Õýíòèé àéìãèéí ªìíºäýëãýð ñóì

ªìíºäýëãýð ñóì íü Õóóчíààð Ñýöýí õàí àéìãèéí Ìýðãýí ã¿íèé õîøóóíû íóòàãò 1923 îíä ªíäºðöàãààí óóëûí õîøóó íýðòýéãýýð áàéãóóëàãäñàí.

1925 îíîîñ Ñýöýí õàí àéìãèéí Çàñàã çàõèðãààíû çîõèîí áàéãóóëàëò õèéõýä Äýëãýðõààí ñóì áîëãîí ººðчèëñºí.

Õºâчèéí Æîíîí âàíãèéí õîøóóã 10 ãàðóé ñóì áîëãîí øèíýýð çîõèîí áàéãóóëàõàä Äýëãýðõààí íýðòýé ñóì õî¸ð áîëñîí áàéíà. ¯¿íèéã ÿëãàõûí òóëä ãàçàð íóòãèéí áàéðëàëààð íü Õîéä-Äýëãýðõààí, ªìíº Äýëãýðõààí ãýæ íýðëýñýí áºãººä ñ¿¿ëä “õààí” ãýäýã íýð íü õàñàãäàæ ªìíºäýëãýð ãýæ íýðëýãäñýí ò¿¿õòýé.

1956 îíä Ãóðâàíáàÿí ñóìûí áàðóóí òàë, 1974 îíä Õýíòèé /Õîéä Äýëãýðõààí/ ñóì, 1999 îíä Õóðõûí ñàíãèéí àæ àõóé áóþó Ãóðâàíáàÿí ñóì íèéëæ îäîîãèéí ªìíºäýëãýð ñóì áîëîí ºðãºæñºí. 2010 îíû áàéäëààð ñóì íü çàñàã çàõèðãààíû 7 áàãòàé.Õîéãóóðàà ÎÕÓ-òàé 50 îðчèì êì ãàçðààð, ç¿¿í òàëààðàà Áàòøèðýýò ñóì, Áèíäýð ñóì, ç¿¿í óðäóóðàà Õýðëýí ñóì, yðäóóðàà ̺ðºí ñóì, áàðóóí òàëààðàà Æàðãàëòõààí, Öýíõýðìàíäàë ñóìäóóä, áàðóóí õîéä òàëààðàà Òºâ àéìãèéí ̺íãºíìîðüò ñóì, Ñýëýíãý àéìàãòàé õèëëýäýã. Ñóìûí òºâ ªíäºðõààíààñ 110 êì, Óëààíáààòàðààñ 280 êì îðчèì çàéòàé îðøèíî. 

Íóòãèéí õîéä õýñýã íü á¿õýëäýý Õýíòèéí íóðóóíû óóëñ þì. Ýíä îðøèõ Õýíòèé õàíû íóðóóíû îðãèë äàëàéí ò¿âøíýýñ 2452 ì ºíäºð, ìºí Õýíòèé õàíû àðààð äàëàéí ò¿âøíýýñ 2298ì ºíäºð Äóóò ßí, 2278ì ºíäºð Èõ Ñ¿¿õëýã, 1818ì ºíäºð Öîíæèéí ÷óëóó, 1754ì ºíäºð Áºõºã öàãààí, 2098ì Áýðýí÷èí ßí, 2362ì ºíäºð Áóðõàí õàëäóí, 2007ì ºíäºð Òàðñûí òýãñãýð, 1863ì ºíäºð Óëààí áàéö, 1517ì ºíäºð Ñàíò, 2297ì ºíäºð Ö¿¿ö, 1958ì ºíäºð Èõ äàâàà óóëóóä áàéõààñ ãàäíà Ñóìûí õàìãèéí íóòãèéí õàìãèéí íàì öýã íü Õóðõûí ãîë ñóìûí õèëèéã ç¿¿í õîéøîî îãòëîí ãàð÷ áàéãàà öýãò äàëàéí ò¿âøíýýñ 100 îð÷èì ì ºíäºðò îðøèíî

