شروع می کنيم: فصل ا ول

4

افغانستان به پيشرفت هاى چشمگير نايل گرديده، تعداد زياد دختران به مكاتب ميروند، و آتاببعد از نخستين چاپ اين ه دهند گا ن زنا ن بودند، و مسئله خشونت در مقابل را ي٪۴٠در انتخابات موفقيت آميزى ريا ست جمهورى بيش از

رفته و به آن احترام نمى گزنان از اهميت خاص برخوردار است، با وجود اينكه بارها ازحقوق زنان غفلت صورت . خشونت در مقابل زنان و به ويژه خشونت فاميلى تا هنوز هم به عنوان يك تخطى تلقى نمى گردد. گردد

زنان افغانستان تا به دست . ى و ازدواج اطفال باعث رنج، عذاب و بيمارى هاى گوناگون ميگرددازدواج هاى اجبار . آوردن حقوق مساوى راه دراز را در پيش دارند

دارند، از اهميت خاص برخوردار است و بر عالوه براى زنان عام، اشتغالاين آتاب موخذ براى زنان آه در سياست ين آتاب، سياست، جامعه مدنى و حقوق بشر اون تا در ورآشاپ ها از آ ن استفاده نمايد، دولت و مسازمان هاى گوناگ

و زنان راتشويق مى نمايد تا در انكشاف و پيشرفت افغانستان . را به طور جامع وهمه جانبه توضيح و شرح مى نمايد . فعاالنه اشتراك نمايند

ام جهان از نقطه نظر تاريخى بين المللى افغانى و اسالمى به درين آتاب زنان آگاهى مى يابد آه چگونه زنان در تم . مبارزات خويش ادامه داده اند

ى باشد آه عمد متا اشتراك در سياست و زندگى اجتماعى را مورد مچاپ دوهم اين آتاب حاوى دو فصل و ورآشاپ هاين دو اسرور ميشوم اگر لطفا مد ازدواج اطفال و خشونت فاميلى تخطى از حقوق بشر مى باش. بحث قرار ميدهد

. موضوع را نيز در چاپ دوهم اين آتاب بگنجانيدبراى پرداخت UNFPA و هم چنان از. از زنان بدون سرحد در رابطه با نوشتن اين آتاب صميمانه سپاس گزارم

رت امور زنان از آن چاپ و ديگر اشخاص انفرادى و سازمان ها آه درچاپ اين آتاب سهم داشتند، من و وزاههزين حمايت و پشتيبانى مى نمايم، سازمانها، دولت و موسسات غيرى دولتى را تشويق نموده تا آاپى هاى ان را بدست آورده

ير تغاين آتاب ميتواند در. وسيعا انتشار نمايد و ضمنا در ورآشاپ هاى خود ازين آتاب موثر و مفيد استفاده نمايدو . افغانى رول بارزى را ايفا نمايدوضعيت زنان درجامعه

دوآتور مسوده جالل وزير امور زنان

شروع می کنيم: فصل ا ول

5

کشور ما نقش من

حمايت از اشتراک زنان افغان در سياست و جامعه مدنی

چاپ دوهم2005کتاب موخذ

فهرست

۶.......... ...............................................فصل اول اول شروع ميکنم

٢١.......................................................فصل دوهم

زنان و سياست در دنيای امروز

۴۵........................................................فصل سوم جامعه مدنی

۵۶......................................................فصل چهارم حقوق بشر

۶٧........................................................فصل پنجم

سهم گرفتن در سياست

٧۵ ......................................................فصل ششم افغانها ميتوانند پيشرفت کنند موضوعات زندگی اجتماعی

٨۴.......................................................فصل هفتم

کشور ما نقش من

از انتشارات زنان بدون سرحد

:توسط

الکساندر نيچه-جورجينا نيچه دوکتور شيرل بنارد، دوکتور اگنس واگنر، بوبانی شفا، دوکتور صابر ناصری، نسرين گروس، ايدت شالفر،

)رسام( سارا مسنی

وزارت امور زنان افغانستان کابلUNFPAحمايت مالی توسط

بحث و فعاليت ها براي هفت ورآشاپ

٩۶..............................................جلسه اول

شروع ميكنيم

٩٩.............................................جلسه دوهم در دنيا امروززنان و سياست

١٠٢.............................................. سومجلسه

جامعه مدنی

١٠۴..........................................جلسه چهارم حقوق بشر

١٠٩............................................جلسه پنچم

سهم گرفتن در سياست

١١٢...........................................جلسه ششم افغانها ميتوانند پيشرفت کنند

١١٨...........................................جلسه هفتم

کشور ما نقش من

شروع می کنيم: فصل ا ول

6

شروع مي كنيم : فصل ا ول

كه خراب شده آنچه. پيموده شوداست و اين نمي تواند دريك شب قدم گذاشته سال جنگ دروني سرانجام افغانستان در راه صلح وخوشبختي ٣٠بعد ازته براي كسب دانش وپيشرفت بايد جبران گردد افغانستان بايد سخت كار نمايد تا در رديف كشورها ي صلح آميز ازدست رف زمانبايد دوباره اعمارگردد و . كار بزرگي است اما جدوجهد هر فاميل وهر فرد به شمول زنان ضروري ا ست اين. و ملل آزاد قرار بگيرد

مي بيانگر اين مسئلههود دارد كجقت ضرب المثل هاي زياد بين المللي وهيچ كشوري بدون سهم گيري زنان موفق نبوده وپيشرفت نمي كند درحقي .د نباش

". يك پرنده نمي تواند بايك بال پرواز كند " ". زنان نصف آسمان را نگهداشته اند "

شما چه فكر ميكنيد ؟

د وجامعه بدون آن وجود داشته نمي تواند ؟ شما ستنه اين ضرب المثل هاچه معني دارند ؟ چه چيزهائي وجود دارد كه زنان درآن سهيم تان مهم ومفيد باشد ؟ ان توانيد ا نجام دهيد كه براي فاميل ، دوستان وهمسايگ شخصا چه مي

به درچنين كشورها . ناك استدرحقيقت دورنگهداشتن زنان ا ز سياست براي يك كشورخطر. بعضي ها فكر مي كنند كه سياست فقط براي مردان است

.با سهم گيري زنان موثريت وصدا قت درداد وستد خوبتر وموثرتر صورت مي گيرد . يات عادي مردم ، اطفال بخوبي رسيدگي نمي شود رضرو

تحقيقات زيادي را . جهان در آن كار ميكنند ها از سراسر يك سازمان مهم بين ا لمللي است كه متخصصين واقتصاد دان( بانك جهاني تحقيقات .در اداراتيكه زنان در آنجا به تعداد كافي كار مي كنند، فساد اداري بسيار كم استنشان ميدهد ) رهبري نموده ودولت ها را مشوره مي دهد

:زنان در حيات سياسي يك كشور بسيار مهم اند زيرا حكومت ( پس به وضاحت ديده مي شود كه ديموكراسي در بسياري از كشورها زنان كمي بيشتر از نصف نفوس را تشكيل مي دهند يعني اكثريت ●

.بدون حصه گرفتن اكثريت مردم وجود داشته نمي تواند) مردمي تحصيل يافته و صحتمند داراي فرزندان هوشيار ،واضح است كه مادران با هوش. زنان از اطفال نگهداري مي كنند و نسل آينده را پرورش مي دهند●

.ستنده مند و صحتحالتعليم يافته ، خوششتر با امور زندگي يك جامعه وفاميل هاي شان سروكار دارند لذا اگر به صداي آن ها گوش داده شود يقينا دولت ازمشكالت وپرابلم هاي آن ي زنان ب●

.داشتها آگاهي پيدا نموده و در پي راه حل آن برآمده و توجه كافي خواهد

انسانيجامعه اي كه داراي صلح، آزادي ، مساوات و احترامبه سادگي نميتوان ها تجربه كرده اند نشان مي دهد كه سالهاي وحشتناكي را كه افغان●اگر مي خواهيد در كشور صلح . مردم يك جامعه را به رنج و عذاب و جهل و تاريكي مي كشاند، عدم رعايت موضوعات ذكر شده.ساخت ،باشد

در جاي كه شما بحيث انسان مورد احترام همگان باشيد و خانواده شما از زندگي لذت بخش بهره مند باشد پس آميز و با امنيت زندگي نمائيد و ،دننان حاصل گردد كه شما داراي يك دولت خوب با افراد صادق كه قدرت سازندگي و حراست چنين كشوري را داشته باشيبطور قاطع بايد اطم

.ستيد ه

را بخاطر چيزهايكه براي شما و فاميل تان مهم است بگوش همه برسانيد تا مطمئن گرديد كه افغانستان دو باره درغفلت بحيث يك زن شما صداي تان

.افغانستان يك جهت مثبت واميدوار كننده را انتخاب كرده است. وحشت سال هاي گذشته برنمي گردد و

شروع می کنيم: فصل ا ول

7

. دارنداين كشوررزوي كمك را به در سراسر جهان افغانستان دوست هاي زيادي دارد كه آافغانستان قانون اساسي جديدي دارد كه مورد تحسين بسياري از كشورها درمنطقه قرار گرفته است حتي بعضي ازكشورها شروع به تقليد از بعضي بخش

.آن است زنان در مجلس جزءاقليت ها و ضمانت دادن چندين كرسي انتخابي براي ، زبان هاي آن نموده اند كه بطور مثال پشتباني از

زنان بخشي از كمسيون طرح قانون اساسي جديد را تشكيل دادند و اعضاي مجلس لويه جرگه بودند اما اين زنان نمي توانستند بدون پشتباني مردان از .دناريك گذشته بر نگرد بودند تا به دوران ت ثابت نمايند و اين مردان نگران حفاظت ديموكراسي واقعي وقاطعانه دفاعحقوق زنان

براي انتخابات آينده و تصميم گيري دولت افغانستان دشواري هايي درپيش خواهد بود و در راه پيشرفت كارهاي مهمي بايد انجام گيرد عاقالنه نخواهد

براي حمايت و پشتباني . ا حل خواهد كرد و يا شخص ديگري مشكالت رگرفتد نبود اگر فقط بينشينيم و اميدوار باشيم تا كارها بروفق مراد انجام خواه .از صلح وديموكراسي در افغانستان نيروي تمام مردان وزنان الزم است تا كشور جديد با فرجام نيك و مترقي بسازيم تا جايي در جهان برا يش باز نمايد

.آيا مردان به تنهايي مي توانند بچه دار و صاحب فاميل گردند؟ بطور قاطع نخير

. در كار استاينكار انرژي زنان و مردانتطبيق نمي توانند وبراي كردهها در دولت نيز به تنهايي سازماندهي پس آن

اداره نمودن دو لت مانند اداره كردن يك فاميل است

.فكر كنيد درباره چيزهايي كه براي مراقبت و مواظبت از يك فاميل ضرورت است يل تهيه غذا براي تغذيه اعضاي فام● مراقبت از شخصي كه مريض باشد● پيدا كردن پول● شتشوي چيزهاي ناپاك مانند لباس ها و ظروف● خريداري ا شياي مورد ضرورت از دوكان يا ماركيت● فروش توليدات فاميلي مانند قالين و غيره● مالقات خويشاوندان و پذيرايي از آنها درخانه خود ● نودي ها با دوستان ، خويشاوندان و همسايه ها رفع نا خوش● . آموختن به ا طفال خورد كه چگونه بايد نان بخورند ، حرف بزنند ، راه بروند و به شكل مناسب رويه داشته باشند●

ت كه كارهاي دولت در سطح بزرگتريستند تنها فرق آنها دراين اسهاين كارها هيچ فرقي با مسايلي كه بايد در كشور انجام گيرد ندارد و باهم شبيه .يك دولت همان كارهاي را مي كند كه يك زن و شوهر براي فاميل خود انجام ميدهند اما در سطح وسيع تر. انجام مي گردد

آن ها قسمتي از مسؤليت در حقيقت بسياري از. آيا شما متوجه شده ايد ؟ همه اين وظايف لستي از چيزهايي است كه يقينا زنان مي توانند انجام دهند

.هاي نورمال يك زن خانه را تشكيل مي دهد

:بيائيد كارهايي را كه در فاميل ودر دولت انجام مي گيرد مقايسه كنيم

شروع می کنيم: فصل ا ول

8

وزارت صحت عامه از اشخاص مريض مواظبت و مراقبت مي نما يد

وزارت تجارت

.دات و محصوالت كشور را به فروش مي رساندوسايل مورد احتياج دولت را خريداري نموده تولي

وزارت امور خارجه . روابط را بين كشورها ي دوست قايم مينما يد واختالفات بين كشورها را رفع مينمايد

وزارت تعليم و تربيه

اطمينان حاصل مي كند تا اطفال و جوانان به مكتب بروند و بياموزند

وزارت زراعت . كه غذاي كافي براي همه موجود است اطمينان حاصل مي كند

يشاروال

.مسؤليت پاك نگهداشتن شهر ، جمع نمودن تنظيفات و زيبايي شهر و پارك ها را به عهده دارد

ابل فكر شود زيرا در دولت هيچ چيز مرموز و غير ق ضرور نيست اينطوراما . استناكبعضي اوقات زنان فكر مي كنند كه سياست يك چيز عجيب و ترسكه وزارت خانه ها را اداره ميكنند و يا كه آن را تنها مردان بدا نند امروز درسراسر جهان زناني وجود دارند فهم وجود ندارد وهيچ رازي هم موجود نيست

.س جمهور ايفاي وظيفه مي نمايند كه بعدا درباره بعضي ازاين زن ها دربخش هاي بعدي خواهيد خواندييبحيث شاروال و حتي ر

البته به منظور انجام دادن اين كارها بطور خوب ودرست بايد تحصيل يافته بود اما داشتن لياقت هاي يك خانم خوب خانه مانند صرفه جويي ، صداقت ، .رديخواستن بهترين ها براي فاميل يا مملكت و ايجاد نمودن يك فضاي صميمي نيز كافي است تا وظايف فوق به وجه احسن انجام گ

:ر اين كتاب درباره موارد ذيل معلومات حاصل خواهيد كردد نظريات و كلماتي كه درباره زندگي اجتماعي فكر مي شود● . خود مورد احترام قرار مي گيرندمردمتوسط فايق آمده اند و باعث آوردن تغيرات شده اند و امروز زندگي بعضي از زنان كه با مشكالت زياد● بعضي از زنان مشهور داستان هاي● .حقو ق بشر، چطور تعريف شده اند و با زندگي شما چه رابطه دارد ● . چطور مردم عادي مي توانند با عث آوردن تغيرا ت در جامعه گردند و در سياست حصه بگيرند ● . پشتيبا ني از حقوق بشر چطور زندگي فاميلي تان را بهتر مي سازد● مهم است؟ چرا رأي دادن ●

.اولتر ازهمه به اصطالحاتي كه در اين كتاب به كار رفته تو جه كنيم

ديموكراسي چيست ؟ ديموكراسي يك فكر يا عقيده جديد نيست بلكه از پنج قرن قبل از تو لد مسيح در تكامل بوده است

شروع می کنيم: فصل ا ول

9

حكومت قانون ، آزادي بيان ، حقوق بشر، كار درست و انتخابات ا ست براي به وجود آوردن ديموكراسي) حكومت بوسيله مردم ( ديموكراسي به معني . استيضرور

حكومت قانون. ١

در . مي گيرد جامعه توسط قوانين شناخته شده اداره مي شود كه بطور عادالنه و مساويانه باالي هركس تطبيق مي گردد ومورد احترام همه قرارارد فرق نمي كند يك نفر چقدر مهم يا ثروتمند باشد درپناه قانون هيچ كس قدرت شخصي ندا شته و ديموكراسي هيچ كس باالترا ز قانون وجود ند

.دربرابر قانون همه يكسا ن ا ند

برخالف قانون عمل گردد مراجعي وجود دارد كه ميتوان در حكومت قانون شخص قدرتمند نظر به ميل خود تصاميم اتخاذ نمي كند قانون وجود دارد اگر ن شكا يت كرد وا طمينان حاصل كرد كه صداي شما بطور عادالنه شنيده مي شود و بدون كمك ، رشوه و تهديد فيصله ها به اساس قوانين و به آ

.مقررات به عمل مي آ يد و ا گر كسي خالف ا ين قوانين عمل نمايد به عدا لت كشانده مي شودحقوق مساوي نيستند ، قوا نين ومقررات توسط اشخاص با قدرت و صحتمند نظر به خواست هاي همه داراي ) ملوك الطوا يفي ( در جامعه فيودا لي

.خود شان ساخته ومورد لغوقرارميگيرد

بسياري از مما لك داراي نظام فيودا لي توسط حكومت قانون به كشورهاي ديموكرا تيك تبد يل شده اند كه اين امر ساده نبوده و دريك شب اتفاق نمي . تدا ف

مسافرين شركت هوايي آريانا

پرواز من به وقت صورت نگرفت وما براي دوساعت در طياره "شخصي مي گويد ، . مسافرين شركت هوايي آريانا از تجربيا ت شان شكايت مي كنند ياره پرواز نمايد تا دير خوابيده و خواسته نشسته انتظار كشيديم و قتي دليل آن را پرسيديم براي ما گفتند كه شخص مهمي كه قرار بود باما در عين ط

.قبل از آ مدن به ميدان هوايي چاي صبح بخورد بنا بر آ ن تمام مسافرين مجبور بودند براي ا ومنتظر باشند

ركت هوايي كشيدن سگرت در طياره هاي مربوط هر شركت هوايي در جهان ممنوع است زيرا خطرناك مي باشد اما در ش"شخصي ديگري مي گويد،

".آريانا اشخاصي مهم هرمو قع كه دلشان بخواهند در هنگام پرواز سگرت مي كشند

به علت دا شتن پرا بلم در ناحيه پشتم يك تكت درجه ا ول خريدم با وجود ا ينكه بسيار قيمت ا ست اما هنگام "باالخره شخص سومي چنين مي گويد، مهمي كه تكت ندا شت بدهم و من بدون اينكه پول تكت در جه ا ول خودرا دريا فت كنم به عقب طياره پرواز به من گفته شد تا جايم را براي شخص

. اين ها همه غا فل بودن از حكومت قانون را نشان مي دهد زيرا هنوز هم بعضي مردم به سبك نظام فيودالي فكر مي كنند. رفتم

طياره مطابق به تقسيم ا و قات معين پروا ز مي د كه شخص مهم ميگويد اما درحكومت قانوندر جهان ملوك الطوايفي طياره زماني پرواز خواهد كرتمام مسافرين داراي تكت با هم مساوي اند و براي اشخاص مهم قانون ومقررات خاص وجود ندارد تنها كساني كه مي توانند پرواز را به تعويق . كند

لر ترافيك هوايي است در صورتي كه هوا خراب باشد و برف شديد ببارد زيرا پرواز در چنين شرايط محفوظ اندازند پيلوت ، ميخانيك طياره ، و كنترو .نيست

شروع می کنيم: فصل ا ول

10

؟آيا شما چه فكر مي كنيد خواست شخصيط بخاطر آيا مي شود در د نياي امروزه با پرنسيپ هاي فيودالي زندگي كرد ؟ چه وا قع خواهد شد اگر طياره بدون پالن پرواز نمايد فق

.در آسمان هرج ومرج و تصادمات به وجود خواهد آمد است كه معلوم.يك فردآيا شما تجربه اي از چنين طرز تفكر فيودالي داشته ايد آيا گاهي مراعا ت نمودن قانون براي تان مفيد و موفق واقع شده است وشما چه خواهيد نمود اگر

ار فيودالي قرار گيرد و مسافرين آريانا در موارد باال چه مي توانستند ؟حقوق تان مورد تاخت و تاز ا فك

شما چه مي توانيد بكنيد ؟ميتوانيد يك درخواستي بنويسيد وامضاي مسافرين ديگر را نيز در آن بگيريد و درآن از شركت هوايي آريانا شكا يت نمائيد درخواستي تا ن را به وزارت

.امه ها هم به نشر برسانيد و بگو ئيد كه با شركت هاي هوايي ديگر كه قوانين را مراعا ت مي نمايند سفر خواهيد كردهوانوردي بدهيد ودر روز ن مراحل قانون. ٢

نكه آا شما گناهكار نيستيد تتيكدريك كشور ديموكرا! ستيد ؟ نخيرهاگر كسي شما را متهم به گناهي كند ويا خالف قانون رفتار كنيد ، آيا گناه كار قانون اساسي يك شخص درمحكمه تصميم نمي گيرد و هيچ كس حق بي حيثيت ساختن ، ثابت شود كه شما گناهي را مرتكب شده ايد مطابق به

با ندارد مگر درصورتيكه توسط قاضي مجرم شناخته شود و طبق قانون قانونيريختن آبرو انداختن به زندان و ضبط نمودن مال كسي را بدون مو جب .اورفتار گردد

آزادي بيان. ٣

يك شخص حق آ زا دي بيان ، اشترا ك در انجمن ها وآزا دي مطبوعاتي دارد به اين مفهوم كه مردم حق دارند عقايد شان را تيكدر يك كشور ديموكراند در مجالس سياسي اشتراك نمايد آزادي زن مي توا درباره هر موضوعي به شمول رهبرا ن سياسي و دولت آزا دانه بيان نما يند و هر كس مرد و

مطبوعات به اين منظور است كه روزنامه ها ، مجالت ، راديو و تلويزيون اجازه نشر هر نوع مطا لب به شمول سياست و حكومت را بطور آزادانه داشته .دنباش

ضمانت مي كند در نظام فيودالي مردم فقط اجازه آزادي بيان را آزادي بيان بطور قطع ممنوع بود حاال قانون اساسيگذشته كه در اين مدتسال هاي در .دارند مطابق به ميل اشخاص با قدرت سخن بگويند هر گاه بر خالف آنها سخن بگويند مورد مجازات قرار مي گيرند

ال چند ژورنالست افغان به خاطر اظهار عقايد طور مث .ت داردرامروز افغانستان آزادي مطبوعاتي دارد كه البته تطبيق و عادت كردن به آن به وقت ضرو

شان تهديد گرديده اند كه بدون شك براي آنها خطرناك است اما هر بار بخاطر داشتن حق آزادي بيان توسط مقامات باصالحيت مستحق شناخته شده .و در نتيجه و ظيفه خود را از دست ندادند و يا روزنامه شان از نشر باز نمانده است

زنامه به نشر ور كه دل تان بخواهد در شما نمي توانيد هر چيزي راارتباط دارندي بيان به مفهوم نداشتن مسؤليت نيست مسؤليت و آزادي با هم آزاد

ويا به مذهب و برسانيد و يا در راديو بگوئيد تا با عث تنفريا ناراحتي شخصي گردد ويا شما نمي توانيد كسي را از طريق مطبوعات مورد حمله قرار بدهيد . دنمطبوعات نيز بايد مطابق به قانون رفتار نماي. عقايد ديگران توهين نمائيد

مقاله اي از اخبار

: مقاله اي را راجع به حكمراني درست نوشته اند كه مي خوانيد سردر اين اواخر دو مرد جوان

دردو دهه گذشته ما شاهد سوء .نش قرار بگيرد استفاده صحيح از دستگاه دولت استيكي از مهم ترين اصول اساسي اسالم كه بايد مورد احترام پيرواشيخ نشيني و خال فت اسالمي است توسط گروه هاي مختلف بوده ايم بهترين مثال خال فت را مي استفاده هايي از ا حكام اسالمي كه شامل جهاد ،

.توان در تاريخ اسالم جستجو نمود

.داردرا بيان مي كند فرق خبري كه واقعيت ها نمايد و از راپور هاي شخصي را اظهار مي اخبار است كه نظر مقاله چاپ شده در ارت ازسرمقاله عب

شروع می کنيم: فصل ا ول

11

ازانون اسالم هرگاه كسي كه به حكومت منسوب مي گرديد اولتر از همه بايد اموال اش بررسي مي گرديد تا اطمنيان حاصل گردد تا بعدا مطابق به ق .حكومت اش سوء استفاده نكند و دوم اينكه موارد ذيل را مراعات نمايد

زندگي مجلل و لوكس نداشته باشد ● بر اي منافع خود كار نكند● براي آرامي وراحتي خود تالش نكند ● . در عوض به مشكالت مردم تو جه الزم داشته باشد ●

بعضي از سيا ستمداران با خواندن اين مقاله خشمگين شدند زيرا آنها اين نوشته را انتقاد به سبك زندگي خود يافتند و درصدد گرفتاري وي برآمدند اما

وده و نگذاشتند تا افراد امنيتي آنها وي را گرفتار نمايند و رسيدن اين خبر به ممالك ديگر و سازمان هاي ديگر باعث ژورنالست هاي ديگر از وي دفاع نم .و حق اظهار نظر خود را داشته باشدگرديد تا وي محفوظ بماند

حقوق بشر . ۴

جامعه هما تنها تبعه يك مملكت نبوده بلكه به حيث يك انسان بافغانستان قانون اساسي دارد كه حقوق شما را بحيث يك تبعه اففان تشريح مي كند .كه بيش تر از پنجاه سال قبل به تصويب رسيد مانند يك قانون اساسي براي تمام جهان است اعالميه حقوق بشر ملل متحد. تعلق داريميانسان

ها كشور تمام . ست كه مورد احترام قرار گرفته و از آن دفاع مي گردددر حقيقت در قانون اساسي افغانستان حقوق بشر يكي از مهم ترين مو ضوعاتي ا .معلومات بيشتر حاصل نماييدبايد از حقوق بشر حمايت و پشتباني نمايند ، در بخش ديگري از اين كتاب مي توانيد در باره حقوق بشر

انتخابات . ۵

شان را انتخاب نمايند و بدا نند كشور شان در كدام جهت در حركت ا ست و در وقت مهم ترين بخش ديموكراسي ا ين است كه مردم قدرت دارند رهبر .اتخاذ تصاميم چه كسي براي شان سخن بگويد كه اين همه از طريق انتخابات صورت گرفته مي تواند

ن امكان پذير نيست در عوض اشخاصي را كه با دريك ديموكراسي واقعي هر فرد بايد نظر خود را در تصاميمي كه بايد اتخاذ گردد بدهد كه ا لبته اي

.فق بوده واز آن نمايندگي نمايند انتخاب مي نمائيم تا به نمايندگي ما درتصميم گيري با دو لت همكاري نمايندا نظريات ما مو

آ ن را مصرف نمايد براي آ ينده دولت بايد پول جمع آوري نمايد و عاقالنه: فكر كنيد چه تصاميمي براي پيش بردن يك حكومت ضروري مي باشد امكان پالن بسازد پوليس و قواي نظامي را انتظام دهد و روابط تجارتي با كشورهاي ديگر بر قرار نمايد لذا بايد هر روز هزارها تصميم اتخاذ گردد آيا اين

را انتخاب مي كنيم تا به نمايندگي از ما سخن بگويد و در عوض ما اشخاصي . دارد تا اين مذاكرات و تصميم گيري توسط هر فرد انجام گيرد ؟ نخير .تصميم بگيرد و به شكلي كه ما با آن موافق باشيم عمل نمايد

براي خود شان كه انتخاب اين اشخاص فقط از طريق اين اشخاص بايد براي مملكت و عدالت كار كنند نه براي كسب قدرت و بدست آوردن ثروت

.ي تواند كه ما براي بهترين شخص رأ ي مي دهيم انتخابات صورت گرفته م

مدت انتخاب اين شخص بحيث رهبر دايمي نبوده بلكه براي مدت معين ميباشد و بعد از اين مدت معين شايد فقط چند سال كارهاي شا ن مورد بررسي اما اگر با كا ر كردهاي آنها راضي نبوديم در انتخابات آينده ندهقرارگيرد ا گر كارهاي خوبي به نفع مردم انجام داده بودند دوباره براي آنها رأي مي د

.خواهند دادبراي شخص ديگري رأ ي

شروع می کنيم: فصل ا ول

12

تاريخ براي ما درس داده است كه نبايد يك شخص تمام قدرت را بدست داشته باشد از اين سبب حتي رئس جمهوري كه و ظيفه : يك موضوع ديگرمينامند و نظر به و ظايف مختلف فرق ) محدوديت دوره ( ام ميدهد نبايد پست خود را براي مدت طوالني نگهدارد كه اين را خود را به بهترين وجه انج

مثال رئس جمهور امريكا براي مدت . مي كند طور مثال رئس جمهور ، وزير ، قاضي و غيره كه دوره هاي شان نظر به پست هاي شان فرق مي كندمي گردد هر گاه دوباره انتخاب شود فقط چهار سال ديگر مي تواند رئيس جمهورباشد و بعد از ا و نوبت به شخص ديگري ا ست تا چهار سال انتخاب

.ريا ست جمهوري رابه عهده بگيرد

كي بايد از اطفال نگهداري كند وقتي ما درخانه نيستيم ؟و طفل خورد سال شان را در خانه بگذارند مي خواهند تصميم بگيرند كه كدام يك از حبيبه و شوهرش براي يك هفته به زابل مي روند آنها بايد د

ما بايد اوالد "اطفال مي توانند با يكي ا ز خواهران حبييه مكي يا مرغلي بمانند حبيبه فكر مي كند . خويشاوندان شان را براي اين منظور انتخاب نمايندياط است واز اوالدها ي خود بخوبي مواظبت مي نمايد قوانين و مقررات خانه ما و او يكسان بوده و او ميداند ها را نزد مكي بگذاريم او يك مادر با احت

.كه او الد ها چه كار ها را بكنند و كدام كارها را بايد انجام ندهند مثل اينكه آنها در خانه خود ما باشند

او بچه اش را اجازه مي دهد تا كاغذ پران بازي كند اما مكي بچه اش احسان را اجازه نمي مرغلي زن و خواهر خوب است اما او نظريات متفاوت دارد ".دهد زيرا ا ز افتادن ا ش مي ترسد و مكي مانند من است پس من او را انتخاب مي كنم

آنها اعتماد داشته باشند واز هر نگاه با آ ن ها به عين شكل مردم هم در بين كانديدها انتخابات مي نمايند مردم كساني را انتخاب مي نمايند كه به

نظريات مختلف خود را براي رياست كانديد در انتخابات اشخاص مختلف از احزاب مختلف با. موافق بوده و فكر كنند كه تصاميم بهتر ا تخاذ خواهند كرد و عقايد را با آن ها دارند لذا آنها را براي نمايندگي از خود انتخاب مي كنند و رأي دهندگان تصميم مي گيرند كه كدام يك از آنها نزديك ترين نظريات

.مي نمايند

ثبت نام چيست ؟ا ول بايد داراي سن قانوني باشد تا بتواند تصاميم درست و با مسؤليت بگيرد رسيدن به سن قانوني در ممالك . هر رأي دهنده بايد واجد دو شرط باشد

. ا ست١۶ و در ايران ١٨انستان سن قانوني در افغ. مختلف فرق ميكند

بين زن و مرد تفاوت و جود ندارد پس هردو ـ . دوم رأي دهنده بايد تا بعيت كشوري را كه در آ ن زندگي مي نمايد داشته باشد يا تبعه همان كشور باشد .زن و مرد هژده ساله با داشتن تا بعيت افغانستان مي توانند رأي بدهند

ي دادن مي آيد نام شان را أانتخابات بايد ثبت نام صورت گيرد كسانيكه انتخابات را تنظيم مي كنند يك لست مي سازند هر كسي كه براي رقبل ا ز

.درلست خط مي زند تا كسي دو باره رأي ندهد و كسي كه از اففانستان نباشد نمي تواند تقلب كند و بطور دروغي رأي بدهد

شما در يك دفتر مخصوص . ثبت نام عصباني هستند الزم به تشويش نيست ثبت نام بسيار آسان بوده و باعث ناراحتي نمي گردد بعضي از زنان در بارهبراي زنان مراجعه مي نمائيد و در آنجا زني است كه نام شما را ثبت مي كند و اين كار فقط چند دقيقه را در بر مي گيرد شما كارت ثبت رأي دهنده را

چند ين رهبر محترم . داريد اگر عكس تا ن در كارت نصب گردد بهتر خواهد بود تا اطمنيان حاصل نمائيد كسي در عوض شما رأي ندهد اخذ مياسالمي در افغانستان و كشور هاي ديگر گفته اند كه نصب نمودن عكس زنان در كارت رأي درست است اما اگر شما ويا فاميل تان با اين امر موافق

.يد اختيار با شما است و نظر تان قا بل احترام است نيست

شروع می کنيم: فصل ا ول

13

.شما باز هم مي توانيد بدون عكس كارت را داشته باشيد و در عوض درروز رأي دادن نشان انگشت تان را بگذاريد و رأي دهيد

رأي دادن چيست ؟رأي دادن يكي از طريقه . است بايد رهبر باشد و يا چيزهاي كه بايد انجام بگيردمعني رأي دادن اظهار عقيده و نظر در باره كسي كه شما فكر مي كنيد

وقتي يك گروپ ضرورت به تصميم گر فتن دارد باالي همه اثرمي گذارد به اين معني كه اعضاي گروپ . هاي تصميم گيري به شكل گروپي است تصميم بگيرند؟ داراي نظريات و خواست هاي مختلف اند پس آن ها چطور مي توانند

اما اين ايجاب وقت اين توافق نظر ناميده مي شود كهق رسيدن به يك فيصله بحث و مذاكره است تا همه اعضاي گروپ باهم موافق گردندييكي از طر

.و زمان زياد را مي كند حتي بعضي او قا ت رضايت هر يك از اعضاي گروپ ناممكن ميباشد

سرويس در راه مزار شريف طور مثال تصور كنيد شما ب .بهترين راه حل را مي داند ي او قات چنين وا قع مي شود كه يك شخص در گروپ به تنها يي تصميم مي گيرد زيرا اوبعض

به تاير در يك مو تر سرويس مزارشريف سفر مي كنيد موتر در راه خراب مي شود همه راكبين ا ز سرويس پياده مي شوند تا دليل خرابي مو تر را بدا نندنگاه مي كنند آيا سرويس چاالن شده مي تواند يا تاير پنچر شده است ؟ شايد هر كس يك نظر داشته باشد اما دريور بايد تصميم بگيرد زيرا او موتر

.خودرا خوب مي شناسد و درباره آن همه چيز را ميداند

هند يا تصور كنيد كه دريور مجبور بود سرويس را توقف بدهد وآن را تيار كند و اما دربعضي تصاميم ديگر بهتر ا ست چيزهايي را كه مردم ترجيح مي داين وقت زيادي را در بر مي گيرد و در توقف بعدي در يك استراحت گاه دريور از راكبين مي پرسد كه آنها ميخوا هند تو قف كنند و يا بخاطر وقت ضايع

. شده به سفر خود ادامه دهند

فقط دو نفر دست خود را باال مي كنند "د نفر ميخواهد كه به سفر خود ادامه بدهيم ؟ چن" او مي گويد اين بار پانزده نفردست هاي خود را بلند مي كنند ، پس بهتر است كه توقف كنيم زيرا تعداد . دريور مي پرسد " چند نفر مي خواهد كه تو قف كنيم "

.زياد مردم اين را ميخواهند

ند و ميتوانند آمر باشند آنها ا شخصي يا گروپي حتي درباره اينكه ديگران چه فكر مي كنند نمي پرسد زيرا فكر مي كنند كه آنها قوي تر بعضي اوقات اين د يكتاتوري است نه ديموكراسي واين. ازگوش دادن به خواست هاي ديگران انكار مي ورزند ودرعوض ديگران را مجبور به اطاعت از خود مي سازند

.يك شكل نا درست حكومت بوده و طريقه درست براي تصميم گيري براي داشتن يك زندگي خوش درفاميل يا مملكت نيست

در بعضي پارلمان ها با صداي خويش رأي . رأي مي دهند را كبين سرويس با بلند نمودن دستان شانراه هاي مختلفي براي دادن رأي موجود است مثالو شخص مسئول تعداد رأي هاي بلي و نخير را مي شمارد وفيصله را نظر به . مي گويند" نخير" يا " بلي " نمودن موضوعي مي دهند درصورت قبول

.زياد ي تعداد رأي اعالم مي دارد

مي شود به اين معموال اگر يك تصميم مهم باشد بهتر است ا زطريق رأي مخفي صورت گيرد واين طريقه اي ا ست كه خواست هر كس واقعا برآوردهطريق كسي از شما قهر نمي شود تا شما را مورد مجازات قرار دهد دوست خود را از دست نمي دهيد و مورد هيچ گونه فشا ر قرار نمي گيريد زيرا هيچ

.ي دهد تا انتخاب نمايدكس نمي داند شما براي كي رأي داده ايد كه اين ا ز جر وبحث وايجاد مشكل جلوگيري نموده وبراي شخص آزادي واقعي م

شروع می کنيم: فصل ا ول

14

نمايد باالي كاغذ مي گذارند وكاغذ هاي نشاني خود را شخصي مورد نظر انتخاباتي عالمت هرأي دهندهر وقتي كه از طريق رأي مخفي رأي دهيد هيچ كس نمي داند كه آنها به كي رأي داده بعدا كاغذ ها را دربكس مخصوص رأي مي اندازند كه به اين طريق.شان را به كس ديگر نشان نمي دهند

اند اگر بخواهند مي توا نند نگويند ويا بگويند كه اين رأي مخفي بود چون نام شان دركاغذها درج نيست كسيكه صندوق را باز مي نمايد نيز نميداند كه .كدام كاغذ ا ز كدام شخص ا ست

شما چه فكر مي كنيد ؟

تصميم بگيريم كه چاي سياه يا سبز بنوشيم ، هركس چاي سبز مي نوشد دست خود را بلند كند و كي چاي سياه را . ن كنيم بيائيد يك طريقه را امتحا

ترجيح ميدهد ؟ فوايد و نواقص رأي دادن به شكل فوق چيست ؟ يكي از نواقص اين است كه شما شرمندوك هستيد و يا فكر مي كنيد دوست تان با هيد دست خودرا بلند كنيد اما نمي خواهيد اولين شخص باشيد كه دست اش را بلند مي كند پس هيچ كس سخن نمي گويد شما موا فق نيست ميخوا

.بعضي ا وقات شما مجبور نيستيد دست ها را شمار نمائيد زيرا دست هاي زيادي براي يك تصميم نسبت به ديگر بلند مي گردد

چه نوا قص و فوايد . مي گويند " نخير " وبعضي " بلي "خواهيم چاي بنوشيم بعضي ها صدا مي كنند بيا ئيد رأي دادن را با صدا امتحان كنيم مي وجود دارد؟

نقص ـ بعضي او قات يك صدا بلند تر شنيده مي شود حتي اگر تعداد هم كم باشد و باز اگر شما شرمندوك باشيد . فايده ـ به زودي انجام مي گردد

.ا خوب نيست اين طريقه براي شم

بعد از اينكه رأي دادن تمام شد صندوق باز مي شود ومي بينند كه كي زياد ترين رأي را برده است و اين شخص برنده است معموال كسانيكه تعداد راي اكثرا كسانيكه . ب نمايند را شمار مي كنند كنترول مي گردند تا شايد غلطي صورت بگيرد و يا قصدا در شمارش راي براي اشخاص مورد نظرشان تقل

شمارش رأي را به عهده دارند از يك كشور كامال مختلف مي آيند كه به ا ين طريق آن كامال عادالنه به عمل مي آيد زيرا آنها كانديد ها را نمي شناسند كه به يكي نسبت به ديگري زيادتر عالقه داشته

.باشند ووظيفه آنها فقط صدا قت در انتخابات است

در انتخابات گذشته امريكا درقسمتي از مملكت با شمارش مي ر شد و تمام رأي ها بايد دوباره شما رأي ها پرابلم پيدا

شد و به اين منظور مردم از هرجا آمدند تا اطمنان حاصل .نمايندكه ا نتخابات عادالنه و منصفانه صورت گرفته است

ه چيست ؟ سهميخابات سياسي زماني عادالنه صورت يك مسابقه يا بازي يا انت

اگر . مي گيرد كه همه چانس پيروزي درآن را داشته باشند

روبرومي گردد چه واقع خواهد شد ؟ اگر باز ناكاميشخصي با هم ميخواهيد مسابقه را داشته باشيد بايد مسايل را عادالنه تر

.ساخت

درتصوير شخص ناظر انتخابات را با كارت شناسايي مي بينيد كه خانمي را در حا لت انداختن كارت رأي (OSCE)صندوق رأي نظارت مي نمايد تا مطمئن گردد كه انتخابات عادالنه صورت ميگيرد مخفي در

شروع می کنيم: فصل ا ول

15

امتيازدرمسابقه كاكايش خالد يك مسابقه دارد اما خالد چپلي به پا دارد و مانند توريالي كه كرمچ پوشيده است نمي تواند دوش نمايد براي فرض كنيم توريالي با پسر

. مساوي تر ساختن مسابقه خالد بايد فاصله كو تاه تري را نسبت به توريالي بدود كه اين يك امتياز است

يك گروپ داراي چانس مساوي با ديگران نيست برا يش امتياز داده ميشود تا با مسايل برخورد عادالنه مانند يك امتياز است اگر"يه سهم"درانتخابات .تر صورت بگيرد

: عقيده براين است كه زنان با موا نع ذيل مواجه اند مأ درسياست هاي امروزي عمو●

.تمادي آ ن را انجام داده اند به چگونگي انجام آ ن بلد يت ندارندا ين پروسه تا هنوز هم براي زنان جديد بوده و مانند مردان كه سالهاي مستند كه با آنها كمك مي نمايند براي شان مي جنگند ، پول مي دهند و آن ها را تائيد مي كنند كه ه مردان از پشتباني عميق مردان ديگر برخوردار ●

.زنان از چنين حمايت و پشتباني تا هنوز بر خوردار نيستندراي زنان ايستاد شدن در مقابل عوا م و صحبت كردن مشكل تر است و ترس دارند كه شايد مردم او را بحيث زني كه خودرا مورد تو جه همه قرار ب●

.داده تائيد نكنند رفته نمي توانند و براي زنان در خانه و با اطفال خود مسؤليت هاي زياد دارند و ازاين سبب براي كارهاي سياسي وقت كافي ندارند به جلسا ت●

.دادن بيانيه ها به جا هاي دور سفركرده نمي توانند مايه افتخار ، بعضي اوقات فاميل هاي شان آنها را تشويق نمي كنند ويا آنها را متوقف مي سازند اما اگرمرد در يك فاميل درسياست دست داشته باشد●

. فاميل بوده و به او كمك نيز مي نمايندز رأي دهندگان تا هنوز هم طرفدار زنان نبوده و به آنها لطمه مي زنند آنها ترجيح ميدهند تا براي مرد رأي بدهند بدون مشاهده اينكه شايد بعضي ا●

. زنان براي انجام دادن كار بهتر واليق تر باشند

ستند هفراموش نكنيم كه زنان داراي امتيازات ذيل نيز

.ستند هتماد دارند زيرا فكر ميكنند كه آنها صادق مردم به زنان زياد تر اع● .ستند ه زنان بخشي از شبكه هاي ديگر نبوده بلكه مستقل ● . زنان به زندگي واقعي نزديكتر اند لذا از خواست ها وضروريات آگاهي بيشتر دارند ●

.فايق گردنداشته داه شان قرار زنان ا شخاص شجاع وقوي اند كه جرئت دارند تا به همه مشكالت وموا نع كه در ر●

شما چه فكر مي كنيد ؟

ستند ؟ آيا شنديده ايد كه مردم هآيا شما فكر مي كنيد زناني كه در افغانستان مي خواهند درسياست دست داشته باشند با مشكالت ذكر شده روبرو ستند فكر كنيد تا ه مي توانيد درباره بعضي از موا نع ديگر كه زنان با آن مقا بل درباره زنيكه نظريات خود را آزادانه بيان مي كند بدگويي كنند ؟ آيا شما

به اين لست افزود گردد؟

شروع می کنيم: فصل ا ول

16

بعضي از كشورها . بهرحال موانع كامال جدي اند از اين سبب بسياري از ممالك طريقه هاي را اختراع كرده اند كه ازانصاف بيشتر كار گرفته مي شود يب گوره خر را عملي مي سازند به اين مفهوم كه گوره خر حيواني مانند اسپ است كه داراي خطه هاي سياه و سفيد است در سياست لست پرنس

كانديدها مثل خطه هاي سياه و سفيد است يعني بعد از هر خطه سياه يك خطه سفيد است كه در لست كانديد ها هم نام زنان ومردان پشت سر هم د وقتي كه انتخابات به پايان مي رسد نصف برندگان زن ونصف ديگر مرد مي باشند كه قرار دارن

.اين در سويدن صورت گرفته است

كشور هاي ديگر تعداد كرسي هاي معين را براي زنان ريزرو مي كنند در كشور هاي فرانسه و ور ناروي حزب انتخابات محلي بايد زنان باشند در كش كانديدهاي۵٠ ٪افريقاي جنوبي

كرسي ٢۵ ٪ كرسي هاي ملي و ٢٠ ٪ داده اند در تانزانيا براي زنان سهيمه۴٠ ٪كارگر در سطح حكومت ٣٣ ٪ گرديده است و درمملكت هندوستان حكومت محلي براي زنان ريزرو

.محلي

بي دولت هسپانيه حكومت جديد خود را انتخاب كردند درجريان مبارزات انتخا٢٠٠۴درماه مارچ حزب سوسيالست وعده داد اگر برنده گردد نصف كابينه آن را در دولت آينده زنان تشكيل خواهند

.داد و آنها برنده شدند و اين به مفهوم اين است كه زنان و مردان زياد با آنان موافق بوده اند در سطح ملي مي شود ريزرو گرديده است كه اين ٢۵ ٪رمجموع در قانون اساسي افغانستان هم بطور او سط دو كرسي را براي زنان در هر واليت كه د

موضوع به منظور رعايت عدالت براي زنان در لويه جرگه تصميم گرفته شد و مردماني كه به نفع اين رأي دادند اكثرا مردان بودند زيرا آنها ديموكراسي .ر گرديد و نصف نفوس افغانستان را از آن محروم نساخته باشندواقعي را مي خواستند كه درآن باتمام اتباع افغانستان منصفانه رفتا

مبارزه دسته جمعي ، همبستگي جمعي وجلب حمايت چيست ؟

تان ، قريه تان وگروپ هاي ديگر مردم كه شما به آ ن تعلق داريد بسيار مهم است و شما مي خواهيد كه ةفكر كنيد موضوعي براي شما و فاميل همساي مثا ل ، فرض كنيم حكومت محلي مي خواهد يك مقدار پول را براي انكشا ف دها ت به مصرف در مورد آن اتخاذ گردد طوريك تصميم خاص

برساند و قريه شما به آب پاك ضرورت دارد شما ميخواهيد مقداري از اين پول براي كندن يك چاه آب براي مكتب و يك كلينيك در قريه تان به .م گيري به خواست شما بايد حمايت و قناعت ديگران راجلب كرد و به اين منظور بايد سه قسم مردم مختلف را قناعت دادمصرف برسد براي تصمي

مردمي كه از تصميم شما نفع مي برند . ١

نها را براي تطبيق مرام خويش جلب شما بايد آنها را از موضوع مطلع ساخته و وادار سازيد تا با مردم عوام حرف بزنند ويا از طريق رأي گيري حمايت آ .كنيد

شايد مردم قريه شما ازپول خبر ندارند لذا شما بايد دراين مورد به آنها معلومات بدهيد و يا شايد قبال معلومات دارند اما جرئت نمي كنند چيزي بگويند روشني قراربدهيد تا از نظرشما پشتيباني به عمل آورده و در د و آنها رازيرا فكرمي كنند تالش آنها بيهوده است وظيفه شما است تا آنها را تحريك نمائي

. مي نامند"مبارزه دسته جمعي ياگروپي"براي عملي ساختن تصميم شما فعاالنه مبارزه نمايند كه اين را مردمي كه مستقيما از چيزي كه شما مي خواهيد نفع نمي برند . ٢

.واضح است كه چانس موفقيت در شناخت و جلب مردم بيشتر است . ند بار ديگر شما از او حمايت كنيدستند و يا ميخواهه اما دوست شما

اين حيوان نام يک سهميه معين را می رساند که درحزب سياسی زن بعد از مرد

ومردبعد زن مانند خط های پوست گوره خر ا .ست

شروع می کنيم: فصل ا ول

17

مي گويند ، در " همبستگي جمعي " ا لبته شما منتظر بوده نمي توايند تا اين دوستي ها به وجود آيد بلكه بايد اين دوستي ها را به وجود آورد كه اين را كمك به اشكا ل . بين مردم قايم مي گردد كه بعدا براي هر دوي شما و آن ها مفيد وا قع ميشود طجمعي قسمي كه معناي آ ن است ارتباهمبستگي

بعضي ها درباره موضوعات خاص مشوره مي دهند كه شما در باره آن . به دادن معلومات نفوذ كننده مي باشند مختلف صورت مي گيرد بعضي ها قادر .يا به نمايندگي ازشما صحبت مي كنند مي دانيد و بعضي ها در يك مجلس به شما راي مي دهند وزياد ن

مردمي كه دربرآورده شدن مقصد شما نقش دارند . ٣

كه چيزي راكه شما آنها را قناعت دهيد . براي شا ن بگوئيد كه چه ميخواهيد . براي بدست آوردن تصميم مورد عالقه تان بايد چند چيز را انجام دهيد وبرا ي شان مي گوئيد كه اگر آنها به خواست شما لبيك گويند شايد در آن كار انجام گيردميخواهيد يك كار خوب بوده ومردمان ديگر نيز مي خواهند

