Tên sách: Cách làm chủ số phậnbạn

Tác giả: STEVE CHANDLER

Nguyên tác tiếng Anh:REINVENTING YOURSELF

Biên dịch: Nguyễn Huy Minh

Nhà xuất bản: NXB Phụ nữ

Số trang: 329 trang

Kích thước: (14,5x20,5)cm

Xuất bản: Quý IV/2007

Người gõ: picicrazy

Tạo ebook: picicrazy

Ngày hoàn thành: 14/8/2009

LỜI CẢM ƠNLỜI TỰA – MỘT CÁI KÉN SẼ

KHÔNG BAY ĐƯỢCNHẬP ĐỀ

Bạn là chủ nhân hay là nạnnhân?

Đoạn cuối con đường cô đơnPHẦN I – NHỮNG CHỦ NHÂN

CỦA TINH THẦNChương I – HÃY THÁO BỎ

GÔNG CÙM CỦA BẠN!Và người hiệp sĩ đã đến...Bài ca người anh hùng đã có

trong bạnChương 2 - CUỘC ĐỜI LÀ

CON SÓI CÁI VÀ RỒI BẠN SẼCHẾT?

Chương 3 - NHỮNG TÁCPHẨM CỦA CON NGƯỜI KHIẾNTA KINH NGẠC

Hãy xét đến đa thân phậncủa chúng ta

Hãy chú ý khi tôi trao đứabé này cho bạn

Vậy thật sự bạn muốn là ai?Chương 4 - TỰ GIẢI PHÓNG

MÌNH KHỎI TƯ TƯỞNG "TACHỈ LÀ TA"

Chiếc thang máy đi lên từđịa ngục

Chương 5 - KHỐN KHÓHOẶC MẠNH MẼ LÀ DO TA

Một điều gì đó còn thiếu ởNirvana

Chương 6 - SỰ LÔI CUỐNTẬP THỂ TỐI THƯỢNG

Tôi sẽ chỉ cố gắng trongtiềm thức

Đừng làm việc khôn ngoanhơn mà phải làm việc cố gắnghơn

Chương 7 - ĐÂY KHÔNGBÀN VỀ MÁU THỊT CỦA BẠN

Sự rộn ràng của một phảnứng nhanh

Quá nhiều người xa lạ trongđêm

Tôi là một ống dẫn nướctưới trong vườn

Trước hết, hãy gập lại bó"Cơ Có" (Yes Muscle)

Chương 8 - CÁI CHẾT BÊNTRONG KHU TIỆN NGHI

Ngay cả một con amib(nguyên sinh đơn bào) cũngthích thử thách

Chương 9 - BẢ ĐỘC CHẾTNGƯỜI VÀ TRÒ CHƠI CHUYỂNĐỔI

Chương 10 - ĐI THEO CONĐƯỜNG TỪ SỢ HÃY ĐẾN HÀNHĐỘNG

Chúng ta nghỉ làm để xemnhà phù thủy

Tôi tìm được một nơi khácđể định cư

Tất cả anh hùng đã đi vềđâu?

Chương 11 - VẺ ĐẸP CHÓNGTÀN CỦA NGỌN LỬA NHIỆTTÌNH

Hãy cất lên tiếng "Vâng!Có!"

Chương 12 - QUYẾT ĐỊNHCHẤM DỨT TÌNH TRẠNG YẾUĐUỐI

Tản bộ một vòng về phíahoang dã

PHẦN II - LÀM CHỦ TRONGQUAN HỆ

Chương 13 - TÌNH YÊU LÀTRÒ ĐÙA VỚI CÁC CON SỐ

Thế gian sẽ bù đắp lại

Chương 14 – CHÚNG TAĐANG LEO LÊN NHỮNG NẤCTHANG

Suy nghĩ khiến ta thêm lạcquan

Chương 15 – CHIẾC THANGNGAY BÊN TRONG BẠN

Sự vui sướng sẽ đến khiđược nô đùa

Chương 16 – BẠN CÓ THỂLEO TỪNG BẬC THANG LÊNTHIÊN ĐƯỜNG

Này, bạn từ đâu tới?Chương 17 - KHÔNG CẦN

NGÔI HOÀNG HẬU MỘT NGÀYLòng tự thương hại khiến ta

lầm lạc

Vật hoang dã ơi, người làmtrái tim ta vui hát

Chương 18 - CÁI CÓ SỐNGTRÊN MẢNH ĐẤT CỦA CÁIKHÔNG

Trường trung học bảo mật.Chương 19 - TÌNH YÊU

KHÔNG XUẤT PHÁT TỪ TRÁITIM

Điệu du dương u buồn củamột ca khúc đồng quê xưa

Chương 20 - VƯỢT LÊNTRÊN CẢM XÚC

Chương 21 – CHÚNG TAHOẶC CHO HOẶC NHẬN

Hòn đảo bảo vật của việccho

Chương 22 - LÀM SAO THAYĐỔI MỘT NẠN NHÂN

Hãy từ bỏ câu: tôi đúng,bạn sai

Chương 23 - THA THỨ LÀMẸ HIỀN

Tất cả phụ nữ đều giống mẹtôi chăng?

PHẦN III – CUỘC ĐỜI VỚI CÁCBẢN ÁN TỬ

Chương 24 - LỜI NÓI CÒNHIỆU NGHIỆM HƠN THUỐCMEN

Bi quan làm cho ta thấtvọng

Đó là những chú heo conhay là những hiệp sĩ xanh?

Chương 25 - CHÚNG TA KẾTÁN MÌNH THẾ NÀO ĐÂY

Chương 26 - VƯỢT QUAHAY HỌC HỎI TỪ ĐÓ

Điều gì giúp bạn xuyênthủng màn đêm

Chương 27 - CHỮA TRỊCHỨNG RỐI LOẠN SỤT GIẢM ÝCHÍ

Cách trị chứng bệnh mãntính nơi nạn nhân

Tự tử không phải là khôngđau

Tôi muốn, tôi cần, tôi thíchthế

Chương 28 – ANH YÊU,CHÚNG TA ĐÃ LÀM HỎNG CON

GÁI MÌNHCông việc lười biếng nhất

mà tâm hồn có thể làmĐừng tiếp tục nhút nhátChương 29 – THẬT ĐÁNG

TIẾC, NHƯNG TÔI ĐANG BỊNGẬP ĐẦU ĐÂY

Mổ xẻ bạn ra, vẫn khôngtìm ra điều đó

Ngập đầu vì đứa con yêu bénhỏ của tôi

Chương 30 – CÂU CHUYỆNBUỒN NHẤT MÀ TA NGHE KỂ

Chương 31 – TẠI SAO BẠNKHÔNG THẤY MÌNH BỊ XÚCPHẠM

Hãy dẹp bỏ thói quen tấn

công đó điChương 32 - NÓI KHÔNG

VỚI ĐÁM CON TRAI VÂYQUANH

Nhưng đó là tiệc sinh nhậtcủa Whoopi

Quyết tâm là sáng tạoChương 33 - MỘT CON DIỀU

ĐI LÊN TRONG GIÓ NGƯỢCPHẦN IV - HÃY ĐỐT LÊN NGỌN

LỬA TRONG "TA"Chương 34 - GIỜ THÌ BẠN

CÓ THỂ BUÔNG TAY MÀ LÁIChương 35 - ĐƯA GIẤC MƠ

KỸ THUẬT VÀO THỰC TẾLàm chủ được tâm hồnVì luôn thất bại nên cuối

cùng tôi đã thành côngBạn đâu quá xuống thấp

như tôi đâuChương 36 - HẠNH PHÚC

RIÊNG KHÔNG HỀ ÍCH KỶChương 37 – VÀ BẠN SẼ CÓ

NĂNG LƯỢNGChương 38 – SỐNG NHƯ

THẾ NÀO ĐỂ ĐƯỢC TRĂM TUỔITại sao những nạn nhân lại

không sống thọ?Chương 39 – MỖI GIẢI

PHÁP ĐỀU CÓ VẤN ĐỀMỗi vấn đề là một cuộc

phiêu lưu trá hìnhHọc cách tiến côngLo âu sợ hãi không phải là

tư duyChương 40 – HÃY THÔI LÀ

CHÍNH BẠNTrẻ con biết rõ niềm vui từ

đâu đếnHãy tự hỏi mình câu hỏi

quan trọng nhấtChương 41 – CON VI RÚT

TRONG MÁY TÍNH SINH HỌCCỦA BẠN

Vui lòng đừng hát nhữngthứ nhạc tình ủy mị nữa

Chương 42 – PHẢI CHĂNGĐÓ CHỈ LÀ NHỮNG TÊN NGUĐẦN NHAM NHỞ?

Trả lời lại cho ProzacChương 43 - NUÔI DƯỠNG

NGỌN LỬA TINH THẦNChương 44 – VƯỢT QUA

CƠN BÃO TÁPHãy làm sáng tỏ nhận thức

của mìnhChương 45 – TÌM ĐƯỢC

TÌNH YÊU SAU CHIẾC MẶT NẠChương 46 - VŨ KHÍ BÍ MẬT

CỦA TINH THẦNCô Judy mắt xanh dịu dàng

NÓI VỀ TÁC GIẢNHỮNG TÁC PHẨM KHÁC CỦA

STEVE CHANDLER

LỜI CẢM ƠN

Chân thành cảm tạ những ngườisau đây:

� Kathryn Eimers vì nhữnglời tư vấn và tính khôi hài.

� Steve Hardison về sự sâusắc.

� Fred Knipe đã dành chotôi nhiều ý sáng tạo.

� Jessica, Stephanie,Margery, và Bobby về nhữngmón quà Jeanne và EdEimers đã cho mượn chiếcxe màu xanh.

� Devers Branden đã cố

vấn tận tình.� Ron Fry góp công trong

phần xuất bản.� Maurice Bassett cho

phần hậu cần và nguồn lực.� Colin Wilson cho phần

triết lý.� Ken Wilber vì những lời

hòa giải.� Nathaniel Branden cho

phần tâm lý.� Terry Hill với những lá

thư từ Barcelona.� Stacey Farkas cho phần

hiệu đính.� Linsay Brady cho phần

nhận định.

� Tiến sĩ M.F.Ludiker vìnhững lời nhắn nhủ từ cõidưới.

� Và luôn tưởng nhớ đếncông ơn của Barry Briggs,nhà văn, nhà giáo và thânhữu của tôi.

LỜI TỰA – MỘT CÁI KÉNSẼ KHÔNG BAY ĐƯỢC

Đa số chúng ta nhỏ bé sốngtrong một cái kén thân phận – mộtcâu chuyện sẵn có về con người củachúng ta.

Trong cái kén ấy, dường như rấttối tăm, đầy bụi bám, và chúng tacứ nghĩ mình không thể thoát ra.Chúng ta tự kể mình nghe nhiềucâu chuyện về thân phận của chínhmình, nhưng những chuyện ấy đâuphải là sự thật. Từ sâu trong tiềmthức, chúng ta biết mình còn hơn cảcái thân phận kia.

Nếu muốn, chúng ta có thể xé

toang cái kén kia. Chúng ta có thểchui ra ngoài và nhìn thấy ánh sángcủa thế giới. Chúng ta có thể tậpbay.

Nhưng đa số chúng ta sẽ sốnggiam mình cả đời trong cái thânphận của chính mình, không hề biếtchúng ta có thể tách rời khỏi nó.Chúng ta là nạn nhân của nhữnggiới hạn do chính mình đặt ra. Mỗisáng, chúng ta thức dậy trong mộtthế giới u ám, mờ mịt. Có quá nhiềukhó khăn vây quanh ta, gần nhưkhông thấy lối ra. Tìm cách xô ngãbức tường bên trong chiếc kéndường như vô vọng. Tại sao phảibận lòng như thế? Ta hãy là chính

mình.Vậy đâu là lý do nhiều người học

cách để vượt bức tường trên? Chínhxác họ đã học bằng cách nào để tựxây dựng lại mình? Câu trả lời là: họmuốn tập bay.

Thật vậy, họ đang tự rèn luyệnbản thân họ. Và trong quá trình đó,họ trở thành chủ nhân của tinhthần. Mãi mãi họ không còn là nạnnhân của nó nữa.

Tại sao bạn không vuiBởi vì 99,9 phần trăm những điều

bạn nghĩ,Và tất cả những điều bạn làmLà cho chính bạn,Không cho ai khác.

... Wei Wu Wei

NHẬP ĐỀ

Bạn là chủ nhân hay lànạn nhân?

Khi lược lại quãng đời đã qua,bạn sẽ thấy mình luôn ở hai trạngthái cơ bản. Tại bất kỳ thời điểmxác định này, bạn sẽ ở trạng tháinày hoặc trạng thái kia, hoặc bạnlàm chủ của tinh thần mình, hoặcbạn là nạn nhân của hoàn cảnh.

Trong khi một trạng thái, trạngthái làm chủ, ngày một tạo dựngbạn tốt hơn lên. Nó cải tạo bạnthành ‘hướng ngoại’, theo một chutrình không ngừng phát triển củatình thương, tầm nhìn và tính canđảm, thì trạng thái kia (trạng thái

nạn nhân) lại khiến bạn mau lụitàn. Cũng giống như cơ bắp bạn teođi khi không vận động, trái tim vàkhối óc của bạn cũng sẽ héo hon khibạn ở trạng thái nạn nhân.

Một cách hình dung cụ thể về conngười biết làm chủ tinh thần là xemmột đoạn phim trước đây ElvisPresley khi anh ca bài “HeartbreakHotel” ở tuổi đôi mươi tràn đầy sinhlực. Bạn thấy đó, toàn là vui tươi,mạnh mẽ, nhẹ nhàng làm chủ tâmhồn.

Người làm chủ luôn tập trung hếttất cả cho việc mình làm. Họ dốchết sức lực vào đúng lúc.

Dave Marsh, trong bài tiểu sử âm

nhạc sâu sắc viết về Elvis (1997),đã viết về thời điểm Elvis Prestleyxuất hiện trên sân khấu ca nhạcnước Mỹ. “Lần xuất hiện đầu tiêntrong chương trình ‘Dorsey Brothers’(Anh em nhà Dorsey) trên truyềnhình, người ca sĩ trẻ đã khiến cả thếgiới bùng lên với nhạc rock”, Marshđã mô tả phần trình bày đầy ấntượng tác phẩm “Heartbreak Hotel”của Elvis như thế đó và kết luận:“Anh ta đã làm chủ được bài hát vàlàm chủ được đám đông”.

Khi chúng ta dành trọn vẹn mìnhcho một việc nào đó thì chúng ta sẽlàm chủ nó. Hiểu theo một chừngmực nào đó, chúng ta đã xoay,

xoắn và gói trọn tâm tư mình vàonó rồi.

Sở hữu là một hình thái tráchnhiệm sáng tạo, ví dụ như Harry S.Truman đã làm chủ được trọngtrách Tổng thống ngay thời điểmông tuyên bố: “Hãy dừng ngaychuyện khoác lác!”.

Trong phim Ransom (Tiềnchuộc), vai diễn do Mel Gibson đóngđã thực hiện một bước chuyểnngoạn mục và đầy kinh ngạc từ vịtrí nạn nhân sang vai trò làm chủ.Sau khi con trai bị bọn bất lươngbắt cóc, ông đã bị buộc phải làmtheo yêu cầu của chúng. Ông đànhphải thụ động chịu làm nạn nhân

ngoan ngoãn gần trọn nửa đầu củaphim. Nhưng rồi ông đột ngột chộplấy thời cơ, từ chối tiếp tục làm theolời chúng. Ngay tại thời điểm quyếtđịnh của phim truyện, ông đã trởthành người làm chủ.

“Chúng bắt con tôi vì chúng nghĩtôi sẽ đáp ứng yêu cầu giao hết sốtiền này cho chúng, như vậy tôi đãlà vấn đề”.

Tại thời điểm ông làm chủ đượcvấn đề thì ông được tự do để trởthành lời giải cho chính vấn đề đó.Ông ta đã chuyển từ tư thế nạnnhân sang làm chủ.

Đoạn cuối con đường côđơn

Những nhận xét của tôi với tưcách một nhà tư vấn và một chuyêngia tâm lý về đề tài gia tăng năngsuất lao động trong nhiều năm quađã chứng minh rằng chỉ có hai dạngngười trong từng tình huống nhấtđịnh: nạn nhân và chủ nhân.

Nạn nhân là dạng người xemquyền lực là một thứ vượt quá khảnăng kiểm soát của họ. Nạn nhânthường có một nhân sinh quan biquan và thường xuyên cảm thấy côđơn. Và mặc dù tình trạng nạn nhânnày có thể kéo dài trọn đời người,

nhưng đó cũng chỉ là một thói quen.Khi ta hiểu thấu đáo về nó thì cóthể thay đổi nó thật nhanh chóng.Và quyển sách này viết về cách đểthay thế nó.

Nạn nhân thường không mắcphải thói quen này thông qua ditruyền, mà do tư tưởng. Và điềuđáng nói ở đây là tư tưởng này dựavào một nhầm lẫn cơ bản tựa nhưtin tưởng rằng thế giới này là bằngphẳng. Nạn nhân thường nghĩquyền lực nằm bên ngoài họ. Họnghĩ rằng quyền lực nằm trong taykẻ khác hoặc phụ thuộc vào tìnhhuống. Và rồi trước những khó khănthách thức, các nạn nhân vẫn tiếp

tục nhận thức sai lầm, thể hiện qualối suy nghĩ và phát biểu đầy biquan. Họ dễ chán nản và thườngdùng những thành ngữ, như ‘sốphận con người’ và ‘bi kịch đờingười’. Những mẩu chuyện về họmang nặng âm điệu của người luônnúp trong cái bóng của chính họ, vàhọ sống như người gần kiệt sức.Khuynh hướng thụ động rơi vào nỗithất vọng chán chường của họ gợita nhớ lại nhận xét của André Gide“Nỗi buồn hầu như lúc nào cũngkhiến ta mỏi mệt”. Nỗi buồn nàylàm cho ta đau lòng vì nó thật sựkhông cần thiết.

Sau xì-căn-đan Enron và những

vụ khác tiếp theo khiến không ítquan chức đứng đầu doanh nghiệpphải vào tù thì nhiều người đã vộikết luận có điều gì không ổn với‘Kinh tế thị trường’ hoặc ‘Chủ nghĩatư bản’. Đây là một ví dụ điển hìnhvề phản ứng của nạn nhân: chộplấy một vụ việc thuộc về tráchnhiệm cá nhân rồi gán ghép nó vàomột điều mơ hồ và đe dọa việc đósẽ biến hết chúng ta thành nạnnhân. Nhưng điều thật sự đángtrách trong các vụ xì-căn-đan kia chỉlà hành động của những tên tộiphạm riêng lẻ và các doanh nhânkhông tính người. Đó là những conngười đặc trưng. Chúng ta càng

khái quát hóa từ những cá nhân cụthể này và coi đó là khuyết điểmcủa ‘hệ thống’ thì các cá nhân tươnglai lại càng không thể lý giải được.

Các luật sư tập sự đã cố gắngbào chữa (thành công) vụ án OJ.Simpson giết hai người theo hướngnguyên nhân là do nạn kỳ thị chủngtộc hơn là tranh luận OJ. Simpsoncó tội hoặc vô tội. Họ biết rằng Hộiđồng xử án sẽ chịu tác động bởimột cảm quan chung về nạn nhânhóa hơn là làm chủ được tráchnhiệm công dân của họ. ‘Nạn nhânhóa’ luôn là cách dễ dàng nhất.

Ngược lại, chủ nhân luôn chịutrách nhiệm về cuộc đời họ. Họ

cũng chịu trách nhiệm cả về trìnhđộ năng lực của mình, bất chấp nónhư thế nào. Họ liên tục đánh độngvào sức mạnh nơi tinh thần conngười. Họ dùng tinh thần như mộtngọn lửa để sáng tạo rồi tái tạo lạichính họ. Họ không trông chờ vàocác nguồn lực bên ngoài để tạođộng lực cho bản thân họ. Họ khôngtrông chờ người khác chu cấp. Họkhông cầu mong được ở một hoàncảnh khác. Những người làm chủđồng quan điểm với nhà tâm lý họcNathaniel Branden: “Trái Đất này làmột ngôi sao xa xăm mà chúng taphải tìm cách đến đó”.

Đối với một người làm chủ, trẻ

con là đối tượng đáng để quan sátvì chúng yêu mến và thích thú vớihành tinh nơi chúng đang sống. Trẻcon luôn tự sáng tạo ra chínhchúng. Chúng ta có thể nghe thấytinh thần của chúng bay bổng trongkhông trung. Chỉ cần hé cánh cửasổ đã nghe thấy tiếng la hét vuitươi của chúng vọng đến từ sântrường. Chúng hét thật to: “Này!Ông không phải là chủ của tôi đâunhé!”.

Trong một môi trường kinhdoanh đang phát triển, không tìmđâu ra nổi một tiếng cười. Họ đi đâucả rồi? Chuyện gì đã xảy ra?

Đối với một số người trong chúng

ta, tinh thần đã ẩn hẳn đi một nơinào đó, chỉ chờ một sự kiện bênngoài (như một biến cố chẳng hạn)để lại bùng lên. Nhưng chúng tachẳng cần phải đợi một sự cố nhưvậy đâu! Chúng ta có thể cảm nhậntinh thần ấy nếu ta muốn thổi sứcsống vào nó. Đó là một ngọn lửabất diệt. Chúng ta có thể khiến nócháy sáng hơn nếu chúng ta quyếttâm tìm hiểu việc đó. Đó chẳng qualà do cách chúng ta nhận định vềngười và về mình. Chúng ta có thểcấp cho tinh thần dưỡng khí(oxygen) cần thiết bằng những từđể nghĩ, những từ để nói, thậm chínhững từ để hát. Chúng ta thử bắt

đầu hát như thế này: “Ánh sáng nhỏbé của tôi. Ta sẽ làm cho nó cháysáng”.

Một hành động “nạn nhân” làmột hình thức tấn công thụ động.Nó tìm cách đạt kết quả không phảibằng việc làm chân chính hoặc đónggóp kinh nghiệm, sự hiểu biết, lòngsay mê, mà bằng cách đe dọa êmthắm (và không thật sự êm thắm)để sai khiến người khác. Để kêu gọingười khác đến hỗ trợ hoặc hànhđộng theo ý chúng, những kẻ‘những’ thường dùng cách bắt buộcnhững người này làm nô lệ cho cănbệnh về sau / sự yếu đuối / suy sụptinh thần của chúng, hoặc đơn giản

hơn thì chúng dùng cách đe dọa làmcho cuộc sống họ khốn khó hơn.Thử sắm vai ‘nạn nhân’ là một điềutrái ngược với công việc bạn đanglàm. Đừng làm như thế. Nhưng nếuđã trót làm thì phải dừng lại ngay.

- Steven Pressfield The Warof Art

PHẦN I – NHỮNG CHỦNHÂN CỦA TINH THẦN

Tinh thần: Là tố chấthoặc lực kích hoạt bêntrong con người.

Theo Tự điển “The AmericanHeritage”

Chương I – HÃY THÁOBỎ GÔNG CÙM CỦABẠN!

Để có thể học được cách làm chủlương tri, thật hữu ích nếu chúng tabiết được khi làm chủ thì trông thếnào và có cảm giác ra sao. Nó giúpchúng ta có được một hình ảnh.

Tôi còn nhớ cách đây vài năm,tôi đã gợi cho hai con gái tôi mộthình tượng.

Margie và Stéphanie cả hai đứacon tôi đều đang diễn tập mộtchương trình ca nhạc tại trường.Margie đang học lớp 6 và phải hát

cho một đội đồng ca của trường vớimột bài hát trích trong “Beauty andthe Beast” (Người đẹp và con quáivật), còn Stephanie thì phải tậpdiễn cho một chương trình năngkhiếu cấp phổ thông cơ sở với mộtbài hát của Mariah Carey có tựa đề“Hero”.

Cả hai đều đều nghị tôi nghechúng hát thử. Tôi đã nghe và bảorằng thuần về âm nhạc thì chúnghát khá hay. Cả hai đều có chấtgiọng tốt và ca rất đúng tiết tấu;nhưng vẫn còn thiếu một thứ gì đó;đó là cái hồn - cái tố chất - một thứđộng lực kích hoạt.

Tôi bảo chúng cứ thả lỏng một tí,

không sao cả, sao cho hòa mìnhvào trong bản nhạc. Tôi khuyênchúng nên hát đi hát lại, tập đi tậplại nhiều lần cho đến một lúc nàođó sẽ “làm chủ” được bài hát. Lúcđó, chúng sẽ có cảm giác bài háthoàn toàn thuộc về chúng, từng lờitừng lời tuôn ra một cách mạnh mẽvà tự nhiên.

Margie ghim lên tường phòng nómột mảnh giấy rồi đánh dấu lên đómỗi khi nó tập hát bài đó. Nó cứ tậpđi, tập lại nhiều lần.

Stephanie cũng tập đi tập lạinhiều lần, nhưng sao bài hát vẫnnghe thật khó chịu và chưa chắcchắn lắm, không hề thấy khá hơn.

Nhưng cả hai đứa con tôi vẫntiếp tục tập.

Cuối cùng đến ngày hòa nhạc củaMargie thì nó thật tuyệt. Nó nổi bậthẳn với phần lĩnh xướng solo vì nóhát như có sức lửa trong người,trong khi các cô cậu khác trong buổitối đó hát như các rô bô bé nhỏ rụtrè. Các buổi tập thêm liên tục củaMargie đã giúp nó làm chủ được bàihát.

Sau đó tới ngày hội diễn năngkhiếu của Stephanie, nhưng nó hátvẫn không đạt. Các buổi tập dượtthêm của nó cũng không thấy nângcao khả năng biểu diễn của nó lênthêm tí nào.

Và tôi có một sáng kiến. Tôi đếnmột cửa tiệm video và tìm đượcmột cuộn băng cũ sao chép tư liệuâm nhạc về cuộc đời của JanisJoplin. Cuộn băng ghi lại một buổitrình diễn hòa nhạc của cô ấy màtôi may mắn có mặt tối đó – buổibiểu diễn ca nhạc tại Liên hoannhạc pop Monterey cùng với bannhạc “Big Brother and the HoldingCompany”.

Tại thời điểm của buổi hòa nhạc,tôi dừng chận tại Đồn Monterey củaquân đội Hoa Kỳ. Vào cuối buổichiều hôm đó, tôi ngồi một mình ởhàng ghế thứ tư khi Janis “chọcthủng” thế giới âm nhạc với màn

trình diễn tác phẩm “Gông cùm”.Thời điểm đó cũng được ghi lạitrong phim “Monterey Pop” (Nhạcpop tại Monterey) với hình ảnh MẹCass Elliot cùng dự buổi ca nhạc đóhá hốc miệng kinh hoàng khi nhìnJanis Joplin biểu diễn.

Janis Joplin hôm ấy như đangbốc lửa. Tôi chưa bao giờ thấy mộtcảnh tượng như vậy. Không một nữca sĩ nhạc rock hăng say, cuồngnhiệt nào hiện nay có được một tinhthần y như vậy, bởi vì Janis chưabao giờ cuồng nhiệt như đang cơnbốc lên như thế.

Tôi nạp cuộn băng video vào choStephanie và Margie xem, và tôi đã

quay băng đến đoạn trình diễn bài“Gông cùm”. Chúng tôi cùng xem,và như thường lệ, tôi cảm thấy caysè và ứa nước mắt khi xem.

Tôi có cảm giác đó, cái cảm giácmà tôi vẫn thường có khi chứngkiến cảnh “làm chủ” được tinh thần.Tôi đã cảm nhận nó khi thấy anhchàng trai trẻ Elvis lúc ban đầu. Tôicũng thường có cảm giác đó khixem cầu thủ điên cuồng, theo cáchnói trữ tình, tên Chuck Cecil đábóng. Tôi cảm nhận nó khi xemMichael Jordan chơi bóng rổ dùđang sốt vẫn nổi bật trên sân. Haylà khi đang xem Alvin Lee trong“Ten Years After anh ta Woodstock”

(Mười năm sau tại Woodstock). Tôicảm nhận nó khi xem Pavarotti hátbài “Nessum Dorma” và gần nhưmuốn nổ tung với không khí vui tươivà náo nhiệt của bài hát. Tôi cảmnhận nó khi xem Marlon Brandotrong phim One-Eyed Jacks (Jacksđộc nhãn) và Jack Nicholson trongphim A Few Good Men (Một vài đànông tốt). Tôi cảm nhận nó khi ngheBuffy Ste. Marie hát bài “God isAlive, Magic is Afoot” (Chúa cònsống, phép mầu còn đó) trongtuyển tập Beautiful Losers (Nhữngngười thua thiệt cao cả) củaLeonard Cohen. Khi bạn chứng kiếnmột người làm chủ được tinh thần

thì bạn cũng sẽ có được cảm giácđó.

Những người làm chủ được tinhthần là những người chịu thiệt caocả. Họ có thể chấp nhận mất tất cả.Họ là những người chịu mất mát vìhọ quên hết nỗi sợ sệt bối rối. Họmất đi tất cả ức chế. Họ cũng bỏqua mối bận tâm về suy nghĩ của kẻkhác.

Đôi mắt của Stephanie cứ mởrộng dần khi nghe Janis Joplin hát.Niềm đam mê, sự hiến thân, xenlẫn cuồng nhiệt trong con người đànbà bé nhỏ đó là một thứ mà chỉ cóxác chết mới không biết rung động.Khi màn trình diễn kết thúc, trên

màn hình hiện lên hình ảnh Mẹ Cassthốt lên chữ “Wow”, giống y nhưStephanie đang thốt lên bây giờ.

Và người hiệp sĩ đãđến...

Tôi vừa cất cuộn băng vừa nóivới Stephanie rằng: “Trong đờingười, có những lúc con sẽ thấy concó dịp để sống hết mình. Con là mộtca sĩ giỏi. Ba biết con sẽ hát tốt bàihát đó trong đêm biểu diễn. Conphải quyết định vì quyền lợi của conlà sẽ tập trung như thế nào cho bàihát đó. Con không bao giờ là mẫungười con nghĩ đâu. Con có thể trởthành bất cứ ai con muốn. Khi conhát, con có thể nhớ đến JanisJoplin”.

Đêm biểu diễn năng khiếu thật

vui và hồn nhiên. Tôi gần như quênhẳn bài thuyết giảng của tôi choStephanie về Janis Joplin, tôi cómặt ở đó để xem biểu diễn và nghecon tôi hát.

Sau một vài màn biểu diễn màdiễn viên trổ tài khéo và mức độtập trung ở nhiều cấp độ khác nhauthì tới lượt của Stephanie. Cầmtrong tay một đĩa CD ghi phần nhạcnền và hát phụ họa cho bài “Hero”,con tôi bước ra sân khấu trongtrang phục màu đen rồi cất tiếnghát trong khi các bạn nó ngồi trongkhán phòng reo hò, vỗ tay cổ vũ.

Mở đầu, giọng nó có phần yếu vàrun run dù đang lúc lên giọng để

hát đoạn đầu của bài hát, mắt nónhìn về phía khán giả và thỉnhthoảng chủ động mỉm cười với đámđông. Khi nó tiếp tục hát các đoạnsau, đột nhiên tôi thấy có gì đóchuyển biến trong người Stephanie.Nó nện đôi giày cao gót tiến về phíatrước khi bài hát chuyển sang đoạnchót và tôi không thấy nó mỉm cườinữa. Giọng nó mỗi lúc một cất caolên và có thể nói khán giả khôngcòn là gì đối với nữa. Giờ chỉ còn làbài hát. Nước mắt căng đầy trongmắt tôi và tôi có thể nhận rõ timmình đập nhanh và cổ họng đang selại, và tôi luôn nghĩ: “Nó đã hòanhập vào bài hát, nó đã nhập vào

bài hát đó”.Stephanie quay đầu tại góc

tường và hát điệp khúc cuối trongtinh thần hoàn toàn làm chủ đượcbài hát, nó gửi bài hát đi qua tâmhồn và vào khán phòng theo mộtphong cách mà tôi chưa từng nghenó hát bao giờ. Lũ nhóc trong sốkhán giả nhảy cẫng lên huơ tay vàbắt đầu la hét, nhưng giọng hát củaStephanie vút cao hơn tiếng la củachúng, cao hơn tất cả và dường nhưchỉ có nó khi bài hát kết thúc giữatiếng reo hò kéo dài náo nhiệt nhấtcủa buổi tối hôm ấy.

Cuối cùng, ngay cả những ngườitrưởng thành cũng phải đứng dậy,

biết rằng mình vừa trải qua nhữnggiây phút mà có thể sẽ không thấyđược về lâu dài – những giây phútmà tinh thần con người vùng dậy.

Tôi quay về phía bạn bè, thâmquyến và nói: “Wow”. Tôi đã đượctruyền cảm hứng. Tôi đã chỉ choStephanie thấy Janis Joplin ra sao,và rồi Stephanie chỉ cho tôi thấy thếnào là Stephanie.

Bài ca người anh hùngđã có trong bạn

Oliver Wendell Holmes nhận xét,“Đa số người ta xuống mồ cònmang theo âm nhạc bên mình”. Ôngấy nói đúng, đa số người ta làm nhưthế. Nhưng đó là vì họ chưa từngnghe loại nhạc đó. Đơn giản là họkhông biết loại âm nhạc đó hiệnhữu.

Không có gì trong bối cảnh tốihôm đó khiến Stephanie tìm đượctinh thần của mình. Việc xem băngvideo về Janis Joplin đã chỉ choStephanie thấy tinh thần có thểđược tạo ra.

Bạn có thể khơi dậy cái tinh thầntiềm ẩn bên trong bạn. Bất cứ lúcnào bạn muốn. Nó luôn tồn tạitrong bạn. Stephanie có gì thì bạncũng có thứ ấy. Janis Joplin đã cóthứ gì thì Stephanie cũng đã có thứgì.

Sắp tới, khi thấy tinh thần bừnglên trong ai đó, bạn không nên chỉthán phục; hãy suy nghĩ cách bạncó thể làm tương tự. Không nên chỉđứng trầm trồ khát khao nó mà hãytìm cách nhân bản nó ra.

Bạn hãy tự thoại với chính mình.Hãy bắt đầu suy nghĩ về nó. Hãytập nói, “Ta có thể làm điều đó!”mỗi khi thấy ai đó làm nên điều phi

thường. Đa số người ta đều nói,“Wow, tôi không bao giờ làm đượcđiều đó”. Với câu nói phủ định đó,họ đã tự tạo một lối mòn sâu thẳmtrong suy nghĩ. Khi thốt lên “Tôikhông bao giờ làm được điều đó”,họ đã khắc sâu thêm ám ảnh mìnhbị gắn kết vào một thứ gì đó tầmthường, vào một người nào đóxoàng xĩnh.

Bạn có thể tự giải thoát mìnhbằng việc thay đổi cách tư vấn mìnhvề khả năng của bạn. Cái phithường bạn thấy ở người khác cũngtồn tại trong chính bạn. Tôi có thểđoan chắc là bạn có thể tìm thấy nóngay bên trong con người bạn, bất

kể bạn là ai, bất chấp bạn muốn trởthành người như thế nào.

Stephanie đã tìm thấy nó trongJanis. Bạn sẽ tìm ra bạn trongStephanie. Một ngày nào đó, tôi sẽthấy tôi trong chính bạn. Vấn đề làphải thử nghiệm nó.

Chương 2 - CUỘC ĐỜILÀ CON SÓI CÁI VÀ RỒIBẠN SẼ CHẾT?

Vài năm trước đây, tôi đang ngồixem một tiết mục quảng cáo choGatorade trên ti vi, và MichaelJordan kết chương trình đó lại vớicâu: "Đời là một môn thể thao...hãy tận hưởng nó."

Tiết mục quảng cáo đó gợi tôinhớ lại về một bích chương nhà hátmà lâu nay tôi vẫn thường thấy"Cuộc đời là con sói cái và rồi bạnsẽ chết." Tôi bắt đầu sử dụng bíchchương này như một công cụ giảng

dạy. Đó là công cụ hữu hiệu nhấtmà tôi đã sử dụng qua nhờ vào tínhnăng nhanh chóng nêu bật đượcđiểm yếu chính trong triết lý củanhững kẻ "nạn nhân".

Trước đây ít lâu, tôi có điều hànhmột buổi hội thảo cho một công tycông nghệ cao với khoảng 100người tham dự. Khi tôi viết dòngchữ "Cuộc đời là con sói cái và rồibạn sẽ chết" lên bảng thì một trongsố những người tham dự bỗng reolên, "Hê! Tôi đã đọc câu này trêntách cà phê của tôi."

"À, như vậy thì... bạn đã thấmnhuần triết lý này mỗi ngày rồisao?" Tôi hỏi.

"Tôi nghĩ là đúng như thế." Anhbạn đó trả lời.

"Tốt, chúng ta sắp nghiên cứu vềnó đây," tôi nói. "Khi nghiên cứuxong, có thể bạn sẽ muốn tặng cáitách đó cho một người nào đó màbạn không thích."