Ìèíæ ãîë ò¿¿íèé öóòãàëàí Íîìò, Ãàöóóðò ,Äýýä, äîîä Êóìûð, Ìèíæ, Èõ íèõëýã, Èõ îëîíò, Íàðò, ªíãºëæèò ãîëóóä, Îíîí ãîë ò¿¿íèé öóòãàëàí ªâºð íàðò, Äýýä òàðñ, Óëààí áàéö, Äóíä Òàðñ, Õýðëýí ãîë ò¿¿íèé öóòãàëàíãóóä Èë¿¿ð, Áîãä, Èõ Àð, Áàãà Àð, Ç¿¿í ñàëàà, Ýäèãà, Òýí¿¿í ò¿¿íèé öóòãàëàí Àð ýëãýí, Öàãààí òýìýýò, Ç¿ëýãò, Îðö, Áàðõûí ãîë ò¿¿íèé öóòãàëàí Ñàéõàí ãîë, Ìàíäàë, Õóðõûí ãîë ò¿¿íèé öóòãàë Æàðãàëàíò, ªâºð ýëãýí, Áàðóóí Áàÿí, Áàÿí, Äóí Áàÿí áîëîí ̺ðºí ãîë ò¿¿íèé öóòãàëàí Òýíõëýã çýðýã îëîí ãîë ãîðõè óðñàíà. Åð íü ªìíºäýëãýð ñóìûí íóòãèéí õîéä õýñãèéí Õýíòèé õàí óóëûí àð ºâðèéí íóòàã íü ìàíàé îðíû ãîë ìºðíèé ñ¿ëæýý õàìãèéí íÿãò, õàìãèéí èõ íàìàãàðõàã íóòãèéí íýã þì

Ñóìûí íóòàãò Õàíãàë, Õàð, Õºõ, Øàð, Öýãýýí, Æàðãàëàíò, Ìàíäàë íóóðóóä áèé. Õàí Õýíòèé óóëñàä ìºñòëºãèéí ãàðàëòàé Õýíòèé çýðýã íóóðóóä áèé.Ñóìûí íóòàãò òºìðèéí íàéðëàãàòàé Ç¿ðò, ãèäðîêàðáîíàò êàëüöèéí òºðëèéí íàéðëàãàòàé Óëààíáóëàã, ãèäðîêàðáîíàò êàëüöè, íàòðèò òºðëèéí íàéðëàãàòàé ªâºð Ýëýãíèéã ãòäðîêàðáîíàò õëîðèä íàòðèéí íàéðëàãàòàé Áàðõ, Îíîí çýðýã ðàøààí áàéíà.

Òàéãûí öýâäýãò, òàãèéí, óóëûí íóãûí, õºëääºã äýìá¿¿ëò õºðñ, õàð øîðîîí, õàð õ¿ðýí, íèìãýí õàð õ¿ðýí, íóãûí õ¿ðýí, õ¿ðýí õºðñòýé. Õîéä õýñãèéí ºíäºð óóëñààð õàã, õºâä, àëèðñ á¿õèé õºâ÷ òàéãûí øèíýñ, õóøèí èõ îéòîé. Íàðñ, æîäîî, õóñ, óëèàíãàð, áóðãàñ çýðýã îëîí ç¿éë ìîäòîé.

Òîì ãîëûí õºíäèé㺺ð òýðýëæ áîëîí ýìèéí õîâîð óðãàìàë ýëáýã óðãàíà. Ç¿¿í áîëîí ºìíºä õýñãýýðýý àëàã ºâñò, õýýðèéí óðãàìàë, õýýðèéí óðãàìàëòàé, Õàäëàí òýæýýëèéí èõ íººöòýé.

Íýí õîâîð õ¿äýð, öýí òîãîðóó, õîâîð àìüòàí òîîäîã, áóëãà, áóãà áîëîí áóñàä àìüòàä áààâãàé, õàíäãàé, ãàõàé, áîð ãºðººñ, ñóóñàð, ñîëîíãî, ÷îíî, ¿íýã, õÿðñ, òàðâàãà, îéí áà õýýðèéí, í¿¿äëèéí øóâóóä ýëáýã. Îíîí, Õýðëýí ìºðºí çàãàñààð áàÿëàã.

Äóðñãàëò ãàçðóóä

Òºðèéí èõ òàõèëãàò ýçýí ×èíãèñ õààíû ºëãèé Áóðõàí Õàëäóí óóë, Àðâàí ÷óëóóí áóðõàíààð õ¿ðýýë¿¿ëñýí àðõ õàëõûí óòàé öàãààí ã¿ìáýí õýìýýí íýðëýãäñýí Áàëäàí Áýðýýâýí õèéä, Õ¿¿õýí õóòàãòûí õèéä, ýðòíèé ñ¿ã çóðàã á¿õèé áóãàí ÷óëóóíóóä çýðýã îëîí àðâàí ò¿¿õèéí óëáàà øèíãýñýí äóðñãàëò ãàçðóóäòàé.

