Dedalus Kitap - 2014

Yazar: Drago Jancar

Kitabn Ad: Kehanet

T.C. Kltr BakanlSertifika No: 23858Isbn: 978-605-4708-48-2

Dedalus Kitap: elli beyk: on iki

Basm Tarihi : nisan iki bin on drt

Yayn Ynetmeni: Sedat DemirYayna Hazrlayan: Huluusi Gven

Sayfa Dzeni: Kapak Tasarm:

Bask-Cilt:enyldz Yay. Matbaaclk Ltd.tiTopkap / stanbul(Sertifika No: 11964)

deda

lus k

itap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

d

edal

us ki

tap

de

dalus

kitap

Alemdar Mah. ataleme Sk. Defne Han No: 27/28

Sultanahmet-stanbul www.dedaluskitap.com

Tel: +90 212 513 03 43 Faks: +90 212 513 03 44

OTOBYOGRAF OLARAK KOZMOS

Atila Ataman

Atila Ataman

Atila Ataman 1977de Trabzonda dodu. Kitaplar: Hiistan Rehberi, Dedalus, stanbul, 2012; ile: Avangard Bir Romann Tasla, Dedalus, stanbul, 2013; Pornokratlar ve air, Dedalus,

stanbul, 2013.

indekiler

I. Mukaddimt

II. Voil La Bte

III. Ecce Homo

IV Thats The Spirit

V. Otobiyografi Olarak Kaos, I

I.

Mukaddimt

0.

serin, tpk geceleyin sular gibiyaban bir dan vahetiyle sessizhi varolmam, dsel, herhangi, canavarbir hayvan kadar mulakok uzaktaki mehul burlarla beraber dnerekllerin, denizlerin, bozkrlarnormanlarn ve ehirlerin zerinden geipite byle alyor sayfalarbeyaz kad kirleten siyah lekelerya da eitli dijital prltlarlave sanki yokmusun gibisana hibir ey sylememek zeresevgili okur

00.

Uktuluni ya sikt, inna fi katl hayat

(ldrn beni kardelerim, ldke yaayacam)

Hallac, Kitabut-Tavasin

lham perileri krlm kanatlar yznden sarmallar izerek dehet iinde derlerken, gklere lanet okuyup yeryzne arptklarnda kan ve ykm iin patlamay diliyorlarken, sakin bir banyoda yalnz bama duvardaki irkin bcei ezmenin birka yz yolunu hesapladm srada ve modern dnyada yitik olan her hikmetin Ma-cGyvern kendi iimde aratrdm sonsuzlam bir dnemde, fke iinde, cani baklarla, rpna rpna rpnarak geldiler bana, ve masum etimi gaddar bir za-valllk uruna hayvanlklarnn ehveti ve ahmaklklarnn hncyla ineyip tkrmek istediler.

Gklerden kovulmam olmamn bedelini kanmla deyeyim diye kr baklarla dorandm ve zihinlerinden habasetin irini akarken kurbanlarnn rezil ayininde balar dnerek siil kapl byk burunlarndan alak olmayan insanlarn rkna kar alaklklarnn cn smkrp ccelemi ruhlarnn karartt gzlerle kifayetsiz cadlarn le kokan rk efsunlarn bir azdan zevkle uluyorlard.

Ve ben neye niin uradm sorduka ahmakln

verdii anlalmaz bir mutluluktan osura osura bedenimin lokmalarna yeniden ve yeniden dilerini geiriyorlard ve btn sradan hilkat garibeleri tatmin olsun, btn rast-gele salaklar ok elensin diye yeryzndeki her kahpe keyifle srtrken en alak darbelerle pepee defalarca ldrldm.

Ve hi dirilemeyeyim ama lmm sonsuz olsun diye ahmakln ycelmesi uruna kurban edilmi kanlarmdan bam kaldrdka yeniden baklanacam ve yrmeye altka yeniden tkezleyeceim ve zerime ylan kpeklerden birini irenerek harcadka yerine geen on tane bulacam bir televizyon program yapyorlard ve tatmin olmam hibir ezik kalmasn ve sefilliklerinden sonsuza kadar vn duyup daha fazla kahkaha atabilsinler diye daha fazla acyla daha fazla paralanarak daha fazla harcandm ve sapk ayinlerinin benim kanmdan daha deerli olduu yalann bylece ilan ederek bir kez daha zevk alabilmek iin yoz ve aalk olan herey adna koparlm uzuvlarm talihli seyircilerin yzsz srsne gzlerimden geriye kalanlarn nnde hediye ediliyordu.

Ben soysuzluun abes boyutlarnn sonsuzluunu idrak etmeye alarak onlar seyrederken onlar da inedikleri paralanm etin aalk keyfini srp soysuzluklarnda srnyorlard, belimi kran kameralarnn sabotaj saye-sinde kalclatrdklar bir katletmenin hazznn onlar da nihayet yce kldn sanarak, ama daima, hi amadan, ezel bir damgann kalc damgas ve ackl bir uursuzlukla kr, korkak ve bok gibi.

O yzden yegane imzam da, affnza snarak, nee iinde, ocuka, ama hznl bir gururla, dibinden di-

kine doru kayarak, fsltlar ve sessizliiyle, serte ama nazike, Tosun.

ses: Eer Maksut Vesika ve Alttan Alan ve yeryz zerinde kmldanan dier btn bomboklar ve bombolar insansa, peki ben neyim?

Gaibden gelen gr bir ses: Tosun.

ses: Eer ben insansam, peki onlar ne?

[Sessizlik, skut, nokta, yine nokta ve manidar bir nokta daha]

Nut, Seth, tar! Boa, domuz, akrep! Ay , gk-grlts, rmak! yleyse bu kitap insanlarn ahmak ve irkin, yavak ve zavall srleri yerine sizin iin.

Ouroboroktonos-Abussopompos Zurvan.

000.

iyice dinle ki belki iitlabirentler ve girdaplardan geerek naslkelimeler devinime ve nesnelere dnrve ardndan nasl yenidensenin elinde kelimelere dnyorlar

ilk iir uzun, duygusuz, aka ve karanla, gklere ve yere iliirve hereyi artk yan suretlere evirmitirnce yaylr ve sonra toplanrlar

ikinci iir btn, paralanm, bulanksenin baknn kkenini anlatrve niin krlp durduun zerinehi bitmemi bir bilmecedir

nc iir gereksiz, kirli, sefilinsanlarn yksn sylerkardeini ldrr sonra kent kurmak istersinhep byle devam eder

nsz yerine bir uyar

Etrafmzdaki basl evrak kalabalna yeni lzumsuz paralar eklemeden nce biraz zen gstermek nokta-snda bakalarndan daha az hassas olmadm hi kuku duymadan syleyebilirim, ama dnyada olup bitenlerin bazen yle ac bir mizah* var ki kulaklarm asl sahiple-rinin kolaylkla kendi zerlerinden ekip bana ykledii sfatlar duyarak birok kez arm olduu gibi ellerim de artk yapmalar gerekenlerin tam tersini yapyor. Por-nokratlarda gereksiz olan hereyle iimi bitirdiimi ve yeterince saykladm dnmtm, oysa ite gya ciddi bir kitap yazmaya alrken bu kez de kt bir iir kitab yazdm. Kt derken falancann ya da filancann iirine kyasla kt olduunu kasdetmiyorum elbette, Levent bile iir yazyor ve mer hala yazyorsa ben haydi haydi yazarm, hatta inanmayanlar iin lyada ya da ehnamenin epiini Irk Bitigin muammalar ve Tao Te Kingin irfanyla harmanlayp Sapphonun lirizmine ulaan bir tanesini hemen buraya yazyorum: , ama kendi iinde yeterince olmadn ve ham kaldn kasdediyorum. Her neyse.

* rnein benim dostluk ve dayanma zerine grdm en etkileyici film Van Diemens Land ve aile deerleri zerine izlediklerimin en doku-nakls Visitor Q. Kadn ruhunun ok karmak derinliklerineyse Belle de Jour ok parlak bir k tutuyor.

Sorun byk lde insanlar, ve onlarla ilgili can s-kntm ifade etmem hakl gerekelerle Pornokratlardaki roman metninden buradaki iir metnine tat. Hala misyo-nunu tamamlamadan lmek istemeyen, ama kronik asap bozukluunu tekrar tekrar ifade etmek zorunda kald iin buna bir trl frsat bulamayan bir yazar ylesine konuup duruyor. Herkesten nce ben sinirleniyorum ona, ama tpatp benzer bir durumu rahatlkla tasarlaya-bildiim iin hak da veriyorum. Lanet ettiklerine ben de lanet ediyorum, nk gerekten lanet edilecek son derece mal ve habis yaratklara benziyorlar. Ardndan, yine onun gibi, yapmak zorunda olduklarma ramen uramak zo-runda brakldklarm dnyor ve gsmdeki arlar hissettike snrsz bir salm olmadn hatrlyorum. Maruz brakldm hayvanlklar snrsz olabilir, ama salm yle deil. Oysa ciddi bir kitap bu hayvanlklar yznden yine baka bahara kald.

Buna neden olanlarn utanmas gerektiini de hemen syleyebilirim, ama utanmay baarabileceklerini pek sanmyorum. Dier btn mallklarnn zrn dilemek yerine hepsini daha da vahim baka bir mallkla, almaya alan birinin msveddelerini srekli ortala datmakla gya aklamay i belleyebilmi mhim sosyalist akademis-yenlerden, demokrat gazeteci-romanclardan ve rahata bunlara ekleniveren her mezhep ve merepten geni bir mallar kitlesinden sz ediyoruz. Onlardan yeryzndeki soytarla taparcasna hizmet etmeyecek herhangi bir ey ummak belli ki ok byk bir hata olur. rnein benim iin kendileri gibi yaratklar arasnda yayor olmann azabn yeterli saymadlar, ama bilgisayarlarm, telefonlarm

ya da evimi basan polisler araclyla mevcudiyetlerine ramen nefes alma hakkn bile ok grdler. Yine de, yle tahmin ediyorum, bu pikin pezevenkler pikinlik-leri iinde mr tketmeyi hi zorlanmadan srdrecek ve kendi ynlerini onlarn kn koklayarak aldklar ilhamla tayin etmeye alan yarm aklllar bulmakta da asla sknt ekmeyecektir. mark orospu ocuklar ve maramam dier orospu ocuklar malln ok salam ve sarslmaz ortak paydasnda birleerek kendi kendilerine gayet iyi anlaacaktr.

Btn bunlar, sonuta, benimle yazar arasnda. Oku-run araya girerek kymetli vaktini boa harcamamas iin onu derhal uyarabilirim* ve ite aka uyaryorum da.

* Ya da benimle beraber kendini yazar yerine koyarak u iki ok yaamsal sorunun yantlarn arayabilir: (1) Okuryazarlarnn bylesine vasat ruhlu hyarlar olduu bir lkede, hatta bu lke sonuta ortalama bir lkeden daha eksik ya da daha fazla olmadna ve onun okuryazarlar da ortalama hyar-lardan daha eksik ya da daha fazla olmadna gre genel olarak yeryznde ben ne yapyorum? (2) Hayattaki ezikliklerinin hncn beni kurbanlatrarak karmay ok elenceli bir fikir olarak grebilmi Azizelerin ve merlerin ve belli ki eein yanda bile onlarnkinden daha salam kiiliklere sahip olmay becerememi Maksutlarn ve Alttanlarn, iyi niyetimi ve gvenimi birbirlerine pazarlayarak bana zarar vermeyi pornokratlklarnn ve hyar-lklarnn savunmas sanacak kadar umutsuzca ahmak bu mahluklarn ikence tezgahna defalarca ivilendikten sonra (nce hakl ve nazik olmann bu yaratklar nezdinde her cezay hak ettiini, ardndan birtakm kiilik abidesi arkadalarmn ve gya adam diye ortalkta dolaan bir gerizekal ibnecikler kalabalnn cezalandrmay kafam ve iimi sikerek yapmak istemelerindeki sorunu ve zerime stklarndan dolay zerimde katlana katlana artacak zararlar fark etmeyi asla baaramadn, ardndan btn bu pislikler ynndan kurtulmama asla cevaz verilmemi olduunu ve bu mal yaratklarn beni oyuncaklatrmakta gya kendi mallklarn deillemenin hazzn bulmaktan arnamadn kavramak zorundaydm, nk embesiller baka bir ey yerine embesilliklerinin zmsz bilmecesiyle uramamda saknca grmyordu) baka insanlarn hayatlarna ve lmlerine, straplarna ve sevinlerine ne kadar deer biebilirim? Grld zere, bu sorula-

Ama nndeki dier okuma seeneklerini dnrsek, mesela pornokratlardan herhangi birini okumak yerine talihsiz ve beceriksiz yazarmz okuyabilir. Hi itirazm olmaz, hatta iyi etmi olur. Hibir ey tarafndan fel edilmeye, sradan bir ktln dibi bulunamayacak ierii karsnda afallamaya ya da gndelik bir iyiliin zerindeki sonsuzluk halesine hayran kalmaya, basit bir hazzn rehaveti karsnda gevemeye ya da kk bir skntnn sancs karsnda uyumaya bu kadar eilim gsteren birinin temel meseleleri apallam bir edayla yinelemekten te pek bir ey syleyemeyecei bence ok ak, ama akl banda bir okur, eminim ki, baka pek ok ey arasnda bu tekrarn da deerini takdir edebilecektir.

