Oxygen Therapy พญ.ชนนาถ รจพฒนกล

วตถประสงค 1. เขาใจจดประสงคของการบ าบดดวยออกซเจน 2. ตระหนกถง oxygen toxicity 3. เขาใจชนดของอปกรณในการบ าบดดวยออกซเจนและเลอกใชไดอยางเหมาะสม

การบ าบดดวยออกซเจน (oxygen therapy) ความตองการออกซเจนของรางกายมนษย

รางกายของมนษยใชออกซเจนเปนสารตงตนในการสรางพลงงานแบบ aerobic metabolism จากไขมน คารโบไฮเดรต และโปรตน หากรางกายมนษยขาดออกซเจนซงเปนสารตงตน การท างานของเซลลในรางกายจะเขาสกระบวนการ anaerobic metabolism เพอนสรางพลงงานแทน แตมผลขางเคยงเชน สรางพลงงานไดนอย ท าใหมกรด lactic คง และทส าคญทสดคอ สมอง ซงเปนอวยวะทไมมความสามารถในการท า anaerobic metabolism ดงนนเซลลสมองทขาดออกซเจนจะสามารถอยไดเพยง 4 นาท และจะเรมมความเสยหายเกดขนหลงจากนน

แตทงน ไมไดแปลวารางกายของมนษยจ าเปนตองอยในสภาวะทมออกซเจนสง ในชนบรรยากาศทวไปมความเขมขนของออกซเจน(FiO2) แค 0.21 เทานน ดงนนรางกายของมนษยถอวาอยในภาวะทมออกซเจนจ ากด (oxygen-restricted

environment) อยตลอดเวลาจงเรยกไดวามนษยนนเปน microaerophilic organism หรอสงมชวตทตองการความเขมขนของออกซเจนเพยงเลกนอยในการด ารงชวต

ภาพ 1 แสดงถงระดบออกซเจนในรางกายของมนษย ซงมปรมาณเพยงเลกนอยเทยบกบปรมาณทงหมด

Hypoxemia ค าศพททควรทราบ

Hypoxemia = ภาวะทระดบออกซเจนในเลอดต ากวาปกต Hypoxia = ภาวะทเนอเยอในรางกายไดรบออกซเจนไมเพยงพอตอความตองการ(ขาดออกซเจน)

สาเหตของ hypoxemia

1. Low PiO2(FiO2) 2. Impair pulmonary gas exchange คอมความผดปกตในการแลกเปลยนแกสของปอด ซงมกลไกตางๆไดแก

o Hypoventilation o Diffusion defect o V/Q abnormality o Shunt hypoxemia

ซงการบ าบดดวยออกซเจนไมใชการแกทสาเหตโดยตรง จงอาจตองใชการรกษาอนๆ เชน airway pressure therapy รวมดวย

3. Low mixed venous oxygen tension (low PvO2) ซงพบในภาวะทความตองการออกซเจนของเซลลมากกวาปรมาณทไดรบ เชน ภาวะ hypermetabolic state

เมอไหรถงเรมการบ าบดดวยออกซเจนในภาวะ hypoxemia การบ าบดออกซเจนนนสามารถใชประโยชนไดหลายอยาง แตในเอกสารประกอบการสอนนจะเนนไปทการบ าบด

ออกซเจนเพอแกไขหรอปองกนภาวะ hypoxemia เปนหลก เนองจากการใหออกซเจนในปรมาณสงสงโดยไมจ าเปนอาจจะท าใหเกดภาวะออกซเจนเปนพษ(oxygen

toxicity) และรางกายของมนษยสามารถรบมอกบภาวะออกซเจนไมเพยงพอไดในระดบหนง ดงนนจงมเปาหมายอยท อยาใหผปวยม clinically significant hypoxemia จนท าใหเกดภาวะทมอนตราย เชน อวยวะลมเหลว (organ failure), เพมแรงในการชวยหายใจ(work of breathing)จนเปนภาระแกระบบปอดและหวใจ(increase cardiopulmonary workload) หรอมภาวะ respiratory distress โดยแบงกลมผ ปวยเปน 2 กลมคราวๆดงน