Ìîíãîë óëñûí óðëàãèéí ãàâúÿàò ç¿òãýëòýí

Ë.Äàøíÿì

Ìîíãîë óëñûí ãàâúÿàò íèñãýã÷

Ñ.Æàíàð

Ìîíãîë óëñûí ãàâúÿàò

òýýâýð÷èí Ä.Æàãäàã

Ìîíãîë óëñûí óðëàãèéí ãàâúÿàò ç¿òãýëòýí

Ä.Äàøçýâýã

Ìîíãîë Óëñûí ãàâúÿàò áàãø

Æ.Òºìºðìóíà

Ìîíãîë óëñûí ãàâúÿàò ìàë÷èí

Ä.Öýðýíäîðæ

Ìîíãîë óëñûí ãàâúÿàò

æ¿æèã÷èí Ä.Ýíõçóë

Ìîíãîë Óëñûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷

Ï.Æàâçàíðàã÷àà

Ардын хувъсгалын партизануудМонгол улсын партизан Ю. ГомбочимэдМонгол улсын партизан Б. Дандар

Дурсгалт зургийн Монгол цэрэг ахмад дайчин Д. Дорж

Улсын аваргуудБНМАУлсын аварга төлчин Д. СампилБНМАУлсын аварга төлчин Ё.ТамзавБНМАУлсын аварга малчин Я.ДоржБНМАУлсын аварга малчин Ш. ЖанцанБНМАУлсын аварга төлчин Б. ДолгорБНМАУлсын аварга малчин М. ТовууБНМАУлсын аварга төлчин Т. ЛувсанчүлтэмБНМАУлсын аварга малчин Ч. МижидБНМАУлсын аварга малчин Д. ТогооБНМАУлсын аварга малчин Г. ЧадраавалБНМАУлсын аварга малчин М. СундуйжавХошой Алтан гадас одонт Монгол Улсын Манлай малчин Г. Сүх-ОчирБНМАУлсын аварга хадланч Д. ЛхамБНМАУлсын аварга комбайнч Г. Хуруу-Эрхтий

Ìîíãîë Óëñûí áààòàð Õîðîëûí

Äàìáà

Ýðýëõýã õèë÷èí Ìîëîìûí Ãààñ¿ðýí

Ìîíãîë Óëñûí Õºäºëìºðèéí áààòàð,

ÌÓÃÒàìèð÷èí Á.Áàò-Ýðäýíý

Ìîíãîë Óëñûí àíõíû ýìýãòýé õºäºëìºðèéí áààòàð òàðèàëàí÷

Ä.Ëèäà

Ìîíãîë óëñûí ãàâúÿàò õóóëü÷

Ñ.Äàìäèí

Ìîíãîë óëñûí ãàâúÿàò áàãø Ë.Ãàëìàíäàõ

Ìîíãîë óëñûí ãàâúÿàò

æ¿æèã÷èí Ä.Æàðãàëñàéõàí

Ìîíãîë Óëñûí Ãàâúÿàò

æ¿æèã÷èí Ã.Ýðäýíýáàò

Ìîíãîë Óëñûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷

Ø.Ï¿ðâýý

Эрдэмтэн, доктор, зохиолчидХөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одонт, түүхийн ухааны доктор , эрдэмтэн зохиолч, Д. Гомбосүрэн Алтан гадас одонт, боловсрол судлалын ухааны доктор С.Батхуяг Хуульзүйн ухааны доктор, зохиолч яруу найрагч Г. БаярхүүТехникийн ухааны доктор Ч. Ганбаатар Техникийн ухааны доктор С.ОсгонХөдөө аж ахуйн ухааны доктор Д.ЗоригтбаатарТүүхийн ухааны доктор Б. ЦогтбаатарЗохиолч Б. ПүрэвдоржЗохиолч З. Цэдэв.Орчуулагч, зохиолч Ш. Цэндгомбо Зохиолч, яруу найрагч Л. БадрааХөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одонт, зохиолч, сэтгүүлч Л.Баатарсүрэн

