P A N E G Y R I C V Sп Ж V о

F R A N C I S СОX А V Е Ж I ОD I С Т V S

D V М

I N C L I T A F A C V L T A SPHILOSOPHICA

I n C e l e b e r r i m a R e g i a

V NI V E R S I T A T E T I R N A V I E N S IAnnuum eidem TVTELARI SVO honorem

periolueret.J j E F E R E N T E

A dmod. Reverendo, ac C larissimo D ominoIOSEPHO M ITTEB.PACHERA A . L L . & Philofoph. D o fto re , Mathefeos fubli-

mioris Profeflore Pubi. Ord.Reg. neonon Indicae FacultausPhiloiophicae

Ю Ж С Л Ж О 8 1 Р Х С Т Л В Х Х .Х .o r a t o r e

I l i v s t r i s s i m o D o m i n oC A R O L O L. B. D E P E R É N Y ,

Philofopbiae in primum annum Auditore.

T ypis T wusaviensibvs , A nno mdcclxxvi.

O R A T 1 О.

Ottód olim Divus Chryfoftom us de S. Phi- loganio, idem ego de X A V E R IO , magno Indiarum Apoftolo, quaerere jure optimo poiTum: Quamam oratio par Viri cß laudi-

bus• 7 quae par laudibus illius invenietur oratio , cuius tantae Punt virtutes, ut difficilis fit deliberatio,

quaenam e multis potiffimum fint deligendae : res gelbe tantae, ut earum cum multitudo , tum magni- tudo omnem Puperet non modo eloquentiam, fed prope cog titionem humanam? Quibus illum ef- ־ feremus laudibus, cujus fan&iffimam vivendi ratio- nem Oriens & Occidens, quin Orbis univerfus lo- quitur & admiratur ? Hire eß prcccipua laudum illius p a re , quod veri a fa llis aequiperari non pojfunt.

Quid ergo? pergit idem D. Chryfoftom us: num idcirco flebimus? minime vero, Excurram in laudes Magni Indiarum A poftoli, ut potero, neque aliud mihi erit dicendi argumentum, quam quod OrliS univerfi de eo fenfus mihi fubminiftrat. Magnus omnium, quot quot veram Chrifti fidem profitén- t u r , gentium literis, ac fermonibus appellatur X A -

A VERIUS.• r

V ER IU S. Magnus D E I etiam ipfius eft teftimonio, qui tantis SerVum fuum illuftravit prodigiis, u t , quemadmodum Macaenfes 'perhibent literae, Indis pro miraculo e jet X A V E R IU M vel tantillum ccjare a miraculis. Huic inquam & ego immorabor argu- m ento, idque eo libentius, primum, quod id tam tibi Indita Facultas Philofophica, quam Divo Tute- lari Tuo maxime gtoriofum eile intelligam; deinde vero , quod veritatem ejus ipise etiam facrae con- firment paginae. Sic enim illae: Qui fe c e rit , do-cuerit, magnus vocabitur. Videndum itaque jam nobis eft A A. quam cumulate utrumque X A VERIU S praeftiterit, tum intelligemus, quam verus de eo Orbis univerfi fit fenfus , quam vere nomen magni gerat. Utinam quam ille fecit, & docuit exad e , tam ego id clare oculis aut potius cogitationibus veftris pofiem fubjicere! quod fi confequi non po- te ro , id , velim , Temper memineritis, Majorem eile X A V E R IU M , quam ut ulla par laudibus illius inveniri pofiit oratio.

Curam cum propriae, tum alienae falutis verba ifta defiderant, five id poftulant, u t intemerata illius fit v ita , qui ad docendum acceflerit. Ita vi- vunt quidam , ut omnis oratio confonet moribus: quid pulchrius? ita alii, ut eorum Vita refellatur oratio : quid diftortius ? quam miferi illi, qui feoratione duntaxat defendere, non vitae integritate poliunt! non ifti malos imitantur Medicos, qui in alienis morbis profitentur fe tenere Medicinae feien- tiam , in fuis obtorpefeunt ? an non in hos illud per- fiepe , ac quam red illime jactabitur; Quid verba