Bu bilinli okura evrensel Azizenin kendi gerek se-viyesi olduu iin aslnda iten ie hereyi de indirmek istedii seviyedeki hakkaniyetli bir tasviri niteliindeki ve saldrlarna harcad lzumsuz perdeleme yetenekleriyle ya da dnceleri en ok kiisel satamalarnn aralar olarak kullanabilmesiyle ayrt edilen (oysa bu dne-miyor olmann, gerekte dnemiyor ve dnceyle kiisel olarak yzletiinde rahatsz oluyor olmann en bariz gstergesidir, bylece senin yanlglarla urarken ister istemez onun yanlglaryla da uramana karlk Azize seninle urar, yle ki seni ya srekli henz hibir eyden ibaret kalan ilk admlara hibir bereketi olmaya-cak arplm bir dnle geri dnmek ya da iletiimin

rn en doru yant insanln arnmas adna ok saf birer dua hkmne geecek yeni Hiroimalar hararetle dilemekten baka hibir ey deil, ama artk gen ve deli olmayan yazar yine de bu sefil gtleri nlerinde zevkle domaldklar sefalet ilahlarna balayarak kendi megaleleriyle ilgilenmeyi ve yazl medeniyetimizin geleceindeki adalete bir para inanmay seiyor.

imkanszln kabullenmek zorunda brakacaktr, nk onu gerekler ve dourganlklar yerine statik oyuncaklar ve karlkl konumlar ve kendine yaktrmaya urat pozisyonu ilgilendirmektedir) bu mahlukla muhatap olmann zararlar zerine ilk blmleri geerek sekizinci blmden balamasn, aralardaki iirleri de ou kez atlamasn tavsiye edecek ve artk gerisine karmayaca-m. Yalnzca ondan biraz daha kredi istiyor ve mrm olursa bir gn daha iyi tertip edilmi eyler yazacam umduumu belirtiyorum. imdiye dek yazamadysam, emin olsun, bunun eit eit embesillerin tasallutuna baka kimsenin uramad kadar uram olmamla vurgulayarak tekrarlyorum, eit eit embesillerin tasallutuna baka kimsenin uramad kadar uram olmamla dorudan bir ilikisi var. Bir sava alannda ya da bir hapishanede okumak da yazmak da tmyle imkansz olmayabilir, ama srekli ok anlamsz insanla-rn ok anlamsz bokluklarna maruz kalrken maalesef mmkn olmuyorlar.

Onlar uyarrken ok hakl ve ok nazik olmam ceza-landrmak zere harekete gemi mahluklarn bana tam da ksasen onlar cezalandrmakla uramam engelleyen eyin zerinden, yani almam zerinden eziyet etmesini szde eski arkadalarm bile srtarak seyredebiliyor ve ne kadar tiksindirici ve zavall olduklarn hi dnm-yorlar. lk genliini ondan iki ya byk bir akranndan nefret etmekle geirmi bir tanesi msveddelerimin datlmasna katkda bulunmakla gya bir bok yediini sanyor ve onun gemite nefret ettii akranysa banka reklam afilerinde yoldan geenlere glmserken ke

yazlarnda da benim notlarm kullanyor. Yine ayn nef-ret dolu arkadan kiilik problemlerinden dem vurarak beni uyarmaya lzum grmesine ramen i verdiim bir evirmen zamanm gasp edip param alanlarn zerime st toplulua rahata dahil oluyor ve mesajlaryla beni taciz edenlerin arasna hi utanp sklmadan katlyor, vs vs mrlerini oyuncak olarak geiren insanlar, belli ki tam da mrlerini oyuncak olarak geirmekte ol-duklar iin, beni oyuncaklatrmann elenceli olduunu sanyorlar. fkeyle, acyla, kelimenin dk anlamnda bir mcadele duygusuyla almak pek salam ruh halleri olmasalar da yine de mmkndr, ama srekli oyuncak insanlar tarafndan oyuncaklatrlrken srekli bir kusma hissiyle almann, en azndan bana gerekli olan al-mann imkan yok.

Asl krlm elektronik posta hesaplarma girebildii iin mesajlarm okuyup ayak muamelesi yaptm bir ocuu grerek bana kendi ilerimi kendim yapmam ge-rektiini hatrlatyor, ama o ocua skntl zamanlarnda ok bor verdiimi ve ilk balardaki umursamazlm saflk sanmaya balamasndan sonra ona artk ayak muamelesi yaptm elbette bilmiyor (ya da kim bilir ne dnerek kim bilir ne sylyor Aslck, ama sonuta her halkrda ayn lde salaka dnyor ve sylyor). Azize kamuya alan telefon konumalarm dinleyebildii iin bana kendi ailesinden para alamadn zntyle aklayp msveddelerimi okuyabildii iin onu da herkesin sevmediini olgunlukla izah ediyor, ama ailemin iindeki para ilikilerinin ayrntlarna dair hibir eyi elbette bil-miyor ya da onun sz ettii sevmeme rneklerinin pek

de benim sz ettiim hi giderilemeyen anlamsz hn ve her aalk frsatta ihanet rnekleriyle akamadn grmezden geliyor. Akl almaya ok muhta olduklarn unutuyor, ama gerizekal bir rntgencilikle gasp ettikleri verilerin ahmaka bir cretle slm yorumlar zerinden bana akl veriyorlar. Konutuklarnda artrmak ve sama-sapan bir kvam kazandrmak iin hastalkl bir zevkle uratklar kendi skntlarm unutmam ve acizlik tanr-larn yceltmek adna beni kurban eden bu pasif agresif cellatlarn zntlerine zlmem gerektiini hissediyo-rum. Pekdost ya da Othan onlu yalarnn balarnda da otuzlu yalarnn ortalarnda da tpatp ayn saldrganlk kalplarn sergiliyorlar ve belli ki mrleri olursa ellili yalarnda da bir gdm daha ileride olmayacaklar, ama muhtemelen yaptklarnn bilincine hibir zaman varama-yacaklar. Murat gya byk bir babacanlkla Leventi ikaz etme roln stleniyor, ama eek olu eee bu boklar yiyenlerin tek bana Levent deil, porno kadar haysiyetli, kmdaki kl kadar kiilikli, fndk kadar akll arlatan orospu ocuklar sfatyla btn gruhlar olduunu hatr-lattmda yeniden kendisinin de babacan olamayacan hatrlayveriyor ve leventgil aslna rcu ediyor. Ardndan, insanlarn benlikleri zerinden, cinselliin kullanmlar zerinden, mensubiyetleri zerinden, edindikleri dnya resimleri zerinden, eziklikleri zerinden, kibirleri ze-rinden, kibirle takas ettikleri uyumlar zerinden sahip olduklar problemler zerine konutuum her seferinde kimler bu problemlere en ok sahipse bunlarn aslnda benim problemlerim olduunu ileri srmekte o kadar istekli oluyorlar. Oysa, sanrm, ben tehis koymakta

ve tedavi etmekte kendimi bu soytarlar ve kurbanlar kalabalyla kyaslayabileceim kadar foseptik kokan bir yerde deilim.

Pornokratlar ve bu Otobiyografinin en az yars, as-lnda, gerek birer metin olmaktan ok bu bokluklar karsnda harekete gemi zihinsel birer sifon saylr. Azizelerin bir gruhu beni taciz ederek almam engel-lemek yerine almam engelleyerek beni taciz etmenin yntemini nihayet gelitirdiinden beri artk somut bir sifon bulamadm, kendilerine akademisyen diyen birka salaa ve daha da salak rencilerine bnln bir kader olmadn hatrlatma gnahmn bedelini zerime sl-m bir alacakaranlk kua ve srekli bir sabotajla hala demekte olduum iin bu zihinsel sifonlara kesinlikle ihtiya vard. Ne var ki boklarn bunun arptlmam, eksiksiz, tam bir anlamn da kendi bokluklarn idrak edebildiklerinden daha iyi idrak edebileceini pek sanm-yorum. imi dkmekten biraz daha fazlas sz konusu: Onlarn iini gerekten olduu gibi grmenin ne kadar mide bulandrc olduunu anlatyorum. Gklerin ge-niliiyle bu hasta yaratklarn miniciklii arasnda bir yerde, ikincisinde mmkn olan onarmann ve ilkinde asl olana geri dnmenin bir yolunu kimse adna ve fakat herkes iin aratryorum.

Dolaysyla, Pornokratlarn ve bu Otobiyografinin bir ksmnn miniciklerin iinde mrlerini tkettii ve in-san bile iine ektii bok ukurlarndaki kilitlenmenin henz sakin olmayan bir anlats olarak harcanmasna hayflanmay imdilik erteleyeceim. Kendilerini canllar arasnda sayarak ortalkta dolaan baz kmltl varlklarn

gerekte ne olduklarn en ak ve en mnasip lisanla ifade etmi olmay yerine getirilmi bir grev saysam da edindiim bir kazan sayamyorum, nk bu angarya kabilinden greve ben talip olmamtm ve ne bu kml-tl varlklarn yzszlk ve sahtekarlk zrhlarn aarak onlara faydal olabileceimi ne de bylesi kalpazanlarn yalancktan lleriyle yalancktan lmeye alm okurlar itmeyebileceimi vehmediyorum. Evrensel Azizeye onun gerizekal ve kiiliksiz olmasnn benim suum olmadn ve benim eksiltilmemle onun artmadn bugne kadar anlatamam olduum gibi bugnden sonra anlatabileceime de maalesef inanmyorum, o bahaneler ve oyuncaklardan baka hibir eye sahip olmad ve bunlar dnceler ve deerler yerine koymaya alt bir evrende osuruk solumaya devam edecek. Ama baka bir eyi, belki sakin olmamann birka avantajna ve pek ok dezavantajna sahip bu anlaty daha dzgn bir zmlemenin ve ardndan da daha fazlasnn izleyebileceini umuyorum. Belki, diyorum, ekillendiim yalardayken ok zaman geirmi olduum bir semtte iittiim u veciz iar kat zerindeki eserimle de tefsir ederek gerek insann gerek-lemesine Lao Tzu ve bn Arab gibi statlarmn izinde ve Platon, Rousseau ya da Nietzsche gibi arkadalarmn ardndan naizane hizmet edebilirim: Esrardr efkrmz / Am stnde gt siker en ihtiyrmz

Son olarak da okurdan Pornokratlarda ve burada bavurduum beyan etme slubunu* benim insan bir

* Saltkname Anadoluda varolduu biimiyle Nasreddin Hoca ya da Molla Nasreddinin anld ilk metin olarak bilinir ve burada karlalan ilk anekdotta da Nasreddin Hoca dnya zerinde mlk olarak yalnzca bir sikine ve iki taana sahip olduunu, baka hibir eye gerekten sahip

aynam varsaymamasn nemle rica edeceim. Bu, mu-hatap olmak zorunda brakldm olaanst terbiyesiz ve olaanst zararl, bombok ve bombo yaratklarn hayvan bir aynas. Pikin pikin bilgisayarlarmda ve telefonlarmda durarak ok matah bir halt ettiklerini sandklar iin, bir taraftan taciz ve sabote edilirken bir taraftan almaya almak yerine, el alemin sefil gerize-kallarna hak ettikleri aynay hak ettikleri kla tutmaya biraz fazla zaman harcamam maalesef kanlabilir deildi. Hibir kla hibir ey gremeyecek kadar kr ve anlam olan hibir sz iitemeyecek kadar sar zavalllar olma-larysa baka bir mesele.

Tout comprendre est tout pardonner, Anlamak affetmektir ve evrensel Azizenin kilitlenmi zihnini, Leventin penis-sizliini ve yedi ccelerin cceliini, Muratn bombok ve bomboluunu ve Ahmetin ekstra bombok ve bom-boluunu artk ok iyi anlayabiliyorum, ama anlamak zararlarn grmekten kurtulamamama ramen affetmek ve affetmek de tiksinmemek anlamna gelmiyor. yleyse Pornokratlardan buraya tam btn bu eser, imdilik, ilk gerek tanmlamalardan nceki bir ireti kavramlar zemininden ve bir parodiler dizisinden baka hibir ey ifade etmiyor. Bir habis soytarlar gruhu olarak Trk okuryazarlar kalabaln, Trk akademisini ve Trk entelijansiyasn bu aalk ve mal yaratklar eliyle maruz kaldklarm nedeniyle mecburen tanmlyor ve ardndan da daha kayda deer bir ada ya da zaman d problema-tii tanmlama imkannn henz ok dank ve yalnzca

olmadn sylemektedir. Ardndan, bir sikin ihlas ve iki taan ilim ve amel olduu aklanacaktr: Pes bildi kim bu Molla Nasruddin geri zahirde hep syledii mecazdr.

balangca ilikin kavramlarn veriyor. Belki de oktan tkenmi janrlarn acem bir parodisini ve dorudan doruya yazarn kendiliinden bir parodisini sunuyor. Ama, btn bu lzumsuzluklar bir yana, insan bilincinin yazl medeniyetimizi oluturan metinler klliyatnn her trl ieriinden daha yksek bir alanda ancak gerekten aldn unutmayan nfuz edici bir bak asnn ko-numadan nce boazn temizlemesine ve kan balgam mnasip suratlara yerletirmesine benziyor.

uyardan hisse

stelik, kiisel olarak uradm ve halen uramakta olduum lsz zararlarn ve houma gittii biimde almak yerine rahatsz olduum biimde yazmakla oyalandm laf gzafn tesinde, btn bunlarn ok ama ok can alc bir kuramsal ierimi de var: Sartredan Habermasa hemen her akl banda modern dnr bizim geleneksel dnya grlerinin yklnn ardndan da doru ve yanln insancl bir dzenini pekala irade etmekte olduumuzu ve eitliki, oulcu, zgrlk bir toplumsalln nihayet bu irade zerine ina edilebileceini zellikle vurgular. Modernler olarak, rasyonel ve hrsla dolu insanlarn g ilikilerinin hassas bir dengelenii zerinde duran bir toplumsallk retmediimiz srece insann bu metafiziksizletirilmi insancllna atf yapa-rz. Oysa Muratn, Ahmetin, Levent ve yedi ccelerin, ksacas evrensel Azizenin bir bahaneler ve korunaklar perdesinin arkasna saklanabildii anda yaptklar insana ilikin meselenin hi de bu kadar iyimser bir sadelik iinde yrmekte olmadn aka kantlyor.