Khẩu hiệu "Cuộc đời là con sóicái và rồi bạn sẽ chết" là một diễnđạt hoàn hảo về hệ tư tưởng chủyếu của một "nạn nhân". Nó cũngchứa đựng một cái "khóa" để giảimã lý do tại sao tư tưởng bị nạnnhân hóa thường dẫn đến mệt mỏivà năng suất thấp, và tại sao những"nạn nhân" chỉ là nạn nhân của tưtưởng chủ đạo của chính họ mà

thôi.Nói cho vui, thì vế trên của khẩu

hiệu đó tương đối đúng. Chúng tanhất trí với nhau cuộc sống là mộtcon sói cái, hoặc dưới một số dạngbiến đổi khác: cuộc sống khó khăn;đời thì bất công; cuộc sống làm tamệt mỏi; đời là tranh đấu.

Nhưng nếu nó đã là như thế thì"rồi bạn sẽ chết" lại là quá tệ? Nếuthật sự đời sống quá khó khăn thìchết đi có gì là tiêu cực?

Đó là mâu thuẫn. Đó là tính haimặt trong triết lý. Nó cũng giốngnhư khi ta nói, "Tôi ghét ở đây,nhưng nếu phải ra đi thì còn tệ hạihơn." Hoặc như, "Tôi ghét làm việc

ở đây, nhưng nếu họ sa thải thì còntệ hơn." Ngạc nhiên thay, rất nhiềungười suy nghĩ theo đúng cách đó.Về cuộc sống, về công việc, về hônnhân của họ, về tất cả mọi thứ.Giống như người ca sĩ trong Ol' ManRiver đã hát: "Tôi chán sống và sợchết."

Nhưng trí óc chúng ta không chothực hiện theo cả hai cách. Bộ nãocon người là một máy vi tính sinhhọc vô cùng huyền diệu. Nó tạo chota năng lượng, sự nhanh nhẹn khita gửi đến nó những tín hiệu gợi ýrõ ràng. Nhưng nếu ta gửi đến nónhững tín hiệu tự thân mâu thuẫnthì nó sẽ kìm hãm chúng ta lại. Tất

cả dàn tế bào não và cơ thể đồngtahnh la lên "Whoa!" Não và cơ thểsẽ không hoạt động để chống lại sựmâu thuẫn, vì chiếc máy vi tính sinhhọc muốn có được sự lô-gíc nhịpnhàng. Nó luôn tìm kiếm sự trọnvẹn và hoàn hảo.

Thật không lô-gíc tí nào khi nóicuộc sống là tệ và cái chết cũng tệ.Đúng vậy, nếu cuộc đời đúng thật làsói cái,tôi hì cái bích chương kiaphải viết một cách vui tươi rằng"Cuộc đời là con sói cái, nhưng rồiban sẽ chết!" Có thể thêm vào hìnhtượng mặt người vui tươi nho nhỏ ởphần cuối. Và cũng có thể hữu íchcho ai đó nếu bạn ghi thêm vào một

số điện thoại ở cuối bảng: "1-800-Kevorkian. "Có thể giúp ích cho họđấy..."

Chương 3 - NHỮNG TÁCPHẨM CỦA CON NGƯỜIKHIẾN TA KINH NGẠC

Tinh thần là ngọn lửa le lói trongta, chờ máy bơm đưa oxy đến.Ngoại cảnh không kích hoạt máybơm. Chỉ có ta thôi. Ta có thể bơmbất cứ lúc nào ta muốn.

Đó là lý do tại sao một nhịp thởsâu luôn cải thiện bất kỳ hoàn cảnhnào ta đang gặp phải. Nó làm tan đinỗi sợ hãi và khiến tâm trí tập trunghơn. Nó giúp cơ thể thư giãn vàphát triển suy nghĩ, làm như vậy nóđã nuôi dưỡng tinh thần. Từ

"inspire" (truyền cảm hứng; hít thở)ở đây có ý nghĩa "hít vào".

Nhưng nếu chúng ta chẳng baogiờ làm những động tác trên, tinhthần sẽ chết ngạt. Tinh thần sẽ chếtđi bên trong một thân phận hoàntất và không giao lưu. Nó không thểhít thở bên trong một ý niệm khépkín về ta là ai và mãi mãi sẽ là thế.Bên trong một chiếc kén.

Lúc nhỏ, tôi mắc bệnh "hen" thậtnặng (đó là một căn bệnh có đặctrưng là người mắc phải không thểnhớ được). Tôi thường có một giấcmơ cứ tái hiện mỗi đêm, tôi mơthấy đang cố gắng cãi lại với cha tôivì ông ấy kết tội tôi về một tội lỗi gì

đó mà tôi không thể trả lời được.Tôi không hít thở đủ hơi để nóiđược, và chỉ có thể thốt ra những lờinghe như tiếng thì thầm nghẹn lạitrong cổ họng. Tôi đang bị ngạt. Tôibị nhốt chặt bên trong con ngườimà tôi cứ nghĩ là tôi. Tôi nghĩ mìnhhèn nhát. Có lúc người ta đã bảo tôinhư thế, và dĩ nhiên, tôi đã tin điềuđó.

Điều đó ắt hẳn là lý do tại saoTiến sĩ Nathaniel Branden khuyếncáo các bậc cha mẹ nên cẩn thậnkhi nói chuyện với trẻ con vì chúngthật sự tin vào những lời nói đó. Tintưởng mãi mãi. Đối với trẻ con, chamẹ là thiên thần, là người nắm giữ

quyền lực tối thượng. Khi cha mẹnói bạn lười biếng, đó không chỉ là ýkiến của họ, mà đó chính là conngười của bạn đấy.

Chúng ta có thể gắn chặt mãimãi với một ý niệm của riêng mìnhtừ thời niên thiếu. Nhưng ta khôngbắt buộc phải làm như vậy. Đặc biệtkhi chúng ta biết đó chỉ là một phátminh nội tại ban đầu, một vết sẹohằn lên nỗi đau. Nếu chúng tamuốn hiểu một cách tường tận tríóc hoạt động ra sao thì hãy quên đinhững cá tính thường xuyên biquan. Chúng ta hãy như những đứatrẻ thơ vào buổi sáng Giáng sinh,say sưa mở những gói quà chứa

đựng khả năng hoàn toàn mới lạ.Một con người hoàn toàn mới, vàomỗi buổi sáng.

Tôi gặp may vì trong nghềnghiệp huấn luyện của mình, đã códịp quan sát nhiều người mỗi ngàytự xây dựng lại thành những conngười mới. Mới đây, tôi đã quan sáttrường hợp Phil, một giám đốc cấpcao của một công ty phục vụ côngcộng hàng đầu, dứt khoát thay đổimẫu người anh gắn chặt gần 20năm trời. Anh ta làm như thế vìhiểu rằng anh ta có thể làm - và rồianh ta đã cố gắng. Trước đó, anh tachưa bao giờ hiểu phải làm như thếnào. Anh ấy chưa một lần thật sự

hiểu rằng người ta có thể vượt lêntrên cái truyền thuyết chết ngườimang tên "tôi". Anh ta chưa bao giờhiểu được suy nghĩ của Bác sĩ tâmlý Nhật Shoma Morita khi viết câu"Cố gắng là một gia sản lớn."

Hiện nay, tôi là cố vấn cho Philvà quan sát anh ấy điều hành cácbuổi họp nhóm. Tôi thấy anh ấyhứa hẹn và thực hiện đúng lời hứavới nhân viên thuộc quyền. Tôi đượcưu ái khi có dịp quan sát và học tậpanh. Anh là một người lãnh đạocứng cỏi, khiêm tốn và có sức tácđộng. Anh là người mà anh luônmong muốn, và mỗi tuần trôi qua,anh lại học cách để càng tiến bộ

hơn. Hạnh phúc, đối với anh ta là sựvươn lên không ngừng.

Con người thay đổi: con người trởnên hạnh phúc. Hạnh phúc trởthành một điều cần phải kiểm soát.Đó là điều mà nhà huấn luyệnDevers Branden muốn nói đến trongcác buổi hội thảo sáng kiến của bàvề đề tài "Trật tự của hạnh phúc."

Hãy xét đến đa thânphận của chúng ta

Một thành viên thân cận của giađình tôi chịu đựng chứng rối loạn đathân phận. Dù nói là cô ấy "chịuđựng" nhưng nó có ý nghĩa tương tựnhư khi nói Georgie O'Reefe "chịuđựng" các tác phẩm hội họa của bàấy, hoặc là Michelangelo "chịuđựng" Nhà thờ Sistine.

Khi còn là một cô bé gái, cô ấyđã bị lạm dụng một cách thô bạo,cả về tình dục lẫn thể xác. Chuyệnkể việc cô ấy bị lợi dụng, khi đượctiết lộ sau này, vượt quá sức chịuđựng của tôi. Và rồi khi xem các

bức ảnh thì tôi cảm thấy còn tệ hơnnhững điều tôi nghe được.

Giống như đa số những ngườimắc chứng rối loạn đa thân phận,cô ta đã được chữa trị trong gầnsuốt cả cuộc đời. Mãi đến khi cô ấyngoài 30 tuổi, người ta mới tìm rađược chân lý.

Những thân phận cô ấy tự tạo rađể thích nghi với tai nạn bị lạmdụng thời thơ ấu là những sáng tạogây ngạc nhiên nhất mà lâu nay tôichưa từng thấy. Tim tôi đập nhanhvà da tôi nổi gai ốc khi nghe vàthấy nhiều giọng nói, nhiều khuônmặt, nhiều con người xuất hiệntrước mặt tôi từ cùng một thân

người. Khi người ta cho cô ấy nhậpviện và điều trị thì phát hiện ra mỗithân phận xuất hiện có những tínhiệu sóng EEG khác nhau. Một sốthân phận có dấu vết về hình thứcmà các thân phận khác không có.Một số thân phận lại có nhiều giọngnói khác nhau. Trong số giọng nóiđó lại có cả tiếng trẻ con. Và nghecô ấy nói, tôi cảm thấy choáng vángvì giọng nói không hề giống củamột người phụ nữ trưởng thànhnhái tiếng trẻ con, mà đó là tiếngtrẻ con thật sự.

Trí não con người sẽ làm bạnkinh ngạc khi bị dồn vào ngõ cụt. Vìlà một máy tính sinh học nên nó rất

gần với sự huyền bí. Nó khiến sẹomọc lên trên nỗi đau và gọi đó làthân phận. (Nghe quen lắm ư? Tấtcả chúng ta đều đã làm như thế!).

Khi gia đình tôi qua được cơnkhủng hoảng điên đầu vì phản ứnglại cách điều trị ban đầu của cô ấy,và nhiều phương án điều trị khácnhau, tôi bắt đầu hết sợ về nhữngviệc đã xảy ra và cảm thấy rất kinhngạc về những gì bộ não con ngườicó thể toạ ra trong tình trạng khẩncấp.

Khi còn là bé gái, để tránh phảichịu những lạm dụng phiền phứckhác mà cô không thể chịu đựngđược, cô ấy đã tự phân mình ra,

hình thành một con người mới. Đâylà một hình thức tiến bộ hơn của tựthôi miên. Rồi không bao lâu, hìnhthức phân thân và sáng tạo mới lạixảy ra và cứ tiếp tục như thế, và khibộ não cảm thấy như thế là tốt thìnó lại thực hiện cho cả các khủnghoảng ở mức thấp hơn.

Đối với người đa thân phận, điềunày xảy ra khi vượt quá khả năngkiểm soát, và ở một người trưởngthành, nó trở thành một "rối loạn".Ban đầu là một sự cố gắng để tồntại nhưng cuối cùng lại thành mộtviệc gây sợ hãi.

Rất may cho gia đình chúng tôi,điều kỳ diệu này về lẽ sống còn của

con người lại quay trở lại theo quyluật cuộc đời. Cô ấy là một ví dụsống về hành trình của người anhhùng. Cuộc đời cô ấy minh chứngcon đường dẫn đến hạnh phúc cóthể tiếp tục bất chấp hoàn cảnh.

Tôi cũng cảm thấy hơi khôi hàikhi nghe ai đó giữ quan điểm conngười không thể thay đổi thân phậncủa họ. Thật vậy sao?

Hãy chú ý khi tôi traođứa bé này cho bạn

Tính đa thân phận là một trongsố những dẫn chứng hùng hồn nhấtvề sức mạnh của loài người chúngta. Chúng ta có thể là bất cứ ai tamuốn. Chúng ta lần lượt tạo rachính mình theo thời gian, màchúng ta hoàn toàn không biết.

Nếu tôi giao cho bạn một đứa trẻđể trông chừng thì bạn sẽ ra sao?Giọng nói của bạn thay đổi, gươngmặt bạn thay đổi, và ngôn từ bạndùng cũng thay đổi trước mắt tôimột cách rất lạ lẫm đến không ngờ.Gương mặt bạn chuyển sang màu

nhựa, và bạn bắt đầu thì thầm vànói giọng lí nhí. Bạn thay đổi chưatừng thấy! Nếu bạn có thể thực hiệnnó theo những cách đơn giản thìbạn cũng có thể làm nó theo kiểucách phức tạp hơn.

Chứng khó thở tôi mắc phải lúcnhỏ rồi cũng dứt khi tôi bắt đầuluyện tập hít thở vào trung tâm anlành của chính tôi. Nó qua đi khi tôitập tự đứng lên một mình và tự xâydựng mình khi đối thoại. Cái nhìn vềbản thân như một kẻ hèn nhát thỉnhthoảng cũng quay trở lại, nhưngtheo những chu kỳ giảm dần, tựahình ảnh trong một cuộn phim quaylùi của một viên sỏi ném vào hồ.

Tôi không còn bị gắn chặt vào câuchuyện cổ về bản thân mình. Tôi đãhọc và biết rằng tôi luôn có thể đưamột cuộn phim mới vào và bắt đầulại từ đầu.

Vậy thật sự bạn muốnlà ai?

Hãy nhớ bạn là nhiều người. Quarèn luyện thì bạn có thể trở thànhbất cứ ai bạn muốn. Bạn có trongngười mình bao nhiêu là sáng tạokỳ lạ khác đang chờ được hìnhthành.

Một trong những lý do người tathích đi xem phim là vì có thể quansát được các diễn viên yêu thích củamình làm cái việc tối thượng trongsáng tạo của con người: tạo ra mộtcon người khác. Chúng ta rời rạphát, miệng nói: "Meryl Streep làmtôi kinh ngạc," hoặc "Robert DeNiro,

thật không thể tin được", "MattDamon làm tôi phát khóc". Chúngta hết sức khâm phục những việc họlàm. Họ đã xây dựng nên những"con người".

Thân phận thì làm điều ngượclại.

Thân phận khiến chúng ta đôngcứng trong một mô hình sống bảođảm, an toàn được hình thành mộtnơi nào đó khi ta học trung học cơsở. Đại bộ phận thân phận "thườngtrực" của chúng ta được định hìnhtừ sợ sệt: sợ nỗi bối rối, sợ bị mấtmặt, sợ lộ vẻ mất bình tĩnh.

Người trưởng thành cũng có mộtnỗi lo để lộ sai sót hoặc là giả tạo,

điều này khiến họ luôn muốn mìnhhoàn toàn giả tạo. Nhưng không thểsống giả tạo nếu muốn phát triểncái thật của mình và trở thành mộtcon người hôm nay mạnh mẽ vàlinh hoạt hơm hôm qua; mà phảisống thật. Thật với tiềm năng, thậtvới tinh thần của chính mình. Tinhthần của bạn muốn bay cao. Nókhông muốn chết dần trong một tếbào cô đơn bị giam cầm mà bạn gọilà "cái tôi cuối cùng và thườngtrực".

Hãy hiểu cho rằng con người màbạn nghĩ rằng bạn "hiện là" sẽkhông phải lúc nào cũng thích hợpvới những thử thách trước mắt. Hãy

tôn vinh nó. Tự thân nó không cóđiều gì sai. Thật vậy, đó là một tínhiệu tốt vì bây giờ ạn cần tạo thêmnăng lượng mới để thích nghi vớitình hình mới. Hãy quên đi thânphận. Ném chúng lại toàn bộ. Cốgắng sao cho chỉ mình bạn và ướcmơ tương tác nhau, không bị cáithân phận định hình sẵn cản trởnữa.

Lúc nào bạn có thể nới lỏng taykhông còn ghì quá chặt cái thânphận thường trực của bạn và hiểura rằng bạn có thể trở thành bất cứai, lúc ấy "con người" mà bạn muốntrở thành sẽ là một con người cònquan trọng hơn cả con người "hiện

tại" của bạn. Thời khắc này trongđời bạn sẽ rất quan trọng đấy!

Chương 4 - TỰ GIẢIPHÓNG MÌNH KHỎI TƯTƯỞNG "TA CHỈ LÀ TA"

Đánh đổ được truyền thuyết vềthân phận con người là đạt đếnniềm vui đích thực. Và đó là mộtđiều mà tất cả chúng ta có thể kiểmsoát được ra sao con người hiện tạicủa mình.

Bạn tôi Janese Morter là ngườimà lần đầu tiên trong đời tôi nghehát trong giáo đường. Tôi là kháchmời của vị mục sư của cô vào chủnhật ấy, và Janese cũng mới chuyểntừ Phoenix qua Chicago. Cô đã ghi

âm được một đĩa kinh phúc âm, vàcô có một giọng hát có thể làm baybổng lòng người.

Trong quá khứ, mỗi khi tôi mờiđược cô ấy, thì cô đều hát một bàingay trước giờ nghỉ ăn trưa trongbuổi hội thảo của tôi về đề tài "Chủnhân - Nạn nhân". Đó là một bàihát lấy từ trong bộ phim "SpaceJam" của Michael Jordan và tựa đềthích hợp cho bài đó là "I Believe ICan Fly" (Tôi tin mình có thể baycao). Trong khi giọng cô cao vút lênvới bài hát, bạn có thể nghe thấyJanese không hề hát từ một thânphận nào mà là hát từ ngay chínhtinh thần loài người. Người nào

nghe cô hát cũng đều cảm thấy tinhthần mình xao động.

Bạn có tin bạn có thể bay bổngkhông? Nhiều cuộc nghiên cứu chothấy đa số người ta đều mơ đượcbay. Tận trong đáy lòng, chúng tađều nghi ngờ ta không phải dínhchặt vào mặt đất. Mặc dù chúng tathường xuyên than vãn và "sắpquỵ", chúng ta vẫn âm thầm mơước cuộc sống với động tác baybổng đơn thuần. Điều này thườngxuyên xảy đến trong giấc mơ vìtrong mơ, cơ thể chúng ta biết đượcthật sự chúng ta muốn gì. JimmyCricket và Freud đều đồng quanđiểm một giấc mơ là một ước muốn

của con tim. Trái tim bạn biết thậtsự mình là ai. Bạn là một thiênthần. Và như đã được trình bày mộtcách hết sức thơ mộng trong bài hátcủa Willie Nelson, bạn là một "thiênthần bay là là sát mặt đất".

Cuộc sống với động tác bay bổnglên được mô tả bằng những từ vềhành động. Và chính BuckminsterFuller đã nhận xét đầu tiên. "Tôigiống như một động từ". Và trongcâu nhận xét đầy uy lực đó, ông ấyđã nói lên một bí mật hết sức quýgiá về tiềm năng con người. Nhữngchủ nhân của lương tri nhận thứcđược họ là động từ - những từ đơnthuần chỉ về hành động. Những nạn

nhân thì vẫn nghĩ họ là danh từ: vậtthể, những vật thể ổn định.

Nhưng vật thể có tên gọi thânphận chỉ đơn thuần là một ảotưởng. Chúng ta có thể thay đổi nótuỳ thích. Một ví dụ như sau, cái"tôi" sẽ khác nhau ở trường hợpphải trả lời khi các con tôi nói "Baơi, có ông nào đó ở cơ quan IRSmuốn nói chuyện với Ba" và trườnghợp các con tôi từ ngoài cửa trở vàovà nói "Ba ơi, có một bà tênJennifer Lopez đến tìm Ba". Đó làchữ "tôi" khác, vì cái mà các nạnnhân gọi là thân phận chỉ là mộtlịch sử các thói quen mà thôi.

Công trình nghiên cứu của Tiến sĩ

Martin Seligman về tính lạc quanđược rèn luyện kéo dài 20 năm, vàông ấy đã tập trung nghiên cứu trênnửa triệu người, cả người lớn và trẻem. Ông ấy đã tìm ra và công bốmột cách khoa học hai vấn đề: 1)Tính lạc quan giúp bạn làm việc gìcũng hiệu quả hơn, và 2) Tính lạcquan có thể có được qua rèn luyện.

Những khám phá trên củng cốthêm các kết quả nghiên cứu củanhững chuyên gia tâm lý đương thờikhác đã xóa đi các điều mê tín xoayquanh nỗi lo sợ người ta không thểdạy con chó già học những trò biểudiễn mới. Thực tế là bạn vẫn có thể."Con chó già" này, có thể kể bạn

nghe thử một lần đây.Những người đã tìm ra cách đạt

đến và làm chủ tinh thần lạc quansẽ nhanh chóng quan tâm đến mụctiêu hơn là quan tâm đến thân phậncủa họ. Họ thích sáng tác ra quyếttâm và tuân thủ các quyết tâm đó.Họ tự xem mình là những viên gạchtảng của một cuộc sống hạnh phúc.

Những người không kết nối đượcvới cái tinh thần này sẽ không quantâm nhiều đến các quyết tâm, thayvào đó, họ luôn giữ một thái độ bịmê hoặc quá đáng bởi cái thânphận được đặt quá cao của họ.

Chiếc thang máy đi lêntừ địa ngục

Một người làm chủ sẽ thay đổithân phận tức thì để giữ vững quyếttâm. Một nạn nhân sẽ từ bỏ quyếttâm để giữ lại thân phận của họ.

Khi các nạn nhân thảo luận vềquyết tâm, họ xem đó như một cảmxúc chợt đến rồi lại đi, như trongcâu nói "Tôi không cảm thấy cótrách nhiệm với người đó nhưthường khi". Và họ sẽ nói "Tôi cũngchỉ là tôi", nhất là khi bạn chỉ chohọ thấy họ đang chối bỏ lời quyếttâm với người khác. Họ muốn thânphận phải đặt trên cam kết.

Sự trung thành mà chúng tadành sai lầm cho thân phận đem lạichúng ta nhiều khổ đau và nhầmlẫn trong suốt cả cuộc đời.

Một người bạn lâu đời của chúngtôi vốn là một nhạc sĩ tài hoa vàmột nhà soạn nhạc đã gửi thư chotôi sau khi tôi gửi cho ông ấy mộtcuộn băng ghi lại buổi hội thảo "Chủnhân - Nạn nhân" của tôi. Những lờiông ấy nói là một minh chứng chothấy con người ta có thể thay đổinhanh như thế nào khi thấy sai lầmtrong suy nghĩ trước. Đó không phảisau nhiều năm chữa trị và biến đổi;mà đó là sự thông hiểu có thể đếntức thì:

... Bạn đã nghe rõ tiếng thankhóc thất vọng cuối cùng của tôi ừnơi hoang dã và như tổ chức Chữthập đỏ của tâm hồn, bạn đã đápứng... Tôi đã trải qua trọn một tuầnngồi trong văn phòng để nghe đinghe lại giọng nói đối thoại trựctiếp với cái bản sắc của tôi, dạy chotôi nhiều điều tôi muốn biết nhưngđã không biết, cũng như nhắc nhởtôi bao điều tôi đã biết nhưng "khicàng lớn tôi lại càng quên đi".Không gì tác động lên tôi mạnh hơnlà sự thông thái có tầm ảnh hưởngsâu xa của cái giá phải trả chokhuynh hướng "Tôi muốn là chínhtôi". Điều này chưa từng xảy đến

với tôi cho đến khi được nghe anhnói to rằng thật ra không phải aicũng muốn "là chính tôi" bằng mọigiá. Ngược lại, cái "tôi' là tùy chọn.Điều này tạo ra khả năng để thayđổi cái "tôi" nhằm bảo đảm thựchiện sự quyết tâm, chứ không nhưtôi thường nghĩ theo chiều ngượclại. Tôi đã phải trả một cái giá caokhông chịu nổi để được là "tôi", mặccho các quyết tâm của mình. Buổihội thảo của anh tựa như chiếcthang máy đi lên từ địa ngục vậy.

Nếu bạn tự nhủ bạn có một thânphận thì chính bạn đã tự hạn chếtầm hoạt động. Khi bạn tự gán chomình những từ như "e thẹn" hoặc

"lười biếng" hoặc "hèn nhát" hoặc"vô tổ chức" thì xem như bạn đã tựkhép lại khả năng thực hiện đượcnhững hành động phi thường. Bạnkhông muốn trở thành vĩ đại. Bạnđã tự dệt cho mình một cái kén đểẩn thân. Có thể bạn cầu mong mộttình huống nào đó sẽ giải thoát chobạn, nhưng vấn đề ở đây đơn giảnlà bạn không hiểu sức mạnh nằm ởđâu.

Sức mạnh không nằm bên ngoàiđâu. Nó ở trong người bạn đấy.

Chương 5 - KHỐN KHÓHOẶC MẠNH MẼ LÀ DOTA

Người làm chủ nhìn khó khăn nhưvận động viên thể hình nhìn quả tạ:thêm trở lực để xây dựng cuộc đời.Đó là sự luyện tập bằng trở lực, vàđiều này đem lại sự tốt lành.

Ngược lại, người "nạn nhân"không muốn nhấc quả tạ lên. Họnhìn các quả tạ một cách kinhhoàng, và họ xem khó khăn là sựphản bội.

Bi kịch buồn ở đây là cùng mộtthứ năng lượng đó thay vì được đưa

vào để giải quyết khó kăhn thìngười "nạn nhân" lại dùng nó để lẩntránh khó khăn. Phải cần sự cốgắng liên tục của tinh thần để đưakhó khăn ra khỏi tâm trí. Quả là cầnnhiều công sức để liên tục chuyểnhướng tâm điểm của ý thức ra khỏicuộc đời sao cho nó chỉ tập trung ởnhững thời điểm vui chơi giải trí.

Nhà hiền triết người Brazil,Carlos Castaneda đã nói "Hoặc làchúng ta tự khiến mình khốn khóhoặc tự làm cho mình mạnh lên.Khối lượng công việc là như nhau".

Hầu như công việc trong cuộc đờikhốn khó của người "nạn nhân" làlẩn tránh sự việc. Bằng động tác lẩn

tránh sự việc, các "nạn nhân" còntạo thêm khốn khó nhiều hơn mứctránh được. Không phải các khókhăn làm cho họ khốn khổ (như họvẫn nghĩ), mà chính hành động lẩntránh của họ đã hạ thấp giá trị vàlàm tiêu tan lòng tự trọng của họ.

Điều đầu tiên mà các "nạn nhân"nghĩ cần lẩn tránh là sự bối rối."Người ta sẽ nghĩ gì về mình?" làcâu hỏi tự động nhập vào tâm trí họtrước khi xét đến bất cứ hành độngnào.

Thói quen lẩn tránh bối rối - kèmtheo nỗi lo âu kinh niên người khácphê phán mình - thường bắt đầu ởcấp phổ thông cơ sở và sau đó

không rời chúng ta nữa. Đó chính làlúc những lối mòn trong trí óc đượcxác lập, rồi sau đó được khoét sâuhơn nữa, điều này muốn nói lên đasố chúng ta đã hình thành cá tínhthường xuyên của mình từ thời đihọc trung học cơ sở.

Nhưng chúng ta có chủ ý làm nhưthế không? Tất nhiên là không! Ailại đi lựa chọn một cách có ý thứcmột cuộc sống do một thiếu nên vẽnên? Nhưng đó chính xác là điềuchúng ta đã làm. Chúng ta đã cốgắng sống một cuộc đời do thiếuniên xác lập! Không mảy may ngạcnhiên cuộc đời đó là những cơn ácmộng!

Bước đầu tiên để tìm lối ra làphải xem ta đã vào đó như thế nào.Chúng ta cần tìm ra sự thư thả đểbiết "chúng ta là ai?" và biết chiếcmặt nạ trên siêu phàm như thếnào?

Những người tự cảm thấy bị giamchặt vào một thân phận sẽ khôngnghĩ ra họ có một tinh thần mạnhmẽ tiềm ẩn bên trong họ. Họ bị thôimiên nặng bởi hình tượng "họ là ai"đến độ không còn biết họ có thể làai nữa.

Khi còn là một người trẻ tuổi sớmhư hỏng vào những năm cuối củathời niên thiếu, nhà văn Anh ColinWilson có lúc quá thất vọng đã định

tự tử. Anh ấy đã có được một chaicyanur và đã sẵn sàng quyên sinh,nhưng khi anh sắp uống thuốc độcđó thì anh bỗng nghe được mộtgiọng nói. Đó là một giọng nói hoàntoàn khác hẳn với giọng nói củathân phận của anh. Tiếng nói đóvọng lên từ nơi sâu thẳm trongngười anh, và hét lớn "Anh đanglàm gì đó??!!", và anh đã buôngchai thuốc độc xuống. Ý nghĩ tự tửđã qua đi, qua đi mãi mãi. Conngười thường ngày của anh đãnhường bước vào phút chót cho conngười tiềm ẩn, mạnh mẽ hơn. Hômnay, Wilson thuật lại sự việc mộtcách khôi hài "Tôi đã nghĩ ra nếu

Colin Wilson tự tử, thì tôi cũng sẽchết! Và điều đó là không thểđược".

Một điều gì đó còn thiếuở Nirvana

Nhiều người không hề nghe tiếngnói mạnh mẽ hơn bên trong họ. Mộttiếng nói còn to lớn hơn cả vũ trụ.Thông thường, họ đã trao hết sứclực cho giọng nói mọi mệt thườngngày để tác động đến mọi người, vàmọi vật. Họ cứ nghĩ con ngườithường ngày đã là tất cả.

Mấy dòng viết tay sau đây đượctìm thấy trên bảng ghi lời nhắn điệnthoại đặt cạnh xác của một nhà môigiới hàng hóa. Ông ấy vừa tự vẫnbằng súng:

Ai cũng phải làm. Hiểu được

mình là tất cả.Dĩ nhiên là quá trễ để có thể gọi

ông ấy dậy và nói cho ông biết rằngông đã hoàn toàn hiểu sai, rằng cái"tôi" mà ông ta đau đớn biết đượcchỉ là cái "tôi" tạo sẵn, nông cạn,hàng ngày mọi mệt. Còn có nhiềucái "tôi" khác khi leo lên các bậcthang nhận thức. Ông ta có nhữngcái "tôi" tiềm ẩn có thể giúp ôngthấy được cuộc sống tốt đẹp nhưthế nào, nhưng vì ông đã có thóiquen không màng đến chúng nênchúng đã mất hết ánh sáng và nănglượng.

Trong sách nghiên cứu về cácthư tuyệt mệnh có tựa đề ... Or Not

To Be , tác giả Marc Etkind đã chothấy sự tương phản giữa tư tưởngnạn nhân hóa của Kurt Cobain vớitinh thần làm chủ của vợ ông ấy, bàCortney Love.

Colbain là một ca sĩ hàng đầucủa nhóm nhạc rock Nirvana. Bệnhnghiện heroin là yếu tố chính dẫnđến cái chết ông chọn - một phátsúng vào đầu mạnh đến nỗi cảnhsát phải kiểm tra vân tay để giámđịnh xác chết.

Ông đã để lại một thư tuyệtmệnh dài, rất thi vị và cảm độnggửi cho thân nhân và những cổđộng viên, bức thư đó thường đượcvợ ông, ca sĩ Courtney Love, đọc lên

trong các buổi biểu diễn của bà.Khi đọc thư tuyệt mệnh của

Cobain trước công chúng, bàCourney Love thường đan xen lờicủa ông ấy với lời của bà. Bà đã trởnên mạnh mẽ khi đọc bức thư tuyệtmệnh đó, bà đã không chấp nhận lànạn nhân thứ hai của bi kịch. Bà đãbiểu thị cơn phẫn nộ và cái tinhthần của mình khi hỏi tại sao ông takhông làm việc đơn giản là giã từâm nhạc khi ông đã quá mệt mỏivới nó?

Bà đã chế giễu khi đề cập đếnbức thư của ông như là "Thư gửinhà xuất bản" và kết thúc bài đọcbằng lời hô to đến đám đông "Hãy

cho ông ta biết ông là một "thằngngốc" đi nào... như vậy là các bạnđã yêu quý ông ta".

Kurt đã thoái lui vào trong cáiyếu tố nhỏ nhất từng được biết đếnnhưng lại gây đau khổ nhiều nhấttrong vũ trụ, cái "Tôi".

Chương 6 - SỰ LÔICUỐN TẬP THỂ TỐITHƯỢNG

Gần đây, tôi có nhận được mộtbao thư lớn giấy dày, láng, từ mộttrong những tác giả và diễn giảtrong nước nổi tiếng về đề tài tựlực. Trong thư có lời quyết tâm rằng"Bạn có thể thay đổi con người bạnmà không cần phải nỗ lực gì hết,tựa như thay áo quần vậy".

Đó cũng là diễn giả trước đâytừng nói rằng bạn không cần phảiđọc sách của ông ấy (bởi vì tất cảchúng ta đều biết là đọc sách khổ

sở biết bao), nhưng bạn có thể "tiêuhóa" chúng bằng cách mỗi ngàydành một ít thời gian để nhìn vàocác từ trong sách.

Nước Mỹ đã đổi thay từ một quitắc sống làm việc nhiệt tình (do dânnhập cư hăng hái xây dựng và vươnlên đem vào) sang tư tưởng củađám đông thụ động, bị vật chất lôicuốn, luôn tìm cách sống một cuộcđời nhàn hạ.

Tư tưởng phi nỗ lực này cũngđược tìm thấy trong việc bôi đenkhái niệm về sức mạnh của ý chí.Hầu như mọi chương trình đổi mớinào cũng đều hứa hẹn trên hết là "ởđây chẳng liên quan gì tới sức mạnh

ý chí hết!". Ôi Trời! Vậy thì tôi muốnnghe.

Người "nạn nhân" luôn gào lên:"Sức mạnh ý chí không thể làm gìđược". Nhưng làm sao ông ấy biếtđược? Ông ta chẳng có một tí kinhnghiệm gì về nó.

Hôm qua, khi lái xe xuống phố,tôi nghe một chương trình trênradio quảng cáo về một hệ mới đểhọc ngoại ngữ. Phát thanh viên giớithiệu về phương pháp mới để họcngoại ngữ trên mạng tự động, nóirằng điều hấp dẫn nhất là bạnkhông phải thật sự làm điều gì hết.Ông ấy bi bô thêm: "Tôi đã tự họctiếng Tây Ban Nha mà gần như

không phải cố gắng gì! Điều duynhất bạn phải làm là mang tai nghevào và nghe!"

Tôi ghi nhận là ông không phôtrương tiếng Tây Ban Nha của ôngấy cho chúng tôi nghe. Tôi cũng ghinhận giọng nói của ông ấy trong khicố gắng diễn đạt thật nhiệt tìnhnhưng khi nghe qua thì ai nấy đềuchung một nhận xét là không thànhthật. Ông ta đang đọc một bài saochép. Tôi nghĩ sẽ rất nực cười nếubây giờ đưa ông ấy vào một khurừng ở Brazil đầy rẫy quân du kíchđể xem thứ ngoại ngữ ông mới họcđạt hiệu quả ra sao.

Điều gì sẽ xảy ra ở Mỹ, mọi người

đã làm mọi cách để không phải cốgắng - dù biết rằng bí quyết củahạnh phúc lại nằm trong sự nỗ lực?

Tôi sẽ chỉ cố gắng trongtiềm thức

Phải thú nhận rằng trong 35 nămđầu của cuộc đời, tôi luôn tìm cáchđể có cuộc sống dễ chịu, sống nhẹnhàng nhất. Và như tôi đã mô tảthật tỉ mỉ trong cuốn sách tôi viếtvề đề tài "Tự xây dựng động cơhành động" (100 cách để tự độngviên mình), khi theo đuổi cách sốngdễ dàng và nhẹ nhàng nhất, tôi đãđi đến một nhận định nghe qua hơimâu thuẫn nhưng lại hết sức chínchắn như sau: Tôi càng dễ với tôibao nhiêu thì cuộc đời càng khókhăn với tôi bấy nhiêu.

Tôi gia nhập quân đội Hoa Kỳsau khi học đại học được vài năm vìtôi nghĩ mình cần phải tự rèn luyệntrong kỷ luật. Bạn có thể thấy điềugì sai lầm trong quyết định đókhông? Tôi thì không.

Tôi chưa thật sự xem xét về ýnghĩa cụm từ "kỷ luật tự thân". Tríóc tôi đã tự động bỏ đi phần "tựthân". Và như thế, tôi cứ nghĩ sẽ cóai đó có thể rèn kỷ luật cho tôi!

Qua nhiều năm, tôi đã mua thậtnhiều sách để đọc và tự nâng caomình. Trước khi nhận thức đượcthật sự về việc tự xây dựng chomình động cơ hành động, tôi vẫnluôn đi tìm một cuộn băng hay một

cuốn sách nào đó hướng dẫn việc tựnâng cao chính mình mà không cầnphải cố gắng. Một tựa sách điểnhình trên giá sách của tôi là "Hãylàm giàu trong khi ngủ". Tác giảviết sách đó chắc chắn biết rõ sáchdành cho đối tượng nào. Tôi đãnắm rõ nội dung mà không cần mởsách ra.