Áèäíèé áàõàðõàë

Îéí ñàí á¿õèé ãàçàð

ÕÀÀ-ûí ãàçàð

Õîò, òîñãîíû ñóóðèí ãàçàð

Çàì, øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçàð

Óñíû ñàí á¿õèé ãàçàð

Óëñûí òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçàð

Íèéò ãàçàð íóòàã 1087652ãà ¯¿íýýñ:Îéí ñàí á¿õèé ãàçàð 183288ãàÓëñûí òóñãàé õýðýãöýýíèé ãàçàð 350599 ãàÕÀÀ-ûí ãàçàð 549149ãàÕîò, òîñãîíû ñóóðèí ãàçàð 673,6ãàÇàì, øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçàð 1978,4ãàÓñíû ñàí á¿õèé ãàçàð 1964ãà 

Ãàçàð íóòàã

2006 2007 2008 2009 20100

50

100

150

200

101 101 114146

127

ҪЪËÒ

2006 2007 2008 2009 20100

20

40

60

4936 35 35

48

ÍÀÑ ÁÀÐÀËÒ

Õ¿í àìÍèéò õ¿í àì 5219¯¿íýýñ:Ýìýãòýé 2620ªíäºð íàñòàí 412Õºäºëìºðèéí íàñíû õ¿í àì/16-59/ 3067Ñóðãóóëèéí íàñíû õ¿¿õýä/6-15/ 1078Ñóðãóóëèéí ºìíºõ íàñíû õ¿¿õýä 662 

2006 2007 2008 2009 20100

100200300400500

137 142 144 171 174

407320 357 360

244

ØÈËÆÈËÒ ÕªÄªËêªÍ

2006 2007 2008 2009 2010500050505100515052005250

50825128 5148 5171

5219

Õ¯Í ÀÌ

8.9

4.8

29.5

35.5

20.0

1.4

Õ¿í àìûí áîëîâñðîë

Äýýä Òóñãàé äóíäÁ¿ðýí äóíä Á¿ðýí áóñ äóíäÁàãà Áîëîâñðîëã¿é

Õ¿í àìûí áîëîâñðîë

Äýýä 289Òóñãàé äóíä 155Á¿ðýí äóíä 962Á¿ðýí áóñ äóíä 1155Áàãà 650Áîëîâñðîëã¿é 45 

 Íèéò

¯¿íýýñÕýýëòýãч Òºë

òîëãîéÕóâèéí

æèíòîëãîé

Õóâèéí æèí

Õîíü 150650 74395 49,38 50323 33,40ßìàà 142618 66936 46,93 43209 30,30¯õýð 22563 9166 40,62 6698 29,69Àäóó 14449 4469 30,93 2392 16,55Òýìýý 174 47 27,01 8 4,60

Íèéò ìàë 330454 155013 46,91 102630 31,06

Ìàë 

պ人 àæ àõóé

2005 2006 2007 2008 20090

100000

200000

300000

400000

186163216015

248504289658

330454

Ìàë ºñºëò

պ人 àæ àõóé

2005 2006 2007 2008 20090.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

126.2142.2

161.7182.5

219.1

Íýã ºðõºä íîãäîõ ìàë

2005 2006 2007 2008 20090.0

10.020.030.040.050.060.070.0

35.841.7

47.556.3

63.9

Íýã õ¿íä íîãäîõ ìàë

2006 2007 2008 2009 20100

10203040506070

27

39

53

65 66

Ìÿíãàò ìàëчèä

2005 2006 2007 2008 20090

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

345

309

241

200

1741

5062

15194

15212

14027

14449

18385

19519

20345

21227

22563

78518

93131

108843

127374

150650

74272

87862

103863

126830

142618Ìàë ºñºëò /òºð뺺ð/

Тэмээ Адуу Үхэр Хонь ямаа

Íèéò òàðèàëñàí òàëáàé 5385

¯ð òàðèà 3963,6Òýæýýëèéí óðãàìàë 470Òîñíû óðãàìàë 850Òºìñ 70Õ¿íñíèé íîãîî 31,4

Íèéò õóðààñàí óðãàö/òí-îîð/3981

¯ð òàðèà 500Òýæýýëèéí óðãàìàë 200Òîñíû óðãàìàë 200Òºìñ 685Õ¿íñíèé íîãîî 396

Ãàçàð òàðèàëàí 

2006 2007 2008 2009 20100

2000

4000

6000

8000

10000

12000

7856 7114

2230

8365 10001

Òàðèàëñàí òàëáàé

Òàðèàëñàí òàëáàé

2006 2007 2008 2009 20100

2000

4000

6000

2717

330 417

5606

2500

¯ð òàðèà õóðààí àâàëò(òí-îîð)

