

• İlk kağıt para “Kaime-i Mutebere” basıldı.

• İlk deniz yolu işletmesi kuruldu.(Şirket-i Hayriye)

• İlk demir yolu yapıldı. (İzmir – Turgutlu arasında)

• İlk Posta Nezareti açıldı

• İlk Askeri Lise (İdadi) açıldı

• ilk erkek öğretmen okulu “Darülmuallim” açıldı(1848)

• ilk Kız Rüştiyesi (ortaokul) açıldı.

• ilk yarı resmi gazete “Ceride-i Havadis” çıkarıldı. (1841)

• ilk özel gazete Tercüman-ı Ahval (1860 Agah Efendi ve Şinasi)

• Tasvir- Efkar çıkarıldı (1862) (Şinasi)

• Mülkiye Mektebi açıldı.

• Encümen-i Daniş (Bilim Komisyonu)

• Mecidiye adıyla nüfus kimlikleri çıkarıldı.

• Mecidiye madeni para basıldı

• Müsadere tamamen kaldırıldı.(Tanzimat) Mustafa reşit paşa

• İltizam kaldırıldı ( Muhassıllık) (Islahat Fermanı)

ABDÜLAZİZ (1861-1876)• Avrupa gezisine çıkan ilk Osmanlı padişahıdır

• 1863’te Bank-ı Osman-i Şahane kuruldu.(Para basma yetkisi)

• 1867’de Memleket Sandıkları (Emniyet Sandığı) kurulmuştur.

• 1863 İlk kez posta pulu kullanıldı.

Sayıştay (Divan-ı Muhasebat)

Danıştay (Şurayı Devlet)

Yargıtay (Divan-ı Ahkam-ı Adliye)

• 1864’de, çıkarılan “Vilayet Nizamnamesi” ile ülke; vilayet, liva (sancak), kaza ve köy şeklinde teşkilatlandırıldı.

• 1868’te Mecelle (Medeni kanun) Ahmet Cevdet paşa

• 1869’da Süveyş Kanalı açıldı.

• 1863’te Galatasaray Sultanisi (Lisesi) açıldı.

• 1863’te Darüşşafaka Cemiyeti. 1873’te Darüşşafaka Lisesi

• 1868’te Hilal-i Ahmer Cemiyeti kuruldu(1935 Kızılay)

• 1869’da Maarif-i Umumiye Nizamnamesi çıkarıldı.

• 1870’de Darülfünun (üniversite) açıldı.

• 1870’te Darülmuallimat adıyla ilk kız öğretmen okulu.

• 1870 İtalya,1871 Almanya siyasi birliğini sağladı.

II.ABDÜLHAMİT (1876-1908)

• 1876 İstanbul (Tersane) Konferansı

• 23 Aralık 1876 I.MEŞRUTİYET

*Sadrazam Mithat Paşa

*Genç Osmanlılar-Osmanlıcılık

• İlk Anayasa Kanun-i Esasi yürürlüğe girmiştir.

• 1877-1878 Osm-Rus Savaşı (93 Harbi )

- Rusya Paris ant. İhlal etti

- Erzurum Aziziye Tabyaları(Gazi Muhtar Ahmet Paşa - Nene Hatun)

- Plevne savunması (Gazi Osman Paşa)

- Avrupa’dan yardım alamayan Osm.yenildi.

Ayastefanos (Yeşilköy) Ant. (1878)

*Sırbistan,Romanya,Karadağ bağımsız oldu.(ikisi)

*Kars,Ardahan,Batum,D.Beyazid,Eleşkirt Rusya’ya bırakılacak. (Ayastefanos)

(D.Beyazid,Eleşkirt Osm.’ya bırakıldı) (Berlinde değişen)

*Bosna-Hersek özerklik verilecek

(Yönetimi geçici olarak Avusturya’ya bırakıldı)

*Rusya’ya bağlı büyük Bulgar krallığı kurulacak.

(Bulgar krallığı 3’e ayrıldı.)

*Teselya Yunanistan’a bırakılacak.

*Osm. Rusya’ya 30 milyon altın savaş tazminatı ödeyecek.

