Upload
jacek-walczynski
View
6
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Bohater jednej z najpiękniejszych polskich baśni. Opowiadanie w zasadzie nie ma autora, stanowi zapis najbardziej uznanych polskich badaczy baśni i podań ludowych takich jak Kazimierz Władysław Wóycicki czy Hanna Kostyrko. Temat kilku scenariuszy filmowych, muzycznych i poematów. Warto przypomnieć sobie tą piękną legendę. To w oparciu o nią Mickiewicz napisał balladę Pani Twardowska. Załączona tu edycja oparta jest owydanie Drukarni Mikołowskiej im. Karola Miarki z 1900 roku.
Citation preview
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Ciekawe opowiadanie pod u g
Poda p i m i e nn ych i le gend ludowych zebrane
PAN TWARDOWSKI
Wedug wydania archiwalnego Wydawnictwa i Drukarni Spki
Wydawniczej im. Karola Miarki w Mikoowie na Grnym lsku 1900
SAWNY MISTRZ CZARNOKSISKI
Indeks: 00172/2015/08 Pozycja e-book_JW48: 064
Opracowanie edytorskie: Jawa48 na podstawie egzemplarza ze zbiorw prywatnych.
Tylko do uytku wewntrznego i osobistego bez prawa przedruku i publikacji tak w czci jak i w caoci.
Sierpie 2015
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Prawa autorskie
nale do autora, autora ilustracji, Wydawnictwa, ich spadkobiercw oraz innych osb fizycznych
i prawnych majcych lub roszczcych sobie takie prawa.
Materiay wykorzystane w opracowaniu, stanowi rdo danych o naszej
kulturze i historii, stanowi wasno publiczn, a ich rozpowszechnianie
suy dobru oglnemu.
Wykorzystywanie tylko do uytku osobistego, tak jak czyta si ksik wypoyczon
z biblioteki, od ssiada, znajomego czy przyjaciela.
Wykorzystywanie w celach handlowych, komercyjnych, modyfikowanie, przedruk i tym
podobne bez zgody autora edycji zabronione.
Niniejsze opracowanie suy wycznie popularyzacji tej ksiki i przypomnienia
zapomnianych pozycji literatury z lat szkolnych.
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 2
W treci zamieszczono obrazy i ilustracje znanych i nieznanych autorw pochodzce z rnych rde: ksiek, opowieci, broszurek, zbiorw instytucjonalnych i prywatnych bliej nieokrelonych, gwnie
jednak z ksiek rukiem posiadanych w zbiorach prywatnych jak rwnie z dostpnych w sieci internetowej. Autor niniejszej edycji nie roci sobie najmniejszych praw zarwno do treci jak
zastosowanej tu grafiki i ilustracji.
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 3
Spis rzeczy Rozdzia I str. 5 Jako Twardowski by wielkim mdrcem; pragn posi wszystkie nauki; mia sug wiernego Maka, zapozna si z Mefistofelesem. Rozdzia II str. 18 Jako Twardowski dyabu dusz zapisa i jako dyabe mu zaraz musia usugiwa i co si potem stao. Rozdzia III str. 33 Jako Twardowski zwiedza Olkusz, kae moczar pod Knyszynem w staw zamieni i sokol skal na Krzemionkach szerok podstaw do gry przewrci. Rozdzia IV str. 48 Jako dworzanin krlewski namawia Twardowskiego do wywoania duszy zmarej krlowej i co si potem stao. Rozdzia V str. 62 Jako Twardowski wywoa ducha Barbary i co si potem stao. Rozdzia VI str. 78 Jako Twardowski z Makiem wjecha na kogucie do Bydgoszczy, jako Somk obieca odmodzi, jako Pankracy w pustej chacie pieniki liczy i co si potem stao. Rozdzia VII str. 93 Jako Twardowski Somk odmodnil i jako Maciek tego nie umia, za co mia by spalonym i co si potem stao.