1. Acute hypoxemia เปาหมายคอ PaO2 > 60 mmHg หรอ SaO2 > 90% 2. Acute on top chronic hypoxemia คนไขในกลม chronic hypoxemia เชน COPD รางกายมกมการปรบตวเพอใหทนตอสภาวะออกซเจนต ามาเปน

ระยะเวลานาน การใหออกซเจนทสงเกนไปอาจจะท าให respiratory center หยดท างานได เปาหมายคอ ลดอาการและอาการแสดงตางๆทเกดจาก severe hypoxemia เชน dyspnea, mental dysfunction,

heart failure ในบางกรณอาจใหผ ปวยอยทภาวะ hypoxemia เดมของคนไข หรอใหอยในภาวะ mild hypoxemia การบ าบดดวยออกซเจนส าหรบภาวะอนๆ • การบ าบดดวยออกซเจนเพอลดขนาดของอากาศหรอกาซอนใดทอยในโพรงปดภายในรางกาย (enhance absorption

of air space) เพอใหออกซเจนเขาไปแทนทกาซในโพรงอากาศในรางกาย เนองจากออกซเจนจะถกดดซมเขากระแสเลอดไดเรว ท าให

โพรงอากาศเลกลงเรว เชน 1. ลดอาการทองอดจากกาซหลงเหลอในชองทอง หลงการผาตดในชองทอง (decrease abdominal distention after

laparotomy and laparoscopy) 2. ชวยเรงการดดซมกาซในชองเยอหมปอด (enhance absorption of pneumothorax) 3. ลดอาการปวดศรษะหลงท า pneumoencephalography

ภาวะแทรกซอนจากการบ าบดดวยออกซเจนทส าคญและภาวะออกซเจนเปนพษ (significant complication from oxygen therapy and oxygen toxicity)

ภาวะแทรกซอนของการบ าบดดวยออกซเจนมดงน 1. Cut off hypoxemic ventilatory drive 2. Oxygen toxicity 3. Drying of secretion 4. Denitrogenation absorption atelectasis 5. Other complication

Cut off hypoxemic ventilatory drive

ในผ ปวยทมโรคปอดเรอรงบางกลม เชน COPD ซงมภาวะคารบอนไดออกไซดคงสงมานาน ท าใหศนยควบคมการหายใจ(respiratory center) ไมตอบสนองตอภาวะคารบอนไดออกไซดทสง แตกตางจากคนปกต แตในคนไขกลมน respiratory center จะตอบสนองตอภาวะออกซเจนทต าลงในกระแสเลอดเทานน ซงปกตคนไขกลมนจะมออกซเจนในเลอดต าอยแลว เรยกวา hypoxic ventilatory drive

แตเมอไดรบออกซเจนจนท าใหคา PaO2 สงเกน 60-70 mmHg จะท าใหไมม hypoxic ventilatory drive ผ ปวยจะหายใจชาลงๆและคารบอนไดออกไซดจะสงขน จนในทสดท าใหเกดการกดการท างานของสมอง หยดหายใจ ไปจนถงเสยชวตได

ในผ ปวยทเราสงสยวาม ventilatory drive ผดปกต ใหเรมใหออกซเจนในความเขมขนนอยๆกอนอยางระมดระวง ซงอปกรณทใหคาความเขมขนของออกซเจนไดอยางแมนย า จะเปนอปกรณประเภท fixed-performance หรอ venturi mask (เรมจาก FiO2 24%, 28%, 32%, 36% ไปจน 40%) หรอสามารถเรมจาก oxygen cannula นอยๆกได (เรมจาก 1 LPM เพมครงละ 0.5-1 LPM)

หากผ ปวยเกดภาวะ Cut off hypoxemic ventilatory drive แลว (เกดการหายใจชาลง คารบอนไดออกไซดคง จนน าไปสการกดของสมอง หรอ CO2 narcosis) การแกไขคอ ชวยหายใจเพอลดภาวะ respiratory acidemia กระตนหายใจถาสามารถท าได แลวคอยๆลด FiO2 ลง หามหยดใหออกซเจนทนทอยางเดดขาดเพราะผ ปวยก าลงถกกดการหายใจอยางมาก รางกายจะขาดออกซเจนและเสยชวตได Oxygen toxicity