Bizim anlamsz olmayan her ada politik retimiz nce kltrn analojik bir tasavvurunun yitiriliinin ve ardndan da modern totaliter tecrbelerden alnm olan ibretin damgasn tar. Birincisinin eksikliini ve ikincisinin tehdidini zgrln liberal ya da radikal bir

tasarmnn giderek gelitirilebileceini umduumuz bir toplumsal zeminle deitirebileceimizi dndmz her seferinde, bize gre, artk insann muhtemel gerek-lemesinin nnde toplumsal bir engel kalmamtr ya da kalmayacaktr. Oysa Murat ya da Ahmet olarak, Le-vent ve yedi cceler olarak evrensel Azize gsteriyor ki yitirdiimiz eyin, belirli bir tarihsel gemie gre deil, insanda deerli olan her neyse ona gre belki de hi sahip olmakszn yitirmi olduumuz eyin yitikliini bu zemin tek bana pek gideremiyor. nsann daha nce gerek-lemi olduunu iddia edemem belki, yeniden analojik bir kltr tasavvuru ina edebileceimizi veya etmemiz gerektiini ngremem ya da gemi totaliter tecrbelere ilikin hibir aktel uyankl eletiremem, ama insann evrensel Azizenin ada retilerinde de tkanmakta olduunu dorudan bir tanklkla derhal syleyebilirim.

Tanrnn yasasyla ya da doann yasasyla hangi erevede salkl hareket edebilecei nceden belirlen-mi ezel bir insan doasn artk aramamakla ya da her toplum mhendisliinden uzak durarak eitlikilii ve oulculuu gelitirmek istemekle insan zgrlnn zaferi, insan potansiyelin gelecek inkiafnn zaferi garanti altna alnm olmuyor. Eer yle olsayd Stalin, Hitler, fakir kyller, zor geinen iiler ve mlteciler yerine Murat ve Ahmet, Levent ve yedi cceler getiinde in-sann iindeki irkinlikte nisb bir azalma olmu olmas gerekirdi. Eer medyaya ve akademiye ilikin mesele onlarn kendilerini yerleik dzenin yeniden reticileri olarak grmemesiyle zlyor olsayd Murat ve Ahmet, Levent ve yedi cceler bu kadar vandal ve arlatan, sadist

ve zavall olamazd. Eer insann mallamas zerine etkin bir eletiri hukuk ve ekonominin terimleri iinde balayp yine oralarda sona erebilecek olsayd (Bakuninin proletarya egemenliinin brokratik ynetim ve geri kalanlar arasnda yeni tahakkm ilikileri getirmekten baka bir ey ifade etmeyecei eletirisini egoistleerek bozulmu insan doasnn artk yeniden dnmekte olacan belirterek yantlayan Marx rtk olarak byle varsayabilmiti mesela, ve hibir ynden hakl kmad) Murat ve Ahmet, Levent ve yedi cceler bylesine mal kalm olamazd.

Demek ki evrensel Azizenin ada retileri de bizi kadim retilerine gre daha az mallatrmyor. Tam tersine, Murat ve Ahmet olarak, Levent ve yedi cceler olarak, Azize ve mer olarak bok en sonunda bombok-luunda bulduu lezzeti hibir eyle deitiremez hale geliyor, ama insan olan kesinlikle gelimiyor. Murat ve Ahmetin, Levent ve yedi ccelerin son tahlilde bok olarak kalm olmasnda ve frsat bulduklar anda bok retmesinde ve byle bok retip boka dntrdkleri iin ok gnenmesinde elbette bir ibret var. Mutlu mutlu osurup bok iinde sevinle yaamak yerine sanrm bunu iyice grmek gerekir.

Soru, burada alelacele ele almakla ilgilenmeyeceim soru udur: Peki yleyse, insan olan yine de hi gelie-miyorsa, byle muratgil, ahmetgil, leventgil yaratklarn karp durduu bu kadar bo grlt iinde aslnda ne olup bitiyor? Akas, malln bok kokan egemenliini bu ekilde deneyimledikten sonra, insan mallamasnn okboyutlu bir eletirisini yeniden kavramaktan daha

nemli hibir i dnemiyorum. Mallamann semav bir anavatandan ancak bilgiyle geri dnebilecei dnyev bir gurbete dm insan olarak (Platon, Platon) ya da kendisini ve evresini dntrme gc olarak eme-ine yabanclamasyla bizzat kendisine ve dolaysyla geri kalan hereye de yabanclaan insan olarak (Marx, Marx) ya da yerleik ve kurulu olarak ona verilmi deerleri yeniden deerlendiremeyen bir kleden ibaret insan olarak (Nietzsche, Nietzsche) ifade edilmesi hi fark etmiyor. Aksine, belli ki bu birbirlerine zincirlenmi mallklarn manzumesinin kesinlikle bir btnlk iinde ele alnmas gerekiyor, nk ite hep beraber insan niyetine ayn boku syorlar: Murat, Ahmeti, Leventi, yedi cceleri, vs

hisseden ders

Copernicus ve Darwinin insan merkezli evren alg-mz kknden yktklar sylenir. Bir anlamda dorudur bu, ama belki de ok daha ncelikli baka bir anlamda geleneksel mihenk talarn ve nirengi noktalarn tama-men yitirmi bir evrende insan bir bomboluk iindeki hereyin bunalml ls haline getirmilerdir. Her ha-lkrda, modernliimiz onlara dayanr. Kant kukuculuk ve dogmatizm arasnda atn dnd transandantal eletiri gzergahn referans noktasna ilikin bak asn-daki onun tanmyla kiisel bir Copernicus devriminin sonucu olarak nermitir. Freud kendisini Copernicus ve Darwinin ardndan insan kibrine indirilen nc darbe olarak grmekten gurur duymutu. Engelsse Marxn ta-rihsel materyalizmini, tpk Viconun kendisini Newtonla kyaslayarak toplumsal dnyann yasalarn bulduunu dnmesi gibi, Darwinin organik dnyann geliim ilkesini kefetmesine karlk toplumsal tarihin geliim ilkesinin kefi olarak deerlendirir.

Ben insanlk tarihinin bir anlam yklenebilecek sreler olarak okunmasndan vazgemeyecek kadar metafizik eilimlere sahibim, ama yine de tarihin teleolojisini bir zgrleme maceras olarak okumak bu eilimin basit bir ifadesinden daha fazla bir ey sylemeyi gerektirir. Marx bunu sre ar bir telos olarak ifade etmeksizin (bu

ekilde anlatsayd Hegel yerine Darwinle kyaslanmas imkanszlard) byle eyler sylemiti, ancak, her ne kadar daha en bata Marxn kendisinden itibaren kapi-talist ekonominin her krizinde onun kne ilikin kehanetlerin dorulann grmekten hi vazgeemeyen-ler bulunmaktaysa da, u an itibaryla ortada olan olgu kapitalizmin krizlerle yenilendii, liberal demokrasiden daha tercih edilir hibir reel siyasal rejime henz sahip olamadmz ve dnya tarihinde hibir zaman bu kadar nfusa bu kadar refah retilememi olduudur. Bunlar mevcut olan dorulamak ve bir rza imalatna katkda bulunmak adna sylemiyorum, ama eletirinin sahici zeminini berraklatrmak gerektii iin sylyorum. Toplumun artk on dokuzuncu yzyldaki gibi uygarln dolaysz bir sonucu olarak yoksullamann giderek geli-eceini ngrerek okunmasna gerek yok ve ngiliz ii snf artk bir lm makinesinin arklar arasnda tl-myor. Afrikallar ya da Araplarsa dnyann kenarlarnda ihmal edilebilir problemlere sahip olmaya devam edebilir ve ini istatistik verilerle yorumlamak pekala yeterlidir. Uygar lkelerin deneyimi kapitalizmin kendi i eliki-leriyle kmediini kantlamtr. Tarihin bir teleolojisi varsa bile, marksizmin ngrlerini dorulamakla imdiye kadar hi ilgilenmemi olduunu biliyoruz.

br taraftan, liberal demokrasiyi ve totalitarizmi bir ve ayn kapitalizmin rekabeti ve tekelci anlarnn rejimleri olarak ya da baka herhangi bir dnm ilkesine gre kolayca birbirlerine dnebilecek rejimler olarak grme imkan (rnein Robespierrei demokratik olgunun sosyolojisiyle aklamak gerektii sylenmiti) u veya

bu uygulamayla yanllanabilecek bir speklasyondan ibaret saylarak bir yana braklamaz, nk modern devlet bunlar her an etkinletirmiyor olsa bile topyekn bir tahakkmn btn aralarna doas gerei sahip olan devlet olarak kalmaya devam etmektedir. Biz zaten hizmetlerinin devam edebilmesi iin ondan bu aralara sahip olmasn zellikle talep ediyoruz. Tpk iki blok arasndaki gerilimli bir souk sava dnemini arkada b-rakm olmamzn btn dnyay birok kez ykacak kadar gelimi silahlarla beraber yayor olmamzn tuhafln hi azaltmamas, ama gerilimini hissetmemizi ertelemesi gibi, totalitarizm de tamamen etkinlemiyor olsa dahi rgtlenmemizin doas gerei hep orada durmaktadr.

inde yaadmz dnyada, bu, henz, tatsz bir kanlmazlkla byledir, nk bizim siyasal zgrlk kavrammzn kendisi bile imdiye kadar ancak modern devlete rabtedilmi olarak verili olmutur. Uyruklarn yurttalar olarak eitlenerek bamsz siyasal znelere dnmeleri merkez ynetimlerin geliim tarihinin bir parasdr ve eski serflerin ya da eski klelerin bu kez lkeleri iin askerlik yapma hakkna ya da basite itaat etme problemi yerine ulusal marlar okurken yeterince duygulanma problemine sahip olmalar da eitliin geliim tarihinin bir parasdr. Giderek, eitliin ancak yapay top-lumsal eitsizliklere kar meritokrasinin bir arac olarak deer haline geldii ve baka trl herhangi bir deer ifade etmedii bile, bir biimde srekli yeniden retilen toplumsal eitsizliklerle yan yana giden standardizasyon dalgalar altnda boularak unutulur, ve her naslsa artk herkes yeniden mutludur. Bizim en iyi korunan zgr-

lmz, hal-i hazrda, az ok bundan ibarettir. yle ki, mlkiyeti bireysel kullanm ya da benzeri herhangi bir lnn tesine getiinde bile hi yadrgamazken, egemenlii aksinin pratik olarak mmkn olabilecei zamanlarda bile bir temsilin dolaymlar zerinden dev-redilebilir haklar arasnda sayyoruz.

Ve bu hep-mmkn-kalan totalitarizme yant olarak bir giriimciler snfnn zgrln (imdiden kavramsal olarak biraz arplm bir zgrln) teminat olduunu retecek bir anarkoliberalizm fikrini kiisel olarak ben anlayamyorum, nk bu teminatn devam edebilmesi iin, giderek, sermaye birikimlerinin daima yeniden dalaca ve insanlar arasndaki ekonomik mesafelerin hibir zaman uurumlarla almad eski korporatizmin modern bir versiyonunu yineliyor olmak gerekirdi. Baka trl, anarkoliberalizm diye bir reti gerekten mevcut deildir. Amerikann kuruluundaki zihniyeti (ticaretin ve dinin zgrl adna mmkn olan en az devlet) belki az ok byle bir tanmlamayla ifade etmek gerekir, ama byle bir durum totaliterleme imkan eletirisini hibir zaman ortadan kaldrmaz. Oysa biz artk hiyerarik olmak yerine rizomatik olacak rgtlenme modelleri bile hayal ediyoruz. Eski reeteler hep ac tatlar brakt iin, sivil toplumun oulculuu gelimedike, ii rgtlen-melerinin azametiyle ya da giriimcilerin garanti edecei zgrlklerle derhal etkilenmeye pek ak deiliz.

Karlkl ticarete dayal bir bar ve birleik bir Avrupa demokrasisi gibi idealleri bugn ksmen aktel halde olan Thomas Paine galiba Locke ya da Rousseaudan ok daha az nemli olmamasna ramen biraz ihmal edilmekte ve

yalnzca etkili bir vulgarizatr niteliiyle alglanmaktadr hiyerari ve rizomatik gibi kelimeler kullanmaya gerek grmemiti, ama toplumun ve devletin aslnda birbirlerinin tam zdd olduunu sylyordu. Bunu ancak kabaca ak-lamakta ve toplumun kendiliinden ibirliiyle devletin cezalandrc otoritesini kar karya koymaktadr. Yine de, yapt ayrm hi naif deildir ve temel niteliktedir. Tam da naif olmad iin, devletin en iyi ihtimalle bile zorunlu bir ktlk olarak kalacan belirterek devam eder. Devlet, tpk Adem ve Havvann rtnmesinden miras aldmz elbise gibi, yitirilmi masumiyetimizi temsil eder. Bir ekilde, aslnda olmamz gerektii gibi deiliz ve kendi ellerimizle bunun cezasn yine kendimize veriyoruz. Sidik yartrma ya da laf sokma gibi en alelade grnmleriyle ie balayan ok sradan insan zavalllk, sonuta, bizi iktidarlarn ve ekonominin iine gmerek tmyle hap-sedinceye kadar asla yakamz brakmyor. Ve yine ayn ekilde, sorun, bu erevede ortaya konduunda, yalnzca bize zg bir konumun u veya bu lde yzeysel kalan ya da derinden ileyen belirleyicileri olarak kapitalizm ve modern devlet uursuz ikilisine ilikin bir sorun da de-ildir. Aslnda, Augustinusun Tanr Devletinde Habil ve Kabile atfla belirledii arketipik ayrmaya ilikin insan soruna Gunonun Niceliin Egemenliinde yine Habilin mekan iindeki gebe varlnn yine Kabilin zaman iindeki yerleik varl tarafndan giderek tketilmesi olarak ifade ettii tarihsel sorunun eklenmesiyle oluan bileik sorundur.