Tôi đã mua một số cuộn băngliên quan đến tiềm thức vì chúngkhông đòi hỏi phải cố gắng thậtnhiều khi nghe. Bạn cũng không cầnphải hết sức chú tâm nghe chúng!Chỉ cần mở máy, đặt một nơi nàođó cạnh bạn. Vậy là tuyệt rồi.

Có ai đó sẽ đến để tiếp thêm cho

tôi sức mạnh. Làm ơn nhanh lêngiùm.

Tôi bị cuốn hút bởi các chươngtrình dạy cách tự lực, trong đó nóivề những điều khẳng định và sựhình dung, vì những chương trình đóbán được chủ yếu nhờ vào tính chấtkhông cần nỗ lực. Với khẳng định,bạn chỉ cần lập đi lập lại các từ. Bạnkhông cần tin vào các từ khi nóichúng ra. Và bạn không cần làm gìhết. Bạn chỉ cần lang thang quanhđâu đó, miệng lẩm bẩm nhiều điều,giống như vai diễn của Dick Tracy,Mumbles (Nói khẽ). Sự biến hóa cóthể thực hiện mà không cần cốgắng.

Sau đó, tôi bị cuốn hút theo cácsách và khóa học dạy về hình dungnhư là chìa khóa dẫn đến thànhcông. Tất cả những gì bạn phải làmlà mở nhạc êm dịu, nhắm mắt lại vàtưởng tượng ra sự vật. Nó là thế đó.Hãy mơ về tương lai của bạn. Nó ởđằng kia kìa, phía sau ngôi sao thứhai.

"Nhưng tôi không phải làm gì hếthay sao?" có một lần, tôi đã hỏingười hướng dẫn trong một buổi hộithảo về hình dung.

Ông ta trả lời "Không. Bạn chỉcần nhắm mắt lại. Tương lai sẽ đếnvới bạn".

Tôi hỏi lại "Tôi chẳng cần phải cố

gắng gì hay sao?"Ông ấy nói "Không. Ở đây không

có gì liên quan đến sức mạnh của ýchí. Mà chỉ liên quan đến sự trungthành. Trung thành là điều tốt đẹpnhất trên đời này. Tất cả những gìbạn cần là niềm tin và lòng trungthành, rồi bạn sẽ có tất cả. Nếu bạnnhắm mắt lại và tin tưởng với tất cảlòng thành của bạn, bạn sẽ có đượctất cả".

Điều này, nghe qua thật lýtưởng. Trung thành, hy vọng, vọngtưởng, đó là những thứ tôi biếtmình có thể làm tốt. Tôi bắt đầunghĩ trở lại về Peter Pan và Wendyvà còn gì tuyệt hơn là chỉ đứng

trước cửa sổ phòng cha mẹ tôi và lato "Con sẽ không thèm lớn lên nữađâu!" Và nếu họ bảo tôi phải cốgắng lên thì tôi sẽ chạy bay đi mộtnước.

Đừng làm việc khônngoan hơn mà phải làmviệc cố gắng hơn

Sau này, khi tôi bắt đầu dấn thânsâu hơn vào việc kinh doanh, tôi bịlôi cuốn bởi các loại sách và chươngtrình giảng dạy có nội dung nhắnnhủ rằng "Đừng làm việc khônngoan hơn mà phải làm việc cốgắng hơn!". Tôi thích câu đó vì mộtsố mục tiêu của tôi dường như đangcần tôi phải nỗ lực thật sự, và tôiđang lo lắng liệu mình có khả năngđể thực hiện điều đó không nữa.

Sự dối trá lớn nhất của con người

trong hơn 50 năm qua là "thànhcông có thể đạt được mà không cầncố gắng"; phải cố gắng một cáchđau đớn là không cần thiết; cố gắngđó không có giá trị gì, và thực tếcần tránh nó đến mức tối đa. Đó làmột sự thoái lui vì nhàn hạ và tiệnnghi là một thứ mà "bạn nợ đối vớichính bạn", và chỉ có một thằngkhùng vô ý thức mới phải bỏ sức lựcra trong ngày. Đó là một sự dối tráđã len vào cái máy tính sinh họccủa con người như một con vi rút.Và rồi con vi rút đó lây nhiễm từchiếc máy vi tính sinh học này sangmột cái khác theo cách như sau:

"Này, bạn nên dùng vài viên

thuốc kia! Tôi đã giảm được 15 cân(Anh) sau 2 tuần rồi đó. Tôi khôngphải làm gì cả!".

Có thể con vi rút "phi nỗ lực"trong máy vi tính sinh học của tôibảo với máy của bạn rằng bạn nêntheo giáo phái này. Nó thật tuyệt.Đấng trên cao guru suy nghĩ mọithứ dùm bạn. Bạn chỉ cần tuân theomột cách thụ động. Không phải nỗlực gì hết. Ngày mai, chúng ta sẽuống Kool-Aid và đeo vài cái baonhựa trên đầu thì chúng ta có thểtham gia chuyên du hành vũ trụ vĩđại rồi. Hãy tiến lên đi nào. Dễdàng lắm mà! Bạn không phải làmgì hết. Ngay cả cột cái bao trên

đầu, họ cũng sẽ làm giùm cho bạn.Tôi còn nhớ lúc nhỏ hiểu được về

Thiên đàng là nhờ mẹ tôi. Lúc đó tôimới 4 tuổi. Tôi đang đứng sau chiếcbàn để ủi, nhìn mẹ tôi ủi đồ.

Tôi hỏi mẹ "Mình có phải làm gìtrên Thiên đường không mẹ? Phảihát xướng hoặc làm gì khác không?"

Mẹ tôi trả lời "Không. Đó là điểmnói lên toàn bộ về Thiên đàng. Consư tử nằm gần với con nai".

"Chúng không cắn nhau sao?Không giết nhau sao?"

Mẹ tôi lại nói: "Không, chúng nhưđang uống thuốc an thần. Thuốc anthần loại tốt. Tuyệt thật. Mọi thứđều nhẹ nhàng và trong trắng. Có

mây bay, tựa như nước đá khô ởmọi nơi. Không ai phải làm gì hết.Đặc biệt là con sẽ rất thích được ởđó".

Sự thay đổi lớn nhất về tư tưởngtrong đời của đại văn hào WilliamButler Yeats xảy đến khi ông nhậnthức ra hạnh phúc và phát triển lànhư nhau. Ông ta đã nói: "Hạnhphúc không phải thứ này hay thứkia. Hạnh phúc là phát triển. Chúngta hạnh phúc khi chúng ta lớn lên".Bạn có thể tự nhận thấy điều này.Bạn hạnh phúc khi bạn tiến bộ, phảikhông? Và không có sự tiến bộ nàomà không phải nỗ lực cả.

Hãy xem một đoạn phim thế giới

tự nhiên nói về một con bướm đangcố gắng thoát ra khỏi cái kén. Bạnsẽ thấy sự cố gắng. Bạn sẽ cảmđộng khi thấy sự cố gắng. Bạn sẽthấy động lực bên trong một sinhvật. Đó là lực của một sự tái tạomạnh mẽ. Hãy xem phim Rocky.Bạn sẽ thấy mối liên hệ thầm kíngiữa cố gắng và niềm vui. Hãy cẩnthận với các phản ứng của bạn khixem một số cảnh trong phim. Hãycẩn thận đừng rơi lệ. Đó là nhữnggiọt lệ khi chứng kiến lòng can đảmvà nỗ lực. Sẽ không thấy được điềunày khi chứng kiến cảnh tượng mộtngười nào đó sống thoải mái, ungdung.

Hãy lưu ý tại sao bạn cảm xúcđến như thế. Đó là cái 'tôi' tiềmnăng của bạn đang muốn nói chobạn nghe một điều gì đó. Nó là conbướm nhỏ trong chiếc kén của bạn.Nó muốn bay ra.

Chương 7 - ĐÂY KHÔNGBÀN VỀ MÁU THỊT CỦABẠN

Tôi không phải là một người bánhàng miệng lưỡi. Nhưng tôi rấtthành công khi rao bán các buổi hộithảo "Chủ nhân - Nạn nhân" của tôi.Tôi nghĩ đó là nhờ sự phấn khíchcủa tôi đối với đề tài này đã tức thìlan tỏa sang những người ngồi nghetôi nói.

Nhưng đôi lúc, người ta - cáctrưởng phòng và giám đốc điềuhành đang cố quyết định rèn luyện -lại không nắm bắt được ý nghĩa của

tinh thần làm chủ này. Họ nghĩ đóắt là một cách huấn luyện 'nhẹnhàng' của Thời Đại Mới huyền bí,khiến nhân viên của họ tiếp xúc vớicác Thánh Gandhis bên trong họ vànhảy múa chân trần trong phòng,khiến họ không còn muốn cạnhtranh nữa.

Tôi muốn nêu cho các vị giámđốc này hiểu một lối ẩn dụ hay kiểuMỹ về cạnh tranh mạnh mẽ để họcó thể đối chiếu.

Tôi đặt câu hỏi: "Bạn đã từngxem con của bạn chơi thể thaochưa?"

Họ gần như luôn trả lời là có."Vậy thì bạn hãy tưởng tượng cái

cảm giác khi bạn xem con của bạnchơi. Giả dụ như bạn có một đứacon gái chơi trong đội bóng ném.Đó là cái cảm giác bạn có khi ngồixem trận đấu, miệng luôn reo hò cổvũ cho con gái bạn và đội bóng củanó. Bất chấp bạn có mệt mỏi nhưthế nào trước khi đến dự khán trậnđấu. Cái cảm giác kia sẽ xóa tan đitất cả nỗi mệt nhọc. Cái cảm giácấy chính là tinh thần làm chủ, vàbạn đã nhân danh con gái bạn đểtạo ra cảm giác đó trong con ngườibạn. Bài giảng của tôi dạy các bạnnhân danh cuộc đời bạn để tạo racái tinh thần làm chủ nói trên".

Vị giám đốc nọ lên tiếng: "Vâng,

bây giờ, vui lòng chờ một phút. Vuilòng chờ. Khi tôi cổ vũ con gái tôichơi bóng ném, đó là vì nó là concủa tôi. Cảm giác tôi có là cảm giácmà bất kỳ người cha nào cũng cótrong trường hợp đó. Nó tự nhiênđến."

Tôi trả lời: "Không phải vậy. Đólà cảm giác bạn tự tạo ra. Đó là tinhthần làm chủ do bạn tạo ra. Cáinăng lượng bạn dùng để cổ vũ bằngmồm cho đội bóng con gái bạn là tựthân sinh ra. Tất cả tinh thần đồngđội là như thế."

Ông ấy lại nói: "Tôi không tin.Tôi nghĩ cảm giác đó đến với chúngta một cách tự nhiên khi có con của

chúng ta chơi ở đó. Khi nhìn máuthịt của chúng ta chơi."

Tôi trả lời: "Ở đây không liênquan gì đến máu thịt cả. Nó chỉ liênquan đến mối gắn kết giữa tất cảchúng ta và tinh thần của mình màthôi".

Ông ấy nói: "Tôi không đồng ý"."Vậy thì, xin hỏi bạn câu này

nhé. Nếu đứa con gái mà bạn luôncổ súy bao năm nay rốt lại khôngphải là con gái của bạn thì sao? Cóthể vợ của bạn có đầu óc khôi hàihơn bạn nghĩ. Bà ấy quên kể lại chobạn nghe. Như thế, bạn đã cổ vũcho đứa trẻ đó, là con của mộtngười nào khác, bao nhiêu năm nay

rồi! Vậy thì tất cả cái tinh thần ủnghộ đó từ đâu ra vậy?"

Tới lúc này thì vị giám đốc nọkhông còn cảm thấy thoải mái nữa,nhưng cũng đã bước đầu chấp nhậný tưởng đó. Điều tôi muốn ông tanhận ra là bất kể thứ tinh thần gì cótrong ta - tinh thần học tập, tinhthần đồng đội, tinh thần thuần túy -đều có thể đạt được thông qua chủý sáng tạo. Chúng ta là người thựchiện việc này.

Tôi hỏi vị giám đốc: "Nhà bạn cónuôi chó không?"

"Có. Chỉ là một con chó cún rấtnhỏ, nhưng mọi người trong nhàđều thương nó".

Tôi tiếp "Tốt. Điều gì sẽ xảy ra khi bạn thấy con chó bạn băng quađường và những người hàng xómném đá vào nó?"

"Những người hàng xóm đó sẽhối tiếc vì việc này."

"Được rồi. Vậy thì bạn đã có mộttinh thần sở hữu khá mạnh mẽ đốivới chú chó nhỏ của bạn. Tinh thầnđó từ đâu ra? Không có tính ditruyền, tôi nghĩ là như thế. Đókhông phải là máu mủ mà ra".

Ông ấy bắt đầu ngộ ra.Gần đây, tôi có hỏi một người

bạn mà anh ta nghĩ gì về quyền sởhữu, và đã nhận được một câu trảlời cực nhanh.

Fred Knipe là một nhà văn, diễnviên, nhà soạn nhạc, và một diễnviên hài trên truyền hình đã bốn lầnđoạt giải thưởng Emmy; ông ta đãtruyền đạt niềm vui của điều nựccười về cá tính con người thông quangòi bút và tính khôi hài của ông.Tuy nhiên, công trình mang tínhsáng tạo nhất mà ông đã thực hiệnlại liên quan đến việc định hướngcuộc đời ông. Trong khi đa số ngườita tìm cách ổn định bằng một sựnghiệp an toàn bên trong một cái gìđó có thể dự báo trước thì Fred lạiluôn đi theo lý trí của mình vàonhững vòng xoáy không ngừng lantỏa của lối hành văn và diễn xuất

không quy ước. Cứ mỗi năm trôiqua, anh ấy lại tăng cường năng lựcsở hữu con đường tạo dựng sựnghiệp cho riêng mình.

Anh nói: "Sở hữu một cái gì đó cónghĩa là công bố cái đó thuộc vềanh. Là phải bố cáo nó. Là xem nólà một phần của những gì anh coitrọng và sẽ bảo vệ. Đó có thể làmột cuộc hôn nhân, một tình bạn,một tay nghề khéo, một cuộc phiêulưu, một thành công, một sai lầm.Chúng ta có thể sở hữu các giá trịcủa mình bằng cách công bố chúng.Chúng ta có thể sở hữu cuộc đờimình, thay vì nói rằng nó phụ thuộcvào số phận".

Khi bạn bắt đầu nhận ra cái sứcmạnh trong việc sở hữu sự vật bằngtinh thần - trong việc sở hữu chúngmột cách thật sáng tạo - thì bạn cóthể làm chủ được ngày càng nhiềutình huống lẫn sự vật. Bạn sẽ khôngmuốn nghĩ rằng cuộc đời mình nằmtrong tay số phận. Rất nhiều điềukiện ngoại quan trong bạn dườngnhư phụ thuộc vào số phận, nhưngnhư thế thì đã sao nào? Bạn sẽkhông thể nghĩ ra một tình huốngnào mà bạn không thích, một khibạn đã quyết định dùng lý trí củamình để suy xét nó.

Một khi đã làm chủ được nănglực và tinh thần của mình, bạn sẽ

nhận ra tính tích cực của việc nhậnlấy trách nhiệm. Trách nhiệm đã bịgán cho một cái danh xấu. Chúng tađã gắn kết nó với tội lỗi và trưngphạt. Nhưng trách nhiệm thật tuyệtvời nếu ta nghĩ về nó với một trìnhđộ nhận thức cao hơn. Trách nhiệmthật mạnh mẽ, nếu ta suy luận theohướng tích cực. Đó là khả năng lựachọn cách phản ứng của chúng ta.Nó là năng khiếu phản vệ của chúngta, cái 'khả năng phản vệ' của ta.

Khi bạn học cách nhận tráchnhiệm để đạt một mục đích nào đó,bạn sẽ đạt đến mục tiêu gần nhưtức thì. Khi bạn học cách hoàn toànlàm chủ một vấn đề, vấn đề đó sẽ

không còn cơ may tồn tại. Nhưng vìchúng ta quá e ngại mặt tiêu cựccủa trách nhiệm, chúng ta đã đểvuột mất niềm vui trọn vẹn khi rènluyện thời gian phản ứng nhanh.

Sự rộn ràng của mộtphản ứng nhanh

Tập trung tuyệt đối là chìa khóadẫn đến tất cả thành tựu vĩ đại củacon người. Ngược lại, sự xao nhãng,là kẻ thù của mọi thành đạt. Hãyghi tư tưởng này lại vì nó có thểthay đổi cả đường bạn: Sự xaonhãng là kẻ thù của mọi thành đạt.

Trong bất kỳ hoạt động nào, sựxao nhãng đều là kẻ thù. Điều nàyđúng với việc nấu ăn, sinh hoạt,tình dục, lái xe, chơi gôn, làm vườn,sơn quét, tất cả mọi việc.

Giành lấy quyền làm chủ là hìnhthức tập trung cao độ nhất. Đó là ý

chí đưa tất cả những gì bạn có theođúng tình hình. Để sống trong hiệntại. Khi bạn làm như thế, tinh thầncủa bạn sẽ được đánh thức để hòacùng với bạn trong niềm vui.

Quá nhiều người xa lạtrong đêm

Hôm nọ, một bà kể tôi nghe bàrất bối rối vì phải ngồi đánh bài cảbuổi chiều và tối chủ nhật với mộtsố bạn khi bà thật lòng chỉ muốn ởbên cạnh con gái mình.

Tôi hỏi: "Tại sao bà không nói'Không' với đám bạn của bà?"

"Tôi không muốn làm tổn thươngtình cảm của họ. Họ đã nói với tôitừ tuần trước, nhưng tôi không thựchiện được vì bà dì của tôi bị bệnhnên tôi phải đến trực bên bà".

"Cuối tuần rồi, bà có thích chơibài không?"

"Có, vì con gái tôi đi tỉnh.""Vậy tại sao bà không chơi?""Vì bà dì của tôi bị bệnh, vì

không có ai đến trực bên bà ấy"."Tại sao vậy?""Chồng của dì tôi đi chơi gôn xa

chỉ có thể trở về vào hôm sau"."Tại sao bà không nói 'không' với

bà dì?""Tôi không muốn xúc phạm bà

dì.""Vậy bà chấp nhận hy sinh tình

cảm của bà với con gái, để khỏiphải nói tiếng 'không'?"

"Tôi được giáo dục đừng bao giờlàm tổn thương người khác. Tối nọ,có một ông cố vấn pháp luật qua

điện thoại gọi đến trong giờ ăn, vàtôi phải rời bàn ăn và nói cho vớiông ta suốt nửa tiếng đồng hồ, vìtôi không thể ngưng ngang. Nhưngsau đó, tôi cảm thấy buồn vì cả giađình đã phải ăn tối mà không cómình. Trong lúc đó, tôi đang phảinói chuyện với một người khôngquen".

"Người đó có quan trọng đối vớibà hơn gia đình bà không?"

"Dĩ nhiên là không"."Vậy tại sao bà không trả lời ông

ta như vậy và quay trở lại bàn ăn?""Tôi không thể thô lỗ như vậy.

Tôi không thể cúp máy với ông ta.Tôi sẽ không bao giờ cúp máy với

bất cứ ai. Đó không phải là cách tôiđược giáo dục".

"Bà đã cúp máy với cả gia đìnhbà. Bà luôn luôn cúp máy với nhữngngười thân quan trọng của bà. Hãynhìn lại đi. Hãy bắt đầu nói tiếng'không'. Nói cả ngày. Không, không,không, không, không! Hãy quantâm trở lại cuộc sống của bạn!"

Tôi là một ống dẫn nướctưới trong vườn

Cuộc đời tôi không phươnghướng và gặp cảnh khó khăn về tàichính trong nhiều năm liền. Vấn đềchính của tôi là thiếu vắng quyềnlàm chủ. Tôi đã bị xao nhãng bệnhlý. Tức thời đồng loạt trong tôi,nhiều việc cùng tiến hành. Tôi cóquá ít tính kỷ luật và phương hướng(thật ra chỉ là một thứ) nên để tưtưởng vung vãi khắp nơi. Nhận thứccủa tôi tựa như một ống dẫn nướctưới trong vườn mà vòi được vặn vềmức phun sương: nghĩa là khôngtập trung, không bắn mạnh.

Một ngày, tôi nghĩ đến cả ngànviệc khác nhau. Các cảm xúc của tôiđều trong tầm kiểm soát. Bất cứ lúcnào có cảm xúc đến, lập tức có lý trícủa tôi. Tôi là một con người đãngtrí nhất trên hành tinh này. Thân tôitrải rộng độ trở nên mỏng tanh, bạncó thể nhận thấy khi nhìn vào thântôi đây.

Vì phải nghĩ cả ngàn việc khácnhau một ngày, cuộc đời tôi đâm rakiệt quệ. Tôi như một nhà triệu phúgửi tiền vào cả triệu ngân hàngkhác nhau, mỗi nơi chỉ gửi một đôla. Sống theo lối đó là một dạng vôkỷ luật đến độ bất cứ điều gì cũngcó thể làm bạn phân tâm. Bạn

không thể nói không với bất cứ việcgì.

Tôi từng nghe nhiều lời than vãncủa những người tôi có dịp huấnluyện và cùng làm việc chung, họcũng trải qua những cuộc sống luônbị phân tâm như tôi. Tưởng như họsắp chết vì cả ngàn thứ lặt vặt làmxao lãng, họ đang chảy máu do cảngàn vết cắt li ti. Họ sống một cuộcđời thường xuyên bị kiệt sức vìnhững đòi hỏi của người khác, mộtcuộc đời mà họ chưa từng học đểnói tiếng không.

Khả năng để bạn tự tạo ra conngười mà bạn muốn trở thành sẽtùy thuộc vào ý chí bạn có muốn

phát triển một bó cơ ít sử dụng,được gọi là 'Cơ Không'. Nếu bạnkhông bao giờ sử dụng bó cơ này,thì lúc khẩn cấp nó sẽ không vậnđộng theo yêu cầu của bạn. Nó sẽtrở nên quá yếu đuối để vận động.Bất cứ yêu cầu nào từ đồng nghiệphay thân nhân nào cũng sẽ lôi kéobạn ra khỏi cuộc sống của bạn.

Trước hết, hãy gập lạibó "Cơ Có" (Yes Muscle)

Bí quyết để phát triển bó "CơKhông" là hãy phát triển bó "Cơ Có"trước. Nếu bạn nói có, được, vângtrước với những thứ quan trọng đốivới bạn thì việc nói không với nhữngthứ không quan trọng sẽ ngày mộtdễ dàng hơn.

Lập một danh sách các mục tiêuvà các việc ưu tiên trước là mộthình thức nói có với những thứ quantrọng đối với bạn. Khi bạn đã tậpđược thói quen dành riêng giờ giấcđặc biệt để làm những việc bạn yêuthích và để gần gũi những người

bạn yêu thích, thì việc nói không vớinhững người muốn chen ngang vàotrở nên rất dễ dàng. Cuộc đời làmột màn khiêu vũ. Bạn đừng bỏqua trò khiêu vũ nhé.

Nếu như bạn đã dự định cả mộttuần lễ trước để dẫn con trai đi ăntrưa và xem phim vào ngày thứbảy, thì không có vấn đề gì nếu bạnnói không với ai đó yêu cầu bạn đếngiúp họ dọn nhà. Bạn chỉ cần nói"Tôi đã hứa với đứa con trai nhỏcủa tôi, nên không thể thất hứađược" và họ sẽ hiểu.

Chuyện lộn xộn sẽ bắt đầu khibạn không xây dựng được các mụctiêu, kế hoạch hoặc quyết tâm và

những người bạn không hề quantâm đến chiếm hết thời gian củabạn. Bạn không thể nói không vớihọ vì bạn cũng chưa hề nói có vớiđiều gì khác cả.

Giá trị lớn nhất của việc lập kếhoạch là nó tạo điều kiện để bạnsống cuộc đời của riêng bạn. Nó chophép bạn tự cải tạo không ngừngđể có được sức mạnh và sự tậptrung. Nó đặt bạn trở lại vị trí tráhcnhiệm. Nó cho phép bạn tập trunghơn vào những việc quan trọng nhấtđối với bạn. Nhờ đó bạn không phảiđi loanh quanh mà hát bàiBroadway "Tôi chỉ là một đứa congái không thể nói không".

Bạn hãy tự hỏi những câu sauđây: Mục tiêu nào là quan trọng đốivới tôi? Tôi dành bao nhiêu thờigian cho nó? Ai là người quan trọngđối với tôi? Tôi đã dành cho họ baonhiêu thời gian?

Chúng ta sẽ trở thành điều mà tatập trung suy nghĩ đến. Việc tái tạophải bắt đầu bằng một kế hoạch táitạo. Bản thân việc lập kế hoạch làưu tiên hàng đầu của bạn. Mỗingày, bạn hãy tách ra một khoảngthời gian riêng để tư duy và lên kếhoạch. Ban đầu, việc này trông thậtkỳ dị. Tựa như bạn "không làm gìcả". Nhưng thật ra, bạn đang làmviệc đấy. Bạn sẽ bắt đầu thu hoạch

nhiều lợi ích hơn những gì bạn dựkiến. Thời gian lập kế hoạch khônghạn chế và đầy sáng tạo, bạn khôngthể hình dung trước bạn sẽ khámphá ra điều gì. Đó là lý do phầnđông không ai làm. Lo sợ cái khôngbiết. Nhưng không bao lâu, bạn sẽhiểu ra rằng điều không biết ở vềphía bạn. Nó sẽ không chống lạibạn. Nó ở những nơi mà mọi điềutốt sẽ đơm hoa kết trái.

Chương 8 - CÁI CHẾTBÊN TRONG KHU TIỆNNGHI

Khu tiện nghi là khu vực để nghỉngơi, không phải để sống.

Dong Grant bị ngã từ trên giàngiáo nơi ông đang đứng làm việc,ông bị thương phải nhập viện và bịliệt tạm thời từ phía hông xuống.

Sau khi nhập viện được vài ngày,ông bắt đầu tiếp nhiều người đếnthăm viếng, các y tá và nhà tư vấnđến để giúp ông vượt qua tình cảnhhiện tại. Cố gắng giúp ông thíchnghi về mặt tâm lý.

Ông ấy đã nói với tôi trong giờgiải lao tại một trong các buổi hộithảo của tôi như sau "Tôi ngày càngmuốn điên tiết lên với những ngườiđó. Họ luôn bảo tôi hãy cố thíchnghi với việc phải bất động. Đó làđiều cuối cùng tôi muốn. Tôi biếtmình cần để tâm trí tập trung vàođiều tôi muốn - là đi lại được".

Dong đã tin nếu ông ta tập trungvào điều ông muốn, thay vì điềuông không muốn, thì ông sẽ nghĩ racách để đạt điều mong muốn.

"Cuối cùng tôi phải nói với họrằng người kế tiếp mà họ gửi đếnđể khuyên tôi cố gắng thích nghi vớisự bất động sẽ có dịp tự họ thích

nghi với sự bất động của chính họ".Dong Grant không những chỉ

đứng dậy và đi lại được, mà ôngcòn đoạt huy chương vàng vô địchthế giới về cử tạ.

Ông ấy nói "Sau tai nạn đó, tôiđã xem sức khỏe và thể hình làniềm đam mê và nỗi ám ảnh củariêng tôi". Ông ấy đã thắng được 'bikịch' đời mình. Ông đã tự cải tạomình thành người làm chủ. Nhữngngười làm chủ luôn xem mọi người,mọi vật là thầy dạy của mình.

Một lần vấp ngã, ta lại học đượcnhiều hơn.

Gần đây, Dong Grant lại có mặttrong một buổi hội thảo của tôi, và

trong giờ giải lao, ông ta đã đếnnhắc nhở tôi về câu chuyện này, vìtôi chưa hoàn thành công việc giảiđáp thắc mắc cho một người thamdự hội thảo. Một người trẻ tuổi đãhỏi tôi về sự khác biệt trong tư duygiữa một người 'làm chủ' và mộtngười 'nạn nhân' khi cả hai phảichịu cảnh đau đớn thật. Dong Grantcó biết một số điều về đau đớn.

Dong đã chỉ rõ như sau: "Nếubạn chỉ tập trung vào cơn đau, vàchỉ nghĩ về nó thì bạn sẽ không đitới đâu hết. Bạn phải chấp nhậnhiện thực của cơn đau, và hãy tậptrung hoàn toàn vào điều bạnmuốn. Càng tập trung vào điều bạn

muốn bao nhiêu, bạn sẽ ít chịu tácđộng của cơn đau bấy nhiêu".

Những người làm chủ thường tậptrung vào điều họ muốn. Người nạnnhân chỉ tập trung vào điều họ sợ.Cả hai vị thế đó đều đơn thuần lànhững sáng tạo bên trong.

Những ngày sau tai nạn, các cô ytá và chuyên viên tâm lý cố tạothoải mái cho Dong Grant trong mộtkhu tiện nghi. Trong xã hội chúngta, ai cũng nhận thức tiện nghi luônlà cái tốt tối thượng. Chúng tathường nghe những câu sau đâytrong các cuộc đàm thoại và thươngthảo, "Tôi chỉ muốn một điều mà cảhai chúng ta đều cảm thấy thoải

mái" và cả hai bên đều xem việcsau là một điều đương nhiên khôngtranh cãi, đó là việc 'tiện nghi' làmột giá trị tối thượng. Nhưng thựctế ra sao?

Ngay cả một con amib(nguyên sinh đơn bào)cũng thích thử thách

Người ta luôn trông chờ lúc vềhưu vì họ nghĩ đến việc sống vớiđầy đủ tiện nghi. Nhưng điều họthường có được là số lần khám bácsĩ tăng, số toa thuốc điều trị tăng,đôi khi cả nỗi chán chường cũngtăng và thông thường là phải quađời sớm. Bộ máy con người thực sựkhông cần tiện nghi, nó cần thửthách. Nó cần phiêu lưu.

Và ta có thể mở rộng ý tưởngnày từ "bộ máy con người" sang tất

cả các loài sinh vật.Stewart Emery báo cáo về một

thí nghiệm đầy kinh ngạc thực hiệnở bang California trên các con amib.Trong sách Actualizations (Thôngtin cập nhật), ông cho biết cáchthức lập hai bồn chứa amib đểnghiên cứu các điều kiện thuận lợinhất trong việc nuôi dưỡng các tếbào sống.

Trong một bồn, các con amibđược cấp tiện nghi tối đa. Nhiệt độ,độ ẩm, mực nước và các điều kiệnkhác được thường xuyên điều chỉnhđể tạo điều kiện tối ưu cho sự sốngvà sinh sản. Trong bồn kia, các conamib phải chịu cảnh va đập mạnh

thường xuyên. Chúng phải chịunhững thay đổi lên xuống đột ngộtvề mực nước, nhiệt độ, prôtêin,cũng như về tất cả những điều kiệnkhả dĩ khác.

Trước sự kinh ngạc của tất cảnhững nhà nghiên cứu, những conamib sinh sống trong điều kiện khókhăn hơn lại lớn nhanh và mạnhhơn các con sống trong vùng tiệnnghi. Họ đi đến kết luận việc tạodựng một thứ quá hoàn hảo và quásẵn sàng có thể làm cho sinh vật hưthối và chết đi, trong khi tính đốikháng và thử thách lại đem đến sứcmạnh và tạo dựng sức sống.

Điều này có thể lý giải tại sao

trong thời chiến, số vụ tự tử ở Mỹluôn luôn giảm. Và tại sao ở ĐanMạch, nơi mọi người được đảm bảomột cuộc sống thuận tiện do Nhànước tổ chức, tỷ lệ tự tử luôn ở mứccao nhất thế giới. Không có nhiềukhác biệt giữa cái chết và vùng tiệnnghi. Ranh giới giữa chúng thậtmong manh.

Khác biệt duy nhất giữa cuộcsống nhàm chán và nấm mồ chỉ làvài thước.

Chương 9 - BẢ ĐỘCCHẾT NGƯỜI VÀ TRÒCHƠI CHUYỂN ĐỔI

Khi tôi còn là một bé trai, cha tôilà thần tượng của tôi.

Cha là một trong những doanhnhân thành đạt nhất của thế hệông. Là một anh hùng trong ThếChiến II, cha tôi trở về nhà để bắtđầu sự nghiệp doanh nhân và sốngmột cuộc đời cực kỳ năng động.

Không bao lâu sau, cha tôi đã trởthành Chủ tịch Hội đồng quản trị vàTổng giám đốc điều hành của mộtsố các công ty công nghiệp miền

Trung Tây. Cha đã trở thành cánhtay mặt đắc lực trong kinh doanhcủa Warren Avis, thuộc Avis Rent ACar.

Tôi còn nhớ, lúc nhỏ, đã từng bayvới cha trong chiếc máy bay be bécủa ông đến công ty này hay côngty kia của cha ở Pennsylvania vàNew York và nghĩ rằng ông là vị anhhùng tối cao của nước Mỹ.

Khi cha tôi không bay vòngquanh đất nước lo toan sự nghiệpkinh doanh, ông thường băng quađường để cùng tôi và các bạn chơibóng rổ mini mà hầu như lúc nàoông cũng đều thắng. Ông chơi tựanhư đã làm chủ được trò chơi.

Cha tôi thường bảo tôi: "Hammuốn. Ham muốn là tất cả. Nếu concó đầy đủ lòng ham muốn thì con cóthể làm được bất cứ điều gì conmuốn. Cha có thể bảo đảm với con.Là bất cứ điều gì".

Cha tôi thường hay dắt tôi đếnxem đội Detroit Lions (Sư tử thànhphố Detroit) chơi môn football(bóng đá kiểu Mỹ), ở đó ông có thểchỉ ra thế nào là sức mạnh của lòngham muốn trên sân football. Đấuthủ football mà ông ưa thích nhất làDoak Walker. Walker là một cầu thủtuyến sau, nhưng khi đội Lions lâmvào tình hình khó khăn, phải bảo vệkhẩn cấp, đội cần ngăn chặn bằng

mọi giá đối thủ thì Doak Walkerđược đưa vào sân. Anh ta tuy nhỏcon nhưng niềm đam mê bảo vệ đãgiúp anh tự thích nghi được. Walkerlà một chuyên gia đốn ngã (tackler)gan dạ, lúc nào cũng tỏ ra nhạy bénvới nhịp độ trận đấu.

Cha thích chỉ cho tôi xem DoakWalker, và tôi biết tôi đang xemmột đấu thủ chơi theo cách cha tôiđang sống. Anh ta chơi với tất cả sựham muốn.

Rồi một điều gì đó đã xảy đến vớicuộc đời của cha tôi.

Nào ai biết được những việc đóxảy ra như thế nào? Có thể nàochúng lại có liên quan với 2.000

mẫu quảng cáo mà người dân Mỹnghe thấy mỗi ngày về sự hammuốn tiện nghi? Có thể nào nó đãhằn sâu trong nền văn hóa củachúng ta đến mức ta chắc chắn"xứng đáng để tận hưởng một ngàynghỉ ngơi?"

Bây giờ thì tôi đã tin là giọng nóithì thầm "Hãy sống một cuộc sốngtiện nghi" là tiếng nói của ma quỷ.Tôi có thể nhớ đến giọng hát quyếnrũ của Madonna Brando khi ca thầmlời sau đây "Ta hãy mê muội, conơi". Thật chua xót khi phải côngnhận những người làm chủ tinhthần đôi lúc cũng bị lôi cuốn. Ngườilàm chủ có thể mất hẳn lý trí. Hãy

trông vào Elvis. Hãy nhìn vàoMarlon Brando. Làm chủ trọn vẹn ởgiai đoạn đầu của cuộc đời họ, vàsau đó là nạn nhân của tính ham ănnhậu và mê tiện nghi, được thổiphồng lên qui mô các đoàn diễuhành trong ngày lễ Tạ ơn, tráingược một cách kệch cỡm vớinhững gì về họ trước đây. Từ làmchủ sang vị thế nạn nhân khôngphải là con đường bằng phẳng.

Cha tôi về hưu sớm. Ông đã làmột triệu phú ở tuổi tứ tuần khiquyết định rút lui, ông trở nên dễdãi hơn, và thích hưởng thụ. Sau đóuống rượu cho đến chết.

Điều duy nhất ông thích trong 20

năm cuối của cuộc sống 'tiện nghi'là nhớ về quá khứ. Những mẩuchuyện ông kể là lược lại nhữngtháng ngày vinh quang trong laođộng và phiêu lưu. Những chuyệncha tôi kể cho tôi nghe về cuộc đờimình thường liên quan đến nhữngđiều thử thách ông gặp nhiều nhấttrong quá khứ.

Tôi rất yêu mến cha tôi, và tôivẫn một lòng yêu mến mỗi khi nghĩvề ông. Nhìn ông chết vì tiện nghicũng tựa như nhìn một thần tượngkhác của tôi trong thời niên thiếu,Elvis Presley, làm điều tương tự. Tôikhông trách gì họ hết. Tôn vinh họ,và tôi tự hứa sẽ không bao giờ nối

gót theo họ. (Hiện tại, tôi đã cốgắng theo gương họ, và tôi suýtchết vì nó). Bằng cách riêng của họ,họ đã chỉ cho ta thấy con đườngdẫn đến khu vực đó, và ta có thểxem cuộc đời họ là những bài họclớn. Hoặc là không.