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 4
Rozdzia VIII str. 104 Jako szatan Twardowskiemu zama nog, za co Twardowski szatana mczy i karze i jako Twardowski odmodnia i co si potem stao. Rozdzia IX str. 118 Jako Twardowski wskrzesi wojewod, jako ujrza Barbar, jako si z ni oeni i co si potem stao. Rozdzia X str. 137 Jako Twardowski chciaby si uwolni od pieka, a szatan stara si napdzi go do pieka. Nota edytorska str. 154
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 5
I Jako Twardowski by wielkim mdrcem; pragn posi wszystkie nauki; mia sug wiernego Maka, zapozna si z
Mefistofelesem.
K
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 6
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 7
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 8
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 9
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 10
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 11
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 12
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 13
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 14
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 15
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 16
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 17
K o n i e c R o z d z i a u P i e r w s z e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 18
II Jako Twardowski dyabu dusz zapisa i jako dyabe mu zaraz musia usugiwa i
co si potem stao.
N
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 19
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 20
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 21
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 22
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 23
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 24
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 25
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 26
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 27
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 28
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 29
Olkusz, niegdy synna na ca Polsk kopalnia srebra. Przy
przebijaniu szybu natrafiono na ukryte rdlisko, ktre wytrysno wod i kopalni na zawsze zalao.
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 30
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 31
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 32
K o n i e c R o z d z i a u D r u g i e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 33
III Jako Twardowski zwiedza Olkusz, kae moczar pod Knyszynem w staw zamieni i sokol skal na Krzemionkach szerok
podstaw do gry przewrci.
N
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 34
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 35
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 36
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 37
2 Pod Knyszynem, miejscu pamitnem mierci Zygmunta Augusta, byo stare cmentarzysko, zwane czecho wizn , poniewa tu miay spoczywa ciaa pobitych najezdniczych Czechw.
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 38
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 39
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 40
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 41
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 42
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 43
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 44
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 45
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 46
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 47
K o n i e c R o z d z i a u T r z e c i e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 48
IV Jako dworzanin krlewski namawia Twardowskiego do wywoania duszy zmarej krlowej i co si potem stao.
M
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 49
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 50
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 51
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 52
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 53
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 54
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 55
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 56
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 57
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 58
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 59
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 60
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 61
K o n i e c R o z d z i a u C z w a r t e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 62
V Jako Twardowski wywoa ducha Barbary i co si potem stao.
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 63
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 64
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 65
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 66
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 67
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 68
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 69
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 70
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 71
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 72
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 73
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 74
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 75
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 76
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 77
K o n i e c R o z d z i a u P i t e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 78
VI Jako Twardowski z Makiem wjecha na
kogucie do Bydgoszczy, jako Somk obieca odmodzi, jako Pankracy w pustej chacie pieniki liczy i co si
potem stao.
P
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 79
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 80
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 81
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 82
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 83
- -
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 84
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 85
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 86
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 87
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 88
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 89
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 90
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 91
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 92
K o n i e c R o z d z i a u S z s t e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 93
VII Jako Twardowski Somk odmodnil i jako Maciek tego nie umia, za co mia
by spalonym i co si potem stao.
J
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 94
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 95
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 96
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 97
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 98
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 99
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 100
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 101
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 102
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 103
K o n i e c R o z d z i a u S i d m e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 104
VIII Jako szatan Twardowskiemu zama
nog, za co Twardowski szatana mczy i karze i jako Twardowski odmodnia i co
si potem stao.
T
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 105
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 106
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 107
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 108
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 109
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 110
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 111
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 112
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 113
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 114
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 115
-
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 116
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 117
-
K o n i e c R o z d z i a u s m e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 118
IX Jako Twardowski wskrzesi wojewod,
jako ujrza Barbar, jako si z ni oeni i co si potem stao.
P
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 119
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 120
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 121
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 122
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 123
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 124
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 125
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 126
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 127
3 Ksiga ta, raczej rkopis, miaa by przykuta na acuchu, w ksinicy
akademii krakowskiej. Dzieo to przypisywano Twardowskiemu, a e dzieo
to uwaano za czarnoksiskie, przeto nie byo wolno zaglda do niego.