(60 milyon savaş tazminatı)

*Ermeni ve Rumların oturduğu yerlerde ıslahat yapılacak.

!!! Geçersizdir.Yerine BERLİN ANT. İmzalandı.

!!! Ermeni sorunu başladı.

İstibdat (Baskı )dönemi

• II.Abdülhamit, Osm-Rus savaşını bahane ederek meclisi

kapattı.

• iSTiBDAT(Baskı) DÖNEMi başladı(1878-1908)

• İttihat-Terakki Cemiyeti kuruldu(1889)

• Ermenilere karşı Hamidiye Alayları kurulmuştur

• Yıldız İstihbarat Teşkilatı(Hafiyelik)kuruldu.

• 1878 KIBRIS İngilizlere üs olarak verildi.

• 1881 Düyun-u Umumiye(Muharrem Kararnamesi)

• 1883 Reji idaresi kuruldu.

• 1881 TUNUS’ u Fransızlar

• 1882 MISIR’ ı İngilizler işgal etti.

• 1897 Dömeke Meydan Savaşı (Yunan-Osmanlı)-Girite

özerklik verildi.

• 1905 FAS Fransızlar tarafından işgal edildi.

II.Meşrutiyet (1908)Nedenleri:

• 1908 Reval görüşmeleri

• İttihat-Terakki cemiyetinin çalışmaları(Türkçülük)

• Halkı yeniden yönetime katarak dağılmanın önüne geçmek

• Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.

Bosna-Hersek Avusturya tarafından ilhak edildi

Girit ise Yunanistan tarafından işgal edildi.

(31 MART OLAYI)

Ahrar Fırkası,Avcı Taburları,Volkan Gazatesi etkilidir.

• Hareket Ordusu ayaklanmayı bastırdı.

-Komutan; Mahmut Şevket Paşa

-Kurmay Başkanı; M.Kemal

• II. Abdülhamit’ in tahttan indirildi yerine V. Mehmet Reşat geçirildi

• 1909 Anayasa değişikliği yapıldı.

• İttihat ve Terakki güç kazandı.

!!! Osmanlı’da rejime karşı çıkan ilk ve tek isyan (İrtica)

!!! Mustafa Kemal’in adının duyulduğu ilk gelişmedir.

V.MEHMET REŞAT(1909-1918)

• 1911 Trablusgarp Savaşı (İtalya-Osmanlı)

• 1912 Uşi Antlaşması

• 1912 I. Balkan Savaşı

(Osmanlı X Bulgaristan-Yunanistan-Sırbistan-Karadağ)

• 1912 Londra Antlaşması(BADEM-Midye-Enez sınır)

• 1913 II. Balkan Savaşı

(Bulgaristan X Yunanistan-Sırbistan-Karadağ-Romanya)

İSTANBUL ANT. = Osmanlı X Bulgaristan

ATİNA ANT. = Osmanlı X Yunanistan

İSTANBUL ANT. = Osmanlı X Sırbistan

• I.DÜNYA SAVAŞI (1914-1918)

VI.MEHMET VAHDETTİN (3 Temmuz 1918-1Kasım 1922)

• Ahmet İzzet Paşa hükümeti adına Bahriye Nazırı Rauf Orbay

Mondros Ateşkesi (30 Ekim 1918) imzaladı.

• 1 Kasım 1922'de I.TBMM saltanatı kaldırdı.

• 4 Kasım'da son sadrazam Ahmet Tevfik Paşa istifa etti.

• Son halife Abdülmecit Efendi

(Halil-İbrahim)

MERKEZ TEŞKİLAT

Bâb -ı Meşihat

Molla Fenarî

OSMANLI DEVLETİ’NDE EYÂLET SİSTEMİ

Merkeze Bağlı

(Saliyanesiz/Yıllıksız)

✎ Dirlik (Tımar) uygulanır

✎ Vergi vermez

Rumeli,

Anadolu,

Karaman,

Sivas,

Bosna,

Erzurum,

Merkeze Bağlı Olmayan

(Saliyaneli/Yıllıklı)

✎ İltizam uygulanır

✎Vergi verir

M ısır

u

H abeş

a

B asra

B ağdat

e

T unus

T rablusgarp

e

Ç ezayir

a

Y emen

İmtiyazlı (Ayrıcalıklı) ✎ Yöneticilerine han,

bey, voyvoda vb. adlar

verilmiştir.