Những lần tôi thử lao thật sớmvào cuộc sống tiện nghi, đã dạy chotôi một số điều, tôi may mắn đượcsống lâu để học hỏi: rượu và ma túycho cảm giác có thêm được sứcsống - một đường dẫn đến lý trí màkhông cần cố gắng. Thoạt đầu,chúng như phát triển một ý thức tốităm tôi hành một thứ gì đó, hoangdã và tự do hơn. Nhưng ngay từ

đầu, đó là một tình trạng giả tạobằng hóa chất. Đó là một sự dối trátrắng trợn.

Sự nghiện ngập là một thứ bảđộc chết người và một trò chơichuyển đổi vì, chẳng bao lâu saungười nghiện buộc phải dùng chấtđó, cốt để có cái cảm giá của hắnđã có trước khi bước vào con đườngnghiện ngập. Giờ thì hắn cần thứhóa chất đó để có cảm giác nhưbình thường. Chỉ để có cảm giácđang trải qua một ngày xấu trungbình của một người không nghiện,người nghiện phải tự đề cao mìnhvà tăng liều mạnh hơn để chỉ cócảm giác là trung bình! Và trông nó

như một lối đi tắt vĩ đại dẫn tới tinhthần.

Tất cả điều trên để chứng minhhóa chất tạo ra một thứ tinh thầngiả tạo. Đó không phải là tinh thầnđích thực. Và vì là giả tạo, nó sẽquay lại chống chúng ta. Nó tươngtự một thứ gì đó mà chúng ta đã cốgắng đạt được thật nhanh màkhông cần cố gắng.

Làm giàu nhanh. Chiếm địa vịcao. Có được may mắn.

Một nguyên lý cơ bản mang tínhtoàn cầu luôn muốn chúng ta hiểurằng bản thân nỗ lực là quantrọng... thậm chí là tốt đẹp. Nỗ lựcđó, tự nó đã có thể tạo ra cơ nghiệp

lớn. Và tự dùng hóa chất để tìmcách tránh né nó sẽ là hành độngbắn sau lưng một cách tàn bạonhất.

Hãy tự ghi nhận người ta thườngnói gì với nhau khi mắt họ sáng lênniềm vui sướng. Gần như luôn luônlà nói về sự đối kháng hoặc việcvượt qua một thử thách nào đó,việc ai đó chạy marathon lần đầutiên, ai đó phải phát biểu lần đầutrong một buổi họp của Công ty, aiđó chơi một trận cầu tuyệt vời, mộtca sinh khó. Đó luôn luôn là mộtviệc đòi hỏi sự cố gắng và can đảm.Thật lý thú khi được theo dõinguyên nhân tạo phấn khích nơi con

người.Bạn cũng nên ghi nhận thêm

không ai nói nhiều về tiện nghi,nhàn hạ. Nếu phải viết một cuốnsách mang tựa đề Great Momentsin Human Comfort (Những thời khắcvĩ đại trong sự nhàn hạ của conngười), tôi không nghĩ ai sẽ mua nótrừ phi ông hay bà nào đó nghĩ nólà sách khôi hài, mà theo tôi, chắcnó sẽ khôi hài thật.

Lúc lâm chung, chắc chắn bạn sẽkhông cầu nguyện bạn được sốngvới nhiều tiện nghi hơn, hoặc bạntìm được một khu hưởng thu annhàn, thoải mái hơn để mà ẩnmình. Bạn sẽ cầu nguyện mình được

sống phiêu lưu hơn. Rằng bạn sẽ tựkhẳng định mình hơn. Bạn sẽ thửlàm một điều gì đó. Bạn tự cải tạomình thêm một lần nữa.

Chương 10 - ĐI THEOCON ĐƯỜNG TỪ SỢ HÃYĐẾN HÀNH ĐỘNG

Những nạn nhân thường thíchphát biểu rằng thời nay không cóanh hùng. Nhưng nếu họ chịu bướclùi lại, họ sẽ thấy một bức tranh vĩđại hơn nhiều: một cách đầy tiềmnăng, chúng ta chỉ có những anhhùng.

Mỗi người đều được cấp mộthành trình anh hùng để thực hiệnvà trong lịch sử nhân loại, hiện nayngười ta đã ý thức được hơn trướckia rất nhiều về hành trình cá nhân

của mình. Cũng nhiều hơn trước kia,người ta nhận lấy trách nhiệm về sựkhôn ngoan và tính phiêu lưu củamình. Ta hãy nhận định về sự nổitiếng lâu dài hết sức đặc biệt củabộ phim The Wizard of Oz (Nhà phùthủy của Oz).

Các sách Oz của Frank L. Baum,mà tôi xem ngấu nghiến lúc còn bé,tiếp tục lôi cuốn độc giả, bởi vìchúng là một phép ẩn dụ về hànhtrình mà tất cả chúng ta đều cốgắng thực hiện. Hành trình đi từ sựlệ thuộc hoàn toàn vào người khác(bắt đầu từ lúc mới sinh) để tiến tớiđộc lập hẳn một cách ly kỳ, đặctrưng bởi một liên kết không ngừng

phát triển với tinh thần nội tại.Tại sao nhiều gia đình vẫn thuê

cuộn băng video Nhà phù thủy củaOz khi hiện nay đã có rất nhiềuphim khác hấp dẫn hơn?

Chúng ta nghỉ làm đểxem nhà phù thủy

Hành trình đi xuôi con đườngYellow Brick tiêu biểu cho hànhtrình trong đời của mọi người. Đa sốchúng ta đã mất rất nhiều năm đểtìm những nhà phù thủy ban cho tasự khôn ngoan, lòng quả cảm cầnthiết, cũng như tấm lòng ta cần cóđể tiến lên. Trong phim, nhà phùthủy báo cho Dorothy và các bạnbiết ông ta sẽ theo chân họ. Ông taở bên trong con người họ. Nhà phùthủy không ban cho Người thiếc bấtcứ thứ gì mà Người thiếc chưa có.

Hành trình cá nhân của chúng ta

bắt đầu từ trong bào thai, nơi màchúng ta hoàn toàn phụ thuộc. Bướctiến đầu tiên để được độc lập xảy rakhi chúng ta tách rời khỏi thân thểngười mẹ và trở nên, theo chữnghĩa và thể chất mà nói, độc lậpkhỏi người mẹ.

Bước tiến thứ hai trong cuộchành trình của chúng ta đến là khita rời gia đình để đi ra ngoài tựmưu sinh. Đối với nhiều người, giaiđoạn này của hành trình mưu cầuđộc lập khủng khiếp đến mức họmuốn tháo lui. Đối với một số họ,'tháo lui' nằm dưới dạng tìm mộtngười bạn thân để rồi lệ thuộc hoàntoàn về cảm xúc vào người ấy, một

người đóng vai trò thay thế cha mẹ.Việc này thật ra không bao giờ thựchiện được, bởi vì không một ai cóthể cung ứng loại dịch vụ này.

Nhưng nếu chúng ta có thể nhậnrõ sự thật chúng ta không cần đếnthứ lệ thuộc đó, và mỗi ngày sẽcàng có nhiều giai đoạn và bướctiến lên ở phía trước trên con đườngtìm đến độc lập, chúng ta sẽ lại tiếptục. Chúng ta sẽ tiếp nối cuộc hànhtrình, tự cải tạo chúng ta vì niềmvui phát triển thuần túy của cả hànhtrình.

Kiến thức về bơi lội hoặc đạp xekhông thể được truyền đạt hoặcgiảng dạy trong một buổi hội thảo -

nó phải do mỗi một con người tựkhám phá theo một cách hết sức cánhân. Điều này cũng đúng với sựkhôn ngoan khi tiếp tục theo đuổicuộc hành trình.

Tôi tìm được một nơikhác để định cư

Đôi khi chúng ta đã thực hiệnsớm một bước tiến đầy kinh ngạctrên con đường tìm đến độc lập màcũng không nhận ra chúng ta đãlàm điều gì. Nếu nhìn vào cuộc đờicủa Elvis Presley, chúng ta sẽ thấyđược một sự độc lập và lòng quảcảm đầy hân hoan làm cả thế giớikinh ngạc. Chưa có người da trắngnào đã có thể hát một cách say sưavà sống động như vậy. Chưa mộtngười da trắng nào có thể bước lênsân khấu với một tinh thần giảithoát, thật thoải mái như vậy. (Al

Jolson đã một lần thử, nhưng anhnghĩ phải ăn mặc như một người Mỹgốc châu Phi mới thoát ly ra được.)

Trước Elvis, người da trắng khihát trên sân khấu trông giống nhưnhững tranh biếm họa Clutch Cargo,với chỉ một cái miệng mấp máy trênmột thân thể, nói theo cách khác, làthụ động. Giọng hát quá cẩn trọngsẽ không làm mềm được một tráitim băng giá.

Tôi còn nhớ lúc được 13 tuổi,ngồi trước màn hình TV tại nhà tôi ởBirmingham yên ắng khu ngoại ôbang Michigan, xem Elvis Presleytrong các chương trình biểu diễnTommy Dorsey và Ed Sullivan, và

tôi đã thật sự bị choáng váng. Bạncó thể nào cảm giác thực như thếvà hát được như thế, với bấy nhiêutự do và hân hoan thuần túy? Làmsao để ai đó dám hát với tầm cỡ vàsức sống đó, trong khi vẫn còn tươicười như chú chim họa mi đangnhâm nhi chàng mèo? Cuộc sốngtrở nên đầy tràn những khả năngmới mà tôi chưa bao giờ mơ đến.Ta có thể là ai nhỉ?

Tôi chưa bao giờ được thấy mộtthứ tự tạo hoàn toàn như thế, mộtngười làm chủ được tinh thần nhưthế. Elvis làm chủ được các bài hátcủa anh, và làm chủ được đámđông. Giọng hát của anh luyến cao

với niềm hân hoan gắt gỏng khi nóbay vút lên tận tầng ozone. Anh đãthổi thủng một lỗ trong vũ trụ. (Từ"vũ trụ" nghĩa đen là "một bài hát",và đối với tôi, Elvis đang hát nó.)

Nhưng không lâu, tinh thần bắtđầu lụi tàn của Elvis, vì anh khônghiểu hết anh đang có những gì.Giống như rất nhiều ngôi sao khác,anh đã tìm những lối tắt để tiếp tụccuộc hành trình, và đó là hóa chất.

Ma túy và rượu đã hóa trangthành lòng can đảm và tinh thần, vàngười sử dụng chúng cứ tin tưởngma túy sẽ đưa ta tiếp tục cuộc hànhtrình đến độc lập, vì đó là ảo giácnhất thời mà nó mang lại.

Nhưng rượu và ma túy trở lại hạingười sử dụng và hiện tại làm đảolộn cuộc hành trình. Chúng bắtchước theo và nhạo báng tinh thầncon người. Chúng giống như nhữngngười mạo danh Elvis. Chúng mạonhận là tinh thần. Chúng cho ta thứcan đảm giả tạo và "thứ rượumạnh" trong chốc lát, nhưng chúnglại nhanh chóng tạo ra một sự lệthuộc chết người - và loại lệ thuộcnày chính là thứ mà chúng ta cứnghĩ mình đang thực hiện hànhtrình để xa rời nó. Đó là ảo giác.Đối với một số người, nó mang tínhđịnh mệnh.

Elvis đã bắt đầu cuộc đời mình

trong tinh thần. Anh bước ra khỏicổng trong vinh quang. Người tanghĩ rằng anh có cá tính kỳ dị vì anhkhông có cá tính. Không có conngười nào được đúc sẵn giữa anh vàâm nhạc. Chẳng qua âm nhạc lêntiếng thông qua hình hài con ngườianh mà thôi. Những bài hát đầu đờicủa anh, vẫn không ai theo kịp, nếuxét về tính sôi động và chất giọngthuần. Nhưng khi anh giải ngũ về,người mẹ yêu quý của anh qua đời,và tinh thần trong anh lụi tàn dần,anh đã có một quyết định vô ý thứclà bước lùi lại. Quả không phải làmột cảnh tượng đẹp đẽ để nhìn. Sốngười trong chúng ta từng được anh

truyền cảm hứng, bây giờ lại cảmthấy bối rối khi xem các cảnh phimlười, giả tạo của anh và nghe giọnganh trở nên khàn khàn, kết hợp vớiviệc lạm dụng ma túy và bơ đậuphụng chiên dòn cùng bánh xănguých chuối.

Tất cả anh hùng đã đivề đâu?

Elvis là người hùng đầu đời củatôi vì anh chỉ cho tôi thấy hình ảnhcủa sự độc lập đúng nghĩa. Anh đãnêu gương tinh thần cho một thế hệngồi tại nhà, giữ chân những ngườixem Ozzie & Harriet đứng yên tạichỗ trong các khu ngoại ô dưới thờiElsenhower (Ngay cả Little Rickycũng theo gương Elvis mà tự cải tạomình).

Những người nạn nhân thườngcho rằng hiện nay không còn anhhùng nữa, nhưng điều này khôngđúng. Nếu mở mắt ra, ta sẽ thấy có

nhiều anh hùng hơn cả trước kia.Người hùng đầu tiên trong ngày màta thấy chính là người trong gươngkia.

Những người nạn nhân luônhướng tới các anh hùng xa xưa tựanhư Babe Ruth và JFK, nhưng họkhông hề vĩ đại hơn những ngườihùng thời nay; họ chỉ hưởng lợi từsự hư cấu của các phương tiệnthông tin đại chúng, nhưng cũngchính các phương tiện này sẽ nhìnhọ một cách trái ngược lại một khihọ nghiện rượu hoặc mê gái. NóiBabe Ruth là người hùng của tôicũng giống như nói Ông già NoelSanta Claus là người hùng của tôi

vậy.Một người mà tôi luôn thích được

tiếp thu là cựu nữ diễn viên JessicaTandy. Bà ta không bao giờ từ bỏhành trình. Ngay ở tuổi 90, bà luônphát triển trong độc lập và tinh thầnluôn nở hoa. Không giống như đa sốngười dùng tuổi già như là một thứbiện minh thương tâm cho việckhông cố gắng, bà vẫn luôn thayđổi so với chính bà. Luôn luôn cảitạo.

Ngay lần quay cuối cùng, trongphim Dẫn dắt Cô Daisy và Không aiđiên hết, bà đã cho cả thế giới thấycon người chúng ta có thể gây kinhngạc như thế nào. Đối với Jessica

Tandy, hành trình không bao giờdừng lại. Và bạn có thể thấy sự kiêntrì ấy trong những việc bà làm. Nếubạn xem phim Dẫn dắt Cô Daisy vàKhông ai điên hết, bạn có thể tự trảlời câu hỏi đã có lúc nào mình già đichưa.

Hãy theo dõi hành trình tâm hồnbạn. Hãy nhận thức về nó; hãythường xuyên suy nghĩ về nó. Hãyxem nó là quan trọng đối với bạn.Hãy tô điểm nó. Nó không hiện hữuđể làm bạn sợ; nó hiện hữu đểkhiến bạn phấn khích hơn.

Lúc nào bạn cũng phải biết đi vềhướng nào trên bước hành trình củamình. Quyết định mà bạn sắp đưa

ra sẽ khiến bạn tiến lại gần hơnhoặc lùi ra xa hơn sự độc lập? (Điềunghịch lý ở đây là bạn trở nên độclập hơn về cảm xúc khi bạn nhậnthức rõ hơn về mối liên kết tinhthần với tất cả sinh vật.) Con đườngthực tế bạn muốn đi là con đườngnào? Con đường quay trở lại sự phụthuộc và tính trẻ con là con đườngđược nhiều người chọn hơn, nhưngbạn sẽ không chọn nó khi bạn biếtđược nó sẽ đưa bạn về đâu.

Bằng nhận thức về hành trìnhcủa mình, bạn có thể từ bỏ nhữnglối biện minh cũ. Bạn có thể ngừngnói "mình đã già đi" như một lời giảithích về việc giảm nỗ lực và giảm

hoạt động của mình. Bạn có thểtiến dần từ việc này đến việc kia.Bạn có thể thực hiện một việc bứtphá. Bạn có thể kiểm soát toàn bộhệ thống năng lượng của bạn. Tạisao không? Bạn làm điều đó nhưmột đứa trẻ con. Chỉ cần thực hiệnlại lần nữa, nhưng lần này với tất cảý thức và sáng suốt. Bạn sẽ cảmnhận cuộc sống mới trong sức lựccủa bạn, rồi bạn cuối cùng sẽ thấycải tạo là cần thiết vì niềm vui donó mang lại mà thôi.

Chương 11 - VẺ ĐẸPCHÓNG TÀN CỦA NGỌNLỬA NHIỆT TÌNH

Từ lâu, trong xã hội chúng taxem phấn khích là điều gây phiềntoái. Chúng ta cố gắng giấu nó đi."Lạnh" thì ở bên trong; còn phấnkhích thì không.

Đây là một ví dụ. Ban đầu, JayLeno muốn viết ký sự về cuộc đờimình như thực tế xảy ra. Anh muốnkể lại anh đã phấn khích ra sao đểtrở thành một ngôi sao và một diễnviên hài nổi tiếng, và cuộc đời anhđã ôm ấp bao nhiêu là mộng tưởng

và đua tranh. Anh muốn nói với thếgiới này rằng bất cứ ai cũng có thểthực hiện nó theo cách hiểu củariêng họ, và anh muốn gắn kếtthành công của mình với hành độnglàm việc có mục đích, tập trung,siêng năng và chăm chỉ.

Jay Leno quá phấn khích về tínhhiệu nghiệm của công thức av ừatìm ra để đạt đến thành công, đéếmức anh muốn đặt tên cho cuốnsách tự thuật của mình là: A gooddog will run till its heart explodes(Một chú chó ngoan sẽ chạy đến khitim vỡ ra).

Nhưng những đầu óc bịp bợm đãvượt trội hơn và văn hóa thường

ngày đã thắng thế. Có quá nhiềutính phấn khích thô thiển trong tựađề Một chú chó ngoan sẽ chạy đếnkhi tim vỡ ra. Vì thế họ đã nói đểanh đặt lại tên sách là Leathing willmy chin (Cái cằm đi trước), vì ngàynay ở lứa tuổi này, người ta quanniệm việc nhạo báng một khiếmkhuyết về hình thể vẫn 'nhẹ nhànghơn' là khen tặng một niềm đammê thành công và muốn nổi tiếng.

Do đó Jay đã không kể lại chúngta nghe về cái bí quyết thật, khôngmấy êm ả, của những thành côngcủa anh: một điều huyền diệu sẽđến nếu ta quyết tâm vì nó. Thayvào đó, anh ta trình bày một cuốn

sách tự thuật tầm thường, tự mâuthuẫn, tự nhận thức, với toàn nhữngcâu chuyện duyên dáng khiến anhtrở nên nhếch nhác và bị làm nhạtnhòe mình, chỉ vì một tiếng cười.Đó không phải là anh Jay Leno thật.Anh đã nhượng bộ với bản tự thuậtquá hời hợt, bởi vì công việc biếttập trung, có mục đích không hềđúng theo chính kiến. Người ta nghĩkhông có lý do nào khác ngoài sựtham lam và tính vị kỷ để giải thíchcho sự hăng say làm việc tốt nhưthế, do đó tốt nhất là hãy quên nóđi. Bạn không muốn tự làm khómình.

Tuy nhiên, thành công của Leno

là một điều đáng kính nể để chúngta tập trung suy nghĩ. Một cách kínđáo, chúng ta yêu thích cái cáchanh ta đạt đến nó. Chúng ta bắtđầu mất kiên nhẫn với lối sốnghưởng thụ, phân tâm do bao nhiêulôi cuốn hướng về tiện nghi và thoảimái đem lại. Chúng ta quá mệt mỏivới cái bàn chải răng bằng điện, vàchiếc điện thoại di động "mọi lúcmọi nơi", và cái văn hóa pop bắtđầu phản ảnh điều đó: Ngày nọ, tôiđã thấy một bích chương với nộidung "Hãy gác máy điện thoại lạirồi lái xe!"

Tôi nghĩ rằng người ta cũng đãchán ngấy với câu sửa sai mang

tính chất chính trị, xem hăng saylàm việc là tham lam và nhiệt tìnhcông tác là vị kỷ. Tôi tin rằng chúngta vẫn âm thầm mong mọi nhiệttình. Đó là lý do tại sao lòng nhiệttình đang trong quá trình trở lại thậtvinh quang.

Người ta đi xem các phim nhưJerry Maguire bởi vì khi diễn viênCuba Gooding, Jr., vừa nhảy quanhvừa la lên "Đưa tiền tôi xem, đưatiền tôi xem", anh ta đang biểu lộsự phấn khích đơn thuần, và chúngta đã kín đáo yêu thích điều đó.Điều khiến câu nói trên trở nên nổitiếng một cách khó chịu là vì cóngười đã biểu lộ sự phấn khích

không chút ngượng ngùng đối vớimột thứ mà thông thường người tavẫn 'vô cảm': tiền.

Trong phim My best Friend'sWedding (Đám cưới của người bạntôi yêu quý nhất) do Julia Robertsthủ diễn, tất cả mọi người ngồiquanh một chiếc bàn đồng thanhhát lên "Tôi đang cầu nguyện chobạn" với tất cả niềm phấn khíchkhiến cả khán phòng như bị lấn át.Một số trong chúng tôi mắt đã rớmlệ.

Trong kiệt tác hoa mỹ That thingyou do (Việc ấy anh làm) của TomHanks, cảnh siêu việt đã xảy ra khicác chú nhóc trong ban nhạc rock

nghe bài hát của chúng được phátthanh lần đầu. Sự phấn khích khôngkiềm chế được khiến chúng chạydọc theo các phố và quanh các cửahàng, vừa nhảy vừa la hét một cáchsung sướng, đã khiến cả bộ phimtrở nên hoành tráng.

Tính chất vai diễn của LeonardoDiCaprio trong phim Titanic là mộtsự nhập thân của ý niệm phấnkhích. Tình yêu cuộc sống của anhvượt lên trên hiểm nguy và cả chếtchóc. Tình yêu đó đã làm thay đổicả cuộc đời. Đó là bí ẩn bên trongphim Titanic, điều khiến âm nhạctrở nên thật tuyệt vời và làm rungđộng cả nhân loại. Chúng ta thích

nhìn thấy chứng cứ về trái tim luônthổn thức.

Phấn khích là niềm đam mê thầmkín trong ta.

Người ta nghe Dick Vitale nói,không phải vì những điều anh biếtvề bóng rổ trường học, mà vì nhữngcảm xúc đầy phấn khích của anh vềnó.

Bây giờ chúng ta thường ra khỏinhà để đến rạp hát xem điều khiếmkhuyết nhiều nhất trong cuộc sốngchúng ta: sự phấn khích. TomHanks trong phim The Terminal (Gacuối) đã truyền cảm hứng đến tấtcả mọi người bằng một niềm đammê cuộc sống thật ngây thơ.

Chắc bạn đã nhận thấy nhữngcảnh cảm động và đáng nhớ nhấttrong phim những năm gần đây hầunhư đều liên quan đến việc conngười bỏ đi thân phận và biểu lộtinh thần chân chất. Chúng ta đãtiêu tiền đúng để xem những cảnhtrên vì nhờ đó, chúng ta biết chínhxác mình cần phải có thêm gì nữatrong cuộc sống riêng.

Thi sĩ xứ Wales Dylan Thomas đãthúc giục người cha đang hấp hốitìm cho được sự phấn khích vì cuộcsống khi ông nói "Xin Cha đừng quákhoan thai đi vào đêm tối yên bìnhđó, mà hãy điên tiết lên khi thấyánh sáng sắp lụi tàn".

T ừ phấn khích (ethusiasm) gốctừ chữ Hy Lạp en theos, có nghĩa là"Thượng đế bên trong". Được gắnkết với phần đó của mình là kinhnghiệm đáng quý nhất mà ta cóđược.

Hãy cất lên tiếng "Vâng!Có!"

Cảm giác phấn khích luôn là kếtquả của một nỗ lực nội tại mà bạnđã thực hiện, dù bạn có nhận thứcđược nó hay không. Đó là kết quảcủa một điều bạn đã tạo ra, thôngqua chuyển động và cử động, kể cảkhi cử động chỉ có trong tinh thầnbạn.

Cái cảm giác "Vâng!" bạn cóđược khi trở nên hăng hái là kết quảcủa việc di chuyển lên một bậc caohơn về tinh thần và trí tưởng tượng,và sự nhận thức bạn đã tự vận độngđến đó. Giống như con bướm cố

xuyên qua cái kén, giống như Rockychạy băng qua các con phốPhiladelphia trong cơn mưa buổisáng. Chủ đề âm nhạc thường nghethấy trong phim Rocky đã trở thànhmột phần của của lịch sử đất nướcchúng ta vì nó liên quan đến nỗ lực.Rocky không nói về chiến thắng.Bản thân Rocky cũng không hềthắng trận. Nó liên quan đến mộtđiều còn gây ấn tượng mạnh hơn cảthế nữa.

Biết được cách để có được tinhthần đã là thắng ba phần tư củacuộc chiến: thấy nó, biết nó, thựchiện nó, và luôn trau dồi nó.

Trong đời tôi, từ rất sớm tôi đã

phải đối mặt với nhiều vấn đề khithoát khỏi lối suy nghĩ "nạn nhân"để bước sang cách "làm chủ", bởi vìđơn giản tôi không biết tôi sẽ thựchiện được tới đâu. Tôi cứ nghĩ mìnhđang mắc bẫy. Chiếc bẫy rất êm,nhưng nó vẫn có mùi của một cáibẫy. Trong bẫy, vọng lại tiếng nóiêm dịu của nạn nhân: "Rồi sao, bạncó thể làm được gì nào? Bạn khôngthể làm được gì cả." Nhưng vẫn córất nhiều điều tôi đã có thể làm. Tôiđã không thấy chúng, chỉ vậy thôi.

Để tự chứng tỏ bạn luôn có thểlàm được một điều gì đó, bạn hãythực hiện thí nghiệm sau: Lấy ramột tờ giấy sạch, có kẻ dòng. Ở đầu

trang, hãy liệt kê ra một vấn đềhiện tại của bạn, một tình huốngnào đó mà bạn mong muốn mìnhđừng gặp phải, một tình huốngđang xấu đi mà bạn đã suy nghĩ rấtnhiều nhưng vẫn chưa biết phải làmgì. Tôi đang chỉ cho bạn thấy là tinhthần bạn có biết.

Bây giờ, phía dưới của vấn đề,hãy viết câu sau "Năm việc nhỏ màtôi có thể làm trong ngày hôm nay"Rồi bạn đánh thứ tự từ 1 đến 5 trêntrang giấy, nhớ chừa chỗ phía dướimỗi chữ số để viết các ý tưởng củabạn. Bạn không được đứng dậy khichưa viết ra hết năm công việc đó.Hãy cố vắt óc mà viết ra cho được

một điều gì đó.Sau khi viết được năm ý tưởng,

bạn phải luôn giữ tờ giấy đó bênmình suốt ngày và không được đingủ khi chưa làm xong hết cả nămcông việc đó. Hãy nhớ đó là nhữngviệc nhỏ mà bạn có thể làm.

Hoàn thành xong, bạn sẽ rấtngạc nhiên khi thấy mình đã có thểthay đổi đến mức độ nào bản chấtvấn đề của mình. Trong nhiềutrường hợp, bạn có thể giải quyếtdứt điểm nó. Trong những trườnghợp khác, bạn sẽ thấy trong đầumình, nó không còn là một vấn đềnữa mà thay vào đó một dự án mới.Một công việc đang tiến triển.

Bạn hãy làm một vài lần như thếrồi bạn sẽ hiểu Thomas Jeffersonmuốn nói gì qua câu "Càng làmnhiều thì càng có thể làm nhiềuđiều hơn".

Tại sao vậy? Bởi vì bạn đã tự cảitạo mình từ vị thế 'nạn nhân' sang'làm chủ'. Bạn đã là nạn nhân củamột vấn đề lớn, mù mịt và hỗn độn.Rồi bạn trở thành người chủ củamột dự án do chính bạn đề ra. Khibạn liệt kê ra năm điều nhỏ bạn cóthể làm, bạn đã chuyển cái vấn đềđó thành sở hữu trí tuệ của mình rồiđó.

Chương 12 - QUYẾTĐỊNH CHẤM DỨT TÌNHTRẠNG YẾU ĐUỐI

Tôi nhớ có một lần, không lâutrước đây, khi cái cá tính tự tạo củatôi trở nên yếu đuối một cách vô cớ.Huấn luyện viên của tôi có thể thấyđiều này, nhưng tôi thì không.

Huấn luyện viên đồng thời là cốvấn cho tôi Steve Hardison cókhuynh hướng không đồng tình vớitôi khi tôi tự mô tả thật chi ly mìnhlà yếu đuối và bị hạn chế bởi cáithân phận định hình sẵn trong tôi.

Nhiều năm trước đây, ông ấy đã

thấy được mười phần trăm về tôi làtốt, có thể giữ lại, và ông chỉ cho tôicách nhân rộng phần tốt đó rathành cái tôi trọn vẹn. Ông ấy dạytôi biết cách tự cải tạo.

Tôi chưa quen biết ai có được sổtheo dõi về công tác tư vấn nhưHardison, tôi cũng chưa biết ai cóđược niềm đam mê khôn ngoantrong công tác huấn luyện như ôngta. Hardison tìm ra phần tốt nhất ởmột người nào đó, rồi xử lý theocách xem họ như chỉ gồm phần tốtnhất đó. Không bao lâu, phần tốt cứphát triển thêm. Phần còn lại tàndần, rồi chết đi vì thiếu chăm sóc.

Steve đã đóng khung và treo ở

chỗ dễ thấy trong nhà mình mộtcâu nói của Narthaniel Branden nhưsau:

Tôi tin là một trong những điềuhữu ích nhất ta có thể làm chongười khác là từ chối tham gia, chiasẻ cách nhìn thô thiển về nhữngmặt hạn chế của họ.

Sau thành công của chuyến duthuyết đầu tiên ròng rã trong hainăm bằng kinh phí của riêng tôi, tôiđề nghị Steve Hardison giúp tôi gianhập một trong những tổ chức huấnluyện doanh nghiệp hàng đầu củađất nước. Tôi cảm tưởng công ty ấysẽ được lợi khi đưa thêm tôi vào lựclượng diễn giả và nhà tư vấn, và tôi

cũng sẽ có lợi hơn khi được làm việcgần gũi với số đông khách hàng củahọ mà đa số nằm trong danh sách500 Công ty giàu nhất thế giới.Những việc thương thảo để gianhập công ty tiến hành chậm chạp.

Hardison không hài lòng với cungcách tiếp cận công ty của tôi và tinrằng tôi suy nghĩ theo hướng tôi đãtrở nên một diễn giả quá giỏi trướccông chúng. Ông ấy nghĩ tôi đã bịsự tự tin và lòng tự trọng hãm mìnhmột cách quá đáng.

Ông ấy hỏi tôi: "Tại sao bạnkhông thể nói một cách mạnh mẽthật sự bạn là ai? Tại sao bạnkhông cho họ biết... thật sự biết...

rằng các buổi diễn thuyết của bạnđã trở nên mạnh mẽ như thế nào,và bạn thật sự cảm nhận về bảnthân bạn như thế nào khi so sánhvới những người mệnh danh làchuyên gia tâm lý học khác? Nếuabnj không giữ đúng lời với bảnthân mình, thì ai khác nữa lại cóthể? Hãy viết ra giấy. Hãy kiênquyết với nó, và phải can đảm. Hãynói cho họ biết bạn là ai. Đừng nóiquanh co nữa. Nguyên nhân vì saocuộc thương thảo nghề nghiệp tiếntriển quá chậm chạp là do bạn đấy.Bạn chịu trách nhiệm về cuộc đờibạn có, chịu trách nhiệm toàn bộ."

Từ đó tôi về nhà để suy nghĩ

thêm về điều đó. Tại sao tôi phảilàm như vậy? Họ chưa biết hay sao?Họ đã có trong tay các bảng đánhgiá và giấy chứng nhận tôi là diễngiả hội thảo rồi mà. Tôi phải nói vớihọ tôi là ai sao?

Và tôi bắt đầu hiểu ra là: đúng,tôi phải nói với họ tôi là ai. Và cóđược can đảm để dám nói ra tôi làai, tôi sẽ đồng thời tạo ra được tôilà ai. Chúng ta 'kết án' mình gắn kếtvới cuộc đời có được từ những conngười mà chúng ta cứ nghĩ là ta.

Tản bộ một vòng vềphía hoang dã

Rồi tôi đi về nhà và viết một láthư. Tôi còn nhớ nhà báo thể thaoMỹ nổi tiếng Red Smith đã từng nóiđiều gì đó về cách viết văn thậthùng hồn: Bạn chỉ cần mở một tĩnhmạch ra và viết. Tôi hít một hơi thậtsâu vào, và viết một bức thư gửicho Công ty huấn luyện mà tôi địnhxin vào làm. Tôi đã viết như sau:

"Tôi nói lên đây khả năng của tôivà những việc tôi sẽ làm dù có haykhông có Công ty của quý vị.

"Tôi sẽ tặng cho cả thế giớiphương thức dễ nhất, sảng khoái

nhất lâu nay chưa ai biết tới để tiếpcận các nguyên lý về xây dựng chomình một động cơ và về niềm vuitinh thần (khả năng vô tận) thôngqua hai tính bi và hài.

"Ví dụ, thầy giáo lớp 4 của contrai tôi Bobby đã đề nghị tôi cấp chomột số bản của một trong các sáchviết của tôi để luân chuyển trongtrường. Cô lái xe buýt của thầy thấythầy cầm một cuốn liền hỏi mượnđể đọc thử. Cô lái xe đã đọc hếtcuốn sách đó trong kỳ nghỉ Xuân,rồi nói với Bobby cô muốn muathêm nhiều sách đó để tặng chobạn bè và người thân. Điều nàykhiến tôi rất quan tâm, vì thông

thường các lái xe buýt ít đoc loạivăn chương thuộc nghiệp vụ củachúng tôi.

"Đây là thứ vẫn còn thiếu tronglĩnh vực phát triển và thành đạt cánhân: đó là tính đơn giản và tínhhài hước. Chúng ta có các nhàtruyền giáo thọ cả trăm tuổi đểgiảng dạy các nguyên lý thay vìnhững người thật và dễ bị tổnthương. Các nguyên lý hiện hữu docác hướng đạo sinh gọn gàng sạchsẽ giảng dạy. Khi trông hoặc nghecác vị này nói, không thấy có điểmnào giống những người đã từng đidạo phía rừng hoang mang hoặcnhảy múa với ma quỷ dưới ánh

trăng."Các lái xe buýt muốn có sách

đó, nhưng họ không thể thấu hiểuhết nội dung, nếu sách được giảngdạy bởi những người giống phu maitáng và nói chuyện như những sinhviên thẳng như ruột tượng lúc nàocũng mang theo táo cho thầy và mơmột ngày nào đó được làm thầy.Chúng ta cần chia sẻ chia nghiệm,chứ không phải dạy nó.

"Đối với người khác, tôi là một kẻmà họ có thể cùng cười và cùngđồng cảm. Tôi là đứa nhát gan màhọ đang chờ nghe nói.

"Và việc trao đổi kinh nghiệm màtôi sắp thực hiện ở đây thông qua

sách vở, vốn không phải là chứngcứ trí tuệ về quyền lực của mình.Vấn đề là phần lớn những gì chúngta thấy hiện nay trong văn chươngviết về sự phát triển cá nhân làchúng không được viết vì lợi ích củangười đọc. Chúng được viết nhưmột dẫn chứng trí tuệ - một chứngcứ về chuyên môn ở một chừngmực nào đó của người viết.

"Sách tôi viết dành cho các lái xebuýt. Chúng được viết đặc biệt dànhcho những người thường ngày ít đọcsách. Tôi biết một ngày nào đó,sách tôi viết sẽ giải phóng đất nước,giống như sách của Napoleon Hillđã giải phóng chúng ta vào những

năm 1950."Tôi không quan tâm lắm việc

mình được xem là một chuyên gia.Thật ra, nó đi ngược lại với lời quyếttâm tôi sẽ trở thành một chuyên giađối với thính giả của tôi. Tôi chỉmuốn trắc nghiệm mà thôi."

Tôi gửi lá thư đi và được nhậnvào làm việc ngay ngày hôm sau.

PHẦN II - LÀM CHỦTRONG QUAN HỆ

Cuộc đời là một hài

kịch đối với nhữngngười biết suy nghĩ, vàlà một bi kịch đối với aichỉ biết cảm nhận nó.

- Horace Walpole

Chương 13 - TÌNH YÊULÀ TRÒ ĐÙA VỚI CÁCCON SỐ

Đối với một người làm chủ đượctinh thần, tình yêu không phải làmột điều bí ẩn u ám và phiền toái.Tình yêu tựa như mọi dạng nănglượng khác có trong vũ trụ: chocàng nhiều, bạn càng được lại bấynhiêu.

Khi con gái tôi Margie được 9tuổi, một hôm nó đã đến bên tôi vớigương mặt phẫn nộ.

