Systemy relacji midzy P a K i ZWKlasyfikacja pastw ze wzgl. na ich stosunek do ZW

Systemy relacji midzy P a K i ZW wg. prof. M. Pietrzaka

Systemy powizania

Systemy rozdziau

Systemy relacji midzy P a ZW

Pastwa wyznaniowe

Pastwa wieckie

Podzia pastw wg ks. prof. J. Krukowskiego

Pastwa wyznaniowe

Pastwa wieckie

zamknite (tradycyjne)

separacja czysta

separacja wroga otwarte (zmodernizowane) separacja skoordynowana

Systemy relacji P - K i ZWPOWIZANIA ROZDZIAU WZAJEMNEJ NIEZALEZNOCI Stany Zjednoczone Niemcy Wochy Hiszpania

Monizm Cezaropapizm Teokracja Jurysdykcjonalizm Wspczesne pastwa wyznaniowe

Francja ZSRR PRL

Pastwa wyznaniowe a pastwa wieckie

(podzia w oparciu o kryteria prawne)

Pastwa wyznaniowePowizane z okrelonym ZW oraz z przyjmowan w jego ramach religi, okrelan jako pastwowa bd oficjalna.

Zamknite (tradycyjne)

Pastwa wyznanioweOtwarte (zmodernizowane)

W wersji zamknitej (tradycyjnej)Uznanie okrelonej doktryny religijnej jako jedynie prawdziwej (pastwowe wyznanie wiary) Formalne uznanie w akcie prawnym jednej religii jako oficjalnej Ograniczenia i zakazy odnoszce si do wyznawania innych religii (lub jedynie tolerowanie ich) Podporzdkowanie prawa pastwowego reguom religijnym Subwencjonowanie religii oficjalnej z funduszy publicznych, co daje jej uprzywilejowan pozycj w stosunku do innych

IranRepublika islamska jest systemem bazujcym na wierze w:

Jednego Boga co znajduje wyraz w zdaniu: Nie ma Boga poza Allahem [] Objawienie boskie i jego fundamentalne znaczenie dla promulgowania praw [](Konstytucja z 1979 r.)

Oficjaln religi Iranu jest islam i ta regua bdzie wiecznie niezmienna(art. 12 Konstytucji)

Prezydent musi mie wyznanie zakorzenione w fundamentalnych zasadach Republiki Islamskiej Iranu

Legalnie usankcjonowana przewaga Koranu nad ustawodawstwem pastwowym Wszystkie regulacje prawne musz opiera si na kryteriach islamskich. Rada Strw sprawdza zgodno stanowionego prawa z kryteriami islamu.

Arabia SaudyjskaIstnieje wycznie Bg a Mahomet jest jego Prorokiem.(Dekret o systemie podstawowym, 1992)

Wntrze Kaaba. W poudniowo-wschodnim naroniku Kaaby znajduje si czarny kamie (al-hadar al-aswad), prawdopodobnie meteoryt.

Rzd AS wywodzi swoj wadz ze witego Koranu i Tradycji Proroka. (art. 8) Krl prowadzi polityk narodow, zgodn z przepisami islamu. (art. 55)

Rodzina jest fundamentem spoeczestwa saudyjskiego, jej czonkowie bd wzrasta na fundamentach wiary islamskiej oraz posuszestwa Bogu [] (art. 9)

Edukacja bdzie inspirowana i natchniona wiar islamsk (art. 13)

Pastwo chroni islam i rozwija szariat. (art. 23) Obrona religii islamskiej [] jest obowizkiem kadego obywatela. (art. 34)

Kary bd osobiste i nie bdzie przestpstwa lub kary, ktra nie byaby zgodna z szariatem. (art. 38) Trybunay bd stosowa reguy szariatu islamskiego [] (art. 48)

PakistanReligi pastwa pakistaskiego jest islam. (art. 2 Konstytucji)

Religi gowy pastwa (prezydent), a take czonkw parlamentu ma by islam.

Wszystkie ustawy bd stosowane z nakazami islamu, witym Koranem i sunn; adna ustawa nie bdzie moga by zmieniona w sposb przeciwny nakazom islamskim. (art. 227)

Apostazja (tylko jako przejcie od wiary panujcej na inne wyznanie) jest karana mierci lub banicj Podobne kary za blunierstwo przeciwko bogu 7 listopada 2010 r. AsiaBibi skazana na kar mierci za rzekome blunierstwo przeciwko Mahometowi: Jezus Chrystus umar za moje grzechy i za grzech wiata. Nie zrobi tego dla was Mahomet

AsiaBibi

Algieria

Islam jest religi pastwa(art. 2 Konstytucji z 1996 r.)