• Eflâk-Boğdan

(Voyvoda)

• Kırım(Giray-Han)

• Hicaz (Şerif-Emir)

• Erdel(Bey)

* Zekât

Şer’i hukuk temelini İslâm

hukukundan almış olup,

Müslüman halk için geçerli

olan hukuk sistemidir.

!!!Gayr-i müslimler kendi

hukuk kurallarına göre

yargılanmıştır.

-Şeyhülislam

-Kazasker

-Kadı(Taşra’da)

Örfî hukuk ise temelini eski

Türk geleneklerinden,

fermanlardan, beratlardan,

kanunnâme ,adaletnâmeler

den almıştır. Örfî hukuk

kuraları daha çok sosyal

yaşamın düzenlenmesini

sağlamıştır.

-Nişancı divandaki temsilcisi

SANATHAT: Güzel Yazı sanatı(Arap Harfleri)

Hattatlar:

*Şeyh Hamdullah

*Hafız Osman

*Mustafa Rakım efendi

*Ahmet Akşemseddin Karahisari

TEZHİP: Kitap süsleme sanatı

Müzehhip: Kara Mehmet

MİNYATÜR: Kitap Resmi (Nakış-Tasvir)

Nakkaş-Musavverler:

*Nakkaş Osman: Hünername

*Matrakçı Nasuh: Sefer-i Irakeyn

*Levni : Sürname

*Nigari, Seyyid Lokman, Sinan Bey, Şiblizade Ahmet

RESİM

*İlk resmini yaptıran padişah; Fatih (İtalyan Bellini)

*Avrupa’ya resim eğitimi için ilk öğrenci gönderen; Fatih (Sinan

Paşa)

*Fatih’in «Gül koklayan tablosu» ressamı Şiblizade Ahmet

Efendi

*İlk resim sergisini açan; Şeker Ahmet Paşa (Abdülaziz)

*Osman Hamdi Bey; Arkeoloji müzeciliğinin ve Sanay-i Nefise

mektebini’nin kurucusu(Silah Tacirleri ,Kaplumbağa Terbiyecisi)

TİYATRO

*Güllü agop tarafından kuruldu

*Darü’l Bedayi (Tiyatro okulu)

*İlk yazılan eser; Şair Evlenmesi(Şinasi)

*İlk sergilen eser; Vatan Yahut Silistre(Namık Kemal)

MÜZİK

*Darü’l elhan (Müzik okulu)

Müzisyenler:

*Buhurizade Itri Efendi: Klasik Türk Müziğinin kurucusu.

- Cuma Selası, Kutsal emanetler odası mevlüdi, bayram tekbiri besteleri

ünlüdür.

*Tamburi Cemal Bey: Çeçen Kızı

*İsmail Dede Efendi: Yine bir Gülnihal

*Safiyüddin Urme

*Abdülkadir Meraği

*III. Selim: Suzi Dilara Makamını bulmuştur.

ŞİİR

• Şüera: Şaiirlerin oluşturduğu sınıf

• Sultan’üş Şüera: Yetenekli şairlere verilen ünvan

Divan şairleri

*Nedim: Lale devri şairi.

*Fuzuli: Leyla ile Mecnun (mesnevi tarzı)

*Nefi, Baki, Nergisi: İksir-i Saadet( IV. Murat’a sunmuştur)

OSMANLI’DA BİLİMMATEMATİK-ASTRONOMİ

*Ali Kuşçu: Osmanlı’da matematiğin kurucusu.Fatih döneminde Sahn-ı

Seman medresesinde hocalık yapmıştır.(Fethiye-Muhammediye)

*Kadızade-i Rumi: Uluğ Bey rasathanesinde öğrenim görmüştür.

*Molla Lütfi: Ali Kuşçu’nun öğrencisi. Harname «Eşşek» kitabı.