"Có chuyện gì vậy con, Margie?""Tại sao chị Stephanie lại nhận

được nhiều thư vậy?" Cô con gáicủa tôi hỏi với giọng buồn buồn,nho nhỏ của một người "nạn nhân".Stephanie, chị lớn của nó, lúc ấy 11tuổi.

Margie nói tiếp: "Stephanie luônnhận được thư. Còn con không nhậnđược lá thư nào. Như vậy khôngcông bằng."

Tôi có ngay câu trả hỏi để hỏi lạiMargie một cách nhỏ nhẹ.

"Vậy con có viết lá thư nàokhông?"

"Ba nói gì vậy?""Con có viết lá thư nào và gửi đi

không?""Không. Bởi vì con không biết sẽ

nhận được thư trả lời hay không.Nếu con viết thư mà không nhậnđược thư trả lời, thì sẽ còn tệ hơnbây giờ. Con sẽ càng thất vọng hơn.Bởi vì làm sao Ba biết được? Bakhông biết sẽ nhận được thư trả lờihay không mà."

"Không. Con sẽ không biết.Không bao giờ biết được hết."

"Vậy thì viết thư để làm gì?""Vì có thể con sẽ nhận được thư.""Nhưng nếu con không nhận

được thư thì sao? Con sẽ càng buồnhơn."

"Ừ, sẽ buồn đấy.""Vậy con không viết thư đâu.""Cũng được. Con không bắt buộc

phải viết thư.""Nhưng rồi làm sao con có thể

nhận được thư.""Con sẽ không nhận được thư.""Con biết mà, vì bây giờ con

không nhận được lá thư nào hết.Còn chị Stephanie nhận được rấtnhiều thư."

"Vì chị Stephanie viết rất là nhiềuthư."

"Nếu con viết rất nhiều thư, concó nhận được thư trả lời haykhông?"

"Ba nghĩ chắc là con sẽ nhậnđược."

"Nhưng Ba không biết mà.""Đúng, Ba không biết. Ba không

thể hứa là con sẽ nhận được."Rồi Margie nhìn tôi với ánh mắt

thất vọng báo cho tôi biết nó khôngđồng tình với cách sắp xếp hiện naycủa vũ trụ. Nó trở về phòng và tôicũng không suy nghĩ thêm về việcnày cho đến vài ngày sau đó, nó lạiđến bên tôi với một chồng thưkhổng lồ do chính tay nó ghi sẵn địachỉ gửi đi. Nó hỏi tôi, "Hôm nay, Bacó thể mang các thư này đến sởlàm không? Ba có thể gửi chúng đidùm con được không?"

Việc đã xảy ra nhiều năm vềtrước, nhưng mãi đến hôm nay,chúng tôi vẫn nhận được thư gửicho Margie trong thùng thư; mà

người gửi bắt nguồn từ cơn 'mưa'thư ban đầu dạo đó. Margie, trongtrường hợp đó, đã học tập đượcphải yêu công việc như thế nào. Tôihy vọng nó sẽ mãi được ghi nhớ bàihọc đó suốt đời.

Bạn hãy lưu ý một "nạn nhân" rấthiếm khi muốn làm như Margie rốtcuộc đã làm. Bởi vì căn cơ niềm tincủa một "nạn nhân" là cuộc sốngnày bất công. Do đó, họ không baogiờ muốn gặp rủi ro về bất cứ thứgì. Họ không muốn là người đi đầutrong một mối quan hệ, "Tại saophải chịu rủi ro khi yêu? Ta có thểphải đau đớn!" Cảm nghĩ của "nạnnhân" về tình yêu là một phiên bản

mở rộng của lối suy nghĩ sau: "Tasẽ viết thư cho họ sau khi họ gửithư cho ta."

Thế gian sẽ bù đắp lại

Viết thư biểu thị mọi hình thứcchìa tay ra. Bạn có thể tạo dựngnhiều mối quan hệ đằm thắm hơnnếu biết "đi bước trước". Việc đầutiên là phải biết ai để mà đi bướctrước đây. Hãy lưu giữ một danhsách những người quan trọng nhấttrong đời bạn trong sổ tay kế hoạchhàng ngày, hoặc trên một phiếu ghinhớ dán bên trên chỗ đặt điệnthoại.

Ngay bây giờ, bạn hãy từ từ màlập danh sách. Điều này nghe quanhư một ý nghĩ kỳ quặc, vì nền vănhóa của chúng ta đã khiến ta tin

rằng quan hệ thường là những cảmxúc tức thì, rằng chúng ta luôn phảiđáp ứng lại với một cảm xúc tức thìtrong lòng, một nội tạng tự vỡ tungra. Nhưng những mối quan hệ lớnphải được thiết kế đầy tính nghệthuật như những ngôi nhà hoặc sânvườn lớn.

Hãy cố gắng lập ra danh sách tênnhững người quan trọng đối với bạnvà lưu giữ nó gần bạn. Đi nghỉ phépcũng nên mang nó theo. Hãy gửibưu thiếp cho những người ấy. Lúcnào rảnh khoảng 20 phút, bạn hãylấy danh sách ra. Hãy gọi điện chohọ. Thỉnh thoảng thì thêm vào danhsách một cái tên mới.

Bạn hãy nhìn vào danh sách, ítnhất một tuần một lần, và tự hỏixem gần đây, mình đã có liên lạcvới những người đó chưa. Thông tincó thể truyền đạt ngắn gọn, khônkhéo và ân cần. Đó không thể làmột việc quá nặng nhọc. Nhữngdòng chữ, vài tấm thiệp, tin nhắnbằng giọng nói, thư điện tử, thămviếng, gọi điện thoại, tất cả đều cóthể. Đừng chờ những người khác.Đừng để nỗi niềm uất ức riêng tưngầm phá hỏng đi sức sáng tạo củabạn. Nỗi uất ức sẽ tan biến đi khibạn hành động, không phải từ lúcngười kia hành động. Đừng bao giờchờ đợi. Uất ức, bực dọc chỉ tồn tại

trong một cá tính ù lì.Chỉ có hành động mới trừ khử

được những nỗi niềm riêng. Hãyhành động, đừng là con người củabạn suốt thời gian qua.

Hãy xem lại danh sách đó ít nhấtmột ngày một lần và hành động đốivới ít nhất một cái tên trên đó. Hãygiúp đỡ ai đó. Đừng bao giờ nhìnvào danh sách mà không hành độnggì hết. Hãy nối kết danh sách vớihành động. Bạn sẽ rất đỗi ngạcnhiên với hai sự việc: 1) Những kếtquả đáp lại, và 2) Bạn cảm thấy tựtin và bình thản biết bao khi nghĩđến những người có tên trong danhsách đó. Tội lỗi sẽ rời xa bạn mãi

mãi.Nhà giáo thông thái người Nga

Gurdjieff đã nói: “Giúp người thìđược người giúp, có thể là ngàymai, có thể là trăm năm sau, nhưngchắc chắn người ta có thể giúp lạibạn. Thiên nhiên phải trả lại bạnmón nợ đó. Đó là một thứ qui luậttoán học, mà cả cuộc đời này làtoán học cả.”

Việc cải tạo ở đây tất cả phải ởtrạng thái vận động. Tự cải tạo từmột con người thụ động, khôngđược đánh giá cao thành một cánhân luôn hành động để giao tiếpvà giúp đỡ. Cải tạo luôn là điều tốtnếu nó chuyển đổi bạn từ danh từ

sang động từ.

Chương 14 – CHÚNG TAĐANG LEO LÊN NHỮNGNẤC THANG

Người đàn bà giáp mặt tôi bêntrong siêu thị.

Tôi đang đi mua sắm và ngắmnhìn một vài hộp ca cao Puffs trênkệ, thì người phụ nữ đó đến thẳngtrước mặt tôi.

Bà ta nói: “Xin chào! Hình nhưtôi biết anh? Có phải anh là ngườidạy môn xây dựng các mối quan hệđó không?”

Tôi không chắc việc gì sẽ xảy ra,do đó tôi phải nhờ đến một câu

chuyện dài về tính nhát gan, và trảlời đầy vẻ mập mờ để đánh lạchướng.

“Đúng, tôi có dạy một số...”“Không. Tôi chắc là anh rồi. Mới

năm trước đây mà. Tôi muốn cámơn anh.”

“Ồ, bà thích môn đó à?”“Vâng!”“Môn học về các mối quan hệ?

Đúng, chính do tôi giảng dạy.”“Có một phần trong môn học đó

tôi đã ứng dụng từ đó đến giờ.”“Đó là phần nào?”“Có một điều, điều hay nhất

trong môn học của anh là cái thang.Không có một ngày nào mà tôi

không vận dụng đến nó trong tâmtrí tôi. Đôi khi, trong một buổi nóichuyện nào đó không được suôn sẻ,tôi chỉ cần hình dung nó thật nhanhvà sau đó lại thấy mọi chuyện tốttrở lại. Tôi muốn cám ơn anh.”

“Cái thang...”, Tôi nói nhưngkhông thật sự hiểu bà ấy muốn đềcập đến chuyện gì.

“Vâng, anh biết đó, cái thang. Vàchúng ta bị mắc kẹt ở nấc thấp nhưthế nào trên cái thang khiến takhông thể hiểu được người mà tađang tiếp chuyện...”

“Ồ,” Tôi thốt ra. “Cái thang. Cáithang cua bản thân?”

“Cái thang của bản thân. Đúng

rồi.”Và tôi chợt hiểu ra ý bà muốn

nói. Khoảng một năm trước đây,trong một buổi giải đáp thắc mắcliên quan đến khóa học, tôi đã vậndụng học thuyết về cái thang củabản thân của triết gia người Anh,Colin Wilson, để trả lời câu hỏi củamột học viên nào đó.

“Đó là phần hay nhất của mônhọc sao?” Tôi hỏi lại người phụ nữtrong tiệm tạp hóa.

“Vâng. Cho đến hôm nay,” bà tađáp.

Rồi từ đó, tôi nhận thức ra phầnhay nhất của môn học không phải ởngay trong bài giảng. Điều đó đã

được đề cập đến, gần như tình cờ,trong một bài giảng, nhưng nókhông phải là phần hiện diệnthường xuyên trong bài giảng ấy.Hôm đó, trong cửa tiệm, tôi đã ghinhận trong tâm trí để nhớ mình cầnphải đưa lý thuyết “cái thang” lênđầu mỗi bài giảng về xây dựng cácmối quan hệ.

Suy nghĩ khiến ta thêmlạc quan

Tôi không có gì để nghi ngờ việcColin Wilson là nhà hiền triết sâusắc và tiếng tăm nhất từ thờiAristote. Từ khi biết về ông ấy cáchđây vài năm, tôi đã đọc hơn 30 tácphẩm của ông, có cuốn tôi đọc đếnba bốn lần. Tôi cứ muốn đọc đi đọclại các tác phẩm này. Tính lạc quannổi bật và sự hiểu biết sâu sắc củaông về cái tâm con người đã khiếnông tách biệt hẳn những nhà văn,nhà tư tưởng khác của thế kỷ 20.Rất nhiều những nhà văn này vốn lànhững ‘nạn nhân’ đầy tính phức tạp.

Một trong những tư tưởng sángchói nhất của ông Wilson là “cáithang của bản thân” minh họa baonhiêu dạng người khác nhau củachúng ta. Những nấc thấp nhất củacái thang dành cho con người vậtchất. Vị trí này chỉ cần ý thức và sựtỉnh táo của tâm hồn ở mức thấpnhất.

Đoạn giữa của chiếc thang dànhcho những thân phận cảm xúc.Những thành phố này cần thêm mộtít nhận thức. Khi tôi ở dạng cảmxúc, tôi sẽ có phản ứng đối với bạn.Tôi sẽ phản ứng với nỗi uất ức, sợhãi, tội lỗi hoặc phẫn nộ. Nếu tôileo lên một số nấc thang nữa, tôi sẽ

đạt đến một số cảm xúc tích cựchơn, chẳng hạn như sự an bình haytrạng thái phởn phơ êm dịu, nhưngđó vẫn chỉ là những cảm xúc khôngthật sự cần nhiều về nhận thức haytư duy.

Lên cao hơn nữa trên cái thanglà nơi những mối quan hệ lớn đượchình thành. Lần lượt khi leo cao hơntrên thang là: sự biết suy nghĩ, sựbiết quan tâm, trí tưởng tượng, vàcao hơn nữa là: tinh thần thuần.

Chúng ta gần như luôn luôn tìmthấy những điều trên trong nhữngngày tỏ tình tìm hiểu nhau, chúngta ở phía trên cùng của chiếc thang.Trong khoảng thời gian chúng ta

phấn khích nhất vì mới yêu mộtngười nào đó, đó là lúc gần nhưchắc chắn rằng ta đang trải quamột tỉ lệ thời gian cao ở phía trêncao nhất của thang.

Trong lúc tỏ tình, chúng ta sửdụng nhiều đến đầu óc. Chúng tađang tưởng tượng. Chúng ta luônsáng tạo. Một số trong chúng ta cònlàm thơ, dù lúc bình thường chúngta không làm thơ. Chúng ta trôngbuồn cười. Chúng ta rất thông thá.Chúng ta rất sáng tạo và để lạixung quanh những món quà nhonhỏ nhiều ý nghĩa. Chúng ta lắngnghe với nhiều tò mò và say mêhơn trước kia. Chúng ta đang yêu

và nhìn cuộc đời từ trên những nấcthang cao nhất. Chúng ta bị đốitượng kia thôi miên một cách rấtnhẹ nhàng và vui tươi. Tưởng nhưtrong mỗi làn gió thoảng đều có thìthầm tên họ.

Vì đứng trên những nấc cao củathang là một sự mạo hiểm, người tahầu hết sẽ làm gần như mọi thứ đểcó được lần hai. Bi kịch xảy ra khingười ta nhầm lẫn giữa chất kíchthích bên ngoài với sức mạnh bảnthân để trèo lên các nấc thang. Họkhông nghĩ ra chính họ đã đưa họlên. Họ cứ nghĩ tình yêu mới đến đãđưa họ lên. Hoặc là trận đấufootball (bóng đá kiểu Mỹ) hấp dẫn.

Hay như việc mới vừa được tuyểndụng.

Bởi vì con người thường xuyênliên kết việc trèo lên nấc thang caovới việc chợt có một người yêu mớitoanh nào đó, họ luôn tìm cách lậplại kinh nghiệm đó bên ngoài cácquan hệ hiện tại. Điều này khôngcần thiết và nó xuất phát từ sự hiểusai về cái thang.

Cái thang thân phận là nội tại.Những phấn khích ngoại lai chỉ gợilại cho bạn biết sự hiện hữu của cáithang. Chìa khóa giúp bạn tìm đượctinh thần trong cuộc sống là phảibiết cái thang ở bên trong conngười, và bạn có thể trèo lên đó bất

cứ lúc nào bạn muốn.Điều níu kéo chúng ta ở lại vị trí

những nấc thang thấp là tư tưởnglàm ta tê liệt, tư tưởng ‘chúng ta chỉđơn giản là ta’. Điều này có nghĩa làchúng ta sẽ không bao giờ thay đổibởi vì, suy cho cùng, một khi cóđược thân phận, chúng ta luôn gắnliền với thân phận đó. Chúng ta tạodựng một câu chuyện về chúng talà ai, sau đó tự thêm nhiều câuchuyện khác để khẳng định nhữngcâu chuyện ban đầu.

Tự cải tạo không có nghĩa thayđổi một câu chuyện này bằng mộtcâu chuyện khác. Nó mang ý nghĩabạn đã leo lên quá cao trên chiếc

thang nên không còn chuyện gì đểnói nữa. Không có cá nhân nào làthường trực cả. Có chăng, chỉ làhành động và nghỉ ngơi. Và hànhđộng thì rất sôi động chính nhưcuộc sống này vậy.

Nhưng khi tôi quay trở lại với câuchuyện rất quan trọng của tôi, câuchuyện về chính mình, tôi tụt xuốngcác nấc thang và may thay kịp nhớlại lời của Rudyard Kipling như sau“Chúng ta được tạo nên từ hy vọngvà danh dự/ Chúng ta chào thuatình yêu và sự thật/ Chúng ta đangtụt xuống chiếc thang, từng nấctừng nấc một.”

Chương 15 – CHIẾCTHANG NGAY BÊNTRONG BẠN

Nỗi đau để một mối quan hệđánh mất sự rung động ban đầu củanó, nỗi đau đó thường không cầnthiết, tuy nhiên nó vẫn đau, vànhiều nhạc sĩ tên tuổi đã viết về nóhàng nghìn năm qua.

Trong chương trình “Scissors Cut”(Vết cắt bằng kéo) của Jim Webb,ca sĩ Garfunkel đã hát như sau:

Anh từng nói “Nếu chúng nó némbom”

“Anh sẽ tìm em trong biển lửa”

Nhưng giờ đây chúng ta lại đốixử

Như những người chưa từng biếtđến tên nhau.

Chúng ta thừa nhận sự mất máttình cảm này là do một yếu tố bênngoài – người kia. Hay như ta nói:“Thuốc vừa tan. Giờ tôi không thểlàm gì cho việc ấy!” Và như thế,chúng ta lại cố gắng săn đuổi nó vớimột người tình mới. Nhưng khôngbao lâu, chúng ta một lần nữa lạimất đi cảm hứng. Thời gian khôngdài để anh và tôi, một khi đã yêu,rồi sau đó lại đối xử như nhữngngười chẳng hề biết tên nhau.

Tỷ lệ ly hôn ngày càng tăng cao

khi người ta lẫn lộn giữa những giậndỗi nhỏ nhặt và sự nhàm chán vớinhững bất đồng không thể hàn gắn.(Một người đàn ông ở Tariffville,Connecticut đã nộp đơn xin ly hônkhi vợ ông để lại một mảnh giấytrên nóc tủ lạnh, nội dung như sau:“Em sẽ không có mặt ở nhà khi anhđi làm về. Em đi đến câu lạc bộBridge. Có một thực đơn ăn tốidành cho anh trên Kênh 2, lúc 7giờ”).

Và đa số các đơn xin thay đổihôn phối đó là không cần thiết.

Hãy hỏi Elizabeth Taylor.Nhầm lẫn và làm tiêu tan sự rung

động khi được trèo cao lên chiếc

thang bằng hành động kết hôn vớimột người nào đó, Elizabeth Taylorđã trải qua tám cuộc hôn nhântrong đời mình.

Tuy nhiên, tôi có cảm nhận khicó dịp quan sát bà trong một cuộcphỏng vấn cùng với BarbaraWalters, rằng cuối cùng bà cũng đã“tiếp thu” được điều mà người đànbà trong các cửa hàng tạp hóa đã“tiếp thu” được từ các bài giảng củatôi. Cái thang ở bên trong, khôngphải bên ngoài chúng ta. Và bà ấycó thể tự mình đưa lên cao hoặcxuống thấp không tùy thuộc ngườiđàn ông nào đang ở với bà lúc đó.

Bà ấy đã nói với Barbara Walters

như sau: “Nếu sau này có nghe tôitái hôn lần nữa thì hãy đến đây màtát vào mặt tôi!”

Bà tiếp tục mô tả bà vui sướngnhư thế nào tại thời điểm phỏngvấn, và bà đã tự dung hòa ra saovới việc tạo niềm vui sướng chochính mình. Và điều này hoàn toànkhông lệ thuộc vào một người đànông nào hay những lời tán tỉnh rungđộng nào hết.

Như Colin Wilson đã mô tả, đa sốchúng ta mất nhiều thời gian ởtrạng thái “lộn ngược” với cảm xúcở bên trên, còn tư duy đầy trí tưởngtượng lại bị chìm đắm và ngạt thởbên dưới. Và rồi một sự cố ngoại lai

hay một cuộc phiêu lưu nào đó (nhưchợt yêu) lại đưa ta về lại đúng vịtrí “thẳng đứng”. Chúng ta ghi côngcho sự cố vì đã làm nên một việcmà thực ra, ta đã thực hiện việc đóngay bên trong chính mình. Đó làsai lầm lớn nhất mà con ngườichúng ta đã mắc phải – đó là lẫnlộn giữa cái bên ngoài và bên trong.

Có thể một người nào đó tronggia đình chúng ta đã có vấn đề vớinghiện ma túy, và tất cả mọi ngườiphải cùng nhau trải qua quá trìnhcai nghiện, phải đến dự “tuần lễ củagia đình” tại trung tâm cai nghiện,và nói chuyện với nhau theo cáchtrước nay chưa từng thấy. Rồi

chúng ta kết thúc với cảm xúc “caođộ”. Chúng ta đang ở trên cao!Chúng ta đang ở những nấc cao củachiếc thang. Chúng ta cứ nghĩ do sựcố mà được như thế. Nhưng khôngđâu, chính chúng ta tự làm ra đấy.

Có điều chúng ta không hiểu là,bằng thực hành và sự tập trung chúý, chúng ta có thể học được cách tựđưa mình trở lại trạng thái cân bằngthẳng đứng, bất cháp các điều kiệnbên ngoài.

Sự vui sướng sẽ đến khiđược nô đùa

Chiếc thang giống với chiếc đàndương cầm ở chỗ muốn vận dụngđược nó phải trải qua khâu thựchành. Nhưng một khi bạn đã cóđược một khả năng nào đó để leotrèo thì cuộc sống của bạn trở nênvui tươi hơn vì bạn đã có thể xáclập và giữ được một cách tuyệt đốichắc chắn một số quyết tâm vềquan hệ là bạn hoàn toàn kiểm soátđược cảm xúc của mình. Bạn có thểđặt sự rung động trở lại vào trongmột cuộc hôn nhân hay một tìnhbạn bất cứ lúc nào bạn muốn thực

hiện nỗ lực đó. Bạn có thể tùy thíchmà đặt cảm xúc mới mẻ, lạc quan,hồi hộp này trở lại vào trong cuộcsống của mình.

Và đây là chìa khóa giải mã: ýchí.

Sức mạnh của ý chí nội tại làđiều sẽ đưa bạn lên đến đỉnh củachiếc thang. Khi bạn mất liên lạc vớisức mạnh này, năng lượng của bạnbắt đầu rò rỉ và bạn sẽ cảm thấymình đang tụt xuống phía dướithang. Đừng bao giờ cảm thấy khóchịu về việc này vì ít ra, đến lúc nàythì bạn cũng đã tự mình cảm nhậnđược, và điều này có nghĩa là bạnđã đi được 75% hành trình để có

thể tận hưởng ý chí của riêng bạn.Đa số người ta tụt xuống chiếcthang của họ nhiều lần trong ngày,và rồi cứ đứng lại phía dưới vì họchẳng hề biết có chiếc thang ở đó.

Sự hiện hữu của chiếc thang nộitại mang tính tâm lý và thuộc về tríóc là một điều bí ẩn đối với xã hộivà nền văn hóa chúng ta. Đa sốchúng ta vẫn tin tưởng rằng có mộtngười hay một sự vật gì đó có thểlàm ta vui, có nghĩa là tất cả đềuxuất phát từ bên ngoài.

Nhưng niềm tin sai trái đó quả làmột sai lầm khiến Jean-Paul Sartrephải thốt lên: “Địa ngục là nhữngngười khác”. Sartre đang nhầm lẫn

giữa cái bên ngoài và bên trong củachính mình.

Sự nhầm lẫn này cũng giống nhưsai lầm khi nghĩ Trái Đất này bằngphẳng. Người ta đã kết luận TráiĐất này phẳng vì nó trông khá hiểnnhiên. Các giác quan của chúng tađã nhìn vào bề ngoài của Trái Đấtmà phản ứng như vậy. Cũng giốngnhư việc trông khá hiển nhiên khinói những người khác có thể làm tavui hay buồn. Nhưng nó sai chỉ vìđiều gì trông khá hiển nhiên khôngcó nghĩa là nó đúng.

Thế giới không hề phẳng. Và suynghĩ là nó phẳng đã khiến conngười không dám phiêu lưu ra bên

ngoài. Tư tưởng đó giữ chân họ ởlại nhà.

Các củ khoai tây trong truyện cổtích đã lo sợ bị rơi ra khỏi mép TráiĐất khi chúng lăn ra ngoài quá xa.

Tư tưởng người khác có thể đemhạnh phúc đến cho ta không khác gìlối suy nghĩ mê tín độc hại kia. Họtrói chân ta ở nhà, cứ nằm trên cáiđi văng mà lo sợ không dám đi rangoài. Lo sợ nếu đi ra ngoài lỡ gặpai đó thì có thể rơi ra khỏi mép củathế giới này.

Bây giờ thì bạn có thể nghiệm ranỗi lo sợ này là một dạng mê tínbắt nguồn từ một chuỗi những cảmgiác mạnh mẽ, vô cùng độc hại. Bạn

không cần lôi kéo thêm người khácvào, theo cách nghĩ hạn hẹp và đầycâu nệ như thế. Trái Đất của bạncũng có thể bớt phẳng đi và trở nêntròn một tí. Thật ra, bạn có thể cócả một quả bóng.

Chương 16 – BẠN CÓTHỂ LEO TỪNG BẬCTHANG LÊN THIÊNĐƯỜNG

Câu chuyện thực về cái thangbản thân cũng có thể biết đượcthông qua nhận xét về ngôn ngữchúng ta. Cách chúng ta nói chuyệnqua lại với nhau cũng cho ta biết nóhiện hữu.

Chúng ta thường nói: “Hãy cốvươn lên cao hơn nó”. Và đa sốchúng ta có thể nhận thức cảm giáccủa chính mình khi vươn cao hơnmột điều cản ngại.

Tôi chỉ bị cản trở khi ở nấc dướiđầy cảm xúc trên chiếc thang thânphận của chính mình. Khi tôi vươnlên cao hơn trở ngại, tôi được chứngkiến một bức tranh hoành tránghơn. Bức tranh càng hoành tráng,tôi càng bớt bối rối. Tôi càng thấynhiều điểm khả dĩ thì đột nhiên thếgiới càng mở ra nhiều hướng để giảiquyết khó khăn. Nhìn được thế giớinày từ độ cao hơn 10.000 feet (bộAnh) luôn là một điều hấp dẫn.

Tôi càng vươn cao hơn bao nhiêuthì càng thấy được nhiều liên hệthầm kín giữa các sự vật bấy nhiêu,tựa như đi máy bay cho phép tôichứng kiến cảnh các thành phố và

trang trại được bày biện đẹp đẽ nhưthế nào. Văn hóa tựa như một côngtrình nghệ thuật khi tôi ngồi trôngtừ ô cửa máy bay, vì một lẽ tôi baycao hơn nó. Bất chợt tôi mỉm cườikhi nhìn thế giới bên dưới, trongđầu suy nghĩ “Ta đang ở bên trênnó... tất cả sự vật đẹp đẽ và đầysáng tạo này.”

“Tôi đang suy sụp” cũng là điềuta thường nói, hé lộ sự hiểu biếttrong tiềm thức về chiếc thang thânphận bên trong.

“Khi tôi nghe giọng anh nói, tôicảm nhận mình đang bị chìm xuốngvà tôi biết điều gì đó không ổn đãxảy ra.”

Có thể tôi phải vào trong bếpuống vài ngụm trà hoặc hít thở thậtsâu để được “hồi sức” một tí, để sauđó có thể trở lại làm việc, với tinhthần cao hơn hiện tại. Tôi muốn nóivề cuộc điện đàm với một ngườibạn vui tính và hết sức lạc quan củatôi khi đề cập đến cụm từ “hãy vựcdậy tinh thần tôi.” Vực dậy tinhthần tôi.

Khi đang yêu, tôi không chỉ phảiủy mị như Kansas vào tháng 8 màcòn phải “bay cao như con diều vàongày 4 tháng 7.”

Khi cảm xúc tiêu cực xâm chiếmtâm hồn, tôi có thể nói rằng “tôiđang suy sụp”. Tôi thật sự suy sụp.

Làm sao bạn có thể cười khi biếtrằng tôi suy sụp?

Bên dưới lâu ngày trông như đilên

Tất cả cảm giác vĩ đại như đammê và biết kiềm chế liên quan đếnviệc vươn lên, trèo cao hơn, bay vútlên cho đến khi ‘đứng trên tất cả’.Tất cả những tư tưởng yếu đuối nhưthất bại, thiếu kiếm chế đều liênquan đến chìm sâu, té ngã, tuộtxuống, trượt đến ‘tận đáy’. Đó là lýdo vì sao người ta thường nói mộtcách hết sức u uất về độ tuột dốc.

Nhạc sĩ Richard Farina đã đặt têncho cuốn tiểu thuyết tự thuật cóvui, có buồn của ông là Ở bên dưới

lâu ngày tôi cứ ngỡ mình đi lên,trong đó bản nhạc Space Jam đượcviết để tôn vinh tài năng củaMichael Jordan có tựa đề ‘Tôi tinmình có thể bay.’

Những tình cảm lớn không xuấtphát từ nơi sâu thẳm trong cơ quannội tại. Chúng xuất phát từ nơi caochót vót trên chiếc thang thânphận, trong trí tưởng tượng, nhưtrong những lời sau: “Hãy tưởngtượng ra anh và tôi. Tôi cũng tưởngtượng như vậy. Tôi luôn nghĩ về anhcả ngày lẫn đêm.” Khi đôi bên đều ởcao điểm trong tâm trí và sức tưởngtượng thì họ cùng vui sướng. Vấn đềlà biết “đứng trên cao” và đừng đi

xuống.Khi Sophia Loren đã bước vào

buổi lục tuần, bà vẫn rạng ngời sứcsống và nét hấp dẫn trên màn ảnh.Bà đã mô tả bí quyết thành côngnhư sau: “Có cả một dòng xuân sắc– đó là một tâm hồn, tài năng và ócsáng tạo bạn đem lại cho cuộc đờivà cho cuộc sống của những ai bạnyêu mến.”

Lời nhắn nhủ của Sophia Lorenvề ‘tâm hồn, tài năng và óc sángtạo’ không hề hạn chế việc yêu aitheo cảm xúc từ trong tim (hay mộtbộ phận nào khác trong cơ thể). Bàkhông có tư tưởng như Liz Taylorlúc trước là dùng những sợi dây

ràng buộc chết người để trói chặtbạn mình.

Thật đẹp đẽ biết bao hình ảnhcủa Sophia Loren trên màn bạc ởgiai đoạn cuối của sự nghiệp điệnảnh, nó chứng tỏ hệ thống của bàđồng điệu với cái tinh thần đangxâm chiếm cả thế giới này.

Này, bạn từ đâu tới?

Cuộc sống của bạn sẽ dễ chịuhơn tại thời điểm bạn xem nó nhưmột dịp thực hành để biết rõ bạnđến từ nấc nào trên chiếc thangthân phận. Thực hành là khám pháquan trọng nhất trong lịch sử thànhtựu của loài người, nhưng nó lại bịchế giễu trong nền văn hóa chúngta. Ta đã giảm thiểu sức mạnh củanó, tìm cách lẩn tránh nó, dù biếtrằng chỉ có thực hành mới đem lạicho chúng ta cuộc sống hằng mongước.

Chiếc thang như chiếc dươngcầm. Nấc thang như các phím nhạc.

Và twhcj hành giúp ta sử dụng nóthành thục.

Nếu bạn có thể nhớ được chiếcthang đang ở đó, nếu bạn có thểbình tĩnh mà nhìn chiếc thang ở bêntrong, bạn sẽ luôn biết được mìnhđang ở nấc nào khi đang trao đổi ýtưởng hoặc suy nghĩ.

Nếu có thể nhận ra mình đang từmột nấc thấp, như cảm giác tội lỗichẳng hạn, và đi bạn chuẩn bị nóimột điều gì thì bạn vẫn có thể lùi lạivà thở một lát. Nếu biết mình xuấtphát từ nấc tức giận hay hổ thẹn,bạn có thể đi bộ một vòng và đểtâm hồn thu hồi đủ sáng suốt đểtiến lên. Đi lên trên các nấc thang

luôn dễ dàng hơn nhiều nếu ta biếtcách hít thở thật sâu. Điều này giúpbạn có tâm trạng nhẹ nhàng hơn,nhờ đó có thể tiến lên dễ dàng hơn.(Một số người tuyên bố có thể tựthay đổi hoàn toàn sau khi đi mộtvòng).

Khi bạn bị lời nói của ai đó làmtổn thương, bạn sẽ nhanh chóng cóthói quen hít một hơi thở thật sâuvà cảm nhận được sức mạnh củanó. Bạn cũng sẽ ghi nhận thói quencũ trước kia là nín thở và cảm nhậnmột điều gì đó về nó. Việc nín thởluôn khiến bạn bị tụt xuống các nấcthang dưới, không đi lên được.

Một khi biết được mình tới nấc

thang nào, bạn có thể tự hỏi mìnhmuốn đến từ nấc thang nào. Bạnmuốn là ai vậy? Cách nào thì bạncũng phải tự xây dựng mình, vậy tạisao không tự cải tạo để đi lên? Vànếu bạn muốn xác lập một quan hệtốt hơn và cảm thấy trong lòngđược vui hơn, thì bạn sẽ muốn xuấtphát từ những nấc thang cao củachiếc thang. Bạn muốn tiến hành từtrí tưởng tượng không phải từ nỗi sợhãi. Bạn muốn xuất phát từ tinhthần và sự thấu hiểu.

Qua thực hành, bạn có thể tùythích tiến lên trên chiếc thang.Chính trí tưởng tượng làm ra điềuấy. Chính sự trầm tư mặc tưởng tạo

ra nó. Và còn một số điều kiện vậtchất khác nữa có thể giúp bạnhướng lên.

Tôi thường thích nghĩ về LSD,vốn là một công thức tôi hay dùng.Đối với tôi (hiện tại), “LSD” là viếttắt của cười, hát và nhảy (laughing,singing and dancing). Cả ba việctrên đều đưa bạn đi lên trên nhữngnấc thang. Cười luôn đưa bạn lêncao trên thang theo nhiều cáchbùng phát, nhanh chóng. (Và bạnhãy nhớ đứng lại trên cao. Đừngcười mà đi xuống. Bạn càng ở trêncao thì càng thấy trào phúng. Hãydừng lại ở dó).

Ca hát, như các nhà lãnh đạo tôn

giáo thường nói, cũng đưa bạn lêncao trên thang. Vậy hãy hát nhiềulên. Khi nhà hiền triết và tâm lý giangười Mỹ William James nhận ra“Chúng ta không hát vì vui sướng,mà ta vui sướng vì được hát”, ôngấy đã hiểu được bí quyết của cáithang. Ngoài ra bạn còn có thểnhảy múa nữa. Nhảy múa xuyênhành tinh. Đó là điều mà các nhàvượt không gian vẫn thường làm.HỌ nhảy múa. Đó là điều trẻ conthường làm trong sân chơi. Và đócũng là điều các vận động viênquần vợt thường làm. Và bạn nhớghi nhận nét mặt của họ trên sànnhảy thật, bất kể tuổi tác họ! Đó có

thể là những khuôn mặt tươi vuicủa lũ trẻ học phổ thông cơ sở nhảyđiệu hip hop, hoặc của những ngườitại một trung tâm của người trungniên nhảy theo phong cách FrankSinatra. Đó là khuôn mặt của nhữngngười ở bên trên của thế giới, ở nơicao nhất của chiếc thang thânphận.

Cười đùa, ca hát và nhảy múa cóthể được đưa thêm vào những việcthường ngày của bạn. Thực tế, hãyxem một ngày mà bạn không thểthực hiện cả ba việc trên là mộtngày vứt đi. Hãy thật nghiêm khắcvới bản thân về việc này. Hãy tự cảitạo mình thành một cây cười, một

ca sĩ, một vũ công. Hãy miệt màihọc cách sống trọn vẹn.

Càng khổ bao nhiêu, cuộc sốngcủa bạn càng dễ chịu hơn bấynhiêu.

Ba hoạt động trong công thứcLSD có một điều chung: đó là đượchít thở tăng cường (tinh thần đượctăng thêm). Cả ba hoạt động đềuđòi hỏi một lượng hít thở tăng thêmtức thời. Cả ba hành động cười đùa,ca hát và nhảy múa đều cần thêmoxygen. Để được vui sướng ư? Tấtcả điều bạn cần là không khí bạn hítthở. Bạn không cần đi sâu vào trongthành phố với cặp kính đen để lấyoxygen. Tất cả ở quanh bạn đấy.

Chương 17 - KHÔNGCẦN NGÔI HOÀNG HẬUMỘT NGÀY

Tôi đã phải mất nhiều năm trờiđể nhìn về quá khứ và biết rằng tựthương thân đã hoàn toàn ru ngủcuộc đời tôi, đó là một thói quen rấtxấu. Nó tác động lên hệ thốngchẳng khác gì héroin. Nó khiến tôicó cảm giác cuộc sống hoàn toàn têliệt. Nó khiến tôi không có được mộthoạt động sáng tạo nào.

Tôi còn nhớ lúc còn trai trẻ, tôiđã bắt đầu hành trình quay trở vềđể tìm lại sức mạnh nội tại và niềm

vui sướng sau một thời gian thật dàinhiễm thói quen tự thương thân.Một lần khi lục lọi trong gian hàngsách cũ, tôi tìm thấy một cuốn sáchnói về sức mạnh cá nhân. Trongsách có một bài trắc nghiệm ngắnđể đánh giá mức độ vui sướng củabạn. Có một câu hỏi: "Bạn thíchđược thương hại hay được ngưỡngmộ?" Tôi lập tức đánh dấu vào ôtrống cạnh chữ "thương hại." Khôngcần phải hỏi nữa! Họ cần phải hỏinữa hay sao?