براي حاصل نمودن ذ دارند و كوشش ا نتخابات آينده برايش رأي بدهيد و آنها را دوباره ا نتخاب كنيد كه اين پروسه صحبت با مردمي كه قدرت يا نفو . حمايت مي نامندبلجنمودن قناعت آنها

!چيزهاي كه چانس بدست آوردن خواست هاي تان را تصويب مي نمايد نه شما به تنهايي، تعداد زياد مردم آن را تقاضا نمايند● .انجام پذيرد را اين كار خوبي است تااليل خوب و معقول ارائه ميداريد كه چد شما آن را تنها نمي خواهيد بلكه● . عوا قب خوبي را براي شخصي مسئول در بر دارد" بلي " در صورت گفتن ● . در صورت عدم قبول كردن عوا قب ناگواري متوجه شخصي مسئول خواهد بود ●

زنان باهم جلب حمايت ميكنند

د اما در سياست يك اقليت كوچك را مي سازند هر گاه آنها با هم همكاري نمايند قدرت نگاه اكثريت را در جامعه تشكيل مي دهن يك اگر چه زنان از چيز مختلف تقاضامي نمايند كمتر موثر خواهد بود اگر تقاضا هاي ١۵ زن براي ١۵هر گاه . بيشتر بدست مي آورند نسبت به اينكه به تنهايي بكوشند

يكديگر خواهند شد اما اگر آن ها با هم سه چيز مهم را تقاضا نمايند چانس موفقيت شان بهتر و بيشتر آن ها بايكديگر در تضاد باشند باعث از بين رفتن .ا ست

شما چه فكر مي كنيد ؟

يد ؟ آيا درباره مشكل تان با كسي صحبت نموده ايد ؟ آيا از كسي مشوره خواسته ا. در باره بعضي از پرابلم هاي كه در اين اواخر داشته ايد فكر كنيد

است فكر كنيد آيا او را آرامش بخشيده ايد ؟ آيا در پي كمك به ا و بر آمده ايد ؟ آيا مهارت درس دادن به او را داشته درباره شخصي كه پرابلم داشته ايد ؟ آيا نظري براي حل مشكل وي داشته ايد ؟

" صليب احمر " ملي مانند ياميل و يا در سطح بزرگ به سويه سازمانهاانواع مختلف همبستگي وجود دارد كه ميتواند بسيار كوچك در سطح يك ف

باشد درسراسر جهان مردم ازطريق تلفن ، تلويزيون وكمپيوتر با هم ارتباط مي گيرند عضويت داشتن در يك گروپي از مردم كه داراي نظريات ، اهدا ف .ايت كمك مي نمايدوپرابلم هاي مشابه داشته باشند براي حاصل كردن معلومات و حم

.اسالمي در آن عضويت دارند www.takingitglobal.orgيك شبكه جهاني ا ست كه جوانان زياد تر ا ز كشورهاي

كه نظريات ، اميد ها و مشوره ها درباره چيزهاي كه در تجارت ومكتب براي شان مفيد واقع شده است بودندقبال پنجاه جوان افغان بخشي از اين شبكه .مي نمودندبادله ت

شروع می کنيم: فصل ا ول

18

شما چه ميتوانيد بكنيد ؟

براي كسب معلومات در باره زنان سياستمدار جهان مي توانيد به آدرس كمپيوتري مراجعه نمائيد ا ين ويب سايت ا نترنيت توسطwww. guide2womenleaders.com

فرستاديم تا در باره ويپ سايت او معلومات بدست آرويم و ضمن E- Mailه است ما براي او يك مرد دنماركي بنام مارتين كرستينسن ساخته شد . دريابم كه چه انگيزه باعث تا چنين معلومات جمع آوري نمايد

ن سا ل به زناني كه يمن براي چند. انتخابات تشويق نمائيد خوشحالم كه شما از ويب سايت من استفاده مي كنيد تا زنان افغان را درپروسه اشتراك در"

در قدرت دست داشته اند عالقه داشتم زمانيكه طفل بودم در باره كاترين بزرگ امپراطور روسيه ومارياتريسا امپراطور اطريش وديگران مطالعه نمودم .تحت تأثير قرار گرفتم كه چطورآنها توانستند در يك محيط بسيار مردانه خود را تبارز دهند

زنان ديگر نيز مثل آنها وجود دارند و بعد از آموختن انترنيت چانس ايجاد اين ي جمع آوري نمودم و دريافتم كه بسياربا مطالعه تاريخ درباره آنها معلومات

.ويب سايت را بدست آوردم تامردمان ديگر نيز بدانند

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

19

زنان طالب حق رأي درنقشه جهان

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

20

درنقشه جهان دهيأيزنان طالب حق ردراينجا از چند كشور منتخب كه زنان حق كامل رأي را حاصل نموده اند نام مي بريم دراين كشورها زنان هردو حق رأي دادن وحق شركت نمودن

.كشورهاي ذكر شده در لست در حال حاضر يا درگذشته داراي پارلمان بوده اند . درانتخابات را كسب نمودند

١٩٠۶ فنلند ١٩١٣ االسكا

١٩١٨ اسيون روسيهراطريش ، قرغزستان ، فد ١٩٢٠ ايسلند

١٩٢۴ مغولستان تا جكستان و

١٩٢٧ تركمنستان ١٩٢٨ انگلستان

١٩٣٠ )سفيد پوستان ( افريقاي جنوبي ١٩٣۴ برازيل ، كيوبا ، تركيه

١٩٣٧ فليپين

١٩٣٨ ازبكستان ١٩۴٧ ارجنتاين ، جاپان ، پاكستان ، سنگاپور

١٩۴٩ جمهوري مردم چين ١٩۵۵ كمبوديا ، پيرو

١٩۶٢ آسترا ليا ، يوگندا

١٩۶٣ افغانستان ، كينيا ١٩٧٠ يمن

١٩٧١ سويس ١٩٧۴ اردن

١٩٨۴ )نژا د مختلط سياه وسفيد ، هند و ها ( افريقاي جنوبي

١٩٩۴ )سياه پوستان ( افريقاي جنوبي ٢٠٠٥ كويت

.عين ميگردد زنان ومردان هردو حق رأي دادن ندارنددر امارات متحده عرب كه پارلمان ت

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

21

زنان وسياست در دنياي امروز: فصل دوم كه منتج به برخاستن مردم سازند شريك را قدرت دست داشته خود ديگران دريكي ا ز وا قعيت هاي تلخ درباره انسان ها اين است كه نمي خواهند

. گرفتن و انتظار كشيدن آنها را وادا ر به دادن حقوق ديگران نمي كنددست درزيراالشه. براي حقوق شان مي گردد

چنانچه قبال .يد نماق ميد زنان صهميشه براي اين موضوع زياد در مورد كسانيكه ضعيف تر اند و به يك گروپ اقليت از نگاه نژاد يا قوم تعلق دارند بعضي اشخاص كه به طبقه قوي متعلق اند به . قايد محكم به عدالت و تساوي حقوق نيز ميباشندستند بلكه داراي عهذكر شد انسانها نه تنها تشنه قدرت

:انصاف و عدالت عقيده داشته و از كسانيكه ضعيف اند و حقوق شان پايمال گرديده است پشتباني مي كنند چرا ؟ نظر به داليل ذيل طرفدارعدالت است واگر آنها با زيردستان بي انصافي كنند در )ج( آنها چنين است كه خداوندبعضي ها به خاطر داشتن عقيده مذهبي كه دارند و عقيده ●

.روز قيامت مجازات مي گردندوهر كس داراي حقوق مساوي است چنانچه درقرآن گفته شده است كه وظيفه ايماني ووجداني هر شخص است تا ديگران را دربدست آوردن

.حقوق شان ياري رساند ديموكراسي مي بينند كه كدام يك با ديموكراسي يا بدون ا كشور هاي ديگر جهان بوا به ديموكراسي و پيشرفت عقيده دارند بعضي ه ●

ديموكراسي زندگي به چه منوال است مردم در كشورهايي كه زنان مانند مردان كار مي كنند و تعليم يافته مي گردند و با آنها عادالنه بر خورد .بهتر و صحتمند تر اند نسبت به كشورهاي كه عدالت را مراعات نمي نمايندميگردد زندگي

درسراسر جهان وقتي زنان كوشيدند تساوي و عدا لت را بدست آورند با مخالفت زنان و مردان مواجه گرديده اند اما زنان و مردان ديگري وجود داشته تا

. اند بوده مرد،باني كرده اندياز جنبش زنان براي حقوق شان در جهان اسالم پشتآنها را تشويق نمايند و در حقيقت بسياري ازكسانيكه

آيا شما ميدانستيد ؟بدست آوردند كه اين كشورها دراستثناء قرار دارند زنان حق رأي دادن رابدون مبارزه١٩١۵ ودر دنمارك درسال ١٨٩٣ درسالكه درزيالند جديد

.مشكل را پيموده اند قرار گرفتن درسطح رهبري سفر بسيار طوالني و و حق رأيدربسياري ازموارد زنان جهت گرفتن

بهر حال عملي ساختن چنين موضوع كار آسان نبوده وزناني كه در اين راه مبارزه كرده اند با مخالفت و مقاومت هاي زيادي مواجه شده اند كه برآن ها .ه گردند و حقوق مساوي در قانون داشته باشندفايق آمده اند تا وظيفه داشته باشند، تعليم يافت

دو عين دو اتباع افغانستان اند هر درقانون اساسي افغانستان به وضاحت بيان شده كه زنان و مردان در برابرقانون مساوي اند چون زنان و مردان هر

افغانستان را در رديف كشورهاي مدرن جهان با ديموكراسي واقعي مسؤليت و حقوق را دارا مي باشند هردو ميتوا نند رأي دهند و يا رأي بگيرند كه اينقرار مي دهد بيائيد نظري به كشور هاي ديگر جهان كه زنان براي تساوي حقوق وحق رأي در آن كوشيده اند بياندازيم كه براي اين كار به پاترن ها يا

.نمونه ها ضرورت داريم

جهان در طول تاريخ نگاه كنيم اكثرا نمونه هايي را مي ه يا طرحي استفاده نمائيم وقتي كه به كشور هاي ديگرطورمثال براي بافتن قالين بايد از نمون .يابيم

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

22

. زنان در انگلستان چطور حق رأي دادن را حاصل نمودند

اج مي كرد تمام داراي اش به شوهرش تعلق مي گرفت زنان زنان در انگلستان اتباع درجه دوم محسوب مي گرديدند وقتي زني ازدو١٨٠٠قبل از سال .راهي در دانشگاه برايشان وجود نداشت تا طب يا حقوق بخوا نند زنان حق رأي دادن نداشته و عضو مجلس بوده نمي توا نستند ، وظيفه نداشتند

آيا مي دانيستيد ؟

.ي خود را داشته اند كه تحت قانون اسالم زنان هميشه حق كنترول از دارايي شخص

در جريان قرن نزد هم در انگلستان تحولي به ميان آمد كه براي زنان در مورد ا زدواج حقوق بيشتري داده شد اما زنان حقوق اساسي تري را ميخواستند .ي دادن بود أكه آن حق ر

. شناخته شده اند" هوا خواهان حق انتخاب " مبارزه كرده اند و زناني كه براي گرفتن اين حق" حق انتخاب "اصطالح تخنيكي براي حق دادن رأي

: كه چرا بايد زنان رأي ندهند عبارت بود ازيداليل .رد هاي جهاني ندارندكزنان قدرت فكري كافي ندارند تا درموارد مهم و پيچيده تصميم بگيرند و تجربه كافي در مورد كار ● . است باعث ناراحتي آنان مي گرددخشنوم اند و سياست كه كار زنان موجودات ظريف ، مهربان و معص ●بگويند كه در مورد مردان مجرد بي انصافي زنان خود شان قدرت تصميم گيري ندارند و به كسي رأي خواهند داد كه شوهران شان براي شان ●

. ردان مجرد فقط يك رأي داده مي توانستندبود زيرا مردان متاهل دو رأي يكي از خودش وديگري از خانمش ميدادند درحاليكه م

:ارائه مي شد، عبارت بودند از كه به طرفداري از حق رأي براي زنان داليلي .قانون اند پس درساختن قانون نيز بايد سهم بگيرند اگر زنان مجبور به اطاعت از ● .د نمي بوخشناگر زنان زيادي در سياست دست مي داشتند شايد سياست يك كار ● .دارند تا بخشي از ساختار آن باشد زنان مانند مردان از تطبيق قانون متأ ثر مي گردند مثال در جنگ پس آنها قدرت و توانايي اين را ● .چون زنان از مردان متفاوت استند نظريات جديد ارائه خواهند كرد كه با عث ا تخاذ تصاميم بهتر مي گردند ●

: كنند اكثرا اين چار چيز را انجام مي دهند كسانيكه ضد تساو ي عمل مي زنان را مورد تمسخر قرار مي دهند ـ١ زنان را مي ترسانند ـ٢ . ا ز زنان بدگويي مي نمايند تا به شهرت شان لطمه بزنند ـ٣ . بعضي او قات از زور و قدرت استفاده مي كنند ـ۴

زنان را مورد توهين قرار داده و آنها را ناديده ميگرفتند و با زنداني ساختن آنها براي شان ترس ، مي بردندهاي فوق را به كارود مخالفين حقوق زنان مت به عوض احساس اهانت با كلمه هوا خواه حق .ايجاد مي كردند و در مقابل شان از وحشت كار مي گرفتند اما زنان ميدانستند چگونه ازخود دفاع نمايند

اين ستراتيژي ها مي توانند آنها . ارمي نمودند و اگرآنها را ناديده مي گرفتند با صداي بلند تر براي خواست هاي شان حرف مي زدندرأي به اين نام افتخ .را مايوس كنند اما باعث توقف شده نمي توانند كه انگلستان مثال واضحي در اين مورد است

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

23

صميم گرفتند كه وقت آن رسيده تا باالخره موفق به گرفتن حق رأي شوند ومبارزات خودرا توقف ندهند كه گروپي از زنان ت١٩٠٣در انگلستان در سال اتحاديه سياسي واجتماعي زنان " دو رهبر بسيار مشهور اين گروپ كه بنام )كرستابل W S P U"(دخترش و)هرست اميلين پنك(. موفق هم شدند . بودند،ناميده مي شد

ميخواستند حق راي را به آرامي و به شكل مودبانه اخذ نمايند و برا ي قناعت دادن سياستمداران مرد نامه ها نوشتند تا اجازه رأي دادن را در اول آنها

وضوع را پارلمان م مجله اي را به چاپ رسانيدند كه درآن داليل دادن حقوق مساوي را براي زنان توضيح دادند اما سياستمداران در.براي زنان بدهند .ي ننموده وبراي آنها پاسخ ندادندقجدي تل

ة همكه(احزاب سياسي جلسات و سخنراني ها را در سراسر مملكت داير نمودند تا رأي دهندگان . انتخابات عمومي به راه انداخته شد١٩٠۵در سال

. را قناعت بدهند تا به آنها رأي دهند) بودند مردشان

شان صحبت مي كنند اما هيچ يك از اين ) ليست چيزهايي كه به آن عقيده و باور دارند ( انتخاب گردد در باره خط مشي زماني كه يك حزب مي خواهد .احزاب درباره حق رأي دادن براي زنان سخن نگفتند

نمودند كه دريكي از اين درجلسات اشتراك نمودند معموال درآخر جلسا ت حاضرين دعوت شده سواالت خودرا طرح مي دهيزنان طالب حق رأي

" مي دهد ؟ هي را آيا حزب آزادي خواه براي زنان حق رأي د" دست خودرا بلند نموده و سوال كرد، ذكر شدهةمجالس يكي از اعضاي اتحادي .سخنگويان جلسه اورا ناديده گرفته حتي برايش جوابي ندادند يكي ازدوستانش سوال را تكرار كرد

اما مرد سخنگوي به او تبسم نموده و جوابي نداد كه اين زنان را به قهر آورده و يكي ازآنها باالي چوكي . ردها به او خنديدنددر جمله حاضرين بعضي م

پوليس آمد و او را از سالون بيرون كشيد اما آنها توقف نكردند و يك گرد هم " آيا حزب آزادي خواه به زنان حق رأي ميدهد ؟ " فرياد كشيدبرآمده و مردم عادي دلسوزي خودرا براي زنان ونظريات . ل دادند آنها را دستگيرنمودند اما چيزي كه بعد ازآن واقع شد تعجب آور بود يي را دربيرون سالون تشكآي

.باني از آنها و عقايد شان صد ها زن و مرد به روزنامه نامه نوشتنديشان نشان داده و براي پشت

صدها زن در گرد هم آيي بزرگي در لندن اشتراك ١٩٠۶يد تا راه پيمايي هاي منظم تري را به راه بيندازند در سال اين موضوع باعث تشويق زنان گردنمودند آنها مي خواستند راه پيمايي كنند و در پارلمان باسياستمدارن صحبت نمايند كه بازهم دستگير شدند اما شجاعت آنها توجه مردم را واقعا جلب

بعد ازآن تظاهرات . ي براي زنان بيانيه داد أ حمايت نمودند و سكرتر وزارت داخله به نفع حق ر ابرازمورداين ز سياستمداران مرد در نموده و بعضي ا " :با آن ها پيوستند وفرياد زدند بزرگ و بزرگتري در انگلستان به راه انداخته شد و بصورت عليحده هفت راه پيمايي صورت گرفت كه تماشاچيان نيز

.ي را براي زنان تقاضا نمود اما هنوز تصويب نگرديدأ حكومت به صداي راه پيمايان لبيك گفت و دفعتا حق ر"حق رأي براي زنان ، حق رأي براي زنان

د كه حتي پارلمان جمع شدند حزب محافظه كار در پارلمان عكس العمل منفي نشان داد و اعالم كرمقابل زن در ١٠٠ ‚ ٠٠٠ بعد از يك هفته .اما آنها وعده دادند كه درسال هاي آينده بحث خواهند كرد اما نه حاال. درباره اين موضوع بحث و مذاكره اي صورت نخواهد گرفت

با شنيدن اين اعالم زنان به قهر آمده وتظاهرات شكل وحشت آميزي به خود گرفته و با انداختن سنگ بطرف پوليس با آن ها در جنگ شدند رهبران . به كشورفرانسه سفر نمودند تا جنبش را ازآنجا رهبري نمايندهااين هوا خواهان رأي دستگير گرديدند و بعضي از آن

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

24

وامريكازنان هوا خواه حق رأي درانگلستان اميلي پنگ هرست انگلستان١ اليس پال اياالت متحده امريكا٢١٩٢٢ زنان براي گرفتن حقوق شان راه پيمايي مي نمايند امريكا ٣ ١٩١٧گان زنان هوا خواه حق راي حمايت كنند۴ شعار هاي حق راي براي زنان۵

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

25

آيا شما ميدانسيتيد ؟

را به زنان داد كدام بود ؟ فنلنداولين كشور در اروپا كه حق رأي دادن

زنان فنلندي اولين كساني بوده ند كه دراروپا حق رأي دادن ودر سطح رهبري قرار گرفتن را اخذ نمودند و درانتخابات پارلماني سال بعد ١٩٠۶درسال .تقريبا ده فيصد كرسي ها براي زنان وجود داشت

بدست آورند ؟ يكي ازداليل سهم گيري آنان دركارها بود ديگر اينكه زنان درفنلند درسازمان هاي مذهبي ، چطور زنان فنلندي توانستند اين موفقيت را

زندگي سياسي باتجربه ساختند سازمانهاي زنان درمواردي چون حمايت از اجتماعي ، تعليمي وصحي بسيار فعال بودند و اين فعاليت ها آنها را درفنلند . را تشكيل مي دهند زنان فنلندي يك سوم حصه پارلمان .وران حاملگي ومبارزه درباره فحشا و نوشيدن ا لكول بود اطفال، مراقبت هاي د،كارگران

.بود وزير امور تساوي حقوق ايشان وظيفه قبلي.نيز مانند فرانسه وزير دفاع زن دارد

ست ها طرفدار اين زنان بودند وقتي آنان به اعتصاب غذايي دست زدند با عث دراين هنگام تعداد زيادي از مردم عادي و بسياري از روزنامه ها و ژورنالردن يكي اززندانيان در اثراعتصاب غذايي مورد مالمت مردم قرار خواهند ترسيدند كه درصورت م مي آنها.ثر مردم ومايه تشويش سياسيتمداران گرديدأت

.گرفت لذا امر آزادي آنها را صادر كردند

ني شروع شد وحالت نورمال سياست ها برهم خورد هركس دردفاع از كشور خود تالش مي كرد مليون ها زن وظايف مرداني را كه به جنگ اول جهادرفابريكه هاي نظامي ، دفاتر و مزارع انجام دادند كه قبال توسط مردان صورت مي گرفت وعقيده جنگ رفته بودند اشغال نمودند و كارهاي مشكلي را

كمك زنان بعدا آنقدر داراي .ستند مانند مردان وظيفه انجام دهنده كه زنان براي اين كار ها ضعيف اند اما حاال زنان ثابت نمودند كه قادر برآن بود . زنان حق رأي دادن وانتخاب شدن درپارلمان را حاصل نمودند١٩١٨اهميت شد كه كسي ادعاي ضعيف بودن آنان را هرگز نكرد و درسال

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

26

:شما چه ميتوانيد بكنيد

اگر . در سياست جديت تانرا با پافشاري ثابت سازيد. ا ست" مقدمه پيشرفت عقب نشيني "ستند ؟ يكي از اين طرح ها ه بعضي طرح ها در اينجا چه ي جدي باشيد وبتوانيد مردمان زياد ديگري را بسيج نمائيد در ديموكراسي اگر شما به قدركاف.سازيد يك طريقه موثر واقع نشد طريقه ديگري را عملي

. باالخره مقصد تان را حاصل كرده مي توانيد

از اين مثال مي آموزيم كه بايد پافشاري نمائيم شايد روزي جهان را با تقاضا كردن از كسي به خوبي تغير دهيد اما معموال مشكل خلق مي شود اگر شما مختلف و براي مدت طوالني ادامه دهيد به شما توجه خواهد شد زيرا نا ديده گرفتن شما مشكل زيادي را ايجاد خواهد كرد تقاضاي خودرا به طرق

.نسبت به اينكه به شما گوش بدهند

يزهاي ديگري است چ. ضرور نيست شما سنگ بياندازيد يا دستگير شويد . دريك فصل بعدي بعضي از راه هاي نفوذ به تصاميم سياسي را خواهيم ديد هر جنبش سياسي به افراد مختلف كه شجاع باشند وحتي براي دفاع از عقايد شان مايل به رفتن به زندان باشند و به افراد بسيار . كه ميتوان انجام داد

به منظورتشويق براي تان دست تكان محتاط نيز نيازدارد هم چنان به كساني ضرورت است كه درمظاهرات راه پيمايي كنند، درپياده رو ها ايستاده شده و .بدهند ، آمادگي براي دستگيري داشته باشند و كسانيكه در خانه نشسته اما براي حمايت از فعالين براي روزنامه ها نامه بنويسند

هم باشيد باز هم كار زيادي هر شخص بايد خودش تصميم بگيرد كه چقدر شجاعت دارد وچقدر ميتواند درمعرض خطر قرار بگيرد حتي اگر بسيار محتاط

. ستيدهراانجام داده ميتوانيد وهنوز هم مهم

چگونه زنا ن در اياالت متحده امريكا حق راي دادن را گرفتند ان زنان امريكا فقط براي گرفتن حقوق براي خود درسياست فعال نشدند بلكه بعضي مسايل ديگراجتماعي وجود داشت كه بدون نفوذ زنان درسياست امك

پذير نبود ، كه اين قبل از دوصد سال در قرن نزده هم بود يكي از اين مسايل كه زنان عميقا به آن توجه داشتند سوال بردگي بود و آن ها عقيده داشتند اوي حقوق بين زن ومرد اين زنان نه تنها به تس. كه نگهداشتن انسانهاي ديگر بحيث برده كار درست نيست چون درآن وقت اين كار در امريكا مجاز بود

موضوع ديگري كه زنان به آن توجه داشتند ممنوعيت نوشيدن الكول بود زيرا . عقيده داشتند بلكه تساوي بين مردمان سياه و سفيد را نيز مي خواستندرا الكول مي نوشيدند وپولي براي زن سوء استفاده از الكول باعث بدبختي فاميل هامي گرديد مرد ها بعد از گرفتن معاش به شرابخانه رفته تمام پول

.واطفال باقي نمي ماند تا غذا داشته باشند لذا آنها طرفدار منع الكول بودند

. با درك اينكه آنان درقانون نفوذ ندارند سياسيتمداران نيز به صداي آن ها گوش نمي دادند زيرا حق راي دادن را نداشتند

ي دادن را بگيرند آنها جلساتي را براي بحث و مذاكره درسنيكافالز دايركردند تا پالن ها ي شان را به عوام زنان از طرق مختلف كوشيدند تا حق راراه انداختن راه پيمايي ها و تظاهرات درپيش روي قصر امضاء جمع آوري نمودند بعد از آنها مجله اي به چاپ رسانيدند و درخواستي ها و. معرفي نمايند

س جمهورآمريكا زندگي مي كند و دفتر كارش هم آنجا است گرد هم آيي نموده و حتي بعضي از زنان خودرا دركتاره هاي قصر سفيد سفيد جا ئيكه رئي .بازنجيربستند تاما نع دستگيري آنها توسط پوليس گردد

شد البته در شروع هرفصل كه چندين بار رد طرح قانوني كه مطابق به آن زنان حق رأي دادن داشتند دركانگرس امريكا پشنهاد ١٨٧٨ازاوايل سال

.گرديد اما با رد شدن آن زن ها نه تنها توقف نكردند بلكه به شدت تقاضاي شان افزودند تا باالخره قانون مذكور تصويب گرديد

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

27

كس حق نداشت بگويد كه زنان نسبت به مردان توانايي لذا. درجريان جنگ جهاني اول در امريكا هم مانند انگلستان زنان كارهاي مردان را پيش بردند . كانگرس امريكا بود مذكور درسال پشنهادو چند ۴٠ از بيشتر حق رأي دادن را گرفتند كه اين ١٩٢٠كمتر دارند از اينرو زنان در امريكا در سال

آيا شما ميدانستيد؟

س دولت ييزنان بحيث ربعضي از كشورهايكه بطور متداول تحد . رهبران جهان بود٢٦تن از زنان قوي را نشر نمود كه بشمول ١٠٠، مجله فارس يك لست ٢٠٠٥درجوالي

لتويا . اكرائين ، فليپين ، ايرلند ، نيوزيالند ، سريالنكا ، بنگله ديش ، فنلند ، لتوياوموزنبيق بعضي از اين كشورها كوچك اند: رياست زنان اند عبارت از شما بعضي از اين . ميليون نفوس دارد٢٤٠ميليون نفوس دارد ، اندونيزيا١٤٠بنگله ديش . بعضي از اين كشورها بزرگ اند. دارد ميليون نفوس ٢٠٥

.رهبران را در بخشي تصاوير اين كتاب مشاهده مي كنيد

ماري ، وزير دفاع فرانسه وليوس فرشيت معاون ديگر زنان در كشورهاي خود ودر جهان نقشهاي بسيار سازنده را ايفا مي نمايند مثال ميشل اليوت ٤٦ به اينطرف ١٩٦٠ولي از . سرمنشي ملل متحد كوفي عنان ميباشد، بطور عنعنوي زنان بحيث وزير تعليم وتربيه وصحت عامه قبول شده اند

اين شامل كشورهاي در همسايگي افغانستان مي .زن بحيث وزيران خارجه ايفاي وظيفه نموده اند ٨٥به اينطرف ١٩٤٧از. وزيران دفاع زنان بوده اند مملكت زنان بحيث نمايندها درملل متحد ٣٩از. قرغزستان وقزاقستان وزيران خارجه زن داشته اند. پاكستان وزيران دفاع وانرژي اتمي داشته اند: باشند

: فغانستانوظايف انجام ميدهند كه از جمله يك تعداد آن كه اكثريت آن مسلمان ميباشند مانند ا مصر •تركمنستان •كويت • ليبيا •الجزاير •ماليزيا • قرغز ستان •بوسنيا هرزگوينا •

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

28

رگارايب

ي فويك

تويا ور ل

جمهس

ريي

نانهلو

رجا ت

نلند ور ف

جمهس

ريي

يزا ك ال

ي ممار صد

رلندم آي

اعظر

ريت ما

يليول ا

ميكسه

فراناع

ر دفوزي

متر س

جنفمودا م بر

اعظدر

ص

ونا ي لي

ايوامي

دانت

دوماس هام

نر بگور

ريشيو

كا ت مي

وسيل

وپ گادال

ور جمه

س ريي

يرنوز م

بترييرو م پ

اعظدر

ص

سوزا دو

اريام

توم سو

ظمدراع

ص

وگوس دي

دياوسا

ل

زامب مو

ظمدراع

ص يك

ونگامارات

كا كدري

چننكا ي ل

سرهور

جمس

ريي

ضياده

خال

شال دي

بنگظم

ر اعصد

الليتاجايا

رام جيا

نادو مل

ي، تا اعل

وزير

روياريا ا

گلوپين فلي

هور جم

سريي

چيواگو

ا كاريك

يوپان

جارجه

خاوزير

رككال

لن ه

يلند يوز

م نعظ

صدرا

داميت

ت را كار

سلواي

يلند

و زر ني

گورن

ري ماو

لكها، م

ي اتام ت

د

يلندو ز

ني

.عكس ها از انترنت گرفته شده اند PBS websiteرياست زنان در جهان، از جاني سيگر، : منبع

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

29

شما چه فكر مي كنيد ؟

ي زنان خط أفكرميكنيد چه واقع خواهد شد اگر تعداد مساوي زنان با مردان رأي بدهند ؟ آيا ر. ردان كمتر رأي مي دهند در تمام جهان زنان نسبت به م ير ميدهد ؟ چرا و چرا نه ؟يمشي ملي را تغ

داده اند؟ بعضي ازمثال ها افغانستان سالهاي زيادي را درجنگ پشت سر گذاشته ، آيا زنان افغان مسئوليت هاي كه فقط مختص به مردان بوده انجام كدام اند ؟ آيا كارهاي آنان مانند زنان در امريكا وانگلستان مورد تو جه قرار گرفته و به نفع آن ها واقع شده ؟ چرا و چرا نه؟

نوع بحث را انجام ميداديد؟ اگر شما عالقمند دادن حق رأي به زنان مي بوديد چه نوع جروبحث مي كرديد ؟ اگر مخالف زنان آزادي خواه مي بوديد چه

آيا شنيده ايد كه كسي اين بحث راكرده باشد؟ جواب شما در برابر آنها چيست؟

كدام موارد اجتماعي ديگر به ارتباط جنبش آزادي خواهي زنان درامريكا و انگلستان وجود داشتند ؟ عالوه بر حقوق زنان كدام مسايل ديگري براي زنان ند ؟ غير از حقوق زنان كدام موارد ديگر به نظرشما برا ي زنان افغان مهم اند ؟ بسيارداراي اهميت بود

است همه چيز دفعتا و به يكبارگي صورت يت ضرورأ مقاومت و جر، حوصله ، پا فشاري»ساوي مجامعه با حقوق«ما قبال ديديم كه براي اعمار يك

. ما نشان ميدهدمسئله مصر مراحل چگونگي پيشرفت را براي. نمي گيرد يك موضوع دلچسپ ديگركه درلست معلوما تي در مورد دولت مصر از طريق انترنيت به نمايش گذاشته شده اين است كه به زناني كه باعث پيشرفت

. بدانندهاها درمملكت گرديده اند افتخار مي نمايند و مي خواهند جهانيان در باره آن

شاهده مي كنيد دولت مصر اززنان درساحه تعليم و تربيه حمايت مي كند اما با كوشش هاي آنها براي تساوي حقوق اما قسمي كه بعد ازمطالعه لست م . سياسي و قانوني درتضاد قرار دارد

:آيا شما مي دانيد

زنان زودتر از كشورهاي ) ١٩٣٧ (وفليپين ) ١٩٣٢( تايلند ) ١٩٣١( سريالنكا )١٩٢۶( در بعضي از كشورها ي آسيا و شرق ميانه مانند لبنان .ي دادن را حاصل نمود ندأغربي حق ر

چطور زنان درمصر حق رأي دادن را حاصل نمودند

. اولين مكتب دخترا ن باز شد١٨٧٣ . توسط هند نافل در الكساندريه مصربه چاپ رسيد) دختر ( " الفتح " اولين مجله زنان ١٨٩٢ . را منتشر كرد) آزادي زنان ( " تحريرالمراء "ح طلب و فيلسوف بزرگ قاسم امين ، اصال ١٨٨٨ . را به نشر رسانيد ) زنان متجدد ( " المراه الجديده "قاسم امين ١٩٠١ . مجله به نام طريقة المراه توسط فاطمه رشيد به كار شروع كرد ١٩٠٨ . شد كه همه رد گرديد ملك حنيف نسيف اصالح طلب خواستار ده تقاضا از مجلس ١٩١١ .سازمان تعليم و تربيه زنان درقاهره تاسيس شد ١٩١۴ .هدا شروي با روي هاي پوشيده اولين گرد همايي زنان را به پشبتاني از اصول مليت به راه انداخت ١٩١٩ .زنان و مردان با هم درتظاهرات اشتراك كردند ١٩١٩ .ا ولين مكتب ثانوي براي دختران باز شد ١٩٢١

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

30

. در روم پايتخت ايتاليا شركت نمود" اتحاديه بين المللي براي زنان "هداي شروي دركنفرانس ١٩٢٣ .وي و نمايندگان ديگر از زنان مصري دربازگشت تصميم گرفتند چادر هاي شان را بردارند كه زنان ديگر نيز از آنها پيروي كردند

.يالت ابتدايي براي دختران مانند پسران اجباري و رايگان باشدقانون جديدي به تصويب رسيد كه تحص ١٩٢۴ .براي اولين بار دختران براي تحصيالت عالي به خارج فرستاده شدند ١٩٢۵اولين مجله سياسي بنام روز اليوسف توسط هنرپيشه قديمي بنام فا طمه اليوسف تاسيس شد كه به زودي دررديف اول نشرات هفتگي ١٩٢۶

فته و مورد مطالعه زنان وهم چنان مردان قرارگرفت خبري جا گر .اولين محصالن دختر درپوهنتون قاهره شامل شدند ١٩٢٨ . تأسيس گرديد كه براي حقوق مساوي زنان درسياست تقاضا به عمل آورد١٩٢٣اولين اتحاديه به طرفداراي از زنان مصر درسال ١٩٣۵ .به چاپ رسانيد ) زنان مصري ( له اش را بنام المصريه اتحاديه طرفدار زنان مصري اولين مج ١٩٣٧ .كنفرا نس زنان شرقي دايرشد وموضوع اصلي مورد بحث فلسطين بود ١٩٣٨سازمان ملل متحد ايجاد شد ومصر بحيث عضو مؤسس قرار گرفت هم چنان ازجمله يكي ازمؤسسين اتحاديه كشورهاي عربي ١٩۴۵

.نيزدرآمد .تأسيس كرد) دختران نيل ( يدي را براي زنان بنام بنت النيل دوريا شفيق حزب جد ١٩۴٨ .انتخابات پارلماني داير گرديد ١٩۵٠نا آرامي هاي سياسي به ميان آمد آشوبگران بعضي ازقسمت هاي قاهره را سوختاندند واعضاي بنت النيل مختضرا پارلماني را اشغال ١٩۵١

.دند نمودند وخواستارنمايندگي زنان درپارلمان ش .نظاميان دولت را گرفتند قانون اساسي منسوخ گرديد وفعاليت هاي سياسي بطور عموم ممنوع قرار داده شد ١٩۵٢ . به تصويب رسيده بود داده شد دهييأقانون اساسي جديدي كه در آن به زنان حق ر ١٩۵٩

.شدبسياري از سكتورهاي شخصي اقتصادي مصري ملي شد و تحصيالت عالي رايگان ١٩۶ا

.حكمت ابوزيد به حيث اولين زن در كابينه بحيث وزير امور اجتماعي مقرر گرديد ١٩۶٢ انورسادات رئيس جمهور مصر شد ١٩٧٠ .دوكتور عايشه راتب بحيث وزير امور اجتماعي مقرر گرديد ١٩٧١ .دوكتور امال عثمان وزير امور اجتماعي گرديد ١٩٧٧رد ك كرسي ها براي زنان ريزرو ٢٠ ٪ و ١٠ ٪رسي براي زنان در مجلس مردم درنظر گرفته شده و در سطح محلي حكومت ك٣٠در يك قانون جديدي ١٩٧٨

قوانين حالت مدني اشخاص اصالح گرديد كه درآن براي زنان در مورد طالق ، معاونت و نگهداري طفل حقوق مساوي بيشتر داده شد ودوكتور عايشه .ن ازطرف دولت مصر مقررگرديدرا تب بحيث اولين سفير ز

. زن تشكل گرديد٧شوراي مشورتي به اشتراك ١٩٧٩ . نفر زن شامل بودند٧ نفر را به داليل امنيت سياسي دستگير نمود كه دربين آن ١۵٠٠ انور سادات١٩٨٠ .س عوام مورد تصويب قرار گرفت ه عالي قوانين حالت مدني را غير قانوني اعالن نمود اما بعد از دو ماه توسط مجلممحك ١٩٨۵ . شوراي ملي براي مادران واطفال تأسيس شد ١٩٨٨ .محترمه مبارك خانم رئيس جمهور رئيس كميته زنان گرديد ١٩٩۴

.كنفرانس مخصوصي به منظور ارج گزاري به صدمين سالگرد آزادي زنان عر ب داير گرديد

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

31

را حاصل نمودند زنان در ايران چطور حق راي دادن

كشور ايران اولين قانون اساسي خودرا بدست آورد ١٩٠۶زنان در ايران در قرن نزدهم خود را براي اشتراك درسياست تنظيم نمودند اما زمانيكه درسال و نيمه مخفي زدندو با بدست ي رد گرديد كه باعث مايوسي آنها گرديده و دست به سازمان دادن به انجمن هاي مخفيأتقاضاي آنها براي دادن حق ر

.آوردن كمك مكاتب دخترانه را تأسيس كردند

انجمن زنان وطن پرست كنگره زنان شرقي را در تهران پايتخت ايران سازمان دادند كه منظور از آن بحث ومذاكره درباره تعليم و تربيه ١٩٣٢در سال .تركيه و هندوستان بود ، اي لبنان ، عراق ، مصرزناني ازكشورهاشتراك زنان و لغو قانون چند زن داشتن با

زني بنام صفيه فيروز كه يك فعال سياسي بود حزب ١٩۴٢ در سال ند عرصه سياست ظاهرشددردرجريان جنگ دوم جهاني مركززنان وانجمن زنان

مدني وقانون زنان بود وفاطمه سياح ، يك متفكر ارتقاي حالت منظور از تأسيس اين حزب بلند بردن آگاهي درمسايل زنان و. زنان را تأسيس نمود .دي خواه جلب نمودامورد عاليق زنان بحيث منشي حزب انتخاب شد و او بطور فعاالنه توجه پارلمان ايران را به زنان آز ونويسنده در

ايران نقش تمام سازمان هاي كوچك را بدست سازمان زنان. زنان ايران حق راي دادن وانتخاب شدن در انتخابات ملي را بدست آوردند١٩۶٣درسال

درمرحله اجرا درآمد وداشتن چند زن ١٩۶٧قيت اين سازمان ايجاد قانون حمايت خانواده بود كه توسط پارلمان تصويب ودرسال فگرفتند بزرگترين مو .براي مردان محدود ساخته شد

شد، زنان نمي توانستند قاضي باشند و مجبورساخته شدند تا در محل كار و ادهقرار د قانون حمايت خانواده لغو ١٩٧٩بعد از انقالب اسالمي درسال

. اولين قاضي زن درايران گرديد ١٩٧۵محضرعام حجاب بپوشند يكي از زناني كه بحيث قاضي وظيفه اش را از دست داد شيرين عبادي بود او در سال .قوق بشر دريافت كردباني از حي جايزه صلح نوبل را بخاطر پشت٢٠٠٣درسال

و لغو قانون حمايت از خانواده را مورد انتقاد بعضي اززنان تحصيل يافته و فعالين سياسي مبارزه اي را بخاطر زنان شروع نمودند١٩٩٧بعد ازسال

دان تفسير وترجمه گرديده وبراي زنان مهم آنها به اين عقيده بودند كه تفسير قرآن يك جانبه بوده است زيرا دين اسالم فقط از نقطه نظرمر. قراردادند .است تا آن را مطالعه نموده وخود شان ترجمه و تفسيركنند

مي شد حمايت درنتيجه كوشش هاي آنان پارلمان ايران يك قانون جديد حمايت خانواده را وضع نمود كه در آن از بسياري از حقوق قانوني براي زنان

بود كه در آن زنان حق دريافت پول را ازطرف شوهرشان درفاميل داشتند و ١٩٩٢ون دستمزد خانواده در سال موفقيت ديگر عبارت از تصويب قان .ل نمايندپست قاضي را اشغاتوانستد ميتوانستند از شو هران شان تقاضاي طالق نمايند وهمچنان زنان

نواحي اعالم ٨۴ زن بحيث كانديدها در ١٧٩ به تعداد ١٩٩۶پارلماني درزندگي سياسي زنان ايران درتمام چارمجلس انتخاب شدند و درانتخابات

.گرديدند

. رول بارز داشتند در انتخابات رئيس جمهور خاتمي پيروزيدر انتخابات جمهوري اسالمي ايران زنان رأي دهنده اشتراك كننده گان قوي اند و آنها در

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

32

رابطه بين حقوق سياسي و تجارتي .رجهان عرب رابطه مشخص بين حقوق سياسي زنان وزياد شدن فعا ليت آنان درتجارت وجود داردد

. دركشور بحرين براي اولين بار براي زنان حق ا نتخاب شدن داده شد٢٠٠٢در اكتوبر سال

اردن كه ثل سوزان مبارك از مصر وملكه رانيا ازدرعين زمان سازمان تجارتي زنان نيز درشرق ميانه سريعا رشد يافت و از طرف زنان رهبران عرب م .درتشكل سازمان زنان عرب نيز كمك نموده مورد حمايت قرار گرفتند

يالني رئيس محكمه بين المللي زنان عر ب كرات قابل مالحظه اي درافكار اعراب به وجود آمده است چنانچه هايفه فهوم اليدرطول دو سه سال اخير تغي

قرار مي گيرند و درحقيقت كشورهاي عربي درقسمت تشويق زنان به سهمگيري بحث ازنگاه سياسي بسيار مهم است كه زنان مورد " در لندن مي گويد ".درتجارت وسياست در رقابت قرار دارند

آموزي براي زنان سه چند صورت گرفت ميزان سواد ١٩٨٠ تا١٩٧٠پيشرفت جنبش زنان قسما از اثر سرمايه گذاري رهبران عربي درسال هاي بين

عربستان سال گذشته دركشور بحرين تعداد محصالني كه ديپلوم گرفتند بيشتر شان زن بودند در.شد درحاليكه ميزان فارغان مكاتب دو برابر شد . دولت براي زنان حتي وظايف ايجاد ميكنند كه بخشي از اصول تجارتي آن را تشكيل ميدهد ،سعودي

اين خانم مدير . ا يوسف الموعد اولين زني بود كه بحيث عضوهئيت تجارتي انتخاب شد كه رول سرمشق را براي ديگران داشتدركشور بحرين مون

نفر كارمند دارد قوانين ١٠٠٠ رشد را نشان داد درحدود ٢٠ ٪عمومي يك تجارت فاميلي مي باشد كه بنام واي كي الموعد ياد شده و سال گذشته كه تعداد ١٩٧١از سال . ين حقوق زنان را براي كار ضمانت نموده واز نگاه حقوق با مردان با آن ها برخورد مساوي صورت مي گيردومقررات دربحر . ارتقا يافت۴٠ ٪ بود درسال گذشته به ۵ ٪زنان درقواي كار

.د دارداخيرا در بسياري از كشورهاي عربي جنبش هاي سياسي براي توسعه دادن حقوق سياسي زنان وجو

امارات عمان دوزن را در شوراي . دركشور قطر درماه مارچ سال گذشته در انتخابات شاروالي براي زنان حقوق رأي دادن وشركت در انتخابات داده شد

حقوق ٢٠٠٩در عربستان سعودي داللت شده كه زنان در سال . مشورتي شامل ساخت در حاليكه درعين زمان بحرين اولين سفير زن را انتخاب كردمردم منتظر بوده كه چطور . اين براي مملكت كه هميشه تحت تأثير جهان پيشرفته بوده يك قدم مهم تلقي شده مي تواند. رأي دادن را كمايي كنند

. براي زنان عربستان سعودي حق رأي دادن كامل وجامع داده مي شود

باوجوديكه اين . نجا فقط مردان حق رأي دادن را داشتند اما زنان از اين پروسه محروم بودندتا حال كويت يگانه مملكت بود كه در آ. اخبار خوب از كويت آنها موتر رانده ميتوانند وسفر مي . آزادي مهم براي شان داده نشده بود با آنهم زنان كويتي در همه سطوح كه امكانات موجود بود پيشرفت نموده بودند

فاغان ٤١ ٪ -زنان كويتي از تحصيالت عالي نسبت به ديگر زنان كشورهاي عربي بر خوردار اند . ف مي باشندنماينددرتمام ساحات شغلي آنها مصروآنها در مكاتب وپوهنتونها نسبت به مردان خودرا خوبتر تبارز داده اند واز همين سبب كار فرمايان ترجيح مي دهند . پوهنتون كويت را زنان تشكيل ميدهند

.ام نمايندبيشتر زنان را استخد

. بيشتر از يك سوم از قواي كار را در كويت زنان تشكيل ميدهند

آنها كنفرانسها ومظاهرات را داير . زنان كويتي تظاهرات را براه انداختند ومبارزه براي حق رأي دادن وحق انتخاب شدن را نمودند١٩٥٠دراوايل سالهاي .ادند وهمچنان عرايض عليه حكومت تسليم داده شدنموده ويك اليحه را براي مجلس ملي كويت تسليم د

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

33

كويت كه در آن دولت آزاد بوده ومسئوليت هاي مساوي را درمقابل اتباع خود ١٩٦١انكارنمودن از دادن حق رأي براي زنان برخالف قانون اساسي يض را در مقابل زنان لغو نموده وپيمان بين المللي حقوق سياسي همچنان كويت در كنفرانس ملل متحد متعهد شده كه هر گونه تبع. وعده داده اند

. ومدني را مطابق به عهدنامه بين المللي حقوق سياسي ومدني مورد اجراء قرار دهد عمل نمايد

آنها براي ماميگويند كه وقتي آن ".اطمه االبدالي رئيس كميته امور زنان در ده سال اخير مبارزاتي را بخاطر حق رأي وصدارت انجام داده او ميگويدف نسيتند پس نرسيده است تا زنان حق رأي حاصل كنند وآنها تقسيم اوقات وقت وزمان درست را نزد خود دارند از اينكه تمام جامعه به يك جهت روبرو

".آنوقت هرگزنخواهد آمد با وجودآنكه . ، پارلمان كويت يك تغير را در قانون انتخابات به تصويب رساند كه زنان حق رأي دادن وانتخاب شدن رادارند٢٠٠٥ مي سال ١٥در

بحساب ٢٠٠٧تصميم هذا براي زنان كويتي ناوقت بود اما يك قدم كليدي براي انتخابات سال . ند كه آنها در انتخابات پارلماني ومحلي حصه مي گيرندرفته ميتوا

دوهفته بعد اولين زن بحيث وزير در . حكومت كويت براي اولين بار دوزن را در شوراي ملي بحيث اعضاء تعين نمود٢٠٠٥با ادامه انتخابات محلي جون

م سياسي ونويسنده روزنامه ، بحيث وزير پالن تعين شده كه اين يك معصومه المبارك يك پروفيسور علو. كابينه كويت با اجراي تحليف قبول گرديدموفقيت برزگ براي زنان كويت محسوب گرديده است كه اين يك روز بسيار مهم تاريخي براي زنان كويت ميباشد كه آنها دراثر كوشش واستقامت زياد

.توانستند حقوق سياسي خود را بدست آرند

شما چه فكر مي كنيد ؟ ا فكر مي كنيد كه زنا ن دركويت بعد از بدست آوردن حق رأي درسياست بيشتر فعال خواهند بود بخاطريكه براي آن مبارزه كرده اند درمقايسه با آي

؟حاصل كرده اندكشورهاي كه آ ن رابه آساني

ول ، دوم وحتي سوم تقاضاي تان را براي حقوق تان متوقف بعضي از شباهت ها بين زنان كويتي وزنان بريتا نوي چيست؟ آ يا بعد از نا كامي براي بار ا مي سازيد؟

نفوس را تشكيل مي دهند پس چرا اين پنجاه كرسي برنده نشوند؟۵٠ ٪زنان بطور نورمال

؟ آيا كدام قانوني است كه آيا مي خواهيد شما در انتخابات برنده شويد ؟ تحت چه شرايطي ؟ اگر شده ايد مهمترين كارهاي را كه بايد انجام دهيد چيست