*Matrakçı Nasuh

*Sinan Paşa

*Hazerfen Ahmet Çelebi: İlk kanatla uçan insan

*Lagari Hasan Çelebi: İlk roketle uçan insan

*Takiyüddin Mehmet: İlk rasathaneyi kuran

TIP

*Sabuncuoğlu Şerafettin: «Türk Plastik Cerrahisinin ve Dermotolojinin

Babası»,Panzehiri bulmuştur .Mücerrebname, Cerrahat’ül Haniyye önemli

eserleridir.Fatih döneminde Amasya Darüşşifasında hocalık yapmıştır.

*Akşemseddin: Fatih dönemi. «Mikrobiyolojinin Babası». Maddet’ül

Hayat en önemli eseridir.

*Altunizade: Fatih dönemi.Üroloji alanında çalışmıştır

DİN (ŞEYHÜLİSLAMLAR)

*Molla Fenari: İlk Şeyhülislam (II.Murat) Ayna’ül Ayan

*Medeni Mehmet Nuri Efendi: Son Şeyhülislam

*Zenbilli Ali Efendi: II.Selim, Yavuz,Kanuni döneminde

şeyhülislamlık yapmıştır. «El Mutahharat»en önemli

eseridir.

*Kemalpaşazade (İbn-i Kemal): Tevarih-i Ali Osman

*Molla Gürani: Fatih’in şehzadeliğinde hocalığını

yapmıştır.

COĞRAFYA

Piri Reis: Kitab-ı Bahriye

Seydi Ali Reis: Mirat’ül Memalik

Katip Çelebi: Cihannüma , Fezleke , Keşfü’z – zünün (ilk

bibliyografya) «Hacı Kalfa» ve « Hacı Halife» adıyla bilinir.

Evliya Çelebi: Seyahatname

TARİH

*Naima: İlk Vakanüvis (II. Beyazid)

*Abdurrahman Şeref: Son Vakanüvis

*Ahmet Cevdet Paşa: Osmanlı’nın yetiştirdiği en büyük

vakanüvis

*Aşıkpaşazade: Tevarih-i Ali Osman

*Tursun Bey: Fatih ve II. Beyazid dönemi tarihçisi (Tarih-i Ebu’l

Feth)

*Taşköprülüzade Ahmet: Osmanlı’da ilk bilim tarihçisi

*Neşri

*Hoca Saadettin

YAZI,DİL,EDEBİYAT• Resmi Dil: Türkçe (Kanun-i Esasi)

• Bilim dili: Arapça

• Edebiyat Dili: Farsça

YAZI ÇEŞİTLERİ

*Matbu: Matbaa yazısı

*Rika: El yazısı

*Talik: Kadılık ve şeriyye sicillerinde kullanılır

*Siyakat: Şifreli yazı. Mali ve Muhasebe kayıtlarında.

*Nesih: Para,kitabe ve levhalarda kullanılır.

*Kufi: Dini yapılarda

*Reyhani: Kuran-ı kerim’in yazımında(Muhakkak)

*Sülüs: Besmele,tevhid ve dua metinlerinde

*Divani: Divan kayıtları ve fermanlarda kullanılmıştır.

*Celi: Hat sanatında kullanılan en büyük yazı çeşiti

OSMANLI’DA MİMARİ

ERKEN DÖNEM KLASİK DÖNEM GEÇ DÖNEM

(Kuruluş-Yükselme) (Yükselme-Lale devri) (Lale Devri-Yıkılış)

*Süleyman paşa medresesi *Beyazid cami *Nur-u Osmaniye cami

*Bursa Ulu cami *Fatih cami *III.Ahmet çeşmesi

*Bursa Yeşil Türbe *Topkapı sarayı *Sadabat Köşkü

*Eski saray *Mostar köprüsü *Laleli cami

*Edirne Üç Şerefeli cami *Sultan Ahmet Cami *Selimiye-Levent kışlalar

*Muradiye cami *Seddülbahir

*Hacı Özbek cami (ilk) *Kilitbahir(Fatih)

*Hacı Bayram Cami

*Anadolu hisarı

!!!TOPKAPI SARAYI Mimarları:

Mimar Alaüddin,Davud Ağa,Sarkis Balyan,Mimar Sinan.