Lúc đó, tôi không biết cách chọnnhư vậy dở đến mức nào. Tôi vuimừng vì đã không biết; tôi có thểđã không tiếp tục đi theo con đường

tự cải tạo. Dù vậy, hôm nay, tôi cóthể mạnh dạn viết về cách chọn ấymà không chút bối rối.

Bạn không phải đi xa như tôiđâu. Bạn có thể vui thích hơn tôi khiđem sự hiểu biết vào đời. Bạn cóthể nhận ra lòng tự thương hại khinó bắt đầu len lỏi vào và bạn chỉviệc để nó qua một bên. Bạn có thểbiến mình thành trò hề. Bạn có thểcười chế giễu sự ngây ngô của chínhmình. Bạn không phải là nạn nhâncủa cảm xúc. Bạn hơn hẳn các cảmxúc ấy. Hãy cảm nhận chúng. Cảmnhận chúng với tất cả những gì màbạn có, rồi hãy tiếp tục tiến lên.Đừng nói lời sau cùng với chúng.

Hãy lùi về hòa quyện vào, rồi lại đira xa thật xa tâm hồn bạn. Mơmộng, cười đùa, cải tạo, yêuthương. Đó là cú nhảy tối thượngmà tự cải tạo thực hiện từ lo sợsang thương yêu.

Lòng tự thương hạikhiến ta lầm lạc

Một trong những cách nhanhnhất để gỡ rối một quan hệ là đưalòng tự thương hại vào.

Khi tôi có thể nói một cách lưuloát về cách mà nhiều hoàn cảnh vàngười khác đã làm hư hỏng thân tôithì tức thì tôi cũng ghi nhận việc cácmối quan hệ giữa tôi và họ đã bớtthân mật đi nhiều. Đột nhiên, ngườita không còn hồ hởi để trò chuyệnvới tôi nữa.

Khi tôi chớm vào đời ở lứa tuổi30, tôi chỉ là một nạn nhân cô đơn,luôn bị ám ảnh bởi thân phận của

mình. Ngay lúc còn là một cậu bé,tôi cứ nghĩ mình là một người chếtvì đạo nghĩa, bất chấp thân tôi hưhỏng ra sao hay cuộc đời tôi trở nênnhàn hạ thế nào.

Điều kỳ dị là cuộc đời càng nhànhạ thì ta lại càng cảm thấy dễ biếnthành nạn nhân. Cha mẹ thấu hiểuviệc này hết sức khó khăn. Nó khiếnhọ phát khùng. Đứa con càng hưhỏng, nó lại càng nóng giận. (Đâycăn bản là điều ông Kurt Cobainchán nản và giận dữ không làm, vàngay cả Courtney Love cuối cùngcũng nhận ra.)

Khi còn là một cậu bé nhỏ vàbuồn tủi, tôi luôn ưa thích nhất

chương trình "Hoàng Hậu mộtngày". Đó là một chương trình nóivề các nạn nhân. Tôi đã trải quanhiều giờ thời thơ ấu, mắt dán vàomàn hình xem các người dự thitrong chương trình đó thuật lạinhững chuyện đau buồn về cuộcsống khó khăn của họ. Thôngthường những câu chuyện cảmđộng nhất được trao giải. Cuốicùng, người thực hiện chương trìnhsẽ cùng với một người phụ nữ đoạtgiải tiến lên phía trước của sânkhấu rồi đặt chiếc vương miện lênđầu cô ta trong khi đôi dòng lệ sungsướng tuôn dài trên má cô. Tôi cònnhớ đã chứng kiến cảnh những

người dự thi không đoạt giải ao ướcđược như người đoạt giải và trônghọ rất tức giận vì câu chuyện họ kểkhông thật buồn thảm để họ có thểđoạt được giải thưởng lớn bằng tiềnmặt. Không những họ thua trongcuộc sống mà còn thua cả trongchương trình này.

Tôi còn nhớ lúc đó mình cũng đãuất ức vì không được sinh ra là phụnữ. Do đó, tôi sẽ chẳng bao giờ códịp tham dự chương trình "HoàngHậu một ngày". Đời là thế. Tôi nghĩvề bản thân. Cuộc đời thật bấtcông.

Dần dà khi lớn lên, tôi cũng cóthể cảm nhận một phần nào các

tình cảm và suy nghĩ của HoàngHậu một ngày khi có người cho tôibiết tôi là thành viên của một nhómnạn nhân được chính thức côngnhận. Tôi được xem là "một đứa trẻtrưởng thành từ nghiện rượu".

"Điều này có ý nghĩa gì?", tôi đãnóng lòng hỏi người tư vấn cho tôilúc ấy.

"À, vì cha mẹ anh đều là ngườinghiện rượu trong những năm hìnhthành thân phận của anh nên giờđây anh là 'một đứa trẻ trưởngthành' của tệ nghiện rượu. Kết quảlà anh trở thành một nạn nhân dođã lớn lên trong một gia đình khônglành mạnh."

Tôi đáp lại, thật vui: "Anh đangđùa. Một nạn nhân thật sao?"

Lúc ấy, tôi muốn khui ngay mộtchai champagne để ăn mừng.

Trước đây, tôi thường lo lắngviệc mình sinh ra là một người đànông da trắng khỏe mạnh lớn lên ởBirmingham, Michigan thì không cókhả năng được phân loại xếp hạngnạn nhân trong xã hội. Giờ đây thìbiết mình đồng thời là một nạnnhân và một người hy sinh vì đạonghĩa! Cuối cùng, tôi cũng là mộtứng viên của chương trình HoàngHậu một ngày.

Vật hoang dã ơi, ngườilàm trái tim ta vui hát

Nhưng 'một ngày' là khoảng thờigian để các cảm xúc tốt tồn tại. Đàosâu trong quá khứ và tìm hiểu lạicác vấn đề khiến tôi tức giận lúccòn bé chỉ khiến tôi ngày càng thấythương hại thân mình hơn. Hiện tại,trong tôi đang khắc sâu cái nhìn biquan của mình về cuộc đời và conngười. Tôi đang gọt giũa câuchuyện của bản thân và thêm thắtthêm nhiều lớp lang vào chiếc kénthân phận của mình.

Kinh nghiệm qua nhiều năm chotôi thấy người ta chỉ biểu lộ một

chút nào đó thiện cảm đối với bạnkhi bạn tự thương hại mình, nhưnghọ không bắt buộc phải nói chuyệnlần sau với bạn. (Trừ khi họ cũng lànạn nhân như bạn. Và họ sẽ nônnóng ngồi nghe bạn nói, mong saođến lượt họ thuật lại cho bạn nghecâu chuyện nạn nhân của chính họ).

Tiểu thuyết gia tiếng tăm và đầylinh hoạt D.H. Lawrence đã từngnói: "Tôi chưa bao giờ thấy một loàivật hoang dã nào tiếc nuối cho thânnó. Một con chim nhỏ sẽ rơi từ mộtcành cây xuống, chết cóng màkhông chút tiếc thương thân nó."

Sở dĩ như vậy vì loài vật hoangdã sống cuộc đời hành động đơn

thuần. Chúng không có chuyệnriêng hay thân phận gì cả. Trongthế giới ngày nay, ta càng chú ý đểsống như loài vật hoang dã, luônhành động thay vì nghiền ngẫmchuyện buồn của bản thân, thì tacàng dễ quên nhanh lòng tự thươnghại. Nỗi buồn kinh niên dường nhưdã lùi vào quá khứ. Thảo nào AndréGide đã nhận xét cái buồn không làgì khác hơn là một hình thức rấtmệt mỏi.

Và mệt mỏi, nói một cách nghịchlý một tí, gần như luôn là kết quảcủa một đời sống có quá ít tínhhành động. Tôi càng hành độngtrong cuộc sống bao nhiêu thì càng

ngủ ngon và càng thấy ít thương hạicho mình bấy nhiêu. Ngủ càng ngonthì càng thấy khỏe khoắn bấynhiêu. Càng khỏe thì càng thêm ýchí để hành động. Và càng hànhđộng thì lại càng cảm thấy hạnhphúc. Càng cảm thấy hạnh phúc thìcác quan hệ càng tốt hơn lên. Mốiquan hệ càng tốt hơn thì ta lại càngngủ yên. Và đó là chu kỳ của tự cảitạo.

Chương 18 - CÁI CÓSỐNG TRÊN MẢNH ĐẤTCỦA CÁI KHÔNG

Một người làm chủ không hề engại khi yêu cầu một điều gì. Điềunày diễn giải vì sao người làm chủthường rất thành công trong lĩnhvực kinh doanh và tỏ tình.

Những người nạn nhân rất sợ từkhông và sẽ làm nhiều điều kỳ lạ đểtránh việc nghe đến từ đó. Đối vớimột người nạn nhân, 'không' cónghãi là từ chối. Một sự từ chốihoàn toàn, trọn vẹn. 'Không' khôngchỉ phát âm là 'không' đối với một

nạn nhân mà là "Không, không,KHÔNG, bạn KHÔNG CÓ GIÁ TRỊ GÌHẾT!"

Nhưng đối với một người làmchủ, 'Không' chỉ là mặt đối lập củatừ 'Có'. 'Không' và 'Có' đồng hànhvới nhau. Mỗi con người đều có cáiquyền hoàn chỉnh để nói hoặc là'Không' hoặc là 'Có', và điều nàykhông hề khiến người làm chủ khóchịu. Người làm chủ luôn trân trọngcái quyền này. Do đó, khi nghe từ'có', người làm chủ không bao giờnghĩ là có điều gì đó trái với qui luậtcủa vũ trụ. Họ không hề kết luậncuộc đời bất công. Họ tiến thẳngđến yêu cầu kế tiếp của họ. Cuộc

đời với họ là những yêu cầu và lờiquyết tâm.

Người nạn nhân thường mấtphần lớn thời gian cuộc đời để cốtránh nghe từ 'không', bởi lẽ họ đãtrót tự gán cho nó cái ý nghĩa từchối, một sự từ chối - toàn diện,đến từng chi tiết và hết sức cánhân. Do đó, không ai ngạc nhiênkhi họ luôn tìm cách tránh né từnày. Điều phiền toái là khi tránh từ'không', họ cũng tránh luôn từ 'có'.Cả hai từ đi cùng với nhau. Chúnghiện diện bên nhau.

Điều sâu xa khiến người ta khôngđạt được mong ước trên đời là vì họquá e ngại khi hỏi đến nó. E ngại sự

từ chối, họ đã tạo ra từ 'không' đểtự hàm ý điều đó.

Trong tác phẩm 'Far from theMadding Crowd' (Cách xa đám đôngnổi loạn) của Thomas Hardy,Gabriel là một người nạn nhân, bịkẹt trong một chiếc kén thân phậncó sẵn:

Gabriel nhìn thật lâu vào mặtnàng, nhưng ngọn lửa yếu ớt khônggiúp Gabriel nhìn được thật rõ.

"Bathsheba ơi," Chàng ta thốtlên, thật dịu dàng, và ngạc nhiênthay, chàng tiến đến bên nàng vànói: "Phải chi ta biết được một điều- nàng có cho phép ta chinh phụcnàng, yêu nàng và cuối cùng lấy

nàng làm vợ chăng - phải chi ta biếtđược điều ấy!"

"Nhưng chàng sẽ không bao giờbiết được," nàng thì thầm.

"Vì sao?""Vì chàng không bao giờ hỏi

thiếp."

Trường trung học bảomật.

Khi học bậc trung học, tôi rất sợtừ 'không'. Tôi không bao giờ đềnghị bạn gái nào đi khiêu vũ với tôinếu không biết trước cô ấy có chịuđi với tôi không. Do đó tôi bắt đầudàn dựng một cách hết sức cẩnthận và vận động nhiều người thamgia một hệ thống các cuộc gọi điệnthoại, cố gắng tránh thật thà côngkhai. Tôi đề nghị Greg gọi cho Patsyđể đề nghị Patsy gọi bạn cùng lớpcủa cô ấy, hỏi xem cô này có thíchđi chơi với tôi không, nếu tôi mời côấy đi khiêu vũ với tôi, dù bản thân

tôi cũng chưa biết mình có đi haykhông. Tôi đang đặt giả thuyết tựhỏi và thích được nghe trả lời rằngPatsy không ngại gọi điện cho Kittyrồi sau đó báo lại cho Greg để Gregcó thể trả lời tôi khi tôi gọi lại choGreg vào sáng hôm sau.

Khi Greg gọi và báo cho tôi biết:"Patsy nói Kitty có phần nào đóthích bạn." Tôi không thấy vui tínào.

Tôi hỏi lại: "Phần nào đó ư?" Nónghĩa là gì vậy, Greg? Nó không cónghĩa gì hết. Tôi đã có thể gọi điệnvà mời cô ta đi khiêu vũ cùng tôi, vàtôi có thể bị xem là một thằngkhùng hết mức! Giờ đây, tôi chỉ có

thể nghe cô ta nói: "Trông này, tôiđã nói Patsy gọi cho Gregd để nói làtôi thích bạn, nhưng tôi chưa baogiờ nói là tôi sẽ đi khiêu vũ với bạnhết. Đó là hai điều hoàn toàn khácnhau! Đáng lẽ ông bạn kia phải cóthái độ trầm tĩnh. Không phải bạn."

Thông thường ở bậc trung học,có nhiều cậu tàm tàm bậc trung,không có gì đặc sắc lại đi khiêu vũvới nhiều cô đào quyến rũ, đẹptuyệt vời, tôi thật sự chưa bao giờhiểu nhờ đâu họ làm được như vậy.Không ai trong chúng ta có thể hìnhdung ra. Nhưng giờ thì tôi đã hiểu.Họ đã không sợ bị trả lời 'không'.Họ đã biết mạnh dạn hỏi liên tục.

Một người làm chủ tinh thầnthường thành công vì người làm chủkhông bao giờ sợ thất bại một cáchmê tín và phi lý. Người làm chủ hiênngang đi vào lãnh địa của từ'không'. Với tất cả sự thuần thục.

Michael Jordan đã nói: "Tôi đãném hỏng hơn 9.000 lần trong sựnghiệp chơi bóng của tôi. Tôi đãthua hơn 300 trận. 26 lần tôi đượcgiao nhiệm vụ ném cú quyết địnhđể kết thúc trận đấu nhưng tôi đãném hỏng. Tôi đã thất bại tới luinhiều lần trong cuộc đời... và đócũng là lý do nhờ đâu hôm nay tôithành công."

Có một sự khác biệt rất lớn giữa

thua và bị đánh bại. Một người nạnnhân dùng sự thua để biện minhcho hành động bỏ dở cuộc chơi.Nhưng một người làm chủ lại biếtthua đẹp. Người làm chủ dùng thấtbại để học tập vươn lên.

Hãy mở sổ nhật ký và viết"Những đề nghị quan trọng trongngày" ở góc trên cùng của tranggiấy. Đừng để một ngày trôi quamà không dám mở một lời đề nghịgì với ai đó. Tôi cam đoan bạn sẽ bịsốc vì nhiều lần nghe câu trả lời'có!' một cách bất ngờ. Và bạn cũngsẽ rất ngạc nhiên khi thấy mình bắtđầu xử lý chữ 'không' một cách hếtsức khéo léo. Bạn sẽ học được cách

để nghe chữ 'không' một cáchduyên dáng và khiêm tốn hơn, vàkhông còn xem đó là một sự xúcphạm cá nhân nữa. Bằng cách tựhuấn dụ hằng ngày rằng chữ 'không'không hề giết bạn chết, bạn có thểgia tăng sức mạnh của mình đếnmức không ngờ. Bạn sẽ cảm nhậnđược ý nghĩa của lời nói củaNietzsche như sau "Cái gì khônggiết tôi chết sẽ khiến tôi mạnhthêm lên." Bạn sẽ nhìn trở lại cáichết một thời từng là 'thân phận'của bạn và cười to khi biết mình đãbay xa hơn nó bao nhiêu rồi. Khihành động thay chỗ cho thân phậnthì bạn đã biết học cách tự cải tạo

mình rồi.Hành động không quan tâm đến

hai từ 'có' và 'không'. Đối với hànhđộng, 'có' và 'không' chỉ như cácbiển báo qua phải, qua trái hoặclên, xuống. Chúng không biểu thịđiều gì gây thất vọng cả. Bạn càngxem trọng hành động thì sẽ đạtđược điều mình mong ước càngnhanh.

Chương 19 - TÌNH YÊUKHÔNG XUẤT PHÁT TỪTRÁI TIM

Trên cái thang thân phận, tìnhyêu xuất phát từ một vị trí cao hơntrái tim rất nhiều. Tình yêu đến từmột vị trí trên cả trí tưởng tượng.Tình yêu xuất phát từ tinh thần.

Thiện cảm là giá trị cao nhất mànạn nhân thường bám víu, vì nóchứng thực cho việc đeo bám vàomột vị trí thấp nhất trên cái thangthân phận. Nhưng thiện cảm khôngđạt được nhiều điều hơn tình yêu.Nó không thể thay thế tình yêu.

Con người có thiện cảm, biết cảmthông không bắt buộc phải là ngườibiết suy nghĩ. Nếu bạn có mặtchứng kiến cảnh khủng bố gài bom,và thấy nhiều thân người bê bếtmáu kẹt lại trong đống đổ nát củamột tòa nhà, bạn sẽ vô dụng đối vớihọ nếu bạn chỉ quỳ xuống và bắtđầu khóc nức nở trước cảnh máu đổthịt rơi.

Sự cảm thông của bạn không tựđộng là một điều tốt. Trong nhiềutrường hợp, bạn có thể hữu ích hơn(và đáng yêu hơn) đối với ai đó nếubiết không để cảm xúc dâng trào,chi phối mình mà ngược lại, bạn cònbiết vượt lên trên chúng để đạt đến

vị trí hành động yêu thương.Deepak Chopra đã nói: "Tình

thương không phải là một thứ cảmxúc, đúng hơn, nó là nhận thức sâusắc và một dẫn chứng về sự đồngnhất với tinh thần."

Trong những năm chiến tranh,các bác sĩ thường cứu được nhiềumạng sống nhất trên chiến trườnglà những người có khả năng vượtlên trên cảm xúc và hấp thu đượcsức mạnh tinh túy của tinh thần.Những người bị lòng trắc ẩn, thươngcảm đối với thương binh xâm chiếmnhiều nhất lại là những người ítgiúp ích cho họ nhất.

Khi phải tiếp xúc với người khác,

ta có một cách để tiếp cận nănglượng thuần túy của tinh thần. Cáchàny bắt đầu bằng việc thấu hiểu vềcơ bản, có hai loại thói quen tronggiao tế nhân sự: một là chủ độngtạo ra các mối quan hệ, còn thóiquen kia là phản ứng lại với ngườikhác theo cảm xúc. Người làm chủthì sáng tạo, còn người nạn nhân thìphản ứng.

Một người là nạn nhân khi đónnhận một bản ghi nhớ khó chịu sẽđáp trả bằng một thư điện tử đầytức giận thông báo rằng anh ta sẽkhông trả lời lại trước một tuần. Mộtngười yêu là nạn nhân sẽ gửi trả lạitoàn bộ thư tình của cô ta trong

một cơn trút giận. Một thành viênHội đồng quản trị là nạn nhân sẽbước ra khỏi phòng họp, tuyên bốkhông bao giờ quay lại nữa. Tất cảđiều trên đều là phản ứng. Nếu biếttôn trọng hành động hơn, bớt quantâm hơn đến tính cá nhân, cũng nhưcó thêm khí oxy đi vào não thìnhững người trên có thể đã có phảnứng tốt hơn. Họ có thể dành thờigian trong ngày cho những việc có ýnghĩa hơn.

Một thông tin thật sự tốt lành làcả hai cách giao tiếp với người khác- phản ứng và sáng tạo - chỉ lànhững thói quen và vì là những thóiquen nên có thể thay thế được.

Thói quen phản ứng có thể đượcthay thế bằng thói quen sáng tạo.Và bước đầu tiên của việc thay thếđó là sự nhận thức. Nếu tôi phảnứng lại với anh đơn thuần vì cảmxúc, trước hết tôi phải nhận biếtđiều này và sống cùng với nó. NhưNathaniel Branden đã nói "Bạnkhông thể rời một chốn mà bạnchưa từng đến."

Điệu du dương u buồncủa một ca khúc đồngquê xưa

Khi tôi tư vấn cho những ngườigặp trục trặc trong giao tế nhân sựhoặc nghề nghiệp, tôi nhanh chóngnhận ra những trục trặc thường bắtnguồn từ thói quen chỉ phản ứng lạiđối với người khác. Họ đã giaoquyền kiểm soát cảm xúc của họ lạicho người khác. Người ta quở mắnghọ. Người ta làm hư hỏng họ. Ngườita khiến họ nhút nhát. Người ta làmhọ sầu khổ. Và đương nhiên cũngngười ta kiểm soát họ.

Nghe những người này thuật lạichuyện của họ, tôi bất chợt nghĩmột cách khôi hài là tôi đang nghenhững cung điệu du dương của khúcnhạc đồng quê - là những bản nhạckể lại việc bị người phản bội, củanhững người trải qua nhiều cuộctình đau khổ khiến họ không thểtiếp tục yêu được nữa. Những bảnnhạc xưa có tựa đề "Ôi, tôi cô đơn","Sinh ra để thua thiệt", và "Nơi đâylạnh lẽo hay là anh lạnh lẽo?"

Việc sủă đổi một thói quen lâungày chỉ phản ứng vì cảm xúc làmột bùng phát thật mới mẻ của sựthấu hiểu, một sự bùng nổ đầy màusắc của trí tưởng tượng. Plato đã

nói "Suy nghĩ là cuộc trò chuyệngiữa linh hồn với chính nó," và nếucuộc trò chuyện này đạt kết quả tốtthì việc leo lên cao hơn trên cáithang thân phận đã bắt đầu.

Đừng dừng lại ở việc phản ứngvới người khác! Hãy nghĩ ra cách cóthể giúp họ. Hành động ở đây lànghĩa cử giúp đỡ. Đừng nghĩ về việcngười đó đang làm cho bạn. Chỉ cótính vị kỷ mới bị tổn thương. Bảnthân hành động không thể bị tổnthương. Tinh thần không thể bị tổnthương. Nếu bạn đang hành động,phục vụ người khác thì không ai bịtổn thương cả.

Chương 20 - VƯỢT LÊNTRÊN CẢM XÚC

Khi bước ra khỏi xe, bạn lỡ vamạnh đầu gối vào cửa, bạn sẽ thậtsự cảm nhận sự va đập đó. Đầu gốibạn rất đau. Bạn không thể chối bỏhoặc che giấu điều đó. Bạn cảmnhận nó. Tuy nhiên, bạn vẫn biếtcòn nhiều thứ khác ngoài cái đầugối đau. Thật vậy, chắc chắn bạnvẫn phải đi tới đi lui trong cănphòng và làm tiếp những việc đanglàm, bất chấp cái đau nơi đầu gối.Và nếu bạn thật sự hứng thú vớicông việc dang làm thì nhận thức vềcái đầu gối đau sẽ biến mất, và có

thể bạn cũng không nghĩ đến nónữa.

Đây là một cách hết sức lànhmạnh để bạn bàn về cái đau thânthể. Bạn cảm nhận nó nhưng vẫntiếp tục tiến lên. Dù vẫn quan tâmđến cái đau, nhưng bạn luôn nhậnthức ngoài nó ra, bạn còn có nhiềuđiều khác nữa. Bạn thật sự đã vươncao hơn cơn đau đó. Bạn phải nhớthực hành điều này cả cuộc đờimình. Nó sẽ trở thành một thóiquen của bạn. Và chính thói quenđó sẽ giúp bạn.

Giờ đây, để làm cho đời bạn tốthơn lên, ta hãy xem có cách nào đểđem thói quen đó ứng dụng vào cái

đau tinh thần hay không. Nếu ngaytừ bao giờ bạn bắt đầu thực hànhcùng một cách như trên mỗi khicảm thấy tức giận, sợ hãi, tội lỗihay bực bội thì bạn sẽ thoát khỏicái cảm giác cuộc đời bạn đang dongười khác kiểm soát.

Nói cách khác, bằng thực hànhnhư trên, bạn sẽ nhận thức được dùđang nóng giận, mình vẫn là gì đócao hơn cơn nóng giận. Dù đangnhút nhát, bạn vẫn còn nhiều điềukhác ngoài cái cảm giác e dè đó.

Ở giai đoạn đầu, có thể bạn sẽgặp khá nhiều trở lực để làm nhưtrên vì cả cái nền văn hóa củachúng ta đã tạo cho ta thói quen

đồng hóa hoàn toàn với cảm giáccủa chính mình. Khi có một cảmgiác chợt đến, tức thời chúng ta trởthành cái cảm giác đó. Chúng ta thìgiận dữ. Đó là cái sự vật và conngười của chúng ta. Nó đã hoàntoàn nuốt trọn chúng ta. Từng tếbào trong cơ thể chúng ta cũng nổigiận. Ngoài cơn giận mà ta đangcảm nhận, chúng ta không có gìkhác. Mọi người quanh ta đều chấpnhận không có gì bất thường khi nói"tôi giận dữ." Người ta chấp nhậncách thực hành để tự đồng hóahoàn toàn với cơn giận. Cơn nónggiận là con người của chúng ta lúcnày. Chúng ta chỉ là như thế.

Nhưng thực tế không hẳn phảinhư vậy. Bạn có thể tìm một lối rakhỏi cái thói quen chán ngấy đó nếubạn nghĩ về cái đầu gối đau và quansát cách bạn hành xử ra sao với cáigối đau đó. Khi bạn va gối vào xevà bị đau, bạn đã không tức thìđồng hóa mình với cái đầu gối. Bạnkhông đi vào nhà và thông báo "Tôilà một cái đầu gối đau." Bạn khôngcho phép mỗi tế bào trong cơ thểbạn tiếp nhận cái danh xưng đó,như bạn đã làm với nỗi đau tâmhồn. Tại sao vậy?

Thói quen.Bạn có thể vận dụng cùng một

thói quen cân bằng, lành mạnh,

hiệu quả và đầy uy lực cho cả cáiđau thể xác lẫn nỗi đau tâm hồn.Bạn có thể bắt đầu ngay từ hômnay. Nếu bạn thấy tức giận, hãy ghinhận và đừng chối bỏ nó, nhưngđừng đồng hóa mình với nó. Đừngđể nó chinh phục bạn. Đừng lẫn lộnnó với con người thật của bạn, bởilẽ nó không phải là con người thậtcủa bạn. Bạn có thể tự nói với chínhmình "Tôi cảm thấy rất tức giận vềviệc này," rồi bạn định vị nó lại vàlồng nó vào cái bối cảnh thích hợpvới nó nhất. Bạn hãy cô lập nó lạiđể xử lý, theo đúng cái cách mà bạnđã cô lập nỗi đau của đầu gối, vàgiữ nỗi đau đó lại bên trong đầu

gối.Chỉ là ảo tưởng nếu nghĩ cái cảm

giác của chúng ta chính là chúng ta,và cảm giác đã nuốt trọn chúng ta.Ta có thể kiểm chứng điều nàybằng cách trao cho một người đangtức giận một tờ vé số đã trúng 8triệu USD. Liệu ông ta có thể nói"Bây giờ, tôi không thể nghĩ gì về tờsố trúng này vì tôi đang rất giận conngười kia" không? Không đâu, ôngta sẽ lập tức quên cái người kia đi.

Khi ông ta thất vọng ngồi trênmột chiếc ghế cỏ bên bờ hồ và concủa ai đó rơi xuống nước, liệu ôngta có nói "Ước gì lúc này tôi khôngquá thất vọng để có đủ sức khỏe để

nhảy xuống nước và cứu đứa bélên!" Không? Khi công an và cán bộy tế viết báo cáo về tai nạn ấy, liệuhọ có thể ghi là co một nhân chứngkhông nhảy xuống nước để cứu đứatrẻ vì, rủi thay, tại thời điểm đó,nhân chứng quá thất vọng không?

Không, sự việc không xảy ra nhưthế. Bạn biết mà tôi cũng biết.Chúng ta hoàn toàn có sức mạnh đểđẩy cảm giác sang một bên, khi gặptình huống khẩn cấp hoặc có mộttrò gì đó có lợi cho ta hơn. Nhưngcái trò đó phải do chính chúng tanghĩ ra. Chúng ta có thể tự cải tạomình từ cảm giác sang hành độngkhi ta vào cuộc với trò chơi đó.

Chương 21 – CHÚNG TAHOẶC CHO HOẶC NHẬN

Trong quan hệ lúc nào cũng cóngười cho và người nhận. Mỗi dạngngười là một phát minh cá nhân, vàhọ thường đạt đến những kết quảkhác nhau.

Người cho thường đùa cợt vớingười khác. Họ thật tự tin ở cươngvị người cho, trong khi người nhậnluôn ở trạng thái hoang tưởng giữaviệc bị xem là người nhận và việcđể mất các mối quan hệ.

Vài năm trước, tôi được ưu tiêntham gia cùng viết một cuốn sáchcó tựa đề Relation SHIFT (Sự

chuyển dịch quan hệ). Sách nói vềviệc quyên góp gây quỹ làm việc từthiện, và mô tả một sự "chuyểndịch" xảy ra trong một mối quan hệkhi đi từ nhân đến cho.

Chuyển dịch đó là một sự cải tạocó tính toán mà ai cũng có thể thựchiện được. Và dù tôi và đồng tácgiả, Michael Bassoff, chỉ bắt đầuvận dụng ý niệm đó vào việc quyêngóp, nhưng về sau, tôi nhận ra nócó thể được ứng dụng vào tất cảcác mối quan hệ, dù là cá nhân haytrong công tác. Khi ta chuyển dịchtừ vai trò người nhận sang vị tríngười cho, thì mối quan hệ lúc nàocũng tốt hơn lên.

Khi làm việc với nhân viên bánhàng, tôi luôn ghi nhận những nhânviên xông xáo nhất đều tự xemmình là người nhận. Họ gọi điện xinmột cuộc hẹn và xin lỗi vì làm mấtthời gian của một ai đó. Rồi họ lạiđề nghị xin thêm thời gian gặp mặtkhách hàng để giới thiệu sản phẩm.Tại buổi giới thiệu, họ lại nói vòngvo cốt để xin khách hàng một íttiền.

Đó là một cuộc đời luôn tìm cáchnhận. Vì thế nó nhỏ bé và khốn khổ.

Không có gì đáng thất vọng hơnlà trong việc quan hệ, mình cảmthấy đã nhận nhiều hơn người kia -tưởng chừng như mình đang là kẻ

cắp trong quan hệ đó.Ban nhạc The Band đã hát về nỗi

đau này trong ca khúc của BobDylan có tựa đề "Giọt lệ cuồngđiên" như sau: "Giọt lệ cuồng điên/Giọt lệ sầu bi/ Tại sao ta cứ phảiluôn là kẻ cắp?"

Hòn đảo bảo vật củaviệc cho

Tôi rất thích nghiên cứu các quanhệ với khách hàng của nhân viênmại vụ vui tính.

Như Robert Louis Stevenson đãnói, tôi tin tưởng rằng "Mỗi ngườisống bằng cách bán một thứ gì đó,"và bạn có thể học rất nhiều điều từgiới kinh doanh. Chú ý dùm mộtđiều, những nhân viên mại vụ cấpcao không xem mình là người chỉ đilấy của kẻ khác.

Họ cho để mưu sinh.Họ cho thời giờ của họ, họ cho

những lời khuyên, họ tặng một dịch

vụ thân thiện, họ đưa ra một lờiquyết tâm về quan hệ chuyênnghiệp ân cần chăm sóc kháchhàng. Họ đem đến cho đời một sảnphẩm vĩ đại, và tự xem mình cóđóng góp vào cuộc sống của kháchhàng. Họ tỏa sáng đầy uy lực. Sứclực này có được nhờ ý niệm về chocủa họ.

Nathaniel Branden đã nói: "Ýniệm tự thân là định mệnh".

Và như thế, những người chotrong thế giới mua bán cứ ngày mộtgiàu lên. Thế giới tưởng thưởng chocông sức của họ bằng việc đền đáplại cho họ.

Trong khi đó, những người nhận

suy yếu dần do ý tưởng nghèo nàncủa họ. Họ luôn tự cảm thấy thấphèn hơn khách hàng.

Việc chuyển dịch trong cải tạo từvị trí người nhận sang vị trí ngườicho là một sự chuyển dịch cần đếnhành động. Động tác cho, tự nó đãkích động trước tiên tinh thần, vàrồi người cho tự bay vút lên trongcuộc sống mới, cao cả hơn.

Nhiều người đã rất khó khăn khiquyết định cho vì họ đã hiểu nhầmvề kết quả của những hành độngtrước. Họ luôn nhớ lại mình đã thấtvọng và bị biến thành nạn nhân. Họkhông tin lắm vào hành động cho vìhọ nghĩ đã cho rất nhiều và bị cháy

túi.Nhưng họ không hề làm như thế.Điều mà họ gọi là cho chẳng qua

là một hình thức mua bán. Mua bánkhông thể là cho. Mua bán là mộthành động nhắm đến kết quả thuvề là cái gì. Một hành động chothiết thực không hề nhắm đến kếtquả thu về. Nó chỉ tập trung vàođiều cho. Người cho thường chokhông điều kiện, và chuyển ngaysức mạnh tinh thần cho người kế đểcho tiếp, vào không bao giờ quayđầu lại.

Những người đã hoàn thành việccho cảm thấy trong lòng mình đầytự trọng. Thường thì trước đó, họ

đều là những người chỉ biết nhận,nay đã cải tạo lại. Họ không cho đểthu về hạnh phúc. Hạnh phúc đã cósẵn nơi đó, chính ngay trong hànhđộng cho.

Chương 22 - LÀM SAOTHAY ĐỔI MỘT NẠNNHÂN

Câu hỏi phổ biến nhất mà tôithường nhận được liên quan đếnngười làm chủ và kẻ nạn nhân là:"Bạn sẽ làm gì nếu trong đời bạn cómột nạn nhân?"

Rất nhiều người vẫn muốn biếnđổi người khác trước khi họ thay đổichính mình. Họ vẫn không hiểuđược rằng một khi họ đạt vị trí caotrên chiếc thang thân phận thì việccó một người nào đó là nạn nhânkhông phải là một vấn đề lớn. Có

thể đây là một tình huống đángquan tâm, một cơ hội để ta cho,nhưng đó không phải là một vấn đềlớn.

Bạn sẽ không bao giờ tự cải tạođược mình nếu việc của người khácvẫn làm cho bạn phải đau đầu.

Nếu trong đời bạn, có một nạnnhân nào đó vẫn tiếp tục gây chobạn những vấn đề về cảm xúc thìchính bạn cũng đã trở thành nạnnhân - một nạn nhân của nạn nhân.

Người ta có thể dễ dàng nhậnthấy lối suy nghĩ nạn nhân hóa ởchính vợ mình hoặc ở đồng nghiệphọ. Họ nhanh chóng suy nghĩ: "Đólà vấn đề. Nếu họ không phải là nạn

nhân trầm trọng như thế thì tôi dãkhông phải trải qua nhiều khó khănđể làm chủ thế này".

Sau khi chắc chắn mọi người đềuhiểu việc làm chủ không phải đểchấn chỉnh người khác, tôi thườngđọc cho họ nghe lời nhận xét củaGandhi mà tôi luôn ưa thích:"Gandhi đang nhắn nhủ xem việc tựcải tạo là hoạt động duy nhất có giátrị trên đời này. Nếu chúng ta biếttự cải tạo thì chính con người kia sẽnối gót chúng ta mà nói rằng: "Hãychỉ tôi cách bạn đã làm điều đó!"Chúng ta phải là những đổi thay màta muốn thấy ở người khác.

Truyền cảm hứng là công cụ

giảng dạy xưa nay hiệu quả nhất.Một trong những lý do khiếnAlcolholics Anonymous (AA Kẻnghiện rượu không tên) cũng thànhcông hơn bất kỳ phương pháp nàotrong việc khiến người ta tỉnh táo làvì đó là một chương trình để "thuhút hơn là thúc đẩy". Nó không tạoáp lực với bạn để bắt bạn phải tỉnhtáo. Nhưng nếu bạn muốn thì AA ởsẵn đó để tác động lên bạn.

Các bậc cha mẹ nhanh chóngbiết về công cụ này. Con trẻ khôngnghe lời ta dạy bảo; chúng chỉ nghecon người chúng ta. Tôi có thể bảocon trai tôi tập thể dục cả ngày vànó sẽ trả lời lập lờ "Dạ vâng".

Nhưng khi tôi lên kế hoạch luyệntập của riêng mình thì nó cũng bắtđầu quan tâm theo, không cần tôinói tiếng nào.