Aby mc by wybranym na Prezydenta Republiki, kandydat musi by wyznania muzumaskiego

Wysoka Rada Islamska wyraa opinie o zgodnoci przedkadanych jej spraw z zasadami religijnymi

Niedozwolone jest funkcjonowanie instytucji, ktrych dziaania s przeciwne islamskiej etyce ()

Po odzyskaniu niepodlegoci w 1962 r. wygnano katolikw, zamieniono 700 kociow na meczety, duchownym, ktrzy pracowali w szkoach i szpitalach nakazano opuci kraj, tych ktrzy zostali dotkny zamachy bojwek islamskich, uprowadzenia, mordy

b. Karol de Foucault

Wolno sumienia i wiatopogldu jest nienaruszalna Deklarowana tolerancja religijna w rzeczywistoci jest mocno ograniczona Jest wiele ogranicze faktycznych, nie zawsze wynikajcych z obowizujcego prawa, czsto z tradycji osoby niewyznajce religii oficjalnej to obywatele drugiej kategorii

Obowizkowe nauczanie islamu w szkoach

Kodeks rodzinny oparty na szariacie

KatarKatar jest pastwem arabskim, niepodlegym. Jego religi jest islam, a prawo islamskie szariat jest rdem naczelnym legislacji []art. 1 Konstytucji z 1970 r.

Pastwo bdzie si zajmowa ugruntowaniem w spoeczestwie islamskich zasad religijnych []

EgiptIslam jest religi pastwa, [] a naczelnym rdem prawa jest jurysprudencja islamskaart. 2 Konstytucji z 1971 r.

Nie wszystkie pastwa, w ktrych wikszo stanowi muzumanie, to pastwa wyznaniowe S wrd nich take pastwa wieckie, np.

Kamerun Niger Turcja

W wersji otwartej (zmodernizowanej)Rezygnacja przez pastwo z uznania jednej religii jako jedynie prawdziwej Uznanie jednej religii bd ZW jako pastwowego z racji historycznych lub socjologicznych Subwencjonowanie tylko religii pastwowej z funduszy publicznych Gwarancje wolnoci religijnej dla wyznawcw wszystkich religii

IzraelReligi pastwow jest judaizm

IslandiaKocioem pastwowym jest koci luteraski

NorwegiaKocioem pastwowym jest koci luteraski.(art. 2 Konstytucji z 1814 r.)

Krl powinie stale wyznawa religi ewangelicko-augsbursk, popiera j i ochrania (art. 4)

DaniaEwangelicki Koci Luteraski jest Duskim Kocioem Narodowym i jako taki jest wspierany przez pastwo(art. 4 Konstytucji z 1953 r.)

Krl winien nalee do Duskiego Kocioa Narodowego (art. 6) Statut kocioa pastwowego okrela ustawa (art. 66)

Wielka BrytaniaW Anglii i Szkocji istnieje koci pastwowy. W Walii i Irlandii Pn. przyjty jest model rozdziau

Koci anglikaski powsta w 1534 r. na skutek rozamu spowodowanego przez Henryka VIII

Monarcha jest gow Kocioa anglikaskiego. Przysuguje mu tytu obrocy wiary. Obsada stanowisk kocielnych zalena od monarchy, ktry na wniosek premiera mianuje abp, bp i dziekanw Kocioa Anglii. W Izbie Lordw zasiada 24 bp (w tym abp Canterbury i abp Yorku).

Prawo wew. Kocioa Anglii stanowi cz prawa pastwowego Monarcha przy koronacji lubuje strzec praw Kocioa. Monarcha nie moe by katolikiem ani polubi katolika zabezpieczana anglikaska sukcesja tronu

Wewntrzne decyzje kocioa wymagaj zgody parlamentu (np. wicenia kobiet czy osb rozwiedzionych, zmiany w modlitewniku) Kady akt prawa kocielnego musi by promulgowany przez monarch Obowizkowe nauczanie religii w szkoach pastwowych Inne ZW maj status stowarzysze prywatnych

GrecjaReligi dominujc w Grecji jest religia wschodnioprawosawnego kocioa chrzecijaskiego(art. 3 Konstytucji z 1975 r.)

Prawosawie korzysta z przywilejw w yciu publicznym, ale paci cen uzalenienia od wadzy wieckiej Koci prawosawny finansowany jest z budetu pastwa

Jednostki organizacyjne tego Kocioa (diecezje, parafie, klasztory) maj status osb prawa publicznego

Duchowni kocioa pastwowego s opacani z budetu pastwa (pensje, emerytury, edukacja)

Licencja na utworzenie miejsca kultu dla innych wyzna (kocioa, synagogi, meczetu) wydawana jest przez Min. Edukacji i Wyzna, po uzyskaniu zgody lokalnego metropolity prawosawnego

Koci traktowany jest jak instytucja pastwowa Uroczystoci pastwowe przebiegaj wycznie wedug obrzdku prawosawnego. Prezydent skada przysig z formu religijn