¯ð òàðèà

Ãàçàð òàðèàëàí 

2006 2007 2008 2009 20100

10203040506070

45 65 40 4570

Òºìñ òàðèàëàëò(ãà-ààð)

2006 2007 2008 2009 201005

10152025303540

12 12.6

31 3336

Õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàëò(ãà-ààð)

2006 2007 2008 2009 20100

100200300400500600700

301.5209

346

459

685

Òºìñ õóðààí àâàëò (òí-îîð)

2006 2007 2008 2009 20100

50100150200250300350400

121.8 126.2 131.6

395 396

Õ¿íñíèé íîãîî õóðààí àâàëò(òí-îîð)

2006 2007 2008 2009 20100

5000

10000

15000

20000

25000

13000 13700 14700 1640021345

Байгалийн хадлан /òí-îîð/

Байгалийн хадлан

Ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñàã

  Óëñûí òºñºâò Àéìãèéí òºñºâò Ñóìûí òºñºâò Íèéò

2006 10508,3 8174,0 27340,7 51033,62007 24596,9 70920,4 96527,1 192044,32008 30025,6 96644,2 133852,3 260522,12009 5844,6 101113,1 105021,9 211979,62010 11228,7 152621,8 126389,6 290240,1

2010 îíä îðîí íóòãèéí òºñºâò áàéãóóëëàãóóäûí íèéò ñàíõ¿¿æèëòèéí 68% áóþó 126389,6 ìÿíãàí òºãðºãèéí îðîí íóòãèéí îðëîãîîñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýí ¿éë àæèëëàãààãàà õýâèéí ÿâóóëæ áàéíà.  