MİMAR SİNAN’IN ESERLERİ:

*Haseki Hürrem Sultan cami (İlk eseri)

*ÇIRAKLIK : Şehzade cami (İstanbul)

*KALFALIK : Süleymaniye cami (İstanbul)

*USTALIK : Selimiye cami (Edirne)

OSMANLI TERİMLERİ

ASİYAP: Değirmenlerden alınan vergi

BİVE: Dul kadınlardan alınan vergi

BELDAR :Orduda, dağ geçitlerini aşan, temizleyen ve koruyan

görevliler

BOSTANCI : Saray ve çevresinin güvenliğinden ve saraya ait

kayıklarda görev yapan görevliler. Ayrıca saraydaki devlet

adamlarının idamını gerçekleştirir.

BÖCEKBAŞI : Zabıta görevlisi

CANBAZ : Osmanlı’da ordunun önünde giden atlı fedai asker.

CERAHOR : Ordu hizmetlerinde kullanılan Hıristiyanlar.

CERAYE : Evkaf idaresinin fakirlere dağıttığı yiyecek ve ödenek

CİHADİYE : Savaş masraflarını karşılamak üzere çıkarılan para

ÇUHADAR : Padişahın giyeceklerine bakan memur

DİZDAR : Kale komutanına verilen ad

EVLAD-I FATİHAN : Rumeli’ deki Türklere verilen isim.

FARİSAN : Eyâletlerde, hudutlardaki kaleler koruyan muhafız

askerler

FAUSTO ZONARO : Son saray ressam( İtalyan )

GEVARE : Turfanda sebze meyvelerden alınan vergi

HARBENDELER : Ordu’da katırlardan sorumlu görevli

HAZAR-I SEFERİYE: Barış zamanı alınan vergi

HİM : Bingazi ve Trablusgarp’tan alınan bir çeşit vergi

İCAZETNAME:Medrese ve Lonca mezunlarına verilen diploma

KIZIL ELMA : Osmanlı ordularını uzak cephe savaşlarına

özendirmede feth edilecek yerleri gösteren simgesel hedef.

KASIM GUBARİ : Sultanahmet Camisi'nin yazılarını yazan,

ayrıca bir pirinç tanesi üzerine İhlas suresini işlemesiyle de

tanınan hattat

LEZ : Trablus ve Bingazi’deki hurma ve zeytin ağaçlarıyla

kuyulardan aldığı vergi

LİKATOR : Bulgarlar’dan oluşan Voynuk Teşkilatındaki küçük

rütbeli subaylar

MABEYAN : Konaklarda, harem ile selamlık arasındaki daire

MAKİRİYE : İskelelerden alınan vergi

MARTOLOSLAR: Hudud boyları ile derbend ve geçitlerin

muhâfazasıyla sorumlu hristiyan askerler

MİRURİYE: İç ticaret vergisi

MUTAK : Osmanlı’da özgürlüğü geri verilmiş kul

MİRAHUR : Has ahırın en büyük yöneticisi

NAKİBÜ’L EŞRAF :Hz.Muhammed soyundan gelen kişilere

verilen ayrıcalıkları koruyan kurum (İlk Yıldırım Beyazid

döneminde kurulmuştur.İlk Nakibüleşraf ;Seyid Ali Nata Bin

Muhammed)

OTACI : Saray hekimi

PAZVANT : Rumeli’de gece bekçilerine verilen ad

PEYKLER : Postacılık, kuryelik ve muhafızlık yapan,

törenlerde yer alan asker sınıfı

REFTİYE: İhracat vergisi

PANDORLAR: Rumeli’de ücretli derbentçiler,kır bekçisi.

RİKABDAR : Hükümdarın ata binerken üzengisini tutan kişi

SARAÇLAR : Padişahın eyer ve koşum takımlarından

sorumlu görevliler.

SEKSON : Yeniçeri ocağının, savaşta kullanılan köpekleri

yetiştirmek ve yönetmekle görevli

SURRE ALAYLARI: Mekke ve Medine’ye özellikle Hac

zamanı ve Ramazan ayında hediye ve değerli eşya götüren

topluluk (İlk Çelebi Mehmet dönemi)

TÜNEL-İ BAHRİ : II. Abdülhamit döneminde tasarlanan tüp

geçit projesi (Marmaray)