yleyse, liberal demokraside isel bir sakatlk olarak srmekte olan ey onun epistemolojisinin sofizme ve

ekonomisinin kapitalizme sk skya rabtedilmi kal-masdr. Bylece, bir taraftan bizim gereklie ilikin bir yetersizliimizden sz etmenin gerekli olduu her seferinde gerekliin zaten bizim tarafmzdan kurguland ileri srlmekte ve bir dier taraftan da insann iinde tahrif edildii ekonomi makinesi sorunsuzca onaylanmaktadr. Marxa gelince, onunsa sk sk dnm grndnn maalesef tam tersi dorudur: Tarihin topluma ilikin ilerleyen bir teleolojisi yoktur, ama insann evrene ilikin engellenen bir teleolojisi vardr. Yabanclamann toplumsal mekanizmalar insan doasndaki kkleri nedeniyle hibir zaman tmden ya da tek bir hamlede ya da ilanihaye giderilebilir olmayacaktr, Adorno ve Horkheimerin Odysseusun servenlerinde burjuva bireyin arketipini okumalarn abesle itigalden baka bir ey klan tam da problematiin tarihsellikten bu fazlaldr zaten, ama yine doas gerei zgrlemek isteyecek insann yine de bu mekanizmalar giderme yk omuzlar zerinde durmay srdrr. Hibir tarihsel sre hibir eyi tamamlamaz, ama insann srekli kendi eksikliinden kendi tamlna hareket etmesi ve gerek arzularnn gerek nesnelerine ynelmesi gerekir. (Ya da Maksut, Alttan, Sorry, Feryat, Kalil gibi antropodoketist* yaam formlar kisvesinde

* nsanm gibi yapan. Pornografinin zgrletirici nitelii konusunda hararetli vaazlar verirken herkesi susturduktan sonra bir de muhafazakar argman merak edip soranlara cennetten kltre geiin iareti olarak Adem ve Havvann rtnmesiyle iktidar ve kltrn basklarna kar ndizmi ve daha fazlasn uygulayan Diogenesin kpeksiliini (kinizm) karlatrarak biraz sakin olmalar gerektiini ve meselenin geni olduunu hatrlatmamn bedelini ar dedim, nk ancak pornografinin kadnlar aaladn ve sektrde alanlarn ok sknt ektiini daha nce kekelemi olanlarn ardndan utanarak kekelemem ve sonra da cevabm alp yerime oturmam ve aydnlanm sekinlerin gerizekal mastrbasyonunu hayranlkla ya da

oyalanabilir.)

Sonuta, btn bir mevcut tarihsel tecrbenin ardn-dan, liberalizmin kendisini (1) barn, (2) zgrln (3) ve refahn en mkemmel reticisi olarak sunmak

hogrecekleri bir aknlkla dinlemem ve btn bir halkla beraber dandik dev aynalarnn sessiz yzeyi olmakla yetinmem gerekiyordu. Kendileri hibir bok olmasa ve hibir ie yaramasa da karlarndaki iin baka trls asla caiz deildi. Aslnda, tam da kendileri hibir bok olmad ve hibir ie yaramad iin karlarndaki iin baka trls asla caiz deildi. Oysa, grld zere, btn bir toplumsal kuram nerdiim adan okumak hi de yersiz olmaz. Bu alakgnll akl- selim arma bir aymazlklar ve hakaretler dizisini izleyen bir sahtekarlklar ve sabotajlar dizisiyle karlk almamsa antropodoketist malln ve kitleselliinin apak kantdr. Kimilerinin zihni, kimilerinin kiilii, birounun her ikisi birden kilitlenmi bu yaratklara m daha ok acmam gerek, onlar insan yerine koyma hatasnn bana kesilmi faturas yznden kendime mi, gerekten bilemiyorum. Toplum denilen ey byle antropodoketistlerden olutuu srece elbette ondan bir cack olmaz. Kendi zincirlerini bilerek ve isteyerek kendileri rettikleri gibi onlar geri kalan herkes iin de kanlmazlatrrlar. Krallar ya da zgrlkler adna hykrmeleri hi fark etmez, her halkrda ilerindeki aalk kle ve sinmi firavuncukla, dev zavall ve ezik sadistle kalrlar. Osuran azlaryla gya bildikleri en basit dncelere bile hibir zaman gerekteki gleriyle yetiemezler. Pornolarnn takma isimlerle despotluk yapmaya ve dier soytarlklarna kesinlikle demeyeceini na-zike hatrlattm, elbirliiyle param alp zamanm gasp etmekle balayarak kafam, salm ve iimi srekli bozmakla devam ettiler ve gya bir bok yapyor olduklarn varsaydlar. Osuruklarna iman ettiler ve osuruklarnn rayiha kokmadn kibarca sylediim iin zerime sabildikleri hereyle sabildikleri kadar smaya iman ettiler. Bu yaratklarn hepsini st ste toplasam ne olur? Gerek bir terazide ne ekerler? Bunlardan birey falan zaten olmaz, peki toplum mu bu yedi slalesini siktiimin haysiyetsiz ge-rizekallar, porno beyinli arplm antropodoketistler? Drt bilgisayar, bir haric disk ve uydurma bir mahkemeden balayarak aldklar param, gasp ettikleri zamanm, gcrdatmaktan berbat olmu dilerimden balayarak iine stklar salm, oyuncaa evirdikleri iim, umarm, drt ba mamur pornolar olarak istisnasz hepsinin kanck klarna girer. Benim kimseye zerre kadar merhamet borcum yok, ama bu yzsz ahmaklar gruhu bana teker teker yetmi yedi slalelerinin gtlerini borlu. Umarm acsn bir ekilde hissederler.

adna syleyeceklerinde hala ayklanacak birok doru bulunduu gibi, sosyalizmin itirazlarnda da hala (1) ak elikiler dile getirilmekte (2) ya da gerekletirilmeye deer bir ufuk temsil edilmektedir. Ve btn bu kurama ilikin ztlama ve uzlamalar arasnda, uygulamamzn en iyi hallerinde, serbest pazarn varsaymsal nimetleriyle ulusalc ya da kolektivist nlemleri srekli birbirine karmay amalayan, ad u veya bu biimde konmu ya da konmam bir sosyal demokrasi politikalar a rl-mekte, krlar bireyselletirip risk ve kayplar toplum-sallatracak ya da yeniden datm ilevini hep desteki sermayedar gruplar adna yerine getirecek ynetimlerimiz mevcudiyetlerini halk gzeten demokrasileri ve byme artlaryla dorulamakta, ve btn bunlardan geriye de modernliimizin gnahkar ilerleyii kalmaktadr.

Aka grnen hatalar ve sevaplarnn ve aka g-rnmeyen hatalar ve sevaplarnn ayrntl bir muhasebesi ne kadar geni tutulabilecek olursa olsun, bu ilerleyiin son tahlilde byk bir yazk olduu pek tartma gtr-mez, nk ite Murat ya da Ahmet gibi kocaman gya akademik ve pek sosyalist ya da pek gazeteci ve gya demokratik yazklar ve bu yazklarn hi aymayan gru-hunu o retmekte ve bo bulduu her ruhu bir yazktan ibaret oluuyla mutlu ve gururlu olabilecei sanrsyla doldurmaktadr. in buras artk bir tartma deil, ama olgusal bir gerek. Sistemimizin ya da iinde yaadmz her neyse onun ekonomisini ve politikasn deerlendir-mek belki ok karmaklaacak kadar uzun bir konu, ama onun antropolojisinin ite dier her antropolojiden daha fazla bir bokbilim, ite dier her antropolojiden daha fazla

bir malbilim, ite dier her antropolojiden daha fazla bir leventbilim, ite dier her antropolojiden daha fazla bir ccebilim, ite dier her antropolojiden daha fazla bir azizebilim, ite dier her antropolojiden daha fazla bir kpekbilim, ite dier her antropolojiden daha fazla bir merbilim, ite dier her antropolojiden daha fazla bir gtbilim olduu yeterince belirgin ve kantlanm bir berrakl derhal sunuyor.*

* Noldu? Olduun boku olmakta hibir sorun grmyorsun, ama ismin dosdoru koyulduunda m sorun gryorsun?

dersten nsz

nsanlk tarihi yzeydeki kalabalk ve grltnn ardnda sk sk artc bir yeknesaklk sergiler. rnein, btn tarihimiz boyunca, eitli klt ya da mysterialarn artc yaylmlarnn ya da imparatorluklarn icat ettii birletirici imparator veya gne tapmlarnn tesinde, evrenselci denebilecek yalnzca geleneksel din ortaya kmtr. Bunlarn ilki, budizm, kendi corafyasnda nce byyp sonra yokolan bir sapmadan ibaret kalr-ken baka corafyalarda birok deiik kla brnp yerel geleneklerle eitli sembiyotik ilikiler kurarak gnmze ulamtr. yle ki, aslnda orijinal retiye daha yakn olduu halde Theravada gelimemi kabul edilirken, stadn reddettii metafizik speklasyonlara ok daha ak Mahayana giderek rabet grecektir. kincisi, hristiyanlk, en eski totemik kurban izleini antropoloji ve teoloji arasnda olaanst bir karkla btn tarihi ortadan ikiye ayran istisna bir avatara evirir. Aslnda, Babilde yahudi-hristiyan gnostik bir evrede doup bir ran peygamberinin diliyle konuan ve Hindistana kadar bizzat giden Maninin tutkulu misyonerlii bile kaybolurken Aziz Pavlustan nceki kkleri itibaryla misyoner bile saylamayacak hristiyanln yaygnl gariptir. Augustinus hristiyan olmadan nce maniheizme de uramtr, on drdnc yzylda Kilise hala Fransada

bile madd dnyann eytaniliine ilikin eski gnostik dnceleri savunan Katharlarla urar, ama sonuta, tpk budizm yaylrken cainizmin mahall kalmas gibi, gnostik hristiyan misyon da maniheist misyon da ayn anda bir taraftan bir kristolojiyle kendini yahudilikten farkllatrrken bir dier taraftan da Eski Ahite ballyla kendini heterodoks akmlardan farkllatran ortodoks hristiyan misyon karsnda kaybeder. ncs, slam, ilk bakta belki tuhaf geliyor ama, btn geleneksel din-ler arasnda kendi zel ismine sahip olan yegane retiyi sunmaktadr.

Her halkrda, ncs bugn birok insann g-zne mesela yahudiliin Romallara grnd gibi grnmekte, ikincisi en iyi ihtimalle irrasyonalizm ve hmanizmin oktan eskimi bir arsna dnmekte, birincisiyse hem kendilerini herzaman birer sava aygt ya da maliyetsiz olmayan psikolojik younlamalar olarak ortaya koymu ibrahim kategorilerden uzakl nedeniyle hem de aslnda clzln oluturmakta olan nedenlerle hogrlp bir tr ss olarak varolmaktadr. Ksacas, eski evrenselcilik oktan lm ya da eer lmediyse bile kesin olarak yerellemitir. Yeni bir dnyada srekli daha fazla birbirimize karldmz iin yerelliklerimizle de i ie gememiz ya da bireyleri, kk topluluklar, kk toplumsal hareketleri herzaman eski retisel temellerle kurabiliyor olmamz bunu pek deitirmez. Buda co-raf tanrlarla ilikisiz bir insan problemini, sa ve slam helenistik bir oikoumene kavramnn ardndan btn bir insanlk fikrini geride braktlar, ama artk gerek anlamda evrenselci bir iddiay temsil etmiyorlar. Apolojetik olmak

yerine yeniden evrenselci olmay denedikleri lde ken-dilerini kendilerine ait olmayan bir dile tercme etmek zorundalar, yleyse ya ller ya da ller.

Yaamakta olan evrenselciliimiz Aydnlanmaya, top-lumsal retisini Fransz Devriminin zgrlk, eitlik, kardelik iarnda ve bilgi retisini de Kantn geleneksel veya kamusal otoritelerden bamsz olan akl kavra-mnda bulmu olan Aydnlanmaya dayanr. Bu kadar basite indirerek zetlendiinde, elbette, ortada pek fazla sorun gzkmyor. Ama hemen ardndan sorular pe-pee ylp duracak: Murat ve Ahmet kle ve kalleken ben nasl zgr ve karde olacam? imdi ben Murat ve Ahmetle eit miyim? Murat ve Ahmetteki aklsa peki bendeki ne? Vs

Bylece, Aydnlanma da insan soyunun iflah olmayan pornokratik karakter ve duvarms bnlne arpp ufalanyor.

1.

Beni bu gzel havalar mahvetti yazmt Orhan Veli. Bahar gelir, gne parlar, hava bunaltmakszn scaktr. Eer bir hafiflemenin lezzetine ilikin deilse herey ok gereksiz bir yke dnr, vs Baudelairese biraz daha skntl bir duygudan sz edecektir:

Quelquefois dans un beau jardin

O je tranais mon atonie,

Jai senti, comme une ironie,

Le soleil dchirer mon sein,

Et le printemps et la verdure

Ont tant humili mon cur,

Que jai puni sur une fleur

Linsolence de la Nature.

Gnein lts ve baharn canll bu kez doann kstahl olarak can skntsn iyice bilemekten baka bir ie yaramaz. Ksacas, i ezilmesinin birbirinden ok farkl eitleri vardr. Kendi payma, benim en yakndan tandm, ba dnmesine elik eden bir aknln ve aresizliin verdii i ezilmesi.