Zaprzysienie Premiera i czonkw rzdu

Prozelityzm jest zabronionyKonstytucja art. 13

(prozelityzm - nakanianie do zmiany wyznania, dziaania majce na celu pozyskanie nowych wyznawcw)Prozelityzm jest karany, ale tylko jako nakanianie do przejcia z prawosawia na inne wyznaniesprawa przed ETPCz Kokkinakis v. Greece, 1993

Nauka religii prawosawnej jest obowizkowa w szkoach publicznych Pastwo ma obowizek zapewnienia duchowej jednoci Kocioa Prawo karne przewiduje sankcje za przestpstwa wewntrzkocielne (np. zamanie tajemnicy spowiedzi)

Gra Athos okrg autonomiczny od 872 r. Jego status uregulowany w Konstytucji (art. 105) oraz ustawie z 1927 r.

Symbol prawosawnego monastycyzmu.

Podzielony na 20 monasterw i zarzdzany przez wadze klasztorne.

Wasna administracja Terytorium wyczone od wywaszczenia Przywileje podatkowe i celne Mnisi nabywaj z mocy prawa obywatelstwo greckie

W okrgu tym mog mieszka tylko mnisi (ok. 1400). Kobiety maj ograniczony dostp.

Ze wzgldu na sw warto historyczn i kulturaln kompleks klasztorw wpisany zosta na list wiatowego dziedzictwa UNESCO.

Czy wspczenie istniej pastwa wyznaniowe katolickie?

Przed Soborem Watykaskim II istniao szereg takich pastw (Wochy, Hiszpania, Portugalia, Austria, pastwa Ameryki aciskiej)

WochyNa mocy Traktatu Lateraskiego (1929) pastwem wyznaniowym katolickim

Religia katolicka, apostolska i rzymska jest jedyn religi Pastwa Przywilej sdowy osb duchownych Wsparcie finansowe ze rodkw publicznych Obowizkowa nauka religii w szkoach Wpyw rzdu na obsad stanowisk kocielnych Modlitwa za pomylno pastwa

HiszpaniaKonkordat 1851 r.

Religia katolicka, ktra z wyczeniem wszelkich innych kultw jest jedyn religi narodu hiszpaskiego, korzysta bdzie we wszystkich posiadociach katolickiego majestatu ze wszystkich praw i przywilejw, jakie jej przysuguj zgodnie z prawem Boym i przepisami kanonicznymi We wszystkich szkoach nauczanie i wychowanie miao by dostosowane do wymogw religii katolickiej

Konstytucja 1945 r.

wyznanie i praktyka religii katolickiej, ktra jest religi Pastwa Hiszpaskiego, bdzie cieszy si protekcj oficjaln

Konkordat z 1953 r.

KK zajmowa uprzywilejowan pozycj (dotacje pastwowe, przywilej sdowy duchownych) KK by uzaleniony od P w kwestii mianowania bp (prawo patronatu kandydata wskazuje gowa pastwa)

Sobr Watykaski IIdoszed do nowego ujcia prawa do wolnoci religijnej

Deklaracja o wolnoci religijnej Dignitatis humanae Wolno religijna jest nalena kademu czowiekowi, poniewa jest nierozerwalnie zwizana z przyrodzon godnoci osoby ludzkiej.

Dopuszczalne jest ograniczenie wolnoci religijnej ze wzgldu na: - dobro wsplne (bonum commune) - prawa innych (iura aliorum)

SW II nie zrezygnowa z przekonania, e prawdziwa religia przechowuje si w Kociele katolickim Przyj jednak, i z natury czowieka wynika jego prawo do wolnoci religijnej SW II postulowa, aby prawo to byo zagwarantowane w ustawodawstwach poszczeglnych pastw

Wolno implikuje odpowiedzialno Kady czowiek ma obowizek poszukiwania prawdy i trwania przy niej Ludzie nie mog by przez nikogo zmuszani do przyjcia wiary katolickiej wbrew wasnemu sumieniu (kan. 748 KPK)

Konstytucja duszpasterska o Kociele w wiecie wspczesnym Gaudium et spesWsplnota polityczna i Koci s w swoich dziedzinach od siebie niezalene i autonomiczne. Tym skuteczniej bd wykonywa sub dla dobra wszystkich, im lepiej bd rozwija midzy sob zdrowe wspdziaanie. (nr 76)

Koci nie utosamia si ze wsplnot polityczn, ani nie wie si z adnym systemem politycznym. Nie pokada swoich nadziei w przywilejach ofiarowanych mu przez wadz pastwow; co wicej, wyrzeknie si korzystania z pewnych praw legalnie nabytych, skoro si okae, e korzystanie z nich podwaa szczero jego wiadectwa

W adnym konkordacie po SW II nie ma formuy wyznaniowej. Wspczenie Koci nie dy do tworzenia pastw wyznaniowych katolickich, nawet jeli s ku temu warunki socjologiczne.