Òºñâèéí îðëîãî

2006 2007 2008 2009 20100

50

100

150109.5 107.4 103.7

114.7 112.1118

143

98.8 100.1 100.988.2

101.6 100.5

122110.8106.7 105.2 107.5 109.3 115

ÒªÑÂÈÉÍ ÎÐËÎÃÛÍ ÁÈÅËÝËÒ /õóâèàð/

Òºñâèéí îðëîãî Óëñûí òºñºâ Àéìãèéí òºñºâ Ñóìûí òºñºâ

2006 2007 2008 2009 20100

200400600800

1000120014001600

10581242

1397 1420

673

Íèéò òàòâàð òºëºãчäèéí òîî

2006 2007 2008 2009 20100

5

10

15

20

25

13

1719

2124

¯éë àæèëëàãààã ÿâóóëæ áàéãàà àæ àõóéí íýãæ¿¿ä

¯éë àæèëëàãààã ÿâóóëæ áàéãàà àæ àõóéí íýãæ¿¿ä

Ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñàã

Õýíòèé àéìãèéí ªìíºäýëãýð ñóìûí îðîí íóòãèéí òºñâèéí çàðäëûí ã¿éöýòãýëìÿí.òºã 

¹ Çàðäëûí á¿ëýãëýë

2008 îí 2009 îí 2010 îíòºëºâëºãº

ºã¿éöýòãýë çºð¿¿

òºëºâëºãºº

ã¿éöýòãýë çºð¿¿òºëºâëºãº

ºã¿éöýòãýë çºð¿¿

1Öàëèí õºëñ áîëîí íýìýãäýë óðàìøóóëàë

91244,5 84004,3 7240,2 93752,4 90691 3061,4 97857,7 96415 1442,7

2Àæèë îëãîãчîîñ òºëºõ ÍÄØ

9122,2 8437,5 684,7 10312,8 8945,7 1367,1 10763,4 9568,2 1195,2

3Áàðàà ¿éëчèëãýýíèé áóñàä çàðäàë

33751,2 32099,8 1651,4 34927,4 31751,9 3175,5 80005,8 70983,7 9022,1

Ä¯Í 134118 124541,6 9576,3 138992,6131388,6 7604 188626,9176966,9 11660

2006 2007 2008 2009 20100

50

100

150

200

250

300

350

400

450

273319

397 405 420

Òýýâðèéí õýðýãñëèéí òîî

Òýýâðèéí õýðýãñëèéí òîî

2006 2007 2008 2009 20100

20

40

60

80

100

120

3043

8780

107

À÷ààíû òýýâðèéí õýðýãñýë

À÷ààíû òýýâðèéí õýðýãñýë

2006 2007 2008 2009 20100

50

100

150

200

250

136168

196 207 210

Ñóóäëûí òýýâðèéí õýðýãñýë

Ñóóäëûí òýýâðèéí õýðýãñýë

Íèéãìèéí äààòãàë, íèéãìèéí õàëàìæ

2006 2007 2008 2009 20100.0

20000.040000.060000.080000.0

100000.0120000.0140000.0

57458.067490.0

113592.9130939.5 127872.7

Íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãèéí îðëîãî

/ìÿíãàí òºãðºãººð/

2006 2007 2008 2009 2010170

180

190

200

210

220

190 193201

210216

Íèéãìèéí äààòãàëûí ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäàëò

/ÍÄØ/

ÍÄØ

2006 2007 2008 2009 20100

100

200

300

400

500407 417 450

326

425

Íèéãìèéí äààòãàëûí ¿éë÷èëãýýíä õàìðàãäàëò

/ÝÌÄ/

ÝÌÄ

2006 2007 2008 2009 20100

20406080

100120

91 8673

101 103

Íèéãìèéí äààòãàëûí ¿éë÷èëãýýíä

õàìðàãäàëò /ÍÄÑÄÄ/

ÍÄÑÄÄ

2007 2008 2009 201005

1015202530

27.424.8

9.2

20.4

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээнд зарцуулсан хөрөнгө

(сая. төг)

̺íãºí ä¿í

Íèéãìèéí äààòãàë, íèéãìèéí õàëàìæ

2007 2008 2009 20100

20

40

60

80

100

120

60

82 87102

Áàéíãûí àæëûí áàéðíû òîî

Áàéíãûí àæëûí áàéðíû òîî

2007 2008 2009 20100.0

500.01000.01500.02000.02500.03000.0

716.41200.0

764.1

2575.0

Íèéòèéã õàìàðñàí àæèëä çàðöóóëñàí õºðºíãº

Íèéòèéã õàìàðñàí àæèëä çàðöóóëñàí õºðºíãº

2007 2008 2009 20100.0

5.0

10.0

15.0

20.0

4.0

12.06.5

17.0

ÕÝÄÑ-ààñ îëãîñîí áè÷èë çýýë(ñàÿ.òºã)

ÕÝÄÑ-èéí áè÷èë çýýë

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-201098.40

98.60

98.80

99.00

99.20

99.40

99.60

99.80

99.10

98.80

99.30

99.6099.50

Õàìðàí ñóðãàëò

Áîëîâñðîëûí ¿éëчèëãýý

Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýÅðºíõèé áîëîâñðîëûí 2 ñóðãóóëüä íèéò 1376 ñóðàã÷ ñóðàëöàæ áàéíà.

2005-2006 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011

020406080

100120140160

155 155113 120 122

Äîòóóð áàéð

2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-20100

20406080

10093.7 94.8 95.1 98.8 95.4

41.8 43.4 44.656.3 55.2

Ñóðëàãûí ¿ç¿¿ëýëò

Ñòàíäàðòûí áèåëýëò ÀÂÑ-èéí ýçëýõ õóâü

Áîëîâñðîëûí ¿éëчèëãýý

Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýý.

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-20110

200

400

600

800

1000

1200

1080 1075 1085 1100 1039

500 560 586 642 623

Ñîíãîí, äóãóéëàí, ñåêöýä õàìðàëò

Ñóðàëöàã÷èä Õàìðàãäàëò

Ìèêðî îð÷èí

•Õàìðàí ñóðãàëò 99.52

•Á¿ëýã ä¿¿ðãýëò 29.7

•Ýýëæèéí êîýôôèöèåíò 1.6

•Ìýðãýæëèéí áàãøèéí õàíãàìæ õ¿ðýëöýý100%

•Ñóóðü áîëîâñðîë ýçýìøèã÷äýýñ öààø 93.2%ñóðàëöàæ áàéãàà

•Á¿ðýí äóíä áîëîâñðîë ýçýìøèã÷äýýñ 91.4%öààøèä ñóðàëöàæ áàéãàà

Áîëîâñðîëûí ¿éëчèëãýý

Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýý.