Bazen bir melodi o kadar nfuz edicidir ki insan sa-atlerce tutsak alr. Sonra sessizlik yine de hibir mziin

ulaamayaca bir dolulukla doludur. Bazen bir ya da birka dize o kadar kusursuzdur ki btn bir gn ve btn bir gece boyunca insann zihninde dnp durur. Sonra yeniden kelimeler hep krk krk ve rahatsz edicidir. Bazen rzgarn bir pencerenin iinden gee-rek havalandrd tllerin grnts, bazen geceleyin sokaklardaki sar ve lo bir k, bazen bir korun rengi, bazen karanlkta uzanp giden deniz, bazen yalnzca basit bir koku insann, en azndan algs ak bir insann iini sonuna kadar ezerler. Ezerler, nk iyice dndm bunu ne kendilerinden baka herhangi bir eye, bir iire, bir mzie, bir resme, fotorafa tercme edilebilir ne de herhangi bir biimde tketilebilirler. Orada ve sadece bir an, olmazsa bir vakit iindirler. Ama ne yakalanabilirler ne de bir tercme ilemiyle alabilirler. Sadece onlar alglayan kiiyi kuatrlar. Oysa felsefeyi hep bir Dasein, sanat hep bir mimesisi ne aldklar iin eletirmek de pek akl kr deildir, nk yle yapmadklarnda ya da dikkatle lerek kurulmu belli bir temas yitirdiklerinde hep samalamaya dnrler.

2.

Anlarn kendilerine ait bir ritmi vardr. ncelikle, yokturlar ama vardrlar. Ardndan, kendi ritimleriyle vardrlar. ocuklukta, dnya henz imkanlar, keifler ve bylerle doluyken zaman ok daha farkldr. Sonra giderek gnler ar, yllar abuk gemeye balar. Anlar da buna gre dnrler. Ya da, zel olarak ocukluk bir yana, hareketli bir zaman abuk, ama daha fazla anyla ve hareketsiz bir zamansa yava, ama daha az anyla geer. Birincisi iindeyken hzl, ama ardndan oktur. kincisi iindeyken yava, ama ardndan azdr. lke, hza ilikin benzerlii tersten kurmak kouluyla, hareketli bir grntde daha fazla karenin daha oalm bir zaman retmesine bile benzetilebilir.

Ya da, tam da ocukluk ve yalanma rneklerine paralel olarak, ilke imkanlar oaldka zamann genilemesi ve azaldka daralmas, hzlanmas, skmasdr. Yedi saatin ardndan bir meydan savandan sa kan kiiyle yedi saatin ardndan bir poker masasndan kazanarak veya kaybederek kalkan kiinin hatrlayacaklarnn ritmi ie-rie bal olarak zaten farkldr, evet, ama anlarn ritmi daha en bata yapsal olarak da farkldr. Aristoteles za-man hareketin ls olarak tanmlam ve bunun bir izafiyetinden sz edilmesi iin iki bin ksur yl gemesi gerekmiti, oysa zamann psikolojik yapsnn bir izafiyeti

insan tecrbesinin iinde hep dorudan doruya verili olmutur. eb-i yelday mneccimle muvakkit ne bilir, der air, Mbtela-y gama sor kim geceler ka saat. Zaman keskinletiren bu kez arzu ve bekleyi olur.

Her halkrda, anlar sonuta fragmanlardan ibarettir. Benjamin onlarla tarih, Chris Marker film yapmay dene-mi olabilir, ama fragmanlar yalnzca fragmandr. inde yer aldklar btn dntke onlarn da dnmesi, anlarn hatrlayan kii tarafndan srekli yeniden biim-lendirilmesi ve bunlara benzer baka eyler belki ilgin saylabilir, ama yalnzca baz alardan ilgin saylabilir. Bana sanki buradan karlmas gereken ilk sonu ok daha nemli, hatta neredeyse korkutucuymu gibi geliyor: Biz aslnda anlarmz deiliz. Anlarmzn bir toplam, anlarmzn bir kurgusu da belirli bir yzeyde bizi izleyip duruyor, ama aslnda anlarmzdan tamamen bamsz baka bir eyiz.

Bu, tuhaf, nk anlarmz olmadmzda ne oldu-umuzu bilmiyoruz. Aslnda dncelerimiz ve duygu-larmz bile deiliz, ama dncelerimiz ve duygularmz olmadmzda ne olduumuzu da bilmiyoruz.

II.

Voil La Bte

3.

Skldm artk herkesten. Bu bazen neredeyse lmcl bir gnaha dntrlp ona gre cezalandrlyor. Oysa lmcl bir gnah olsayd bile, benim gnahm olmazd. Aslnda, ceza vermeye kalkanlarn nitelii zaten skntnn kendisini oluturuyor. Sancnn gerek bir keskinliiyle lanetlendiim iin, dier gndelik problemlerimin zerine daha fazla gereksiz problem eklenmesinin reva olduunu dnyorlar. Onlardan olmadma gre keyif iinde ve ok rahat olmalym ve keyif iinde ve ok rahat oldu-uma gre benden mmkn olan her intikam alnmal. Bakalarnn rahatl o kadar mesele deilken benim her rahatlm hak edilmemi bir lks ve bakalarnn parmana batacak bir ine meseleyken benim gsme aklacak bir kazk yalnzca elence ya da vasat insann hi amayan adaleti. Onlarn olaanst temiz ileyen kafasna gre, hak ancak benim ok sknt iinde olmamla yerini bulmu olacak ve hibir zaman onlar tamamen tatmin edecek kadar sknt ekemeyeceime gre de ne olursa olsun zevk sefa iinde saylmalym.

Onlarn hi tanmad problemleri tandma gre onlarn da tand sradan problemlerin hepsinin ayrca zerime ylmas ok gzel olur. Rahatlatr ve sevindirir onlar. Madem ki triplerdeyim, bedelini demeliyim. Bur-num mutlaka srtlmeli ve gtm muhakkak indirilmeli.

Zaten bunu hak etmi saylrm, nk ok kibirliyim. Bakalarnn kck saylmamas iin benim kibirli saylmam gerekiyor. Sanki onlarn sidik yartrma hrs ya da sidik yartramamann hncyla bin kere zihinleri kilitlenmemi de ben kibirliymiim. Oysa ben yalnzca elini att her ekerin tatsz ve oynad her oyuncan daha en batan krk olduunu gren bir ocuun derdiyle dertliyim. Son derece anlalr bir dert, ama ekerciler, oyuncaklar ve ocuklar nedense hi tasvip etmiyor. Bylece, ilk cmleye geri dnyoruz.

Doa dendiinde genellikle bolukta dnen renkli bir top olarak dnyann zerindeki biyolojik rt kasdedilir. Oysa bu anlamyla doa yalnzca dnyann bile yalnzca tek bir grntsdr. Musil, Niteliksiz Adamn bir yerinde, yeryznn ok uzun zamanlar boyunca frijit, hatta l olduunu, hi dourmadn hatrlatmt. Ben, genellikle, doa ve evren kelimelerini geili kullanmaya eilim gs-teriyorum. Eskiler de, herzaman deil, ama birok kere byle yapmtr. Hatta, uzay-zaman hi icat edememi olsalar da, dehr (evren ve zaman) gibi ya da rzgar veya sculum (dnya ve dnem) gibi kelimeler kullandklarnda, bir btn olarak zaman ve mekan ayn anda bile ifade edebilirler. Aslnda dnemler ya da dngler anlamna gelen devran giderek bir btn olarak kainat anlatmaya balar ve her halkrda srekli dnmektedir.

Hatta, Erigena yle bir doadan (natura) sz eder ki o artk zamandan ve mekandan ve varolanlardan bile fazladr. Esasnda zaman belirten kavramlarn (dehr, rzgar, sculum, devran) mekana doru uzanmasna zellikle olu ve bozulu iindeki phusisi belirten kavra-

mn metafizie doru uzanmas elik etmektedir. stelik ok artc da deildir bu. Eski fizik zaten en bandan tuhaftr. Materia prima kesinlikle madd deildir rnein. Hareket hareketliliin tesinden balad gibi madde de tam anlamyla madd olmayandan balar.

Yine de, yalnzca, bolukta dnen renkli bir topun ze-rindeki biyolojik rtnn uursuz bir ktye kullanm gibi duran bir insanlar aleminin iinde yayoruz. Ba- dehr, evrenin bahesi, dnya bahesi, bizim iin insanlar aleminin bir res publicas. nsanlar alemiyse genellikle dramatik bir soytar-soytar diyalektii zerinden iliyor. Bylece, ilk paragrafa geri dnyoruz.

4.

Galatasaray Lisesini skldm iin, benim gzmde Azman, Alf ya da Kurtulu gibi birka arkada ve stiklal evresinden daha fazla ifade edebilecei hereyi (Ortakyde deniz, Beyolunda anm mermer merdivenler ve uzun, lo koridorlar) zaten aldm iin brakmtm. Ailemin tehditleri o zamana kadar oktan yumuak bal, hatta ekingen uyarlara dnmt ve onlar da o sralarda kendi kendime u veya bu yolla zorlanmadan birka kuru kazanabildiim ve daha tesini dnmeyecek gen ve aptal yalarda olduum iin ie yaramamt.

Birka yl sonra lise snavlarn dardan vererek stanbul niversitesine girdim. Kitap okumamak, eve kapanmak, eer yeterince bo caddelerde yrmyorsam srekli kapal alanda volta atmak gibi pek ho olmayan eilimlerim ortaya kmaya balamt. Birka ay sonra niversitenin rektrlne gelen daymn tartmal siyas ve idar icraatlarnn yaratt bir soukluk zaten varolan umursamazlma ayrca mkemmel bir sebep ya da bahane oluturdu, okulla yine ilgilenmedim. (Daymn siyaseten akl kr saylamayacak bir pozisyonda oldu-unu bildiim kadar btn tandklarm o sralarda olup bitenleri kknden reddettiimden haberdar olduu iin bunu rahatlkla syleyeceim iyi ve dzgn bir insan olduunu da biliyordum. ok sonralar hapishanede

ziyaretine gittiimde, bu sefer belki herzamankinden ok daha neeli grnrken siyaseten sfrlanm ve yalnz braklm olduunu anlatan, yine siyaseten akl kr saylamayacak bir pozisyondaki yine iyi ve dzgn bir insan grecektim. Hcre arkada olan asker, aydnlk renkli gzleri olan din ve mert grnml biri, ak gr salonundan karken Bizim iin zlmeyin, ama millet uyank olsun, diyordu.)

leriki yllarda, uzun dnem er olmamak iin niversite mezuniyetini art koan askerlik mevzuatnn zorlamasyla, bu kez Silgi niversitesine girdim. Ama de kalka mezun olmamdan bir sre sonra, eer akademik retkenlik yerine entelektel yok ediciliin bir indeksi olsayd beni snava sokma, bana dev verme ve beni notlandrma gibi (genel-likle otoriteyi umutsuzca kantlama pay adn verdiim dzenli bir not kesintisi olurdu) mnasebetsizlikleri hi utanp sklmadan yapabilmi cretkar arkadalar derhal birinci sraya tayacak bir dier mnasebetsizlikler dizisi beni yapkan ve arsz bir kabus gibi izlemeye balad.

Herhalde akademik retkenliin gereki bir indek-sindeki anlamszla mahkum yerleri entelektel yok edicilik sz konusu olduunda bu derece hrsl, yz-szlemi, zihni rtlm, gz kararm, vicdanna ve bilincine perde inmi hale gelebilmelerini salamt. Olabilir, baarszlklarnn baarlarndan daha fazla umursanmaya deeceini sanmyorum. Her halkrda yine ayn kiiliklere sahip olacaklar. Ama yeterince salak ya da yeterince uyumlu grnememenin ifte cezas hi amayan bir piyango gibi yine bana isabet etti. Onlara mmkn olduu kadar sevgi gsterme grevinde kusur

etmemeye altm, ama buna ramen beni sayma grev-lerine zellikle ihanet etme arzusuyla dolan kklerimin acmasz intikam yine yakam brakmad. Onlar hibir sikime sarmayp iime bakmam ya da onlar sevmem ve takdir edilebilecek herhangi bir zerrelerini bytp iltifatkar davranmam yine hibir eyi deitirmedi. Yine gerizekal olmalarnn kabahati sanki benim zerimde sandlar ve gerizekallkla ileyen kafalarnda sanki bana zarar verdikleri lde kendilerini gya daha az gerizekal sayabileceklerini vehmettiler. Ccelerin hi bitmeyen hnc yine kabus gibi zerime kt.

Bu ok deerli akademisyenler kaplarndan girdiim anda beni Bu devi sen yapm olamazsn, abuk kay-naklarn akla! gibi eyler syleyerek karlamlard ve iyi niyetlerinden emin olduum iin de kaynak ara-trmasnda kendilerine yardmc olabileceimi belirtmi-tim. Kaplarndan ktm anda da msveddelerimi ve notlarm rastgele ortala datp ben almaya altka zerime abuk sabuk elektronik postalar ve telefon arlar ymakla urayorlard. Bu kadar be gerizekalnn haysiyetsizlii saylabilir belki, en azndan ben bu kadar samalamay kimseye yaktramadm gnlerden geri-zekallk ve haysiyetsizliin bir dipsizliini kabullenmeyi renmek zorunda kaldm gnlere yzszlk zerine yzszlk ve ahmaklk zerine ahmaklk ve arptma zerine arptmayla karlaa karlaa ulatm, ama onu eitlendirmek ve kaszlatrmak zere bu ikenceye btn teknolojik ve hukuk desteini derhal ekleyen gazeteciler ve btn bunlar seyreden ya da bunlara elinden geldii kadaryla katlan kalabalk ortada be

gerizekalnn meselesine indirgenemeyecek, yapsal, zsel, kkl bir mallk olduunu maalesef aka kantlyor. Bunun, rnein, bu arkadalar tarafndan pornografiye yklenebilmi yar ilah deer ve kurtarc misyonla bir doru orants var m, bilemiyorum, ama ortada ie ilemi bir mallk, stelik kitlesel olarak ie ilemi bir mallk olduu kesin.