ميخوا هيد تصويب كنيد ؟

موقف افغانستان درتاريخ حق رأي زنان قانون اساسي جديد

كه اين ". زنان ومردان درمقابل قانون مساوي اند " به اينطرف افغانستان داراي قانون اساسي جديد است كه در آن ٢٠٠۴ جنوري سال ۴از تاريخ .ي دادن و انتخاب شدن ميباشدأشامل حقوق سياسي مانند ر

پارلمان از دو مجلس تشكيل گرديده مجلس عوام . درقانون اساسي بيان گرديده كه رئيس جمهور افغانستان مستقيما توسط مردم انتخاب مي شود

.كه اعضاي مجلس عوام مستقيما انتخاب مي گرددمشرانوجرگه و مجلس سنا ولسى جرگه ا

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

34

دانيستيد ؟آيا شما مي

سازمان و انجمن براي تحقيق به افغانستان رفتند تا درسراسر مملكت از نظريات افغان ها درباره سياست ، ديموكراسي ونقش زنان بدانند ١٢ گروپي از :وآن ها چنين گفتند

. مي خواهند افغانستان بخشي از جهان مدرن باشدو آن ها. ستند و درباره ديموكراسي و انتخابات مثبت فكر ميكنند هاكثر افغان ها اميدوار ● ٨٧ ٪البته . مردم ميدانند كه انتخابات داير ميگردد٧٠ ٪بطور عموم زنان و مردان افغان از رويداد ها ي سياسي در كشور شان اطالع دارند ●

. اي كشور شان مفيد است ميكردند كه داشتن انتخابات ملي بر فكر٧٣ ٪پالن دارند تا در انتخابات راي بدهند و به اين نظر بودند كه زنان بايد نه تنها درباره مسايل درفاميل شان حصه بگيرند بلكه آنها بايد دراتخاذ تصاميم براي جامعه ومملكت شان ٧٢ ٪ ●

.نيز سهيم باشند

: ايد زنان شامل با شند ؟ و آنها دو دليل ذيل را ارائه كردند سازمان هاي فوق از مردم اين سوال را نيز كردند كه چرا آنها چنين فكر مي كردند؟ چرا ب اول بخاطريكه اين حق طبيعي زنان است كه دراسالم براي آنها داده شده ● .دوم بخاطريكه آنها نصف نفوس كشور ما را تشكيل مي دهند پس حق دارند در زندگي جامعه شان شركت كنند ●

اكثريت مردم . اب ها ي متفاوت داده ميشد و اين تفاوت ها زياد تر درمورد سوال حقوق زنان ونقش زنان مي باشد اما درمناطق مختلف افغانستان جوستند در گرديز وزرنج فقط نصف مردم فكر مي هدرگرديز ، زرنج و قندها ر به اين عقيده نبودند كه زنا ن داراي عين حقوق براي شركت مانند مردان

.باشند كردند زنان بايد سهيم

رات بارز در عقايد مردم گرديده است كسانيكه تعليم يافته بودند و به مكتب رفته بودند طرفدار سهم يات نشان مي دهد كه تعليم وتربيه با عث تغييقتحق .گيري زنان در انتخابات وكسانيكه سواد نداشتند مخالف آن بودند

م براي زنان ريزرو گرديده وزنان ميتوانند براي كرسي بيشتر ادعا نمايند وتعداد زنانيكه انتخاب كرسي ها درمجلس عوااز )٢۵ ٪( كرسي يكي 4در هر

.مي شوند محدود نسيت

٢۵ ٪با . اگر به داستانهاي ذكر شده دركتاب نظري بياندازيم خواهيم ديد كه زنان افغانستان آغاز خوبي دارند وبراي حق رأي به مبارزه ضرورت ندارند .اي ضمانت شده ميتوانند با مشكالت كه درعدم آن مقابل مي شدند نائل آيندكرسي ه

شما چه فكر مي كنيد ؟

مردماني كه در منطقه شما زندگي مي كنند چه عقيده دارند ؟ بعضي از همسايگان شما چه فكر مي كنند؟

سرشماري عقايد چيست ؟

ژورناليستان بايد موضوعاتي را درروزنامه ها بنويسند كه مورد عال قه مردم باشد . ستند هملكت رهبران سياسي وسيا ستمداران نمايندگان مردم دريك م .و پروگرام هاي راديو نيز بايد با ذوق مردم برابر باشد تا به آن گوش دهند

د حدس بزنند ؟اما اين سياستمداران ، ژورناليستان ومسئولين راديو چطور بدانند كه مردم چه را خوش دارند آيا ميتوانن

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

35

يكي از طرق دانستن ذوق مردمان عبارت از سرشماري عقايد است البته اين ايجاب وقت زياد ومصارف گزاف را مينما يد تا نظر هر يك را به تنهايي . ظر او با شما درتفاوت استبدانند چون اشخاص مختلف داراي عقايد مختلف اند شايد از كسي مثال از يكي از خويشاوندان سوال گردد اما ن

براي سرشماري عقايد ، بايد گروپي از مردم را انتخاب نما ئيم تا از تمام مملكت نمايندگي نمايد و اين مردمان نه تنها از كابل بلكه از مناطق ديگر

بايد با زنان و مردان پير . وقريه ها انتخاب مي كنيمما اين مردمان را ازشهرهاي كالن، شهرهاي خورد،. افغانستان مانند هرات ، ومزارشريف نيز باشند طورمثال فرض كنيد ميخوا هيد بدانيد كه زنان . و سالخورده، جوانان ، زنان ومردان صحبت شود و با گروپي كه صحبت مي كنيم نمونه ناميده ميشود

زنان دراين قريه زندگي مي كنند چندجوان ، چند سالخورده و چند ميانه دريك قريه مشخص مي خواهند از راديو چه بشنوند ؟ ما بايد بدانيم كه چه نوع سال ؟

.ما بايد تنها از جوانان نپرسيم بلكه ازهر گروپ داراي سن مختلف بپرسيم

.ش به عمل آمده استدرتحقياتي كه درفوق صورت گرفت از همه اقشار جامعه در مملكت از اشخاص باسواد ، بي سواد ، جوان ، پير ، زنان ومردان پر س

.زنان افغان ثبت نام مي كنند تا در انتخابات شركت نما يند

افغانها به بسيار زودي اهميت انتخابات را براي آينده كشور شان درك كردند بعضي گروپ ها براي تشويق زنان به ثبت نام جمع شدند و بعضي از مراكز

منظور ثبت نام براي رأي دادن آمده بودند لبريز گرديد فاميل ها زنان پير را در باال شدن از زينه هاي ثبت نام اززنان عالقمند كه براي اولين بار به . شناسايي رأي دهنده بگذارند يمكتب كمك مي نمودند تا نشان انگشتان شان را در روي كارت ها

براي دولت يك رئيس ميخواهيمكهني اا اينجا آمده ايم بخاطر م" گفت سالون رأي دهي كارت دريافت نمود، ساله وخانم خانه كه در ٣۵گاللي

". اين حق ماست انتخاب نماييم وجمهور عادل و با انصاف

من اين جا آمده " خود را پائين مي كرد تا رويش معلوم نگردد گفت ، ي ساله كه وقت بر آمدن از سالن ثبت نام چادر۵۵ خانم ديگري بنام خانم گل ه مي خواهم براي صلح وامنيت رأي بدهيم ما براي مدت زيادي غير از جنگ چيزي نداشتيم و حاال ميخواهيم يك زندگي نورمال داشته ام به خاطريك

". باشيم ودخترانم بتوانند مكتب بروند و كار كنند و مجبور نباشند كه درخانه بمانند ٢٠٠۴از راپور درروزنامه وا شنگتن پست فبروري : اقتباس

ا چه فكر مي كنيد ؟شم

راپور فوق درباره سه زن كه ثبت نام مي نمايند نوشته شده يكي از آنها كه زن كهن سالي است راي مي دهد وفاميل اش به او افتخار مي كند زيرا دراين لحظه مهم تاريخي كشور كاري را انجام ميدهد

كرد زمانيكه آنها براي رأي دادن ميروند ؟كدام يك از اعضاي فاميل شما ويا دوستان احساس افتخار خواهند

آيا براي شما هم داليل مذكورقا بل فهم اند؟ جواب شما چه . زن دوم و زن سوم مي گويند كه چرا رأي ميدهند وچه براي شان حايز اهميت است شما است ؟خواهد بود اگر در مورد مهم ترين چيز براي شما از شما سوال شود ؟ و چه نوع دولت مورد قبول

با داشتن راه مشهور ابريشم مركز تجارت جهاني بود اما درجهان مدرن افغانستان يك كشور بسيار . درگذشته افغانستان بخشي از امپراطوري بزرگ بود

.فقيراست

UNDP انكشا ف عرب ٢٠٠٢

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

36

وكشورهاي مسلمان كه فقر ، بدبختي وعقب ماندگي اخيرا يكتعداد محصالن عربي مطالعاتي را انجام دادند تا داليل فقير بودن كشورها ي شرق ميانه . را دريافتند كه دررشد وانكشاف يك جامعه اهميت دارد عاملآنها سه . حمل ميشوند دريابند مترا وعات كلتور عدالت سياسي بايد وجود داشته باشد تا همه مردم نظريات خويش را آزادا نه بيان كرده بتوانند و استعداد هاي خودرا درهنر و مطب ●

.خود تبارز دهند .سيستم خوب تعليم وتربيه وجود داشته باشد تا جوانان را براي زندگي سياسي آماده سازد ● .زنان بايد داراي صحت وتعليم خوب باشند تا بتوانند درزندگي اجتماعي و جامعه سهم بگيرند ●

فرهنگ . نان حاصل گردد كه يك مملكت به نفع عاليق مردم پيش برده مي شود يچرا عوامل فوق داراي اهميت اند؟ عامل اول ضروري است تا اطمميتوانند يك اقتصاد توليدي عامل دوم ضروري است زيرا مردمان تعليم يافته و فعال . وكلتورزنده مي ماند وذخايركشور بطور عادالنه تقسيم مي گردد

.عامل سوم هم ضروري است . داشته و مشكالت فاميل ، جامعه ومملكت شان را حل نمايند اگر زنان تحصيل يافته نباشند نمي دانند چطور اطفال . زنان درسن خورد ازدواج مي نمايند نمي توانند اطفال صحتمند داشته باشند وحتي مي ميرند اگر

اگر زنان وظيفه نداشته باشند نصف عايد فاميل ومملكت از بين مي رود واگر زنان حقوق سياسي نداشته باشند . اوت تربيه كنند صحتمند و با ذك .ديموكراسي وجود ندارد

؟شما چه ميتوا نيد بكنيد

ت كافي ازآدرس هاي انترنيتي ذيل بدست آوريد البته اگر ميخواهيد درباره زنانيكه براي حقوق شان درطول تاريخ مبارزه كرده اند بدانيد ميتوانيد معلوما

.شايد شما كساني ديگررا بشناسيد كه ميتوانيد در لست اضافه نمائيد . سايت ها به زبان انگليسي است

www.britannica.com/women/articles/woman_suffrage.html http://lcweb2.loc.gov/ammem/naw/nawstime.html

www.womeninworldhistory.com/factLesson4.html www.europarl.eu.int/enlargement/briefings/26a3_en.htm

www.un.org/womenwatch/asp/user/list.asp?ParentID=7004 www.womenhistory.about.com

www.guide2womenleaders.com

بهر حال بعضي اشخاص درعوض ديموكراسي موارد ذيل را ترجيح . رت است براي داشتن يك كشور پيشرفته و با شهرت موارد ذكر شده در فوق ضرو : مي دهند

قدرت براي خودشان ● قدرت براي قوم وگروپ سياسي خود شان ● . اشند ثروت براي خود شان و جهاني را كه مردان خودرا با اهميت تر و با ارزش تر احساس كنند و زنان اصال چيزي برا ي گفتن نداشته ب ●

ن نيستند كه تحول مفيد است يا نه و مي ترسند مبادا چيزهاي را كه براي آنها مهم ير وتحول ترس دارند زيرا مطميهم چنان بعضي اشخاص از تغي

.است از دست بدهند وشايد بعضي نخواهند مقام خودرا درجامعه از دست بدهند

ن وضع افغانستان بياندازيم در خواهيم يافت كه دو گروپ از مردماني كه درباال ذكر شد در مقابل اگر نظري به كوشش ها و تالش ها براي بهتر شد .آوردن اصالحات وحل مشكالت در افغانستان جنگيده اند

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

37

.يرات ترس داشتند يكسانيكه از تحول وتغ ● . ميدادندعرجيكسانيكه به اكثريت مردم تو جه نكرده ومنافع خود را نسبت به ديگران ت ●

در عوض مبارزه كردن براي گرفتن حقوق شان آنها مكررا . طوريكه قبال آموختيم زنان افغان به مقايسه زنان كشورهاي ديگر امتيازات بارزي دارند

.ن كار درستي است د به اين عقيده است كه دادن حقوق برا ي زنانند زيرا كسيكه قدرت را بدست مي گيردحقوق خودرا بدون مبارزه بدست آور

اما طوري هم واقع شده است كه مكررا حقوق خودرا از دست داده اند زيرا كسيكه از آن ها پشتباني ميكرد از قدرت افتاده است واين نشان ميدهد كه ارد ديگر كه برايش مي جنگيدند درهم در افغانستان مسئله زنان ومقام شان دراجتماع وتعداد حقوق شان با مو. زنان افغان با موانع جدي مقابل شده اند

پيچيده است در عوض اينكه با آن ها به حيث زنان يعني نصف نفوس با عاليق و پرابلم ها ي شان بر خورد صورت گيرد با زنان معموال بحيث سمبول خورد با زنان مي جنگند حيثيت موش را مثل اينكه دو پشك باالي موش مي جنگند گروپ ها ي در جنگ درافغانستان هميشه درمورد بر. بوده است

.ست زيرا هركدام از پشك ها برنده شود نتيجه باز هم به زيان موش استيداشتن كار خوبي ن

كه اين باشندمسئله مهم براي زنان افغان اين است كه بازي كردن نقش موش را توقف دهند و نگذارند كه مردم با آن ها بازي كنند زنان بايد به فكر . ميخواهند و مسئوليت سر نوشت سياسي خود را بايد داشته باشندرا زندگي و جهان چگونه

زماني كه زنان حقوق اساسي ديموكراسي خود را بدون مبارزه براي آن اخذ نمودند بايد برا ي عملي نمودن آن به شكل واقعي ونه در روي كاغذ مبارزه

براي پياده ساختن . سال قبل غير قانوني اعالن شده بود تا هنوز هم عملي نمي گردد۴٠سي اجباري نمايند طورمثال عروسي در طفوليت و عرو .قانون اساسي درعمل مردم بايد از حقوق خود آگاهي داشته باشند تا خواستار آن گردند

.قدم هاي پر اهميت در تاريخ معا صر نقش زنا ن در افغانستان

قانون ازدواج اجباري بيوه با برادر شوهر متوفي اش را لغو قرار . ات قانوني را براي بهبود موقف زنان اعالم كردشاه عبدالرحمن اصالح ١٨٨۵

.داده سن ازدواج را بلند برد ودر مورد طالق براي زنان حق محدودي قايل گرديد و پرده از روي زنهاي خود برداشت تا با عث تشويق به اصالحات ادامه داد مصارف گزاف را در ازدواج ها منع قرار دادههللا شاه حبيب ا ١٩٠١

.زنان ديگري كه خواستار آن باشند شده باشند وخانمش ملكه ثريا ميخواستند كشور شان را درسطح كشورهاي مدرن پشرفته ومشهور قرار دهند آنها مخصوصا تحت تاثير هللا شاه امان ا ١٩١٩

هللا ركيه رونما ساخت قرار گرفته بودند وخواستند تا از وي پيروي كنند شاه امان اا ترك كه تحوالت قابل مالحظه اي را درتاتكمال نمود سيستم جديد قوانين ومحاكمه را م را برقرارسازد بردگي وكاراجباري را غيرقانوني اعالهتصميم گرفت حكومت شاهي مشروط

.تشكيل داد

ملكه ثريا مصارف مكاتب مانند ليسه . و تعليم اجباري را براي پسران دختران معرفي نمود سيستم جديد قوانين ومحاكمه را تشكيل دادهللا شاه امان ا

.ماللي را به عهده گرفت كه مادر و خواهر وي نيز سهيم بودند

١٩٢۶منت بيانيه ملکه ثريا درسال الم فکر نکنيد که ملت ما فقط به خدمات مردان ضرورت دارد مهانطوريکه در گذشته دراس"

از خدمات ارزمشند که . زنان دارای مقام بودند بايد سهم خود را در جامعه ادا منايند زنان درطول تاريخ اجنام داده اند وثابت کرده اند که زنان فقط برای لذت بردن و راحت خبشيدن نيستند ياد خواهد شد و از کارها ی منونه آا می آموزيم که مامهه بايد در انکشاف

ملت خود شرکت منائيم و اين کار بدون آراسنت خود با جوهر علم ودانش امکان پذير وپيشرفت ."نيست

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

38

تا بحيث نرس و دختران را براي تحصيل به خارج فرستاد. هم چنان وي با عث ايجاد انجمن حمايت نسوان كه يك موسئسه خيريه بود گرديد .تحصيل كنند

وي مكاتب . اعالم كرد كه زنان مجبور به پوشانيد ن روي و يا پوشيدن چادري نيستند در صورتي كه نخواستنه باشند هللا شاه امان ا ١٩۵٩ .براي دختران و شفاخانه برا ي زنان اعمارنمود

ن در اولين پارلمان انتخاب شدند و پست وزارت صحت عامه به يك چار ز. قانون اساسي جديد براي زنا ن حق راي دادن و تحصيل داد ١٩۶۴ . زن داده شد واولين مجله هفتگي زنان بنام ارشاد نسوان به چاپ رسيد

زنان افغان تشكيل گرديد كه اهداف عمده آن ا ز بين بردن بي سوادي ، بند كردن ازدواج هاي آزاد اولين سازمان زنان بنام انجمن ١٩۶۵ .واز بين بردن پول طويانه بوداجباري

.اتحاد شوروي سابق افغانستان را اشغال كرد و درحدود پنج مليون افغان درممالك پاكستان ، ايران وكشورها ي ديگر مها جر شدند ١٩٧٩-٨٩شيدن چادر وشلوار يا تنبان مجاهدين با كمك اياالت متحده روس ها را از افغانستان بيرون كرده وداخل كابل شدند زنان مجبور به پو ١٩٩٢

تشكيل ميدادند اما با را كارمندان اجتماعي و محصالن پوهنتون۵٠ ٪ معلمان ، ٧٠ ٪ داكتران ، ۴٠ ٪قبال در كابل زنان . شدند يد زيرا درگرفتن جنگ هاي داخلي همه چيز به شكل نا گهاني تغيرخورده و نظر به بي امنيتي زندگي خصوصا براي زنان مصيبت بار گرد

. اكثريت زنان مجبور به ترك و ظيفه گرديده و درخانه نشستند طالبان دركابل داخل شدند ومردم اميدوار بودند كه آنها صلح را خواهند آورد اما تفسير اسالم از نگاه آنان زندگي را براي زنان محدود ١٩٩۶

در بيرون از خانه شدند شنيدن موزيك وتفريح به طور قطع بند ترساخت مكاتب دختران بسته گرديد و ما نع زنا ن از انجام وظيفهگرديده وزنان از فعاليت هاي عادي باز ماندند ومناطقي كه بخشي از تاريخ غني افغانستان بودند وهرگز دوباره آباد نخواهند گرديد

.واسطه آنها جلو گيري كرد جبهه متحد شمال از اشغال تمام كشور ب. مانند مجسمه بودا درباميان ويران گرديد گروه ها ي مختلفي از افغان ها دربن . قوا به رهبري اياالت متحده امريكا داخل افغانستان گرديد ورهبري طالبان قدرت را ازدست داد ٢٠٠١

ز زنان را چندين زن نيز دراين كنفرانس اشتراك نمودند ودولت موقت دوتن ا. لت موقت مالقات نمودندوجرمني براي تشكيل يك ددرتشكيل خود داشت پيمان بن روي پالني فيصله به عمل آورد كه منتج به يك افغانستان مستقل و داراي ديموكراسي ميشود وزنان نيز

. بخشي از هر قدم در اين پالن ميباشد م مسعوده جالل خودرا زن درلويه جرگه اضطراري شركت كردند زني بحيث معاون رئيس برگزيده شد وزن ديگري بنا٢٠٠به تعداد

راي دريافت نمود ٣٠٠او بيانيه اي ايراد نمود كه مورد استقبال حاضرين قرار گرفت و زياد تر از . براي رياست جمهوري كانديد نمود .كه بيشترين راي را نسبت به كانديدان ديگر گرفتدوزن . افغان توسط زن رهبري شده وپنج زن كارمند داردكمسيون مستقل حقوق بشر . كابينه درحال حاضرمتشكل از چار زن وزير است

.حقوق دان بخشي از اين كمسيون اند كه درساختن قانون اساسي شركت داشتند

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

39

زنان مشهور درتاريخ افغانستان

روكسانا قبل از ميالد ٣٢٩ويران ميگرديد در سال زمانيكه اسكندر به آسياي ميانه حمله كرد لشكر وي باعث ويرانگري زيادي شدند وهر جا كه مي رسيدند

آنها وارد امپراطوري با ختر كه بخشي ازآن امروز افغانستان است شدند برا ي نجات مملكت از ويرانگري روكسانا شاهدخت باختر وپدرش اوكسيارتيس اج مردم محلي ازجنگ دست كشيده واسكندر را بحيث رهبر با اسكندر داخل مذاكره شدند وترتيب عروسي روكسانا را با اسكندر دادند و در اثراين ازدو

.شان قبول كردند باعث غضب روكسانا شد و هبعد از آن ا سكندر تصميم گرفت در جاهاي ديگر نيز از اين ميتود استفاده نمايد او با ستاره شاهد خت ايران ازدواج نمود ك

ر شد بعد ازمرگ اسكندر طرفداران ستاره مادرو خانمش روكسانا وپسرش را كه اسكندر نام رقابت بين اين دو زن باعث از بين رفتن امپراطوري اسكند .داشت به قتل رسانيدند

رابعه بلخي

دختر يكي از حكمرانان ساماني بود او اشعاري را كه در دربار پدرش سروده مي شد دوست داشت وخود وي اشعارش را به زبان دري وعربي مي گفت رابعه در تمام روز كاري جز نوشتن اشعار براي . المي بنامي بكتاش داشت كه رابعه عاشق او شد وآنها براي يكديگر اشعار عاشقانه مي گفتندبرادر رابعه غ

د و بكتاش نداشت تا اينكه عشق آنان بر مال شد وبكتاش از دربار رانده وبه قتل رسيد بعد از دريافت خبر مرگ بكتاش رابعه نيز دست به خود كشي ز .آخرين پيام خود را در قطه شعري با خون خود به ديوار نوشت

ملكه گوهر شاد

تا چين مي رسيد دجله اين ملكه در امپراطوري حكمروايي داشت كه پايتخت آن درهرات بوده و از درياي ١۵ و اوايل قرن ١۴دراواخر قرن وي درطول . ، وي اين امپراطوري را به تنهايي اداره مي كردمرگ شوهرش شاه رخ بعد از،فرمانروايي وي پنجاه سال طول كشيد ودر ده سال اخير

.رد ك مي اداره امور را بيشتر كه كوچك ترين پسر تيمور لنگ بود،حياتش عالقمند به رهبري بوده و نسبت به شوهرش

اد شد وكتب فلسفي به رشته تحريردر آمد شعر و هنردر درباراو ملكه گوهر شاد حامي بزرگ آثار هنري وفرهنگي بود وتعداد زيادي منارها درزمان وي آبوي از جمله قدرتمند ترين ومشهور ترين زنان در تاريخ به . غ بيگ كه عالم و ستاره شناس معروف بود بعد ازوي پادشاه شد لشگوفان شد وپسرش ا

پنج منار هرات كه متشكل از يك مسجد ، يك . امروز درهرات ديده مي شودبعضي از ساختمان هاي كه دراثر هدايت وي اعمار گرديده تا . شمار مي رود .مكتب و يك آرامگاه است توسط وي آباد گرديد

عايشه دراني

عايشه تحصيالت خودرا درادبيات عربي و زبان دري نزد معلمان خصوصي آموخت وي شاگرد مخصوص تيمورشاه بود كه اولين اشعار خود را در درباراو عايشه بخاطر اشعارش شهرت زياد حاصل نمود و از اينكه برادر و پدرش در جنگ كشته شدند اشعاروي هميشه غم انگيز بوده واين تراژيدي را .گفت

.انعكاس ميداد وفات ميالدي ١٨۵٨ هجري مطابق ١٢٣۵وي در سال . مكتبي براي دختران بنا م او دركابل مسمي گرديد كه توسط دولت آلمان كمك مي گردد

.نمود

ماللي وقتي افغان ها بر ضد اشغال انگليسي ها مي جنگيدند يك سرباز كه بيرق افغانستان را حمل ميكرد كشته شد اما ماللي بيرق را بدست ١٨٨٠درسال

.گرفته به پيش حركت كرد و با نشاندادن اين عمل شجاعانه خود ماللي يك سمبول مقاومت دربرابر دشمنان گرديد

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

40

ملكه ثريا ا ترك را تحسين مي نمود اتثريا به يك فاميل فعال سياسي تعلق داشت پدرش محمود بيگ طرزي يك نوسينده مشهور و مدير روزنامه بوده واصالحات

.اودخترش را داراي تحصيالت عالي ساخت افتتاح كرد و فارغان اين مكتب را براي تحصيالت ١٩٢١ان را درسال اولين مكتب دختر. ملكه افغانستان شد هللا با ازدواج با شاه امان ا١٩١٩در سال

.نرسنگ به تركيه فرستاد كه بعد از بازگشت به وطن دراولين شفا خانه زنان درافغانستان شروع به كار نمودند

شما چه فكر مي كنيد

مشهور شدند كدام يك آنها را شما مورد تحسين قرار ميدهيد ؟ چرا ؟ زناني كه درباره آنها خوانديد از همديگر متفاوت استند و به داليل مختلف حا ال تصور كنيد كه شما ملكه . شما چه نوع پاياني را براي داستان رابعه بلخي مي نويسيد شما مي توانيد درهر بخش داستان كه مي خواهيد بنويسيد

ميخواهيد چه اعمار كنيد ؟ . شما ميتوانيد هر چه خواسته باشيد اعمار نمائيد . ماست گوهر شاد استيد ورهبري افغانستان را بدست داريد وهمه متوجه ش چه نوع قوانين را تصويب مي كنيد ؟ چه چيزها را ميخواهيد تغير دهيد ؟

اگر شما امكانات كمك را داشته باشيد چه نوع مردمان راكمك خواهيد كرد؟

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

41

ناتسناغفا رد نانز شبنج نايماح

1 .اه و

ر شظاه

ميراه ح

ملك

2 .

نابيا ج

ه اولملك

هللا و ب ا

حبيمير

ا

3 .ريانا

ي آهواي

ت شرك

ان ندار

همام

4 .

راندخت

سه ز لي

ي اوير

تص

5 .شاد

هر گو

لكهي م

دگاري يا

بنا

6 .س

پوليي و

ظامن ن

سرااف

7 .الرد

ايز نا گ

برتيU

NH

CR

8 .

نانه ز

مجل از

الليم

9 .

سترنالي

، ژواهد

مجميله

ج

10 .ثمر

يما ر س

كتودو

11 .

رگهه ج

لويگان

ده ماين

ن

12 . از

نانق ز

حقوبل

ت رياف

ل د حا

ي دركرز

مد حا

NG

O ها

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

42

كانديد مصمم

سعوده جالل بحيث اولين رئيس جمهور زن درتاريخم افغانستان خود را كانديد مي نمايد

خود را بحيث ا ولين رئيس جمهور زن درافغانستان كانديد نمود لحظه پر ٢٠٠٢زمانيكه مسعود جالل در لويه جرگه ا ضطراري درماه جون

ي پيموده بود اما او هميشه متيقن بود كه به منزل مقصود خواهد رسيد وا ين سفر وقتي شروع شد افتخاري بود زيرا سفر غير قابل باور را درمدت كوتاهبعدا . كه انتخابات درنواحي صورت گرفت ومسعوده براي فاميلش گفت كه ميخواهد خود را كانديد نمايد و چند روزي براي ثبت نام باقي مانده بود

بسازد و پوستر درباره اوشوهرش كمك نمود تا يك .همسايگي شان نصب نمايددرخانه ها وسرك ها در مسعوده با . انتخابات بود اين فقط در شب قبل از

خود را تثبيت كردم من در من ارزش "خود انديشيد خود را در خراب ترين اين جاماندم كار كردم ومردم من از رنج ها و . رسانيدمروزهاي حيات شان ياري

اگر حرف از صداقت باشد به عد آگاه استم آالم آنها درهر ب ".من اعتماد خواهد شد

برنده شد ودر راه خانه روز بعد مسعوده در انتخابات .گلي تحفه بدهد ششوهرش خواست براي

امكانات اش را درك نموده سعوده در لحظه اي كوتاهي ". شدم برا ي من وقتي ميتواني گل بياوري كه رئيس جمهور افغانستان "گفت ،

بيايد تعليمات ابتدايي را درمكتب ) كابل ( مسعوده جالل در واليت كاپيسا متولد گرديده و پدرش طالمحمد آمريك فابريكه بود قبل از اينكه به پايتخت بحيث داكتر ١٩٨٩ن در سال بعد از فراغت از پوهنتو. ي طب پوهنتون كابل گرديدحكاپيسا بپايان رسانيده وبعد ا ز ختم ليسه عالي دركابل شامل پوهن

. روا نكا و دربخش ها ي روانكاوي واطفال درشفاخانه هاي مختلف ايفاي وظيفه نمودمسعوده جالل در تمام . ي حقوق پوهنتون كابل تدريس مي نمايد ازدواج نمود كه ثمره ازدواج شان سه طفل است حجالل كه درپوهنهللا بعدا با فيض ا

١٩٩٨يم طالبان كار كرده است كه درهمين جريان آمريت يك پروگرام ملل متحد را براي زنان به عهده گرفت در سال مدت جنگ هاي داخلي ودر رژوي توسط پوليس مذهبي طالبان به جرم كار كردن بيرون ازمنزل گرفتارگرديد كه . بحيث مشاور پروگرام جهاني غذاي ملل متحد شروع به كار نمود

شوهرش يك دوست متين براي ا و بوده وبعضي اوقات ا و را به خاطر داشتن امنيت به جاهاي كارش باموتر مي رساند . زاد گرديد بعدا بامداخله دفترش آ .بان عالقمند به حقوق زنان استيجالل خودش يك پشتهللا فيض ا. وفعال سخن گوي ا و ميباشد

ود مايه تعجب همه گرديد وي به هيچ گروه يا حزب سياسي وابسته نبوده و وقتي كه مسعوده جالل خود را بحيث كانديد رئيس جمهوري معرفي نم بلي ، ما فكر مي كنيم كه يك زن مي تواند "حتي اشخاص محافظه كار و متعصب مي گويند . بحيث يك كانديد غير وابسته عرض اندام نموده ا ست

قبل ازداير شدن مجلس لويه جرگه مسعوده براي بدست آوردن طرافدارن كار ".ده اند وحدت ملي را به ميا ن آورد زيرا زنان هر گز در جنگ ها شامل نبونمود و ا لبته اين كار به آساني صورت نگرفته بلكه با ا نتقاد وتلفن هاي تهديد آميز همراه بوده وشوهرش نيز مورد دشنام قرار گرفت اما مسعوده از

قامي را درحكومت خويش برايش پشنهاد نمود تا از كانديد كردن خود بحيث رئيس جمهور صرف مبارزه دست نكشيد حتي زمانيكه آقاي كرزي م .نظرنمايد

مروززنان وسياست در دنيای ا: فصل دوم

43

من "او ميگويد هميشه آرزوي رهبر بودن را براي جهت ها ي درست وصحيح ونه بخاطر مفاد شخصي ياسياسي درقلب داشته ا ست وا ضافه مي كند ، ال فكر كرده ام وقتي مي بينم چگونه مردم ام رنج مي برند و ا ز فقر مي ميرند هميشه براي بيرون رفت از اين پرابلم ها س٢٣درباره ا ين موضوع براي

ستم وشايستگي آن را دارم تا رهبر ا ين مملكت باشم و اين ا ز همه همن يك زن افغان. رسيده است فرا حاال فرصت آن . راهي را جستجو مي كنم ".ست داراي اهميت ا

. ايراد نمود مورد تحسين قرار گرفت٢٠٠٢جالل دربيانيه اي كه درماه جون ه مسعودجالل ه اگر چه حامد كرزي تعداد زيادي رأي را حاصل نمود مسعود". ستم و اگر شما بخواهيد رهبر شما خواهم بود ه من خواهر شما" وي گفت ،

من خواستم ثابت سازم كه زنان افغان ميتوانند قدرت سياسي باشند حاال جهانيان مي "ن نبوده ميگويد دررديف دوم قرار گرفت او كوشش هاي خود پشيما .، در انتخابات حصه گرفت ند كه زنان افغان توانايي آن را دارند بعد از اين مورد توجه جدي مردم قرار خواهيم گرفت ندا

جامعه مدنی: فصل سوم

44

امعه مترقي ج

جامعه مدنی

جامعه مدنی: فصل سوم

45

دني جامعه م: فصل سوم

جامعه مدني چيست ؟

. مشكل است زيرا براي اشخاص مختلف داراي معاني مختلف است مدنيتعريف اصطالح جامعه

. جامعه مدني ميتواند به جامعه اي نسبت داده شود كه بخشي ار دولت نبوده وبه نفع مردم خدمت كند

گروپ هاي خيريه وداو طلب ، انجمن هاي معلم ووالدين ، گروپ شهروندان سابقه دار، پوهنتون ها ، : ونه از جامعه مدني عبارت اند از گروپ ها ي نمكلپ هاي ورزشي ، انجمن ها ي هنري وكلتوري گروپ هاي مذهبي ، اتحاديه هاي تجارتي وكلپ كارگران، گروپ هاي مطالعاتي و تحقيقاتي و

جامعه مدني ميتواند درسطح محلي ، ملي و يا بين . تند هسدرتعريف همه اين گروپ هاي مترقي سازمان هاي غير دولتي . عالين ميباشند سازمان هاي فسازمان بين المللي ( بسيار خورد درسطح محلي بوده و براي حفاظت بهتر يك سرك كار كنند و بسيار بزرگ مانند NGOsالمللي باشند آنها ميتوانند

مي آيد كه مردم به شكل گروپي براي مسئله اي كه براي همه مهم است وجودجامعه مدني به سادگي زماني به . باشد)Oxfam( وامدادكمك .كاركنند

. پس چرا ما به دولت و جامعه مدني ضروت داريم

وظايف بسيارعمده واساسي به شمول دفاع از استقالل ، درهر ديموكراسي مردم صالحيت را به دولت مي دهد تا به نمايندگي ازآن ها كار نمايد دولتنان حاصل نمايد كه تمام اطفال ميتوانند به مكتب بروند، خدمات ياقتدار ملي و دفاع از تماميت ارضي مملكت رابه عهده دارد هم چنان دولت بايد اطم

ن كشورهاي جهان دولت به تنهايي قادر به انجام تمام كارهاي كه بايد تريهتوليد برق ، اعمار سرك ها و مخابرات را توسعه مي بخشد حتي در پيشرفت .آنها بايد انتخاب كنند كه چه كارها را انجام دهند و پولي را كه در دسترس شان است دركجا به مصرف برسانند . صورت گيرد نيست

ت مشخص مردم آگاهي ندارند و يا پرابلم هاي مردم را ناديده مي گيرند بعضا دولت ها مرتكب اشتباه شده ودرست كار كرده نمي توانند و يا از ضروريا

. كه چنين حالت باعث رنج و آالم مردم مي گردد

دريك جامعه توليدي ، مدرن و درحال . يك دو لت خوب قوانين و پروگرام ها ي خوبي طرح مي كند تا به ضروريات و حقوق مردم توجه صورت گيرد دولت و مقامات با صالحيت ديگر متكي نيستند تا همه را براي ايشان انجام دهد تمام مشكالت شان را رفع سازد و يا تمام پيشرفت مردم تنها به

فرق نمي كند دولت چقدر خوب است وسياستمداران چقدر باهوش وزرنگ اند و يا دولت چقدر پول دارد مسئله مهم اينست كه . نظريات آنها درست باشدمام كارها را انجام داده نتواند واين مسئله درمورد افغانستان صدق مي كند كه دولت بسيار فقير است اما تعداد زياد چيزها ست كه دولت ممكن است ت

.بايد انجام شود ، آباد شود وترميم گردد

الك درسراسر جهان جوامع غير دولتي تأسيس دربسياري ازمم. بهر حال جوامع غير دولتي نمي توانند بدون اجازه دولت ومغاير عاليق دولت كار نمايند از ١٩٨٩طور مثال در كشورهاي شوروي سابق مانند روسيه و كشورهاي اروپاي شرقي و آسياي مركزي مانند قرغزستان كه بعد از سال . ندگرديده ا

اي سالهاي متمادي مقامات با صالحيت اجازه انجام كشور افغانستان نيز درموقف مشابهي قراردارد زيرا بر. رژيم سوساليستي وكمونستي رهايي يافتند .كاري را نداشتند

جامعه مدني در افغانستان

بادفاتر واعضاي آن درسراسر جهان يك سازمان بزرگ ي سازمان هاي. سازمان ها ميتوانند گروپهاي جامعه مدني باشند واندازه اين سازمانها متفاوت اند .است

جامعه مدنی: فصل سوم

46

Amnestyآنها توجه . مي نمايد كه حقوق بشري آنها مورد تاخت وتاز قرار گرفته است نظارت اين سازمان اوضاع مردماني را :للي امنستي بين المت اميدوارند كه در سراسر جهان مردم را از حقوق شان آگاه سازند و دول و زياد به كساني مبذول ميدارند كه دولت با آنها رفتار غير عادالنه داشته باشد

.ها را متوجه مسئوليت ها ي شان سازند يك سازمان كوچك است كه فقط درافغانستان كارميكند و اشخاصي را كه دست وپاي شان را از دست داده اند كمك و ) سندي گالز افغانستان اپيل(

غير دولتي سازمان. كمك و ياري مي رساند،اين كار نداردبه اين ترتيب سازمان مذكور دولت را كه مقدار كافي منابع برا ي انجام دادن . تداوي مي كندقاضي ها وحقوق دان ها هم چنان جنبه . حقوق جهاني قاضي هاي زن و زنان حقوق دان را درباره قوانين واستندرد هاي بين المللي آموزش ميدهند

تمام . بهتر ساختن قوانين درباره زنان براي دولت پشنهاد ارائه كنندقيهاي مختلف قانون را در اففانستان مورد بحث قرار ميدهند تا بعدا راجع به طر .هستنداين سازمان ها بخشي از جامعه مدني

تمام انواع روزنامه ها و راديو براي جامعه مدني بسيار مهم اند زيرا شهروندان و خوانندگان را از معلومات ونظرياتي كه به نشر مي رسانند مطلع مي

روزنامه وراديو دولت ها را نيز از وقايعي كه دركشور اتفاق مي . جود آنكه دولت ها معلومات تهيه مي كنند اما فقط يك نظر ومفكوره است با و. سازند آنها افتد با خبر مي سازد چرا ما به زياد تر از يك روزنامه يا مجله ضرورت داريم ؟ بخاطريكه اگر دوشخص واقعه اي را شرح ميدهد يادداشت ها ي

ازوقوع حادثه متفاوت ميباشد هر روزنامه و استيشن راديو نقاط نظر مختلف در باره عين واقعه به نشر ميرساند كه اين تنوع نظريات يك توازن را به .وجود مي آورد كه مردم را دردانستن حقيقت كمك مي نمايد

مردم عادي دراجتماعات خود شان ميتوانند . ع هر كدام با هم يكجا كار مي نمايند البته درجامعه مدني زنان و مردان به منظور بدست آوردن چيزي به نف

اگر شما و همسايگان تصميم بگيريد تا سرك پيش روي خانه هاي تان را پاك نگهداريد و يا يك جاي محفوظ براي . تغيرات محلي را به وجود بياورند .ستيدهبازي اطفال آباد كنيد شما بخشي از جامعه مدني

؟آيا شما مي دانيستيد

به مصرف خود شان تهيه نمودند و درصدد در زمان هاي قبل دولت امريكا قادر نبود تا براي اطفال مكتب بازنمايد اجتماعات محلي يك خانه يا اطاق را

بحيث معلم كار مي كرد و در عوض غذا و جاي شخص مذكور اكثرا پول دريافت نمي كرد اما. پيدا كردن يك معلم شدند تا اطفال شان را تدريس نمايد . براي زندگي نمودن دريافت ميكرد

اگر درمنطقه تان مكتب دراثر جنگ خراب شده شما چندين راه براي انتخاب . ما ميتوانيم به شكلي از اشكال خورد يا بزرگ بخشي از اين جامعه باشيم

.داريد يا . يش راتمام كند وشخصي را براي رفع اين مشكل بفرستيدشما انتظار مي كشيد تا دولت همه كارها ١ يا . از چند وقت ي به دولت مي فرستيد كه مشكل شما بسيارمهم است ودولت هر چه زودتر اقدام نمايد بعدمشما پيا ٢ .دند گرميخود شما ميتوانيد كاري انجام دهيد اطاقي را پيدا مي كنيد كه اطفال بطور مؤقت در آنجا تدريس ٣

كدام يك براي انتخاب بهترين است ؟ اين مربوط به اندازه مشكل تان است تا نظر .ستيدههر يك از اين اعمال راكه انجام دهيد بخشي از جامعه مدني ماشين آالت براي اين يك مشكل بسياري جدي وبزرگ است. به گونه مثال تصور كنيد در كشور زلزله به و قوع پيوسته است . به شرايط تصميم بگيريد

.موترهاي الري برا ي آوردن داكتران، آب پاك ، خيمه و غذا برا ي كسانيكه زنده مانده اند ضروري اند رورت است طياره ها وضانتقال مخروبه ها

جامعه مدنی: فصل سوم

47

است مشكله تنهايي برا ي دولت بسيار در حقيقت انجام دادن كارهاي فوق ب. براي اعمار مجدد خانه هاي خراب شده پول دولتي بسيار ضرورت است گير مانده اند،تيم هاي نجات مي فرستند تا كساني را كه در اثر زلزله درزير خرابه ها . از اينرو هميشه كشورهاي ديگر آنها را كمك ومعاونت مي نمايند

.لباس اهداء مي نمايند هم چنان داكتران و لوازم مي فرستند و غذا و . اما زنده اند از مرگ حتمي نجات دهند

آيا مردمي كه شهر شان توسط زلزله خراب شده منتظر كمك كنندگان از خارج مي باشند ؟ آيا منتظر باشند تا دولت كمك بفرستند ؟ واضح است كه آن البته آنها توقع كمك را از . مك كنند ها اين كاررا نمي كنند آنها فورا كوشش مي نمايند تا خود و فاميل شان را نجات دهند و به همسايگان شان ك

.پايتخت كشورخودشان و از كشورهاي ديگر نيز دارند اما درعين زما ن دست به كار مي شوند تا همديگرخودرا كمك نمايند

اند يا شما را كمك است هرگاه دولت كاري انجام داده نمي تومواجهاين يك طريقه خوب براي برخورد نمودن با مشكالتي است كه يك جامعه با آن . نمي كند باز هم حداقل شما خود وجامعه تان را ياري مي رسانيد

جلب حمايت چيست ؟

هدف از جلب حمايت نفوذ . بعضا افراد عادي يا گروپ هاي جامعه مدني ميخواهند به كار و تصاميم دولت نفوذ نمايند كه اين را جلب حمايت ميگويند .ردادن اشخاصي است كه واقعا صالحيت تصميم گيري دارند نمودن ويا تحت تاثير قرا

جلب حمايت به نمايندگي از كساني صورت گرفته مي تواند كه خودشان صداي خود را بلند نمي كنند و يا كساني كه به كمك ضرورت دارند مانند

.اشخاص بي خانه ، اطفال و محيط زيست

طورمثال كمپني هاي خارجي حمايت دولت ها را جلب مي كنند تا قانوني را كه . جارتي نيز صورت گيرد جلب حمايت مي تواند به نفع اتحاديه هاي ت .ر دهند يتجارت را درسرحدات بين المللي مشكل ويا گران مي سازند تغي

طورمثال . مايت جلب نمايندحIFESآنانيكه ازنقطه نظر كسانيكه تصميم مي گيرند داراي دانش خاص و با ارزش عالي اند زيرا ميتوانند دعوت

درافغانستان از فدراسيون بين المللي خدمات انتخاباتي به عمل آمد تا پشنهادات و اظهار نظرهايي درباره چگونگي به را ه انداختن انتخابات براي دولت افغانستان وملل متحد ارائه نمايند زيرا IFES. درمورد انتخابات داراي تجربه و دانش زياد است

جلب حمايت توسط سازمان هايي كه جامعه مدني رامي سازد نقش حياتي را در ديموكراسي بازي مي كند گروپ هاي خوب تنظيم شده درجامعه به . مشكل متدوام خط مشي دولت رامورد آموزش قرار داده واطمنان حاصل مي نمايند درقانوني كه جديد وضع شده نظريات مردم درنظرگرفته شده است

هاي ديموكراتيك و سياستمداران درك نموده اند كه بايد به انتقادات گوش بدهند و ازآن بياموزند وخط مشي شان بواسطه گروپ هاي مختلف با كشور اين دربعضي از كشورها دولت قبل ازوضع نمودن قانون جديدي بامؤسسات خيريه مشوره مي نمايد زيرا آنها ميدانند كه. جزئيات مورد بازپرس قرارگيرد

.مؤسسات درباره مردمي كه قانون باالي آنان تطبيق مي گردد زياد تر مي دانند واين ضعف ديموكراسي نيست بلكه قوت آن است

اين گفت و شنود . جلب حمايت اتباع يك كشور را قادر مي سازد تا سخنان شان را در مورد تصاميم وفيصله هايي كه دولت اتخاذ مي نمايد اظهار دارند جلب . ها بين مردم ودولت استحكام سياسي را از دياد بخشيده وراه بيرون رفت را براي افراد و خواست ها و شكايت هاي دسته جمعي فراهم مي سازد

.رات گردند يحمايت براي مردم اميدواري مي بخشد كه آن ها مي توانند باعث آوردن تغي

جامعه مدنی: فصل سوم

48

1 .سكا

داگاه، م

غذيف ت

صن

2 .اك

بنكش

فروي

براالت

حاصي

آورجمع

يد، د عا

زدياا

3 .

عي جم

سمجل

4 .

دهدمي

رار ه ق

طالعد م

مور را

اتزيج

سبقين

محق .

چين

5 .پال

ر نيت د

درخگاه

ورشر پر

ن دكرد

كار

6 .وزند

ي آمرا م

وتر مپي

ز كده ا

ستفاق ا

طريان

جوانپ

كل.