Adam Saramowski pisze o tym rkopisie: Jakie ycie prowadzi sawny
czarodziej Twardowski, jak je skoczy wykazuje owe dzieo czarodziejskie,
czyli rkopis, ktry po mierci krla Zygmunta Augusta z daru jego z wielu
innemi ksigami wileskiemu domowi Jezuitw si dosta o ktrym Szpot
pisze, i sysza z ust ksidza Daniela Gutwia, nawczas pomocnika
przeoonego nad ksigozbiorem wileskim, gdzie ksika rzeczona
Twardowskiego acuchem elaznym do muru przykuta bya. Gdy w
ksidz ciekawoci zdjty, coby zawieraa, czyta j zacz, da si sysze
zgiek i oskot okropny w ksinicy, zbiegy si snad ze duchy, a ksidz
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 128
przelkniony, rzuciwszy ksik, ledwie do poblizkiej izby zemkn zdy i
ca noc potem z przestrachu bezsenn spdzi. Nazajutrz rano, wezwawszy
drugich, wszed do ksinicy ale owej ksiki ju nie znalaz.
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 129
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 130
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 131
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 132
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 133
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 134
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 135
-
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 136
K o n i e c R o z d z i a u D z i e w i t e g o
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 137
X Jako Twardowski chciaby si uwolni od pieka, a szatan stara si napdzi go do
pieka.
M
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 138
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 139
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 140
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 141
-
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 142
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 143
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 144
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 145
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 146
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 147
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 148
4 Wedug podania czart mia do Twardowskiego mwi po acinie:
Quod cogitas, domine Twardowski? annescis pacta nostra? Verbum nobile, debet esse stabile! (Co sdzisz, panie Twardowski? Nie znasz nasze umowy? Sowo szlacheckie, powinno by stae )
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 149
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 150
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 151
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 152
-
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 153
KONIEC
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 285
Nota edytorska:
Jedna z najpikniejszych bani i poda polskich ma poczesne miejsce w polskiej
literaturze i opowieciach przy piecu (teraz moe z tym piecem to przesada, ale nie
szkodzi troch pofantazjowa). Legend o najsynniejszym polskim czarnoksiniku
poznaem w najmodszych latach swego dziecistwa, a byo to amatorskie
przedstawienie szkolne gdzie okoo 1953 roku. Wtedy jeszcze nawet nie chodziem
do szkoy. Pniej byy przede wszystkim ksiki, gwnie ze szkolnej biblioteki.
Prezentowana tu opowie nie ma autora, lecz czytajc legendy zebrane przez Hann
Kostyrko, Janusza Koniusza, Stanisawa wirk, Romana Zmorskiego, a przede
wszystkim Kazimierza Wadysawa Wycickiego nie mamy najmniejszej wtpliwoci,
e bohaterem bajki jest ten szlachcic zwany polskim Faustem (pewnego czasu Niemcy
prbowali go sobie zawaszczy utrzymujc, e by to Laurentius Dhur z Norymbergi,
penicy w latach 1565-1573 funkcj nadworne wrbity na Wawelu). Posta
Twardowskiego najczciej przewija si wanie w opracowaniach Wycickiego.