audiam

audiam,cum Fada videam? Immunem debere eiTe a noxa, qui aliis inftiltare probitatem velit, vidit vel ipfa fuis in tenebris gentilis Superftitio. Moni- menta illius excutiamus: qui iibi hoc fum pfit, in- quiunt, ut mores aliorum corrigat, ac peccata re• prehendat, quis huic ignofcat, ii qua in re ipfe a religione officii declinaverit? I t a , inquam , quae praecipere aliis foles, ea tibi primum fubjice, atque apud animum propone. Haec D . X A V ER H erat norma. Legem iibi ipii primum innocentiae, yirtu- tum que omnium indixit, atque eam inftituit vi• vendi rationem, u t non exemplis traheret minus, quam moveret verbis. PoiTem ego hic multa dicere de iniigni ejus modeftia , paupertate , demiflione animi , contemptu rerum hum anarum , aliisque virtutibus fane eximiis. Quae fuerit X A V E R II ad aras affuli, ac in genua fubmiili fpecies * quae o ris, vultusque compolitio i quam indefeiTum precan di ft udi um , quanta in D EVM , Deiparam, reliquos- que Ccelites pietas, longum eft , nec mei coniilii enarrare. Lucrentur ifta Hiftoriae. Teftata omnia funt variis litterarum monumentis, & in hoc ip<o loco multorum celebrata laudibus. Quanta X A V E - R IU S egerit, quanta fecerit, intelligi non aliunde m elius, ac luculentius poteft, quam ii iter illius ad remotillimas, atque, ut ita dicam, toto pene orbf divifas a nobis orientis plagas menti tantifper noftrae, ^tque cogitationi fubiiciamus. Ex quo illud etiam palam fit , quam magno, forti, invido fuerit animo, qualem ad res bene, acpraeclare gerendas ,o m n e s , quot quot rede fentiunt, apprime neceflarium eile uno ore confitentur. Fortem ego illum puto ani-

A 2 m um ,

ш и т , qui omni fortuna m ajo r, omnibus invidus calibus, per ardua quaeque e o , quo tendendum e i l , enititur. Gaudet periculis Fortitudo, neque un- quam libi conftat plenius, quam cum infefta iibi videt om nia, nihil extim eicit, nihil, quod homini accidere p o te ft, non tolerandum putat. Fuitne, teftem orbem appello univerfum, ( ita inquam, cau- fae fretus aequitate facio, quod alia in re minime au- derem ) fuitne periculum ullum, quod invidus X A V E R II refugeret animus ? fuitne labor , quem recuiaret, imo quem non depofceret? poteftne ali- quid homini accidere tam trifte , tam acerbum, quod ille non dico tolerandum, fed expetendum, atque ia maxima parte felicitatis fuge numerandum non putaret ? relinquenda opulenta erat domus, pa- rentes ÜulciiTimi, amici jucundi :lim i; reliquit. De-

" fiderium Patriae, qua nihil homini charius, feren- dum ; tulit. Adeundae regiones remotiffimaej adiit. Quid innumera viarum incommoda, quid pericula commemorem? eccetibi vafta ie , ignota, & intefta objiciunt maria, aperit fe fyrtibus infamis, ac in- numeris fcatens belluis pontus, cum ventis, Audi־ bus, ac procellis ludandum eft. Non nova ifta, inopinave, ut ait Poeta, furgit facies? Nihilne con- turbatur X A V E R IU S? Quid dico conturbatur? eo ufus fum verbo, quod in magnam virtutem , X A - V ER U praefertim , non cadit. Humilium & an- guftarum eft mentium, fubitos rerum eventus im- becillius perhorrefcere, primo incurfu corruere, fugam fpedare ante praelium. Laetatur, exultat, amplius Domine clamat X A V ER IU S. Itur ia media difcrimina, orbis, ut ita dicam , extra orbem quas-