7 .يرو

در پي

موزاد آ

سونف

ص

8 .عت

زراذا و

ن غازما

ط ستوس

ي تغذ

يي هنما

ب ر كتا

دنخوان

.FA

O

جامعه مدنی: فصل سوم

49

!شما چه ميتوانيد بكنيد : ما توجه مردم را به يك مشكل يا مسئله جلب مي نمائيدش .ويب سايت انترنيت مي نويسيد تا يك مقاله يا داستان درمورد مشكل شما نشر گردد يا موضوع راترتيب داده و به يك روزنامه، راديو و ● . وزراء وكارمندان دولتي تماس مي گيريد تا آنها كساني را كه تصاميم اتخاذ مي نمايند درجريان بگذارندبا استفاده از روابط شخصي با دولت ، ●براي كانديد هايي كه . شوند كارنمائيد شما ميتوانيد از نزديك با كانديدها براي دولت يعني كسانيكه مي خواهند درانتخابات آينده انتخاب ●

.ميدهند وعده پشتيباني مي دهيدوعده كمك براي رفع مشكل شما

يك عهد نامه به لويه جرگه قانون اساسي نوشت ) حمايت براي زنان در افغانستان ( پشتيباني تعداد زيادي ازمردم راجلب مي كنيد مثال گروپي بنام نگار اسر جهان كه با آن ها موافق بودند گرفتند و اين عهد نامه آنها امضاهاي صدها نفر را درسر. مردان را خواست مساوي با ودرقانون جديد براي زنان حقوق

.براي رئيس جمهوركرزي نيز تعارف گرديد كه حتي خود شان در آن امضاء نمودند

نقش شما چيست ـ هر زن و مرد ميتواند براي اعمار مجدد جامعه مدني كمك نمايدر مخفي وپوشيده تجارب زياد حاصل كردند آنها فعاليت ها ي بسيار زيادي را انجام داده اند تا در طول دو دهه گذشته افغان ها در ايجاد جامعه مدني بطو

.خود وديگران را كمك نمايند

اين فعاليت ها شامل پيش بردن مكاتب دخترانه به شكل مخفي درمناطقي كه طالبان كنترول داشته اند ايجاد كلينك هاي صحي و كورسهاي سواد .هاي مها جرين درپاكستان مراقبت ومواظبت از يتيمان وبسياري از فعاليت هاي ديگر كه ضرورت بوده است آموزي در كمپ

در حال حاضر كه مليون ها طفل افغان به شمول دختران درمكتب شامل شده اند و امكان دارد كه سطح تعليم و تربيه براي نسل آينده به شكل غير

والدين افغان مكتب رفتن دختران شان را با ارزش ميدانند ودر بعضي مناطق والدين مشكالت زياد وخطر را متقبل شده اند مترقبه تغير كند تعداد زيادي از .تا اطمنيان حاصل نمايند كه دختران شان ميتوانند تعليم يافته شوند

ردن درطول روز وقت وانرژي كافي نداشته باشند ويا از خطر بطوراكثر حصه گرفتن در جلب حمايت كار مشكلي است خصوصا برا ي كسانيكه بعد از كار ك

شايد احساس شود كه سهم گيري . جاي شك نيست كه در بسياري از موارد مردم ترجيح ميدهند تا كس ديگري براي شان تصميم بگيرد . ترس دارند براي بدست آوردن يك جامعه بهتر براي . زياد ضرورت دارد درزندگي اجتماعي وكمك براي اعمار مجدد جامعه مدني پرخطر است يا كار وزحمت بسيار

.كسي كه صلح آميز، مستحكم ومترقي باشد ضرورت است

آيا شما مي دانستيد ؟

دن طورمثال اعضاي آن اعتصاب غذايي مي كنند ويا كارهاي غير قانوني مانند انفجاردا. بعضي از جلب حمايت كنندگان به طور افراطي عمل مي نماينداما اين فعاليت ها . ستند كه با استفاده از اين متدهاي تهديد آميزو ترساننده دولت را مجبور سازند تا با خواست هاي آنان موافقت نمايدهبمب و اميدوار

.برضد مفكوره جامعه مدني است و اين گونه جلب حمايت اكثرا كمتر موفق است نسبت به اينكه صلح آميز باشد

جامعه مدنی: فصل سوم

50

انيد بكنيد ؟شما چه ميتو

مشكل است ادعا شود كه جامعه مدني مجددا اعمار گردد اما ما ميتوانيم درمسير افغانستان بهتر ملحق شويم وحتي يك سعي كوچك هم مهم شمرده .ق كمك به اعمار مجدد جامعه مدني را درجامعه خود تان مي خوانيد يدر اين جا بعضي از طر. مي شود

رأي بدهيد ●

. احساس براي رأي دادن شامل است ينمهمترين وظيفه شهري درديموكراسي سهم گيري سياسي است كه درآن كوچكتر

عالقمند باشيد ●

آنها مي توانند سواالت شان را در باره محيط زيست سياسي ، . اتباع يك كشور ميتوانند در باره جهان ماحول شان بدانند و اطالع حاصل نمايند . ر است مطرح سازنديصادي و اجتماعي كه هميشه درحال تغياقت

.پرسيدن سواالت آسان نيست اما اگر كنجكاو نباشيم نمي توانيم بياموزيم

كاروفعاليت محلي ●

ور آن را رفع اكثرا مردم عادي درگروپ ها جمع شده ودرباره مشكل خاص محل شان مثال ضرورت به يك بمبه آب مذاكره مي نمايند تا چط . شايد بعضي ها بخواهند نامه به روزنامه بنو يسند يا به پايتخت سفر كنند تا مشكل را با نماينده هاي ابتدايي دولت درميان بگذارند . نمايند

طورمثال دركشور كوچك

مودند و هر دو به كمك يكديگر توانستند راه حلي براي اورپايي بوسنيا هرزگووينا مردم محل جمع شده و پشنهاد مفيد به نمايندگان دولت ارائه ن ديموكراسي سياسي عبارت از شموليت مردم محل . اعمار يك سرك دروسط شهر دريا بند كه زندگي آنها را بطور قابل مالحظه بهبود بخشيد

.است

:فعاال نه مبارزه كنيد ●

.است موافق وهم نظر بودن با آنهااين شامل كار كردن بايك حزب سياسي بحيث عضو و يا .برنامه بسازيد ●

ترتيب دادن برنامه ها براي آموزش كمك هاي اوليه و محفوظيت ، فراهم آوري كمك براي گروپ خاص از مردم وديگر فعالين مانند تعليم و ريس مي توانند صنف هاي درسي را درخانه خود ايجاد تربيه لذت بخش است طورمثال در افغانستان اين غير معمولي نيست كه اشخاصي كه تد

.مي كنند تا اطفالي را كه به مكتب رفته نمي توانند كمك نمايند تربيه فاميلي ●

ا درتمام جهان زنان وظيفه عمده واساسي مراقبت ازفاميل و پرورش اطفال را به عهده دارند پس درزندگي روزمره شان مادر ها و مادركالن ه .وخاله ها وعمه ها ميتوانند نمونه ها ي خوب بوده و نسل آينده را براي جامعه مدني پرورش داده و آماده سازند

داكترا ن ونرس هاي شفاخانه رابعه بلخي

در گذشته شفاخانه رابعه بلخي دركابل يك اطاق براي تنظيفات بود وهيچكس آن را را پاك نموده و رنگ كردند تا آن را به يك داكتران ونرسها با هم آن . پاك نمي كرد

.شير خوار گاه مدرن كه از اطفال نوزاد مراقبت مي نمايد تبديل كردند

دركابل و سايل مدرن در شفاخانه رابعه بلخي

جامعه مدنی: فصل سوم

51

شما چه فكر مي كنيد ؟

آيا شما شخصي را مي شناسيد كه توسط سازمان جامعه مدني كمك شده باشد ؟ چه وقت وچطور ؟ آيا براي شما چه تفاوت داشته است ؟

چه نوع سازمان جامعه مدني درهمسايگي شما مفيد است ؟ چه نوع خدمات را انجام داده ميتواند ؟

!تصميم بگيريد كه حصه بگيريد . شما چه نوع مهارت ها داريد ؟ شايد زيادتر از آنچه فكرمي كنيد

كمك ومعاونت . به خود براي كمك به ديگران صادقانه نمي كوشديكي از مقبول ترين توازن ها درزندگي اين است كه هيچ انسان بدون كمك

( رالف والدو امرسن )

شبكه چيست ؟هر گاه شما راجع به مشكلي با كسي صحبت مي نمائيد و يا براي رفع آن به ديگران متوصل مي شويد ، شما با انرژي ها ، مهارت ها ونظريات ديگران

. هستندمي بينيد كه اشخاص ديگر نيز مثل شما وجود دارند كه داراي عين محروميت ها . ن اندازه مي آموزيد هر قدر بشنويد به هما. مي گيريد طارتبادرجامعه مدني ارتباط گرفتن باديگران را شبكه سازي مي نامند . ت دارد قكه اين درارتباطات فاميلي ودوستي ها صدق مي كند و درجامعه مدني نيز مطاب

.مي سازد ي مي نامند كه قايم نمودن ارتباطات باديگران مانند گره هاي مرتبط تار است كه يك جال راو بخاطر آن را شبكه ساز

بطور مثال راوا و . اتحاديه ملي معلمان بزرگ اندكانواع مختلف شبكه ها وجود دارد بعضي ها كوچك بين افراد يك منطقه مثل فاميل بزرگ و يا مانند يعضويت داشتن در يك . داده مي توانند مردمان را درسراسر جهان بوسيله تلفون ، تلويزيون و كمپيوترها با هم ارتباط اتكشب. معلمان سازمان ملييا

.شبكه اي ازمردم با اهداف ، عقايد و نظريات و پرابلم هاي مشابه يك فرد را كمك مي نمايد تا معلومات عملي وحمايت شخصي حاصل نمايد

شما چه فكر مي كنيد ؟

شما ميتوانيد درباره مثال هاي از شبكه ها درجامعه تان فكر كنيد ؟ آيا گروپي از مادران وجود دارد تا مادران جوان از يكديگر حمايت حاصل كنند ؟ آيا ا به مردم با نفوذ اتحاديه دهقانان وجود دارد تا درباره محصوالت مذاكره نمايند ؟ آيا گاهي كوشيده ايد براي حل مسئله اي يا رفع مشكلي خود ر

درجامعه معرفي كنيد؟

آيا گاهي دركنفرانس يا جلسه اي اشتراك نموده ايد كه سازمان هاي مختلف جامعه مدني براي صحبت باالي عين موضوع دعوت شده باشند ؟ طور مثال اين سازمان . ض كنيد مصئونيت دعوت مي نمايديك كنفرانس درباره صحت داكتري را از يك كلنيك ، وزيري رااز دولت ، و يك گروپ جلب حمايت فر

.ها شبكه اي را دركنفرانس ايجاد مي نمايند تا با يكديگرمشكلي را در باره صحت حل نمايند ست و براي زنان درافغانستان ايجاد گرديده ا) گروپ هاي جامعه مدني ( است كه دربين سازمان هاي غير دولتي يمثال ديگر اتحاديه زنان افغان انجمن

.اين شبكه اي از سازمان ها وانجمن ها ا ست

چرا آنها اين كار را انجام مي دهند ؟ بخاطريكه با وجود . نمايندگان درهرهفته با هم مي بينند تا درباره فعاليت هاي شان معلومات ارائه و تبادله نمايند آنها يك شبكه را تشكيل مي دهند زيرا با هم . ه شكل متفاوت انجام ميدهد داشتن هدف مشترك يعني كمك به زنان افغانستان هر سازمان كار ها را ب .قوي تر ومؤثرتر اند و صداهاي شان در هم آهنگي بلند و داراي وضاحت اند

: راوا سازمان انقالبي زنان

افغانستان

جامعه مدنی: فصل سوم

52

ها جلسه داير نمي كنند و داراي به اين شكل شبكه . درحال حاضر با انكشاف تخنيك براي شبكه ها آسانتر است تا ازيك كشور به كشور ديگر امتداد يابند .دفتر نيستند كه بنام شبكه ها ي مجازي ياد مي گردند

ستند بخشي هدر اين شبكه ها اعضاي آن يكديگر راديده نمي توانند اما باخواندن و يب سايت درانترنيت كه از طريق آن تمام كمپيوتر هاي دنيا درارتباط .از يك سازمان يا شبكه باشند

ست كه زنان مسلمان و غير مسلمان را در سرتاسر جهان ا) زندگي مي كنندي قوانين اسالميكه طبقزنان( يگر از سازمان بين المللي غير دولتييك مثال د . باهم ارتباط مي دهد

شما چه ميتوانيد بكنيد ؟

.بعضا بايد از اطرافيان تان بپرسيد. بعضا واضح است وقتي مشكلي يانظري داريد كجا برويد . هر كس به ديگران رسيده مي تواند

.وياهم شما كلپ يا شوراي را مي شناسيد كه آنها قبال باهم مالقات ميكردند ● . شما به مجالت ، روزنامه ها يا راديو جائيكه درباره مردم نوشته شده يا اعالنات صورت گرفته دسترسي داريد شايد ●يت چطور بايد استفاده كنيد ياكس ديگري را مي شناسيد كه او ميداند بعضي اوقات شما ضرورت داريد تا از و يا شايد شما بدانيد كه از انترن ●

. انترنيت جاي خوبي براي يافتن سازمان ها وگروپ ها مي باشد. دوست يا يك خويشاوندي كه به او اعتماد داريد طالب كمك شويدطور مثال يك شخص . فقط يك شخص عادي مي تواند تصميم بگيرد تا انجمن را بسازد . سازيد حاديه تان رابتامكان دارد خود شما كلپ يا ا ●

كه درآن رفقا به شكل منظم مالقات نمايند و درمورد يك مسئله مانند مشكل بگيردميتواند تصميم به ايجاد يك كلپ بحث و مذاكره را .باني نماينديان را تبادله نموده و يكديگر را تشويق و پشتصحي يا يك خبر بحث نمايند آنها با هم اطالعات و نظريات ش

جامعه مدنی: فصل سوم

53

مدافع جسور

نسرين گراس براي حقوق زنان در افغا نستان مبارزه ميكند

درمنطقه اي كه توسط ٢٠٠١زمانيكه نسرين ابوبكرگراس با گروپي از زنان امريكايي در آگست

د آبروي خودرا چيده ، چادرنپوشيده بود اما پطلون بهقواي امريكايي ضد طا لبان كنترول ميشد رسيدن

تن داشت وآرا يش كرده بود ،سگرت ميكشيد واز اظهار عقيده خود نمي شرميد البته ا ين واقعيت نسرين يك مبارز خستگي ناپزير براي حقوق زنان .داشت كه اوبه عنعنا ت وطن خود توجه داشت

وبا دا نش وافراز تاريخ وكلتور ا فغانستا ن بوده وازتوزيع درافغانستان ، يك مسلمان با بصيرت ذخايرآرد وكتب درسي گرفته تا اعترا ض كردن با الي عالي ترين مقا مات با صالحيت خدماتي انجام

.داده است هيچ كاري براي نسرين كمي وزيادي ندارد

من "او بياد مي آورد، . داشت در دوران طفوليت دركابل نسرين زندگي كامال ساده وبدون خم وپيچ مانند يك د ختر نورمال بزرگ ميشد م مكتب مي رفتم وخانه ١٩۶٠ و ١٩۵٠درسال هاي بين

مي آمدم وبا دوستان خود بازي مي كردم من وديگر دوستا نم كه د ختر بودند به سينما ورستورانت ". پوشيديم وزن ها درتمام ساحات كاري در جامعه اففاني نمايندگي مي كردندمي رفتيم به دستان خود رنگ ناخن مي زديم و دامن هاي كوتاه مي

با استفاده از بورس تحصيلي روانه پوهنتون بيروت گرديد ودرآن جا با شوهرش مكس گراس آشنا شد ك بعد از ختم تحصيل ١٩۶۴نسرين درسال

ا بطور موفقانه در كمپيوتر و اداره امور شروع نموده اما او هيچگاه از ياد وطن ا ش غافل با هم به امريكاه رفتند او پسري به دنيا آورد و وظيفه خويش ر . سال به وطن بر گردد٣٧نبود وحدس اين راهم نمي زد كه بعد ا ز

او كتابي درباره . يدو به زودي متوجه گرديد تا براي زنان وطن اش كمك نما . در حدود ده سال قبل نسرين تصميم گرفت درباره وطن اش بياموزد

هرقدر كه نسرين زياد مي آموخت . به رشته تحرير درآورد" قدم هاي آشتي "يادداشت هايش از اولين مكتب دختران افغانستان نوشت و بعدا كتابي بنام ا جكستان كه توسط گروپي بنام نسرين دريك كنفرا نس درشهر دو شنبه پا يتخت ت٢٠٠٠درماه جون سال . مي خواست به همان اندازه عمل كند

.كه از زنان افغانستان پشتباني مي كند داير گرديده بود اشتراك نمود) نگار(

اووهمكارا نش . آن ها نظرداشتند تا عهد نامه اي بنويسند كه درآن از حقوق الزمي زنان تذكربه عمل آمده بود كه اين عهد نامه زندگي نسرين را تغير داد تا به امضاء نمودن دراين عهدنامه حمايت وپشتباني شان را اظهار دارند ورهبران سياسي ، دولت ها، وملل متحد را مالقات نمودند وبه ازمردم خواستند

معرفي نسرين براي. افغانستان سفر نمودند تا اشتراك زنان و مردان از جمله روحانيون ، ملك ها و قومندان ها تا دهقانان را درمبارزه خود سهيم سازند . وشناساندن اين عهد نامه زحمات زيادي را متقبل گرديد

نسرين و رييس مجهور کرزی در سپتمرب منودند در نيويارک مالقات 2003

جامعه مدنی: فصل سوم

54

اينكه نسرين براي مدت زيادي بيرون از افغانستان . بعضي اوقات مردم او را بحيث يك زن به سويه عالي تحصيل يافته به نظر شك وترديد مي ديدند من نمي خواهم ارزش هاي زنان را تغير بدهم من مي خواهم زنان ا ": خود جلب نمايد او ميگويدزندگي نموده به اين معنا است كه وي اعتماد را به

نسرين با به راه انداختن تظاهرات ، نوشتن به روزنامه ها ، دادن بيانيه ها ، حاضر شدن به كنفرانس ها وانكشاف دادن ". متيازات خود را داشته باشندبهر صورت با اين همه كوشش ها و تالش هاي نسرين يك امضاء جاي خاصي در خاطره نسرين دارد كه . ادامه دادشبكه ها ي انترنيت به مبارزه اش

ما "نسرين گفت ، . بود گرفته شد ٢٠٠١ دسامبر سال ٢٢ه دولت مؤقت دردولت قبلي اسالمي افغانستان ب در روز محفل تجليل از انتقال قدرت از. وقتي نزد وي رفتيم ما را براي سه و نيم ساعت نگهداشت. قات نمائيم ودفتروي براي ما فقط پانزده دقيقه وقت مالقات دادخواستيم آقاي كرزي را مال

آقاي كرزي در يك مالقات خصوصي از پنج زن به شمول نسرين دعوت به عمل آورد وبا خواستن قلم و امضاء نمودن در عهد نامه مايه تعجب آنان :نسرين گفت. ي اظهار داشتند كه حقوق مساوي براي زنان بخشي از عنعنات افغانستان ودر توافق با قوانين اسالمي استآقاي كرز. گرديد

گرفتند ودر ٢٠٠۴ نسرين و مدافعين ديگر پاداش كاركرد هاي خود را در ماه جنوري سال " و اين يك فرصت بسيار مهم براي زنان افغان است "

.راي زنان و مردان حقوق مساوي داده شدقانون اساسي جديد ب

حقوق بشر: صل چارم ف

55

بشر در افغانستانحقوق

و محايت برای پشتيبانی

برای صلح

حقوق بشر: صل چارم ف

56

حقوق بشر : فصل چارم

حقوق بشر عبارت از حقوق اند كه تمام افراد بشر بدون درنظر داشت تا بعيت ، مليت ، قوم ، مذهب ، زبان ، نژاد ، جنسيت و توانايي ها بخاطر انسان بشر زماني قابل اجرا ميگردد كه درپيمان ها وعهدنامه ها به شكل قانون تدوين گردد ويا بحيث قانون بين المللي مرسوم به بودن مستحق آن اند حقوق

.رسميت شناخته شود

چرا هر كس درباره حقوق بشر صحبت مي كند ؟

حقوق بشر درحقيقت برانگيزنده است زيرا آگر انسان ها . ند كسانيكه زندگي شان با قوانين حقوق بشر حمايت گرديده ميخواهند ديگران درباره آنها بدانبياموزند كه در موجوديت قوانين حقوق بشر زندگي نمايند و آن را قابل احترام بدانند چانس خوبي است تا دركنارهم با صلح بيشتر ، امنيت زياد تر

. برخورد كم استنان بيشتر زندگي را به سربرند كه اين به معني جنگ كم ، ظلم كم ويواطم

حقوق بشر چه آنها چه استند ؟ ازكجا مي آيند ؟ چطور عمل ميكنند ؟ داشتن. حقوق بشر بخشي از قانون اساسي جديد افغانستان را تشكيل ميدهد تغيراتي را درزندگي روزمره باعث مي گردد؟

حقوق بشر چيست و از كجا آمده است ؟

نساني وقواي درك آنها گرفته شده مفكوره ارزش هاي انساني يك جا با خود انسان ها وجود داشته و حقوق بشر از اساسي ترين ارزش هاي ا

.مشترك است ياناد درهمه". با ديگران چنين رفتار كن كه ميخواهي باتو رفتار گردد "درسراسرجهان درتمام كلتور ها وعقايد موجود است مفكوره

.و از بيگانگان حمايت به عمل مي آورد ديدهاست واسالم براي پيروانش حقوق زياد را قايل گر افريقايي به انسان ها ارزش قايل ". با ديگران آن كن كه ديگران با تو كنند "عسوييان به اين عقيده اند كه حضرت عيسي گفت

دولتي يا قواي نظامي اين حقوق را از آنها گرفته پرنسيب اساسي حقوق بشر اين است كه تمام افراد بشر با حقوق شان به دنيا مي آيند وهيچ شخصي

ها ، حق ه ، حق زندگي نمودن دراجتماع ، حق اظهار عقايد وخواستتعين شدهبعضي از اين حقوق شامل حق داشتن يك زندگي مناسب و. نمي تواند .انتخاب دين ومذهب ، وحق داشتن روابط با انسان هاي انتخابي شما است

بعضي ازآن ها . ي يك پديده جديد نيست اما جمع آوري تمام ارزش ها و آن را به رشته تحرير آوردن نظريه جديد ومدرن است پس ارزش هاي بشر

١٩۴۵ سال قبل نوشته شد بعد از آن دونسل بيشتر جنگ دوم جهاني درسال ٢٠٠درجريان انقالبات امريكايي وفرانسوي درقرن هژدهم بيشتر ازآنقدر رنج وعذاب ترس ووحشت وجود داشت كه بسياري ازدولت ها تصميم گرفتند كاري انجام دهند كه هرگز چنين واقعه اي دراين جنگ . ختم شد

را تدوين نمودند كه آن عبارت از و اعالميه جهاني حقوق بشركشورهاي سراسر جهان با هم درجلسه اي درمقر ملل متحد جمع شدند . تكرار نگردد ه جاي مسرت است كه زني بنام الينور روزولت رئيس گرو. وپرنسيب هاي آزادي اند كه بين همه انسان ها مشترك ميباشند مجموعه اي از ارزش ها

.را نوشت كمسيون حقوق بشر بود كه اين اعالميه

حقوق بشر: صل چارم ف

57

الينور روزولت خانم رئيس جمهور امريكا زمانيكه شوهرش وفات نمود وي . بود

ر شوهرش را ادامه تصميم گرفت تا كادهد واز اين سبب اولين پشتبان و حامي

.حقوق بشر گرديد

اعالميه جهاني حقوق بشر درنوع خود اولين اعالميه اي بود كه با دادن راي توسط جلسه عمومي ملل متحد مورد

بعد از آن كشورهاي . قبول واقع گرديد ديگر باالي موضوع كارنموده وموافقت

يه هاي ديگر را براي نمودند تا اعالمجراحت بخشيدن معني آنها اضافه

هم چنان كار زياد صورت . نخوانند گرفت تا اطمنان حاصل گردد كه تمام كشورها درقوانين ملي وزندگي روزمره

طور . آن را واقعا مورد احترام قراردهند .به وجود آمد ) ١٩٧٩( و هر نوع تبعيض درمقابل زنان درسال و پيمان لغ ) ١٩۶۶( بين المللي حقوق سياسي واجتماعي درسال مثال پيمان

افراد وجوامعي كه حقوق بشر را محترم مي شمارند درمسير پيشرفت . اين پيمان ها واسناد قانوني مورد احترام دولت ها ، سازمان ها وافراد قرار گرفت

.وامنيت انسان ها قرار دارند

اعالميه جهاني حقوق بشر

از طريق سازمان بين المللي UNHCR ماده است متن مكمل آن دراخير اين كتاب وهم چنان درانترنيت ٣٠ بشر داراي ه جهاني حقوقاعالمي .امنستي وكمسيون عالي ملل متحد درامور پناهندگان درج است

.د وسيع قايل ميگردهاعالميه جهاني حقوق بشر حقوقي را براي زن ومرد وطفل دريك كشور به پيمان

بحيث يك زن و يا مرد . ساحه تطبيق اين حقوق آنقدر بزرگ است كه درتمام جنبه هاي حياتي يك شخص تأثيردارد بدون اينكه خودش متوجه گردد .درافغانستان بعضي از اين حقوق را دارا مي باشيد

حق زندگي آزادي و امنيت ● اي موقف پائين باشيد حق برخورد مساويانه دربرابر قانون حتي اگر غريب ودار● . درصورت متهم شدن به جرمي حق مكمل وعادالنه براي محاكمه آشكار براي ثابت ساختن بيگناهي و يا گناهكار بودن تان ● ددرصورت اتهام جرم حق بيگناه بودن تا اينكه توسط محكمه قانوني گناهكار ثابت گرد ● . كشور هاي ديگر ه خود وداشتن پاسپورت براي سفر نمودن بحق كوچ كردن وزندگي كردن درهر قسمت از مملكت ● . تعقيب قرارگيرد وتذيا دركشورهاي ديگر درصورتي كه مورد يحق درخواست پناهندگ ●

الينور روزولت خانم رئيس جمهور امريكا بودزمانيكه شوهرش وفات .اولين پشتباني و حامي حقوق بشر گرديد نمود وي تصميم گرفت تا كار شوهرش را ادامه دهد واز اين سبب

حقوق بشر: صل چارم ف

58

حق داشتن ملكيت هيچ كس حق ندارد ملكيت شخصي تان را با زور و جبر ازشما بگيرد ●

حقازدواج و تشآيل خا نو اده بدون در نظرداشت مذهب و قو م ●

حق داشتن مليت ● . وشكل عبادت نيز ميباشد بفكر، وجدان ومذهب كه شامل آزادي تغير مذه آزاديحق ● حق آزادي نظر و آزادي بيان ● .حق حصه گرفتن مستقيم دردولت و يا حق انتخاب نماينده هاي تان ● .حق كار كردن وتساوي پرداخت حقوق اگر زن ويا مرد باشيد ● ساعات اضافي حق استراحت و تفريح به شمول رخصتي هاي متناوب معاش كار نكردن براي ● حق داشتن سطح زندگي استندارد كه ضامن صحت و رفاه شما فاميل تان به شمول غذا ، محل زيست ، لباس ومراقبت هاي صحي ● .ايت اجتماعي برخوردار باشند م حازراي حمايت از طفل ومادر تمام اطفال حق دارندحق كمك و مراقبت خاص ب ● حق تعليم وتربيه اجباري و رايگان درمرحله ابتدايي ● حق اشتراك نمودن درزندگي فرهنگي وكلتوري جامعه تان ●

اعالميه هم چنان حقوق ذيل را براي تان قايل است گيريدمورد آزار وشكنجه قرار ن ● خود سرانه و بازور دستگير وزنداني نشويد ● حق نداشتن برده وكسي را به برده گي گرفتن ● .درزندگي شخصي مداخله صورت نگرفته و آبرو وحيثيت تان مورد اهانت قرار نگيرد ● .بدون رضايت ازدواج اجباري باالي تان تحميل نگردد ●

شما چه فكر مي كنيد ؟

را از نظر بگذرانيد آيا آن ها را ميدانيد ؟هريك ازنكات فوق بشر آنها منع گرديده است؟حقوق دركدام يك از موارد اعالميه جهاني .دراينجا بعضي از مسايل را ميخوانيد كه باعث آزار زنان درافغانستان مي گردد

.دختران درافغانستان قبل از رسيدن به سن قانوني مجبور به ازدواج مي گردند ● . ازدواج نمايند ،دختران مجبور ساخته مي شوند تا با كسانيكه آنها صريحا نمي خواهند ● .از ازدواج زنان ومردان جوان به ميل خود شان جلوگيري مي شود ● .سطه شوهر يا اعضاي ديگر فاميل شوهر مورد لت وكوب قرار مي گيرندازنان بو ● .رندزنان حق برآمدن از خانه رابدون اجازه ندا ● .زنان مجبور اند از صبح وقت تا ناوقت شب كارهاي اهل خانواده را انجام دهند ● .دروغ گفتن شخصي درباره يك زن باعث بدنامي وي ميگردد ●

حقوق بشر: صل چارم ف

59

ها متفاوت اند ؟ فرهنگچرا قوانين حقوق بشر درمذاهب و از آن متاثر گرديدند و ي جهان سال قبل به وقوع پيوست واكثر كشورها۶٠ن جنگ اي. بيائيد جنگ دوم جهاني را كه قبال از آن ذكرگرديده بياد بياوريم

.درآن كشته شدند ) ۵٠ ‚٠٠٠ ‚٠٠٠( پنجاه مليون نفر

تمام اين مرگ ها فقط درمدت . گان آنقدر زياد است كه تصور آن مشكل است مثل اينكه درمقابل هر نفر درافغانستان دونفر بميرد ه تعداد كشته شدمردماني كه كشته شدند مربوط به ممالك مختلف . نظامي تشكيل ميدادو سال جنگ صورت گرفته كه زياد تر از نصف آنها را مردمان ملكي شش

.ومذاهب مختلف بودند

. جنگ نتواند واقع گردد نان حاصل نمايند كه دوباره هرگز چنيني اطمتازمانيكه جنگ خاتمه يافت كشورها از سراسر جهان خواستند طريقه اي را بيابند قانون حقوق بشر خصوصا براي مردماني طرح گرديده كه داراي مليت ها .ند حقوق بشر واعالميه هاي مشابه آن ايجاد گرديدياز اين سبب اعالميه جهان

.د نيامده استاين قوانين توسط گروهي داراي يك مذهب يا يك طرز زندگي و يا در يك نقطه جهان به وجو. ومذاهب مختلف اند

لباس هاي مختلف ، اديان مختلف ، زبان هاي متفاوت ، زنگ : در جهاني كه ما زندگي مي نمائيم چيزهاي وجود دارد كه ما را از يكديگر متفاوت ميسازد درباره چيزهاي است كه بين جلد وطرق مختلف زندگي كردن ، اما حقوق بشر همه ما را متحد مي سازد زيرا آنها بدون درنظر داشت مملكت يا كلتور

. مشترك استة انسان هاهم

آنها كدام رهبر خاص ، معجزه يا كتاب را . قوانين حقوق بشر توسط مردم و براي مردم ساخته شده اند ومردم ميدانند چطور آن را مورد استفاده قرار دهند د از همين سبب است كه درحقوق بشر هم چشمي و رقابت بين مردم وجود ندارد شاي. هيچ كشوريا مردم ادعاي برتري را باالي آن ندارد .در بر ندارند

موفق به انجام دادن اين كار آنها به تمام زبان ها حرف مي زنند و به تمام كشورها سفر مي نمايند به شكلي كه هيچ يك از مذاهب و يا كلتورها درتاريخ .نشده است

درواقعيت . نظرغربي ها بوده و بيرون از غرب مناسب نيستندكه بعضي ها به اين مفكوره . ستند هيد قسميكه شما مي بينيد قوانين حقوق بشر جد

اكمال ةبسياري از اين حقوق صد ها سال قبل از اينكه به غرب معرفي گردند درقرآن شريف شامل بودند اما كشورها وجوامع اسالمي آنها را به پاي : اين حقوق عبارت اند از.نرساند حق كار، حق تنها بودن ، محفوظ بودن از اتهام و بدگوئي ، حق ترك ،ق زندگي ، حق احترام ، حق عدالت ، حق آزادي ، تعليم و تربيه ، تغذيه درستحقو

. شرايط دشوار و حق عبادتخاطروطن ب

حقوق بشر چطور عملي ميگردد ؟

مردان ، زنان واطفال ميتوانند تصميم بگيرند كه در احترام با حقوق بشر زندگي .ا از طريق مردم و از طريق دولت ه.ل عمل ميكند شكحقوق بشر به دو . اما مسئوليت برا ي حمايت از حقوق بشر درهر مملكت و طرز حكومت آن نهفته است .نمايند

متحد برا ي ساختن اين اعالميه ها شهرت دارد حقوق بشر به شكل قوانين يا وعده ها نوشته شده و بنام عهد نامه يا اعالميه ياد مي گردند سازمان ملل

.اعالميه هايي دارند نيز » حقوق بشر ومردمبرايكمسيون افريقا « يا »انجمن اورپا«اما سازمان هاي منطقوي مانند

دولت ها ، سيستم قضايي و . ت مي تواند تصميم اتخاذ كند كه كدام قوانين بايد مورد احترام قرار گرفته و درسيستم قانوني آن شامل گرددلكهر ممهر گاه شخصي درمقابل يكي از قوانين حقوق بشر يا قوانين ديگر خالف رفتاري مي . پوليس وظيفه نگهداري وتطبيق اين قوانين حقوق بشر را دارند

.نمايد وظيفه پوليس سيستم محاكم آن كشور است تا با آن شخص بر خورد قانوني نمايد

فقوا م مسال

ا ارببش

ق و حق

" ه :قالرمن دحس

ت فع روروكتط د

وس ت

فري شانقر

ز: ا ستبااق

ى .الماس

ع وامرجن دزنا

ق قو ح

لهسم

"ت اس

ر زگا

سا و

حقوق بشر: صل چارم ف

60

محكمه بين المللي . ه بين المللي حل گردد م مسئله بايد توسط محككند يك دولت يا شخصي از دولت قوانين حقوق بشر را نقض مي اما زمانيكهفراموش نگردد كه جامعه مدني نيز درمحفوظ نگهداشتن حقوق بشر نقش . قرار دارد غربي اروپاي شمال است كه درجنايي درهالند يك كشور كوچك

نان حاصل نمايند كه ياتحاديه هاي كارگران و البته مردم عادي همه مراقبت مي نمايند تا اطم ازمان هاي حقوق بشر، ژورنالستان ،س. خود را داردآنها هم چنان در تجارت ، استخدام كنندگان ومؤسسات تعليمي نظارت به عمل مي . حقوق بشر محترم شمرده مي شود ،درقوانين وتصاميم دولت ها

گاه قناعت آنها در جهت تطبيق حقوق بشردر قوانين بطور مناسب فراهم نگردد ميتوانند از طريق مطبوعات مشوره با شبكه هاي ديگر از هر . آورند .طريق مبارزه و باالخره از طريق انتخابات دولت را متوجه سازند

)براي معلومات بيشتر لطفا به فصل سوم درباره جلب حمايت مراجعه شود (

!يديتوانيد بكنمشما چه

. كوشش نمائيد دريك كورس آموزشي در باره حقوق بشر درباره حقوق اساسي تان بياموزيد ●باني مي كند ايجاد نمائيد يدرصورتي كه موجود باشد حاضرشويد يا كوشش نمائيد خود تان يك كورس را به كمك سازماني كه از حقوق بشر پشت ●

.وطالب معلومات بيشتر گرديد " درخواست حقوق ما "كتابي نيز به نام . ندصورتيكه به انترنيت دسترسي داشته باشيد ويب سايت هاي زيادي درباره حقوق بشر موجود ادر ●

.ميباشدتوسط مهناز افخامي براي آموزش درمنزل در دسترس درباره حقوق بشر نا باشيد تماس گرفته و از آن ها بخواهيد تاشما ميتوانيد با يك روزنامه ، مجله زنان يا استيشن راديو كه درمحل تان با آن آش ●

.راپور تهيه نمايند

چطورمي توانيم حقوق خود را حاصل نمائيم ؟ آيا همه آنها را خواهيم داشت ؟واين ازجهت . نمي شودطوريكه درفصل دوم ديديم بسياري ازحقوق بشر به شمول حق دادن رأي به تمام انسان ها ودرتمام ممالك درعين زمان داده

.مردم دربسياري كشورها براي آزادي هاي اساسي شان مبارزه مي نمايند امروز ثروت، نژاد، جنس وديگر فكتور ها ميباشد و

مكتب بروند، خوشبختانه حاال افغانستان يك قانون اساسي كامال جديد دارد افغانستان رسما خود را به حقوق بشر متعهد ميداند دختران حق دارند به .زنان حق كار كردن دارند، آزادانه فعاليت ميكنند و درهر بخش از زندگي سياسي واجتماعي حصه مي گيرند

آيا شما ميدانستيد ؟

م محترم حامد كرزي رئيس جمهور افغانستان ايجاد كمسيون مستقل حقوق بشررا درافغانستان اعال٢٠٠٢ جوالي ۶كه با كمك ملل متحد در تاريخ

:چندين گروپ وكمسيون درجهت آگاهي و توسعه حقوق بشر در افغانستان فعاليت دارند به شمول . نمود

سازمان حقوق بشر ٢٠٠٠درسال . درپشاورـ پاكستان ايجاد گرديد ١٩٩٨كمسيون حقوق بشر افغان ، يك سازمان غير دولتي براي اولين بار درسال .رديد و حفاظت از محيط زيست افغان تأسيس گ

.شركاي عدالت ناميده مي شود: گروپ قانوني بشر اخيرا دركابل ايجاد شد كه شامل دادن آموزش درباره حقوق بشر بوده و بنام حقوق جهان

حقوق بشر: صل چارم ف

61

كه ازاطراف شما شايد شما دريابيد. بهر صورت نوشتن حقوق معين درروي كاغذ چيزي وتطبيق ومحترم شمردن آن درزندگي واقعي چيز ديگري است زمانيكه يك . همسايگان تان، رهبران تان وحتي بعضي از اعضاي فاميل تان هنوز هم طرز تفكر متفاوت دارند ويا شايد اصال دراين موارد فكر نكرده اند

ورت مي گيرد هرگاه كسي كوشش مملكت بطور نورمال ومناسب فعاليت داشته باشد از حقوق شما توسط قانون و با لنوبه توسط پوليس ومحاكم حمايت صفرق مي كند بهر صورت افغانستان هنوز درپروسه ايجاد پوليس و سيستم محكمه .نمايد تا حقوق تان را ازشما بگيرد ميتوانيد از پوليس طالب كمك شويد

. اين روز خوب را سرعت بخشيده ميتوانيدبا مشوره كردن با مردم اطراف تان آمدن . انجام نمي گردد، است وكارها طوريكه شايد وبايد صورت گيرد

مردم فعاليت هاي شان را به طريقه هاي معيني انجام مي دهند كه فكر . بهترين وسيله اكثرا صحبت نمودن با فاميل يا كساني است كه شما مي شناسيد قيت بيشتر درزندگي شان گردد امكان دارد موافقت شان را باعث آوردن خوشي و موفهمي كنند خوب ودرست است اگر شما طريقه خوبتر را توضيح دهيد ك

. يد يكسب نما

حقوق بشر: صل چارم ف

62

حقوق بشر: صل چارم ف

63

حقوق بشر: صل چارم ف

64

حقوق بشر: صل چارم ف

65

حقوق بشر: صل چارم ف

66

سهم

گرفتن در

سياست

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

67

سهم گرفتن در سياست : فصل پنجم

سياست چيست ؟ست سياست مردم فكرمي كنند سياست چيزي است كه تنها سياستمداران آن را انجام مي دهند اما درحقيقت هر زمانيكه بيشتراز يك نقطه نظر موجود ا

پس سياست به سادگي طريقه هاي است كه ما براي بدست آوردن پشتباني براي عوام يا يك عمل عام استفاده مي نماييم يك راه دانستن . آنجا است: سياست عبارت از فكر كردن در باره آن بحيث

قناعت دادن ديگران براي قبول كردن نقطه نظر يا مفكوره شما

اداري ، قانون ، اقتصاد ، تجارت ، : اكثرا براي دولت ها اطالق مي گردد ، سياست بخشي از اين اعمال متقابل در يك ملت مانند اگر چه اين اصطالح .اكادمي ، مذهبي وجامعه مترقي است

ت و درسطح ولسوالي ها روزانه سيايت در افغانستان در تمام سطوح تصميم گيري واقع مي گردد از رئيس دولت ووزرا در حكومت تا والي هاي هر والي

نماينده هاي دولت ، پرسونل اداري ومردم عالقمند در باره موضوعات مختلف بحث مي نمايند تا راه بيرون رفت از پرابلم ها و اعمار مجدد مخروبه ها را .پيدا نمايند

آنها داراي آروزو يا تمايل معين –ومات مهم علمي دارند در اين مباحث بعضي گروپ ها ، متخصيصين و مامورين دولتي نظريات بسيار معتبر ومعل. آنها مباحث را بشكل معين رهبري مي نمايند واميدوار استند تا قناعت ديگران را براي موافق بودن با آنان جلب نمايند . سياسي مي باشند

راديو ، در كنفرانس ها و يا بشكل خصوصي صورت گيرد كه اين را مباحثات مذكور مي توانند بشكل رسمي مثال جرگه يا از طريق مطبوعات روزنامه و .سياست و تصاميمي كه دراين مباحثات اتخاذ مي گردد پاليسي ها گفته مي شود

آيا شما ميدانستيد ؟

. شنيده باشيد شايد شما قبال اشكال مختلف مفكوره هاي سياسي را محافظه كارانه است و مفكوره مفكوره سياسي راست به مفهوم داشتن نظريات

.سياسي چپ به مفهوم داشتن مفكورهاي سوسيالستي وپاليسي هاي مركز معموال به پرنسيپ هاي آزادي خواه اطالق مي گردد

.پس واضح است هر شخص كه در باره فعاليت ها و تصاميم دولت نظر يا مفكوره داشته باشد بايد بخشي از جرو بحث نيز باشد

ياست داراي اهميت است ؟ چرا س .دولت ها پاليسي ها وتصاميمي را اتخاذ مي نمايند كه بدون مشاهده آن باالي زندگي ما تاثير مي نمايد

اما اگر دولت ها پاليسي هاي . اگر آنها پاليسي هاي ايجاد مي نمايند كه بر وفق مرام ما باشد پس زندگي ما داراي كيفيت خوب بوده وبهبود مي يابد انسان ها داراي خواص شگفت آور استند، . راب و غير عادالنه مي سازند ويا به خوبي دولت را رهبري نمي توانند شرايط زندگي در جامعه خرابتر ميگرددخ

ايند آنها مجبور ما مي توانيم تحت شرايط بسيار دشوار زنده بمانيم با آن هم زماني كه مردم تحت اين شرايط بسيار دشوار براي مدت طوالني زندگي نمدر نتيجه اين كاهش در توليد ، كمبود منابع . مي شوند تا ازدياد مريضي را متقبل شوند ، كار هاي وحشيانه انجام دهند وجرايم زياد را مرتكب شوند

.وحتي جنگ بوجود مي آيد

آيا شما مي دانستيد ؟در آسيا است كه تقريبا برابر نصف آفغانستان مساحت دارد در كشور كوريا پنچاه ) قسمتي از مملكت در بحر داخل گرديده است( كوريا يك شبه جزيره

سياست كوريايي جنوبي زيادتر . سال قبل جنگ وحشيانه اي در گرفت واين مملكت به دو حصه تقسيم گرديد كوريايي شمالي وكوريايي جنوبي . ديموكراتيك بوده ومملكت واقعا در حال پيشرفت است

بود كه در آن ورزش كاران زن ومرد از تمام نقاط جهان براي ١٩٩٨يقت سيول ، كوريايي جنوبي مهمانداربازيهاي بين المللي المپيك در سال در حقفتن در كورياي شمالي ، سياست آزاد نبوده وفقط تعداد محدودي از مردم نظريات ومفكوره هاي شان را در گر. مسابقات قهرماني در رقابت پرداختند

در يك شبه جزيره كيفيت . اين قسمت از شبه جزيره آنقدر پيشرفته و مساعد نبوده واكثرا بحران گرسنگي وسيعا وجود دارد. تصاميم شامل مي سازند .زندگي در شمال وجنوب براي مردم بسيار متفاوت مي باشد

من "ر آنها سياست مانند يك بازي خشن در آمده وعموما چنين مي گويند در بسياري از كشورها ، بعضي از مردم احترام كمي به سياست دارند درنظ".براي سياسيت وقت ندارم

دليل . دليل آن قسما اين است كه بعضي سياست ها صالحيت وقدرتي را در خود شامل دارد كه مردم از آن احساس بيگانيگي ورنجش مي نمايند كه بعضي مردم از متودهاي غير عادالنه استفاده نموده و ديگران را مجبور به انجام كارهايي مانند رشوه ديگري كه چرا سياست محبوبيت ندارد اين است

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

68

هر تبعه يك مملكت ) حكومت مردمي ( بنابران سياست داراي اهميت است و در ديموكراسي . ستاني واستفاده از قدرت كه آنها مي خواهند ، مي سازند زنان ومردان : مردم سياست را مي سازند . كه ممكلت شان را مي سازد حق دارد بخشي از سياستي باشد

بافندگان و سياست مردان اكثرا باالي زمين كار ميكنند اسب سواري مي روند وزنان . در بهسود ، ميدان مربوط واليت وردك افغانستان فاميلي از بافندگان زندگي مي نمايد

آنها در دهات . ع آوري محصوالت كمك نموده وقالين هاي را كه در پاكستان به فروش مي رسد مي بافند به خانه وفاميل تمايل داشته ودرجم زندگي Tarmac در آنجا وجود ندارد در فاصله

نموده داراي برق وآب رساني نبوده ودر چند كيلومتر سرك مكتب ، دوكان ياكلينك صحي موجود نيست فقط يك دختر

ب بوده است اين در مكت چرا سياست در –فاميل دور از زمين زندگي وكار مي نمايند

يك شهر دور افتاده براي آنها اهميت دارد ؟ . در حقيقت پاليسي هاي دولت براي آنها مهم است

افغانستان تجارت بين المللي را اجازه مي دهد پس اين به فاميل مي تواند قالين هاي شان را در خارج از كشور

حكومت محلي خوب مي تواند سرك هاي . فروش برساند جديد اعمار نمايد تا فاميل بتواند دسترسي بهتر به ماركيت

در آستراليا ، در مناطقي كه . وكلينك در شهر داشته باشد رتيكه خواست سياسي وجود مي داشت مكاتب در افغانستان هم در صو. حمل ونقل مشكل است مكاتب راديو وجود دارد تا اطفال بتوانند در خانه بياموزند

براي اين داليل جوانان در فاميل بايد عاقالنه در انتخابات برا ي كسي رأ ي بدهند يك كانديد صادق بوده و به ضروريات آنها . راديو موجود مي بود د خود شان مي توانند خود را كانديد نمايند سياست با هر گاه چنين شخصي خود را نامزد نكرده باش. توجه مبذول داشته ومشكالت آنها را حل نمايد

.كيفيت زندگي براي اين مردمان چه در شهر يا دهات ، حا ل يا آينده ارتباط دارد

بسياري از افغانها زندگي خودرا در جواني در جنگ ويا نا آرامي هاي داخلي گذشتانده وحكومت هاي بي توجه وحتي مصيبت هاي طبيعي را متحمل اما . يكي از مشكالت در سياست گذشته اين بوده است كه نظريات ومفكوره هاي مردم وبطور وسيع از زنان در آن شامل ساخته نشده بود . رديده اند گ

.كسانيكه در قريه هاي دور دست زندگي مي نمودند وبعضي گروپ هاي مذهبي وقومي نيزشامل نبودند

افغانستان اندازه گيري مي نمايد تا تماي از اين گروپ ها شامل . يجا انتظار اوقات بهتر را در پيش گرفته است اين در گذشته بود وحاال افغانستان تدرقانون اساسي افغانستان با ريزرو نمودن كرسي ها در ولسي جرگه تنها براي زنان دولت را بيشتر . سازد وحق دادن رأي يك طريقه بسياد مهم است

امنيت وحكومت قانون حق اوليت داشته وزماني خواهد رسيد كه وحشت وفساد كم گردد تا زنان ومردان به زندگي . سازد وابسته به نمايندگان ميسياست آينده مي تواند بهتر و عادالنه تر باشد وآهسته آهسته تأثير مثبت باالي زندگي روزمره همه ما خواهد . اجتماعي دسترسي بيشتر داشته باشد

.داشت توانيد بكنيد ؟ شما چه مي

بهر صورت . در جامعه ديموكراسي مردم نماينده هاي را انتخاب مي نمايند كه در مباحثات وتصاميمي كه باالي زندگي شان اثر مي گذارد حصه بگيرند

اده واز ضروريات آنها غافل نمانده هر تبعه كشور حق دارد تا در سياست شامل گرديده و اطمينان حاصل نمايد كه نماينده هاي آنان وظيفه خوبي انجام دبراي انجام مسئوالنه چنين كاري بايد اطالع حاصل نمايند طريقه خوبي اطالع يافتن گوش دادن به راديو ، خواندن روزنامه يا مجله و يا پرسيدن . است

. ما بگويند از دوستان ويا خوشاوندان با اعتماد است تا در باره اخبار و اتفاقاتي كه روي مي دهد براي ش

چرا سياست براي زنان ضرور است ؟

ما براي زنده ماندن با هم كار وزندگي مي . انسان يك خلقت اجتماعي است نمائيم هر كدام از ما داراي قوت واستعداد هاي مختلف استيم ما همه چيز ها به

عراده ها ،: پرزه جات يك موتر را درنظر بگيريد . يك شكل انجام نمي دهيم ماشين و اشترنگ همه از يكديگر متفاوت اند اما براي راندن موتر به همه

هريك از ما يك عضو با اعتبار . در جامعه هم همين شكل است . ضرورت است جامعه استيم ضروريات ما مهم اند ، نظريات ما مهم اند ومفكورهاي خوبي ما

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

69

ار كردن ضرورت است براي زنان نيز در سياست ضرورت است تا سياست خوب كار ضرورت است ، فقط مانند پرزه هاي يك موتر كه براي خوب ك .نمايد

جايزه صلح نوبل براي شيرين عبادي يك زن از ايران ، كشور مسلمان در شرق ميانه ٢٠٠٣در سال

غير دادن روش ها و حل نمودن بر خورد ها او بحث وگفتگو را بهترين راه براي ت. بخاطر كوشش هاي وي براي ديموكراسي وحقوق بشر اعطاء گرديد : وي در بيانيه قبولي جايزه چنين گفت . مي داند

بدون شك انتخاب من الهام خواهد بود براي توده هاي زنان كه براي درك نمودن حقوق شان نه تنها در"