Dlaczego uywam okrelenia: bajka, a nie podanie, ba, powiastka czy legenda
cho do kadej z tych kategorii przygody im Pana Twardowskiego mona
zakwalifikowa? Moe gwnie dlatego, e z czasw szkolnych utkwia mi gowie
definicja bajki: [] Utwr niedugi, czsto artobliwy, alegoryczny, z przeciwstawnymi
postaciami, czsto liryczny i zawsze zawierajcy pouczenie... Tylko o jednym
pierwiastku, definicja bajki nie wspomina, a przecie jest on nieodczny we
wszystkich bajkach wiata: okruciestwo, zo, mier. Od tej charakterystycznej cechy
nie stroni nawet bajka dla dzieci. Przecie u Andersena onierz odrbuje czarownicy
gow, w bajkach rosyjskich, zagubiona w lesie dziewczyna wraca do chaty ojca z
przychwkiem. Okrutny zbj Madej ley na ou mczarni, a Pan Twardowski tylko
dziki swym unikalnym fortelom i olbrzymiej wiedzy czarnoksiskiej unika pieka,
lecz ze miechem przyglda si mkom innych, a i sam nie stroni od zych i zoliwych
uczynkw. A za wybawienie od pieka spotyka go wieczna pokuta na ksiycu. W
bajkach wic trup ciele si gsto a zabjstwa i morderstwa nie s przypadkiem
odosobnionym. I to najczciej w bajkach dla dzieci. O dziwo! W bajkach dla
dorosych, np. u Krasickiego, Kryowa czy LaFontainea jest ju znacznie spokojniej,
mniej krwi, mniej zabjstw. Ale moe dlatego te wanie bajki nie miay takiego
powodzenia, jak te dla dzieci. Wydaje mi si, e jednak dzieci, (a wiem to z wasnego
dowiadczenia sprzed ponad 60 laty) o wiele bardziej fascynoway si agodniejsz i
uzasadnion rzeczywistoci, gdzie zo wyrzdzane zemu byo aktem
sprawiedliwoci. Diabu Borucie obcito palce adna szkoda, przecie sam wszcz
bjk z panem modym. Z czarownic spalono w piecu to za krzywdy ktre
wyrzdzia Jasiowi i Magosi. Mefistofelesa wykpano w gorcej misie na pewno mu
si naleao za to, e gnbi dusze nawet te uczciwe. A wanie, skoro mowa o
Mefistofelesie, Twardowskim i Karczmie Rzym, to nie sposb nie wspomnie o
przepiknym wierszu Adama Mickiewicza i jego nie odpartych zwizkach z legend o
Twardowskim. Poszczeglne elementy z ycia Twardowskiego, Mickiewicz wplt
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 286
jednake w samo zakoczenie. A i Pani [Barbar] Twardowsk umieci tylko
symbolicznie. Przyjrzyjmy si niektrym zwrotkom:
Jedz, pij, lulki pal, Tace, hulanka, swawola; Ledwie karczmy nie rozwal, ha ha, hi hi, heje, hola! [] Szewcu w nos wyci trzy szczutki, Do ba przymkn trzy rureczki, Cmokn, cmok, i gdaskiej wdki Wytoczy ze ba p beczki.
Twardowski uywa ycia, wyprawia hulanki i swawole, drwic sobie z cyrografu i zawartego paktu z diabem. Wskrzesi si odmodzi, a nawet oeni z pikn Barbar, ktra jednake okazaa si nieza sekutnic. Majc skarby dostarczane mu przez Mefistofelesa wyprawia uczty i bankiety niczym jaki krl lub cesarz [str. 112, Podania].
Wtem gdy wdk pi z kielicha. Kielich zawista, zazgrzyta; Patrzy na dno: Co u licha? Po co tu, kumie, zawita?
Wszak ze mn na ysej Grze Robi o dusz zapisy; Cyrograf na byczeJ skrze Podpisale ty, i bisy
Wedug Mickiewicza, Twardowski podpisa cyrograf na ysej Grze. Ale gdzie jest ta ysa Gra? Czy w okolicach witego Krzya koo Kielc czy Wymysowa czy jeszcze gdzie indziej? Wg legendy, Twardowski podpisa cyrograf (i nic nie wspomina si o byczej skrze) na Krzemionkach koo Krakowa. Wspomina si take o Kamionce koo Tarnowa. Wydaje mi si, e ysa Gra to okrelenie symboliczne.
Miay sucha twego rymu; Ty, jak dwa lata przebieg, Miae pojecha do Rzymu, By ci tam porwa jak swego.