ritui?,

rítu r, Japonía, India, quín ipfae adeo Sinae votis expetuntur omnibus. Egone jam nunc aerumnas om nes, quibus prater affidua mortis , & naufragii pericula conflictatus vir divinus eft, percenfeam? Cuperem equidem. Sed ne ii velim quidem , pofiim, ii p o li ni etiam , exitumne inveniet oratio? Cogi- täte res, quam vu ltis , duras, arduas , & afperas , maiora omnia ea, quae ille pertulit, opinione & cogitatione veftra erunt. Sed nonne, qui maximas in mari fubiere tempeftates, terram tandem ali- quando ex magna ja&atione vident & in portum ex alto invehuntur ? Quidni & X A V E R IU S bono fit animo, ac poft tot aerumnas jucundiifimos vitae dies, poft labores quietem , poll: Scyllas & chary־ bdes fecurum fibi polliceatur portum ? nihil minus. Verear , ne pejor terra, quam m ari, peior inter homines, quam illos ipfos , quos proeterve&us eft, horrendos fcopulos X A V ER IH it conditio. Homines ne illi an portenta potius , atque monftra certiiTima, qui humana cum lint fpecie & figura, belluas ipfas im- manitate vincant & humanitatem omnem ex animo ejecerint funditus ? Inter feras aetatem degere eft ia- tius. Atqui hos ad hom ines, vel fimulacra potius hominum delatus eft X A V E R IU S , cum his vivendum , his ruditas , barbaries, ac feritas detrahenda , humanitas inculcanda erat. Quis hic p o rtu s, quae fecüritas ? qűae ibi qui- e s , ubi X A V E R IU S ? Ideone ille Europam , ideone chariffimam libi fugit patriam , ut locum tandem aliquando inter Indos & Japones, inter gentes im- manitate barbaras inveniret, in quo conquieiceret ? Q uis, qui modo fuse eft m entis, ut iftud credat ,

A 3 in

in animam inducat fuum ? minime, minime, inquam., Labores, non quietem quaerit i ubi corpus hoc fit , non laboro, inquit. Hominesne inter, an feras , an fcopulos peream, nihil intereft. Decet nos■ imple- re omnem Jußitiam. Meminit etiam Divini illius ora- cu li, idque fuo altiifime inclufit, imprefiit, infculpfit animo : Sic luceat Lux veßra coram hominibus , ut videant opera veßra bona. Vidit opera bona X A V E R II Europa, vidit Afia , viderunt omnes orae, atque omnes exterae gentes , & nationes , maria omnia tum univerfa, tum in fingulis omnes fin u s, infu- lae atque portus. Vidit Mozambicum , Travanco- ris’, Pifcaria, Moluccae, Malacca, & fiqua funt alia barbaris in Terris nomina, quam longa, quam т о - lefta, nudis fiepe pedibus & nonnifi viliftimis qui- busdam te&us lacernis ingreflus fit itinera, qua cibi potusque, ac fomni fuerit parfimonia, quantos in eo cingulo, qui afliduö folis ardore torretur, pertu- Ierit aeftusj quae aegrotis diu noóluque tribuerit 0Ш- ciaj quam multas, quam graves a perditis quibus- dam , & proJe& is ad audendum quidlibet hominibus acceperit injurias, quas, tantum abeft, ut ferret т о - leftius, ut praecipua etiam quadam charitate illud hominum genus com pleaeretur, neque conquie- iceret priu s, quam ad laniora , mentemque melio- rem redirent. Praetereo illa piae crudelitatis inftru- m enta, quibus in corpus fieviebat fuum. Neque haec commemorare attinet, fecifle ita X A V ER IU M om nia, ut ne apex quidem pr^teriret a lege, aut certe fi illud nimium fortaiTe cuipiam videbitur, in id totis illum incubuifle viribus , oftend erunt ea , quae attu li, docet Ecclefi«, matris noftrae fanaifií-

mae

таг mcorruptum Judicium , docet fidelium omnium conienfio, & pervagata omnes mundi partes Sanfti- tatis fama. A t nimirum fatis non eft feciile omnia, qui fe c e r it , ЕУ docuerit, M agnus vocabitur.