ن انتخاب زنان را در ايران وبيروناي. حقوقي كه در طول تاريخ از آنان گرفته شده است – ايران بلكه در تمام منطقه زنان نصف نفوس هر كشور را تشكيل مي دهند. از مملكت وادارمي سازد تا به خود باور داشته باشند

و بي توجهي به زنان و جلوگيري نمودن از سهمگيري شان درزندگي سياسي، اجتماعي ، اقتصادي و كلتوري. ه را از نصف قدرت شان است وتبعيض در مقابل زنان ، خصوصا در حقيقت محروم ساختن تمام نفوس يك جامع

".دركشورهاي اسالمي نمي تواند براي هميشه ادامه داشته باشد ٢٠٠٣سازمان نوبل

باالتر شوق وعالقه ، پشت كار ، حوصله و: زنان خوشبخت اند كه مهارت هاي زني خوب بودن ومادر خوب بودن نيز مهارت هاي خوب براي سياست اند

وقتي يك شخص عقيده دارد چيزي بايد درست باشد ويا ضرورت براي تغير مي بيند كاري . از همه عزم راسخ اين مهارت ها براي سياست ضروراند بر آنها نايل حتي اگر همه موافق باشند بازهم موانع ديگري وجود دارد تا. زيادي را ايجاب مي نمايد تا ديگران را در داشتن نقطه نظروي شريك سازد

.آيد وتغير صورت بگيرد

شما چه فكر مي كنيد ؟ آيا شما از دست آوردهاي زنان ديگر مانند شرين عبادي الهام مي گيريد ؟ براي گفتگو وطرق غير وحشيانه تغير دادن روش وحل برخورد ها كدام راه ها

نظر شما را قبول كند چه وقت بود ؟ براي زنان مناسب اند ؟ آخرين بار كه كسي را قناعت داده ايد تا

. دليل ديگري كه چرا زنان در سياست ضرور استند اين است كه زنان كمتر به اختالص عالقمند اند ونسبت به مردان در سياست كمتر متجاوز اند و امنيت اجتماعي كه زنان را بدون مناسبت بعدا پول كمي وجود دارد تا براي صحت. اختالص از مقدار پول كه دولت بايد به مصرف برساند مي كاهد

. متاثر مي سازد مانند خدمات والدي وصحت طفل به مصرف برسد

نتيجه گيري مي نمايد كه سهم گيري بيشتر زنان در دولت با سطح پائين تر اختالص " اختالص وزنان درحكومت "مطالعات بانك جهاني در باره وهنتون مري لند پشنهاد مي گردد كه زنان داراي استندارد عالي اخالقي بوده وبااحسان ونيكي نمودن زيادتر عالقمند در مطالعات ديگري پ. ارتباط دارد

: از اينرو ضروري است تا . اند .زنان را درباره سياست تعليم دهيد وبه آنها اعتماد نمائيد تا در پروسه هاي سياسي سهم بگيرند ● . ا در پارلمان بيايند وكانديد هاي زن را حمايت نمائيد زنان را تشويق نمائيد ت●

چطور زنان در افغانستان مي توانند در سياست اشتراك نمايند ؟

بعضي از اين زنان صبح وقت از خواب برخواسته اند . فيصد مردمي كه رأي دادن زنان بودند ٤٠ ٪ ، ٢٠٠٤در انتخابات رياست جمهوري اكتوبر بعدا بايد صرف نمايند ، آماده كردند ، كارهاي خانه از انجام دادند وبعدا راه درازي را پيمودند تا به مركز رأي دهي ، جايي كه بايد قبل از وغذايي را كه

شت تا صداي سهمگيري در سياست هميشه آسان نيست براي بسياري از مردم مدت طوالني انتظار را در بر دا. دادن رأي براي مدتي مي ايستادند رفتند . شان را در طرق رهبري كشور شان بلند نمايند

معلومات بيشتر در باره چگونگي دادن رأي وانتخاب . در حقيقت رأي دادن در انتخابات يكي از مستقيم ترين طرق نفوذ در سياست يك مملكت است .يك كانديد در فصل اخير اين كتاب موجود است

.ر سياست نيست اما رأي دادن تنها راه اشتراك دمالحظه داستان ها در فصل دوم كه . در هر جامعه طريقه ها ووسايل نفوذ در تصاميم اتخاذ شده كه باالي كيفيت زندگي شما تاثير دارد وجود دارد

. نزل موقتي تعقيب مي گردد اكثرا يك قدم به پيش با يك مانع يا ت. كوشش براي آوردن تغير را يك سفر طوالني واكثرا مشكل مي داند با ارزش است

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

70

اگر ما زنها بخواهيم جدي تلقي گرديم بايد به . كار كردن با مردم ديگر كه داراي عين نظر اند نه تنها تشويق كننده است بلكه قوت دهنده نيز است .خاطر داشته باشيم كه بهترين سياست قابل احترام ومعقول اند

١ كانديد نمودن

عضي زنان شجاع وبا استعداد كه تصميم گرفته اند در مباحثات سياسي زيادتر فعال باشند در افغانستان بوي داراي چهار . زنان مانند جان شيره . وتصميم گرفته اند خود را در انتخابات آينده كانديد نمايند وجود دارد

كه تبعيض را متحمل مي شوند او مي خواهد زنان را . طفل بوده وحتي در زمان جنگ در كابل داكتر دندان بود كمك نمايد و در بسياري از قريه جات در مكاتب در باره پرابلم هاي جنسي صحبت مي نمايد اوتصميم گرفته

از صميم قلب "است تا بحيث يك كانديد مستقل عرض اندام نموده ومي گويد كه مي خواهد زناني ديگر را وان خود را كانديد نمايد وبراي صلح و حقوق بشر در افغانستان شاپيري سادات مي خواهد در پر. كمك نمايد "

كارنمايد او خوشبخت است كه فاميل اش وي را حمايت كرده وبسياري از مردمان مي گويند كه او مي تواند او توانست تمام امضاء هاي را كه براي ثبت شدن بحيث كانديد ضرورت داشت . خوب باشد يك نماينده

ز كانديدهاي زن قبال تجارب كاركردن در دولت را دارا مي باشند مانند نوريه حق نگر كه در بعضي ا. بگيرد بهر صورت وي حمايت مالي ندارد . وزارت امور زنان در افغانستان بحيث آمر وتريننگ ايفايي وظيفه مي نمود

ازد اما او مصمم است تا آخرين و اين برايش مشكل خواهد بود تا با پنج طفل در بيرون ازمنزل به مبارزه بپرد . تالش ها را به خرچ دهد

مشترك است كه آن عبارت از عقيده شان در اين دراين جا ما مي بينيم كه كانديدهاي مختلف داراي مزاياي مختلف اند اما يك موضوع بين همه آنها

.است كه براي مفاد افغانستان كاري را انجام داده مي توانند

بهرترتيب اين اولين چند زن كانديد نقش هاي . طوالني باشد تا بيبنيم زنان پست وزارت يا پست هاي مهم را در دولت يا تجارت احراز نمايند شايد وقت .تنها با بودن كانديد ها ظهور زنان را در اجتماع زياد تر عادي مي سازند .نمونه را براي نسل هاي آينده دارند

آيا شما مي دانستيد ؟ ساله يا باالتر باشد ١٨هر زن ومرد افغان كه . فيصد يا يك كرسي د رهر چار براي زنان ريزرو گرديده است ٢٠ ٪ كرسي درولسي جرگه ٢۴٩از

)بعضي محدوديت ها موجود است مثال بودن در زندان.( ميتواند بحيث نامزد يا كانديد در انتخابات شركت نمايند كانديد را حمايت نمائيد ٢

يكي از وظايف كانديد اين است كه اطمينان حاصل نمايد كه . هر كس نمي تواند خود را نامزد نمايد ولي مي توانند از كانديد پشتباني به عمل آورند زياد را دربر مي گيرد تا يك شخص به تنهايي آن وقت زياد ومصارف . تعداد زياد مردم كه ممكن باشد در باره آنها و اينكه براي چه كار مي كنند بدانند

اهميت حمايت كانديد هاي زن شوهر ها يا اعضائي فاميل حساب نمي گردد اگر شما يك كانديد را شخصي مي شناسيد يا يك كانديد . را انجام دهد . شخصي را كه در باره اش شنيده ايد خوش داريد ميتوانيد از او حمايت نمائيد

.تر ها و اوراق تبليغاتي را در باره كانديد در منطقه تان نصب وتوزيع نمائيد پوس● در باره كانديد مذكور به مردم ديگر بگوئيد كه از طريق جمع شدن اعضائي فاميل به شكل غيررسمي ويا رسما با داير نمودن ●

. جلسات تهيه نمائيد واز اطفال خورد مراقبت نمائيد تا سخنران را مزاحمت كانديد را كمك نمائيد تا جلسات را داير نمايد چاي ●

. نكند و يا بعد از اينكه جلسه خاتمه يافت پاك كاري نمائيد اهداء مواد مانند كاغذ براي پوستر ، بسكيت وميوه جات خشك براي رفع خستگي ويا دادن تلفون دستي به منظور تلفون كردن●

حتي متوانيد موتر تان را در اختيار وي قرار بدهيد اگر نوشته مي توانيد به نمايندگي از كانديد مي توانيد پوستر يا نامه براي مدت چند روز ويا . بنوسيد

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

71

. مردمي را كه براي كانديد مورد نظر تان رأي مي دهند كمك نمائيد تا در روز انتخابات در مركز رأي دهي راهنمايي نمائيد ● مل كوچك كانديد را كمك مي نمايد تا پيام خودرا براي مردم برساند وكمك مي نمايد تا كانديد مورد نظر تان برنده هر ع●

. گردد

٣ از تخصص وموقف اجتماعي تان استفاده نمائيد

ا يك موسسه خيريه به نام اكسفام طورمثال د ربريتاني. جاي شك نيست كه زنان ومردان داراي موقف هاي مهم از جهات معين درسياست نفوذ دارند پالسي اين موسسه كه زني بنام بيكي بيول دولت بريتانيا دروقت اتخاذ تصاميم درموردكمك آن سوي ابهار از امر. مردم را درتمام جهان كمك مي نمايد

.ه ترس از ماين هاي زميني استفاده نمودوي از اين موقف براي جلب توج. شاهدخت ديانا در سراسر جهان مشهور ومحبوب بود. است گوش مي دهد

آمران موسسات يا كمپني هاي بين المللي امكان دارد زيادتر مورد توجه دولت قرار بگيرد زيرا آنها در باره ضروريات توده ها . درافغانستان نيز چنين است اثمر است يا رئيس صليب احمر افغانستان كه زني بنام فاطمه طور مثال رئيس كميسون مستقل حقوق بشر كه زني بنام سيم. ي زيادي ازمردم ميدانند

اين زنان مي توانند كميته هاي خويش را در كار وارد ساخته تحقيقات به عمل آورند ومعلومات ونظريات را درباره مضوعات مهم براي . گيالني است وسيقي دانان از موقف شان براي جلب توجه به موضوع مورد عالقه شان هنر مندان ممثل وم. زنان ومردان در دسترس اعضاي حكومت واداره قرار دهند

.استفاده مي نمايند

ناهيد . طورمثال يك معلم مكتب ميتواند يك عضو محترم در جامعه باشد . در سطح محلي وظايف ديگري نيز ميتوانند براي زنان مفيد واقع شوند وي بدون معاش . داكتر آلماني او را كمك نمود تا مكتب خودرا در باغ شخصي اش اساس بگذارد خوشبختانه يك . خواست اجتماع خود را كمك نمايد

.تاهيد توانست يك عضو قابل احترام در پلچرخي گردد كه داراي نفوذ قوي در قريه خود مي باشد . اطفال را تدريس، نوشتن وخواندن را ياد داد

۴ از مطبوعات استفاده نمائيد

.هركس نامه نوشته ميتواند . ر با اهميت براي شناساندن وفهماندن نظريات تان استفاده از مطبوعات است يك راه بسيا

عزم وقصد هاي ملي خواست مردم

پشتو/دري روزنامه روزانه تقوي وپرهيزگاري)انتخاب شده(انگليس

صحت، نقش ها در زنان جامعه استخدام

ماللي

پشتو/ انگليس مجله ماهوار )انتخاب شده (

استقالل زنان زنان اجتماعي كلتوري ملي

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

72

شما چه فكر مي كنيد ؟

آيا چيزي را درمجله خوانده ايد كه نظر شما را تغير داده باشد ؟ ندا وشوهرش شخصي را براي وصلت با دختر جوان شان در نظر گرفتند كه تصادفا يك راپور را

قصه در باره پدري بود كه دختر جوان خود را با يك مردي كه وي خوش نداشت عروسي . دت وآسايش براي عروسان جوان خواند در باره صحت وخطرات سعادختر چندين بار از خانه فرار نمود واز رويه خراب واحساس ضعف شكايت مي نمود هر دفعه پدراو را دوباره به خانه اش مي فرستاد از ترس اينكه نام بد . نمود پدراز انتخاب "در راپور چنين آمده بود كه دختر در حاليكه مي مرد در گوش پدرش به آهستگي گفت . وقتي او دخترش را مالقات نمود كه مرده بود. د نگرد

رد كه عروسي دختر شان خواندن اين راپور آنها را كمك نمود تا تصميم بگي. ندا داستان را براي شوهرش نشان داد واو نيز خواند".چنين مردي براي من تشكر .را به تعويق بياندازند وبگذارند كه او بزرگتر گردد

آيا شما تجربه داشته ايد تا ديگران از آن بياموزند ؟

۵ .به يك انجمن يا اتحاديه عضويت حاصل نمائيد

اتحاديه محصالن از تقاضا ها . ا اتحاديه ناميده مي شوندگروپي از مردم كه براي نمايندگي از ضروريات وعاليق مشترك شان با هم كار مي نمايند انجمن يطور مثال اتحاديه معلمان شرايط رادر مكتب بررسي نموده و به حكومت . نمايندگي شرايط بهتر را مهيا مي سازد . ونظريات محصالت نمايندگي مي نمايد

.راپور مي دهند كه پاليسي هاي درس مفيد واقع ميگردد يا خيرآنها پيشرو استند كه دولت به آنها گوش داده و به . ه ها وانجمن ها با دولت يا حكومت مغشوش نگردد ، آنها قسمتي از جامعه ديموكراتيك استنداين اتحادي

. ضروريات مردم جواب مي دهند

ه زنان آزاد اند تا در يك يا چند انجمن مفهوم آن اينست ك. انجمن آزاد بخشي ازپرنسيپ هاي حقوق بشر است كه در قانون اساسي افغانستان شامل استآنها معلومات خود را به يكديگر مي دهند وحتي . عضويت داشته باشند با عضويت در يك انجمن آنها يك عضو شبكه مي گردند كه داراي عين نقاط نظر اند

.اد هاي منظم اشتراك نمايند عضويت در يك انجمن فرصت هايي زيادي به شما ميدهد تا در رويد. تسهيالت فراهم مي نمايند تقويه ظرفيث ٦

همه به اين باور بوده كه تعليم تربيه افغانها از يك . ما قبال گفتيم كه سياست وپاليسي مانند مفكوره مردم براي انجام دادن طرز تفكرانسانها تعميل مي گردد بسيار طرق زياد جهت انكشاف استعداد ها براي اشخاص منفرد وجداگانه د رتركيب دولت موجود بوده تا آنها بتوانند كه مفكوره . باشد تقدم برخوردار مي

ود هيچ دليل وگواهي موجود نيست كه زنان از اين آموزش استفاده ننمايند ، شما ساعي بوده تا طريقه هاي ذيل در ناحيه ومحل ب. هاي جديد كسب نمايند .وباش تان قابل دسترس باشد

انستيوت براي تقويه اداره مدني ملي ●

گروپ ها براي تقويه ظرفيت استعدادها ●

پروگرام بازسازي وتقدم اصالحات ●

١٠( پروگرام انكشاف ملل متحد ●TOK. وا نتقال دانش از طريق شبكه هاي تبعيد شده– )

( برك ● BRACه اداره آموزش را به عهده دارد موئسسه غير دولتي ك )

( سويم ● SWIMطرح واداره آموزش زنان كالن سن ) : در جلسات وواقعه ها اشتراك نمائيد٧

نت خانواده گي اظهار وبيان نمودند ودر وزارت زنان افغانستان يك راه پيمايي را در جاده هاي شهر كابل براه انداختن ومبارزه خود را بخاطر خشو٢٠٠٤در ماه نوامبر اين راه پيمايي از طريق اخبار نشر گرديد . اين راه پيمايي تعداد زياد زنان ومردان حصه گرفتند واين راه پيمايي مسالمت آميز بوده وهيچ نوع مشكل ايجاد نگرديد

. وموضوع وحشت خانواد ه گي براي همه روشن شد

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

73

عه ها وراه پيمايي ها يك طريقه خوب بوده و در حقيقت درسياست مملكت حصه بگيريد تا صداي تان شنيده شود وراه هاي ديگر اشتراك سهم گرفتن شما در اين واقي سازد تا اين اشتراك تان نه تنها شما را از رويداد ها ي مملكت خبر نموده بلكه از ديگر شبكه هاي انكشافي درمملكت وشما را قادر م. تان در كنفرانس ها بوده

.شبكهاي جديد ايجاد نمائيد درولسوالي كه شما زيست داريد امكان دارد كه مسايل متنوع ديگر وجود داشته باشد وولسوال وشورايي ولسوالي به شما اجازه خواهد داد تا در جلسات سهم بگيريد

جا نشان مي دهد تصاميم كه آنها اتخاذ مي نمايند به شما بي تفاوت نيست واين وشما مجبور نبوده كه صحبت نمائيد وفقط مي توانيد گوش بدهيد وحضور تان در آن .طور خود شما ناديده گرفته نمي شويد

زنان چه انتخاب مي كردند ؟

ريه مي توانند در مورد حاال پروگرام همبستگي ملي در چندين قريه هاي افغانستان موجود مي باشد يك مقدار پول ويا بودجه معين تخصيص داده شده است واين ق

هزار دالر امريكايي داده شد چندين لوله هاي آبرساني براي زمين هاي ٤٠٠٠٠مصرف بودجه معينه نظر به ضرورت قريه تصميم اتخاذ نمايند وحتي دريك قريه اين پول را براي زنان ) ١٠ ٪( فقط ده فيصد مرد ها . زراعتي وباغ ها ساخته شد وهمچنان يك مقداري از اين پول براي اعمار يك مسجد به مصرف رسيد

تن زن ديگر بعد از ١١ زن از طرف قبل از ظهر و ١٢ زن ميخواستند در خياطخانه اشتراك نمايند وفقط ٥٦تخصيص دادند ويك خياطخانه ساخته شد با وجود آن .ري مواد جديد موجود نبود درمدت كوتاه مواد خياطي تمام گرديد و ديگر پول براي خريدا. ظهر استخدام گرديد

تن زن مصاحبه شده وحتي يك تن هم اظهار نظروعالقه مندي براي ٥٠اگر زنان در تصميم سهم ميداشتند كدام چيز ها را ترجيع مي دادند ؟ براي كتاب هذا

شايد زنان تصميم داشتند تا يك معلم سواد . ستند ضرورت ايجاد كورس خياطي نشان ندادند بر عكس تعليم وتربيه ، سهولت هاي صحي وامكانات وظيفه ميخوا آموزي را استخدام نمايند ويك معلم همزمان سي شاگرد را در يك صنف

SMEلهذا زنان امكانات اشتراك را در كورس ميداشتند شايد آنها پروگرام . تدريس نمايد . تجارت كوچك مانند تربيه زنبور عسل وفروش محصوالت آن مي باشد يا قرضه هاي كم جهت تشبسات خصوصي ، كه خود يك قرضه براي آغاز يك

ريقه هاي مناسب جهت اشترا ك در سياست ط٨

در اينجا بعضي از طريقه هاي كوچك كه زنان بتوانند باسياست تماس داشته باشند ، فراموش نبايد كرد كه هر حركت كوچك شما را به اهداف . سازد نهايي ومورد نظر نزديك مي

اگر شما رأي داده نمي توانيد پس كسي ديگر را كه ميخواهد رأي بدهد كمك كنيد شما مي توانيد اطفال شان●

. را موظبت نمائيد ويا براي دو فاميل در روزانتخابات طعام پخته نمائيد

.نمائيد صرف با گفتن تشكر شما مي توانيد زنان ديگر را كه با سياست تماس دارند تشويق ●

شما مي توانيد يك سمبول حزب مورد نظر ويا فيته گالبي براي مبارزه بر ضد سرطان سينه ويا فيته سرخ براي مبارزه در ● . ضد ايدز را باخود داشته باشيد

نام تان را در يك عريضه بنويسيد كه امضاء صد ها شخص را ضرورت داشته ● .ائه بداريد تا براي يك سازما ن ويا دولت ار

اگر شما نمي توانيد افكار خود را عملي داريد با شخصي ديگري ● .صحبت نمائيد كه وي قادر به انجام باشد

. در پرسشنامه ها وارزيابي هاسهم بگيريد ●

در اخبار عالقمند بوده از حقوق بشر باخبر باشيد هيچكس نمي تواند ● . از شما سوء استفاده نمايد

خيرا كه مارگريت ميد اظهار نموده بود يك جنبه تشويقي داشت او يك ا

عالم جامعه شناسي آمريكايي مشهور واز يك شخصيت عالي بهره مند بود . فوت نمود ١٩٧٨كه در سال

".فته مي تواند هرگز مشكوك نباشيد كه يك گروپ عوام بامالحظات جهان را تغير بدهد ، درحقيقت اين يگانه چيزي است كه صورت گر"

سهم گرفتن در سياست: فصل پنجم

74

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

75

نتايج درزندگي عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت كنند : فصل ششم

زندگي مردم از كجا آغاز مي يابد وبه كجاختم مي گردد؟

بودن از طريق انكشاف جامعه مدني ، از طريق ترويج حقوق بشر ازطريق فعال : دراين كتاب ما راه هاي مختلف را در زندگي مردم مشاهده مينماييممكاتب . به اينطرف پيشرفت هاي زياد صورت گرفته است٢٠٠١باسهم درزندگي مردم ، صدايي زنان درافغانستان شنيده شد وازسال .درسياست

سب مي زنان دوباره موقف هاي مسلكي را احراز مي نمايند وايشان در خارج از منزل وظايف ك. وپوهنتون ها دوباره براي زنان ودختران باز گرديده است . در قانون اساسي زنان ومردان حقوق مساوي داشته وافغانستان شرايط واظهارات حقوق بشر را تأييد كرده است. نمايند

داكتر ثريا رحيم صبح رنگ معين ومتصدي وزارت

در يك سيمينار درباره سهم ٢٠٠٥زنان درماه مارچ شناخت زنان صرف ": اجتماعي وسياسي زنان گفت

يت بخش نبوده بلكه بايد زمينه هاي در قانون رضاالبته . عملي حاصل گرددتا حقوق زنان تكميل گردد

او اضافه ".اين زمينه ها تابع دستبرد قانون ميباشد سعادت ، انكشاف سياسي وديموكراسي "كرد كه

".بدون سهم فعال زنان نمي تواند عملي گردد

وظايف زنان ومردان افغان اين است كه ارزشهاي ق بشر وقانون اساسي رادر زندگي روزمره خود حقو

آنها بايد مطابق شرايط فوق درمنازل : عملي نمايد قوانين در هر كشور مانند شالوده . واجتماع زندگي كنند . حاالما بايد به اعمار شروع نمايم –خانواده جديد ميباشد

آيا شمامي دانيستيد ؟

باوجود اين همه نمايندها يك سند كه رشد وانكشاف . ياسي اشتراك نموده كه تقريبا تمام شان مردان بودند نماينده از احزاب مختلف س٣٥در سيمينار

٢٠٠٥سند هذا بنام يك دستاورد سيمينار در باره سهم اجتماعي وسياسي زنان در مارچ . موقعيت اجتماعي زنان را تصديق مي نمود به امضاء رساندندمردم بايد متوجه باشند تا احزاب سياسي وعده هاي . احزاب سياسي براي حفظ قوانين مربوط زنان تعهد كردند٣٥ از كمبه مفهوم اينكه كم.يادميگردد

.خود را انجام دهند

اين رفتار جزء كلتور "اما چه مي توان كرد؟ زمانيكه تكميل يك قانون ويا يك تغير عملي درافغانستان مشكل ويا ناممكن شود ،مردم مي گويند آنها ميگويند كه عقايد مذهبي شان اجازه تغير را براي . آنها يك تاريخ طوالني عنعنات مرد ساالري را مقصر مي دانند"ماميباشد وما تغير نمي نماييم

كت درحالت ولي وظيفه هر حكومت است كه مردم خود را به تحرك وفعاليت هاي خوب به نفع همه تشويق نمايد افغانستان يگانه ممل. شان نمي دهد .ممالك ديگر از مراحل مشابه گذشته اند. تغير نيست

يك جنگ خونين بين هفت ايالت يك مملكت در جنوب غربي اروپا بنام ١٩٩٥الي ١٩٩٢بوسنيا هرزيگويناعين مراحل راسپري نموده است از

مل نمود وسازمانهاي بين الملي يعني مملل متحد بيشتر از ده يكي از اين جمهوريت ها بنام بوسنيا هرزيگوينا ، بسيار تح. يوگوسالويا جريان داشت امروز بوسنيا . مؤسسات دولتي دوباره ايجاد گرديد ، قوانين جديد ساخته شد وسيستم تعلميم تربيه انكشاف نمود . سال بخاطر احياي مجدد اين كوشيد

حاال شرايط خوبتر وبهتر را بوسنيا هرزيگوينا نسبت به جمهوريت هاي كه در . هرزيگوينا يك سيستم پيشرفته ، دولت بهتر ويك ريكارد حقوق بشر دارد .همسايگي آن قرارداشته وقبال در حالت جنگ باآنها بودندموقعيت دارد

.چطور اكمال قوانين تغير جامعه كمك مي نمايد

. ا مقبول جلوه مي داد بلكه يك طريقه خوب براي جزب نمودن داماد بكار ميرفتدر چين بسته كردن پاهاي زنان همراي بنداژ يك عنعنه بود زيرا كه پاهاي خورد نه تنهاين يك عنعنه يا كلتور زيان . بنداژ ها بسيار تنگ ودردآور بوده پاهاي زنان راخراب ميكرد كه درعواقب آنها درتمام زندگي از ناحيه اي پاها درد ورنج رامتحمل مي شدند

.سن به ميان آمد اين عنعنه بطور عاجل منع گرديد واز فيشن زنان دور گرديد ن يات سو١٩١١آور بود وزمانيكه انقالب

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

76

باوجود نتايج علمي كه كشيدن سگرت انسان را به مرگ تحديد مي نمايد ، با آنهم بسيار مردم سگرت ورت كسانيكه درمجا. استعمال مي نمايند كه اين عمل براي دولت بخاطر تداوي خيلي گران تمام مي شود

اشخاص سگرتي قرار مي گيرند دود سگرت براي شان خيلي خطرناك بوده خصوصا براي اطفال خورد كشيدن سگرت يك عنعنه زيان آور ميباشد ودولت ها خود را حق بجانب مي دانند كه شرايط . ونوزاد

يد نموده مثال در مصر يك كشور است كه تمباكو را تول. خيلي جدي را عليه كشيدن سگرت وضع نماينددراكثر ممالك اروپايي كشيدن . واما كشيدن سگرت را درتمام وسايل ترانسپورتي عامه منع قرارداده است

ميتوانند ١٦اما در اكثر ممالك ديگر مردم باالي سن . سگرت در ساختمانهاي عامه اجازه نمي باشددر بسياري از . استه است اين قوانين مرعي االجراء بوده واز تعدا اشخاص سگرتي ك. سگرت بخرند

نوشيدن . كلتورها، تجليل مراسم خاص با نوشيدن يك نوشابه الكهولي مثل واين يا بير معمول مي باشدمقدار زياد الكهول اثرات جانبي جدي در ارگانيزمي بدن به وجود مي آورد اگر يك شخص بعد از نوشيدن

بيست قبل تعداد تصادم . رافيكي صورت بگيردالكهول موتر براند احتمال قوي وجود دارد كه تصادم تترافيكي از نوشيدن اللهول تكان دهندن بود مردها زياد الكهول مي نوشيدند وموتر مي راندند ومي

يس برافيك پول. بعدا حكومت موتر راندن را بعداز نوشيدن زياد از يك گيالس اللهول غير قانوني ساخت. خواستند مردانگي خود را به ديگران نشان دهندحاال طرز تفكر در بريتانيا فرق . اعالنات در تلويزيون وراديو نوشيدن الكهول را غير عادي جلوه دادند. دريوران را اجازه دارند كه تست الكهول نمايند

. مي باشد نهنموده ، ترديد الكهول در محافل بخاطر راندن موتر قابل سيايش

زنان . مردم افغانستان همچنان ميتوانند پيشرفت نمايد. ت در همه جا يك چيز نبوده ودرجوامع قابل تغير ميباشداين مثال ها بيانگر آن است كه عنعنازنان مي توانند . زنان بحيث ستون فقرات در جوامع بشري تسلط قانون را ارتقا بدهند . درهر فاميل مي توانند نماينده هاي قوي براي اين تغيرات باشند

. نقش زنان درزندگي بشري فقط آغاز گرديده است . حثات صلح آميز را نگه داشته باشندسياست مثبت ومبا

يك صداي رسا ومتحد در سياست

بعضي ديگران صلح . در مباحثات زنان در افغانستان مي گويند كه صحت ، تعليم وتربيه ، حقوق بشر وامنيت موضوعات اصلي درزندگي ميباشده مي نمايند اماموقعيت زنان يگانه عالقه بزرگ است به اين معنا كه اكثر زنان در افغانستان درعين موضوعات انكشاف وتشويشهاي محيطي را اضاف

. ورشد را خواستار اند

ملل متحد اين موضوعات را درسطح جهاني شامل نمود وقتيكه او لست هشت اهداف. همين موضوعات مورد عالقه ميليونها زنان درجهان مي باشند :انكشافي هزارساله را به چاپ رساند

از ريشه كندن غربت شديد وگرسنگي ١هدف بدست آوردن تعليم وتربيه ابتدايي در سراسر جهان ٢هدف ارتقاء تساويع حقوق زن ومرد واختيار دادن به زن ٣هدف كاستن مرگ اطفال ٤هدف انكشاف صحت وحمايه مادر ٥هدف مبارزه عليه ايدز ، مالريا وامراز ديگر ٦هدف تأمين ونگهداري محيط زيست ٧هدف رشد يك همكاري همه جانبه براي انكشاف جهاني ٨هدف

زنان ومردان درافغانستان ميتوانند يك بخشي از اتحاد . ان افغان است آيا اين اهداف آشنا به نظر مي آيد ؟ اين اهداف بسيار مشابه به نشرات زن

. آنها ميتوانند با اتحاد خود يك صداي رسا وواحد داشته باشند . حركت جهاني ، مردمي كه عين اهداف را داشته ، با شند

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

77

آيا شما چه فكر مي كنيد ؟

مردم سفيد داراي حقوق وامتيازات وعليه سيا ها ومردم داراي جلد . بنام اپارتايد وجود داشت سال قبل يك رژيم غير عادالنه١١در افريقاي جنوبي ،

قانون تبعيض نژادي با تمام شئون زندگي اجتماعي ارتباط داشت وحتي . رنگه تبعيض وجود داشت اد سياها ومردم رنگي نفوس زي. نوشته ميشد " سفيد ها – فقط "شامل گرفتن وظايف كه در اخبار

تر افريقاي جنوبي را تشكيل ميدادند ، اما وقتي كه آنها با هم اتحاد نمودند توانستند كه رژيم اپارتايد ثابت شده كه كار مشترك زنان افريقاي جنوبي با يك صداي رسا ومتحد عليه رژيم . را از بين ببرند

. ي تلقي ميشد اپارتايد يا تبغيض نژادي بود ودر حركت ضد اپارتايد يك اثر مهم واساس

مهم است ؟ آيا " يك صداي رسا ومتحد "چرا فكر مي كنيد كه براي زنان در افغانستان داشتن انجام دادن يك كار در خانه ويا باغ آسانتر است كه همه باهم ديگر يك جا در يك سازماندهي

عقول براي يك تغير آسان است ؟ باشند ؟ آيا شما فكر مي كنيد براي يك اجتماع ناديده گرفتن يك صداي متحد وم

جامعه مدني ونشرات

. اما دولت نمي تواند فقط وضعيت زنان را در اجتماع انكشاف دهد . دولت افغانستان براي احيايي حقوق وآزادي زنان يك تقدم عالي را قيد نموده است تصور اين رقم . بيليون دالر را ايجاب مي نمايد ٢ كه هزينه مثال تخمين گرديده كه شش ميليون اشخاص مسن ضرورت به آموختن سواد دارند

حكومت اين مقدار هزينه بدسترس نداشته لهذا جامعه مدني ! مشكل مي باشد ؛ شايد دالر مورد ضرورت برابر به دانه هاي برنج در دوبوجي كالن .انكشاف كرده ويك نقش بزرگ را براي احياي مجدد افغانستان ايفا مي نمايد

مانند . همچنان داراي گروپ هاي محلي متنوع اند . جامعه مدني داراي مؤسسات غيردولتي مشهور مانند كميته بين المللي صليب سرخ مي باشد

نماي روزانه مثل آئينه زنان يا راه نو، دور: روزنامه ومجالت نيز شامل جامعه مدني ميباشد . تحقيقات حقوق بشر ومدافع اشخاص در جامعه مدني افغانها جوامع مدني داراي تجارت هاي شخصي ، دوكان ها . جامعه مدني همچنين داراي اجتماعات ، انجمن ها وكلپ هاي سپورتي ميباشد . افغانستان

جامعه مدني متواند زنان ومردان عادي كه معامالت ، جلسات وفعاليت ها براي يك كار . وخدمات عامه مي باشد . باشد خوب سازمان مي دهند ،

جامعه مدني توده هاي مردم در فعاليت

درشرايط . كامله فيض يار محصل رشته كميا بود كه بعدا در يك شفاخانه بحيث تكنالوجست وظيفه انجام ميداد

آنوقت احساس نمود كه وضعيت . طالبان ، وي به پاكستان رفته مدت دو سال در يك كمپ پناهندگان كار مي نمود كامله حاال در . وي زيادتر متوجه خود شده وتصميم اتخاذ نمود كه جهت كمك به ديگران فعاليت نمايد. ن چه اندازه خراب ورنج آور مي باشد زنان افغا

با زنان انجام خشونت خنواده گي وي در واليت پروان يك تحقيق در مورد ٢٠٠٤درتابستان . رأس يك مؤسسه غير دولتي محلي بنام زن ميباشد .داد

در ابتداء اعتماد زنان راجلب كردن مشكل بود اما براي شان توضيح داديم كه داشتن ": براي كامله تكان دهنده بود وگفت خشونت خانواده گيافزايش نصف تقريبا . " آن در جمله موضوعات بسيار جدي به مشاهده مي رسد ٦٥٠ زن كه مصاحبه گرديد ، ١٥٠٠از . يك صدا در جامعه مهم است بيوه ها ويتيما ن از خانه اخراج . ديد جدي قرار داشتند ، اما همه توهين، لت وكوب وفشارهاي متنوع را تحمل نموده بودندهزنانيكه مصاحبه تحت يك ت . شا شده بودندحگرديده ومجبور به گدايي وف

خصوصا براي . يچ كس معلومات وگزارش را ترديد نمي كرد اين تحقيق تحت شرايط مسلكي واستندرد هاي دقيق صورت گرفته بود به اين ترتيب ه

گذارش اين تحقيق براي وزارت زنان وكمسيون مستقل حقوق بشر افغان . مردان مهم است كه آنها فقط واقعيت هاي سخت وجدي را قبول مي نمايند )AIHRC ( خانوادگي مي نمايد خشونتت در جهت توقف واين گذارش قوه اجرائيه ، پوليس وقضا راواداربه اجرا. ارسال گرديد . حاال وي انجمن خود را در ساختمانهاي . شهال ميهن دوست انجمن خود را بنام زنان افغان مدافع حقوق زنان افغان درپاكستان آغازنمود ١٩٩٧در

وتربيه ، امور مالي ، ساختمان ، زراعت ، حقوق بشر، نزديك ميدان هوايي كابل انتقال داده است او قدرت وتوانايي تدوير كورس ها در صحت ، تعليم . حتي زيادتر از دولت –كمپوتروسپورت را داشته است

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

78

بازهم اوزنان را درغزني . شهال با مؤسسات ديگر دريك تفاهم وهمكاري بوده اما او كوشش دارد تا براي معلمين انجمن خود معاش در يافت بدارد يگانه تشويش وي پروبلمها در واليات است خصوصا با فرمانده ها كه آنها . نيز مردم را در خارج از كابل كمك مينمايد وباميان كمك نموده ودرآينده

نمي گذارند تا زنان در زندگي اجتماعي سهم بگيرند با آن هم وي خوش ومسرور است كه زنان در انتخابات رياست جمهوري سهم گرفته وانتظار مرحله . ديگر مي باشد

در آغاز يك . اين كتاب ديده مي شود ، قبال يك كورس سواد آموزي براي زنان وشوهران سازمان داد ۵٣ هحنسرين گروس كه فوتوي آن در صف

يك بعدا. رقابت آموزشي خوب ديده مي شد اما وقتيكه آنها زيادتر آموختند وشروع به كمك همديگر كردند وبادوستهاي يكديگر آشنايي حاصل نمودند . اين مثال خوب براي نشان دادن اين بوده كه جامعه مدني ميتواند كمك نمايد . ساله شروع به نوشتن مكاتب دوستانه براي خانم خود نمود ٥٠مرد

را كمك مي جامعه مدني قبال به رشد وارتقاي آگاهي حمايه ومشورت دادن پالسي دولت كار مي نمايد مؤسسات آموزشي تعليم وتربيه وتداوي طبيروزنامه ها واستيديوم هاي راديو اشكال كمك واخبار . ديگران عالقمند ساختمان ، بخشهاي استفاده از انرژي افتاب براي قريه ها وبمبهاي آب . نمايد

. قابل حساب است كاربا آن هم كاري زياد در پيش رو بوده وهر. را براي زنان آماده مي كنند

؟ كرده ميتوانيدشما چه

. يك انجمن را ايجاد كرده نميتواندهركس . نسرين ، كامله وشهال زنان بسيار تواناومتحرك استند شد ، جرئت حصه گرفتن وصحبت كردن را داشته بااگر يك تحقيق ويا پرسش در قريه شما صورت گرفته . در يك تحقيق سهم بگيريد ●

معلومات كه شما ارائه مي داريد در . ر از شما واقف نمي گردد كه شما چه گذارش داده ايد شما مجبور به دادن نام تان نبوده وكسي ديگ. باشيد . گذارشهاي استفاده مي شود كه وضعيت را تغير مي دهد

توانيد خبر جديد اينطور مي.اگر شما يك موضوع جديد را آموختيد اقال چا ر نفر ديگر را مطلع سازيد . معلومات تا ن رادراختيار ديگران بگذاريد ●

مثال يك مادر بسيار غمگين طفل مريض خودرا نزد داكتر اروپايي كه در بخش اردو كار مي نمود برد واز گراف قلب سوال نمود . نشر گردد از بدنش وداكتر مي دانست كه گراف قلب كدام فايده ندارد اما بخاطر مادرش شروع به ديدن طفل كرد ولباس كه خيلي تنگ براي طفل بود

در همان لحظه طفل يك نفس عميق كشيده وبعدا نفس نورمال مي كشيد داكتر براي مادرش گفت كه لباس براي طفل خيلي . دور نمود نموده ومادرش نورمال طفل زندگي . تنگ بود وقتي كه مادر رفت يك دوستش برايش مشوره دادكه اين قصه را براي همه در قريه بگويد

. گفت كه اطفال را با قنداق بسته ننمائيد براي دوستان خود شما مي توانيد از يك مجله ويا روزنامه براي . يك كلپ را باز نمائيد اگر مي توانيد يك جلسه زنان را براي دوستان وهمسايه ها شروع كنيد ●

اين طور . ديگران بخوانيد ودرباره اخبار وطرق حل مشكالت مباحثه نمائيد ر بعضي زنان كه خود را تنها احساس مي نمايند ويا جلسات هفته وا

. مشكالت فاميلي دارند بسيار كمك مي نمائيد در . تغيرات را كه شما براي افغانستان مي خواهيد از فاميل خود شروع نمايد ●

: حقيقت دو ضرب المثل ذيل موضوع را تصديق مي كند

يزي بدهيد ، مثال خوب اگر شما مي خواهيد براي اطفال تان چ« »بدهيد

براي ساختن جهان يك جاي خوبتر ، از خانه خود شروع نمائيد «

حمايتشما از كشتن بخاطر عزت ويا فعاليت هاي غير قانوني. دختران وپسران تان را مساويانه پرورش نمايد حقوق بشر رادر فاميل تان تشويق نمائيد . ننمائيد

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

79

مهمموضوعات

. در اين فصل داراي اهميت خاص استندموضوعاتبعضي

ازدواج در طفوليت توجه مادر

خشونت خانواده گي

هر كلتور مباحثات د رباره شان در اجتماع مشكل است–اينها موضوعات اند . براي اكثرافغانها سخن گفتن در باره اين موضوعات شخصي مشكل است داراي محدوديت ها اند با وجود اين ، اكثرا صحبت نمودن در باره موضوعات بسيار كمك مي نمايد چرا كه ما در زندگي هميشه به اين موضوعات روبرو

: در انظار عامه ، ما موضوعات را از اين طريق به مردم مي رسانيم . مي شويم ويا وسايل اطالعات جمعي نوشتن درباره يك موضوع در كتاب ها ●

ساختن پرگرامهاي تلويزيوني ويا راديو درباره همان موضوع●

تنظيم جلسات دولتي وعامه ويا ياد نمودن همان موضوع در يك مجلس مشورتي●

ساختن پارچه هاي تمثلي ، نوشتن آهنگها ويا ترسيم فوتو ها در باره آن موضوع●

اي روشن نمودن آن موضوع تنظيم يك واقعه خاص بر●

هر زن ميتواند تصميم بگيرد كه وي به اين معلومات چطور عمل نمايد . وتأثير آن در افغانستان مي باشد اين موضوعاتاينجا بعضي معلومات در ارتباط . ، با استفاده از مشوره هاي اين كتاب

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

80

ازدواج در طفوليت

عروسي مينمايند ، باوجود يكه اين عملحاال والدين اطفال خود را در هر سن " " ازنگاه قانون وارزشهاي اسالمي ونظر به نظام اجتماعي نورمال منع است

دكتور سهيال صديقي ، وزارت صحت عامه

اي پسر ها بر. سالگي ازدواج نمايد اگر او بخواهد ١٥ مي باشد ، اما يك پدر مي تواند دختر خود را در١٦سن قانوني براي ازدواج دختران اين درقانون مدني افغانستان توضيح شده است دريك ازدواج كه عروس ويا داماد زير سن قانوني باشد بنام . ميباشد ١٨سن قانوني ازدواج

در وجود دارد كه ازدواج١قواني حقوق بشر. ازدواج در طفوليت غير قانوني مي باشد وبه محكمه كشانده مي شود . ازدواج طفلي ياد مي شود طفوليت بحيث يك عمل وحشت وتوهين آميز ديده مي شود لهذا هر كسي كه ازدواج رادراطفال تنظيم نمايد به مهكمه كشانيده وبا ز

. خواست ميگردد

ي اين تا حدي از اين خاطره است كه دختران برا ي والدين خود محريه م. اكثرا دختران غير قانوني ازدواج مي شوند نسبت به پسر ها دختران همچنان براي كار خانه استفاده مي شوند ؛ آنها براي جبران يك گناه براي فاميل هاي ديگر داده مي شوند ويا مانند اجناس . آورند

.حتي موضوعات در اجتماع وجود مي داشته باشد كه والدين دختران خود را مجبور به ازدواج مي سازند . فروخته ميشوند

يك طفل كه مجبور به ازدواج مي گردد در حقيقت مانع آموزش تعليمي . فوليت يك مسئله جدي تلقي شده است ازدواج د ر هنگام طوآنها از كمتري چانس برخوردار اند كه نيرو وتواني خود را در ك نمايند شخصي كه . وهمچنان داشتن وظيفه وعالقمندي هاي شخصي

ير ارادي قرار گرفته آنها از يك محدوديت اجتماعي در ارتباط صحبت نمودن يك دوره طفوليت محدود داشته باشد تحت احساسات غاز طرف ديگر ، علوم اجتماعي ثابت نموده كه مادران .درجامعه بهره مند بوده واستعدادهاي شان تحت تأثير عوامل مختلف قرار گرفته است

.اطفال شان معموال با تعليم وبااستعداد بوجود مي آيند. م ميباشند بالغ ، تحصيل يافته اكثرا داراي فاميل هاي خوشبخت ، صحتمند ومستحك

ازدواج قبل از وقت براي جسم خيلي خطرناك مي باشد خصوصا تماس هاي جنسي زنا شوهري ، كارهاي امور منزل براي اطفال كه قبل از . كافي بلوغ نگرديده باشند مضر وخطرناك تلقي شده استآوردن نوزاد درهنگاميكه مادر به حد. وقت ازدواج مي نمايند تضعيف مي نمايد

براي هر زن كه در اثناي . كم باشد خطر مرگ نسبت به مادران كه سن شان باالي بسيت باشند، زياد اند ١٥حتي مادران كه سن شان از ك حالتي سوزاك براي شان رخ مي زن در جريان والدت زنده مانده اما معيوب ميگردند وي٣٠ الي ١٥والدت مي ميرند ، بعضا از

.ازدواج قبل ازوقت يك جراحت فزيكي وروحي به بار مي آورد .دهد همين ازدواج هاي قبل ازوقت . هيچ مرد وزن افغان كه داراي عاطفه انساني باشد مصيبت رابراي فاميل خويشاوندان خود نمي خواهند

افغانستان تنها نيست ؛ بعضي از ممالك . جلوگيري اين عمل اتخاذ نموده است جامعه ضعيف مي سازد از اين خاطر دولت قوانين را جهت . داراي عين پرابلم ها مي باشند مثال در آسيا وامريكاي جنوبي ، با آن هم اكثر كلتورها پيشرفت نموده وازدواج در طفوليت را نمي پذيرند

هريه عروس داشته باشد انجن ها امكانات دارد كه نتايج جسمي ، روحي امكان دارد كه فاميل عروس طفل بسيار غريب بوده وضرورت به م

هر . ولدين امكان دارد كه توانايي ترديد خويشانوندان ويا اشخاص قابل نفوس را نداشته باشند . واجتماعي يك ازدواج قبل از وقت را نفهمند وق اطفال موقعيت اول را احراز نموده وهيچ ازدواج در طفوليت قابل حق. دليل كه موجود باشد بازهم ازدواج در طفوليت مغاير قانون ميباشد

قبول نمي باشد والدين ، فاميل ها وانجمن هاي كه ازدواج اطفال را قبول مي كنند ودختران خود ها را تبادله مي نمايند درآيند ه به كمك و . اما افغانها پيشرفت مي توانند –آموزش ضرورت دارند

) CRC( در تعهد نامه حقوق اطفال ١

)CEDAW( در تعهد نامه اخراج از توهين به ضد زنان

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

81

توجه مادر

.براي يك زن مردن در اثناء والدت يك بي عدالتي اجتماعي مي باشد " "اساس اين نوع مرگ ها در ضعف زنان ارتباط دارد

ابتكار تأمين مادر بودن

دت با آنهااطالع ندارند كه هرزن درجريان حامله داري ووال. اكثر مردم به اين عقيده اند كه والدت يك پروسه بيولوژيكي طبيعي ميباشد حتي اگر زنان درد داشته باشند هم براي شان تفهيم گرديده كه اين درديا حالت چاره ناپذير است و به . مشكالت عاجل بر خورد مي نمايند

. اينطور آنها كدام عالمه خطر را ديده نمي توانند

.توجه تان به اين معلمومات از دوتحقيق جلب ميگردد .ساله در جهان ميباشد١٩الي ١٥ي بزرگي مرگي زنان درسن هاي حامله داري يكي از داليل ● .بزرگترين رقم مرگ مادر در تاريخ بشريت درواليت بدخشان است ● . دقيقه يك زن درجريان والدت مي ميرد ٢٧درافغانستان درهر ● . اطفال نوزاد شان نيز مي ميرند ٧٥ ٪زمانيكه مادران در جريان والدت مي ميرند ●ضايعات خون ، والدت مشكل ، آلودگي ، سقط غير : ياد ترين داليل براي مرگ مادر عبارت اند از ز ●

.صحي وقبضيت .دليل اصلي اين والدت مشكل ازدواج در طفوليت مي باشد ●

.نداشتن شرايط صحي زنان در جريان حامله داري اكثرا داليل درد جسمي، سقط ، ونا قابليت حامله شدن

هر دفعه كه زنان حامله دار مي شوند خطر مرگ ، معيوبيت طالق . يط خراب زنان طالق داده مي شوند وبار دوش اجتماع ميگردند در شرا . در اكثر فاميل ها مردها تصميم مي گيرند كه آيا زن هاي حمل بگيرند ويا خير. را قبول مي نمايد