Ju i siedem lat ucieko, Cyrograf nadal nie suy; Ty, czarami drczc pieko, Ani mylisz o podry.
Diabe wypomina to Twardowskiemu, e nie kwapi si do wypenienia umowy; Mickiewicz daje mu na to dwa lata, ale legenda mwi o siedmiu latach, siedmiu miesicach i siedmiu dniach [str. 102 Podania]
Ale zemsta, cho leniwa, Nagnaa ci w nasze sieci; Ta karczma Rzym si nazywa, Kad areszt na waszeci." [str. 143 Podania]
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 287
Twardowski ku drzwiom si kwapi Na takie dictum acerbum, Diabe za kontusz uapi: "A gdzie jest nobile verbum? [str. 146 Podania]
Patrz, oto jest karczmy godo, Ko malowany na ptnie; Ja chc mu wskoczy na siodo, A ko niech z kopyta utnie. [str. 113 Podania] Gmach bdzie z ziarnek orzecha, Wysoki pod szczyt Krpaku, Z brd ydowskich ma by strzecha, Pobita nasieniem z maku. Patrz, oto na miar wieczek, Cal gruby. dugi trzy cale, W kade z makowych ziareczek Wbij mi takie trzy bratnale" [Str. 113 Podania] No! wygrae, panie bisie; Lecz druga rzecz nic skoczona, Trzeba skpa si w tej misie, A to jest woda wicona. [str. 104 Podania] Diabe kurczy si i krztusi, A zimny pot na nim bije; Lecz pan kae, suga musi, Skpa si biedak po szyj Wylecia potem jak z procy, Otrzs si, dbrum! parskn ranie. "Teraz jue w naszej mocy, Najgortszm odby ani." Jeszcze jedno, bdzie kwita, Zaraz pknie moc czartowska; Patrzaj, oto jest kobieta, Moja oneczka Twardowska. Ja na rok u Belzebuba Przyjm za ciebie mieszkanie, Niech przez ten rok moja luba Z tob jak z mem zostanie. [Str. 123 Podania] Przysi jej mio, szacunek I posuszestwo bez granic; Zamiesz cho jeden warunek. Ju caa ugoda za nic." Diabe do niego p ucha, P oka zwrci do samki,
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 288
Niby patrzy, niby sucha, Tymczasem ju blisko klamki. Gdy mu Twardowski dokucza, Od drzwi, od okien odpycha, Czmychnwszy dziurk od klucza, Dotd jak czmycha, tak czmycha.
Jak wiemy z Podania, diabe nie czmychn, lecz porwa Twardowskiego za kark i wyruszy w podr do pieka. Ale i tu jest pewna niekonsekwencja. Mefistofeles zamiast strci Twardowskiego do pieka, leci z nim w gr, ku niebu. Gdzie wic jest pieko?