ออกซเจนเมอใหในปรมาณทสงเกนไปจะเปนอนตรายแกรางกาย เนองจากใน aerobic metabolism หลงจากรางกายไดพลงงานแลว เซลลจากพยายามเปลยนออกซเจนใหกลายเปนน า โดยในกระบวนการนออกซเจน(oxygen metabolite)จะอยในรปแบบของ oxidants ซงมความสามารถในการท าลายเนอเยอและสวนประกอบของเซลล

โดยปกตแลวภาวะออกซเจนเปนพษไมเกดขนเนองจากรางกายสามารถเปลยนออกซเจนใหเปนน าไดถง 95% และมสารทเปนพษ(oxygen metabolite)เพยงแค 3-5% เทานน และรางกายมการท างานของสารทมความสามารถในการตานความเปนพษของออกซเจนอยหรอทเรยกวา antioxidants

ซงในผ ปวยวกฤตหรอ Critically ill patient จะมการลดลงของสาร antioxidants เปนอยางมากท าใหผปวยกลมนมโอกาสจะมภาวะออกซเจนเปนพษไดงาย

Oxygen metabolite มความสามารถในการกระตน inflammatory response ทงทบรเวณปอดและทวรางกาย ซงคนไขทไดรบออกซเจนสงเกนไป สามารถมอาการแสดงไดดงน:

Pulmonary oxygen toxicity เมอมนษยหายใจแกสทมความเขมขนของออกซเจนสงมากกวา 60% เปนเวลานานมากกวา 48 ชวโมงขนไปจะท าให

มการอกเสบของปอด(inflammatory lung injury) จากเมดเลอดขาว(neutrophil)ทเขาไปสะสมในถงลมของปอด เกดการท าลายชนเซลลทอยรอบถงลม จนในทสดจะท าใหการแลกเปลยนแกสของปอดแยลง สภาวะนเรยกวา acute lung injury หรอในกรณรนแรงเรยกวา acute respiratory distress syndrome

Systemic oxygen toxicity สาร oxidants จดเปนสารประเภท free radical ซงเมอเกดภาวะเปนพษแลว จะเกดปฏกรยาลกโซท าใหเกด oxygen

toxicity ทวรางกาย เปนสาเหตหนงทท าใหเกดภาวะการท างานของอวยวะลมเหลวทวรางกาย(multiorgan failure)ในกลมคนไขวกฤต Drying of secretion

ในอปกรณใหออกซเจนทใหความชนไมเพยงพอ จะท าใหเสมหะและสารคดหลงในทางเดนหายใจแหง ท าใหเกดการคงคางของเสมหะ น าไปสภาวะแทรกซอนอนๆ เชน ปอดแฟบ ปอดบวมเปนตน Absorption atelectasis

ในอากาศปกตนนจะมแกสไนโตรเจนอย ซงแกสไนโตรเจนนนเปนแกสทรางกายไมไดใช ในถงลมจงไมมการดดซมกาซไนโตรเจน ท าใหในการหายใจในชนบรรยากาศปกตถงลม จะมแกสไนโตรเจนเหลออยและไมยบตว แตเมอคนไขไดรบออกซเจน 100% ถงลมจะดดซมออกซเจนออกไปจนหมด ท าใหถงลมปดแฟบ

การปองกนภาวะ absorption atelectasis ในขณะใหการบ าบดผปวยดวยออกซเจน ท าไดโดยการใช FiO2 ทต าทสดเทาทจะท าได และกระตนใหผ ปวยมการหายใจเขาลกๆเปนระยะ

อปกรณใหออกซเจนและการเลอกใช (oxygen delivery system) ประเภทของอปกรณใหออกซเจน

การแบงชนดของอปกรณใหออกซเจนสามารถแบงไดหลายแบบในเอกสารประกอบการสอนครงนจะแบงตามลกษณะการท างานของอปกรณ

1. Low flow system 2. Reservoir system 3. High flow system 4. Enclosure/environmental system ซงอาจไมมการจดประเภทอปกรณชนดนในหนงสอบางเลม โดยรวม Enclosure

oxygen delivery system หมายถงอปกรณใหออกซเจนทครอบผ ปวยทงตว เชน oxygen box หรอ hyperbaric chamber