ت وديگر خدمات اجتماعي كه براي يك زندگي فاميلي خوب ضرورت دارند ، قوانين حقوق بشر واساس نامه براي زنان بخاطر حفظ صح

بطور مثال طبق عنعنه مردان قبل از زنان غذا صرف . ارزشهاي مضر كلتوري زنان را از لذت بردن اين حقوق جلوگيري مي نمايد . داده اند محدوديت . كه براي طفل شان ضرورت است نمي خورند لهذا زنان غذاي مقوي . كنند ويا اينكه مادران غذاي ترش مثل ماس نخورند

داكتران عالقمند نمي باشند . عنعنه پسران را از دختران تقدم مي دهند . ورزش زنان به اين معنا كه ايشان براي والدت آماده نمي باشند تر مرد را بدون محرم شرعي اجازه ندارد يك زن داك. كه جنسيت طفل را دردوران حاملگي اظهاركنند زيرا دختران دوباره سقط مي گردند

زنان نمي توانند در باره . اين زنان رفتن به خدمات صحي از دست مي دهند زيرا آنها خود ها را محقر احساس مي كنند . كه معالجه گردد . مادر حامله نزد داكترنبرند صحت خود تصميم بگيرند لهذا امكان دارد كه فاميل ها رفتن نزد داكتر را موكل نموده ويا اينكه كامال

اكثر زنان درافغانستان بدون كمك . يگانه راهي كاستن مرگ مادران اين است كه در هر والدت يك متخصص اليق حاضر باشد

.متخصصين والدت مي كنند ويا فاميل هاي شان حفاظت شان را مي كنند ويا هيچ كسي كمك شان نمي كنند

معلومات درباره تمام بخش ها ي پدر شدن ومادر شدن مي دهندوحتي حفاظت يك طفل نوزاد را آموزش يك پرسونل صحي والدين رامردان برا ي تهيه زندگي خانواده گي با مسئوليت ضرورت به معلومات داشته تا اينكه نقش خود . مي دهند مانند تغذيه و حمام دادن طفل

.را در يك فاميل درك كند

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

82

وحشت خانوادگي

وحشت درمقابل دختران وزنان يك آفت جهاني است كه تأثيرات آن نه تنها" ".باالي صحت واقتصاد زنان بلكه همچنان باالي خانواده واجتماع شان دارد

صندوق جلو گيري از وحشت خانواده

. ر هر خانواده وحشت وجود داردتحقيقات نشان مي دهد كه تقريبا د.وحشت خانواده گي در افغانستان يك مشكل عظيم بحساب رفته استبا آنهم در جهان جوامع وجود دارد كه درآن غربت به . وحشت خانواده گي باغربت و عوايد فاميل يك ارتباط با همي مي داشته باشد

چنان غني اند اما جوامع كه مردم آن تحصيل يافته ، مذهبي داراي قانون ثابت وهم. مشاهده رسيده اما وحشت خانواده گي نسبتا كم است . زيرا در واقعيت وحشت خانواده گي مربوط به كنترول وجلوگيري ميباشد. با آنهم وحشت خانواده گي درآن وجود دارد

دسيپلين . وحشت دسيپلين نيست. وحشت يك نيروي است كه براي داشتن كنترول باالي يك شخص ويا يك وضعيت استعمال مي شود

وحشت خانواده گي يك اصطالح وسيع است وقتي صورت مي گيرد . ريم وتوسط مثال ها تفهيم مي گرددكنترول است كه ما باالي خود داكه يك عضو فاميل سوء استفاده از هيجانات ، روحي ، جسمي ، جنسي واقتصادي نموده تا اينكه كنترول باالي عضو ديگري فاميل ويا

.خويشاوندان داشته باشد

مراتبه لت وكوب گرديده وبه مسايل جنسي مجبور شده ودر تمام زندگي مورد سوء استفاده قرار گرفته زن يك زن يك٣درتمام جهان از حقيقتا وحشت در مقابل زنان وسيع ترين نوع وحشت خانواده گي محسوب . اكثرا شخصي متجاوز از عضو فاميل خودش مي باشد. است

اين قابل ) . ٤٨ / ١٠٤عهد نامه ملل متحد ( حقوق بشر شناخته شده است واز جانب ملل متحد بحيث سوء استفاده افراطي .ميگردد توجه است كه دين اسالم و اديان بزرگ ديگر در جهان اين نوع وحشت را محكوم مي نمايد اين بخاطريكه نتايج اين وحشت بسيار مضر

. مي باشد تحمل نمايند اكثرا داراي امراض حساسيست، نفس تنگي ، دل اطفاليكه حتي يك وحشت ضعيف را تجربه ميكنند بايد فشار زياد را ●

ايشان بامشكالت ، تخطي زياد ، بي خوابي وبي اشتهايي بزرگ مي شوند وعموما يك رشد ناكافي را . دردي ، سردردي وريزش دارند . نشان ميدهند

مادر بلكه همچنان كم وزني والدت قبل از وقت تحقيقات متواتر نشان ميدهد كه وحشت درمقابل زنان حامله نه تنها نتايج مرگ ● .معين طفل ميباشد

زنانيكه قرباني وحشت فاميلي اند داراي مشكالت صحي جدي مثل فشار روحي حمالت وحشتناك ، دل دردي ، سردردي ، دردهاي ●دريافت مي دارند ؛ ترك خانه ، خود را مزمن ، رماتيزم ، فشاربلند ومعتاد بودن ميباشند درموارد بسيار جدي زنان طريقه هاي مؤثر را

.حريق كردن وحتي خود كشي

دراين مملكت وحشت خا نواده گي بحيث يك موضوع شخصي ديده مي شود ولهذا مورد عالقه سياست نمي باشد تفكر بطور عنعنوي به شكايت از وحشت خانواده گي براي خود . معني اين است كه زياد تر اعضاي خانواده وحشت روحي وجسمي را جزء زندگي شامل كرده اند

ضرر براي خود قرباني وحشت وبراي . لهذا بيائيد تا در مورد وحشت خانواده گي دقيق باشيم . قربانيان توحين آميز ، براي عزت خانواده ها وحشت خانواده . مي داشته باشد ويك برخورد نه تنها در چار چوب منزل بلكه خارج ازمنزل . متجاوز بسيار سخت ، مزمن ، گران ميباشد

.گي دچار همه مي باشد

مؤسسات بايد انكشاف نمايد يك حفاظت صحي متخصص خوبتر ، يك سيسم قانوني خوبتر به مفهوم . وحشت خانوادگي بايد توقف نمايد عه مدني ورهبران مذهبي مي توانند جام. براي توقف وحشت خانواده گي بايد شرايط اجتماعي تغير داده شود . ارتقاي ظرفيت خوب ميباشد

. زنان مي توانند حقوق خانواده گي خود را با يك كلتور عالي مزين سازند . آگاهي مردم را رشد وترقي داده وقربانيان وحشت را حمايه كند . اكثر ممالك با درنظرداشت موضوعات فوق از موفقيت هاي زياد برخوردار گرديدند

نتايج درزندگی عوام:افغانها ميتوانند پيشرفت کنند : فصل پنجم

83

نجپ خوب

دليل

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

84

شور ما ـ نقش منك: فصل هفتم

من چه ميتوانم ؟

شصت سال قبل جنگ طوالني اي درگرفت كه كشور هاي جرمني و جاپان . اففانستان يگانه كشوري نيست كه درگذشته داراي مشكالت بوده است مردماني كه دراين دوكشور زندگي .توسط بمباردمان تخريب گرديدند هردوي اين كشور ها بحيث ديموكراسي پيشرفته و مترقي دوباره اعمار گرديدند

هر دو كشور قوي اند و داراي . مي نمايند داراي سطح عالي زندگي بوده و از تعليم وتربيه خوب ورايگان ومراقبت هاي خوب صحي برخوردار اند .موقعيت مهم در جهان اند

يت گروپ نژادي پشت سر گذشتاند كه باعث ايجاد ترس و تنفر بين افريقاي جنوبي چندين دهه را با ظلم وستم از طرف اقليت قدرتمند باالي اكثر

شانزده سال قبل افريقاي جنوبي يك كشور آزاد با حقوق سياسي مساوي . دوگروپ شد و در اثر نا آرامي تعداد زياد مردم از هر دو طرف كشته شدند ترين سياست درمنطقه جنوبي افريقا با تغيير قابل مالحظه اي از دوران گرديد درحال حاضر افريقاي جنوبي يكي از كشورهايي است كه داراي با ثبات

.جنگ هاي داخلي قبلي است

مثال هاي فوق نشان ميدهد كه با خود گذري وعزم راسخ افغانستان نيز ميتواند كشوري باشد با سياست ثابت كه تمام مردم از سطح عالي زندگي مردمي كه ازهمه گروپ هاي قومي د ر افغانستان . ست كه ميتواند چيزهاي زيادي به جهان عرضه نمايد افغانستان كشور مهمي ا. برخوردار باشند

.افغانستان به مردمي كه حاال درآنجا زندگي ميكنند و به اطفال آينده شان تعلق دارد. زندگي مي كنند از عنعنات وميراث هاي افغانستان باخبرند

نقش من درمملكت من چيست ؟ هر زن بايد از : مردم درافغانستان بايد از خود بپرسند . اين زودي ها حل نمي گرددمشكالت وپرابلم هاي افغانستان به من چه انجام داده ميتوانم؟: خودش بپرسد

يك طريقه ساده براي اشتراك زنان

وظايف ديني زن ومرد دراسالم يكي بوده مطابق به ) ٣۵ ـ٣٣( هدايت داده شده درقرآن براي پيروان اسالم زن و مرد يكسان راجع شده است قرآن

عقايد اسالمي مسلم بر اين است كه زنان به هيچ وجه از مردان پائين تر نيستند و اساسا از عين روح واحد به . عين اصول مورد قضاوت قرار مي گيرند ) مراجعه نمائيد١ : ۴به سوره (وجود آمده اند

مردان داراي اهميت است پس نقش زنان مانند نقش

زنان در سراسر جهان بحيث مادر، دختر ، خواهر و خانم مواظبت و مراقبت از جامعه را به عهده دارند اطفال را پرورش ميدهند ، غذا مي پزند و همه جا

.را پاك مي كنند

آيا شما ميدا نيستيد؟

خانم وي خديجه . دراطراف خود تشكيل داده بود ) ص( جامعه اي بودند كه محمدزنان فعال بوده واعضاي مساوي) ص(درزمان پيغمبرحضرت محمددريافت نمود ) ج(اولين وحي را از جانب خداوند ) ص(يك تاجر موفق بود وزمانيكه اورا مالقات نمود اصال توسط وي استخدام شده بود وقتي محمد

زني را بحيث ناظر ماركيت محلي مقرر نمود و زن ديگر ) ص(حضرت محمد . گرائيدخديجه وي را تشويق نمود و اولين كسي بود كه به دين اسالم مسئوليت نگهداري از مسجد وي را داشت بعدا زنان درقواي نظامي وي مي جنگيدند و درمسجد وي اداي نماز مي كردند آنانيكه ميگويند زنان بايد

.يد خود اند نه از اسالمدرزندگي اجتماعي و درجامعه اشتراك نداشته باشند پيرو عقا

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

85

. بعضي از زنان حتي درداخل جامعه بسيار قوي اند . آنها شفا بخش آالم درفاميل بوده و دا نستني هاي خانه را از يك نسل به نسل ديگر انتقال ميدهندحاال كه افغانستان كشوري . ش فرا داده شوداز همين سبب مهم است كه وقتي درباره آينده مملكت ما تصاميم اتخاذ مي گردد به صداي آنها گو

.ديموكراتيك است زنان افغانستان دركنار زنان از چهل و چار دول اسالمي ديگردرجهان ـ حق بلند كردن شان را درعرصه سياست دارند

داشته و ميتوانند آن را درعرصه سياست درحقيقت شركت داشتن زنان بسيار مفيد است زيرا زنان نسبت به مردان نظريات متفاوت درباره جامعه وسياستاشتراك زنان درسياست سطح اعتماد را به دولت نيزباال مي برد زنان داراي نظريات مختلف بوده وحق اوليت را در مورد جنگ عليه فقر . پياده نمايند

ومطمئن شدن از تطبيق حقوق بشر ميدهند، وگرسنگي، حفاظت از محيط زيست، بهبود بخشيدن صحت فاميلي، فراهم آوري تساوي تعليم و تربيه هم چنان زنان نقش حياتي را نه تنها دررفع مشكالتي كه مختص به خود . بدون سهم گيري زنان توجه الزم درمورد حقوق شان صورت نخواهد گرفت

واند درسياست و يا دردولت كار نمايد پس يك راه البته هر زن نميت. شان است بلكه دررفع مشكالتي كه هردو زنان و مردان مقابل اند، بازي مي نمايند .ساده وجود دارد كه توسط آن زنان درزندگي اجتماعي سهم بگيرند وصداي شان را در پروسه سياسي بلند نمايند و آن رأي دادن درانتخابات است

آيا شما ميدانستيد ؟

اجتماع "را مالحظه نمائيد ) ص( طور مثال گفته مهم حضرت محمد . كراتيك استبسياري از محققان عقيده بر اين اند كه اسالم ذاتا يك دين ديمو

يعني اين گفته چنين است كه بهترين طريقه براي گرفتن تصميم خوب اين است كه تمام اعضاي يك جامعه مشتركا "من بااشتباه هرگز موافق نيست .با هم تصميم اتخاذ نمايند

درانگلستان بسياري اززنان اعتصاب غذايي . سراسر جهان براي گرفتن حق راي مانند مردان ، مبارزات زيادي را انجام داده اندفراموش نكنيد كه زنان در

تعداد زيادي اززنان ديگر نمونه وجود . نمودند وحتي زني جان خود را از دست داد زيرا وي قويا به اين عقيده بود كه زنان بايد اين حق را داشته باشند دارند كه جان هاي خود را از دست دادند تا متيقن گردند كه بعد از آنان زنان از امتيازات اين حق كه براي آنها در طول حيات شان داده نشده بود

تذكر به عمل دراين كتاب تنها از شماري از زنان درسراسر جهان كه زندگي شان را در راه مبارزه براي حق رأي دادن سپري كرده اند . مستفيد گردنداگر حق راي دادن براي اين زنان آنقدر با ارزش بوده كه جان خود را ازدست دادند آيا شما نبايد از آن بحيث يك تحفه با ارزش حفاظت و . آمده است

نگهداري نمائيد؟

بعضي اوقات . ان ضروري وارزشمند است ديموكراسي زماني جنبه عملي به خود مي گيرد كه همه اتباع يك كشور عقيده داشته باشند كه اشتراك آنخصوصا زمانيكه مليون هامردم ديگربراي رأي دادن شايسته . زنان احساس مي نمايند كه باشركت آنان درانتخابات هيچگونه تغييري رونما نميگردد

برنده مي شود و كسيكه بازنده است فقط يك بعضي اوقات تفاوت بين كانديدي كه. البته فكر كردن اين موضوع آسان است اما حقيقت ندارد. هستند . هر رأي مفرد ميتواند شمار شود و باعث يك تغيير گردد. مشت رأي است كه ميتواند همين رأي از شما باشد

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

86

ر جسوروكتدو

مردان و اطفال در افغانستان وظيفه اجرا مي نمايد،رسيماثمربراي تقويت بخشيدن حقوق بشري زنانوكتود

رسيماثمر شهرت زياد كسب نموده است وكتود. ثمر بين دختران خوردسال در مناطق هزاره جات محبوبيت حاصل نموده وبااحترام يادمي گردد نام سيما زيرا وي طالبان را چنين به جنگ طلبيده است

بردن مكاتب به منظور تعليم يافته ساختن دختران اين جرايم چيست؟ پيش . مرا بكشيد اما يقينا بعد ازكشتن من جرايم مرا به نشر خواهيد رسانيد"

".وزنان افغان و اعمارشفاخانه ها و كلينك ها

دفاع ازحقوق زنان كارهاي زيادي انجام داده كه اكثرا با توهين ، ر سيماثمر برايوكتودر جريان سال هاي حكومت شوروي سابق وطالبان درافغانستان د .ديده اما هيچگاه جرات خودرا از دست نداده استبدگويي و تهديد هاي مرگ روبرو گر

ست هاي وقت گرفتار ي طب پوهنتون كابل به پايان رسانيده وزمانيكه هنوز محصل بود شوهرش توسط كمونحيسيماثمر تحصيالت خويش را در پوهن من يك زن "يافته بود او مي گفت، شروع زندگي را مشكلاين اولين امتحان درزندگي سيماثمر نبود ووي از . گرديده كه بعدا هرگز از اواطالع نيامد

سيماثمر بعدازختم تحصيل در ". هستم وبراي زنان نظر مي دهم وآزادانه صحبت مينمايم من هزاره هستم وبه مليتي متعلق استم كه درا قليت قراردارد . اورابه وحشت انداخته لذا تصميم گرفت تا آن ها را كمك نمايدمناطق روستائي افغانستان رفت وعدم داشتن تعليم كافي درباره صحت دربين مردم

را كه اساسي ترين حقوق را براي زنان كه ) فتوي(زيرا آن ها قوانين مذهبي . وظيفه سيماثمر باگرفتن قدرت توسط طالبان در افغانستان مشكل ترگرديد

سيماثمر برخالف قوانين وضع شده براي پوشيدن چادري هرگز چادري .د مي كرددربيرون از خانه، ومراقبت هاي طبي است ر تعليم وتربيه، كاركردن هر زن با پوشيدن چادري از شعاع آفتاب ".وي گفت خودرا نپوشانيد ودر مبارزة خودبراي بلند كردن صداي زنان وحقوق شان ادامه داد وروي. نپوشيد

ين مواجه گرديده ومحروم بوده كه در نتيجه باكمبود ويتامزيرا پوشيدن چادري مانع داراي استخوان هاي نرم ميباشند همچنان زنان فقط با نان .رسيدن شعاع آفتاب به آنها ميگردد

وچاي زنده گي مي نمايند زيرا قدرت خريداري شيروتخم را ندارند وازهمه مهمتر اينكه افسردگي خاطر مرضي است كه

". آينده را بسيار تاريك مي سازد

پاكستان رفت ودرآنجا –ر سيماثمر به كويته وكتود بعدازآن را ايجاد نمود كه بعدا توسط اين ) SO(سازمان شهدا

سازمان يك مكتب براي دختران ويك كلينيك براي تداوي هم چنان درخود . جسم وروان زنان مهاجرافغان ايجاد گرديد

افغانستان ازچندين مكتب خورد مخفي براي دختران پشتباني . به عمل آورده ويك كلينك صحي را پيش مي بردوحمايت

ياد مي گردد و" زنان تحت قوانين اسالمي زندگي مي كنند"كارهاي سيماثمر به سويه بين المللي به رسميت شناخته شده چنانچه او درگروپي كه بنام ر سيماثمر در بخش حقوق بشر وصلح در وكتومند دسهمگيري ارزش. پيوست، ويك نداي قوي در ملل متحد است چهل كشور جهان مرتبط بوده با

افغانستان باعث گرديده تا وي مقام وزارت امور زنان را درحكومت موقت احراز نمايد كه در تاريخ افغانستان يك رويداد تاريخي براي زنان به شمارمي .رود

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

87

لويه جرگه اضطراري از جانب طرفداران گروه جمعيت ومامورين دولتي با تهديد از درجريان وبعد.ر سيماثمر هنوز پايان نيافتهوكتوبه هرحال مبارزه د يك در خواستي مبني . مورد تهديد قرار گرفتند تا باعث بروز مشكالت نگردند، بودند حاضرلويه جرگهدر ديگر نيز كه مواجه گرديد وبسياري اززنان

ومحكوم به اتهام بيانات وي كه ضد عاليق اسالمي مملكت بود انتشار يافت ومولوي فضل زنانر سيماثمر از پست وزارت امور وكتو ساختن دمعزولبر . س عدليه افغانستان مانع كاركردن وي در دفاتر ملي ودولتي گرديدييالحق شينواري ر

موارد وحشت در مقابل حقوق بشر را مورد كارمندانش او و.ر سيماثمر آمر كميسون مستقل حقوق بشر كه جديدا تشكيل گرديده ميباشدوكتوفعال د

. تحقيق قرار مي دهند ر سيماثمر واضحا مثالي از زنان فهميده وقهرماني است كه درطول تاريخ زنان را براي احراز يك موقف درآينده كه هميشه توسط پيمان ها و وكتود

". ميدانيد من كجا هستم و كاري را كه انجام مي دهم توقف نخواهم داد شما" او به طالبان گفت، تعصب رد گرديده كمك نموده است طوريكه يكبار

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

88

انگشت کالن »شصت«

شصت و انگشتان از هم تفاوت دارند اما . ارزش آن يکی است

بهترين آن است که همه با هم يکجا کار

.کندت به خاطر شما شص

می آورد که صدای زنان را در سياست

.بلند نگهداريد

انگشت شهادت به ما نشان ميدهد که در دين اسالم ما حق مساوی داريم و مسووليت همه اين است که برای تعيين

.دولت خود سهيم باشيم

ت ميانه انگشت کالن اشاره است به انگشيک آينده درخشان در افغانستان برای زندگی و رفاه همه به استعداد زنان

.ضرورت است

انگشت چيله عالمت است برای ارتباط قانونی مرد و زن و نمايان گر قانون

و به زنها خاطر . استنشان می سازد که از حقوق حقه خود دفاع کند و

قانون در برای باال دستی .جامعه کار کند

انگشت کوچک اشاره شما . است به اطفال ما

عالقه داريد که بدانيد که امور دولتی را به پيش می بريد و فيصله های که شما و فاميل تان را

هر زن . متاثر می سازندبايد تصميم بگيرد که به چه اندازه می تواند در اعمار و بازسازی

. فغانستان سهم بگيرداحتی تالش کوچک هم می تواند يک تحفه برای

.نسل آينده باشد

خوب پنج دليل

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

89

چطور بايد راي بدهم ؟

زنان ومردان از مراجع بين المللي وافغان ها درشهرهاي عمده ، شهرهاي كوچك وقريه ها كار . انتخابات ملي درافغانستان باكمك ملل متحد تنظيم وپيش برده مي شود مايند وانتخابات ملي را كه درآينده نزديك صورت مي گيرد توضيح مي ن

ملل متحد هم چنان براي اتباع . داده وتبليغ مي نمايند

افغان درباره انتخابات ملي معلومات ارائه ميدارد ومواد آموزشي براي مردم شهر از قبيل پوستر ها واعالنات در راديو و تلويزيون بنام نكته ها

اين پوسترها را در سرك ها، دكان هاي محلي ، مكاتب . مي نمايندتهيه وحتي دركلينيك ها يعني جائيكه مردمان زياد از آنجا عبور ومرور نمايند نصب مي نمايند تا هركس به آساني آنها را ديده ودرباره جريان رأي دادن

.معلومات حاصل نمايد

م ؟چطور انتخاب نمايم كه براي چه كسي راي بده

معموال هر كانديد . در انتخابات چندين شخص خود را كانديد مي نمايند موجوديت چندين كانديد . داراي طرز تفكر هايي درجامعه يامنطقه ميباشند

درانتخابات به نفع مردم تمام ميشود زيرا مردم ازبين آنها يكي را .انتخاب ميكنند

كه مهم آن است كه شما از رأي تان در جهت مطلوب استفاده نمائيد به كساني رأي داده شود كه ايشان خواسته هاي تان را منظور از كانديد خوب وخراب مطرح نبوده بل

.اظهار نظر زنان مختلف در مورد رأي دادن شان به كانديد هاي مورد نظر قرار ذ يل ميباشد . برآورده سازند

»ا تيار نموده ، مشكالت تعليم وتربيه رفع نموده وهمچنان قريه را تنوير نمايد من به كانديد رأي ميدهم كه وي سرك هاي قريه ر«

»من هركز به يك كانديد زن رأي نخواهم داد زيرا صد زن برابربه يك مرد مي باشد «

»! براي برادرم : يد رأي ميدهم من آرزومند حقوق بهتر براي زنان ، اطفال ، محيط زيست خوب ، مكاتب وصحت ، وقبال مي فهمم كه به كدام كاند«

» من هيچ يك از كانديد هاي زن را خوش ندارم با وجود آن ايشانرا شناخت ندارم « »خوب باشد

»شوهرم نمي خواهد كه من به كسي رأي بدهم ، من به فاميلم اعتبار داشته آنها حتما به كانديد مناسب رأي ميدهند «

ورد كانديدان صحبت نموديم بعدا به كانديد ما همه اعضاي فاميل در م«

»مورد نظر رأي داديم ، يك احساس عالي بود

من فقط در ورق تبليغاتي . من چيزي در مورد كانديدان ندانستم « تصاوير شان را ديدم به شخصي رأي دادم كه قيافه حق به جانب را

»داشت

»من يك كانديد صادق وپركار را مي خواهم « هرم برايم گفت كه چطور رأي بدهم در غير آن من رفته نمي شو«

»توانستم من مي خواهم هرچه زود تر معلومات راجع به كانديدان حاصل «

» نمايم

من به يک کانديد زن رأی ميدهم اگر وی کانديد

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

90

ننگر هار- نان در دفتر رايه دهندگانز

شما چه مي توانيدكرد ؟

ديدان نمايندگي از احزاب سياسي بعضي از كان. براي رأي دادن با مسئوليت شما تمام كانديدان كه در انتخابات كانديد شده اند شناخت حاصل نمائيد .رانموده وحامل آيدولوژي آن حزب مي باشند

اين طريقه هاي است كه شما از اين طريق درباره كانديدان واحزاب . بعضي از كانديدان غير وابسته بوده وفقط داراي مفكوره شخصي خود مي باشند

:سياسي آگاهي حاصل نمائيد

وپروگرام هاي راديو گوش فرا دادن به اخبار ●

از دوستان نزديك وفاميل طالب معلومات شده كه ايشان چه فكر مي كنند ●

) پوستر هاي معلوماتي ، نشريه ها وغيره ( خواندن نشريه هاي تبليغاتي كانديدان ●

سهم گرفتن در تمام جلسات كانديدان مردم واحزاب سياسي ●

انديدان احزاب سياسي ومردم عوام ارتباط گرفتن به دفاتر ك●

اگر شما با انترنيت آشنايي داريد مي توانيد درصفحه احزاب سياسي ويا دولت برويد ●

.يك رأي مسئوالنه ، رأي خود شما است ، به عقايد خود متكي بوده واطمينان داشته كه همان طور عمل نمائيد

شما ميتوانيد به . ن ، نظريات ، عقايد پالن ها وكارهايي را كه ميخواهند انجام دهند معلومات ارائه ميدارند معموال كانديدهاي مختلف درمورد خود شاآيا يكي از كانديدها به تعليم وتربيه زيادتر عالقمند است؟ آيا اين كانديد به زن ومرد وعده ميدهد كه او . وعده هاي آنان به طور دقيق گوش بدهيد

مكاتب زياد كارمي نمايد ؟ اگراين مسئله براي شما مهم است شايد تصميم بگيريد تا با رأي دادن براي او حمايت خود را از بخصوص براي بهبودي . حتي ميتوانيد تصميم بگيريد تا با رساندن پيام وي به ديگران مورد جلب حمايت كساني شويد كه با شما هم نظر اند . اونشان دهيد

آيا به وعده هاي شان وفا . چه ميدانيد ؟ رفتار وحركات آنها درگذشته راهنماي خوبي براي توقعات شما در آينده است شما درباره شخص كانديد

آيا دركارهاي شان صادق و راستكاربوده اند ؟ آيا آنها اشخاص پركار بوده اند ؟ وقتي به زندگي خود آنها نظر مي اندازيد مي بينيد كه آنها زياد . نموده اند تر به چه توجه داشته اند ؟ آيا آنها ميكوشند تا ثروتمند شوند وقدرت طلب هستند ؟ و يا آنها به مشكالت مردم و مملكت توجه مي نمايند؟

ترين پالن هاي آنان چه است؟ و زياد. اگر كانديد ها به منطقه شما مي آيند شما ميتوانيد سواالت تان را مطرح ساخته وطالب جواب هاي و اضح گرديد

كار را درچه مواردي انجام خواهند داد ؟

داشتن دولت خراب به چه قيمت تمام ميشود وتاثير آن باالي شما چيست ؟

حزب يا شخص منفردي كه دولت را اداره مي نمايد تغيير بزرگي رادرزندگي مردم وارد مي نمايد اگر اداره دولت براي چندين سال به شكل خراب ادامه .بيائيد نظري به مثال هابياندازيم. ذكور به زودي از كشورها درهمسايگي خود ازنگاه كيفيت زندگي عقب مي ماند يابد دولت م

. طفل مي ميرد ۴٠ طفل نوزاد ٢٠٠٠درتاجكستان درهر . تاجكستان مملكتي درهمسايگي نزديك افغانستان است واقتصاد مشابهي دارد ●

. طفل از بين ميرود ٣٠٠نوزاد طفل ٢٠٠٠درحاليكه درافغانستان درهر . نفر ميتواند بخواند ۴نفر فقط ١٠دركشور همسايه ديگر تركمنستان تقريبا هر كس خوانده مي تواند اما درافغانستان درهر ● . نفر يك داكتر وجود دارد ٧٠٠٠ نفر يك داكتر وجود دارد اما درافغانستان براي هر ١٢۵٠درايران براي هر ●

ننگر هار-نان در دفتر رايه دهندگانز

کشور ما ـ نقش من: فصل هفتم

91

.گي روزمره اتباع اين كشورها مربوط به چگونگي عمل كرد دولت هاي شان دراين اواخر است طرز زند

.اگر شماآ گاهانه رأي بدهيد خواهيد ديد كه زندگي روزمره تان تدريجا روبه بهبودي مي رود

كشور ما ـ نقش من

زندگي اجتماعي تماس باديگران از طريق ساختن شبكه ، سهم گيري درجامعه مدني ، بعد ازمطالعه اين كتاب اميدواريم الهام گرفته باشيد تابا اشتراك در . انكشاف حكومت قانون وحقوق بشر وبودن يك مثال خوب براي ديگران براي كمك در اعمار مجدد جامعه تان نقش فعال ايفا نمائيد

ميتوانيد بسيار فعال باشيد و يا بطورقطع هيچ شركت نكنيد اما دانستن .دهيد اين مربوط به شما ست كه چقدر فعال هستيد وچه نوع فعاليت را انجام مي

درجامعه ديموكراسي انتخاب با . مهم نيست از كدام طريق خوب ويا خراب . اين موضوع حايز اهميت است كه رأي دادن شما تاثيري بسزا دارد .شماست

شما ميتوانيد چه بكنيد ؟

.ن را از اين كتاب با زنان ديگر درميان بگذاريد شما ميتوانيد دانستني هاي تا

شما ميتوانيد با اين زنان بطور انفرادي دروقت صرف طعام يا . درباره شش زن ديگر كه شما درباره كتاب باآن ها صحبت مي نمائيد فكركنيد ●

.تان ترتيب دهيديا بطور مثال ميتوانيد مجلسي درخانه . هنگامي كه باهم يكجا كارمي كنيد صحبت نمائيد با استفاده ازاين بخش ميتوانيد راهنماي گروپ باشيد تا دانش تان را به . بخش بعدي اين كتاب حاوي نشست ها براي وركشاب آموزشي است ●

. ديگران انتقال دهيد . بدهيد تا ازآن استفاده نمايد ميتوانيد اين كتاب رهنما رابراي كسانيكه خواندن بلد نيستند بخوانيد و يا آنرا براي كس ديگري ●

هر گاه تعداد . با انتقال دانستني هاي تان، زنان ديگر را تقويت مي بخشيد تا شما را در سفر ايجاد يك افغانستان جديد وبهتر همراهي كنند . بيشتر زنان دراين سفر شامل باشند به همان اندازه افغانستان آينده درخشان تري خواهد داشت

بحث ومذاکرات وفعاليت ها برای پنج ورکشاب

92

زن ها نيم آسمان را نگهداشته اند

بحث ومذاکرات وفعاليت ها برای پنج ورکشاب

93

االت پشنهاد شده تا درباره سويک موضوع بحث ومذاکره

گ

بحث ومذاكرات وفعاليت ها براي پنج وركشاب

چطور بايد از اين بخش استفاده شود؟

وركشاب هاي مذكور وسيله اي براي معرفي وبلند بردن سطح آگاهي . اين بخش حاوي مواد و پشنهادات آموزشي كافي براي پنج وركشاب كوتاه است .د اجتماعي وسياسي كشور شان كمك نمايندزنان است تا آنها را دراشتراك براي اعمار مجد

پنج وركشاب به پنج فصل كتاب راهنما . هر وركشاب يك معلم يا رهنماي گروپ ضرورت دارد تا جريان آموزش وبحث هاي گروپي را رهنمايي نمايد . كشاب اضافه نمايدالبته هر رهنماي گروپ ميتواند طرح ونظريات خود را مطابق به خواست هاي شاملين ور. راجع مي گردد

بهرصورت مواد تهيه شده براي زنان داراي وظايف ومسلك هاي مختلف ديزاين گرديده و هر وركشاب داراي تمرينات شفاهي ، سمعي و حركي است كه

.براي آموزش جوانان بسيار مفيد ميباشند

اشتراك ۶نما را چندين بارمطالعه كنيد براي هر وركشاب بايد حداقل جهت گرفتن نتايج بهتر قبل از اينكه بحيث رهنماي گروپ تعيين گرديد كتاب رهوركشاب ها ميتوانند به سادگي در خانه، باغ و يا يك مركز اجتماعي تنظيم . كننده وجود داشته باشد وهر وركشاب از يك الي چار ساعت را دربر ميگيرد

.گردند

:هدايات براي وركشاب به رنگ سبز ميباشد قرار ذيل

ضرب المثل ". زنان نصف آسمان رانگه ميدارد "تصوير را نشان دهيد ـ رهنماي گروپ تصوير را بلند نموده و به زنان . درتصوير زناني را مي بينيد كه دست هاي شان درآسمان ميرسد. قرار دارد ٩٢اين تصوير درصفحه

اين ضرب المثل چه مفهوم دارد؟ چه چيزهايي درجامعه بدون اشتراك زنان ".ت فكر كنند نشان ميدهد واز زنان مي خواهد تا درباره خود شان بطور مثب نمي تواند وجود داشته باشد؟ وشما شخصا چه ميتوانيد برا ي فاميل ، دوستان وهمسايه هاي تان مهم و كمك كننده باشيد؟

شنهاد كنند ويا سواالت را مورد بحث ومذاكره قرار دهند ويا يك موضوع هدايا ت براي رهنماي گروپ نوشته شده و آن ها ميتوانند يك فعاليت را پ

آموزشي ديگر را ايجاد نمايند كه اين ها رهنماي گروپ راكمك مي نمايد تا نقش خود را مشخص ساخته ويك وركشاب آموزشي را پالن ، تهيه و تنظيم .نمايد

:بعضي نوشته ها به رنگ آبي است قرارذيل ".ولترين موازنه هاي زندگي اين است كه هيچ انسان صادقانه نمي كوشد تا ديگري را ياري رساند بدون اينكه خودش را كمك نمايد يكي از مقب"

رالف والدو امرسن

اشد نوشته هاي آبي حاوي داستان ها ومعلومات دلچسب ميباشد كه براي شاملين وركشاب توسط رهنماي گروپ يا زن ديگري كه صداي خوب داشته ب .به صداي بلند خوانده شود

.عالما ت درباالي نوشته ها داراي معاني ذيل اند

قصه يا معلومات دلچسبتا به صدای بلند برای

گروپ خوانده شود

تصويری که ميتواند به گروپ نشان داده شود و يا قطع گرديده و تمام اعضای گروپ

هر يک از آن ديدن نمايند و يا به شکل پوستر درديوار نصب گردد

بحث ومذاکرات وفعاليت ها برای پنج ورکشاب

94

هدايا ت براي رهنماي گروپ

". تعليم وتربيه پر كردن يك خاليگاه نيست بلكه روشن نمودن آتش است " )ضرب المثل (

ها تحريك آموزش و برانگيختن زنان است تا در زندگي اجتماعي وپروسه احياء مجدد به نفع خود شان وافغانستان وظيفه رهنماي گروپ در وركشاب

.از اين سبب وركشاب ها نبايد مانند تدريس به شكل عنعنوي درمكاتب باشند بلكه براي همه موثر، اشتراكي وتشويق كننده باشند . حصه بگيرند

:رت اند از پيام ها ي ضروري والزمي عبا

زنان افغان مهم وضروري اند ● . به كمك زنان افغانستان ميتواند از يك حالت جنگ به حالت داراي نظم درآيد● براي ايجاد جامعه. درديموكراسي جديد سهم بگيرند: زنان درصورتي قادر به انجام اين كار هستند كه ●

.يباني نمايندمدني كار نمايند واز حقوق بشر پشت

پيام هاي وركشاب با پس منظر وتوانائي ها ي مختلف تمام زنان . رهنماي گروپ بايد سطح كنجكاوي وعالقه را با سطح درست معلومات تطابق دهد وانان وقتي بهتر مي آموزند كه ج. مر تبط اند اما رهنماي گروپ ازمنابع كتاب يا ازمنابع ديگرمواد را تهيه نمايد تا درمطابقت با خواست هاي گروپ باشد

از جانب ديگر چگونگي اداره وركشاب نيز تاثير بسزا دارد چنانچه . احساس نمايد افرادي داراي ارزش بوده وپيام ها به زندگي شان ارتباط داشته باشند .حتي كنفرانس ها به سطح بلند وقتي به درازا ميكشد، همه عاليق خود را از دست مي دهند

.گروپ جوانان را به طريق ذيل ميتواند كمك نمايد رهنماي

. وركشاب ها بطور مؤدبانه ، راحت وبا آمادگي قبلي تهيه ورهنمايي گردد ١ . اطمينان حاصل نمايد تا همه اشتراك كنندگان سوال ها را جواب مي دهند ونظريات خود شان را جهت بحث ومذاكره اضافه نمايند٢رهنماي گروپ مطمئن گردد تا اعضاي مورد اعتماد گروپ براي ديگران وقت ميدهند . (ا اداره نموده ومورد تشويق قرار دهد سهمگيري شاملين ر ٣

). تا صحبت نمايند وسواالت شان رامطرح سازندرا اكثرا تكرار ) سي وعمده اسا( معلومات جديد وكوتاه رادر يك وقت ارائه نمايد وموضوعات كليدي . آهسته ، واضح وبطور طبيعي صحبت نمايد ۴

.كند .خوا ست هاي اشتراك كنندگان را بياد داشته باشد درصورت امكان براي آنها تفريح دهيد ومطابق به وقت تعيين شده عمل نمايد ۵

" يادم نيست كه برايم چه گفتي اما يادم است كه چه را برايم نشان دادي "

فعاليت آموزشی جائيکه اشتراککنندگان به گروپ های خورد تر

.تقسيم می شوند

تمرينی که نشان دهنده ختم هر ورکشاب واين يک پيام يا نظر است تا . است

اشتراک کنندگان ورکشاب درباره آنها .کر نمايند برای خود شان ف

بحث ومذاکرات وفعاليت ها برای پنج ورکشاب

95

س آن ها مصروف باشد يعني ترجيح ميدهند كه تصوير يا كلمات مربوط به موضوعي راكه رهنماي گروپ درباره آن صحبت مي جوانان وقتي خوب مي آموزند كه چند ح

يسد جهت توضيح يك نظر رهنماي گروپ مي تواند كلمات اساسي را باالي تخته بنو. رهنماي گروپ ميتواند ازكاغذ ، قلم ، تخته سياه وتباشير استفاده نمايد . نمايد ببينندبسياري ازجوانان با انجام دادن كارهاي عملي وحتي لمس نمودن مي آموزند اگر امكانات ميسر باشد براي آنها اجازه داده شود تامواد درسي را . ويا باالي تخته رسم بكشد

.لمس نمايند نسبت به ا ينكه طبق معمول به زندگي شان توجه براي بعضي از زنان جلسات فرصت كمتري را مهيا مي سازد تا سواالت مهم تري را مالحظه نمايند

هرگاه درجريان جلسات دريك روز براي زنان چندين تفريح داده شود آنها ميتوانند راجع به موضوعاتي كه آموخته اند مذاكره نمايند كه بخش . نمايند رهنماي گروپ ميتواند . براي پيش بردن وركشاب ها وجود داردطريقه ها ي گوناگون. بسيار مهم آموزش را تشكيل داده و بنام شبكه سازي ياد ميگردد

اگر گروپ . روزانه دو وركشاب را قبل از ظهر وبعد ازظهر داير نمايد و يا روزانه يك وركشاب براي پنج روز درهفته هر بعداز ظهر بين يكشنبه و پنجشنبه .ريك جلسه براي تمام روز ارائه نمايددريكجا شدن مشكل داشته باشد رهنماي گروپ ميتواند تمام مواد را د

. رهنماي گروپ ها ميتوانند اشتراك كنندگان را از مراجع ذيل تعين نمايند

مراكز محلي زنان وزارت امورزنان ● . فاميل، دوستان وهمسايه هايي كه با آنها آشنايي دارند ● سازمان هاي محلي غير دولتي ● ت براي زنان ، مكاتب يا كودكستان ها دادن اعالنات درنشرا● )خصوصا براي آن عده زنانيكه مهم شمرده نمي شوند ( ديداراز اجتماعات زنان بطور شخصي ●

نتيجه گيري

اعضاي آن رهنماي گروپ به آساني درمي يابد كه آيا اشتراك كنندگان از وركشاب لذت برده وآن را مفيد يافته اند هر گاه يك گروپ عالقه بگيرداگر يك گروپ عالقه نگيرد خسته و نا آرام معلوم مي شوند بروز چنين حاالت مربوط به شرايطي است كه ازكنترول رهنماي . عالقمند وسازنده هستند

ك مي كند تا گروپ خارج است مانند درجه حرارت و يا سرو صدا، بعضي اوقات دانستن اينكه گروپ چه ميخواهد يا نمي خواهد رهنماي گروپ را كم .تغييرات درست بياورد كه اين را نتيجه گيري مي نامند

وي ميتواند مستقيما از اشتراك كنندگان سوال نمايد و يا دراخير كورس آموزشي فورمه ها . رهنماي گروپ مي تواند از چندين طريقه نتيجه گيري نمايد .ابي دريك نقطه جدا است تا اشتراك كنندگان نظريات وپشنهادات خودرا آزادانه بنويسندطريقه ديگر گذاشتن قلم وكت. را توسط آنان خانه پري نمايند

:بعضي از سواالت اين ها اند

. )لطفا انتخاب نمائيد ( \ نخير \ كامال \آيا شما كورس را دررابطه با موضوع دريافت نموديد ؟ بلي

. )لطفا انتخاب نمائيد ( \ نخير \ كامال \آيا مواد آموزشي كافي ومناسب بود ؟ بلي

. )لطفا انتخاب نمائيد ( نخير \ كامال \آيا رهنماي گروپ اليق وماهر بود ؟ بلي

:يا به سادگي مثل اين

) دراينجا بنوسيد ( درباره كورس از چه زياد تر خوش تان آمد ؟

) بنوسيد دراينجا .( چه چيزي را مي توانيم درباره كورس بهبود بخشيم ؟

يمشروع می کن: جلسه اول

96

شروع مي كنيم : جلسه اول

فكر كردن درباره زن درزندگي اجتماعي

بحث ومذاكره وتمرينات براي يك وركشاب : فعاليت احساس آرامش درگروپ وآماده بودن براي بحث مذاكره و آموزش درباره نقش زنان دراعمار مجدد افغانستان : هدف

حداكثر دونيم ساعت-ساعت حداقل يك : وقت مورد ضرورتو مقداري غذا ونوشيدني براي » قاشق براي شور دادن» «كاسه كالن» «پنجه» «قاشق« زن ١۵ تا ۶جاي آرام وراحت برا ي : موادمورد ضرورت

رفع خستگي :هدايات

عنوان وهدف جلسه را براي . وپ از آنها استقبال مي نمايد و به شكل حلقوي جاهاي خود را اختيار ميكنند رهنماي گراشتراك كنندگان داخل مي شوندحالت مدني ، تعداد ) اگر داشته باشند ( هرگاه اشتراك كنندگان يكديگر شان را نشناسند بايد خود را معرفي نموده و درباره وظيفه . آنان ارائه مي دارد

. دقيقه وقت را براي هر شخص دربر گيرد ٢ ـ ١ند كه اين نبايد زيادتر ا زاوالد ها و حتي درباره غذا يا جاي مورد عالقه شان معلومات ده

اين تصوير زنان را نشان ميدهد كه . قرار دارد ٩٣ ضرب المثل اين تصوير درصفحه " زنان نصف آسمان را نگهداشته اند ": تصوير را نشان دهيد د مي كند تا همه ببينند و درباره خود به شكل مثبت شروع به تفكر نمايند بعدا سوال دست هاي شان به آسمان رسيده ، رهنماي گروپ تصوير را بلن

اين ضرب المثل چه معني دارد ؟ چه چيزهاي درجامعه بدون اشتراك زنان موجود بوده نمي توانند ؟ شما شخصا چه انجام داده ميتوانيد تا براي . كند باشد ؟فاميل ، دوستان وهمسايه هاي تان مهم ومفيد

روز عروسي نعيمه :متن را به صداي بلند بخوانيد

بعد از ديدن خواهران خود كه عروسي كرده بودند باالخره نوبت . اوهيجاني است ومدت زيادي انتظار اين روز را كشيده است. روز عروسي نعيمه استاو زنان را درعروس . د تا لباس بپوشد وخود را براي اين روز خاص آرايش نمايدا و را به آرايشگاه مي برن. اوست كه براي عروسي اش آماده گي بگيرد

هيچ كس ازمن ". بعدا از مايوس بودن خود براي خواهرش ليال شكايت مي نمايد . ها ديده بود و ميدانست كه او را به چه شكل بايد آرايش نمايند من احساس آرامش نميكردم زيرا مي دانستم كه اين قسم آرايش مرا خوب نمي گفت . بود نپرسيد كه من چه ميخواستم وچه قسم آرايش برايم خوب

چرا گذاشتي اينطور شود چرا براي آن خانم ها درآرايشگاه نگفتي كه تو " ليال كه از اين موضوع اطالع نداشت گفت "لذا من درتمام روز خوش نبودم من نمي دانستم كه ميتوانستم براي شان بگويم كه چه مي خواستم ومن جرئت گفتن چيزي را " نعيمه جواب داد ، "آن آرايش را نمي خواستي ؟

تو ميتواني يقيننا درخانه براي ما . ليال خواهرش را آرام ساخته گفت حاال بيا با خود قهر نباش زيرا من برايت مي گويم كه تو جرئت داري ".نداشتم فراموش نكن وقتي ما به آرايشگاه مي رويم براي آن خانم . وقتي چيزي را نمي دانستي سوال مي كردي بگويي كه چه را خوش نداري و درمكتب هم

نعيمه خنديد ". ها پول مي دهيم تا ما را كمك نمايند پس ما براي آنها گفته مي توانيم كه چه مي خواهيم و آنها كوشش نهاي خود را خواهند كرد نعيمه براي خواهرش گفت كه در آينده بياد خواهد داشت حتي در حاالت . كه چه مي خواهد وچطور خود را تبارز دهدومتوجه شد كه او واقعا ميدانست

.وشرايط جديد نيز جرأت خود را خواهد داشت

روز عروسي نعيمه سواالت براي بحث ومذاكره گروپي چرا اين مهم است كه زنان دراداره وتصاميم كشور شان حتي به شكل بسيار اين قصه ساده چه چيزي را درباره نقش زنان درجامعه به مادرس ميدهد ؟

كوچك هم اگر باشد شموليت داشته وحصه بگيرند ؟ قاشق وپنجه ـ فعاليت لمسي

يگر مي دهد تا راهنماي گروپ يك قاشق و يك پنجه را به يكي از اشتراك كنندگان مي دهد و وي بعداز لمس كردن آن را به اشتراك كننده گان د نقش زنان ومردان مانند نقش قاشق وپنجه است هردو از يكديگر فرق دارند اما هر دو ".اعضاي گروپ مي توانند بگويند. همه آن را لمس كنند

ي گروپ ميتواند درصورتيكه اعضاي گروپ عالقه بگيرند وجواب مثبت دهند، رهنما. ضروري هستند زيرا دو وظيفه مختلف را انجام داده ميتوانند .موضوع رابيشتر انكشاف دهد

تفريح براي رفع خستگي . اداره نمودن دولت مانند اداره كردن يك فاميل است .متن را به صداي بلند بخوانيد

درباره بعضي چيزهايي فكر كنيد كه درمراقبت وموظبت از يك فاميل ضرورت است .براي تغذيه اعضاي فاميل غذا تهيه كنيد .ازشخص مريض مواظبت ومراقبت نماييد

.پول بدست بياوريد

يمشروع می کن: جلسه اول

97

.ظروف ولباس ها را پاك نماييد .اشياي مورد ضرورت را از دوكان يا ماركيت خريداري نمائيد

.مواد توليد شده درفاميل مثال قالين را به فروش برسانيد .بديدن دوستان برويد و از آنها درخانه تان پذيرايي كنيد

.ا دوست ها، يا همسايه تان مشاجره نموده ايد كوشش كنيد با صحبت با آنان روابط تان را عادي سازيداگر ب .براي اطفال طريقه خوردن ، صحبت نمودن ، راه رفتن وداشتن رويه سالم را آموزش دهيد