Bu mallarn Trk entelijansiyasn, lkemizin sosyalist akil adamlarn, demokrat gazeteci-romanclarn, akade-misyenlerini, ke yazarlarn ve bok varm gibi bunlar izleyen gya okumu ocuklarn temsil ediyor olmas bal bana bir mesele, evet, ama ben konuyu yine de insan denen yaratn genel olarak iflah olmaz mall erevesinde dnyorum. Maksut Vesika, Alttan Alan, Sorry Maginot-Lignes, Feryat Entel, Kalil Clzeek ve daha biroklar gya sosyalizm ryormu, gya liberalmi, gya muhafazakarm, gya basnm, gya akademiymi, bunlar geilmesi gerektii zere getim. Temelde hepsi zaten mahza mal. stelik tescilli mallar. Ben tescil ettim, gayet iyi biliyorum.

te bu komedyenler srs, bu mallar ordusu, bu sahtekar soytarlar gruhu ve kifayetsiz ezikler yn elbirliiyle benim zamanm gasp etti, param ald, salm bozdu. mrmden mr alp pe attlar. Ve mallklarndan hibir zaman hibir ey eksilmedii iin de hala eziyetlerine katlanyorum. Yalnzca yaptklarnn zamanm ve salm zerindeki sonularna deil, devam eden eziyetlerine katlanyorum. Yedikleri boklarn yalan olmayan hibir meru gerekesi olmad gibi sahici olan hibir anlam da yok, ama yapyorlar. ok nemli pole-

miklere, fikir dolu tartmalara girdikleri akranlarna, br mal arkadalarna yapamadklarn kalkp bana yapyorlar. Suum da bu hyarlarn bok etmedii bir havada nefes almak ve gerekten almak istemek. Bana zehir etmek iin ellerinden geleni esirgemedikleri gnahm bundan ibaret. Sefil pezevenklerin affedemedii ve daha en batan yok etmek istedii ey bu. Ayn komedide oynamadma gre her frsatta mmkn olduu kadar paralanmam vaciptir. Olmayan beyinleri onlara Allahn emrinden gl fetva vermi, o beyinler tarafndan verildii iin ite byle vermi. Kafa da haysiyet de anlam da bu kadar arkadalarda. Ama azlarn ap demokrasi, sosyalizm, akademi falan da retebiliyorlar. Kafa, haysiyet ve an-lam bu kadar olunca aradaki elikiyi gremiyorlar. Tam tersine, o kafa, o haysiyet ve o anlamla azlarn ap herhangi bir konuda syleyeceklerinin osurmaktan fazlas olmasn istiyorlar. Sanyorlar ki dnceler bedavadr ve sanki onlarn bile kendilerine ait birer dncesi olabilir.

Olamaz arkadam. Sen malsn, ancak mal kadar d-nebilirsin. Hi unutmaman gereken en temel gerek ite bu. Benim kefetmek iin ter dkp bulduum deil, senin gzme sokup kantladn gerek bu. O kadar kasz ve ackl bir gerek ki, en batan zaten kibarca ifade ettiimde bana teekkr etmek yerine gya aksini gstermek istiyor ve aksini de bir yere kadar deil, son-suzca mal olduunu ve stelik btn evrenle beraber mal zerine mal olduunuzu kantlayarak gstermeye alabiliyorsun. Kendilerine akademisyen diyen mallarn mallklarnn tarihi ok uzundur, Marxtan Walter Ben-jamine birok kiiyi en batan ekarte etmeyi bile ierir,

ama sanrm teekkr etmeleri gereken yerde bir sabo-tajlar ve hrszlklar silsilesi tertip edip dier btn mal arkadalarn da buna dahil olmaya aran ve ardndan da kpeklii iine kazdklar kpekleri hala utanmadan havlayanlarla karlama ansszl ilk kez benim oldu. Yavakln, kstahln, kendini bilmezliin, habisliin, vandalizmin, su-i kasdin bylesine aalk bir organizas-yonuyla maalesef ilk kez ben karlatm.

Bazen byle umutsuz mallarla muhatap braklp dur-duum iin kendi adma zlmediim insan ycelme anlarm oluyor, ama o zamanlarda bile, eer insanlk durumu karsnda tam bir apatik sarslmazla doru arkama bakmakszn devam edemiyorsam, byklklerinin eksikliini kklklerinin intikamyla telafi edebildiklerini sandklar ve bu hastalklarnn adn bile koyamadklar bir dnyada benzerlerinin bir srsyle beraber yaadklar iin bu mallar namna iim paralanyor.

Bu sr kklklerini arptrarak varolmay be-ceremediinde ya da kklklerini arptrarak varol-mann tesine getiini sand anda bildii tek eyse ii laubalilie vurmak. Kompleksli olmadklar anda yavak ve yavak olmadklar anda kompleksliler. Aslnda kimse hibir zaman gerekten bir dnceye ya da gerekten bir kiilie ihtiya duymuyor. Geri bazen bunlarn bir tiyatrosunu yapmay yine de isteyebiliyorlar, ama o za-man da o tiyatro onlar rahata doyuruyor. Baka bir eye gerek kalmadn sanyorlar. Daha fazlas, baka bir ey grdklerinde ellerinden gelebildii kadaryla muhakkak yok etmek istiyorlar. Olmayan akllarna gre, varolula-rnn hilii hilik olmayann hilik olmay tarafndan

hakarete uram olmak yerine gya bylece kutsanm oluyor. Olmayan ruhlarnda ite byle hissediyorlar. Bunun bir tedavisi de yok. Yok, nk kavramlar (gerek, iyi, gzel, zgr, cesur, vs.) doru tasarlamay becerebilecek-leri bir an yok. Akllar da itenlikleri de hibir zaman buna kesinlikle yetmiyor. Bylece, ahmaklklar, tiyatrolar ve tersine evirmelerin ok kesif bir osuruk bulutunun iinde douyor, yayor ve lyorlar. Mahkumu olduklar ve asla aamayacaklar dnya bu.

Dolaysyla, herhalde tahmin edilebiliyordur, baka pek ok kiiyle beraber ben de edebiyat evrelerini i bulandracak kadar yapay buluyor ve niversitelerinse Levent gibi grnte gya problemsiz ya da Gte gibi ok aka problemli, ama her halkrda kendini bilmez ve vasat tiplerle dolu olduunu dnyorum. Trk en-telijansiyas hakknda byle dnmemi olsaydm bile, onun bir kitlesinin Levent ve yedi ccelerin bo beyinleri ve varolmayan penisleri yerine gemek ve ne cins bir yaratmslar topluluu olduklarn bana kantlamak iin bu kadar uramasnn ardndan baka trl dnmem apak olguyu inkar etmek olurdu. Ellerinde benim ah-maklklarnn ahmaka bir yceltilii uruna dktkleri kanm var. mark ve arlatan ellerinde benim ileke kanm var. Muhatap olduum hayvanl, bnl, yz-szl, osurganl, bombokluu, irenlii daha fazla nasl anlatabilirim ki? Bu salaklar ordusunun be para etmeyeceini daha ak nasl ifade edebilirim?

Bunlar o kadar umutsuzca cceler ki yalnzca cce olmakla yetinemeyip boylarn aan hereyi de illa yok etmek istiyorlar. Salm bozmak, beni delirtmek, a-

lmam engellemek iin ellerinden gelen hereyi yaptlar ve yapyorlar. Baka skntm yokmu gibi bu zavalllarn zerime ydklar marklklar, erefsizlikleri ve em-besillikleriyle uratm ve hala onlara katlanyorum. O kadar ki benim bu oktan gte dnm pek entelektel suratlar ereflendirmek iin harcamaya kyacam tek bir balgamm bile yok.

Ama yine de, imdi, artk hantallam bir beden ve bo bir czdanla, yzmdeki bak yaras ve kollarmdaki dvmelerle, on be yama geri dnp kendimi bir air ve filozof olarak hayal ediyorum. Galiba hereye ancak bu kklere dnn romantizmi sayesinde katlanabiliyorum. Sanki illet edilene kadar taciz edilmi ve ardndan yine srekli taciz edilmi biri deil de iini tamama erdirmeden lmek istemeyen biri gibi, katland hereye ve srf kimi insanlarn boktanlklar ve basitlikleri yznden katland dier hereye ramen iini tamama erdirmeden lmek istemeyen biri gibi, bir misyon insan gibi, bir dava adam gibi davranmaya alyorum. Fesat, habis, kompleksli bir gdk gteler gruhunun zerinden, ardndan sar, sahtekar, ebleh bir bcr leventler kalabalnn zerinden kulaklar ak ve gerek bir hi kimseye seslenen biri olduumu dnmeye alyorum.

Fonda Yasmin Levyden De Edad De Kinze Anyos alyor.

5.

Yeryznn dardan baklacak olsayd en ok bceklere ait grnecei, saysal stnlkleri ve dayankllklaryla bunu en ok onlarn hak ettii birka kere sylenmitir. Bu gzlem bana o kadar arpc gelmiyor. Halka filler, kaplanlar ya da kartallarla deil de insanlarla kapand iin, sonuta, zaten yine en baa dnlm olduunu d-nyorum. Bceklerin egemenlii yeryzndeki canllar zincirini aadan olduu gibi yukardan da kuatyor. Bu gzlem de hi arpc deil, biliyorum, ama fazla doru olmasndaki apakln bir de arpc olmasna gerek brakmadn umacam. Entomolojik bir hakikat bu, sslenmekten ok anlalmaya ihtiyac var.

Kitaplar, rnein Gazalnin hyas, uzlete ekilen kiiyi uyarr. nsanlar arasndan ayrlan kii onlarn errinden kanmak iin deil, ama onlar kendi errinden sakn-mak iin uzaklatn dnmelidir ki kibirli olmasn. Kitaplarn retisini reddetmem birka gnde, birka ayda, birka ylda olup bitmedi. mrmden srekli mr giderken, yavaa, para para ve fakat kanlmaz bir kesinlikle, btn retiyi ister istemez deitirdim. Bcekler arasndan ayrlmaya uramadm gibi insanlar arasndan ayrlmaya uramama da gerek yoktu, nk zaten pek var saylmazlard. Bceklere kar kibirli olma-maya almadm gibi insanlara kar kibirli olmamaya

almama da gerek yoktu, nk zaten baka bir alemde yerlerde srnyorlard.

Onlara samaladklar srada, yorum yapmak istedik-leri ve gerekte hibir yorum kapasiteleri olmad iin samaladklar srada, laf sokmak istedikleri ve syleyecek anlaml hibir eyleri olmad iin samaladklar srada, cevap yetitirmek istedikleri ve verecek hibir anlaml cevaplar olmad iin samaladklar srada, kendileriyle yzlememek iin olguyu tam tersine evirmek istedikleri ve samaladklar srada, aslnda bayalklarnn btn eserleriyle vnecek kadar bayayken yine de sanki baya deilmi gibi bir tiyatro yapmak istedikleri ve samaladklar srada, efendilerine yapp kulluklaryla mutlu olduklar ve samaladklar srada, zgr oldukla-rn sandklar ve samaladklar srada, putlarna sahip ktklar ve samaladklar srada, putlar olmadn ilan ettikleri ve samaladklar srada ya da mr dedikleri sefaletin yanltc bir perdeyle rtlm olmayan baka herhangi bir srasnda ya da mrleri boyunca btn gerek sermayeleri hep tiyatro olduu iin tiyatrolarndan asla arnamadklar herhangi bir srada bakmak yeterlidir. Osuruk iinde doup osuruk iinde lrler. Osurua o kadar baml ve mahkumdurlar ki salkl hava onlara zarar verir. Varolduklar biimiyle salkl havann onlarn yaama ortam olmayacan bilirler. O yzden de salkl havay sevmezler. Murat gibi mark ve orospu, Ahmet gibi gt olan, Levent gibi salak ve kat, mer gibi aciz ve gto, Azize gibi ezik ve hain, Asl gibi bir ey ve bir ey, Sinan gibi mazlum ve kle, Bar gibi bo ve bele olmalar hi fark etmez. Her halkrda, onlarla

hayat dedikleri ey arasndaki iliki bokbcei ve bok arasndaki ilikidir. Byle balar, ve onlar hibir zaman baka bir eye dnmedii iin de hibir zaman baka bir eye dnmeksizin byle devam eder.

tici olmaktan ekinmeden sylyorum bunlar. Dier herey bir yana, Pornokratlar ve airde kibarca konu etmeyi denediim lin giriimi, kitlesellii ve srekli-liiyle olduu kadar alakaszl ve yzszlyle de, markl ve kstahlyla olduu kadar iktidarszl ve zavalllyla da, eziyetleri ve zararlaryla olduu kadar habislii ve hainliiyle de aalkln tarihindeki aalk bir zirveyi oluturduunu sandm lin giriimi, acnas ahmakal hayvanca tahripkarln azaltmayan lin giriimi byle bir teklifsizlik yaratyor. Sonuta, insanlar arasndaki ktl dndmde snglerin ucunda sallanan bebek bedenlerini dnmyorum, demokrat bayazarlar ve sosyalist blm bakanlar yeterli oluyor. ocuk ruhundaki ktle armak iin Sineklerin Tanrsn okumama ya da rpermek iin k ve Oynay izlememe hi gerek yok, ak sakall entelektellerimizin varl yetiyor.

Sayelerinde ne sabahn krnde evimi polislerin bas-mas ne yaynlanmam karalamalarmn taklitlerine ya da izlerine en holanmayacam yerlerde rastlamam ne ancak uzun zaman sonra kullanacam notlarn ortala dalmas ne de yzszln bir yalan kuyusunun iine atlp gmlmem eksik kald, ama anaokulunda renci olamamas gerekirken niversitede profesr olmu bu acayip mahluklar ve arkalarndan gelen bir dier amele srs kendilerince entelektel dnyamzn mihverlerini,

uydularn ve ayaklarn oluturuyor. Baka hibir ey yapamyorlarsa da, eminim ki, hi deilse, hasbelkader gruhlarnn iine katlm olmayanlarn genel kitlesini pekala temsil edebiliyorlar.