Low flow oxygen delivery system

เปนอปกรณใหออกซเจนทให flow ในระดบต า กลาวคอ ต ากวาท ผปวยหายใจ(inspiratory flow demand) โดยปกตคอนอยวา 8-10 LPM ท าใหทกครงของการหายใจของผ ปวยจะมการดงอากาศภายนอกเขามาผสมดวยเสมอ ตวอยางอปกรณประเภท low flow system ทพบไดทวไปคอ nasal cannula Nasal cannula

จดเปนหนงในอปกรณใหออกซเจนทพนฐานทสด เนองจากตวอปกรณไมม reservoir จงใหออกซเจนไดสงสดแค 6

LPM ซงอตราการไหลนไมเพยงพอกบอตราการไหลของอากาศในลมหายใจปกตของคนไข(ในการหายใจปกตแบบ quiet breathing ม inspiratory flow rate ท 15 LPM) ท าใหมการผสมของอากาศภายนอกเสมอ nasal cannula จงจดเปนอปกรณทเพมออกซเจนไดเพยงเลกนอย

จดเดนของ Nasal cannula คอสามารถใชงานไดงายและไมระคายเคองผ ปวยมาก แตมขอเสยคอไมเหมาะอยางยงในผ ปวยทหายใจหอบเหนอยหรอตองการความเขมขนของออกซเจนสง ไมควรเปด flow สงกวา 6 LPM เพราะจะเกดการระคายเคองเยอบโพรงจมกเปนอยางมาก

ตารางแสดงความเขมขนของออกซเจนในผ ปวยมาตรฐานทหายใจปกต*

* การหายใจปกตในทนหมายถงการหายใจสม าเสมอ ทม Tidal volume 300-700 mL และอตราการหายใจ <25 ครงตอนาท

Reservoir system

Reservoir แปลภาษาไทยคอทเกบสะสม ในกรณนหมายถงชองวางทสามารถเกบออกซเจนเพอน าไปใชในชวงหายใจเขา Reservoir ธรรมชาตในรางกายของมนษยคอโพรงไซนส และ reservoir ในอปกรณใหออกซเจนสามารถเปนไดตงแตชองของอปกรณเอง เชน ตวหนากากใหออกซเจน ซงมความสามารถเปนโพรงอากาศได หรอ bag ในอปกรณใหออกซเจน ซงออกแบบมาใหเปนทกกเกบออกซเจนโดยตรง

เมอใหออกซเจนผานอปกรณใหออกซเจน ออกซเจนจะเขาไปในโพรง reservoir กอน ท าใหอากาศใน reservoir เปนออกซเจนปรมาณหนง เมอคนไขหายใจเขา กจะสดอากาศทเตมไปดวยออกซเจนใน reservoir เขาไป รวมกบออกซเจนจากอปกรณใหออกซเจน ท าใหคนไขไดรบความเขมขนของออกซเจนทสงขน

รปแสดงการท างานของ reservoir ในชวงหายใจออก ออกซเจนจะเขามาในถง reservoir

รปแสดงการท างานของ reservoir ในชวงหายใจเขา อากาศทเตมไปดวยออกซเจนใน reservoir จะถกหายใจเขาไปกอน ตาม

ดวยอากาศภายนอก

Face mask

เปน reservoir system ซงสามารถให FiO2 ไดสงกวา nasal cannula โดยไมระคายเคองเยอบโพรงจมก สามารถให

ความชน(humidification)ไดดกวา แตมขอเสยคอ ผ ปวยจะไมสามารถรบประทานอาหารหรอดมน าได และหากเปนหนากากชนดครอบแนน อาจจะท าใหรสกเหมอนหายใจไมพอได

Face mask มหลายชนด ในทนจะพดถง simple face mask, partial rebreathing mask, non-rebreathing mask Simple face mask

เปนหนากากธรรมดา ทไมม reservoir ตดอย จงนบตวหนากากเปน reservoir ขนาด 50 mL มรส าหรบรบออกซเจน เปนรส าหรบสายเลกๆ อปกรณใหออกซเจนทจะตอกบ simple face mask จงไมควรเปนอปกรณทใหความชนแบบ nebulizer เพราะจะท าใหมความชนตกคางเปนน าในสายได สามารถใช flow ไดตงแต 6-12 LPM (FiO2 35%-65%)

Partial rebreathing mask เปนหนากากทม reservoir ขนาด 500 mL ดวยแตระหวาง mask และ reservoir มทางใหอากาศจากการหายใจออก