درحقيقت بسياري از آنها مسئوليت هاي روزانه يك زن خانه .آيا متوجه شده ايد ؟ تمام وظايفي كه درلست ذكر گرديده يقيننا توسط زنان انجام مي گردد .را تشكيل ميدهد

بيائيد كارهايي را كه دردولت انجام داده مي شود وكارهايي . تفاوت شان فقط دراندازه آنها است. اداره كردن يك دولت مانند اداره كردن يك فاميل است .را كه درفاميل اجرا مي گردد مشاهده نمائيم

رت صحت عامه وزا

از مريضان مراقبت ومواظبت مي نمايد

وزارت تجارت ضروريات مملكت راخريداري مي نمايد وتوليدات كشوررا به فروش ميرساند

وزارت امور خارجه

.روابط خوب را باكشورهاي دوست قايم مي نمايد وبراي رفع مشاجرات دركشورهايي كه بر خورد وجود دارد مي كوشد

عليم وتربيهوزارت ت اطمينان حاصل مي كند تاهمه اطفال وجوانان بتوانند به مكتب بروند و بياموزند

وزارت زراعت

يقين حاصل مي كند تا براي همه غذاي كافي موجود است شاروالي

.متيقين مي گردد كه شهر پاك است ، تنظيفات جمع آوري ميگردد وسرك ها وپارك ها مقبول جلوه مي كنند

درسراسر جهان درهر كشوري كه زنان . درحقيقت اين مهم است كه آنها اين كار ها را انجام ميدهند . پس زنان تمام اين كارها را انجام داده مي توانند اما حتي . يافته باشند البته جهت انجام دادن اين كارها زنان بايد تعليم. درزندگي بيرون از منزل سهم داشته اند زندگي با كيفيت بهتر ديده شده است

براي خانم خوب خانه بودن هم تعليم يافته بودن ضروري است تا اضافه خرچي نكند و جهت ايجاد فضاي صلح آميز درخانه باديگران روابط نيك وحسنه .داشته باشد وبراي رفاه خانواده ومملكت صادق وراستكار باشند

.دن دولت مانند اداره نمودن فاميل است اداره نموسواالت براي بحث ومذاكره گروپي

شما چه وظايفي را بيرون از فاميل وخانه انجام داده ميتوانيد ؟

چه نوع مهارت هاي شخصي را زنان دارا اند تا درزندگي اجتماعي به ارمغان بياورند؟ . پذيراي رشوه ستاني اندوكمتر. طورمثال زنان اداره چي هاي خوب هستند ، نسبت به ديگران حوصله زيادتر دارند

غير از انجام وظيفه به كدام طريق ديگر زنان ميتوانند دراداره نمودن مملكت به وجه احسن سهم بگيرند ؟

با آموختن، خواندن و نوشتن زنان ميتوانند چانس هاي خوبي را براي بدست آوردن معلومات، نظريات و تجربيات ازدياد بخشند كه براي خودشان ● .اميل هاي شان نياز دارند وف . با ثبت نام نمودن ودادن رأي درانتخابات زنان ميتوانند رهبران خوب وشايسته انتخاب نمايند تا ازمنابع ومحيط زيست محافظت به عمل آورند ●

يمشروع می کن: جلسه اول

98

رح سازند براي آوردن تغيرات اصرار با متحد شدن وحمايت از يكديگر زنان ميتوانند صداي شان را تقويت بخشند ، درخواست هاي خود را مط● .ورزند وباعث تشويق موفقيت وكاميابي گردند

چون زنان تعليم دهندگان اصلي درفاميل اند مثال هاي خوبي براي نسل آينده شده . زنان ميتوانند كشور شان را فقط از منازل شان كمك نمايند ● .مي توانند

ات و معانيلغ: فعاليت گروپي ) اختياري(

رهنماي گروپ شاملين را به گروپ هاي دونفري يا سه نفري تقسيم ميكند وبراي هر گروپ يك لغت يا يك اصطالح را ميدهد كه براي سه دقيقه بين سوء تفاهم يا عدم توافق اگر كدام . بعد از سه دقيقه رهنماي گروپ از گروپ مي خواهد تا معني لغت را به صداي بلند توضيح دهد . خود مذاكره نمايند

.درگروپ رخ ميدهد رهنماي گروپ ميتواند معني آن لغت را تشريح كند

دولت ديموكراسي محدوديت زمان انتخابات حكومت قانونثبت نام رأي دادن حقوق بشر

آزادي بيان پروسه قانوني مطبوعات شبكه سازي مبارزه جلب حمايت

كيك براي افغانستان فكركردن درباره يك موضوع

راي اشتراك كننده اول ميدهد و از وي ميخواهد تا يكي از مواد را براي تهيه كيك دركاسه انداخته و رهنماي گروپ يك كاسه كالن و يك قاشق را ب

طور مثال مكاتب برا ي اطفال، آب . البته اين مواد كيك عبارت ازچيزهاي اند كه هر شخص بنوبه خود براي آينده افغانستان ميخواهد . آن را شور بدهد وقتي همه اعضاي . امكان دارد دواشتراك كننده عين موضوع را بنويسند . بهتر صحي ، حتي به سادگي صلح وخوشي پاك براي هرقريه ، مراقبت

گروپ مواد مورد نظر خود را اضافه نمودند و دراخير رهنماي گروپ تمام كاغذ ها را ازكاسه بيرون آورده وهر يك از مواد را دريك لست مي نويسيد و .يدهد كه همه اعضاي گروپ آن را ديده بتوانند تا درجلسه آينده بخاطر داشته باشند لست را درجايي قرار م

زنان وسياست دردنيای امروز: جلسه دوم

99

زنان وسياست دردنياي امروز : جلسه دوم

فكر كردن درباره اينكه چطور زنان درتاريخ حقوق سياسي شان را بدست آوردند

بحث ومذاكرات وتمرينات براي يك وركشاب : فعاليت پيدا كردن شناسايي وداشتن احساس براي سهمگيري در جنبش ملي وبين المللي زنان، الهام گرفتن و توسط ديگران به تحرك آمدند : هدف

حداقل دوساعت وحداكثر سه ساعت : وقت مورد ضرورت مقداري غذا و نوشيدني برا ي رفع خستگي. زن ١۵ الي ۶جاي آرام وراحت براي : مواد مورد ضرورت

هدايات

رهنماي گروپ آن ها رااستقبال نموده عنوان وهدف جلسه را براي . و به شكل حلقوي جاهاي خود را اختيار مي نماينداشتراك كنندگان داخل مي شوندم بوده وداراي ارزش ونقش با رهنماي گروپ بخاطر آنها مي آورد كه درجلسه گذشته آموختند كه زنان دراعمار مجدد افغانستان مه. آنان ارائه ميدارد

.اهميت درزندگي داخلي و اجتماعي اند

مبارزه برا ي عدالت وتساوي متن را بخوانيد

در تاريخ سراسر جهان زمانيكه مردم براي عدالت وتساوي كوشيده اند زنان ومرداني وجود داشته كه خواسته اند آنها را توقف دهند وجرأت شان را سلب تقريبا درهر نقطه اي از جهان زنان مجبور بودند برا ي مقاومت ها نايل آيند و براي گرفتن حق رأي ، تعليم وتربيه ، حق كار كردن ، وداشتن . نمايند

.حقوق مساوي درمقابل قانون مبارزه نمايند

يك امتياز براي آنها درقانون اساسي جديد . ته انددرافغانستان نيززنان مانند خواهران شان دركشورهاي ديگر عين مبارزات را براي حقوق شان داشاين حقوق شامل حقوق سياسي مساوي مانند حق راي دهي وحق انتخاب . افغانستان موجود است كه زنان ومردان درمقابل قانون حقوق مساوي دارند

بايد يك نفر زن باشد وچنين به نظر ميرسد كه زنان همچنان درقانون اساسي تذكر به عمل آمده كه درهر چهار نماينده درمجلس عوام . شدن است .افغانستان داراي نكته آغاز خوبي هستند

نقشه جهاني حق راي طلبي زنان تصوير را نشان بدهيد

رهنماي گروپ . ن ميدهد اين تصوير نقشه جهان را با نام ممالك وتاريخي را كه زنان حق دادن راي را گرفته اند نشا. قرار دارد١٩اين تصوير درصفحه

. ميتواند تصوير را بلند كند وآن را تشريح دهدبعدا به تصوير اشاره نموده وسوال . و يا بشكل يك بازي از اشتراك كنندگان بپرسد تا حدس بزنند براي اولين بار كدام مملكت حق راي را براي زنان داد

كند آيا چيز عجيبي درنقشه مي بينند يا خير ؟

نقشه جهاني حق رأي طلبي زنان : ت برا ي بحث سواال آيا زنان فكر ميكنند كه داشتن حق رأي مهم است ؟ آيا فكر مي كنند كه درانتخابات آينده رأي بدهند ؟

زنان امريكايي چطور حق را ي را بدست آوردند؟ متن را بخوانيد

.سي شان را حاصل نمودند به اين داستان گوش دهيد كه زنان درامريكا چطور حقوق سيا

زنان درامريكا نه تنها براي حا صل نمودن حقوق سياسي براي خود شان فعال شدند بلكه مسايل بسيار مهم اجتماعي ديگر نيز وجود داشت كه قويا زنان به اين عقيده . مسئله بردگي بود يكي از اين موارد عميقا مورد توجه زنان . احساس مي شد بدون داشتن صداي سياسي قادر به نفوذ درآنها باشند

زنان نه تنها به تساوي . امادرآن زمان نگهداشتن مردمان سياه به حيث برده مجاز بود. بودند كه نگهداشتن انسان ديگري بحيث برده كارنادرست بود .بين زنان ومردان باور داشتند بلكه تساوي حقوق را بين مردم سياه و سفيد نيز تقاضا داشتند

استعمال . سال قبل ـ مورد توجه زنان قرار گرفت مسئله ممنوع قرار دادن نوشيدن الكول بود ٢٠٠مسئله ديگري كه درآن زمان ـ قرن نزدهم ، دريكي زمانيكه مردان معاش خود را دريافت مي نمودند تمام پول معاش يك ماهه را درنوشيدن شراب. نادرست الكول باعث تباهي فاميل ها مي گرديد

از شرابخانه ها به مصرف مي رسانيدند و براي غذاي زن واطفال پول باقي نمي ماند از اينرو بسياري از زنان عقيده داشتند نوشيدن الكول بايد ممنوع .گردد

زنان وسياست دردنيای امروز: جلسه دوم

100

د زيرا آنها حق رأي دادن را اما زنان دريافتند كه اهميت موضوع در آن بود كه درقانون نفوذ نداشتند وسياستمداران به صداي آنان گوش نمي دادن .نداشتند

مجلس بزرگي درسنيكا فالز داير نمودند تا پالن هاي شان را مورد . زنان براي رسيدن به هدف شان كه گرفتن حق رأي بود ازجهات مختلف كوشيدند

تظاهرات وراه پيمايي ها را به راه انداختند و دربيرون مجالت به چاپ رسانيدند ودرخواستي وامضاء جمع نمودند. بحث قرار داده وتبليغ وترويج نمايند بعضي از زنان . قصر سفيد جائيكه رئيس جمهور زندگي وكار مي نمايد گرد هم جمع شده وشعارهايي راكه حق رأي دادن را تقاضا مي كرد، حمل كردند

برا ي تصوير زنان امريكايي وبريتانوي كه طالب حق راي بودند به ( كند خود را به ديوار هاي قصر سفيد باز نجير بستند تا پوليس نتواند آن ها را دور ) مراجعه شود٢۴صفحه

. شروع و در هر فصل به كانگرس امريكا پشنهاد ميگرديد كه چندين بار رد گرديد ١٨٧٨ طرح قانون كه در آن زنان اجازه رأي دادن داشتند درسال .نكرده و درعوض دوباره دست به كار شده وآن را پيش مي نمودند تا باالخره تصويب گرديدهر باري كه رد مي گرديد زنان توقف

زنان رول فعال وبا اهميت را دردفاع ازكشورشان بازي نموده وجاگزين . مانند انگلستان جنگ جهاني اول براي زنان امريكايي نيز يك نقطه برگشت بود

حق ١٩٢٠زنان امريكا درسال . د از آن امكان نداشت كسي بگويد زنان نسبت به مردان توانايي كمتر دارندمردان در فابريكه وجاهاي ديگر شدند كه بع .رأي دادن را دريافت نمودند واين چهل سال بعد ازاينكه براي اولين بار دركانگرس پيشنهاد گرديده بود واقع گرديد

. ر هاي ديگر تكرار گرديد وامروز درتمام كشورهاي جهان زنان حق دارند راي بدهنداين فقط يك داستان است، اما همين نمونه دربسياري ازكشو

. كشور درجهان زن هستند٢۵درحقيقت امروز رهبران مشاهد ه كنيد ٢٨تصاوير رهبرا ن زن را درصفحه

. زنان امريكايي چطور حق را ي بدست آوردند سواالت برا ي بحث

ت زنان امريكايي چه نوع فعاليت ها صورت گرفت ؟ امروز زنان افغان به چه موانع روبرو هستند ؟ چطور زني دريك جهت توقف دادن وسلب جرئفاميل ميتواند درسياست شامل باشد درصورتيكه شوهرش موافق نباشد ؟ چطور يك زن ميتواند شوهرش را قناعت دهد كه اوميتواند درسياست كاري را

) بخوانيد ٣۴داستان را در صفحه ( اعضاي فاميل نگردد ؟ انجام دهد و باعث رنجش

بعضي از زنان جهت بدست آوردن حمايت از روش ها ي غير صلح آميز استفاده نمودند طور مثال راه پيمايي ها رادر سرك ها به راه انداختند ، خودرا درانگلستان زني خود را زيرپاها ي اسب پادشاه انداخته وجان خود را از . رزيدند توسط زنجير به عمارات بستند وبعضي از زنان ازخوردن ونوشيدن انكار و

آيا چنين مثال هايي در افغانستان وجود داشته ؟ آيا شما فكر مي كنيد كه زنان با انجام دادن چنين اعمال برنده مي شوند ويا مي بازند ؟ . دست داد

تفريح براي رفع خستگي

زنان آزاديخواه افغان كي ها اند ؟ متن را بخوانيد

. خوشبختانه زنان و مرداني وجود داشته كه آنها راتشويق نموده اند واز آنها پشتيباني به عمل آوردند. جنبش زنان افغان از خود داستان عليحده دارد .دراين جا فقط درباره چندي از آنها مي خوانيد

بيوه را با برادر شوهر متوفي اش نظر به رسم و رواج قديمي لغو قرارداد و سن ازدواج را بلند برد وحق محدودي ازدواج اجباري زن شاه عبدالرحمن

.درمورد طالق براي زنان قايل گرديد

اشت تا باعث خانم وي از روي خود پرده برد. مخارج گزاف را درازدواج كه باعث تباهي بسياري ازفاميل ها مي گرديد، ممنوع ساخت هللا شاه حبيب ا .تشويق زنان ديگر شود البته درصورتيكه خود شان مي خواستند

ليسه ماللي را اعمار كرد وهمراه با زنان خانواده ملكه ثريا تعليم وتربيه اجباري ورايگان را براي دختران و پسران معرفي نمود و خانمش هللا شاه امان ا

.ان ايجاد نمود اش يك انجمن رفاه عامه را بنام انجمن حمايت نسو

وي زمينه . مكاتب براي دختران وبراي زنان شفاخانه ها اعمار نمود . پوشيدن چادري وپوشانيد ن روي را براي زنان اختياري ساخت هللا شاه امان ا .تحصيل زنان رادر رشته نرسنگ درخارج ازكشور مهيا ساخت

زنان وسياست دردنيای امروز: جلسه دوم

101

تعليمات عالي ، وپوهنتون كابل جلسات متعددي جهت وي درمكاتب ، موسسات. گذاشت را اساس) RAWA ( مينا سازمان انقالبي زنان افغانستان

.را معرفي نمود پيام زن ١٩٨١بسيج ساختن نظريات عامه داير نمود ودرسال

نامزد نمود ودو زن مسعوده جالل خود را براي مقام رياست جمهوري . در لويه جرگه اضطراري دوصد نماينده زن شركت داشتند ٢٠٠٣ / ۴درسا ل دولت فعلي افغانستان داراي چار وزير زن است وكمسيون مستقل حقوق بشر افغان . حقوقدان اعضاي كمسيون نوشتن قانون اساسي افغانستان بودند

.داراي چار كارمند زن بوده و رياست آن نيز بدوش يك زن است )ئيد مطالعه نما42لطفا داستان كانديد مصمم را درصفحه (

. لويه جرگه قانون اساسي و انتخابات رياست جمهوري به انچام رسيدند او حامد كرزي به حيث ريس جمهور افغانستان انتخاب گرديد2004در سال

. زنان آزادي خواه افغان كي ها اند سواالت برا ي بحث نان عادي ومعمولي كارمي كردند ؟ آيا الهام بخش است كه زنان عادي نيز براي آيا جاي تعجب است كه درگذشته پادشاه ها وملكه ها براي كمك به ز

پيشرفت حقوق زنان كار كرده اند؟ آيا شما كسي را مي شناسيد كه اسم اش درلست اضافه گردد ؟ آيا كسي وجود داشته كه درفعاليت انكشاف حقوق زنان پيوسته باشد ؟

ر خود تغيري احساس مي نمايند ؟آيا درباره داشتن حقوق اساسي درقانون د

) مشاهده نمائيد ۴١تصوير زنان افغان را درصفحه (

: رهنماي گروپ گفته ميتواند فكركردن درباره يك موضوع مانند سال هاي صدر زنان نيز. فكر نكنيد ملت ما تنها به مردان ضرورت دارد تا خدمت نمايند : ملكه ثريا بيانيه اي ايراد نموده گفت ١٩٢۶درسال

خدمات ارزشمند درطول تاريخ كه توسط زنان انجام داده شده نمايانگر آنست كه زنان فقط براي لذت بردن خلق . اسالم بايد سهم خود شان را ادا نمايند .از مثال هاي آنان مي آموزيم كه ما بايد درانكشاف و پيشرفت ملت ما سهيم باشيم. نگرديده اند

اگر اين فرصت براي شما داده شود از آن چطور استفاده خواهيد كرد؟ . صورت گرفته تا براي زنان افغانستان درسياست فرصت داده شود كارهاي زياد

حقوق بشر: جلسه چارم

102

مدنيجامعه : جلسه سوم مدنيفكر كردن درباره زنان درجامعه

بحث ومذاكرات وتمرينات براي وركشاب ها : فعاليت مدني وطرق شموليت زنان درآن توضيح جامعه : هدف

حداقل دوساعت ـ حدا كثر سه ساعت :وقت مورد ضرورت ومقداري غذا ونوشيدني براي رفع خستگي ١۵ الي ۶جاي آرام وراحت براي : مواد مورد ضرورت

: هدايات

. نماي گروپ آنها را استقبال نموده هدف و عنوان جلسه رابيان مي كندره. و به شكل حلقوي جاهاي خود را اختيار ميكننداشتراك كنندگان داخل مي شوند رهنماي گروپ از آن ها مي خواهد تا بخاطر بياورند كه درجلسه گذشته درباره اهميت زنان درزندگي اجتماعي آموختند ومشاهده نمودند كه چطور زنان براي

امروز آنها درباره بعضي از طريقه هايي كه واقعا زنان ميتوانند . غانستان زنان اين حق را بدست آوردند حق شموليت درزندگي اجتماعي مبارزه نمودند وچگونه دراف .خود را شامل سازند صحبت مي نمايند

باغ فريد وجامعه مدني متن را با صداي بلند بخوانيد

بشر دوستانه درآن توسط دولت تنظيم نمي گردد واين هاشامل گروپ هاي رضا كار جامعه مدني به آن قسمتي از جامعه راجع ميگردد كه تمام فعاليت ها ي

. وخيريه ، انجمن ها ي والدين ومعلم ، گروپ هاي شهروندان سابقه دار ، پوهنتون ها ، كلپ هاي ورزشي ، اتحاديه ها ي تجارتي وكارشناسان هستند مثال مردم قريه تصميم مي گيرند . شامل اند كه نظر به داشتن عالقمندي دريك مورد كار ميكننددرجامعه مدني همچنان افراد وگروپ هاي كوچك مردم نيز

.تا براي اعمار يك سرك درقريه شان باهم كار نمايند

اما براي دسترسي به . مي رسداكثرا فكر كردن درباره آن مشكل ومغلق به نظر. شايد احساس گردد كه اشتراك درجامعه مدني كاربسيار زياد را ايجاد مي نمايدبه اين قصه . جامعه اي كه صلح آميز، باثبات ومترقي باشد براي هرشخص ضرورت است تا درجامعه مترقي سهم بگيرد واگربه شكل بسيار كوچك هم باشد

: گوش بدهيد

فريد ازدواج نموده و داراي سه پسر وسه دختر . درآن كشت نمايداو بايد تمام سبزيجات وميوه جات مورد ضرورت فاميل خود را. فريد يك باغ بسيار كالن دارد زماني باغ فريد بهار خرابي داشت و باران بقدركافي نباريده بود . باغ به كار زياد ضرورت دارد وفريد پول زياد ندارد تا براي كمك يا ماشين آالت بپردازد. است

. ميدانستند بدون انجام كاري آن سال حاصل نخواهند گرفتاعضاي فاميل. گوك ها نباتات نورس را خورده بودند

فريد شخصي مغروري بود ونمي خواست از كسي كمك بخواهد اما با آن هم متوجه شدند . آنها با هم نشستند ودرباره كاري كه بايد انجام گردد صحبت نمودندآنها تصميم گرفتند نزد نماينده . درمورد تهيه آب باهمسايگان ديگر صحبت نمايند اول فريد وخانمش به شهر رفتند تا . كه باكمك كس ديگري ضرورت دارند

.هاي محلي دولت رفته وآنها را مالقات نمايند وقتي نماينده دولت ديد تمام مردم دراطاق وي آمده اند متوجه گرديد كه نميتواند آنهارا ناديده بگيرد

اي كمك از طريق يك سازمان بين المللي يافته كه موتر هاي الري آب يا تانكرهاي آب درقريه آمده وبراي چندي بعد نماينده اعالم نمود كه راهي را بر .هركس درهفته مقداري معين آب توزيع مي نمود

د به او اعتماد داشته باشد فريد بسيارخوش شد حاال اگر اوبا احتياط مي بود به مقدار كافي آب داشت خانم فريد نيز از آن نماينده خوش بود ودانست كه ميتوان .ودرانتخابات آينده به او رأي بدهد

آنها از ژورنالست مذكور خواستند تا درباره مشكل پيدا شدن گوك . برادرش شخصي رامي شناخت كه براي روزنامه مي نوشت. عروس فريد نيز نظرخوبي داشت

پرابلم منطقه شان بوده ويك مقاله طوالني براي اخبار نوشت ، خانواده فريد ازديدن جواب مقاله ژورنالست برا ي آنها گفت كه آن . درمزارع شان دراخبار بنويسد .شان درروزنامه تعجب كردند

اين . آنها رامالقات نمود " سازمان كمك به دهاقين افغان " دراول مردم درباره آن درشهر صحبت نمودند وبعدا شخصي ازسازمان محلي براي زرع بنام

فريد تصميم گرفت يكي از متودهاي ذكر شده . ن برنامه اي را درراديو تهيه نمود كه درآن طرق از بين بردن خطرگوك دركشورهاي ديگر صحبت مي شدسازمايشه نبات جوان بعد مقداركمي از اين ريگ را دراطراف ر. تمام پوست ها ي تخم را حفاظت، خشك ومانند دانه ها ي ريگ خورد كرد. درراديو را به كار ببرد .گوك ها اين نوع تركيب را دوست ندارند واز باالي آن نمي گذرند تا به نبات باال شوند و به اين شكل باغ شان محفوظ گرديد. ودر حال رشد پاشيد

حقوق بشر: جلسه چارم

103

آنها بخشي از جامعه مدني هستند به اين شكل . در اين قصه فريد وخانواده اش مي آموزند كه بهبودي و كمك بدون سهمگيري مردم به وجود آمده نمي تواند و آن عبارت از مردمي اند كه باهم براي رفع مشكل همگاني كار مي كنند، صداي كساني را كه خود راكمك مي توانند به گوش مقامات مي رسانند، و نمي

.گذارند رهبران از مشكالت شان غافل باشند

باغ فريد وجامعه مترقيسواالت براي بحث صه كدام مردم وكدام گروپ ها ميتوانند بحيث بخشي ازجامعه مترقي به شمار روند ؟ آيا نماينده دولتي بخشي ازجامعه مدني است ؟ آيا ژورنالست بخشي دراين ق

فغانستان بايد انجام داده شود ؟ از جامعه مدني است ؟ كدام فعاليت ها بخشي از جامعه مدني اند ؟ ما ميدانيم چه كار ها بايد درباغ انجام گردد اما كدام كارها درافريد نمي تواند همه كارها را درباغ به تنهايي انجام دهد ، آ يا دولت مي تواند تمام كارها را درافغانستان به تنهايي انجام دهد ؟ازاعضاي گروپ بپرسيد اگر

رند؟ از كدام طريق زنان ميتوانند درجامعه مدني سهم بگيرند ؟ بتوانند مثال هاي ديگري از سازمان ها وفعاليت ها بحيث بخشي ازجامعه مدني ارائه دا تفريح براي رفع خستگي

اعضاي گروپ به گروپ هاي خورد سه نفري تقسيم مي شوند. درگروپ هاي سه نفري كاركنيد

رهنماي گروپ ميتواند . پايان رسانيده مي توانند براي هر گروپ سه نفري يك وظيفه داده مي شود تا فكر نمايند كه چطور اين وظيفه را درجامعه شان به اعضاي گروپ سه نفري بايد درباره راه هاي رسيدن به پايان انجام وظيفه داده شده، بحث ومذاكره . خودش وظايف را بدهد ويا از لست ذيل انتخاب نمايد

رهنماي گروپ ميتواند . اي گروپ پشنهادات شان رامطرح مي نمايندبعد از پنج يا ده دقيقه حداكثر يكي از اعضاي گروپ سه نفري به تمام اعض. نمايند .درصورت ضرورت با بعضي نظريات ومثال ها همكاري نمايد

ما درشهر خود داكتر نداريم وبه كلينيك صحي ضررت داريم ما چه ميتوانيم بكنيم ؟ : وظيفه . ١

.ن تقاضاي ديدار و كمك پولي رابطور عاجل نمائيد نامه اي به وزارت صحت عامه دولت فرستاده ودرآ چه ميتوانيم بكنيم ؟. مابه يك سرك مناسب ضروت داريم : وظيفه . ٢ يك لست طوالني ازامضاء هاي مردمي كه ميخواهند سرك اعمار يا ترميم گردد تهيه نمائيد وآن را به نماينده دولتي بفرستيد يا توسط نامه

.ولت وروزنامه توضيح دهيد كه چرا شهر شما مستحق اعمار سرك مذكور است وطالب جواب شويد اي براي د ما براي اطفال خود معلم داريم اما پول برا ي غذا يا مواد درسي نداريم ما چه ميتوانيم بكنيم ؟ براي چند ساعت بدون مزد كاركنيد تا براي : وظيفه . ٣

مثل مكاتب راديو يا مكاتب ديگر كه . باغ ميوه وسبزيجات مكتب كار نمائيد يا از طريق ديگري چاره سازي نمائيد مكتب مواد تهيه نمائيد يا در . به خريداري مواد كمتر ضرورت است

چه مي توانيم بكنيم؟ . ما مي خواهيم راه حل براي مشكل مواد مخدره دريافت كنيم : وظيفه . ۴

سازماني درتماس شده وكار . جوانان داير نماييد واز يك گوينده دعوت به عمل بياوريد تا درباره آگاهي ازمواد مخدره صحبت نمايد جلسه اي با .كنيد تا فاميل هاي تان توانايي دوري از مواد مخدره را داشته باشند

ه ميتوانيم بكنيم؟ چ. ما ميخواهيم عسل عضوي خود را درخارج به فروش برسانيم: وظيفه . ۵

شرايط قانوني رابراي صادر كردن از افغانستان دريا بيد يا با دفاتر دولتي درتماس شويد تا شما را درمورد خريد وفروش ياري رساند يا ويب سايت .خود را دركمپيوتر عيار سازيد تا از طريق ويب سايت جهاني محصوالت شما اعالن گردد

را نشان دهيد جامعه مترقيتصوير

رهنماي گروپ تصوير رابلند نموده وبه . قرار دارد وزني رانشان مي دهد كه به زنان ديگر كه توانايي خواندن راندارند اخبار ميخواند ۴۴اين تصوير در صفحه

ازكدام راه . مترقي شركت نمايند حتي اگر به نحو كوچك هم باشد گروپ نشان ميدهد وتوضيح ميدهد كه با وجود اينكه مشكل است زنان ميتوانند درجامعه .هاي كوچك زنان مي توانند درجامعه مترقي سهم بگيرند

آيا كسي است كه توسط يك سازمان جامعه مدني كمك شده باشد ؟ چه وقت وچطور ؟ چه ". رهنماي گروپ مي گويد : فكركردن درباره يك موضوع

دراين جا يك گفته اي كوتاه . عث گرديده؟ چه مهارت هايي داريد تا با ديگر ان شريك سازيد؟ شايد زيادتر از آنچه كه شما فكر مي كنيدتغييري را درشما با .است وقتي درخانه استيد فكر كنيد چه معني دارد

".كمك نمايد تا خودش را كمك نكند يكي از مقبول ترين موازنه هاي زندگي اين است كه هيچ انسان صادقانه نمي كوشد كس ديگري را "

حقوق بشر: جلسه چارم

104

را لف والدو امرسن حقوق بشر : جلسه چهارم

تفكر درباره حقوق بشر در زندگي روزمره

بحث ومذاكرات وتمرينات براي يك وركشاب : فعاليت دادن معلومات كوتاه درباره منبع حقوق بشر وارتباط دادن آن به زندگي روزمره : هدف حداقل دو ساعت حداكثرسه ساعت: مورد ضرورت وقت

نفر وجاي كافي براي بازي نمايشنامه؛ ساعت براي تعيين وقت و مقداري غذا و نوشيدني ١۵ الي ۶جاي آرام وراحت براي : مواد مورد ضرورت .براي رفع خستگي

رهنماي گروپ آنها را استقبال نموده و عنوان وهدف جلسه را براي . ر مي كنندو بطور حلقوي جاهاي خود را اختيااشتراك كننده گان داخل مي شوند

اگر آنها معلومات . رهنماي گروپ از اعضاي گروپ مي خواهد تا معلومات قبلي شان را در باره حقوق بشر ومنبع آن توضيح دهيد . شان ارائه ميدارد .حساس نگرددزياد داشته باشند امكان دارد به تمرين ا ول ضرورت ا

اعالميه جهاني حقوق بشر: متن را با صداي بلند بخوا نيد

اعالميه جهاني حقوق بشر در قانون اساسي جديد افغانستان شامل است يعني حقوق بشر حاال درافغانستان قانون شمرده شده ودولت آماده پشتيباني از

ساحه تطبيق اين قانون آنقدر وسيع ا ست كه در . ، زن و طفل دريك مملكت قايل مي گردداين قانون تعداد زيادي از حقوق رابراي هرمرد . آن است .تمام جنبه هاي حياتي يك شخص تاثير دارد بدون اينكه خودش متوجه گردد

روپ ميتواند آن را قطع رهنماي گ. به شكل پوستر مي يا بند۵۵واين را درصفحه . رهنماي گروپ به خواندن اعالميه جهاني حقوق بشر ادامه ميدهد

وي مي تواند آن را به هريك نشان دهد ويا درصورت امكان آن را . نموده ودر وركشاب از آن استفاده نمايد تاهمه اعضاي گروپ آن را ديده بتوانند .كاپي نمايد

اعالميه جهاني حقوق بشر : سواالت براي بحث

او مي پرسد اگر اعضاي فاميل آن ها قبال ازاين . ايد تا حقوق بشر را با زندگي روزمره شان ارتباط دهندرهنماي گروپ ميتواند اعضاي گروپ را كمك نم

قوانين پيروي مي كنند يا نه ؟ اگر نميكنند درصورت پيروي از آن زندگي آنها به چه شكل مي بود ؟ چطور اطمينان حاصل مي نمايند كه از اين قوانين ؟ براي ايجاد بحث رهنماي گروپ مثال هايي را كه باعث رنج زنان درافغانستان ميگردد درلست ذيل ميخواند واز آن ها پيروي به عمل مي آيد

.قرار ندارد دريافت نماينداعالميه جهاني حقوق بشر ميخواهد تا مواردي را كه مطابقت با . مي گردند دختران درافغانستان قبل از رسيدن به سن قانوني مجبور به ازدواج● . دختران مجبور ساخته مي شوند تا با كسانيكه آنها صريحا نمي خواهند ازدواج نمايند● . از ازدواج زنان ومردان جوان به ميل خود شان جلوگيري مي شود● . زنان بواسطه شوهر يا اعضاي ديگر فاميل شوهر مورد لت وكوب قرار مي گيرند● .رابدون اجازه ندارند زنان حق برآمدن از خانه ● . زنان مجبور اند از صبح وقت تا ناوقت شب كارهاي اهل خانواده را انجام دهند● . دروغ گفتن شخصي درباره يك زن باعث بدنامي وي ميگردد●

حقوق بشر: جلسه چارم

105

بعضي ازحقوقي كه مردم افغانستان دارندجهاني حقوق بشر؛ مطابق به اعالميه

حق زندگي، آزادي و امنيت●

ق برخورد مساويانه دربرابر قانون حتي اگر غريب وداراي موقف پائين باشيد ح●

. درصورت متهم شدن به جرمي حق مكمل وعادالنه براي محاكمه آشكار براي ثابت ساختن بيگناهي و يا گناهكار بودن تان●

.رديد درصورت اتهام جرم حق بيگناه بودن تا اينكه توسط محكمه قانوني گناهكار ثابت گ●

. حق كوچ كردن وزندگي كردن درهر قسمت از مملكت خود وداشتن پاسپورت براي سفر نمودن به كشور هاي ديگر●

. حق درخواست پناهندگي دركشورهاي ديگر درصورتي كه مورد تعقيب قرارگيريد●

. حق داشتن مليت●

. حق ازدواج وتشكيل دادن فاميل بدون درنظرداشت مذهب وقوم●

. حق داشتن ملكيت، هيچ كس حق ندارد ملكيت شخصي تان را با زور و جبر ازشما بگيرد ●

. حق آزادي فكر، وجدان ومذهب كه شامل آزادي تغيير مذهب وشكل عبادت نيز ميباشد ●

. حق آزادي نظر و آزادي بيان●

. حق حصه گرفتن مستقيم دردولت و يا حق انتخاب نماينده هاي تان ●

.ق كار كردن وتساوي پرداخت حقوق اگر زن ويا مرد باشيد ح●

. حق استراحت و تفريح به شمول رخصتي هاي متناوب با معاش و كار نكردن براي ساعات اضافي●

.حيص حق داشتن سطح زندگي استندرد كه ضامن صحت و رفاه شماو فاميل تان به شمول غذا ، محل زيست ، لباس ومراقبت هاي ●

. حق كمك و مراقبت خاص براي حمايت از طفل ومادر، تمام اطفال حق دارند ازحمايت اجتماعي برخوردار باشند●

. حق تعليم وتربيه اجباري و رايگان درمرحله ابتدايي●

حق اشتراك نمودن درزندگي فرهنگي وكلتوري جامعه تان● ل است اعالميه هم چنان حقوق ذيل را براي تان قاي

مورد آزار وشكنجه قرار نگيريد●

خود سرانه و بازور دستگير وزنداني نشويد ●

. درزندگي شخصي مداخله صورت نگرفته و آبرو وحيثيت تان مورد اهانت قرار نگيرد●

. بدون رضايت ازدواج اجباري باالي تان تحميل نگردد● . كشور ما و نقش من. اي متن كامل به فصل چهارم مراجعه نمايداين خالصه از نقاط اعالميه جهاني حقوق بشر بر

قوانين حقوق بشر كه درفوق ذكر گرديده نظر به شكل حقيقي آنها ساده وكوتاه گرديده: لطفا توجه كنيد . است برا ي داشتن معلومات كامل دراخير فصل چارم مراجعه گردد

حقوق بشر: جلسه چارم

106

حقوق بشر: جلسه چارم

107

تفريح براي رفع خستگي

زندگي واقعي حقوق بشر : بلند بخوانيد متن را با صداي

.داشتن حقوق معين در روي كاغذ يك موضوع و يافتن واحترام گزاردن به آ نها موضوع ديگري است

صال شايد شما دريابيد كه دراطراف شما همسايگان تان، رهبران تان و حتي بعضي از اعضاي فاميل تان هنوز هم طرز تفكر متفاوت دارند ويا شايد امردم فعاليت هاي شان را به طريقه هاي . بهترين وسيله اكثرا صحبت نمودن با فاميل يا كساني است كه شما مي شناسيد . دراين موارد فكر نكرده اند

شتر درزندگي ا معيني انجام مي دهند كه فكر مي كنند خوب و درست است اگر شما طريقه خوبتري را توضيح دهيد كه باعث آوردن خوشي و موفقيت بي .يشان گردد امكان دارد موافقت شان را كسب نمائيد

. زمانيكه يك مملكت بطور نورمال ومناسب فعاليت داشته باشد از حقوق شما توسط قانون و بالنوبه توسط پوليس ومحاكم حمايت صورت مي گيرد

لب كمك شويد يا شخص مذكور را به محكمه حقوقي بكشانيد ويا به شكل هرگاه كسي كوشش نمايد تا حقوق تان را ازشما بگيرد ميتوانيد از پوليس طابهر صورت افغانستان هنوز درپروسه ايجاد پوليس و سيستم محكمه است وكارها طوريكه شايد . ديگري اقدام نمائيد كه نظر به موضوع فرق مي كند

. تان آمدن اين روز خوب را سرعت بخشيده ميتوانيد با مشوره كردن با مردم اطراف. وبايد صورت گيرد انجام نمي گردد

حقوق بشر در زندگي واقعي : فعاليت نمايشنامه

.رهنماي گروپ اعضاي گروپ را به گروپ هاي خورد تر سه نفري تقسيم مي نمايد ) غيره پالن نمايشنامه ، فلم و( وي از اشتراك كنندگان مي خواهد تا نقش يكي از بازيگران سناريو

درهر سناريو بازيگر احساس مي نمايد كه حقوق بشري وي مورد احترام قرار نگرفته وبا دو عضو ديگر گروپ خود مشوره نموده واز آنها راه . را بگيرد ا اعضاي گروپ تقسيم دراين جا چار سناريو مو جود ا ست ورهنماي گروپ ميتواند سناريو ها را در مطابقت ب. بيرون رفت از اين مشكل را مي خواهد

بازيگران دريك جا ي به شكل نيم دايره نشسته ونقش هاي خود را در مقابل اعضاي ديگر گروپ بازي مي نمايند تا راه حل را براي پرابلم شان . نمايد ره آنها به درازا كشيد يا بي ارتباط به درصورتي كه بازيگران مشكل پيدا نمودند رهنماي گروپ ميتواند آنها را كمك كند ويا اگر محاو. پيدا نمايند

دراخير تمام اعضاي گروپ نظريات شان را در حل پرابلم اظهار . دقيقه زيادتر طول نكشد ٢٠نمايش ها بايد از . موضوع باشد آنها را توقف ميدهد .ميدارند

خشوي نظيفه برايش . سرويك دختر يك پ. نظيفه دوطفل دوگانگي غير مشابه بدنيا آورده ا ست : نمايشنامه اول

نظيفه احساس مي نمايد كه هردو . مي گويد كه براي دو طفل شير كافي ندارد واو بايد تنها پسرش را شير بدهد نظيفه تصميم مي گيرد با . طفل اش حق دارند شير اورا بخورند اما نمي خواهد درخانه جنگ و دعوا صورت گيرد

.اطفال خوابيده اند . ز ظهر وقت نوشيدن چاي صحبت نمايد اعضاي فاميل اش دريك بعدا

بازيگران نظيفه ـ مادر اطفال دو گانگي

. ملكه ـ خشوي نظيفه كه بسيار مذهبي است .كريم ـ پسر ملكه شوهر نظيفه ، او گله اي بزرگي از بز را نگهداري مي نمايد

عروسي نكرده و درهمين نزديكي ها از ليسه فارغ گرديده . ه ا ست سال١٨بباني يك دختر جوان : نمايشنامه دوم

در جريا ن تحصيل در زبان ها از خود مهارت نشان داده وهميشه ميخواست روزي دريكي از سازمان هاي بين . است بباني درباره پدر ومادر بباني بسيار عالقمند هستند اما دل واپس هستند كه . المللي بحيث ترجمان ايفاي وظيفه نمايد

آنها بحيث والدين ازنام وشهرت خراب تشو ش . وظيفه اي فكر مي كند كه دور از فاميل وخصوصا همراه خارجيان ا ست بباني تصميم مي گيرد تا در وقت صرف غذاي شب با آن . دارند وفكر ميكنند دختر شان بايد قانع گردد كه درخانه بماند

.ها صحبت نمايد : بازيگران

ساله ، مجرد وشاگرد ليسه ١٨اني ـ دختر بب .مادر ـ بحيث خياط زنانه كارميكند

.پدر ـ دريكي از دواير دولتي وظيفه دارد

حقوق بشر: جلسه چارم

108

او بخاطر تجريبات ومهارت استعمال . ثريا يك زن بيوه است كه در منطقه زنان را والدت ميدهد : نمايشنامه سوم از فاميل ها دروقت ضرورت از وي كمك خواسته اند واو را احترام مي نمايند وقتي بسياري. دواي يوناني مشهور است

وي . كه ثريا از ايجاد پروگرام همبستگي ملي درمنطقه شان آگاه شد ، فكر كرد شايد بتواند دراين پروگرام شركت نمايد برادر ثريا وخانمش كه با . اي داشته باشدموضوع را با فاميلش درميان ميگذارد وي ميگويد كه مي خواهد درآ ن جا وظيفه

برادر ثريا فكر مي كند او بقد ر كافي آزادي دارد وبايد از سخاوت . ثريا زندگي مي كنند عصباني شده و آن را رد كردند .آنها ممنون باشد وبراي آنها مشكل ايجاد ننمايد

: بازيگران

ساله وقابله است ٣٣ثريا ـ زن بيوه . برادر خورد تر ثريا وقصاب است مشرف ـ

.نوريه ـ خانم مشرف از خانه واطفال نگهداري ميكند

عفيفه نميداند چرا اطفال اش مرده اند اما شوهرش الهام . دو طفل عفيفه درچند ماهگي فوت نمودند : نمايشنامه چارم وقتي شوهرش قهر ميشود اكثرا . حامله نمي شودالهام پسر ميخواهد واز عضيفه خفه است زيرا او. اورا مالقات مي كند

روزي يكي از دوستان عفيفه . حاال عفيفه احساس غصه، شرم وترس مي كند . عفيفه رامورد لت وكوب قرار ميدهد .آنها نزد امام يا كالن قريه رفته وبا وي درمورد صحبت نمايد . برايش مي گويد كه شوهروي حق زدن او را ندارد

: ن بازيگرا

. از خانه نگهداري ميكند وتوسط شوهرش لت وكوب ميگردد . ساله است ٢۴عفيفه ـ .ويدا ـ دوست نزديك عفيفه واز تمام حقوق بشر آگاهي دارد

.امام يا كالن قريه ـ شخصي خوبي است كه الهام راخوب ميشناسد

حقوق بشر در افغانستان : تصوير را نشان دهيد

در تصوير يك زن ، يك مرد ويك . قرار دارد ۵۵ي گروپ تصوير حقوق بشر در افغانستان را براي اعضاي گروپ نشان ميدهد كه درصفحه رهنمافيته ها ي رنگه از بيرق افغانستان بدور مردم قرار دارد كه نشان . طفل رامي بينيد كه سه كبوتر سفيد راكه پرنده صلح هستند درآسمان رها ميكنند

.دهنده قوانين حقوق بشر در قانون اساسي افغانستان است كه از آن ها حمايت مي نمايد

فكر كردن در باره يك موضوع

رهنماي گروپ درختم جلسه ميتواند آدرسهاي بعضي از سازمان هاي محلي را براي كساني كه حقوقي بشري شان مورد تاخت وتاز قرار گرفته Amnestyيا دفتر human Rights watchيا دفتر Global Rights. نزديكترين دفتر بين ا لمللي مشوره ميدهند طورمثال

انسان ". وقتي درخانه ايستيد يا لحظه اي آرام استيد موضوعاتي را كه درباره حقوق بشر آموختيد بياد بياوريد و گفته عنعنوي ولوف را مالحظه نماييد

". به انسان مي رسد

اشتراک در سياست: جلسه پنجم

109

اشتراك در سياست: ه پنجم جلس

طرز تفكر در مورد زنان درسياست افغانستان

مباحثات وتمرين براي سيمينار : فعاليت . معرفي وطرق كه زنان بتوانند در سياست عالقه بگيرند : هدف

. ساعت ٣ الي ٢از : وقت مورد ضرورت زن ١٥ الي ٦محل مناسب وآرام براي : مواد مورد ضرورت

رهنمايي گروپ همه را خوش آمديد گفته نام وهدف سيمينار را افاده مي نمايد ووي . وبه شكل حلقوي مي نشينند : اشتراك كننده ها داخل مي شوند

اي باهم صحبت براي اعضاء ياد آوري مي نمايد كه ايشان در سيمينارهاي قبلي در باره حقوق اساسي وبشري خود آموخته بودند آنها در مورد طريقه هامروز آنها نتنها سياست را مي آموزند بلكه با . نموده بودند كه حقوق بشري شان بحيث يك اصل پزيرفته وعملي شود وتنها به حيث يك سند نماند

.اشتراك شان در سياست مثبت كيفيت زندگي شان را ارتقاء مي دهند خانم هاي ماهيگيران : متن هذا به صداي قرائت گردد

در اثر واقع شدن جزومد در بحيره پاسيفيك يعني اقيانوس كبير كه زمين بحر در جنبش در آمده بود ، همين سونامي يا طوفان بهري ٢٠٠٤در دسامبر

مملكت شده ١٣باعث تخريب در سواحل بحري ومنازل مسكوني در اثر طوفان تحت آب واز بين رفته وزندگي هزار ها انسان را از بين برد در جنوب هند چندين قريه هاي ماهي گيران تخريب گرديده

زمانيكه نمايند ه دولت جهت كمك نمودن به قريه آمد ولست تمام فاميل هاي قريه را خواست تا بدانند كه چه مقدار هزينه عاجل براي شان ضرورت . بود .است

كه درباره همه مسايل قريه تصميم مي گيرند با وجوديكه نظر به قانون بايد در قريه هاي هند شوراهاي محلي كه بنام پنيات ياد مي گردد موجود است

مردان پنيات لست فاميل ها را به نماينده دولت . عضو يك عضو آن زن باشد اما درواقعيت هيچ زن بحيث عضو در شورا ها نمي باشد ٣در اين شورا ها از قريه آمد براي همه كفايت نكرد بخاطريكه مردان فاميل هاي كه در آن مرد نبود وزن رئيس تهيه وتسليم نمودند اما زمانيكه كمك از طرف دولت به

فاميل بود در لست ننوشته بودند حتي مردان پنيات فاميليكه مرد خود را در سونامي چند هفته قبل از دست داده بودند هم در لست نياز مند ان حساب ت مانده وهيچ كمك بدست آورده نتوانستند حتي در هزينه عاجل لباس زنان ومواديكه براي عادت ماهوار از آن نكرده بودند لهذا فاميل هاي نيازمند از لس

.بايد استفاده مي شد در لست وجود نداشت ا مي داشتند از ايشان غفلت آيا شما فكر ميكنيد كه اگر زنان توانايي اظهارضروريات خود ر. زنان خود را بسيار حقير ، نارام وهمه چيز را ازدست داده بودند

مي گرديد ؟

زنان . مواد مورد ضرورت را با خود آورد IWID بعدآ يك سازمان محلي زنان هندي بنام IWID از تحصيالت خوب وتجارب كافي برخورداربودند وايشان با مردان قريه جلسه نموده و

نان در سه قريه هندوستان عضويت پنيات را حاصل نموده ودرتمام گفتگو ها وتصاميم سهيم درباره مشكالت شان صحبت نمودند در مدت چند ماه حاال زيك تعداد زنان حاال يكجاشده يك اتحاديه تعاوني را ايجاد نمودند آنها از هزينه خود يك كشتي خريداري نموده وكشتي را براي ماهي گيران كه . اند

يك قسمت پول كرايه كشتي را به قرضه خود داد ه وقسمت ديگري پول كرايه را . بودند به كرايه دادند ايشان كشتي هاي خودرا در سونامي از دست داده. واين مفكوره وابتكار ناشي از خود زنان بود . در بين خود تقسيم نمودند

خانم هاي ماهي گيران :سواالت براي مباحثات گروپ

اند ؟ چرا مهم است كه زنان اظهار ضرورت نموده ودر تصاميم كه مربوط زندگي شان مي باشد حصه اين قصه مارا در باره زنان وسياست چه مي آموز. بگيرند