Erit fortafle, qui admirabilem X A V E R II con- ftantiam in hoc altero genere lapfam putet. Ardu- u m , ac plequm non raro faftidii eft docendi munus, tum praefertim, cum ii inftituendi fu n t, quibus ob- tufior eft mentis acies. A g e , illis m orum , ac vir-

tutis praecepta trade , apud quos altiffimis impietas ןdefixa eft radicibus. Quid difficilius ?meefitere, cen« feo , quibus verbis avitae iuperftitionis amorem in- timis penitus inclufum vHceribus evellas. Fac peri- culum , verte te ad illos qui totos fe libidinibus , ac voluptatibus conftringendos tradunt. Dices : quid tandem iftae veftrae illecebrae habent ? altiora animum hominis decent, pecudibus ifta relinquantur. Li- ber ab omni cupiditate prava animus hominis eile debet. Quae pars in eo turpiffime ie gerit, vincia- tu r , firmiffimaque muniatur cuftodia. Tradat fe virtuti conftringendam voluptas. Optime. Sed cum voluptariis tibi res eft , vereor , fidem facias , cum haec difputabis. Quid, fi ad eos te cafus detulerit , quos coniVetudo diuturna, quae naturae vim obti- n e t , irretitos tenet? vereor, quid agas. Certe la- bore , ac taedio res non carebit, fi ianiorem his in- jicere mentem volueris, ac ea , quibus tenentur , rumpere vincula. Sunt alii fummi in omni icelere Magiftri , his tu Magifter ian&itatis, D ux verita- tis eris. V ide, quam arduam iterum rem , atque operofam aggrediare. Innumerae tibi exforbendge

difficul-

difficultates ,innumerae exhauriendae erunt moleftias , funt haec ejusm odi, quse fortiffimos etiam labefacta- re animos pofTmt. Sed nimirum ad ardua tendit v ir tu s , & ut eft in proverbio, volenti nihil eft difi- ficile. X A V E R II erat patientia major, quam eorum, qui a veritate & fana do&rina abhorrerent , pervicacia. Percurfabat urbes & oppida, populum ad quemcun- que locum veniflet, ipie convocabat, maxima, qua poterat ,v o c e Parentes per D E U M , fuperosque ora* b at, fuas ut proles ad perdifcenda verae fidei dog- mata mittere ne cunctarentur. Caetera quid refe- ram , quae tanta lu n t, ut fuperare fidem videri pof- fe n t, nifi certiffimis omnia monimentis teftata efi fent? Venit mihi tamen hoc loco in m entem , quod praetermittere minime poffiim. Quid obfecro im- menfum illud, quod emenfus e f t , iter , quid tam mutta animarum millia verae fidei luce illuftrata, fi• bi volunt ? an non vef haec, ut caetera abeflent o* mnia, irideféfiam X A V E R II in docendis rudibus со- arguere induftriam poflent.

H unc T u Inclita Facultas Philofophica Patro- num T ib i, ac Tutelarem delegifti, hunc folennibus quot annis honoribus religiaiiilime colis, & omni, qua par e ft , veneratione profequeris, Quid facere fapientius potes ? quem enim deligeres potius , quam eu rt, qui acuti Timis graviffimisque rationum mo« mentis Sapientiffimos quosque gentilium confuta- v i t , errores impiorum convulfit ? Accedit, quod is fit X A V ER IU S , de quo vere íl’ud , quod de S .V i- йоге D . Bernardus ufurpavit, dici p o fiit , in Ter- ris vifus e j i , ut ejfet exemplo, in Ccelum levatus eji >

ut

ut ßt pa ir Minio. Omnes X A V ER ГО honores defers Inclita Facultas. Certiffimum ille tibi rebus in o- mnibus erit perfugium. E t f i , ut eft apud D.Ambro- fium , Santtorum, quo majora fu n t merita, eo tutio- ra patrocinia, quid e ft , -quod ope Divi illius confe- qui non pofiis , qui tam bene de gloria Divini Nu- m inis, dc falute tot gentium , de univerfa meritus eft Eccleiia. Habes Tutelarem eu m , qui ut in ter- ris potens opere & fermone e ra t , ita in Caelo po* tens eft patrocinio. Habes Tutelarem D EI ipfius

oraculo M agnum , nam, qui fe c e r it , docue-r i t , magnus vocabitur.

D I X I