สวนตน(ซงยงไมมคารบอนไดออกไซด)เขาไปผสมใน reservoir อยบาง ควรใช flow ไมต ากวา 6 LPM เพอปองกนลมหายใจออกสวนทาย(ซงมคารบอนไดออกไซดสง ออกซเจนต า)เขามาใน reservoir ปกตนยมให flow 8-10 LPM (FiO2 0.6-0.9) แตอาจใชสงกวานนได

รปแสดงการท างานของ partial rebreathing mask ลมหายใจออกสวนหนง(ประมาณ 100-150 mL) จะไหลกลบเขามาอยใน reservoir bag ซงมกเปนอากาศทมคารบอนไดออกไซดนอย อปกรณชนดนจงใหคาความเขมขนของออกซเจนไดสง แตไม

ถง 100%

Non-rebreathing mask หนากากชนดนจะม One way valve คนอยระหวาง reservoir กบหนากาก ท าใหอากาศทเขามาส reservoir จะเปน

ออกซเจน 100% จากแหลงจายออกซเจนเทานน ดงนนในทางทฤษฎ ถาขนาดของ reservoir ใหญพอ เปด flow มากพอ

และครอบหนากากไดสนทมดชด จะสามารถใหความเขมขนออกซเจน 100% กบผปวยได แตปฏบตไดยากในการรกษาจรง นยมเรมให flow ท 10 LPM แตสามารถเพมไดเพอเตม reservoir ใหเพยงพอกบการหายใจของผ ปวย

รปแสดง One way valve ใน non-rebreathing mask การม valve ท าใหลมหายใจไมยอนกลบเขาไปในถง reservoir

High flow oxygen delivery system เปนอปกรณใหออกซเจนทสามารถให flow ไดสงมากกวาทผ ปวยหายใจอย ท าใหไมมการดงอากาศภายนอกเขามา

รวม คนไขจงไดรบความเขมขนของออกซเจนทหายใจเขาไปในปรมาณทสม าเสมอ(fixed performance) ซงอปกรณทสามารถให flow สงเชนนมหลายประเภท คอ

1. High flow meter คอใช flow meter ทมความสามารถในการจาย flow ไดในระดบสง เชน ถง 70 LPM อปกรณเชนน flow ทออกมาจะตองผาน heated humidifier เพอใหความชนและความรอนใหเพยงพอไมเชนนนจะระคายเคองทางเดนอากาศเปนอยางมาก ปจจบนอปกรณทใชเทคนคน คอ high flow nasal cannula

2. Gas blending system เปนระบบทใชใน ventilator มทงแหลงจายออกซเจนและอากาศความดนสงผานตวจายทจะควบคมทงความดนและ flow ของอากาศทเขาสคนไข อปกรณเชนนตองการการดแลสงและมการตรวจสอบจากบรษทผผลตอยางสม าเสมอ

3. Air-entrainment system คอระบบทใชหลกการท างานของ venturi’s effect โดยเปนการดงอากาศภายนอกเขามาผสมกบออกซเจนจาก flow meter จายอากาศทใชทวไป มสองประเภทคอ o Air-entrainment mask ตวอปกรณดดอากาศจะอยทหนากาก o Air-entrainment nebulizer คอตวอปกรณดดอากาศ จะอยทกระปอง nebulizer หรอคอกระปอง nebulizer ทตอ

กบ flow meter ทก าแพงทเราพบเหนทวไป ลมทออกมาจากกระปอง nebulizer นจะมความเขมขนของออกซเจนตามทปรบ และม flow ทสงเพยงพอกบการสดหายใจของคนไข สามารถน าไปตอกบอปกรณไดหลายชนดเชน Aerosol mask, t-piece, tracheostomy mask (collar mask)

ภาพแสดงการท างานของอปกรณชนด air entrainment device การผานออกซเจนเขาไปในรแคบๆ จะท าใหเกดการดงอากาศ

ภายนอกเขามา ท าใหปรมาณลมหลงจากผานรน มปรมาณมากขนจากอากาศทเขามาผสม

Aerosol mask คอหนากากทมชองรบอากาศขนาดใหญไวส าหรบอปกรณทมการใหความชนแบบ nebulizer ซงชองนอาจจะตอกบ