Sz konusu ok deerli bilim, dnce ve sanat in-sanlarmz, akademisyen ve gazetecilerimiz, demokrasi havarilerimiz, sosyalist statlarmz, ada deer tem-silcilerimiz, baz muhafazakarlarmz yalnzca zerime kustuklar samalklaryla srekli zamanm gasp edip salm bozana kadar uramakla yetinemediler, ama bilgisayarmn iindeki modemi skmekle bile kurtula-madm drt ba mamur bir sabotaj makinesini de hi aymadan zerimde braktlar. Bu kadar hnla kantlamak istedikleri fevkalade nemli hakikatse, ahmaklklarnn katlamlyla ok mutlu olabildiklerinden ibaret. Bu yzden beni krmak, inemek, harcamak byle hrsla kapldklar bir arzu haline geliyor. ok basite, bcek ve insan arasndaki ayrmn tekrar akllarna gelmesine istemeden neden olabildiim iin. Bir zlemi artrdm ve onlar bu zleme yetiemedii iin.

Belirli olarak doktriner herhangi bir eyden sz et-miyorum burada, dncenin bir yaamsallndan ve keskinliinden sz ediyorum. Oyuncaklarn tesine ge-mekten sz ediyorum. zerime abuk sabuk samalklar ym ya da ylrken seyretmi yaratklarn ve onlara benzeyenlerin maalesef asla aina olamayaca bir eyden sz ediyorum. zerime sknt st iin ok mutlu olan maymunsu gerizekaly ve benim gkten inmi rkm sonsuza kadar apayr klan eyden sz ediyorum.

6.

Ardndan, aa baksam da yukar ksam da, saa sapsam da sola dnsem de, insanlarn ileriyle ilgilen-dike ya da onlara mecburen maruz kaldka yalnzca dayanlmaz bir bok kokusunu soluyorum. Ortalama mr bu kadar uzamam olsayd, oysa o kadar uzamtr ki hep etkinletiini dndmz bir dnya aslnda hantallamtr, Makedonyal skenderin yeni bir yeryz kurmay denedii yata artk en iyi ihtimalle temen olu-nabilir, oktan yalanmaya balam saylrdm, ama yine de bu bok kokusunu gda edinebilmi kalabala almay baaramadm. nsanlarn ellerinden geldii kadaryla karlarndakini de boka gmmek istemesine, bundan aka ok zevk almasna hala aryorum. Yzszlkle-rini, kendi zihinlerine yine kendi iradeleriyle vurduklar kilitleri zamanla daha az yadrgayabilmi deilim. Yllar derin bir tiksintiyi ylesine bir kanksamayla deitire-bilmeme yardm etmiyor.

Pornokratlarda anlattm yk zaten bir cinayetin, aka ilenemedii iin dolayl ikencelerle ilenmeye allan bir cinayetin yksyd. ki profesr iin ok ak bir zavallln, yazar iin gya daha rtl bir zavallln drtsyle balamas, ardndan drt zavall iin kar konulmaz bir arzuyla hep frsat kollanm bir ihanetin, be zavall iin bedava bir elencenin vesilesi

olarak alglanm olmas ve bir sr gereksiz ayrnt geilecek olursa, sonuta, zamanmdan, salmdan ve iimden mmkn olduu kadarn pe atma, pe att-n, pe atabildiini gsterme iradesinin vurgulanarak ortaya konulmasyd. Ayn irade hala da orta yerde du-ruyor, nk bunu ortaya koyanlarn kendilerini tedavi etme becerileri yok. Onun yerine kt kafalaryla yaayp gitmeyi ve byle yapmann salkl saylmasn arzulu-yorlar. Kalabalk ve sradan olmalar, kelimenin belirli bir anlamnda ok normal olmalar salkl olduklarnn delili yerine de gesin istiyorlar. Kendileri uydurup kendileri inanabildikleri srece samalamak onlar rahatsz etmiyor. Samalamaktan fazlasna ihtiya duymuyorlar. Dangalak olmadklarn gstermek iin yapabildikleri tek ey ok dangalak olduklarn gstermek, ve baka birok naho sfat iin de hikaye byle uzayp gidiyor.

Tek bana bu rnek bile insan denen yaratktan tiksin-meye yeter. Ama zihnimi yokladka hi farkl olmayan baka pek ok ey buluyorum. Basit bir ocukluk hika-yesinden, ben okul yatakhanesinde szm yatyorken baka bir yer yerine zerime kusmay tercih eden, nk kendini ifade etmesinin daha uygun bir ann bir daha kolay kolay yakalayamayacak, ifade etmek istedii bu duygu younluuna meru bir gereke de gsteremeyecek olan ocuktan balayarak ileriye doru devam edebilirim. Sonradan rendiime gre, bu ocuk Nurdu ve zaman getike bymek yerine giderek klen ya da zaten kk olup da iyice klen biroklarnn aksine artk ayn ocuk deil. Nur rnei dolaysyla, ayn anda, hem insann bir kere Azize gibi hissettiinde Azizenin izinin

ondan yllar ilerledike de hi silinemeyeceini bin bi-rinci kez anlayabiliyor hem de kiinin isterse Azizenin izinin patolojik iddetini pekala dizginleyebileceini ve en aza indirebileceini gzlemleyebiliyorum. Ama Azi-zenin silinemezlii genel ve kalc ilkeyken Azizenin dizginlenebilirlii ksm ve istisna. Hatta, kendinin bir muhasebesini yapmak konusunda g gsteremeyecek birok kiide yalnzca ve yalnzca teatral.

Bir keresinde, hastanede ziyaretime gelmi birka ar-kadamla konuurken, ben gitmelerini syleyene kadar gitmemelerini istemitim. Neeyle sylenmi, memnuniyet belirten, kimsenin yanl anlamad bir eydi. Yalnzca Othan, aslnda belki de neeli olmamdan rahatsz olduu iin, bir kenarda suratn asarak dierlerine hemen kalkp gitmeyi teklif etti. Hibirimiz o an zerinde durmadk bunun. Ama bugn geriye bakarak dndmde, baka birok ey zerinden geriye bakarak dndmde, ciddi bir tehlikeyi atlatarak hastaneye kaldrlm arkadan gya ziyarete giden birinin onun neeli olmasna katlanamayp orada ona tavr koymay denemesini, bunu da bakalar zerinden, bakalarna eklenerek ve muhatabn yant ans olmadan yapmay denemesini anlayamyorum. Ben Othana ne o gn ne de daha nce byle bir samaln nedenini oluturabilecek hibir ey yapmamtm. Oysa Othan her zemin bulduunda ayn davran kalbn yi-neledi. Dolaysyla, hibir zararm grmemi bir insann, arkadalk ettii her seferinde arkadalkla yant alm birinin aslnda, ne bileyim, beni evim ve ktphanem yanarken ya da sokak ortasnda domaltlrken falan grecek olsa iten ie ok keyif alacan, lmlk bir

tehlikenin ardndan hastanede yatan arkadann yanna gidip sonra da durup dururken samasapan bir tavr koy-may denemi kii olduunu biliyorum. Hareketlerinde ve yorumlarnda, arkadan syleyeceklerinde, arptarak syleyeceklerinde, uyduraca bahanelerde daima ayn kiiyi tekrarlayacan tecrbeyle biliyorum. Yanma sokulduunda uzaklatrmadm gnleri srekli kahve smarlattrdm gnler, apal olmamalar iin uyard-m gnleri islamclk tebli ettiim gnler, yine apal olmamalar iin uyardm ve bir para dertletiim bir dier gn olaanst gerzeke yorum ve hem sama hem kstah imalar olarak bakalarndan geri iitiyorum, ve btn bunlara ramen paralk meselelerin bile anlalmaz bir endieyle gizlendii yabanc, muhbir ve art niyetli kii sanki yine ben oluyorum, ve byle bir arkadaa sahip olduka zaten eksik olmayan dmanlara aslnda hi ihtiyacm kalmyor. Maalesef baka birok kiiden farkl olmadn, emsallerini saymakta hi sknt ekmeyeceimi de biliyorum.

Bazlar onlar kadar salak olmadm, bazlar onlar kadar gsz olmadm, bazlar onlar kadar korkak olmadm, bazlar onlar kadar cce olmadm, bazlar onlar kadar yapmack, sahte ve bn olmadm iin benden nefret etti ve bu nefretlerin hepsinin bedelini mrmden mr vererek dedim, en hafif durumda bile anlam vere-memenin fel edici bir acsyla dedim, bu saatten sonra artk kimseyi henz kantlanmam bir insanlkla peinen insan yerine koyacak deilim.

Btn bunlardan geriye, telafi edilemeyecek kadar byk bir enerji, zaman ve moral kaybnn dnda, belki

de baka herkeste olduundan daha keskin bir ktlk bilinci, eski ilgilerimi dndke varlna bile ardm iyice bilenmi bir ktlk bilinci kald. Ktln kay-nan frsat bulduu iin btn zincirlerinden boald byk anlarda, bir depremzedenin enkazn dna uzanm kolunu bileziklerini almak iin kesen hrszda ya da ister istemez vahiletii veya hevesle arand iin katliamc olan bir askerde deil, zaten sistematik hale getirilmi olduu siyasette ve ticarette de (ktye kullanmlarndan ok dzenleme tarzmzn kendisinden sz ediyorum, rnein borsa ya da emlakta ksa vadeli her krn kayna normal olarak bakalarnn zarardr, avukatlar, doktor-lar ve daha biroklar zaten sknts olan insanlar daha da skarak geinir) deil, onlardan nce ok daha basit yerlerde aramak gerekiyor.

Birka kuruluk bir kazk atma ya da szde arkadalar arasndaki ok sradan bir laf sokma istei ya da arkadan konumann ardndaki onmayan eziklik belirlendikten sonra, onun hi kmayan izi artk ktln geri kalan btn alan ve btn bir klelik ark boyunca armadan srlebilir. rnek ne kadar kltlrse kltlsn, bir bakasna zarar verildiini grmekten alnan zevkte ya da bir bakasna zarar veren bir srnn bedava bir katlmcs olmak iin gsterilen yanc heveste insan zavalllnn tm imdiden eksiksiz olarak verilidir. Dolaysyla, ktl belki ak bir dmann evini aka yakmakta deil, ama bir tandn evinin yanmas iin hibir suun stlenilmeyeceinin dnld her rtl frsatta gsterilen gizli heveskarlkta tehis etmek ok daha dorudur. Bakasnn eksik klnmasyla kendisini

fazla bulmaya ynelik bir eit (Mevdudnin daha nce baka bir balamda kulland ifadeyle) Kabil kompleksi saysz deikeleriyle arz nitelikte olmayan ktln asl temelini oluturur. stelik, sahiplerinin zihinlerini tamamen rtp yzszlklerini sonuna kadar meru-latrmak zere de herzaman birok bahanesi ve hereyi tam tersinden kurgulayacak paravanlaryla insann iinde hazr ve nazrdr.

rencilerin tartma gruplarna pornografinin zgr-letirici deeri karsnda hibir ihtiraz kayt dlemesin diye takma isimlerle girip herkese ayar vermeye alan, uyarldklarnda da gazeteci arkadalarna koup akllarna gelen her tacizi organize eden akademisyen topluluklarna (ok eker hareketler bunlar elbette, ama ne bir penis ne bir akl ne de soytarlk ve amelelik olmayan bir meslek yerine geebiliyor) ve btn bunlar sanki normalmi gibi seyreden dier bir sr gya okuryazar insana he-nz deinmiyorum bile, onlarn nce arlatan ya da zavall gibi ok basit kelimelerin anlamlarn hakikaten renip aynaya bakmas gerek. Bir konunun erevesini doru dzgn izebildii ve tartmak yerine samalamak ve karsndakine hakaret etmek isteyen dangalaklar nazike uyarabildii iin bir insann bilgisayarlarn ve telefonlarn ne yaplsa kanlamayacak biimde canl yayn aralar haline getiren, iini sabote eden ve ayrca bu sabotaj mmkn olduu kadar sama ve zararl bir ikenceye dntrmeye uraan, araya savclar sokup sabahn krnde onun evinin baslmasn salayan, zamanna, salna, parasna ve iine elinden geldii kadar kasdeden ve btn bunlar eer zaten dorudan

katlmyorsa mal mal seyreden bir kitlenin mevcudiyeti ok ey sylyor, ama bunlardan hibiri bunlar yapan kitlenin mensuplarnn kendileri iin gya hayal etmek isteyecei eyler deil. Sz konusu kitlenin land of the free, home of the brave ya da buna benzer herhangi bir anlamdaki herhangi bir vgy ilham edebileceini iddia etmek akl ve haysiyet snrlar iinde kalnd srece pek mmkn olmuyor. Daha ok, erefsiz, orospu, embesil, mal gibi ok sade sfatlarla balayp hi deimeksizin yine ayn sfatlarn sonsuz bir younluuna doru istikrarla ilerleyen gereki, ama her halkrda yetersiz bir tanmlar dizisini hak ediyorlar.

Ksacas, bu gln yaratklarn sefil ruhlar ok aka hasta, ama bir osuruklar aments ve bahaneler kompleksinin kesif rts altna saklanmadklar srece varolamayacaklar iin, zaten kural olarak genellikle btn enerjilerini hereyin bozuk bir kurgusunu oluturmaya harcamalar bir tarafa, neyin ne olduunu gerekten an-lamaya alacaklar her muhayyel seferde de olsa olsa ancak kndan anlayabilecekler. Hastalar ve tedavileri yok. Maymunlardan daha fazla maymunlar, ama tam da bunu fark etmekten kanmak uruna, karlarndakini de maymun klmak iin ne bok yiyeceklerini aryorlar. Olmayan zihinleri iyice kapanp olmayan ruhlar iyice yokoluyor. ftiralaryla, dedikodularyla, zaten ancak ahmaka olabilecek yorumlarna kastl olarak eklenmi ekstra ahmaka yorumlaryla ve br habasetleriyle ye-tinemiyorlar, ama yine de ayrca zarar vermek istiyorlar.