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-201005

10152025303540

3640

24.6 26.6

Á¿ëýã ä¿¿ðãýëò

Á¿ëýã ä¿¿ðãýëò

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010687072747678808284 81

7573.5

84

Ñòàíäàðò õàíãàëò

Ñòàíäàðò õàíãàëò

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-20100

20

40

60

80

100

Õàìðàí ñóðãàëò

Õàìðàí ñóðãàëò

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-20100

20

40

60

80

100

50 5033.3

83.3

Ìýðãýæëèéí áàãøèéí õàíãàëò

Ìýðãýæëèéí áàãøèéí õàíãàëò

2005 2006 2007 2008 2009 20100

0.51

1.52

2.53

3.54

1 1

2

4 4 4Èõ ýì÷èéí òîî

Èõ ýì÷èéí òîî

2005 2006 2007 2008 2009 20100

50010001500200025003000350040004500

4099 4097

2090

1029 1033 1043

Íýã ýì÷èä íîãäîõ íîãäîõ õ¿íèé òîî

Íýã ýì÷èä íîãäîõ íîãäîõ õ¿íèé òîî

2004 2005 2006 2007 2008 2009 20100

100200300400500600700800

384

233

244

373 44

9

711 76

2

136

142

102 13

7

98

148

176

Ò¿ðãýí òóñëàìæèéí äóóäëàãà

Түргэн тусламжийн дуудлага Алсынх

2005 2006 2007 2008 2009 2010,XI.300

50100150200250300350

40

.8

58

.5

78

.4

18

4.3

95

.76

38

.7

91

.4

11

0.7

30

9.6

11

2.1

14

1.6

33

.5

10

6.5 14

8.9

14

1.8

13

0.8

47

.9

41

.5

Á¿ðòãýãäñýí õàëäâàðò ºâ÷èí/10000 õ¿íä/

ªìíºäýëãýð Àéìãèéí ä¿í Óëñûí ä¿í

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýý

2006 2007 2008 2009 2010

0

5

10

15

20

25

30

12.1 12.1

0 0 0

20.44

17.6

27.629.21

26.7

19.7817.82

19.3

21.422.4

0-1 ÍÀÑÍÛ Õ¯¯ÕÄÈÉÍ ÝÍÄÝÃÄÝË /амьд төрсөн 1000 хүүхдэд/

ªìíºäýëãýð Àéìãèéí ä¿í Óëñûí ä¿í

2005 2006 2007 2008 2009 20100.005.00

10.0015.0020.0025.0030.0035.0040.00

26.10 24.04 22.07 24.00 24.20

32.84

24.0020.71

37.3032.00

18.9

1-5 íàñíû õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë(1000 õ¿¿õäýä)

Улс Хэнтий Өмнөдэлгэр

2006 2007 2008 2009 20100

500100015002000250030003500

295685

1778

1087

3094

Уламжлалт эмчилгээгээр үйлчлүүлсэн хүний тоо

Нийт үйлчилсэн хүний тоо

2006 2007 2008 2009 20100

50

100

150

200

250

300

63105 118 136

276

Далийн цэцэгний сувилалд хамрагдсан хүүхдийн тоо

Далийн цэцэгний сувилалд хамрагдсан хүүхдийн тоо

2005-2008 îíä 1-5 íàñíû õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë ãàðãààã¿é. 2009 îíä ãàðñàí ýíäýãäýë ãàðñàí íü îñîë ãýìòýë áóþó áàéãàëèéí ãàìøãààñ øàëòãààëñàí ýíäýãäýë áàéñàí.

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýý

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýý

2006 2007 2008 2009 201016000165001700017500180001850019000195002000020500

17543

18748

20125 20022

18761

Íèéò ¿çëýã

Бүх үзлэг

2006 2007 2008 2009 20100

100020003000400050006000700080009000

69868131

3643

79368486

Урьдчилан сэргийлэх үзлэг

Урьдчилан сэргийлэх үзлэг

2006 2007 2008 2009 20100

500100015002000250030003500 2662

3028

2282 2172 2076

Урьдчилан сэргийлэх тарилгын тоо

Урьдчилан сэргийлэх тарилгын тоо

2006 2007 2008 2009 20100

1000200030004000500060007000

5034

65786045

50474383

Нийт ор хоног

Нийт ор хоног

1. Òºñâèéí áàéãóóëëàãà14

2. Òºðèéí ºìчèò àæ àõóéí íýãæ4

3. Òàòâàð òºëºãч àæ àõóéí íýãæ¿¿ä41

4. ¯éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã үр òàðèàíû êîìïàíè 85. Õóäàëäàà ¿éëчèëãýýíèé öýã