ยาขยายหลอดลม หรอน าไปตอกบอปกรณจายอากาศแบบ air-entrainment device กจะได face mask ทจายอากาศ

แบบ high flow หรอทนยมเขยนวา oxygen mask with nebulizer ดงนน ในใบค าสงการรกษาของแพทย อปกรณชนดนจงมการเขยน FiO2 ควบค การค านวณ flow ทผ ปวยไดรบเมอใชอปกรณชนด air entrainment device

กอนอน ใหพงเขาใจวา flow ทเปดจาก oxygen flow meter จะผานอปกรณ air entrainment device และดด

อากาศโดยรอบเขาไปท าให flow ท ผปวยไดรบสงกวา flow ทเปดจาก oxygen flow meter สตรการค านวณคอ Air entertainment ratio =

โดย VA คอ สดสวนอตราการไหลของอากาศไปสผ ปวย และ VO คอ สดสวนอตราการไหลของออกซเจนไปสผ ปวย

ตวอยาง หากตง FiO2 ทอปกรณไวท 0.4 และเปด oxygen flow meter ไวท 10 LPM ถามวา ผ ปวยจะไดรบ total flow กลตร?

เรมจากสตร air entertainment ratio เราทราบ FiO2 แลว และตองการหาสดสวน(VA/VO)

ดงนน อตราสวน flow ของ air ตอ oxygen คอ 3:1 (มอากาศถกดดมา 3 สวนตอออกซเจน 1 สวน) เปด oxygen flow meter 10 LPM จงมอากาศถกดดเขามาผสม 30 LPM ดงนน total flow = 10+30 = 40 LPM

จะเหนวาหากเปด oxygen flow meter นอยลง เชน 8 LPM กจะท าให total flow ลดลง เหลอแค 32 LPM (oxygen 8

air 24) ดงนนการเปด flow นอยเกนไปในอปกรณชนดนจะท าใหผปวยรบ flow ไมพอได นอกจากนน หากปรบ FiO2 สงๆ ท oxygen flow meter เทาเดม total flow จะลดลงเนองจาก air

entrainment ratio ลดลง(มอากาศถกดดเขามานอยลง) พสจนสตรไดดงน

จะเหนวาอตราสวนกลายเปน มอากาศถกดดเขามา 1 สวน ตอออกซเจน 3 สวน ดงนน ถาเปด oxygen flow meter ท 10 LPM จะม air เขามา 3.33 LPM ท าให total flow เหลอแค 10.33 LPM ซง

ไมเพยงพอกบการหายใจของผ ปวย ถาหากตองการใหได total flow 40 LPM ตองเปดออกซเจนถง 30 LPM!

High flow nasal cannula(HFNC)

โดยปกตนน การใหออกซเจนผานทาง nasal cannula ไมสามารถเปด flow ใหมากพอกบการสดหายใจ(40-60 LPM)

ได เพราะอากาศนนไมมความชนมากพอ การอดอากาศเขาไปในปรมาณมากๆ อากาศทแหงนนจะท าใหเกดการระคายเคองเยอบจมกเปนอยางมากจากการสญเสยความชน

HFNC คออปกรณทใหความชนและความรอนกบอากาศ (ความชนสมพทธ 100% และอณหภม 37 องศาเซลเซยส) ท าใหออกซเจนจากอปกรณนสามารถใหทางจมกดวย flow ทสงได เนองจากอากาศจาก HFNC มความชน(ไอน า)100% จงไมระคายเคองเยอบแมม flow สง

HFNC เปนนวตกรรมใหมทเรมใชกนแพรหลาย เนองจากมขอดดงน 1. เปนอปกรณ non-invasive คนไขใหความรวมมอดกวา 2. เปนการให PEEP แกคนไขจากลมทเขาไปในบรเวณคอหอย ท าให P/F ratio ดขน 3. งานวจยพบวา ชวยลดอตราการ intubation ในคนไข hypoxemia บางกลม

HFNC สามารถตงคา FiO2 ได 21%-100% และ flow ตงแต 1-60 LPM

ความคงทของออกซเจนทไดจากอปกรณใหออกซเจน (Fixed and variable performance of oxygen delivery system)