Najsynniejsz sztuk czarnoksisk mistrza Twardowskiego miao by wywoanie ducha Barbary Radziwiwny oraz wskrzeszanie i zmarych i odmadzanie starcw, w tym take siebie samego. Pakt Twardowskiego z diabem, dugo mu suy i udawao si nie wypenia warunkw jakie narzuci mu sam Luycyper, dopki nie wpad w puapk zastawion przez Mefistofelesa w karczmie zwanej Rzym. Legenda o Panu Twardowskim nie bya obojtna twrcom kina. W 1926 roku Witold Biegaski nakrci ba filmow zoon z piciu czci i 17 aktw. Film ma podoe historyczne zwizane z inwazj i Polski i aneksj Rusi. Film jest oczywicie niemy, a w roli Twardowskiego wystpi Bronisaw Oranowski . Obok niego zagrali Wanda Jarszewska, Wadysaw Grabowski, Maria Krzyanowska i Mila Kamiska. W 1936 roku film o Twardowskim zrealizowa Henryk Szaro. By to wczesny bestseller polskiego kina. Scenariusz napisali Wacaw Gsiorowski i Anatol Stern, scenografi zajli si Jacek Rotmil i Stefan Norris, muzyk napisa Jan Maklakiewicz, a w rolach gwnych wystpia plejada polskich aktorw: Franciszek Brodniewicz jako Twardowski, Kazimierz Junosza-Stpowski jako Mefistofeles, Jan Kurnakowicz jako Maciek, Jzef Wgrzyn jako Zygmunt August, oraz Maria Bogda, Elbieta Barszczewska, Mieczysawa wikliska, Bogusaw Samborski, Stanisaw Sielaski, Maria Malicka, Stefan Jaracz, Micha Znicz, Zygmunt Chmielewski, Tekla Trapszo, Feliks Chmurkowski, Ludwik Sempoliski, Loda Niemirzanka , Andrzej Bogucki i wielu innych. Film zaplanowany na wielk skal, mia jednak niemae trudnoci finansowe i ograniczony budet, std wiele scen skrcono, a ujcia plenerowe zamienione na studyjne doprowadzajc do scenograficznego zuboenia filmu. Niemniej jednak cieszy si on wielkim powodzeniem i odnis take duy sukces kasowy. Niewtpliwie mocn stron filmu bya scena spotkania Twardowskiego z wysannikiem piekie oraz wywoania ducha Barbary Radziwiwny. Warto take wspomnie o filmie animowanym Pani Twardowska z 1955 roku re. Lechosawa Marszaka w opracowaniu graficznym Jana Marcina Szancera (adaptacja wiersza Adama Mickiewicza) i monodram telewizyjny Joanny Winiewskiej z 1973 roku z Januszem Zakrzeskim. Pan Twardowski to take bohater powieci Jzefa Ignacego Kraszewskiego (jakeby inaczej!) oraz baletu Ludomira Ryckiego z 1921 roku. Stanisaw Moniuszko skomponowa muzyk do ballady Pani Twardowska (1869). Lucjan Rydel umieci Twardowskiego w balladzie Pan Twardowski poemat w XVIII pieniach (1906). Pan Twardowski to tytu opery rosyjskiego kompozytora Aleksieja Nikoajewicza Wierstowskiego (1822), a take baletu Adolfa Sonnenfelda, wystawionego w Warszawie w 1874 r.
A ja tam nadal wierz, e Twardowski jest na ksiycu.
[Jawa48]
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 285
Dokument w formacie *.pdf moe by wykorzystany wycznie do uytku osobistego bez prawa do
dalszego obrotu i obiegu komercyjnego lub handlowego i nie moe by poddawany modyfikacjom bez
zgody autora edycji. Naley go traktowa tak, jak ksik wypoyczon do przeczytania.
Opracowanie edytorskie: Jawa48
PAN TWARDOWSKI podug Poda i Legend ludowych
Opracowanie edytorskie: Jawa48 Strona 286
Uwaga!!!
Bez zezwolenia twrcy wolno nieodpatnie korzysta z ju
rozpowszechnionego utworu w zakresie wasnego uytku
osobistego.
Nie wymaga zezwolenia twrcy przejciowe lub incydentalne
zwielokrotnianie utworw, niemajce samodzielnego znaczenia
gospodarczego
Mona korzysta z utworw w granicach dozwolonego uytku pod
warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twrcy oraz rda.
Podanie twrcy i rda powinno uwzgldnia istniejce
moliwoci.
Twrcy nie przysuguje prawo do wynagrodzenia.
Pliki mona pobiera jeli posiada si ich orygina a pobrany plik
bdzie suy jako kopia zapasowa.
Mona pobiera pliki nawet jeli nie posiada si oryginau, pod
warunkiem e po 24 godzinach zostan one usunite z dysku
komputera.
Szczegowe postanowienia zawiera USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r.
o prawie autorskim i prawach pokrewnych
oraz Regulamin wiadczenia Usug Drog Elektroniczn Portalu Chomikuj.pl.
Opracowanie edytorskie: Jawa48