Jeff Mucher, một trưởng phòngkinh doanh của một công ty chuyênbán dụng cụ văn phòng, có một kỹthuật "gọi nguội" vô cùng hiệu quảmà anh đã truyền đạt lại cho cácnhân viên bán hàng của mình vàđộng cơ hành động, nên anh khôngtập trung vào việc giảng dạyphương pháp cho nhân viên mà anhdùng nó để tác động lên họ. Khimột nhân viên nào đó gặp khó khănvới phương pháp gọi nguội, thìBucher vội nhảy tót lên xe và nói

"Nào, hãy đi viếng một số kháchhàng," rồi anh tự mình đi biểu diễnphương pháp đó.

Hãy từ bỏ câu: tôi đúng,bạn sai

Cách dở nhất trong khi nóichuyện trong quan hệ là cho rằngngười kia sai. Giây phút mà ý kiếncủa tôi khiến bạn suy nghĩ bạn đangsai lầm thì tôi đã đặt bạn vào thếchống đỡ, và giao tiếp thông tinthực tế đã bị nhu cầu sống còn thaythế mất.

Khi tôi cho rằng bạn sai, phảnứng đầu tiên của bạn là tự chốngchế. Và khi chống chế, bạn càngvững tin là bạn đúng. Khi bạn càngtự tin là mình đúng thì càng ít có cơmay là bạn sẽ thay đổi.

Do đó, khi chỉ trích người khác thìbạn càng làm bùng lên thái độ màmình đang chống đối. Đó khôngphải là cách hiệu quả nhất để xâydựng mối quan hệ bền vững. Ngaycả khi ta tự nhủ mình hết sức "xâydựng" trong cách chỉ trích, chúng tachẳng "xây dựng" tí nào. Tất cả lốichỉ trích khiến người khác cảm thấysai lầm và tìm cách chống chế đềumang tính phá hoại.

Do dó, nếu trong đời ta bắt gặpai đó là nạn nhân thì điều tồi tệnhất là khiến anh hay chị ấy cảmthấy mình sai khi là một nạn nhân.

Điều tốt nhất có thể làm là làmngơ cái tư tưởng bị nạn nhân hóa

và chờ thời cơ làm chủ. Không phảiai lúc nào cũng là nạn nhân. Mọingười đều có những thời điểm củatinh thần và của lạc quan thuần túy.Cái khó khăn là, ở những thời điểmđó, chúng ta thường không đánh giácao về chúng. Và chúng ta thườngbình luận hiếm khi có những thờiđiểm như vậy.

Chúng ta thường nói: "Ừ, điều đóđến từ đâu vậy? Đó không phải làMichael mà tôi biết. Bạn đã có mộtchuyển đổi tín ngưỡng hay một điềugì đó không? Tôi thường là ngườikhuyên giải những chuyện đó,không phải là bạn. Tôi thường làngười luôn phải chỉ ra mặt đúng,

không phải là bạn. Chúng ta phải nợai hoặc nhờ cái gì để có được thờiđiểm hiếm hoi và bất thường đó?Tôi đã phải làm gì để xứng đáng vớiý tưởng tích cực đầu tiên trong nămmới của bạn?"

Bằng cách nói lên tính hiếm hoicủa tư tưởng đó, chúng ta khiếnnạn nhân của chúng ta không thiếtnghĩ đến cách ấy nữa.

Cách xử lý hiệu quả nhất trongthời điểm làm chủ hiếm hoi này làthật sự tưởng thưởng nó, theo mộtcung cách thành thật để có thểkhuyến khích người là nạn nhânnhanh chóng có được một thời điểmkhác tương tự.

Khi những nạn nhân trong dờicùng chia sẻ những giây phút làmchủ với tôi, tôi thường muốn thờigian đi chậm lại. Tôi cũng muốn,nếu có thể, làm chiếc đồng hồngừng chạy và thật sự thưởng thứcnhững giây phút đó. Tôi muốn kể lạingười khác nghe về những suy nghĩlàm chủ của nạn nhân và trích dẫnvề chúng những ngày sau đó. Tôimuốn càng làm được nhiều điều vớichúng càng tốt để nạn nhân có thểtạo ra được nhiều ý tưởng làm chủhơn nữa.

Chúng ta không phải chờ đến lúcmột nạn nhân trở thành chủ nhân.Một nạn nhân đã là một chủ nhân.

Vấn đề ở mức độ thường xuyên khingười đó chứng tỏ mình làm chủ.Một khi chúng ta quan tâm ủng hộhơn việc biểu lộ các ý tưởng đó thìnhững thời điểm làm chủ sẽ tănglên. Chúng ta càng không quan tâmđến việc ai là nạn nhân thì người đócàng tận hưởng được nhiều tự dohơn. Chẳng bao lâu sau, cái thânphận trước kia của nạn nhân sẽbiến mất và họ sẽ học được cách trởnên mạnh mẽ hơn.

Vậy, làm cách nào để thay đổimột nạn nhân?

Hãy nhìn vào chủ nhân trong họ.Và đừng chỉ trích họ sai nữa.

Chương 23 - THA THỨLÀ MẸ HIỀN

Sau một hồi nổi nóng với một côgái trẻ vì cô đã không chuẩn bị tốtphòng ốc cho một lớp học của tôi,tôi ngồi thừ lại một mình và suynghĩ về những điều mình vừa làm.Tôi vừa dạy cho cô ta một bài họchết sức nghiêm khắc về tính chuyênnghiệm, ý thức trách nhiệm về mốiquan hệ với khách hàng, và tôi đãnhảy cẫng lên do điên tiết vì cô ấy.Và dù mọi điều tôi nói ra đều "có lý"nhưng tôi vẫn suy nghĩ tại sao mìnhđể cho cảm xúc làm nổi giận đếnthế vì chuyện ấy. Tôi tự hỏi nếu

người phải sai lầm tương tự là mộtđàn ông, liệu tôi có nổi giận nhưvậy hay không?

Và dù là rất bối rối, tôi vẫn phảitrả lời là không. Thật ra, một việctương tự đã xảy ra cách đây vàituần, lúc ấy một nam nhân viên trẻtrong khâu quan hệ khách hàng đãgửi sai ngày tháng các buổi hội thảosắp tới cho khách hàng. Hôm sau,khi gặp anh ta trong hành lang, tôibông đùa tỏ vẻ ngạc nhiên và nói:"Anh vẫn còn làm việc ở đây sao?".Anh ta cười và xin lỗi tôi về sai lầmtrước đó, và tôi đã bỏ ra chút thờigian diễn giải cho anh ta biết thôngtin chính xác quan trọng như thế

nào. Anh ấy tỏ ra thấu hiểu vàkhông bao giờ tái phạm nữa.

Ngồi tại bàn và nhớ lại sự việcđó, tôi nhận ra mình đã không hềnổi giận chút nào. Tôi tự hỏi khácbiệt trong cách xử sự đó phải chăngvì đây là một người đàn ông màkhông phải là một phụ nữ.

Tôi lập tức gọi ngay cho SteveHardison, người huấn luyện đồngthời là cố vấn cho tôi, thông báo vềsự cố vừa xảy ra. Ông ta trả lời làtôi sẽ không bao giờ đối xử với phụnữ cùng một cách như với nam giớinếu tôi chưa bỏ qua những điềutrước đây mẹ làm cho tôi tức giận.

“Mẹ tôi ư?”, tôi hỏi lại ông ấy.

Và tôi bắt đầu xem xét lại vấnđề. Tôi chống chế: “Nhưng tôi đâucó đối xử với tất cả phụ nữ như vậyđâu”, và tôi bắt đầu kê ra một danhsách các phụ nữ mà tôi luôn ngưỡngmộ, kính trọng và đối xử tốt.

Ông ta trả lời: “Đúng vậy. Nhưngbạn có nghĩ họ phải làm việc cật lựcnhư thế nào để được bạn kính trọngkhông. Còn bạn đã kính trọng ngaymột người đàn ông chỉ vì ông ta làđàn ông”.

Tôi biết ông ấy nói đúng. Và, mộtcách miễn cưỡng tôi bắt đầu suynghĩ về mẹ tôi.

Tôi luôn có hai tâm trạng khinghĩ về mẹ. Đầu tiên, mẹ là người

đáng yêu và đẹp đẽ nhất mà tôibiết, và những năm tháng đầu đờitôi sống để tôn vinh người mẹ (Chatôi vẫn mãi xa nhà, vì còn trongquân ngũ, chiến dấu trong Thếchiến II).

Nhưng rồi thời gian trôi qua, mẹtôi bắt đầu tuột dốc cùng với rượuchè và nghiện ngập thuốc an thần.Lúc đó, tôi không hề suy nghĩ gì vềnhững việc xảy ra. Mẹ cứ thay đổitâm tính và nhân cách mỗi ngàylàm tôi phát khiếp. Cứ mỗi ngày,sau bữa ăn trưa, vì một nguyênnhân huyền bí và khủng khiếp nàođó, mẹ trở nên bất cẩn, ngớ ngẩnvà dễ nổi cáu ngay trước mắt tôi.

Ngày qua ngày, điều này không hềthay đổi. Thật vậy, dù còn là mộtđứa trẻ, tôi có thể nói tình trạngnày mỗi ngày một tệ hơn.

Tôi tin tưởng không bao giờ tôisẽ xóa được ảnh hưởng cú sốc nàykhỏi tâm hồn tôi, và tôi cũng tinrằng mình đã có nhận định hằn sâutrong tiềm thức, là tất cả phụ nữđều như thế. Vâng, tất cả phụ nữ.Không thể tin được họ.

Tất cả phụ nữ đều giốngmẹ tôi chăng?

Sau một lúc suy nghĩ thêm vềvấn đề này, tôi gọi điện cho DeversBranden, một chuyên viên tư vấn ởbang California, và là vợ của tác giảNathaniel Branden. Trước đây, tôicó viết nhiều trong một cuốn sáchvề những điều thần kỳ mà những lờikhuyên và chỉ đạo của Devers đãmang lại cho cuộc đời tôi, và hiệnnay, tôi biết mình lại rất cần bà ấygiúp đỡ.

Tôi nói với Dever: “Tôi nghĩ tôicần phải tha thứ cho mẹ tôi. Tôikhông nghĩ là mình đã thật sự bỏ

qua cho mẹ, và tôi biết điều đó tácđộng rất lớn đến quan hệ giữa tôivà các phụ nữ khác. Do cách mẹ tôitrong cơn nghiện ngập đã đối xử vớitôi mà giờ đây chất chứa trong tôimột thứ tư tưởng giận dữ và phảnbội mạnh mẽ đến mức khó mà thathứ cho bà được. Hiện nay, tôikhông nghĩ mình có thể tin tưởngphụ nữ như tin nam giới được, cũngnhư phụ nữ phải tự chứng tỏ thậtnhiều để tôi khâm phục. Tôi biếtđiều này hoàn toàn không đúng, vàtôi thật sự chưa bao giờ thấy nó chomãi đến tận hôm nay. Tôi phải tìmra cách để tha thứ cho mẹ tôi”.

Devers quả thật dịu dàng, thông

minh và mạnh mẽ như tôi nghĩ.Điều đầu tiên bà làm là đề nghị tôiquên đi toàn bộ ý tưởng ‘tha thứ’.Bà ấy chỉ rõ rằng bản thân từ ‘thathứ’ hàm ý mẹ tôi đã thực hiện mộthành vi tội lỗi. Rằng mẹ tôi đã làmmột điều tội lỗi đối với tôi, rằng tôiđúng và mẹ tôi sai, và tôi là mộtnạn nhân.

Dever đề nghị tìm một từ gì đómạnh mẽ và mang tính thườngxuyên hơn từ ‘tha thứ’, một từ như‘chấp nhận hoàn toàn’ – sự nhậnthức hoàn toàn rằng mẹ tôi đã sốngtheo cách bà nhận thấy duy nhấtkhả dĩ, phụ thuộc vào cách bà nhìnthế giới này, rằng chắc chắn tôi đã

làm y như bà nếu tôi có cùng nhữngkinh nghiệm về cuộc sống, nhữngsợ sệt và ước mơ như bà, rằng hànhđộng đó dù thế nào cũng không chủtâm nhắm vào tôi. Chấp nhận hoàntoàn. (Không phải tán thành, chỉchấp nhận). Tôi nhận thức mìnhkhông phải là một nạn nhân bịnhắm đến. Tôi không phải là mụctiêu. Và rằng từ ‘tha thứ’ chỉ đàosâu thêm ý tưởng một hành độngthật sai trái đã xảy ra. Rằng hànhđộng tội lỗi ấy chủ ý nhắm vào tôi.

Ngay lập tức, Devers đề nghị tôicho biết tôi yêu điều gì nhất nơi mẹtôi. Tôi thật sự ngạc nhiên khi tôi cóthể kể lại không ngừng từng chi tiết

mẹ tôi đáng yêu như thế nào vàcách bà từ bỏ rượu, rồi can đảmsống những năm tháng cuối đời nhưmột phụ nữ độc thân sống hoàntoàn lạc quan, xây dựng lại tất cảquan hệ với con cái. Tôi nói mỗirung động tôi từng có khi yêu mộtngười nào đó hoặc yêu các con tôi,đều bắt nguồn từ người mẹ của tôi.Mẹ chính là tình yêu.

Nỗi giận mẹ trong tôi bắt đầu tanbiến đi. Càng nói chuyện vớiDevers, tôi càng chấp nhận conngười của mẹ. Đến nay, tôi đã đạtđược điều mà Devers khuyên nhủtrước tiên – là một dạng chấp nhận,cao hơn sự tha thứ.

Steve Hardison đồng ý Devers cólý: “Tôi có thể hiểu ý bà ấy. Khi nóita tha thứ cho ai đó, ta vẫn cònhàm ý về mặt luân lý, ta cao hơn họ- rằng họ đã làm một điều gì đókhông phải với ta và ta chấp nhậnhạ mình để tha thứ cho họ. Bằnghành động đó, chúng ta vẫn tự xemmình là nạn nhân”.

Tôi bắt đầu cảm thấy mình thậtsự vĩ đại. Tôi tự hứa chắc với mìnhtừ nay phải nhận thức rõ về nhữngđiều mình suy nghĩ về phụ nữ, vàphải biết tập mở rộng cửa sổ tâmhồn với họ mỗi khi thấy họ sắp khéplại. Tôi cứ nghĩ mình đã hoàn thànhmột công trình mới, vô cùng quan

trọng, nhưng thật ra, tôi vẫn chưahoàn thành.

Người quản lý của tôi, Hardison,nói: “Còn một điều nữa phải làm.Bây giờ, bạn phải gọi tất cả nhữngphụ nữ trong Công ty này lại và kểcho họ nghe những việc bạn dã trảiqua suốt mấy ngày rồi. Hãy kể họnghe hết, và hỏi họ xem có thể giúpđược gì cho bạn trên con đườngchấp nhận hoàn toàn hay không”.

Tôi bị sốc và thật sự sửng sốt vìý tưởng này. Hardison vẫn thườnghay có cách làm như thế. Ông tatìm ra cách thức nhanh nhất và lykỳ nhất để gây sốc đối với ai đókhiến họ phải thay đổi hoàn toàn.

Tôi không thể tưởng tượng raphải làm như thế nào theo lời đềnghị của Hardison. Tôi rất bối rối vìđiều này. Vì thế tôi cố gắng lẩntránh ý tưởng đó. Tôi trả lời cho ôngấy biết tôi sẽ cố gắng thực hiện vớitừng người một. Nghĩa là tôi sẽ gặpriêng từng người phụ nữ trong côngty. Như thế sẽ có ý nghĩa hơn.

Ông ấy đồng ý một cách miễncưỡng. Nhưng khi tôi chỉ gặp mộtngười phụ nữ trong vòng hai tuầnlễ, ông ấy liền thay đổi kế hoạch.Ông ấy có xu hướng thiên về hànhđộng.

Ông ấy nói” “Hãy làm như kếhoạch ban đầu. Tôi sẽ ngồi cùng với

anh trong buổi họp để hậu thuẫncho anh”.

Tôi đồng ý thực hiện, và khi ngàyhọp đến, tôi ngồi với hơn 10 phụ nữvây quanh và Hardison, tôi thấytrong bụng mình đánh lô tô. Nhưngtôi cũng bắt đầu phát biểu, và ngaykhi tôi mở lời, tôi biết mình đanglàm một điều đúng. Dù khá khókhăn nhưng tôi hiểu mình đang đểquá khứ ở lại sau lưng mình.

Tôi kể về mẹ tôi và lời hứa mớiđây của tôi, và tôi đề nghị mọingười giúp đỡ. Tôi hết sức ngạcnhiên về sự hưởng ứng của mọingười. Quý bà trong công ty điquanh trong phòng họp, bỏ thời

gian ra nói chuyện và vỗ về tôi.Nhiều bà nói rằng họ cũng gặp vấnđề tương tự với phái nam... rằng vìngười cha của họ nên một mặt nàođó, họ cũng sợ đàn ông. Tôi thật sựcảm động về sự việc này. Tronglòng tôi thầm cầu mong mẹ tôi cũngcó mặt ở đó. Và tôi nhận ra bằngnhiều cách, mẹ tôi có mặt ở đócùng tôi.

Tự cải tạo để trưởng thành.Trưởng thành khi bạn có thể vượtlên trên, vượt thật xa mọi nỗi đauvà ký ức của quá khứ để người kháckhông có gì đáng trách dưới mắtbạn. Tự cải tạo để quên đi nhữngphán xét của bạn về người khác

trong quá khứ. Không phải ký ứclàm bạn đau khổ, mà chính là dobạn nhận định cái ký ức đó liênquan đến một điều gì ‘sai trái’.

Một khi tôi cảm thấy trong quákhứ mình bị người đời ‘hành tội’càng nhiều, thì tôi càng không thểlàm được việc tốt trong tương lai.

PHẦN III – CUỘC ĐỜIVỚI CÁC BẢN ÁN TỬ

Vui vẻ là điều tốt; nếu

biết mình vui vẻ thìcàng tốt hơn; nhưng đểhiểu tại sao bạn vui vẻvà biết được vì sao vànhư thế nào để... và vẫntiếp tục vui, vui trongthực thể và vui trongnhận thức, điều nàyvượt xa hơn sự vui

sướng, đó là hạnh phúc.

Henry Miller

Colossus of Maroussi

Chương 24 - LỜI NÓICÒN HIỆU NGHIỆM HƠNTHUỐC MEN

Các em học sinh trung học khomxuống và nôn thốc phía sau khánđài không mái che khi dự khán trậnđấu bóng football.

Đó có phải là một phản ứng vớithuốc hay không? Không. Đó làphản ứng với một số lời nói phát ra.Đám học sinh có một phản ứng cơthể làm xoắn mạnh dạ dày khi xemmột thông báo phát đi trên hệthống dành cho công chúng tại ngaysân bóng, rằng các máy bán thức

uống Coke tự động có sự cố khiếnthức uống bị nhiễm khuẩn, và mộtsố trẻ em vừa phải đưa đi cấp cứutại bệnh viện.

Tuy nhiên, những thí nghiệm tạibệnh viện đều chưa hoàn tất. Đếnkhi các thí nghiệm hoàn tất thì cácbác sĩ hiểu ra rằng những đứa trẻđến bệnh viện đầu tiên đều đã ăntại cùng một nhà hàng, ăn cùngmột loại thức ăn và cùng bị nhiễmđộc. Những đứa trẻ bị bệnh còn lạikhông hề bị nhiễm độc thức ăn.Chúng không mắc bệnh tật gì. Đóchẳng qua là một phản ứng dâychuyền. Máy bán thức uống Cokevẫn hoạt động tốt. Một lần báo

động sai.Tuy nhiên việc các trẻ nôn thốc

và ngã bệnh là "có thật". Hiện nay,ở hai bên phía khán đài đều cóngười buồn nôn. Và điều này donhững lời phát đi từ hệ thống thôngtin cho công chúng.

Tôi có thể quan sát cùng mộthiện tượng ngay trong bản thân tôi,khi dùng câu này thay cho câu khác.Khi tôi về đến nhà hoàn toàn mệtnhoài, tôi có thể nghĩ đến bản thânmình, "Này người, có bao giờ ta mệtkhông. Thật sự, ta không muốn bịcác con quấy rầy. Ta chỉ muốn sốngyên tịnh như cây cỏ. Ta đã mệtmuốn đứt hơi". Những lời đó chắc

chắn có tác động trong một chừngmực nào đó đối với động lực trongtôi.

Nhưng tôi có thể hít thở sâu hơnđể vươn lên cao hơn trên chiếcthang nhân cách hướng đến tinhthần và tôi có thể nói như sau: "Cáimệt mỏi mới đáng yêu làm sao! Tôiyêu cuộc đời này, và lũ trẻ làm tôivui. Chúng là một hình thức giảikhuây chào đón tôi về sau một ngàylàm việc. Chúng có mặt ở đây đểlàm cho tôi vui sướng. Tôi tôn vinhsự mỏi mệt đáng yêu này và vẫnthích những giây phút ngắn ngủinhưng nhẹ nhàng cùng nhữngchuyện ngớ ngẩn trong cuộc sống

gia đình. Tôi sẽ luôn cười, thậm chícả nhảy nhót nữa".

Khả năng tôi chọn lựa vẫn cònđó. Tôi có thể làm chủ tư tưởng củamình hay là nạn nhân của những tưtưởng đó. Những người nạn nhânluôn xem tư tưởng là điều đã xảyđến với họ, tựa như tư tưởng đượctruyền đến từ Roswell, New Mexico.

Người làm chủ ngược lại biết lèolái cách thức suy nghĩ của họ. (Tưtưởng thường bắt đầu bằng nhữngcâu, mệnh đề được lựa chọn kỹlưỡng cùng những từ kia, rồi họ tôvẽ thêm vào để càng làm sáng tỏánh sáng của tinh thần).

Bi quan làm cho ta thấtvọng

Nhiều cuộc nghiên cứu khác đãchứng minh lời nói và tư tưởng cònmạnh hơn cả những liều thuốc. Mộtsố nghiên cứu đã được MichaelTalbot đề cập đến trong tác phẩmThe Holographic Universe/ Thế giớitrong tầm tay. Tác phẩm này đãdẫn chứng nhiều trường hợp "ngườimắc bệnh AIDS có một tinh thầnquả cảm thường sống lâu hơn ngườimắc bệnh AIDS nhưng có thái độhết sức thụ động. Những người mắcbệnh ung thư cũng sống lâu hơnnếu biết giữ tinh thần chiến đấu.

Người bi quan dễ bị cảm cúm hơnngười lạc quan. Các triệu chứngstress thường làm giảm khả năngđề kháng. Người có kết quả với chỉsố cao trong các thí nghiệm dùngđo mức độ đề kháng và nhiễm bệnhcó nguy cơ tử vong vì bệnh timmạch cao gấp bảy lần so với ngườicó chỉ số thấp".

Talbot cũng mô tả nghiên cứutrạng thái tâm lý của một người phụnữ mang thai đối với đứa con tươnglai của mình, và nghiên cứu tìnhtrạng thai sản nói chung, đã chothấy có mối quan hệ hỗ tương trựctiếp giữa trạng thái tâm lý này vớinhững khó khăn của sản phụ trong

khi sinh, cũng như với những bệnhtật mà đứa trẻ mắc phải ngay sausinh. Trạng thái tâm lý này thườngbắt đầu bằng những từ và thànhngữ mà sản phụ thường dùng. Nếucuộc đời của sản phụ đã trải quanhiều thử thách và cơ hội tuyệt vờithì bà sẽ cảm thấy hoàn toàn khỏemạnh và lạc quan. Nếu sản phụ chỉtrải qua toàn là khó khăn, trắc trởthì bà sẽ cảm thấy yếu đuối và mệtnhọc từ sáng đến chiều tối. Sản phụcứ nghĩ là đang mô tả tình cảnh củamình bằng từ khó hkăn, nhưng thậtra bà đang tự tạo ra những khókhăn đó.

Chúng ta có thể liên tục đưa ra

nhiều ví dụ.Một giám đốc biết nhận thức tại

Công ty Texas Instruments, nơi màtôi và đối tác Dennis Deaton đanggiảng dạy về tinh thần làm chủ,chợt nêu lên ý tưởng loại bỏ từ 'họ'trong các buổi họp nhóm. Chẳnghạn như trong các câu sau: "Tại saohọ muốn chúng ta làm như thế? Tạisao họ không thấy những khó khăncủa chúng ta? Họ đang bắt chúng talàm việc với giá cả như thế nàođây? Tại sao họ không cho chúng tachỗ đậu xe tốt hơn?" Kể từ nay, chỉvới một mục đích vui chơi, cả nhómđồng ý xem từ 'họ' là không thíchhợp như phụ âm 'F' vậy.

Bạn có thể tự hỏi có gì khác biệtchăng? Suy cho cùng, 'họ' cũng chỉlà một từ. Nhưng điều đặc biệt cầnchú ý là tư tưởng chúng ta - đối với- họ đã giảm đi rất nhiều khi từ 'họ'được thay bằng từ 'chúng ta' tại nơilàm việc.

Người Pháp có câu "Người vắngmặt luôn luôn có lỗi." Lời nói nàyquả là sâu sắc. Bạn có ghi nhậnngười không có mặt thường bị miệtthị như thế nào không. Nếu ngườita không có mặt ở đó để tự biệnbạch thì họ rất dễ bị xem là sai trái.Khi từ 'chúng ta' thế chỗ cho từ 'họ'thì rõ ràng đã bớt đi rất nhiều sựđối kháng, thù ghét và những nhân

viên ở các bộ phận khác cũng sẽ bớtđi mặc cảm.

Và đó cũng chỉ là một từ.Trước đây, nhân viên luôn dùng

từ 'họ': "Họ không để chúng ta làmnhư thế," hoặc "Họ trả lương tôikhông đủ để làm việc đó," hoặc "Họkhông hiểu chúng ta".

Giờ thì họ đã nói, "Tại sao chúngta lại có chế độ này?"

Và khi nhân viên nghe được nhưvậy thì họ liền suy nghĩ tiếp "Chúngta hãy cùng nhau bàn tiếp việc nàyđi".

Anh giám đốc tại Công ty TexasInstruments đã thành công với việcthay từ như trên, cụ thể anh đã

nhận được rất nhiều nút áo có chữ'họ' với một vòng tròn đỏ bao quanhvà một dòng kẻ đỏ gạch chéongang qua nó.

Bằng cách thay đổi những từ vàcâu dùng khi nói về chúng ta vàngười khác, chúng ta đã làm thayđổi sự hiểu biết của mình về cuộcsống. Chúng ta có thể học cách đểlùi về quá khứ xem trước đây ta đãtự "đặt câu chữ" như thế nào để nóivề cuộc sống của chúng ta.

"Tại sao chúng ta lại có chế độnày?" là một câu hỏi mạnh mẽ hơncâu "Tại sao họ lại bắt chúng ta làmnhư thế này?" Câu hỏi trước tạo ramột người làm chủ, còn câu sau chỉ

đẻ ra những nạn nhân.

Đó là những chú heocon hay là những hiệp sĩxanh?

Hãy lắng nghe những gì bạn nóitrong suốt một ngày. Hết sức chú ýđến từ 'họ' mỗi khi họ xuất hiện. Vàđó có thể là dịp để ta thay thế nóbằng từ 'chúng ta' để có được mộtkinh nghiệm sống mạnh mẽ hơn.

Những thói quen suy nghĩ tự biếnmình thành nạn nhân này bắt đầuthật nhanh. Gần đây, tôi cùng cáccon tôi đang chạy xe dọc một con lộnơi thôn trang hẻo lánh ở ngoại viGilbert, bang Arizona thì bắt gặp

một bảng hiệu lệnh "Dừng lại" ởngay giữa lộ. Các con tôi bắt đầunhao nhao lên hỏi xách mé: "Tạosao họ đặt bảng 'Dừng' tại đâyvậy?"

Tôi trả lời "Chúng ta đặt nó đấy"."Sao vậy?""Không phải họ đặt, mà là chúng

ta đặt"."Ba nói gì vậy?""Chúng ta lập nên thành phố, thị

trấn. Đúng là chúng ta. Chúng ta đãbỏ phiếu bầu cho những người nàyvà chính những người này đã chọnra người quyết định những việc này.Chúng ta gọi đến các đại biểu mỗikhi không hài lòng về điều gì đó và

chúng ta chấn chỉnh nó. Chúng tachạy một bên con lộ vì chúng ta đãđồng ý, để không phải va vàonhau. Chúng ta đồng ý dừng lại khiđèn đỏ. Đó là hệ thống của chúngta. Tất cả đều do chúng ta nghĩ ra.Cảnh sát mà một số người gọi là"heo", là người mà chúng ta thuêvới đồng tiền ta kiếm được mộtcách khó khăn. họ làm việc vì chúngta. Họ không chống lại chúng ta, vàhọ không tách biệt khỏi chúng ta.Chúng ta tạo dựng nên xã hội.Không có xã hội nào cách biệt vớichúng ta. Chính chúng ta đặt biển'Dừng' tại nơi đó. Ắt phải có một lýdo".

Các con tôi trở nên im lặng. Cuốicùng Bobby cũng nói "Ba ơi, có phảiđây là một trong những bài giảngcủa Ba không? Nếu đúng, bài giảngnày thật tuyệt nhưng..." Có thể tôiđã không thuyết phục được các contôi rằng không có một người xa lạtên 'họ' ở đằng kia đang âm mưuchống lại chúng ta bằng cách khiếncho cuộc sống khó khăn hơn.

Mỗi khi bạn phải dùng từ 'họ',hãy chú ý xem nếu dùng từ 'chúngta' có là một cách mạnh mẽ hơn đểnhìn sự vật hay không. Sau một vàilần chuyển đổi từ từ này sang từkia, bạn sẽ cảm thấy vui sướng vớithói quen dùng từ mới và với cái

cách mà nó giúp bạn hiểu hơn vềthế giới này. Bạn sẽ như JamesBond với một thiết bị điện tử mới.Rồi bạn sẽ tìm cơ hội để có thể luônsử dụng nó.

Sự cải tạo bắt đầu từ cấp tưtưởng. Đừng để tư tưởng bạn nghĩvề bạn. Bạn hãy lùi lại và chứngkiến tư tưởng của mình. Hãy quansát chúng bay bổng liên tục từ tưtưởng này sang tư tưởng khác. Hãyghi nhận ảnh hưởng của tư tưởnglên trên cảm xúc của bạn. Và bâygiờ hãy nhẹ nhàng hướng dẫnchúng đến nơi bạn muốn chúng phảiđến. Và hãy nhớ đôi lúc không suynghĩ gì hết lại là điều tốt. Hãy để

cho tư tưởng nghỉ ngơi một chút.Không bận tâm. Không suy nghĩ.

Cải tạo thường đến nhanh hơnnếu ta không suy nghĩ gì hết. Hãyđể một dạng trầm tư, mặc niệmnào đó giúp bạn có thể tập trungthường xuyên hơn. Bạn hãy thườngxuyên nhắm mắt lại để cho trí nãocó thể đạt đến trạng thái tiếp sóngalpha thường xuyên hơn và thoátkhỏi dạng sóng bêta dao động cảngày. Hãy để cho đầu óc có thờigian nghỉ ngơi. Rồi sau đó bạn lạitiến lên. Một con người hoàn toànmới của bạn.

Chương 25 - CHÚNG TAKẾT ÁN MÌNH THẾ NÀOĐÂY

Năng lượng và tâm trạng đượctạo ra bằng thứ ngôn ngữ ta dùngđể suy nghĩ. Ảnh hưởng của ngônngữ mạnh mẽ hơn cả thuốc, nhưcác thí nghiệm y khoa với thuốctrấn an đã cho biết bao nhiêu nămqua. ("Một thứ thuốc làm cho bạnmập ra. Một loại khác làm bạn gầyđi". Dù bác sĩ có nói thế nào, thuốcđều tác động đến điều mà thuốcđược xem là phải thực hiện.

Giờ đây tôi có thể thấy công việc

mình làm có lúc cao, lúc thấp.Những người đã hoàn thành côngviệc cũng đã cho tôi biết những điềutương tự. Những người hoàn thànhcông việc với năng suất cao sử dụngmột thứ ngôn ngữ khác với nhữngngười đang phải vật lộn với côngviệc.

Tôi có thể hiểu rõ đến mức khitôi phỏng vấn một số người màkhông hề biết trước họ có làm việctốt hay không, nhưng tôi vẫn có thểđoán ra điều này khi nghe ngôn ngữhọ nói. Một số khách hàng đã đùarằng đó là một khả năng tâm linh,nhưng tôi trả lời rằng nó khác hẳn.(Một phần vì tôi cần thu tiền nhiều

hơn là các ông thầy bói). Tôi nói tôichỉ cần nghe những lời họ nói.

Lúc nào bạn cũng có thể nói ramột người nào đó đang ở đâu chỉbằng cách nghe thứ ngôn ngữ màhọ dùng. Một số họ đến từ tinh thầnlàm chủ, số khác đến từ thân phậnnạn nhân.

Tôi bắt đầu lưu trữ sổ ghi chépvới đầy đủ ngôn ngữ của nhữngngười thành đạt cao (tôi dán nhãnlên đó là 'người làm chủ') và mộtchồng sổ khác cao nghệu với đầy đủthứ ngôn ngữ của những người hưhỏng và đang phải chiến đấu -những 'nạn nhân'.

Người làm chủ thường dùng

nhiều câu từ "Tôi có thể" trong khinạn nhân lại thich dùng "Tôi khôngthể". Người làm chủ có mục tiêu, dựtính và thử thách trong khi nạnnhân chỉ có khó khăn, phiền phứcvà ác mộng. Người làm chủ nói họđang bận, trong khi nạn nhân nóihọ đang bị ngập đầu. Người làm chủđang "thiết kế một cuộc đời" trongkhi nạn nhân đang "cố gắng để mưusinh". Người làm chủ rất tỉnh táo vàphấn khởi với những đổi thay tạinơi làm việc, trong khi nạn nhânhết sức lo âu và bị quở trách. Ngườilàm chủ háo hức chờ xem có thểhọc hỏi được gì từ một kinh nghiệm,trong khi nạn nhân cố gắng thoát đi

thật nhanh. Người làm chủ muốntính toán mọi việc trong khi nạnnhân chỉ muốn ngồi đó mà cầumong.

Mối liên hệ tôi tìm ra giữa ngônngữ và kết quả làm việc thật lý thú,nhưng điều càng lý thú hơn là cáchcon người sẽ thay đổi khi họ bắtđầu thực hành dùng ngôn ngữ mới.Khó khăn trở thành dự tính. Việclàm trở thành nghề nghiệp. Quảnđốc trở thành lãnh đạo. Người tabắt đầu biết đến một thứ tự do vượtra ngoài thân phận: tự do thay đổichính cái thực tại của mình.

Chúng ta không có những thânphận thường trực, chúng ta chỉ có

những chủ đề tư tưởng hoán chuyểncho nhau. Và chủ đề có thể ngưngđột ngột và được thay thế bằng chủđề khác. Trong bóng chuyền, cónhững chủ công có thể đập bóng dễdàng từ bên phải cũng như từ bêntrái sân. Điều này không tự nhiênlắm. Đó không phải là con ngườicủa họ. Không ai sinh ra được nhưthế cả. Nhưng họ đã biết cách đưavào những chủ đề mới và trở thànhnhững tay đập hoán chuyển, có thểđập bóng đầy uy lực và độ chínhxác cao từ hai phía sân, rất đẹp màkhông cần phải cố gắng nhiều.

Bằng cách nào họ làm được nhưthế? Bằng cách nào họ có thể làm

nên điều không có vẻ gì tự nhiênnhư thế? Đã xảy ra điều gì? Ngườita gọi đó là chủ đề thay thế. Bạn cóthể thực hiện thay đổi bất cứ chủ đềnào trong lối cư xử (hoặc tư tưởng).Tất cả chỉ là thực hành không ngơinghỉ. Bạn không bị bế tắc. Tôi cũngkhông. Chúng ta không thiệt gìtrong việc xây dựng con ngườimình.

Tôi sẽ không bao giờ quên cáigiây phút tôi bắt đầu hiểu thấu đáovề vấn đề này. Nó thuộc về nhữnggiây phút nhận thức mà bạn khôngbao giờ quên được. Nhà tư vấn kinhdoanh Becky Robbins lúc ấy đanggiảng dạy một khóa về truyền

thông giao tiếp, và bà đã nói bên lềmột câu khiến tôi sáng tỏ rất nhiềuvà nó đã gắn kết gần 11 năm tôihoạt động trong lĩnh vực phát triểncon người.

Bà ta nói: "Một số người sử dụngngôn ngữ để mô tả cuộc sống họđang có, một số người khác lại sửdụng nó để tạo dựng cuộc sống củahọ".

Vâng, hoàn toàn chính xác! Saumỗi hành động là một tư duy, viếtnên bằng chữ mô tả một bức tranh.Đối với tôi, điều này như một khámphá mới, nhưng tôi biết nó khônghề mới với mọi người. Tôi đã đượcbiết từ lâu lắm rồi là "ngay từ đầu

đã có chữ đó".

Chương 26 - VƯỢT QUAHAY HỌC HỎI TỪĐÓ

Trong năm đầu tiên ở bậc trunghọc, Michael Jordan không đượctham gia đội bóng rổ.