อปกรณใหออกซเจนบางประเภทอาจไมสามารถท าใหผ ปวยไดรบความเขมขนของออกซเจนในอากาศทหายใจ(FiO2)อยางคงท อปกรณเหลานเรยกวา variable performance Oxygen delivery system (อปกรณทใหความเขมขนของออกซเจนไมคงท)

ในขณะเดยวกนอปกรณทสามารถให FiO2 ไดคงท โดยไมขนกบการหายใจของผ ปวย อปกรณเหลานเรยกวา fixed performance oxygen delivery system (อปกรณทใหความเขมขนของออกซเจนคงท) Fixed performance oxygen delivery system and its condition

อปกรณทใหความเขมขนของออกซเจนไดคงท จะเกดขนไดเมอ ตวอปกรณนนสามารถจายกาซไดเพยงพอกบ

การหายใจของคนไขในแตละครง โดยไมมการรบกวนจากอากาศภายนอก ท าใหคา FiO2 ทผ ปวยไดรบคงท อปกรณทเปน fixed performance system

1. High flow system ทให total flow ไดเพยงพอกบการสดหายใจของคนไข 2. Reservoir system with non-rebreathing valve โดยทวไปหมายถง oxygen mask with bag with non-rebreathing

mask 3. Environmental oxygen delivery system

Variable performance oxygen delivery system and FiO2 calculation

อปกรณทใหความเขมขนของออกซเจนไมคงท ผ ปวยจะไดรบ FiO2 ตามการเปลยนแปลงของลกษณะการหายใจ เนองจากระบบไมสามารถจายกาซไดเพยงพอตอการหายใจเขาในแตละครง จงมการสดน าอากาศภายนอกเขามาผสมดวย (air dilution) ซงในผ ปวยทหายใจตนหรอหายใจลก การหายใจแตละครงกจะท าใหปรมาณอากาศทถกดงเขามาผสมในแตละลมหายใจไมเทากน ท าให FiO2 ไมคงท

อปกรณทเปน variable performance system ไดแก 1. Low flow system 2. Reservoir system ยกเวน non-rebreathing mask 3. High flow system ทจายลมไมเพยงพอกบการหายใจของคนไข

ตวอยางการค านวณคาความเขมขนของออกซเจนทผ ปวยจะไดรบ ในอปกรณชนด variable performance 1. Simple mask FGF 6 LPM

o ก าหนดใหผ ปวยหายใจสม าเสมอดวย tidal volume = 500 mL, RR = 20/min, Tin = 1 sec, Tex = 2 sec o Simple mask ม reservoir 50 mL o FGF ทผ ปวยไดรบคอ 6LPM/1 sec = 100 mL o ดงนนผ ปวยจะสดออกซเจน(FiO2 1.0)จาก FGF 100 mL + reservoir 50 mL = 150 mL o และสดอากาศภายนอกอก 500-150 mL = 350 mL (ม FiO2 0.2)

2. High flow system: Oxygen mask with nebulizer FiO2 0.4, 8 LPM o ก าหนดใหผ ปวยหายใจสม าเสมอดวย tidal volume = 800 mL, RR = 20/min, Tin = 1 sec, Tex = 2 sec o ดงนนผ ปวยจะสดหายใจดวย flow 800mL/1sec = 48 LPM o Total flow ท FiO2 0.4 oxygen flow 8 LPM = 32 LPM o ดงนน FGF ทผ ปวยไดรบจงไมเพยงพอ จงมการสดอากาศภายนอกเขามา o ผ ปวยไดรบ FGF ทม FiO2 0.4 = 533 mL o Reservoir ม FiO2 0.4 อก 50 mL o Air dilution = 217 mL ทม FiO2 = 0.2

o ดงนนใน High flow system ทเราเปด oxygen flow ไมเพยงพอ FiO2 ท ผปวยไดรบจรงๆ จะไมเขากบทตงไว ซงกรณนมกพบไดในกลมผ ปวยท 1. ตวใหญ tidal volume มาก 2. หอบเหนอย สดหายใจเขาแรงลก 3. เปด FiO2 สงๆ เพราะ total flow จะลดลง

โดยเฉพาะการเขยนค าสงใหออกซเจนแบบ routine จะเจอกรณเชนนไดมาก การเลอกอปกรณและปรมาณของออกซเจนทจะใหกบผ ปวย จงตองค านงถงสภาพรางกายของผ ปวยเสมอ