416. Îéí íºõºðëºë 247. Ìàëчäûí á¿ëýã 68. Æèæèã, äóíä ¿éëäâýðëýë ýðõëýãчèä

359. Áàíê, ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà

410. Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàð 511. Øàòàõóóí ò¿ãýýõ ñòàíö 412. Õóâèéí ýìíýëýã 113. Õóâèéí ýìèéí ñàí 1

¯éëäâýðëýë ¿éëчèëãýý

Õýðýãæèæ áóé òºñºë õºòºëáºð¿¿ä

1. ÕßÁÕºòºëáºð2. ÄÇÎÓÁ-ûí “Áîð-ªíäºð 2” õºòºëáºð3. “Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà II” òºñºë4. Îðîí íóòãèéí Çàñàãëàëûã äýìæèõ õºòºëáºð5. ßïîí óëñûí çàñãèéí ãàçàð, Ìîíãîë Óëñûí ÝÌß, “Íèïïîí” ñàí, “Âàíñýìáýð¿¿” ТББ-ûí õàìòàðñàí “ªðõèéí ýìèéí ñàí” òºñºë6. Чåõ óëñûí “PIN” ÒÁÁ-ûí õºòºëáºð7. “Чèíãèñ òîîíîò” ÒÒÁ-ûí õºòºëáºð8. ÄÁÑàíãèéí “Íóòãèéí èðãýäýä ò¿øèãëýñýí áàéãàëèéí íººöèéí ìåíåæìåíòèéã äýìæèõ çàìààð ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ” òºñºë9. “Áîëîâñðîëûí õºãæëèéí õºòºëáºð-III” òºñºë10. “պ人ãèéí áîëîâñðîëûã äýìæèõ” òºñºë

Нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн давуу талууд 1. Мянганы замд 55км ойрхон2. Харилцаа холбооны 5 салбар үйл ажиллагаа явуулдаг3. Банк, санхүүгийн ХААН банкны 2, Хадгаламж банкны салбар болон «Зоос хүрд» ХЗХ-той4. Улсын стратегийн газар болох ховор металын орд газартай /Өндөрцагаан, Мөнгөн өндөр/5. Чулуун нүүрс, шохойн чулуу, барилгын тоосгоны нөөц орд газартай6. Ерөнхий боловсролын 2 сургуулъ, 2 цэцэрлэг, 2 Соёлын төвтэй, шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр бүрэн хангагдсан7. Хүн эмнэлгийн 6, 15 ортой 2 салбартай, бүх багийн төв эмчтэй, 3 баг эмчийн байртай, хувийн эмнэлэгтэй. Эмнэлгийн шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр бүрэн хангагдсан

8. Эмнэлэг, сургуулъ туслах аж ахуйтай

9. Эмийн эргэлтийн сан 2, хувийн эмийн сантай

10. Хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах зорилгоор 600 өрхийг уламжлалт анагаах ухааны “Өрхийн эмийн сан”-аар хангасан. 11.. Хэнтий аймгийн газар тариалангийн эргэлтийн талбайн ¾ нь тус суманд байдаг. 12.Аялал жуулчлал хөгжих боломжтой 13. Малын тоогоор улсад тэргүүлдэг14. Мал эмнэлгийн 2 салбар үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Малын эрүүл мэндийг хамгаалах зорилгоор 100 гаруй өрхийг “Өрхийн эмийн сан”-аар хангасан. 15. Хэнтий аймгийн тариалангийн эргэлтийн талбайн 80 орчим хувъ нъ байдаг.16. Нийтийн ахуйн үйлчилгээний салбар хөгжсөн. /үсчин, зурагчин, гутал засвар, оёдол/17. Олон улсын 10 төсөл хөтөлбөрүүд хэрэгждэг. 18. Ойн 24 нөхөрлөл, малчдын 6 бүлэг байгалъ орчныг нөхөн сэргээх, хамгаалах үйл ажиллагаа явуулдаг 

Зах зээлийн эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөлд дэд бүтэц, газар тариалан, жижиг дунд үйлдвэрлэл хөгжүүлэх байгаль, нийгэм эдийн засгийн таатай нөхцөл бүрдсэн.