، بافندگان بهسود :تصوير را نشان دهيد ه اعضاي گروپ راهنماي گروپ تصوير را بلند نموده وب. زن را در حالت بافتن در كارگاه نشان مي دهد ٣ مشاهده مي گردد كه ۶٨تصوير هذا در صفحه چطور ميباشد ؟ آيا فكر مي كنيد كه اين زنان درسياست تماس دارند ؟ آيا فكر ) در تصوير ( چه فكر مي كنيد كه زندگي اين زنان : مي دهد وسوال نمايد

مي كنيد كه زنان ويا زناني مانند اينها درسياست حصه گرفته مي توانند ؟

بهسود بافندگان: متن هذا را بلند بخوانيد

اشتراک در سياست: جلسه پنجم

110

سياست گفته مي موجود باشدمردم فكر مي كنند كه سياست فقط مربوط به سياستمداران ميباشد اما در واقعيت زمانيكه از يك نقطه نظر چندين نقاط نظر ست اين است كه يك راه فهميدن سيا. آنوقت سياست طريقه ها وروشهاي است كه ما از آن براي استحصال حمايت عوام وجامعه بكارميبريم . شود

اداره ، : باوجوديكه سياست معموال به دولت تعلق داشته با آن هم سياست به ارزشهاي ملي از قبيل . ديگران را وادارنموده تا مفكوره شما را قبول نمايد .قانون، اقتصاد ، تجارت ، علوم ، مذهب وجامعه مدني ارتباط ميگيرد

هر روز . صميم گيري شامل مي باشد ، از سطوح باالي دولت تا وزرا ء ، والي هاي هر واليت والي سطح يك قريه سياست در افغانستان در تمام بخشهاي ت

نماينده هاي دولت ، روساي ادارات ومردم عالقمند در باره مشكالت افغانستان روي نظريات مختلف جروبحث نموده وراه هاي انكشاف احياي مجدد را . جستجو مي نمايند

آنها يك اراده وتمايل سياسي دقيق دارند آنها –ن مباحثات بعضي گروپ ها ، متخصيصين ومامورين دولت بسيار نظريات ومعلومات عالي داشته دراي

د در اين مباحثات مي توان. مباحثات را در يك جهت خاص تشويق ورهبري نموده وكوشش مي نمايند كه ديگران را متقاعد سازند كه با آنها هم نظر شوند اين سياست . ويا از طريق اطالعات وسايل جمعي مانند روزنامه ، راديو ويا ازطريق سمينارها يا شخصي . يك محل رسمي مثل يك جرگه تدوير گردد

.است وتصاميم كه در مباحثات اتخاذ مي گردد ، پاليسي وكارداني مي باشد

مرد ها اكثراوقات باالي زمين كار نموده واز اسپ سواري مي نمايند وزنها از . نده زندگي مينمايد ميدان وردك افغانستان يك فاميل باف در بهسود ، واليت خانه وفاميل مراقبت مي نمايند ، در هنگام محصوالت زراعتي نيز همكاري مي نمايند ، قالين هاي را مي بافند كه بعدا به پاكستان به فروش مي

در چندين . زندگي دارندپخته آنها در دهات بدون برق ، آب آشاميدني وسركهاي . رسد اين فاميل از فروش محصوالت زراعتي زندگي . صرف يك دختر به مكتب مي رود . كيلومتري حتي مكتب ، دوكان و كلينك صحي موجود نمي باشد

چرا سياست در يك محل دور از شهر مهم تلقي ميگردد ؟. مينمايند

افغانستان تجارت بين المللي را اجازه مي دهد واين فاميل مي تواند قالين هاي خود را در خارج به فروش . مهم مي باشد درواقعيت پاليسي دولت بسياردر آستراليا جاهاي كه . حكومت خوب ، سركهاي جديد تيار مي نمايد وبعدا اين فاميل دسترسي بهتربه شهر ها و كلينيك ها مي داشته باشند . برساند

در افغانستان نيز مي تواند مكتب راديو به وجود آيد . سعب العبور مي باشد مكتب راديو وجود داشته براي اينكه اطفال در خانه بياموزند ترانسپورتب نمايد تا وي بخاطراين مسايل بزرگان فاميل ها بايد در انتخابات كانديد خوب ومورد نظر را هوشيارانه ودقيق انتخا. درصورتيكه اراده سياسي موجود باشد

اگر كانديد موارد نظر وخوب وجود نداشته باشد پس مي توانند خود ها را . خواست وآرزوي شان را برآورده سازد وباالي مشكالت شان توجه مبذول دارد .سياست در ارتقاء كيفيت زندگي چه در شهر وچه در دهات ، حا ل وآينده اهميت دارد . كانديد نمايند

هر گروپ روي يك موضوع يا مشكالت كه در فاميل ويا جامعه خود دارند و مي خواهند كه . چند گروپ سه نفري ساخته شود:سه نفري بكار در گرو

رهنماي گروپ ها مي تواند تمام نظريات را در يك . بعد از پنج دقيقه يك نفر از هر گروپ اظهار عقيده مي نمايند . دولت بايد در اين ارتباط كار نمايد رهنمايي گروپ پرسش به عمل آورد كه براي . تخته نوشته تا براي همه قابل ديد باشد ويا نظريات را توسط تصوير به كسانيكه سواد ندارند افاده نمايد

پول جهت رفع آنها چطور از اين : رهنماي گروپ پرسش مي نمايد . هر گروپ ده هزار دالر وبراي خريد يك موتر تيز رفتار پول كافي داده مي شود يك نفر از هر گروپ در باره نظريات شان گذارش . دقيقه مباحثه نمايند ١٥ الي ١٠مشكالت شان استفاده مي كنند ؟ گروپ ها گذاشته شود كه براي

آيا حل مشكالت ساده وآسان مي باشد ؟ . دهند قفه براي تفريح و

. مي توانند يك بخش از سياست باشند زنان در افغانستان چطور : سواالت درمباحثات گروپي : رهنماي گروپ مي گويد كه

تمام كسانيكه شامل پروسه رأي دهي بودند زنان را تشكيل مي داد به اين معنا كه از سه نفر واجد ٤٠ ٪ ،٢٠٠٤در انتخابات رياست جمهوري اكتوبر اما رأي دادن . قه هاي مستقم بوده كه چطور در سياست مملكت اثر ميداشته باشد درواقع ، رأي دادن يكي از طري. رأي دو نفر آن را زن تشكيل ميداد

. در هر جامعه راه هاي وجود دارد كه شما قادر به تصاميم كه در باره كيفيت زندگي تان اتخاذ گردد موثر باشد . يگانه راه اشتراك در سياست نمي باشد : راهنماي گروپ از پشنهادات ومثال هاي فصل پنجم ياد آوري نمايد ، مثال . ش به عمل مي آورد وي از اشتراك كننده در باره راه هاي فوق پرس

. خود را كانديد نمائيد ١ . كانديد ديگر را حمايت كنيد ٢ . از عقيده و موقف اجتماعي تان استفاده نمائيد ٣

اشتراک در سياست: جلسه پنجم

111

.نيد از اطالعات وسايل جمعي در جهت انتقال وپخش پيغام تان استفاده ك٤ . در يك اتحاديه يا انجمن سهم بگيريد ٥ تقويه ظرفيث ٦ . درهر جلسات سازمان داده شده سهم بگيريد ٧ . راه هاي ساده وكوچك جهت اشتراك در سياست ٨ . اگر شما رأي داده نمي توانيد شخصي ديگري راكه مي تواند رأي بدهد كمك نمائيد ٩ .خواهند در سياست فعا ل باشند تشويق كنيد شما مي توانيد زنان ديگري كه مي ١٠ .يك سمبول جهت شناسايي با خود داشته باشيد ١١ . نام تان را در يك عريضه بنويسيد ١٢ . شما در باره افكار تان با شخصي صحبت نمائيد كه وي شما را كمك بتواند ١٣ . در پرسشنامه ها وارزيابي ها سمهم بگيريد ١٤ .كند هيچ كس ازشما سوء استفاده ن تا د بوده از حقوق بشر باخبر باشيد در اخبار عالقمن١٥

هر گروپ روي يك موضوع يا مشكال ت كه در فاميل ويا يك جامعه خود دارند و مي خواهند كه . چند گروپ سه نفري شود :كار در گروپ سه نفري

گروپ ها گذاشته شود . ورد كه با كدام فعاليت سياسي مشكالت خود را حل مي توانند رهنماي گروپ پرسش به عمل آ. دولت بايد در اين ارتباط كارنمايد رهنماي گروپ از اشتراك كننده ها سوال . يك نفر از هر گروپ در باره نظريات شان گذارش دهند . دقيقه با يكديگر مباحثه نمايند ١٥ الي ١٠كه براي

نده عملي مي گردد ؟ مي نمايد كه آيا اين نظريات وپيشنهادات در آي

ويا در باره بگردبعضي فاميل ها به اين عقيده اند كه اگر زنان در سياست حصه رهنماي گروپ گفته مي تواند ، : موضوعيكه كه باالي آن فكر شود وعاقل باشند در آن صورت هيچ دليل سياست صحبت نمايند ، نافرمان بردار وبراي فاميل خود حقارت را كمايي مي نمايند اما در صورتيكه زنان فهميده

وقتي كه زنان آمادگي داشته باشند ، جهت رفاه و پيشرفت اجتماع وجامعه صحبت وعمل نمايند . وموجب كه سبب حقارت شان گردد موجود نمي باشد .درآن صورت مي توانند حتي كوه مشكالت را مرفوع نمايند

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

112

گي اجتماعيضوعات زندمو. پشرفت كرده ميتوانندافغان ها : ششمجلسه

در باره آينده فكر كردن

بحث و تمرين ها براي وركشاپ: فعاليتبراي سهم گيري و نقش ساختن اماده. د ريافت را هاي ساده براي اينكه جوامع از رفتار نا مناسب به طرف رفتار مناسب و سود مند پيشرفت نمايد: هدف

.فعال در دوره انتقالي .د اقل دو ساعت حد احثر سه ساعتح :وقت مورد ضرورت

. زن و يك اندازه فاصله براي ما نور و حركت همراه كتابچه ها و قلم ها15 الي 6 جاي مناسب و ارام براي :مواد مورد ضرورت

:هدايت

او . هدف جلسه را برايش توضيح ميدهدرهمناي گروپ انها را خوش امديد ميگويد عنوان و. اشتراك كننده گان داخل ميشود و به شكل حلقوي مي نشينند

به انها ياد اوري مينكنند كه در تمام اين جلسات راهاي چگونگي اشتراك در زندگي اجتماعي را ديديم با رشد جامعه مدني، با ارتقاي حقوق بشر و به فعال .بودن در سياست

ند تا قانون اساسي و اعالميه حقوق بشر را در زندگي خود عملي نمايند، قوانين رهنماي گروپ به انها توضيح مينمايد كه زنان ور مردان افغان ضرورت دار .در هر جامعه مانند سنگ تهداب خانه نو ميباشد حاال بايد ما خانه نو را اعمار نمايم

.افغان ها پيشرفت كرده ميتوانند: تصوير را نشان دهيد

صححي را نشان ميدهد كه يك زن و مرد عروسي شده را طريق نگهداشت و مواظبت طفل اين تصوير يك كار كن. قرار دارد72اين تصوير د رصفحه .اين ميتواند ايينده افغانستان باشد. را نشان ميدهد

نيست زن در افغانستان آينده ميتواند زن و مرد با هم توافق و سا گاري كامل داشته باشد اين تصوير زني را نشان ميدهد كه براي اوردن طفل بسيار جوان .و مرد بايد با هم يكجا كار كند و به مسايل خانه با هم يكجا رسيدگي نمايد

.رهنماي گروپ از اشتراك كننده گان برسيده ميتواند كه انها در باري تصوير چه فكر ميكنند: افغانها پيشرف كرده ميتوانند:بحث و سواالت

او ميتواند بگويد هر گاه مردم ميخواهند هر نوع تفيري را به وجود اورد بايد در باره شي مورد نظر كه ان را ايان انها مفكوره هاي تصوير را قبول دارند؟ بعدا .تغير ميدهد يك مفكوره و نظريه داشته باشد

.داشتن بصيرت براي اينكه از ديگران متفاوت باشدبه مفكوره و جرئت نياز دارد. اين را بصيرت ميگويدرهنما گروپ ميتوانند . اشتراك كنند گان مي پرسد اگر كسي از انها در مورد اينده افغانستان بصيرت ويا كدام مفكوره داشته باشندبعدا رهنماي گروپ از

خواندن را تمام مفكوره هاي گروپ را بنوسيد تا براي تمام انها قابل ديد باشند و يا ميتواند نكات كليدي را رسم نمايد تا مورد استفاده انها ي قرار گيرد كه .يا ندارد

.چگونه تطبيق قوانين به تغيرات در جامعه كومك مي نمايد: متن را با صداي بلند بخوانيد

. ب نمودن داماد بكار ميرفتذدر چين بسته كردن پاهاي زنان همراي بنداژ يك عنعنه بود زيرا كه پاهاي خورد نه تنها مقبول جلوه مي داد بلكه يك طريقه خوب براي ج

اين يك عنعنه يا كلتور زيان . اژ ها بسيار تنگ ودردآور بوده پاهاي زنان راخراب ميكرد كه درعواقب آنها درتمام زندگي از ناحيه اي پاها درد ورنج رامتحمل مي شدندبند سون يات ١٩١١آور بود وزمانيكه انقالب

.د سن به ميان آمد اين عنعنه بطور عاجل منع گرديد واز فيشن زنان دور گردي

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

113

ديد مي نمايد ، با آنهم بسيار مردم سگرت استعمال مي نمايند كه اين عمل براي دولت هباوجود نتايج علمي كه كشيدن سگرت انسان را به مرگ تي كسانيكه درمجاورت اشخاص سگرتي قرار مي گيرند دود سگرت براي شان خيلي خطرناك بوده خصوصا برا. بخاطر تداوي خيلي گران تمام مي شود

كشيدن سگرت يك عنعنه زيان آور ميباشد ودولت ها خود را حق بجانب مي دانند كه شرايط خيلي جدي را عليه كشيدن سگرت . اطفال خورد ونوزاد دراكثر .مثال در مصر يك كشور است كه تمباكو را توليد نموده واما كشيدن سگرت را درتمام وسايل ترانسپورتي عامه منع قرارداده است . وضع نمايند

اين قوانين . ميتوانند سگرت بخرند ١٦اما در اكثر ممالك ديگر مردم باالي سن . ممالك اروپايي كشيدن سگرت در ساختمانهاي عامه اجازه نمي باشدي مثل واين يا بير در بسياري از كلتورها، تجليل مراسم خاص با نوشيدن يك نوشابه الكهول. مرعي االجراء بوده واز تعدا اشخاص سگرتي كاسته است

نوشيدن مقدار زياد الكهول اثرات جانبي جدي در ارگانيزمي بدن به وجود مي آورد اگر يك شخص بعد از نوشيدن الكهول موتر براند . معمول مي باشد بود مردها زياد الكهول مي بيست قبل تعداد تصادم ترافيكي از نوشيدن اللهول تكان دهندن. احتمال قوي وجود دارد كه تصادم ترافيكي صورت بگيرد

بعدا حكومت موتر راندن را بعداز نوشيدن زياد از يك گيالس اللهول غير . نوشيدند وموتر مي راندند ومي خواستند مردانگي خود را به ديگران نشان دهند. وراديو نوشيدن الكهول را غير عادي جلوه دادنداعالنات در تلويزيون . پوليس برافيك دريوران را اجازه دارند كه تست الكهول نمايند. قانوني ساخت

. مي باشد نهحاال طرز تفكر در بريتانيا فرق نموده ، ترديد الكهول در محافل بخاطر راندن موتر قابل سيايش

زنان درهر . ميتوانند پيشرفت نمايدمردم افغانستان همچنان . اين مثال ها بيانگر آن است كه عنعنات در همه جا يك چيز نبوده ودرجوامع قابل تغير ميباشدزنان مي توانند سياست . زنان بحيث ستون فقرات در جوامع بشري تسلط قانون را ارتقا بدهند . فاميل مي توانند نماينده هاي قوي براي اين تغيرات باشند

.ت نقش زنان درزندگي بشري فقط آغاز گرديده اس. مثبت ومباحثات صلح آميز را نگه داشته باشند

از اشتراك كننده گان بپر سيد مفكوره من چي است؟

رهنماي گروپ به اشتراك كننده گان توضيح ميدهد، كه اين مثال ها به ما نشان ميدهدكه وضعيت اجتماعي قابل تغير است زنان پايه هاي خانواده اند بنا او از تمام )) اند رسيده كه فكر كنيم چگونه ما زنان به انجام اين كار قادر هستيمحال وقت (( بعدا ميگويد . ما ميتوانيم به پيشرفت افغانستان كمك نمايم

رهنماي گروپ ميگويد در اين اطاق هر . زنان مي پرسد كه در باره يك راه فكر كند،كوچك يا بزرگ كه به تغير وضعيت در افغانستان كمك كرده بتواند .ميگويدشركت كننده مهم است لذا هر اشتراك كننده يك چيز

.انها ميتواند جواب هاي خد را بگويند و يا انها مي گويند حاال در اين باره چيزي گفته نمي توانم مگر هر يك بايد در محضر ديگران صحبت نمايد

رهنماي گروپ ميتواند با دادن بعضي مثال از كتاب و يا با استفاده ازليست ذيل به اشتراك كنند گا ن كمك نمايد . آينده بصيرت داشته باشيد وتالش نمايد كه با آ ن زنده گي كنيد درباره-1وچگونه مشكالت خودرا حل مي نمايد ؟ و زندگي خود را چگونه بسر . در با ره كشو رهاي ديگر بيا موزيد كه چگونه اجتماع آن ها كار ميكند -2

. ميبرند .نظريا ت دار د مشتركĤ كار نمايد بايك شبكه يكجاشويد وباديگران كه هما نند شما -3 .ومثال رقتار نيك به ديكرا شويد . بصيرت خودار با ديگران شر يك سازيد-4 . درباره حقوق بشر وقانون معلومات حاصل نمايد وآنهارا درزند كي خو د عملي ساريد -5 .گي نمايد كه آناها را نقض مكنند درباره حقوق بشر وقانون معلومات حاصل نمايد ودر مقا بل آن اشخاص ايستاد -6 / به فاميل خود احترام داشته باشيد ودر برابر انها او خشونت كار نگيريد -7 . در جامعه مدني وفعاليت هاي ديگر كه به پيشرفت وتغير جامعه تان كومك ميكند سهم بگييد -8 .ق نمايد كه درمور د بصير ت تان هم صحبت شوند در فعا ليت هاي سيا سي واجتماعي سهم داشته باشد وديگران را تشوي-9

. جريت، نيرو مندي وباور داشته باشد كه افغانستان پيشرفت كرده ميتواند-10و به اشتراك كننده گان ياد اور ميشود . رهنماي گروپ به گفتن تبريك با داشتن نظريات درست و سالم اشتراك كننده گان اين تمرين را به پيان مي رساند

.در وقت مناسب در باره افكار و نظريات ديگر فكر كنند و مي برسد اگر كدام شركت كننده واقعا نظريه خد را عملي نمايدكه

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

114

يك صداي رسا و متحد : آهنگ را زمزمه كنيد

هند تا خستگي ايشان رفع و وجود شان گرم رهنما گروپ از اشتراك كنندگان ميخواهد تا ايستاد شود دست،پا و سر هاي خود را به شكل دوراني حركت دو بعد از دو دقيقه . و يك اهنگ را كه خوش دارند زمزمه مينمايد. و از اشتراك كنند گان ميخواهد تا يك اهنگ را به يك صدا زمزمه نمايد. و نرم گردد

و بعد از اشتراك كننده گان !! ميخواهم آن را بشنوممن به الفاظ نه ميفهمم و اين يك اهنگ خوب نيست، و نه )) خاموش(( رهنماي گروپ ميگويد .))بيايد كه اهنگ را با هم يك جا زمزمه كنيم(( او ميگويد .ميخواهد تا اهنگ را زمزمه نمايند كه همگي ان را ياد داشته باشد

)) ه باشد؟چرا اين بسيا ر مهم است كه زنان افغانستان بايد يك صدا رسا و متحد داشت(( : رهنما گروپ ميپرسد

))ايا شما فكر ميكنيد كه غفلت از يك صداي رسا و متحد براي يك جامعه كار اسان است؟((

وقفه براي رفع خستگي

موضوعات زندگي اجتماعي زنان افغانستان در مصاحبه ها ميگويند كه صحت ،تعليم، : افغانها پيشرفت كرده ميتوانند: متن را به صداي بلند بخواندمگر وضعيت زنان خواستار توجه ويژه . امنيت موضوعات مهم زندگي ما هستند و ديگران موضوع محيط زيست را هم عالوه مينمايند حقوق بشر و

.به اين معنا تمام زنان افغانستان خواستار تغيرات در عين موضوعات هستند. است

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

115

موضوعات مهم

. فصل داراي اهميت خاص استند در اين موضوعاتبعضي

ازدواج در طفوليت

توجه مادر

خشونت خانواده گي

مباحثات د رباره شان در اجتماع مشكل است – اند شخصياينها موضوعات. براي اكثرافغانها سخن گفتن در باره اين موضوعات شخصي مشكل است

محدوديت ها اند با وجود اين ، اكثرا صحبت نمودن در باره موضوعات بسيار كمك مي نمايد چرا كه ما در زندگي هميشه به اين هر كلتور داراي : در انظار عامه ، ما موضوعات را از اين طريق به مردم مي رسانيم . موضوعات روبرو مي شويم

ات جمعي نوشتن درباره يك موضوع در كتاب ها ويا وسايل اطالع● ساختن پرگرامهاي تلويزيوني ويا راديو درباره همان موضوع● تنظيم جلسات دولتي وعامه ويا ياد نمودن همان موضوع در يك مجلس مشورتي● لي ، نوشتن آهنگها ويا ترسيم فوتو ها در باره آن موضوعي ساختن پارچه هاي تمث● آن موضوع تنظيم يك واقعه خاص براي روشن نمودن ●

هر زن ميتواند تصميم بگيرد كه وي به اين معلومات چطور عمل نمايد . وتأثير آن در افغانستان مي باشد اين موضوعاتاينجا بعضي معلومات در ارتباط . ، با استفاده از مشوره هاي اين كتاب

در . ه اين موضوعات و موضوعات ديگر به طور ازادانه صحبت مينايدمراجعه به مذهب راه ديگر است كه تا در اين مورد صحبت نمايند، اسالم در بار

.حقيقت جامعه واقعي اسالمي ان است كه در ان عدالت صلح صميميت و همكاري وچود داشته باشد .مسلمانان توسط قران كريم رهنماي ميگردد و در قران پاك ايت هاي مبارك موجود است كه از برابري و برادري صحبت مينمايد

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

116

:كار كردن در گروپ سه نفري. گروپ را به سه نفري تقسيم نمايد رهنماي گروپ ميگويد حاال وقت ان رسيده كه اموختنيهاي و مهارت ها را كه درين كتاب اموخته ايد عملي سازيد

الي 15ن وظيفه داشته باشد هر گروپ سه نفري بايد از رهنماي گروپ وظايف ذيل را به هر گروپ سه نفري ميخواند فرق نميكند اگر دو گروپ عي دقيقه باالي وظيفه كار نمايد در ختم وظيفه هر گروپ در مقابل ديگر گروپ ها ايستاد ميشوند و كار خود را به ديگران نشان ميدهد و هر گوپ بايد 20 .خاب كند و يا از خود يكي را تهيه كندرهنماي گروپ ميتواند از اين وظايف انت. دقيقه اين كار را انجام دهد5در

براى رفع مشكل و دشمني بين دو فاميل فيصله يشود كه دختر يك فاميل به پشر كاكا مقتول . از اثر برخورد دو فاميل كاكا يك فاميل به قتل ميرسدسوره ). (در بدل گناه كسى ديگر مجازات نگرددهيچ كس بايد ( اسالم ميگويد كه هيچ كس بايد در برابر گناه كسى ديگر جزانبيند، . عروسى گردد

۶٫١۶۴ .( . را تربيت نمايد و نشان دهيد كه زنان چگونه به ازدواج هاى غير قانونى خاتمه داده ميتواند) سه دقيقى( وظيفه يك نمايش نامه

براى يك گرو جنايتكاران منطقه كار ميكند كه بسيار نيرومند يك مرد با تهديد خود مى خواهد به شما فشار وارد سازد تا دختر تا را با او نامزد كنيد او

هر كس كه براى تقويت ظالم ميكوشد و ميداند كه ظالم است از دايره اسالم خارج . ساله است و ميخواهد نامزد نشود١۵است ولى دختر شما فقط . حديث شريف. است . نايتكار نجات ميدهد؟ نظريات خود را با اشتراك كنند گان در ميان بگذاريد كدام قوانين وحقوق بشر دختر و فاميلش را از مرد ج:وظيفه

بصيرت و دانايي شما براي يك عروسى كامل چى است؟ شما از كشور هاى ديگر چه معلومات داريد، و يا از خواندن مجله و تماشا تلويزيون؟ در باره

به طور مثال كى بايد تصميم بگيرد و كى مسئوليت تمام هزينه ها را به . ور زندگى كنيدعروسى تان يكروز فكر كنيد و بدانيد كه تمام عمر همان ط . عهده خواهد داشت

. بصيرت شما براى يك عروسى كامل در افغانستان چيست؟ نظر تان را با ديگر اشتراك كننده در ميان بگذاريد:وظيفه

ضا نموده است يكى از اين اهداف عبارت است از كاهش مرگ و مير مادران تا سه ربعه، در كشوريست كه اهداف هزاره ملل متحد را ام١٩١افغانستان . ٢٠١۵ – ١٩٩۵بين سالهاى

اگر شما يك ولسوال منتخب باشيد براى كاهش مرگ و مير مادران و اطفال چه كارها را انجام خواهيد داد، نظريات تان را با ديگر اشتراك كنند : وظيفه . اريدگان در ميان بگذ

مراكو . ازصدها به اين طرف زنان در باره آزادى عزل ها گفتند، يك شخصى به نام محمد الفارسى اين عزليات را از حرم سراى مراكو جمع آورى نمود

. يك كشور مسلمان در افريقا شمالى است . يك غزل اين چنين است

اى پرنده ! اى پرنده

.براى نگهداشتش يك قفس ابريشمى بسازيد . و هيچگاه فكر نكيند كه پرواز خواهد كرد

. بگذاريد كه خودش رام گردد

. اين به اين معنى است كه آنها منتظر فرصت مناست بودند تا با وقار اززندان رهاى يابند و هيچگاه رام نبودندآهنگ را به . آنها را بياموزد كه خشوتنت فاميلى درست نيست كلمات را يكجا كنيد و از آن آهنگ بسازيد تا مادران به اطفال خود زمزمه كند و :وظيفه

. اشتراك كننده گان زمزمه نمايد

يكروز مادر به پسر گفت شاگرد خوب باش تا مانند پدرت وظيفه يا كارى نداشته باشى، منظور او اين بود تا فرزندش تحصيل نمايد و شوهرش گفتينهاى . شت زد كه االشه اش شكست، ولى خوشبختانه داكتر اليق اال شه او را دوبار پيوند نموداورا شنيد و به قهر زياد او را چنين م

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

117

. يك مرد خوب مادر خانه را از همه بيشتر دوست مى داشته باشد . فرض كنيد كه اين پدر و شوهر برادر زاده شما است و شما عمه او هستيد: وظيفه

نظرتان را با ديگر اشتراك كنندگان در ميان . مايد كه برادر زاده شما در آينده دست به چنين اعمال نزندشما چه خواهيد كرد كه اطمنان حاصل ن . بگذاريد

زنان )) ازدواج اطفال مواظبت ضعيف از مادران و خشونت خانوادكى بايد حتما په پايان رسد(( فكر كردن درباره يك چيز، رهنماى گروپ گفته ميتواند

. رمند بايد يك كلتور خانوادگى را كه اساس آن با حق و مسوليت بنا باشد ايجاد نمايدبدون آن كه بش .كشور هاى ديگر تدابير مشابه را در پيش گرفته افغانستان ميتواند پيشرفت نمايد

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

118

كشور ما نقش من : جلسه هفتم

فكركردن درباره نقش من درسياست و زندگي اجتماعي رات وتمرينات براي يك وركشاب ـ بحث ومذاكفعاليت ـ تشويق زنان جهت دريافت ازتباط بين زندگي روزمره شان ونقش شان درپروسه سياسي هدف

ـ حداقل يك ساعت حد اكثر دوساعت وقت مورد ضرورت زن ومقداري غذا و نوشيدني براي رفع خستگي ١۵ الي ۶ـ جاي راحت و آرام براي مواد مورد ضرورت

دايات ه

رهنماي گروپ آنهارااستقبال نموده هدف وعنوان جلسه را براي . وبه شكل حلقوي جاها ي خود را اختيار مي نمايند اشتراك كنندگان داخل ميشوند .اين آخرين جلسه وركشاب ا ست . شان ارائه ميكند

فكر كردن درباره نقش زنان درجامعه .متن را با صداي بلند بخوانيد

. نقش زنان را درجامعه در دو نوشته ذيل از زندگي زنان مالحظه نمائيد

از جانب ديگر زنان دركارهاي داخل خانه . به استثناي آوردن آب و شستن لباس ها تمام كارهاي بيرون از منزل توسط مردان وپسران اجرا ميگردد . ١

دربسيار ي از خانه ها زنان داراي درازترين روز كاري هستند كه از ساعت پنج صبح الي نه . به شمول آباد كردن خانه و كارهاي ترميماتي مشغول اندزنان قبل از طلوع آفتاب روز را باتهيه نمودن صبحانه براي شوهران شان كه به وظيفه مي روند آغاز مي نمايند وبعدا حيوانات را غذا . شب دوام مي كند

بعد از آن نان چاشت را . بر ميگيرد تا خميركنند ونان بپزند ، لباس اطفال را بشويند واطفال خورد يا نوزاد را حمام دهندتقريبا دو ساعت را در . ميدهند . زنان جوان كارهاي مشكل تري را درخانه انجام ميدهند. بعداز پختن غذاي شب وشستن ظروف باالي صنايع دستي كار مي نمايند. تهيه مي كنند

كنند و كودي را كه درآفتاب خشك نموده اند جمع آوري مي نمايند تا از آن بحيث مواد سوخت استفاده نمايند اگر اطفال بزرگ نداشته حويلي را پاك مين زنان از راه هاي مخصوص عبور مي كنند تا مورد توجه مردان جوا. باشند تا اين كار ها را براي شان انجام دهند ، زنان براي آوردن آب نيز مي روند

مردان وپسران كالن اطمينان حاصل مي نمايند كه هر گاه زنان درجامعه هاي دورتر از منزل ويا براي آوردن آب از چشمه مي روند . درجامعه قرار نگيرند. ان مرد پنهان مي كنند هرگاه مردان ديگر براي مالقات مي آيند زناني كه داراي سن طفل دار شدن اند خود را از نظر مهمان. بايد روي خود را بپوشانند

. هرگاه زنان مجبور شوند به مركز صحي بروند شوهران شان آنها را همراهي ميكنند ويا مرد ديگري را از فاميل پيدا ميكنند تا با آنها برود گرچه در شوراي . ند زنان به مشغوليت شان درسياست هاي رسمي وپست هاي مختلف دولتي ادامه داد١٩٩٠ و ١٩٨٠درسال هاي بين . ٢

پنج زن درجلسه عوام وهمچنان موقف ها ي ممتاز ومهم مانند رئيس شوراي زنان و شف جراحي در شفاخانه ١٩٨٩وزيران زني وجود نداشت ، درسال ، فلمبردار ، و درچاپخانه ها ي دراين زمان زنان بحيث مهمان دار در شركت هوايي ملي وبحيث نطاق درراديو و تلويزيون ، ژورنالست . نظامي را داشتند

زنان . پراشوتيست و وترنر را نيزبه عهده داشتند زنان در امنيت ، اطالعات ، درماموريت هاي پوليس كارنموده ووظايف. كتب درسي كارميكردند شوراي زنان خدمات اجتماعي را تنظيم . ند زنان به رستورانت ها و سينمامي رفت. ومردان درعين دفتر كارمي نمودند ودرعين سرويس سفر مي نمودند

آنها زنان را از طريق دادن مشوره و مذاكرات قانوني حمايت مي . نموده و زنان را درآموزش، خواندن ، تيپ كردن ، آرايش موي و خياطي كمك نمودند . با شير مادر ورهنماي خانواده داشت وزارت صحت عامه پروگرام ها ي مخصوص براي وقايه امراض ، واكسين نمودن ، تغذيه. نمودند

سواالت براي بحث فكر كردن درباره نقش زنان در جامعه

آيا اشتراك كنندگان با ديدن چنين تفاوت ها متعجب . تقريبا عين زمان درتاريخ. رهنماي گروپ تشريحات فوق را در باره زنان افغان توضيح ميدهد گروپ چه بوده؟گرديده اند؟ نقش مهم زنان درهر دو

چه مسايلي براي آنها داراي اهميت بوده ا ست؟ چطور قادر بودند در حاالت شان نفوذ داشته باشند؟آيا حقوق بشري شان مورد احترام قرار نگرفته ؟ به كدام طريقه ها زنان درهر دو گروپ قادر به كسب معلومات وحمايت وتبادل نظر بودند در نوشته دوم

ستند كارهاي خانه را تنظيم نمايند درحاليكه در بيرون وظيفه داشتند؟ چه فكر مي كنيد مقام وارزش زنان در هر دو نوشته يكسان بوده چطور زنان توان ويا زيادي و كمي وجود دارد؟

من چه مي توانم بكنم ؟ .متن را به صداي بلند بخوانيد داشته كه شجاع ، مصمم بوده وعقيده داشتند كه آنها ميتوانستند سهم گيري با اهميت درجامعه درطول تما م تاريخ خصوصا درتاريخ معاصر زناني وجود

از ملكه ها ي . وآن ها راست مي گفتند . داشته باشند

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

119

رو شده اند وتا ثيرات بزر گ ، شاعران ، عالمان ، محقيقين ، موزيك دانان تا هنرمندان وفعالين زن وجود داشته اند كه درجوامع شان با موانع بزرگ روب .دوامدار از خود ب جا گذاشته اند

در بعضي ممالك قبول گرديده ا ست كه زنان ومردان داراي . زنان درسراسر جهان براي بهبود بخشيدن زندگي خود شان و اطرافيان شان كار كرده اند

درصورت داشتن اطفال خورد رخصتي هاي مساوي براي مراقبت از حقوق مساوي ، رخصتي هاي مساوي با معاش، دسترسي براي تحصيل دراز مدت ، زنان حق ملكيت داشتن ، حق خريد وفروش وحق سفر نمودن را به طور آزادانه داشته و به هر شكلي خواسته . آنها ، و داراي عين حقوق تقاعد باشند

اطفال كمتر مي ميرند وتعداد محدودي از مادران دروقت . نده مي توانند حتي در كشورهاي همسايه افغانستان بيشتر زنان خوا. باشند زندگي مي توانند تمام اين تغييرات دركيفيت زندگي آنها درنتيجه كار متداوم ومشترك زنان ومردان . والدت جان خود را از دست ميدهند و دوكتوران زياد وجود دارند

.دردولت ، جامعه مدني ودر خانه به وجود آمده اند

زناني . از زنان شناخته شده درتاريخ تامثال هاي اخير. خل وخارج در افغانستان نيز زناني وجود داشته كه براي تغير وعدا لت مبارزه نموده اند در دا، در وزارت دركنفرانس بن اشتراك نمودند ، زناني كه از ولسوالي ها درلويه جرگه نمايندگي نمودند، زناني كه درحال حاضر مامورين دولت هستند

تمام اين زن ها . زنان براي انتخابات آمادگي مي گيرند و در سازمان هاي غير دولتي ايفاي وظيفه مي نمايند. صحت عامه و وزارت امور زنان كار ميكننددي نيز درتشكيل حال وآينده بهر صورت فراموش نگردد كه زنان عا. فرصت تبارز استعداد ها و مهارت ها ي شان را دراعمار مجدد افغانستان دارند

نقش من در كشور ما چيست ؟ هر زن بايد از : مردم افغانستان بايد از خود بپرسند. پرابلم ها ي افغانستان به زودي حل نمي گردند. شان نقش دارند من چه مي توانم بكنم ؟ : خودش بپرسد

اطفال را پرورش ميدهند، غذا مي پزند و پاك كاري . ت كننده گان اصلي درجامعه هستند زنان درتما م جهان بحيث مادارن ، دختران ، خواهران مواظب

بعضي از زنان حتي در جامعه بسيار . زنان درد هاي فاميل را عالج مي بخشند و دانستني هاي خانه را از يك نسل به نسل ديگر انتقال ميدهند . ميكنند حاال كه افغانستان يك ديموكراسي . ت اتخاذ تصاميم درباره آينده كشور ما بسيار داراي اهميت ا ست از همين سبب شنيدن صداي ما دروق. قوي اند

.است، زنان فرصت اين را دارند تا همراه با چهل وچار كشور ديگراسالمي درجهان صداي شان را در پروسه سياسي بلند نمايند

تذكر داده وبگويد كه زنان بادادن رأي درانتخابات در سطح ملي فرصت سهم گيري در را٢٠٠۴دراين جا خوب است كه رهنماي گروپ خزان سال . اعمار مجدد افغانستان را دارند

ـ هر رأي منفرد شمار ميگردد ) اختياري ( فعاليت بصري

آب پر مي كند بعدا از اعضاي گروپ ميخواهد تا هركدام دراين تمرين رهنماي گروپ يك پياله را باالي نعلبكي مي گذارد وپياله را تا نزديك لب آن از

اشتراك كنندگان خواهند ديد كه آب در پياله براي مدتي تا لب پياله باقي مي ماند اما بعد از مدتي پياله از . يك قاشق چايخوري آب را درپياله بريزد .آب لبريز گرديده و در نعلبكي مي ريزد

ر مي كنيد از اين بازي چه مي آموزيم ؟ با تمام آب در پياله فقط يك قاشق چايخوري آب باعث شد كه آب از پياله بريزد فك: رهنماي گروپ مي گويد

خصوصا . بعضي اوقات زنان احساس مي كنند كه اشتراك آنان در انتخابات فرق نداشته وباعث آوردن تغييري نمي گردد . و اين يك تغيير بزرگ است بعضي اوقات تفاوت بين كانديد برنده وبازنده فقط چند راي . فكركردن آسان است اما واقعيت ندارد . ها شخص ديگر راي بدهند وقتي كه مليون

. محدود ا ست .هر راي منفرد شمار گرديده وباعث تغير ميگردد . شايد اين راي از شما باشد

تصوير را نشان دهيد پنج دليل خوب

. درتصوير يك دست را با پنج انگشت ودركنار هر انگشت يك تصوير كوچك ديده مي شود . نشان ميدهد ٨٩صوير را در صفحه رهنماي گروپ ت

رهنماي گروپ از اعضاي گروپ مي خواهد تادست هاي خود را به شكل مشت باال كنند بعدا از آن ها مي خواهد تا انگشت هاي خود را نظر به به اين تصوير با آساني پنج دليل خوب را درباره شركت زنان درسياست وجامعه : رون آورند نظر به لست ذيل، ماگفته ميتوانيم نامگذاري آنها از مشت بي

.مدني بياد مي آوريد

م مانند انگشت بزرگ وانگشتان زنان ومردان از يكديگر متفاوت اند اما داراي عين ارزش ميباشند بهتر است اگر همه باه: انگشت بزرگ .كارنمايند

کشور ما نقش من : هفتمجلسه

120

.انگشت بزرگ تان بياد شما مي آورد تا صداي زنان در پروسه هاي سياسي بلند گردد

يك مسئوليت مهم تصميم . انگشت شهادت ـ اين انگشت بخاطر مامي آورد كه در دين اسالم حقوق و مسئوليت هايمساوي داريم .گير ي در باره دولت ما است

استعداد هاي زنان براي . مه دراز تر است وراه را براي آينده ورشن تر درافغانستان نشان ميدهد اين انگشت از ه. انگشت وسطي

زنان بايد براي كساني راي دهند كه براي بهترشدن حاالت درافغانستان كارنمايد . بهبود بخشيدن زندگي براي همه ضروري است .وبراي رفع مشكالت افغانستان بكوشد

انگشت مذكور بياد زنان . اين انگشت وابستگي قانوني را بين زن ومرد نشان ميدهد ونمايندگي از قانون مي كند .انگشت حلقه ازدواج مي آورد تا براي حقوق

بشري شان بر خاسته و حكومت قانون را درافغانستان انكشاف دهند را اداره مي كند وبراي شما وفاميل تان تصاميم شما به شخصي كه دولت. اين انگشت اطفال رابياد ما مي آورد . انگشت كوچك .

هر زن بايد خودش تصميم بگيرد كه براي پيوستن اعمار مجدد افغانستان چقدر توانايي دارد، اما كوچكترين . اتخاذ مي كند عالقه داريد .كوشش تحفه اي براي نسل آينده خواهد بود

.نمايد تا اعضاي گروپ را كمك نمايد آن رابه خاطر بسپارند رهنماي گروپ ميتواند اين تمرين را چند بار تكرار

كشورما ـ نقش من : فكر كردن درباره يك موضوع

بعد از حاضر شدن دراين وركشاب شايد شما الهام گرفته باشيد كه با حصه گرفتن درزندگي "براي اعالم ختم جلسه رهنماي گروپ ميتواند بگويد ،

اجتماعات ديگر، باشركت نمودن درجامعه مدني ، با حمايت از حكومت قانون وحقوق بشر ، وبا بودن مثال خوب براي ديگران اجتماعي ، باهمبستگي با .رول فعال دراعمار مجدد افغانستان داشته باشيد

فعال باشيد ويا اصال هيچ سهم نگيريد اما شما ميتوانيد بسيار . اين مربوط به شما ست كه شما چه نوع فعاليت را انجام مي دهيد ويا چقدر فعال هستيد

فرق نمي كند كدام راه را انتخاب مي نمائيد براي خوبي يابدي ـ دريك جامعه ديموكراسي انتخاب با . اين مهم است كه شمااز تاثير خود آگاهي داريد .شما ست

.فا كساني را كه مي شناسيد درتجارب تان شريك سازيد اگر آنها را مفيد يا فتيد لط. از اشتراك تان در وركشاب ها تشكر مي كنيم

121

اظهار امتنان

كشورما ـ نقش من يك ابتكار بين المللي براي شموليت

.زنان درسياست وجامعه مترقي

چاپ دوم اين كتاب توسط زنان بدون سر حد تهيه واعمار مجدد افغانستان حصه تا در پروسه هاي سياسي . گرديده وهدف آن تقويت بخشيدن زنان است

. اين كتاب با امداد مالي دفتر كمك هاي نشراتي ملل متحد براي افغانستان به نشر رسيده است.بگيرند

كتاب هذا با تشريك مساعي ملل متحد وديگر . چاپ دوم مستقيما تحت اوامر دكتور مسعوده جالل وزير امور زنان افغانستان صورت گرفته است . دولتي درسراسر افغانستان مورد استفاده قرار مي گيرد مؤسسات غير

. دفتر زنان بدون سرحد از همكاري افراد وسازمانهاي ذيل در پروژه اظهار امتنان مي نمايد

پوران ميريندي اسكن بوپيري هاگردون تاكور

آصيف نظري شمس الرحمن داودزي

شوكت شفا ندا شفا

عبدالقدر قلت وال سلطان محمد

سارا مك هگ تونا اويتر

پاول گرنيك آمر پروگرام ها وانكشاف پرسونل كابل نوريه يحيي پور ، وزارت زنان افغانستان

هيندلر، زنان بدون سرحد اتريشمارتينا اليزا بد كاسباير ، زنان بدون سرحد اتريش

دكتور مايكل پوهلي ، دانشگاه برلين آلمان پالين ديون ، يوناما ماهر تعليمات ملكي افغانستان

داكتر سوسان شميدي ، صلح سويس افغانستان بيت هو پر، بي بي سي بريتانيا

:بخاطر از دياد درباره انجمن ما اتريش ويانا

Salzgries 19/21, A-1010 Vienna, Austria

:تيلفون 51 45 533 1 43+ +43 1 533 45 52 : فكس

www.frauen-ohne-grenzen.org • email: office@frauen-ohne-grenzen.org www.women-without-borders.org • email: office@women-without-borders.org

BLZ: 12000, account no.: 52085 371 101, BACA : حساب بانكي

122

وزارت امور زنان مهد حمايت سياسي، اجتماعي، فرهنگي زنان افغانستان

وزير امور زنان كه بعد از لويه جرگه اضطراري به اين سمت منصوب گرديده اند » سرابي«ر حبيبه وزارت امور زنان به رهبري محترمه داكت

ايشان نظر به سابقه كاري و تجارب زندگي و همدردي با زنان، منحيث يك خانم با درد و حساس در قسمت و مصائب زنان . فعاليت داردنستان ازين درد ها و رنج ها رهايي يابند و مانند انسان هاي آزاد، با حقوق بشري و افغان، هميشه در آرزوي آن بوده اند كه روزي زنان افغا

ازينرو، . انساني در يك جامعه دموكراتيك زندگي نماينداز همان آغاز كار خود به صفت وزير امور زنان فعاليت هاي مثمري در زمينه انجام داده و از هر زمينه استفاده

.ده اندكرده و امكانات را بكار بر

جهت استفاده از تجارب ديگران و تبادل نظر در كنفرانسهاي بين المللي كه در مورد موضوعات زنان در دو سال اخير بسويه عالي تدوير يافته اشتراك نموده بممالك سويس، انگلستان، امريكا، بلژيك، جاپان، ايران فرانسه و جرمني سفر هايي داشته اند و هم جهت كسب

ز وضع زنان در كشور با وجود مشكالت معلومات ابواليات فراه، نيمروز، هرات، غزني، بغالن، پروان، مزار

در تمام واليات افغانستان رياست هاي امور . رياست هاي امور زنان در واليات فعال ساخته شده اند. شريف، جالل آباد و باميان سفر كرده اند . كشاف اندزنان و مراكز انكشافي فعال گرديده و در ان

در مركز بخاطر رسيدگي به وضع زنان و دختران ارتباطات نزديك با وزارت خانه ها و ادارات دولتي و غير دولتي قايم نموده و وزارت امور زنان اكنون به حيث مرجع تصميم گيري و رهبري فعاليت هاي مربوط به امور زنان در كشور و مرجع زنان در صورت مواجه به مشكالت

پالن ها و پروژه . از طريق رياست هاي حقوق، معارف، آموزش و تبليغ و توسعه اقتصاد زنان، صحت به زنان رسيدگي ميكند. يل گرديدهتبدبا همكاري وزارت ها ) تعليم و تربيه و صحت(هاي تبليغاتي، آموزشي و تقويت توانايي هاي كاري و كاريابي و دسترسي به خدمات اجتماعي

در تدوين قانون اساسي و تدوير لويه جرگة قانون . و موسسات غير دولتي كه در قسمت زنان فعاليت دارند، روي دست داردو ادارات مربوطو . اساسي نقش موثري در مورد حقوق و اشتراك زنان بازي نموده است و در تطبيق مواد قانون اساسي در مورد زنان بذل مساعي مينمايد

وزارت امور زنان . ارزشمند و فعال در پروسه ثبت نام رأي دهنده گان براي رياست جمهوري داشته و داردهمچنان وزارت امور زنان نقش وزارت امور زنان بمثابه . بمثابه مركز آموزشي جندر و گسترش جندر پروگرام هاي ويژه اي را تدريس نموده و در توسعه جندر نقش فعال دارد

و همواره تالش مي نمايد كه جامعه مدني و دولت در تفاهم با همديگر براي . قش اساسي را داردشبكه ارتباطي بين جامعه مدني و دولت ن .ارتقاي ظرفيت هاي كاري زنان گام بگذارند

123

:درباره زنان بدون سرحد

زنان بدون سرحد حامي زنان در جهان بوده . نجمن مدافع بين المللي براي زنان در سياست وجامعه مدني دراطريش مي باشد زنان بدون سرحد يك اما پشتيبان يك سياست مثبت بوده كه سهم زنان را درجوامع ارتقاء داده واستعداد . وكوشش مينمايد كه زنان در تمام سطوح تصميم گيري ها شامل باشند

.گي روزمره انكشاف ميدهيم شان را درزند

ما زنان بدون سرحد . بطور صلح آميز وغير خشن در تمام كشورهاي كه در حال انتقال احياي مجدد اند) نزاع ( زنان بدون سرحد طرفدار حل كانفليكت ها هدف ، پروژه هاي نمونه وايجاد ايليانس ها با انجمن يك آينده بدون ترس ، فروپاشي ووحشت را تشويق مي نماييم ، از طريق ارتباطات جهاني ، معلومات با

.هاي كمكي بين المللي زنان را بطرف يك تغير مثبت راهنماي مي كنيم

كشور ما ( مركز زنان در نيمروز ، ورزش باسكيتبال براي دختران در كابل وكتاب : فعاليت هاي زنان بدون سرحد در افغانستان بطور متداول عبارت اند از .وتدوير وركشاب ها در سراسر كشور ) من نقش

© Women without Borders 2005