Wochy

Hiszpania

Argentyna

Kolumbia

Wenezuela

MaltaReligi Malty jest wyznanie rzymskokatolickieart. 2 Konstytucji z 1964 r. w brzmieniu ustalonym w 1974 r. po negocjacjach ze SA

Geneza uprzywilejowanej pozycji Kocioa katolickiego zwizana jest z rzdami na wyspie Zakonu Maltaskiego (SuwerennyRycerski Zakon Szpitala w. Jana w Jerozolimie zwany Rodyjskim lub Maltaskim)

W latach 1530-1798 istniao na wyspie pastwo zakonne

Religi Malty jest wyznanie rzymskokatolickie Wadze Kocioa rzymskokatolickiego maj prawo i obowizek nauczania, ktre zasady s sprawiedliwe, a ktre s zem Nauczanie religijne wiary rzymskokatolickiej powinno by zapewnione w kadej szkole publicznej jako cz obowizkowego programu nauczaniaart. 2 Konstytucji Malty

Nauczanie religii katolickiej faktycznie jednak nie jest przymusowe (Nikt nie moe by zmuszony do pobierania nauczania religijnego lub wykazania si znajomoci religii, o ile w przypadku osoby, ktra nie osigna 16 lat, zastrzeenie wobec takiej edukacji wyrazia osoba sprawujca nad maoletnim piecz, a take jeli w jakimkolwiek innym wypadku osoba maoletnia wyrazia sprzeciw art. 40 Konstytucji)

Art. 2 Konstytucji jest podstaw prawn umieszczenia krzya w parlamencie, szkoach, urzdach publicznych Kada sesja parlamentu rozpoczyna si Msz w. do Ducha w.

Systemy relacji midzy P a ZW

Pastwa wyznaniowe

Pastwa wieckie

Systemy relacji - podzia pastw wg prof. G. Robbersa

Istnieje religia oficjalna lub koci pastwowy

Przyjta zasada cakowitego rozdziau

Zasadniczy rozdzia z jednoczesnym uznaniem wieloci zada przy ktrych wykonywaniu P i K s ze sob zwizane

Systemy relacji - podzia pastw wg ks. prof. K. Orzeszyny

Pastwa wyznaniowe (Dania, Grecja Malta, Cypr, W. Brytania, Finlandia)

Pastwa wieckie z radykalnym rozdziaem (Francja, Holandia, Irlandia)

Pastwa wieckie z rozdziaem przyjaznym i wyranym uznaniem pozycji prawnej K z racji historycznych (Austria, Belgia, Bugaria, RFN, Litwa, Rumunia, Szwecja, Luksemburg)

Pastwa wieckie z rozdziaem przyjaznym bez wyranego uznania pozycji prawnej jednego z K (Czechy, Estonia, Hiszpania, otwa, Portugalia, Sowacja, RP, Sowenia, Wgry, Wochy)

Podzia pastw wg ks. prof. J. Krukowskiego

Pastwa wyznaniowe

Pastwa wieckie

zamknite (tradycyjne)

separacja czysta

separacja wroga otwarte (zmodernizowane) separacja skoordynowana

Pastwa wieckieseparacja czysta model amerykaski separacja wroga (radykalna, skrajna) model francuski

model sowiecki (radziecki) - pastwa przyjmujce oficjaln ideologi jako pastwa sui generis wyznaniowe

separacja skoordynowana (przyjazna) model niemiecki, woski, hiszpaski, polski

Systemy relacji P K i ZWPOWIZANIA ROZDZIAU WZAJEMNEJ NIEZALEZNOCI

Monizm CezaropapizmTeokracja

Francja ZSRRPRL

Stany Zjednoczone NiemcyWochy

JurysdykcjonalizmWspczesne pastwa wyznaniowe

Hiszpania

Polska

pastwa wyznaniowe

pastwa wieckie

powizanie P z K religia oficjalna uprzywilejowany ZW wiatopogldowe zaangaowanie wadz publicznych strukturalne powizanie wadz pastwowych ze ZW

oddzielenie P od K brak religii oficjalnej rwnouprawnienie ZW neutralno (bezstronno) wiatopogldowa w. pub. wykluczenie strukturalnego powizania midzy wadzami pastwowymi a ZW gwarancje rwnoci bez wzgldu na wyznanie

pastwa wyznaniowe

pastwa wieckie

religia oficjalna powizanie P z K uprzywilejowany zw. wyz. wiatopogldowe zaangaowanie wadz publicznych

brak religii oficjalnej oddzielenie P od K rwnouprawnienie zw. wyz. neutralno (bezstronno)

moliwo zawarcia konkordatu moliwo nauczania religii w szkoach moliwo finansowego wspierania zw. wyz. ze rodkw publicznych