7.

Dnya, evet, bir kan, bok ve dl ukuru olduu kadar bir ltlar rma da. Ama belli ki insanlarn kitlesi bu ikinci aleme, belki daha kapal belki aslnda ok daha ak olan aleme ait deil. Paylaamadklarnn hikayesi paradan balamyor, ama yine de hibir zaman bokun tesine de gemiyor. Sonuta, Silgi niversitesinde ve Tarak gazetesinde azlarn ap zgrlk, emek, bilim, zart ya da zurt osuracaklar her sefer iin kendilerine Cmle kuran azlarnza saym demem gereken geni bir kitle var, ama sorun u ki bu arkadalar insan denen boktan yaratklarn ounluunu temsil etmeye elbette benden daha layklar. yleyse, imdilik, anlamsz yara-tklar zerine bu kadar konumak yeter. Onlar nasl olsa her halkrda anlamsz kalacaklar ve anlamszlklarnn rengine boyadklar bir dnyann da btn basitlii, adilii ve bayal iinde ayrca incelenmesi gerekecek.

Bu yaratklar anlamak uzun zaman alyor, nk Allaha kr bende karl olmayan bokluklardan olu-an ruhlaryla Allaha kr benim asla yapmayacam aalklklar yapyorlar ve bylece en baya alaklk en tuhaf, en temaaya aran, en nfuz edilemez, en gizemli davrana dnyor. Elimde imkan olsayd ikence ede-rek ldrmekten zevk alacam birok kii var rnein, ya da btn slalelerini ve arkadalarn ikence ederek

ldrdkten sonra kollarn ve bacaklarn keserek hak ettikleri gibi suratlarna gzelce sar ve ardndan da onlar kendi bcr hallerine terk edip artk mmkn olduu kadar uzun yaamalarn dilerdim, ama hibir zaman ya-nmdaki insanlarla sidik yartrma hrsndan kudurmadm ya da sidik yartrmann imkanszl karsnda bin trl rtl kallelik gelitirmedim. Kendimde sayg duyulacak hibir ey olmadn hissettiim iin sayg duyulmas gereken eylerin zerine smaya kalkmadm. Kimseye bir bakasnn yancs sfatyla vurup srtmadm. Oysa bu yaratklarn becerdikleri lde kendilerini mahir ve muh-teem sayacaklar harikulade hnerler tam olarak bunlar.

Bylece, falancay kendi apnda da olsa adam saymann, falancay olduunu iddia edecei gibi arkada sanmann bedelini onlarn boktan dnyasna gmlerek dyorum. Ama hi deilse artk bokun bir eksperiyim ve zavallln damgasnn bu ezik boklarn sefil hayatlarnn zerine nasl basldn iyice gryorum. Bir krler, sarlar ve yzszler srsnn asla gremeyecei eylerle beraber onlarn ruhlarnn zerindeki kilitleri ve zihinlerinin zerindeki perdeleri de aka gryorum.

Aslnda, tek tek bcrlerin ve bcr topluluklarnn tasallutlarn ve mezalimini inisiyatik bir tecrbeler btnnn bir halkas kabul ederek geride brakmak istiyorum, her halkrda inisiyatik bir tecrbe olmal bu, nk normal hayatlarda herkese allm olarak grld kadaryla kyaslanamayacak derecede youn olduunu ve benim yanllarmdan ya da yanl bir psiko-lojimden kaynaklanmadn her ynyle snam olarak biliyorum, ama bcrler ya kalc hamlelerle vuruyor

ya da hep geri dnyorlar. Hereyden kesin olarak uzak-latmda bile, ailemin iinde duruyor ya da niversite ve gazetelerinden zerime bok yyorlar.

Galiba btn bu bin kere rtlm ve bahanelere bulan-m ya da bin kere apak ve dorudan, ama her halkrda anlamsz kolektif hn, son tahlilde, benim kendiliinden basknlmla ilgili. Eer baka bir yerde soytar-soytar diyalektii olarak andm btn bir basknlk, basknlk temelli atma ve ibirlii, basknlk mcadelesindeki yenilgilerin ak ve telafi edilebilir ya da baskn gelme imkanszln uyumlu bir yanclkla telafi etmenin rtk ve telafi edilemez eziklikleri ann denklemleri iinde yer alyor, ayn oyunun iinde oynuyor olsaydm bir sorun olmayacakt. Ama onunla ilgilenmediim ve yine de kendiliinden baskn olduum iin hem saldrya ak hale geliyor hem de saldrya ararak, uramadm in-sanlarn hncna ararak afallyorum. Gklerdeki zgr bir kentin yurtta olduu iin yeryzndeki krallar ve kullar, aalar ve marabalar tarafndan srekli kendilerine ynelik bir aalama saylp kurban edilmek istenen bir halk dman gibiyim.

Ya da bakalar iin keif saylsa da benim iin ak bir dncenin ikinci admn sorduum her seferinde ya da bakalar iin ak olsa da benim iin sorunlu olan bir dncenin ilk admlarn sorduum her seferinde bilmeden kimilerinin slalelerine kfretmi oluyorum. Ben anlayamyorum, ama yabanc bir tapnaktaki kafirin mimlenecei gibi mimleniyorum. Ardndan, btn bunla-rn usancyla, kendi keme ekildiimde aslnda belimi krmak isteyen sr gya keme ekilmi olmam dert

etmi gibi yapyor ya da kestirip atarak konumaya bala-dmda sanki karmdaki sr bir sohbette osurmaktan fazlasn yapabilecekmi gibi gnahkarlmn kaynan tehis etmi oluyor. Oysa ben onun adam olamayacan gre gre ondan artk uzak durmutum ya da sohbet edemeyeceini gre gre onu artk susturmutum.

Bazen fazla sert, bazen fazla umursamaz, bazen fazla alayc, bazen fazla kaba grnmek gibi hatalarm bildiim iin birok kere bunlarn tam tersini zellikle ve srarla uyguladm. O yzden de kasdedilmemi bir sertliin ya da ierlenmi bir umursamazln yarataca nefretten daha fazlasnn sz konusu olduunu iyice biliyorum. Mark Twain a bir kpekle insan arasndaki fark ilkinin onu besleyeni srmamas olarak aklamt. yiliimi grm insanlarn nasl iten ie bilendiklerine, ayrca srtma binmeye kalktklarna ve buna izin vermediimde ayrca fkelenip ayrca bilendiklerine tank olduum iin bana kusursuz bir gzlem gibi grnyor. Muhta olmadklar halde, sanki bu onlara herhangi bir ey ka-zandracakm gibi, srf kendilerini tatmin etmek iin iyi niyetime beni zellikle eek yerine koymaya kalkarak karlk verenler de oldu. Bin tane iltifatkar tavra karlk ilk frsatta ve ardndan gelen her frsatta sanki karlarnda dmanlar varm gibi nefret kusanlar da oldu. O kadar ki artk Romada herkes hain olduunda hain olmamann en byk ihanet ya da herkes ahmak olduunda ahmak olmamann en byk ahmaklk olduunu mecburen kabul ediyorum. Kendini kantlamam insanlar Coriolanusun halk kalabalklarn sevdiinden daha fazla sevecek dei-lim mesela: Shakespearein yksne gre Coriolanusa

kar harekete geenlerin yegane itham ondaki kibirdir, oysa gerekte Coriolanusta eksik olan ve eksiklii y-znden nefret uyandran tek ey gerek bir kibri yaltak bir uyumluluun arkasna saklama ve bin eit sahtekar maskeyle maskeleme becerisidir. Bu haliyle Coriolanusun makus talihi bana, ister istemez, Levent ve yedi ccelerle ve ardndan da daha pek ok cceyle muhatap olmak zorunda kaldka bama gelenleri hatrlatyor.

Ben yalnzca kendi adma nefes almak ve insanlar adna da hereyi yeniden dnmek istedim, bu bokperest maymunlarn bu yzden zerime ydklar boklardan hibirini hak etmedim. Ama, maalesef, insanlarn dnme cehdi ve iyi niyet kadar karsnda ezildikleri ve ardndan da intikamn almak istedikleri baka bir ey daha yok. Tamamen hakl olduumda bile bana hn beslenmesinin, tamamen nazik olduumda bile fke duyulmasnn, hi-bir zararm grmemi insanlarn benim zerime sknt, zarar ve sabotaj smakta bu kadar heves gstermesinin, u veya bu skntmdan en ufak insan anlayn esirgenip bunlarn frsatlar saylmasnn, hereyi yumuaklkla alt-tan aldmda bile bana haddimi bildirmek iin kudurup kendinden geen bin kiiden sonra bin birinci kiinin hala ok nemli bir grev stlendiini dnebilmesinin baka bir aklamas da yok.

nsanlar onlar aan eyden nefret ederler, ve ben onlarn bomboluundan daha tesine baktm iin sk sk benden de nefret ettiler. Zihinleri kilitlendi, gzleri dnd ve zerime ne sacaklarn ardlar. Ruhlarnn nerelerde balayp nerelerde bittiini gryordum ve grdm anlyorlard ve bunu hi balayamyorlard.

III.

Ecce Homo

8.

Ba- dehrin hem hazann hem baharn grmz

Biz neatn da gamn rzigarn grmz

Nab byle sylemiti. Dnya bahesi, birbirlerini izle-yen mevsimlerin dngs, yine birbirlerini izleyip duran gece ve gndz kadar birbirlerine zt insan duygularnn yine birbirlerini izleyen bir toplam, ve zaman beyitte de yine birbirlerini izlemektedir. Baudelaire ise Jai plus de souvenirs que si javais mille ans yazar. Binlerce yala ya-lanm gibi ruhu anlarla kaplanmtr. Ama belli ki, bu anlar, artk hibir eye armayan souk bir duygusuz-luu dourduklar ann aynsnda, kendilerini hatrlama zahmetini bile katlanlmaz klacak bir yorgunluu da yaratrlar. Okur bunu biraz fazla airane bir abart saymak isteyebilir, ama pek yle saylmaz. Aslnda, benim aktrlk sanatn sama ve byk lde affedilmesini umarak syleyeceim salaka bulmamn en byk nedeni de bir aktrn ne kadar oynamyorsa o kadar oynayabiliyor olmasna ilikin aikar eliki deil. Ondan da nce, bir aktrn aktr olabilmek iin insan tecrbesinin tmne yukardan bakabildii bu noktaya, kll bir been there, done that noktasna ulam olmas gerekmesi.

Dediim gibi, byle bir nokta gerekten var. Kimse bir denizaltda bir yl, Tibette ve Las Vegasta drt yl, hapishanede be yl, bir inaat amelesi olarak iki yl geirmi olamaz mesela. Hepimiz iin uygulamada da-rda kalacak bir eyler muhakkak vardr, ama becerikli olanlarmz bunlarn hepsini ruhunda geri alabilir. Tam da o yzden, Platonun airleri bilmedikleri eyler hakknda konumakla sulamas (Kurandaki paralel bir yalanclk sulamas bir yana braklrsa) bir para yersizlemektedir. Sorun, aktrn, byle bir geri alma ileminin ardndan, artk bir aktr olamayacak olmas. La chair est triste, Ten tketti hazlarn diyebilir, O kadar karanlk ki gecemiz / Ha olmu ha olmam penceremiz de diyebilir, kendini iine dier her kiilik girebilsin diye her belirli kiilikten boald yok edici bir sfr derecesinde bile bulabilir, ama sanrm aktrlk yapamaz. Aktr, akas, amann ok berbat bir taklitisi ya da oyun oynayan ocuun arpk bir gecikmiliidir.

9.

Olas insan deneyimlerinin tketilebilirliine, giderek deersizliine (Vanitas vanitatum, omni est vanitas) ilikin bu kiisel ruh halinin mmknlne eskiden onlarn evrensel bir dngselliinin zorunluluu da eklenirdi. lk olarak He-rodotosta bu dncenin yazya geirildiini grebiliyoruz: Yaamlar kader tekerleine baldr ve o da talihi insanlar ara-snda evirip durur. Zamanla, dnce iyice ayrntlanacaktr. Kader tekerlei bizde ark- felek, talih Batda fortuna olur. Bir gn talihli olan da talihsizlii tanyacak ve yine bir gn talih talihsiz olana da urayacaktr. Ya da doum, yalanma ve nihayet herkesi sonsuza kadar eitleyen, dolaysyla onlar yanlsamalarndan soyarak gerekten olduklar hale geri dndren lm evrimi insanlarn hayatn srekli tr.

Bylece, tarafsz bir astronomi terimi olarak felek zaman ve kaderi, abeslikle ykl bir kaderi ifade eden kahpe feleke, z itibaryla uursuz bir fortunaya, hep ktye yoran (mutlu bir gece ancak felekten almakla sahip olunmu bir gece-dir) bir halk astrolojisinin ilk anahtar kavramna, arabesk arklardaki gibi naif, ama artc biimde ak ve kararl bir varoluuluun (Durdurun dnyay, bam dnyor ya da Ben ne yaptm kader sana / Mahkum ettin beni bana) mstakbel kozmik temeline dnr. Astronomi ve astroloji fiziksel ve beer corafyayla Batlamyusun eserinde (ama onun Tetrabiblosunda kiilerin isimleriyle de zellikle ilgilenen ve

bizdeki yldznamelerin hala muhafaza ettii ok daha eski bir Mezopotamya gelenei grnmezlemitir) olduu gibi dolayszca birbirlerini izlemektedir. Gece ve gndzn hi yorulmayan dngsne, mevsimlerin usanmayan dngsne, gklerin gizemli dngsne insanlarn yaam ve lmlerinin anlamsz dngs de kendiliinden eklemlenir. Devran dner, ve talihleri srekli tersine evirir. yleyse onun sevinli ya da kederli grntlerine fazla aldanmamak gerekir.

Biz hayatlarmzla zaman ve evren iinde bir yer kaplad-mz zannederiz, moira, lg, k