Giống như phản ứng của bất kỳcậu bé nào muốn chơi bóng rổ, anhta rất thất vọng và giận dữ. Chẳnglẽ anh ta không đủ khả năng đểchơi bóng rổ cấp trung học hay sao?Anh ta hoàn toàn không đồng ý,nhưng huấn luyện viên vẫn là huấnluyện viên. Tuy nhiên, MichaelJordan cũng có một thói quen suy

nghĩ về sự việc một cách thấu đáo,và không phải chỉ bước chân ra đinhư một nạn nhân. Cuối cùng, anhấy cũng tự hỏi mình một câu hỏicủa người làm chủ: Tôi có thể dùngsự việc này như thế nào? Tôi có thểdùng sự việc này như thế nào?

Anh ta muốn biết mình có thểthu thập được gì từ kinh nghiệmnày. Anh ấy đã không tự hỏi mìnhlàm thế nào để vượt qua khó khănnày.

Sau khi suy nghĩ thấu đáo, anh taquyết định tập luyện tích cực hơn.Anh quyết định không để bị đánhbại bởi tư tưởng trong đầu ngườikhác. Thật vậy, không những anh

tham gia đội tuyển năm sau đó màanh còn muốn nâng cao trình độ thiđấu của mình lên một đẳng cấpkhác hơn hẳn. Chẳng bao lâu thìanh đã đạt đến trình độ mà anh sẽkhông có được nếu không bị loạikhỏi đội bóng. Hiện nay, anh đangtự phân vân không biết việc mình bịloại khỏi đội bóng dạo đó có phải làlà một bước ngoặt trong đời mìnhkhông - một sự kiện khiến anh phảitự cải tạo mình như là một vậnđộng viên - một trong số những sựkiện tốt nhất đã đến với anh.

Vào năm 1980, con gái củaCandy Lightner bị thiệt mạng trongmột tai nạn do một lái xe say rượu

gây ra tại Sacramento, bangCalifornia. Nhưng lái xe không hề bịxử phạt. Điều này có thể hiểu đượcnếu Candy trở thành nạn nhân trọnđời của tình huống đó. Nhưng bà đãbiết chuyển sự bất hạnh của mìnhsang một điều gì đó hữu ích hơn, từđó bà đã đề xướng phong trào "Cácbà mẹ chống lại việc lái xe sayrượu". Bà không muốn mình là nạnnhân thứ hai của người lái xe đó. Bàđã tự nâng mình lên từ vượt quasang từ đó đi lên.

Hậu quả đầu tiên của thói quendùng thứ ngôn ngữ tự biến mìnhthành nạn nhân, đại loại những từnhư 'vượt qua', là sự mệt mỏi, cả về

thể xác lẫn tinh thần. Cuộc đời màbạn phải vượt qua, về bản chất làmột cuộc chiến đấu không ngừng.Không khí tự nó cũng trở thành mộtbức tường ozone dù sáng sủanhưng cũng thật dày mà bạn phảixuyên qua. Bạn có thể cảm nhậnđiều này trên từng bước chân củabạn - một cuộc chiến đấu - sự nặngnề khôn tả của cuộc sống.

Điều gì giúp bạn xuyênthủng màn đêm

Cảm giác mệt mỏi của nạn nhânchắc chắn dẫn đến hậu quả chánchường và năng suất kém. Conngười suy sụp lại dễ gặp tai nạn. Từđó, những chuyện xui rủi rất dễ xảyđến. Họ trở nên xui xẻo một cáchkhó tin. Tình trạng yếu kém về sứclực khiến họ không đủ khả năngvượt qua thử thách. Khi cảm thấyyếu đuối, họ mất hẳn sự tập trung.

Họ trượt chân vì một lưỡi dao lănai đó bỏ trên bậc thang - để rồi phảinghỉ mất nửa ngày. Họ bỏ quênchiếc cặp trên nóc xe và chạy đi vào

giờ lưu thông cao điểm với tất cả tàiliệu cá nhân bay trong gió như mộtđám hoa giấy khổng lồ - để rồi phảimất cả tuần để sao lưu lại các thứgiấy tờ này. Ngày hôm sau, họ lạithức dậy trễ và quẹo nhầm một lốirẽ đi vào một vùng lân cận nơi tínhmạng họ không được đảm bảo. Họđến gặp bác sĩ để được kê toa trịgiảm stress và bớt chán chường -cuối cùng lại lâm vào thói nghiệnngập đáng ghét.

Họ thường bắt đầu câu nói củahọ với những từ "Nếu gặp may,...".Họ hoàn toàn là nạn nhân của lốisuy nghĩ của họ.

Ngược lại, một cuộc đời mới đầy

sức sống sẽ lại bắt đầu nếu biết tìmra một điều gì đó từ tất cả nhữngviệc mình làm. Năng lượng đượcchuyển đến khi ta biết hoán chuyểntừ ngữ.

Đôi khi những ca sĩ và nhạc sĩ đạitài cũng trải qua nhiều giai đoạntrong đời viết nên câu chuyện họ tựbiến mình thành nạn nhân bằng sựnghiện ngập rượu và thuốc. Bạn cóthể nhận thấy nỗi đau của họ trongnhững giai đoạn này qua lời nóitrong bài hát. Ví dụ bài "Help memake it through the night" (Hãygiúp tôi vượt qua bóng đêm) củaKris Kristofferson và bài "Whatevergets you through the night" (Điều gì

mang anh ra khỏi đêm tối) của JohnLennon là một minh chứng về sựkiệt quệ của tinh thần họ. Cả hainhạc sĩ nói trên về sau cũng đã biếttự cải tạo mình. Những tác phẩmsau này của họ phản ảnh điều này.

Ví dụ, trong bài "Mr Holland'sOpus" (Tác phẩm của Ô. Holland)mà Richard Dreyfuss hát, bài hátmà John Lennon viết cho 'đứa contrai xinh'. Đó là một bài hát vui.John Lennon đã sống những nămcuối đời mình như một chủ nhâncủa tâm hồn, một cuộc sống màanh có thể "tưởng tượng tất cả mọingười sống để biết tự do". Anh đãtrở thành, theo ý nghĩa mạnh mẽ

nhất, một người mộng mơ. Anh đãphát triển được cái mà Colin Wilsongọi là 'Sức mạnh của mộng mơ'.Lennon đã hát "Anh có thể gọi tôi làngười mơ mộng".

Bạn luôn có hai cách để phảnứng lại bất cứ tình huống khó khănnào: phản ứng theo cách người làmchủ hoặc ở vị thế nạn nhân. Khi gặpkhó khăn, bạn hãy dừng lại và nghĩngay đến hai cách phản ứng trên.Hãy chắc chắn bạn luôn quan tâmđến cách bạn tự mô tả các sự việcđối với chính mình. Nếu bạn đangphân vân về cách phải vượt quamột khó khăn nào đó, bạn hãy hítthở vào sâu hơn và chuyển ngôn

ngữ của mình sang ngôn ngữ củangười làm chủ. Hãy cứ thử xem,giống như bạn đang thử một chiếcmũ bóng chày mà bạn dự định mua.Hãy đội nó lên phía trước, rồi trởngược nó lại đàng sau.

Hãy cố gắng nói những điều nàycho chính mình nghe, kể cả nói thậtto như người mới bắt đầu, "Làm thếnào để dùng nó đây? Có thể học hỏigì từ kinh nghiệm này? Bên trongnó chứa đựng món quà gì? Nó hiệndiện để dạy cho mình điều gì?".

Nếu biết lắng nghe một cách đầyđủ những điều thuộc về khó khăncủa mình thì bạn có thể học đượcnhiều điều từ đó. Bạn sẽ không bao

giờ muốn tránh né nó. Chẳng baolâu, nó sẽ không bị bạn xem nhưmột 'khó khăn' nữa. Nó sẽ là ngườithầy của bạn.

Rồi khó khăn sẽ trở thành nhữngđiểm ngoặt trong đời bạn. Chẳngbao lâu, bạn sẽ được dịp tận dụngchúng cũng như yêu thương chúng(mỗi lần bạn nghĩ lại) như một kiếntrúc sư thiết kế một đô thị, với mộtcon lộ phía này và một cao ốc đằngkia.

Người đời sẽ nhận thấy bạn thayđổi. Họ có thể xem bạn là người mơmộng. Nhưng bạn đâu phải là ngườiduy nhất mộng mơ.

Chương 27 - CHỮA TRỊCHỨNG RỐI LOẠN SỤTGIẢM Ý CHÍ

Có một từ gây ra nhiều thiệt hạivà nhiều nạn nhân hơn bất cứ từnào khác. Đó là từ 'nên'. Và bạnđừng nên bao giờ dùng nó! (Ôi trời,tôi lại vừa dùng nó. Tôi nên cẩnthận hơn.)

Từ "nên" hiện tại làm giảm điđộng cơ chiến đấu mỗi khi bạn dùngđến nó. "Nên" là từ tự đánh bạimình nhất trong ngôn ngữ tiếngAnh. Nó như một thứ thuốc ru ngủtinh thần.

Khi tôi tự nhủ mình 'nên' làm mộtđiều gì đó thì tôi cũng đang làmgiảm đi cơ may để tôi thực hiện nó.(Điều này dẫn đến những biến thiênkiểu ‘nên làm’, ‘giả định là’, ‘cónghĩa vụ phải’, và ‘họ sẽ đến bắt tôinếu tôi không...’).

Một trong những lý do khiến ‘nên’không có tác dụng như một thứtăng lực là do bản chất của từkhông mấy thân thiện và mang tínhđánh giá quá sâu sắc. Tôi khôngbao giờ dùng từ ‘nên’ này với mộtngười bạn. Tôi không bao giờ nói:“Chào, Fred, tình hình ra sao? Nàyông bạn, ông nên bớt cân đi!”.

Nếu một nạn nhân ngồi tại bàn

giấy vào một ngày thứ sáu, cố hoàntất cho xong các biểu mẫu và đốngcông văn trước khi ra về, chắc chắnanh ta sẽ làm một việc ngoại lệ làtự động viên mình bằng từ ‘nên’.

Anh ta sẽ nói, với giọng khá chánnản: “Tôi nên làm cho xong mớiviệc này. Thật tình tôi nên làm choxong. Tôi biết theo kế hoạch tôiphải làm cho xong. Bất cứ ai có đầuóc tổ chức đến giờ phút này đều đãlàm xong. Tại sao tôi luôn luôn thếnày? Tại sao tôi luôn trì trệ trongcông việc của mình? Chắc là dothân phận của tôi”.

Nếu có ai đó đi ngang qua bàncủa nạn nhân tại thời điểm này thì

nạn nhân rất dễ bị tác động vì anhta đã tự đặt mình vào một trạngthái lơ đễnh với từ ‘nên’. Nói theomột cách nào đó, anh ta đã ngồi ởđó và tự tác động lên chính mìnhvới từ ‘nên’. Người đầu tiên đingang qua và nói: “Này, đi ra ngoàilàm một chai bia đi. Chiều thứ sáumà. Bạn là một người nghiện côngviệc hả?” sẽ lập tức kéo nạn nhânra khỏi công việc của mình.

Nạn nhân sẽ vui vẻ ra đi vì chaibia. Đống công việc dở dang liềnđược nhét vào một ngăn tủ sâu,khổng lồ và hết sức bề bộn khi nạnnhân đi ra.

Điều vừa xảy ra biện minh cho

sức mạnh ngôn ngữ nơi làm việc.Nạn nhân đã tự làm sụt giảm mứcnăng lượng của mình với cái từ anhta đang sử dụng.

Cách trị chứng bệnhmãn tính nơi nạn nhân

Ngồi đối diện dãy bàn nơi nạnnhân nói trên ngồi là một con ngườibiết làm chủ. Cô ta tập trung sứclực và nhanh chóng hoàn tất đốngcông văn của mình. Trong đầu cô tacó nhiều từ được sử dụng để lêntinh thần. Cô ta nói: “Tôi muốnđống công văn này phải hoànthành”.

Cô ta thích soạn công văn chăng?Không. Có thể cô ta còn ghét nóhơn cả anh nạn nhân kia. Nhưng côta thích hoàn thành nó. Cô ta thíchnhanh chóng đưa nó ra khỏi tâm trí

của mình.Cô ta nói sau khi tăng cường

thêm tinh thần: “Tôi muốn đưa nóra sau lưng mình. Tôi muốn cónhững ngày cuối tuần hoàn toàntruất bỏ âu lo. Tôi không muốn đemtheo công việc về nhà. Tôi muốnsáng thứ hai tới khi lái xe, trongđầu biết rằng trên bàn giấy hoàntoàn sạch sẽ và mình lại bắt đầumột tuần mới thật tươi tỉnh”.

Từ ngữ rất giống như một liềuthuốc. Chúng xử lý trong não theomột cách tương tự như thuốc, thậtkinh ngạc. Trong khi nạn nhân sửdụng không chủ ý một liều an thần(‘Tôi nên’), thì người làm chủ hít

thật sâu một luồng khí oxy tronglành (‘Tôi muốn’).

Khi bạn làm một việc gì vì bạnmuốn, thì bạn sẽ làm nó với mộttinh thần khác hẳn. Bạn có thể tựhun đúc ngọn lửa nhiệt tình xuyênsuốt trong cả công việc. Bạn sẽ tiêuhao hết tất cả những gì trước mặtmình với một lòng thù hận vui tươi.

Khi một nạn nhân làm một việcgì vì lý do anh ta ‘nên’, anh ta sẽlàm nó một cách đầy miễn cưỡng vàbực tức (nếu anh ta phải làm nóđến cùng). Anh ta cố gắng lái xe,mà luôn đặt một chân lên phanh.

Vì những kết quả của thứ ngônngữ nội tại nạn nhân hay dùng nên

anh ta tự xem mình như một ngườihay chần chừ. Và rồi anh ta tự hỏilàm sao tính chất này lại trở thànhmột phần thân phận của mình. Sauđó, vì tin tưởng rằng chần chừ làmột phần thường trực của thânphận thường trực của mình nên anhta không bao giờ thay đổi. Tại saolại có thể như thế? Vì đó là mộtphần của con người anh ta!

Nhưng chần chừ chỉ là một hìnhthức nhất thời trong lối cư xử. Đókhông phải là một phần của thânphận của ai cả. Đó chỉ là một khảnăng để ta chọn. Bất cứ ai, tại mọithời điểm, đều có thể chọn nó.

Tự tử không phải làkhông đau

Tự tử là một hành động bi thảmvà nghiêm trọng đến độ ngay mộtsự bất kính dù nhẹ nhàng nhất đốivới nó cũng gây sửng sốt, như khiWoddy Allen nói, “Bữa nọ, tôi thấyvợ cũ của tôi ngoài đường và tôikhông nhận ra bà ấy với hai cổ taykhép kín”.

Ngôn ngữ là một vấn đề liênquan đến sự sống và cái chết. Vấnđề sự sống và cái chết phụ thuộcvào cách ta đối thoại với chínhmình. Liên tục sử dụng từ ‘nên’ cuốicùng sẽ dẫn đến chán chường. Và

chán chường đôi khi lại đưa đến tựtử.

Ngay cả khi nó không dẫn đến tựtử, ta cũng từng biết qua cái chếttrong cuộc sống khi ta mệt nhoài vìmải suy nghĩ rằng ta đang sống mộtcuộc sống khác hẳn với cuộc sốngmà ta ‘nên sống’.

Khi bạn tìm cơ hội để chuyểnngôn ngữ của mình từ ‘tôi nên’ sang‘tôi muốn’, bạn sẽ nhận ra đó là mộtcách chuyển mang lại sức sống. Cáitinh thần mà bạn đang gắn kết khithực hiện việc chuyển ngôn ngữchính là sức sống đó, vì bạn sẽkhông bao giờ đối kháng lại với sựthật nữa. Bạn đang chấp nhận nó,

làm chủ nó và để nó lan tỏa trongngười mình.

Thấu hiểu và kiểm soát đượccách bạn tự đối thoại với chính mìnhlà một chương trình thuộc loại quantrọng nhất mà bạn có thể đảmnhận. Hãy đeo bám nó như một thútiêu khiển. Hãy biến nó thành mộtthứ giải trí mà mình ưa thích, thayvì như một ‘thay đổi’ quyết liệt màbạn ‘nên’ thực hiện.

Không phải lúc nào cũng dễ dàngđể chuyển đổi về tâm lý cái mà bạnnên làm sang ‘cái mà bạn muốnlàm’. Một khi bạn đang có thói quenxem mình như một người hy sinh vìđạo, đang quá mệt nhoài vì nên làm

nhiều việc, thì việc sống một cuộcđời mà bạn muốn sống cũng tựanhư việc lần đầu bạn đi học bơi.

Nhưng bơi lội là môn thể thao rấtcó ích. Bạn chẳng hề ích kỷ khi sốngcuộc sống bạn muốn. Nỗi lo trở nêních kỷ sẽ dần tiêu tan theo ngàytháng thực hành, vì bạn sẽ thấy biếtbao người sẽ cùng được lợi khi bạnlàm nhiều điều vì lý do bạn muốnlàm. Và bạn sẽ cảm thấy mình đượccải tạo. Chính niềm hạnh phúc đókhiến người khác cũng vui lây. Nhưthế tại sao gọi là ích kỷ?

Tôi muốn, tôi cần, tôithích thế

Từng có những lúc trong đời, tôiđã ý thức và chấp nhận mình đanglàm những việc mình thật sự muốnlàm, do đó tôi không cần phải tự đốithoại với chính mình như một nạnnhân: “Ồ không, tôi cứ phải làmviệc. Tôi ghét điều này. Tại sao tôiphải làm việc? Tôi đoán mình sẽđược động viên mạnh mẽ hơn,nhưng thực tế thì không”.

Thứ ngôn ngữ bình thường đóluôn khiến năng lượng trong tôi bịrò rỉ đi. Và đó cũng chỉ là một thóiquen. Nó chưa bao giờ dựa trên

những sự kiện thực tế. Nó chỉ dựatrên những buổi độc thoại bìnhthường. Sự kiện là thế này, khi tôinghĩ đến nó lập tức tôi muốn làmviệc! (Tất cả những gì tôi phải làmlà nghĩ trở lại một thời điểm màmình không có việc làm và đangtrông chờ việc). Và tôi muốn thậtđúng giờ. Tại sao không nói ra?

Ngay khi bạn muốn thay đổi côngviệc hoặc nghề nghiệp, bạn vẫnmuốn hôm nay đến làm việc đúnggiờ vì bạn biết rõ mình sẽ có thêmkhả năng để được một công việc tốthơn nếu bạn hoàn thành tốt mọicông việc hiện nay.

Ở giai đoạn đầu, có thể khá khó

khăn khi nói ‘Tôi muốn’, nhưng đóchẳng qua vì bạn chưa có thói quen.Do đó, có thể bạn phải nói nhữngđiều tương tự trước khi có thể nóichính thức, ví dụ “Đây là điều màtôi muốn làm! Đây là lựa chọn củatôi!”.

Mỗi sáng, sau một lúc, khi đã cócảm giác thật hơn, bạn sẽ tiếp cậnđược nguồn năng lượng của mìnhngày một nhanh hơn. Bạn sẽ tạo ragiọng nói của một người làm chủngay bên trong bạn. Tất cả chẳngqua chỉ nhờ tập luyện.

Đến lúc này, giọng nói nạn nhânbên trong bạn sẽ yếu dần đi vì bịquên lãng. Bạn càng ít dùng thì nó

càng trở nên lạ lẫm mỗi khi lêntiếng. Rồi không bao lâu sau, giọngnói nạn nhân sẽ cảm thấy ‘bị bệnh’,và lạc loài. Cũng giống như khi bạnbị cảm lạnh, bạn biết mình khôngthật khỏe. Bạn biết cảm giác khôngổn đó chỉ là nhất thời và do một rốiloạn chức năng. Bạn cũng có thểgặp trường hợp tương tự với giọngnói nạn nhân.

Bạn có thể tiếp tục ngồi cả ngàyđể quan sát mình đang làm nhữngđiều mà mình muốn làm.

Thay vì bạn la oai oái là mìnhphải đi xúc tuyết bên ngoài, bạn cóthể độc thoại âm thầm hơn vớichính mình về những điều bạn

muốn. Hãy nghĩ về một lề đườngthật sạch. Hãy nghĩ về những điềubạn muốn, không nghĩ về nhữngthứ bạn không muốn. Hãy tự nói vớichính mình về cái cảm giác thoảimái đứng trong không khí tronglành, mát mẻ khi bạn đã làm xongcông việc xúc tuyết và các cơ bắpđang hoạt động mạnh mẽ, hứngthú.

Bạn đã muốn thế, bạn thật sựbiết như thế. Vậy hãy chấp nhận vàtiếp nhận nó. Tận đáy lòng, bạn đãvui sướng, vậy hãy chấp nhận nó.Hãy xem nó là một thực tế. Chắcchắn nó sẽ không làm bạn chếthoặc cản trở bạn giải quyết khó

khăn của cuộc sống, bởi vì bạn đangvui thích phải không? Ngược lại, nósẽ giúp bạn. Người đang vui sướngsẽ có thêm nhiều năng lượng sángtạo. Albert Schweitzer từng đoạtgiải Nobel đã nói: “Thành côngkhông phải là chìa khóa dẫn đếnhạnh phúc. Hạnh phúc mới là chìakhóa đưa ta đến thành công”.

Hãy tự mình nhận thức bạn đãthật sự thích như thế nào khi mỗihành trình đưa bạn đến một mụctiêu, kể cả những mục tiêu thậtnhỏ, như một lề đường thoáng đãngsau một cơn bão tuyết. Hãy tự biếtbạn đã thích điều đó như thế nào,qua từng nhát xẻng đầy. Suy nghĩ

bạn làm điều đó vì bạn ‘nên làm’hoặc vì bạn ‘phải làm’ chẳng qua làmột nếp tư duy cũ cứ quanh quẩn ủrũ như một nạn nhân. Những suynghĩ kiểu đó thường bắt nguồn từthời thơ ấu. Chúng tiếp nối nhữngcảm xúc tích cực nhưng chă đượcphát triển một cách trọn vẹn. Bạnđừng mang nó bên mình suốt cả đờibạn. Cuộc đời bạn mỗi lúc phải đilên! Xây dựng trên cái tốt... giữ gìncái tốt nhất... và tiếp tục tiến lên.Làm một nạn nhân đôi khi có đemlại cho bạn thiện cảm, nhưng nókhông mang lại cuộc sống mà bạnmuốn có.

Thật vậy, cái thiện cảm mà bạn

có được chắc chắn sẽ khiến bạnngày càng thấy thương hại mìnhhơn, và cái vòng xoáy đi xuống sẽtiếp tục khiến bạn thật sự mệt mỏichán chường. Có một dạo tôi nghenhà truyền giáo Jack Spauldingtrong một buổi thuyết giảng về lòngtự thương thân, đã thốt lên với cácgiáo dân của mình: “Hãy thoát khỏicây thánh giá, chúng ta cần gỗ”.

Thứ gỗ mà ông ta đang đề cậpđến là một thứ vật liệu chúng ta cóthể xây dựng được nhiều thứ khác.Hãy xây dựng cuộc đời mình, đừngchỉ đơn giản cố gắng để mưu sinh.Hãy cố gắng cải tạo mình từ mộtngười chỉ biết đón nhận sự việc xảy

đến thành một người biết tạo dựngnên sự việc.

Chương 28 – ANH YÊU,CHÚNG TA ĐÃ LÀMHỎNG CON GÁI MÌNH

Một người mẹ nếu là nạn nhân sẽcó thói quen luôn quan tâm đếnnhững điều sai trái ở những ngườithân trong đời bà.

Bà đang truyền nỗi lo âu tronglòng mình sang người khác. Bà cảmthấy bất an trong lòng, vì thế bềngoài luôn cố tìm ra một ‘nguyênnhân’ để gắn kết cái cảm giác bấtan này. Bằng cách này, bà chẳngbao giờ phải tự cải tạo. Bà sẽ khôngbao giờ phải vất vả lặn lội trong

tâm hồn để ngày một đổi mới vàcứng rắn ra, bà ta chỉ cần truyềnsang cho người khác.

Vì thế khi cô con gái đạt điểm tốtvề mọi môn, trừ môn toán, thì bàkhông thể ngừng nói về môn toán.Khi cả gia đình cùng đi cắm trại, cómặt các thành viên khác của giađình, khi được hỏi về việc học hànhcủa Jennifer, bà ta liền trả lời: “Ôi,cũng khá! Nó đạt được điểm khá tốtvề tất cả các môn, trừ môn toán.Phải không, con gái cưng?” Rồi bàta mỉm cười với cô gái: “Chúng tôiphải làm việc thêm ở môn toán.Chúng tôi rất quan tâm đến trình độtoán học của nó”.

Một người nào đó trong buổi cắmtrại lại giữa chừng tham gia vào câuchuyện: “Sao? Jennifer học hành cókhá không?”

Và Jennifer nhìn mẹ, rồi nói,giọng hơi ngượng: “Dạ, trừ môntoán”.

Bà mẹ lại nói: “Vâng, chúng tôirất lo âu về trình độ toán của nó.Tôi k biết sẽ cho nó đi học hè thêmhay mời gia sư”.

Chẳng bao lâu, toàn bộ hình ảnhcủa Jennifer chỉ tập trung vào sựyếu kém về môn toán. Hình ảnh củaJennifer đối với bản thân nó và mẹnó là hình ảnh của một người đanggặp khó khăn với môn toán. Giống

như vai diễn trong phim của KevinCostner có tên là “Dances withWolves” (Khiêu vũ với bầy sói),Jennifer cũng có thể lấy tên ‘Khókhăn với toán học’. Rồi thật nhanhchóng, chúng ta sẽ không nhớ đượctên thật của nó là gì hoặc nó giỏi ởnhững môn học nào. Có thể nó đạtđiểm A trong lớp Anh văn nhiềucam go, nhưng điều này chẳng có ýnghĩa gì đối với Jennifer vì mẹ nó đãbị ám ảnh bởi sự yếu kém của nó ởmôn toán.

Không chút mảy may ý thức, bàmẹ của Jennifer đang làm giảm đikhả năng để Jennifer học toán kháhơn. Thật vậy, những gì bà mẹ của

Jennifer đang làm là một thứ bảođảm để Jennifer trong quãng đờicòn lại tự xem mình là một cô gáicó tên là ‘Khó khăn với toán học’.

Công việc lười biếngnhất mà tâm hồn có thểlàm

Không phải mẹ của Jennifer làmđiều trên vì bà ác độc và muốn xúcphạm Jennifer. Bà làm thế vì bàđang đặt mình vào tâm trạng củangười khác. Nạn nhân thường biệnminh những điều chưa thích nghicủa mình là do người khác.

Hãy lắng nghe nạn nhân nóichuyện, câu chuyện luôn luônhướng về người khác. Và nhữngngười này được mô tả nghe mà thấtvọng biết bao.

Tất cả nạn nhân đều làm như thếcả ngày. Họ không cần đến trítưởng tượng, lòng can đảm haynăng lượng gì để làm điều này. Đólà cơ chế mặc định của đầu óc conngười, cũng tựa như cỏ dại đối vớimột khu vườn vậy.

Nếu mẹ của Jennifer biết làm chủtinh thần mình thì bà sẽ luôn nói vềnhững điểm học tập tốt của Jenniferở mọi nơi. Bà sẽ nhận thức rằngngười ta tập trung vào sự pháttriển. Kể cả khi có người hỏi về trìnhđộ toán của Jennifer, bà ta cũng sẽnói “Môn toán rồi cũng sẽ giỏi lênthôi; cũng sẽ giỏi như những mônkhác. Nó sẽ giỏi toán bởi vì không ai

có thể có điểm A trong lớp Anh vănđầy khó khăn như lớp của nó mà lạikhông thể thực hiện được điều họmuốn ở trường”.

Giờ thì Jennifer có thể tự do vuichơi một tí và học toán khá hơntrước kia. Nó không chịu tí áp lựcnào. Không có gì sai trái cả.Jennifer không làm điều gì sai! Hãytưởng tượng Jennifer sống trongmột thế giới không có gì sai trái vớinó.

Các bậc cha mẹ nếu là nạn nhânthường bị cuốn hút theo những saisót của con cái, vì họ luôn luôn xemđó là sai sót của họ. Một lời chỉ tríchlà một thứ vũ khí tấn công.

Phát hiện cái sai của người kháclà điều dễ nhất ta có thể làm. Ta cóthể làm mà không cần suy nghĩnhiều. Nhưng đó là một thói quencó kết cục làm hỏng hết các mốiquan hệ của chúng ta.

Jennifer có thể bị làm hỏng đi vìcó một bà mẹ như thế không? Nó cóthể trở nên chán nản và lao đi tìmvui thú bằng ngõ tắt trong quãngđời còn lại không? Không, khôngcần thiết. Jennifer hoàn toàn tự dođể tự cải tạo mình theo bất kỳ cáchnào mà nó muốn. Nhưng nó lại bắtđầu bằng một cách có vẻ bất lợi.

Đó có thể tự cải tạo mình thànhmột người biết làm chủ, Jennifer

phải tự học để biết tinh thần và tríóc hoạt động như thế nào. Nhưngđiều này cũng tốt thôi, vì tất cảchúng ta ai cũng phải làm như vậy.Bất kể cha mẹ xấu tốt ra sao thì tavẫn phải nghiên cứu sự vật vừa lànạn nhân, vừa là chủ nhân này. Vàcuối cùng, bất chấp nơi ta đặt hếtcông sức vào, nạn nhân hay chủnhân, thì chúng ta vẫn phải xem đólà một sự lựa chọn để có được hạnhphúc. Hạnh phúc nằm trong việcchọn lựa mức năng lượng.

Chuyên gia tâm thần PeterBreggin đã từng nói: “Nếu mộtngười có được năng lượng – sứckhỏe – để trở nên ‘kỳ quặc’ hoặc

‘chán chường’ thì người đó cũng cóthể có năng lượng để sống mộtcuộc đời đặc biệt phong phú và thỏamãn”.

Khi người ta luôn tìm cách lôicuốn sự chú ý của một đứa trẻ vàonhững khiếm khuyết kiểu “có gìkhông ổn với tôi” thì đứa trẻ đó dễdàng vào đời với tư tưởng “Tôikhông thật sự khá lắm”.

Tuy nhiên, trong các buổi hộithảo và tư vấn về tinh thần làmchủ, gần như mỗi ngày tôi được gặprất nhiều người biết tự giải thoátmình khỏi cái hình ảnh của bản thânhình thành từ thời thơ ấu. Tôi đãgặp những con người biết quyết

định đưa thân phận lùi về quá khứvà xây dựng một cuộc sống mớihoàn toàn dựa trên những thuậnlợi, không phải những khiếmkhuyết.

Đừng tiếp tục nhút nhát

Nếu đã nhút nhát ngay lúc nhỏ,thì hãy ngưng đi, đừng tiếp tục nhưthế nữa. Đừng tiếp tục khiến mìnhcứ phải nhút nhát. Đừng nghĩ mìnhyếu hơn so với thực tế. Như NelsonMandela đã từng phát biểu trướcdân chúng: “Không có gì sáng sủakhi nói đến sự nhút nhát, vì thếnhững người xung quanh sẽ cảmthấy bất an khi nghe ta nói”.

Bước đầu tiên là bạn phải chấpnhận hoàn toàn sự kiện cha mẹ vàngười bảo hộ đã làm hết mức cóthể và họ làm thế chỉ vì họ quantâm đến tương lai của bạn. Trách

cứ họ chỉ làm trầm trọng thêm việcbạn tự biến mình thành nạn nhân.Thông hiểu cha mẹ và tác dụng củanhững lời họ nói với bạn là cách đểbạn không phải lệ thuộc họ nữa.

Bước thứ hai là bạn phải xem lạicách đánh giá của bản thân dựatrên sự kiện cụ thể chứ không phảidựa trên cảm giác đau buồn. Hãynghiên cứu và làm nổi bật lênnhững điều tốt. Hãy xây dựng trênnhững điểm mạnh cụ thể. Và khibạn thấy bản thân có điều gì đó làđiểm yếu thì hãy xem đó là một cơhội mới đáng mừng để phát triển vàthử thách. Hạnh phúc đến từ pháttriển, không phải từ tiện nghi. Vì

thế, tại sao ta lại phải buồn khi cóđược cơ hội để phát triển?

Đừng để bị chìm đắm trong thóiquen bi lụy về quá khứ của mình.Làm thế nào thì quá dễ. Buồn khổnhư một căn bệnh nghiện ngập. Nógần giống như nghiện ngập thuốcan thần. Hãy nhìn Glenn Closse chơimôn Sunny von Bulow trong tácphẩm Reversal of Fortune (Mặt tráicủa đồng tiền) để thấy được chứngnghiện thuốc an thần tác hại nhưthế nào lên tinh thần và các xử sựcủa con người.

Nghiện vì buồn giống y nhưnghiện vì thuốc ‘gây suy sụp’. Nó làmột dạng khác của cùng một thứ

thuốc làm suy sụp – một thứ ngônngữ lải nhải âm thầm, chậm chạp;cùng một cách ứng xử mệt mỏi, lừđừ.

Nếu bạn soi gương mà thấy bấtcứ dạng buồn bã nào thì hãy quyếtđịnh ghi nhận nó và để nó xâmchiếm tâm hồn bạn. Đừng kháng cựlại nó. Dù sao đó cũng là một hìnhthức sáng tạo. Sau đó, nếu bạn cảmthấy chán vì đã để nỗi buồn tồn tạitương đối lâu thì hãy nghĩ ra mộtthứ gì mới để giải khuây. Hãy tự tạocho mình một điểm xuất phát mớitại ngay thời điểm mới mẻ này.

Bạn có thể tự hỏi “Nếu cả thếgiới này là một sân khấu, và tôi

đang đóng một vai, liệu đó có thậtsự là con người mà tôi muốn trởthành hay không?” Rồi bạn hãy tạora con người mà bạn thật sự muốntrở thành. Hãy thực hiện nhữngđộng tác, điệu bộ của con người đó.Làm như thế chỉ để vui thôi. Làmnhư thế chỉ để cải tạo mình.

Cải tạo tùy thuộc vào cách chọnlựa. Bạn có nhiều lựa chọn. Trongbất cứ tình huống nào, nếu bạnmuốn là con người bạn thầm mơước, bạn vẫn luôn có nhiều chọnlựa. Và bạn hãy thực hiện các lựachọn của mình.

Chương 29 – THẬTĐÁNG TIẾC, NHƯNG TÔIĐANG BỊ NGẬP ĐẦUĐÂY

Nạn nhân luôn sử dụng từ ‘ngậpđầu’. Nhưng từ này chỉ hiện hữutrong tâm trí. Đó chỉ là một từ. Vàbước đầu tiên để ta làm cạn một cáiđầm là dẹp bỏ cái từ này đi.

Nạn nhân thường nói “Rất tiếc,mình không thể về để mừng lễ tốtnghiệp của con gái, nhưng thật sựmình đang bị ngập đầu”. Họ nói“Con yêu, ba không thể về nhà nhưđã hứa vì ba đã bị ngập đầu”.

‘Ngập đầu’ là một từ họ thườngdùng để mô tả một cảm giác. Đó làmột thứ cảm giác có được do tưtưởng bị xâm chiếm. Đó là một từhọ thường dùng với người khác đểcó được lòng thương hại và sự đồngcảm đối với tình trạng căng thẳngthần kinh của họ.

Người quản lý một cửa hàng phụtùng xe hơi đã nói với tôi thế này“Tôi hiểu ý anh, Steve. Nhưng nếuanh đang thật sự bị ‘ngập đầu’ thìsao?”

Tôi trả lời “Không bao giờ cóchuyện bị ngập đầu. Bạn chẳng baogiờ bị ngập đầu trừ phi bạn nói thế.‘Ngập đầu’ chỉ là một từ bạn dùng

để nói về một thứ cảm giác về mộttình huống”.

Anh ấy đáp lại “Đúng! Nhưngtrong công việc... giả sử anh làmcông việc của tôi... tôi nghĩ là anhcũng bị ngập đầu thôi”.

Tôi liền cho anh ta một ví dụ:“Giả sử có người nào đó làm việc

tại một trong các cửa hàng phụtùng của đối thủ cạnh tranh với anh,và anh ta không thích công việcnày. Anh ta chán ngấy với côngviệc. Rồi anh ta chuyển sang làmviệc cho công ty anh. Và ngay buổisáng đầu tiên nhận việc, anh ta thậtsự yêu thích công việc. Anh ta bậnbịu hơn lúc nào hết, thời gian trôi

qua thật nhanh. Anh ta chạy quanhđể hỗ trợ khách hàng, và khi giờ ăntrưa đến, người ta phải đến bảo anhnghỉ một lúc. Trong giờ nghỉ, anh tagọi điện cho vợ và nói “Đây là côngviệc tốt nhất từ trước đến nay củaanh. Ở đây, thời gian trôi qua thậtnhanh. Anh làm đủ thứ việc, từ tưvấn cho khách hàng, hỗ trợ họ,quyết định mọi việc. Anh rất thíchcông việc ở đây”.

Bây giờ sự việc sẽ ra sao nếu saugiờ ăn trưa người đó không mayphải làm việc cạnh sếp của mình?Và bắt đầu nghe sếp than vãn vềchuyện cửa hàng, và việc họ chịucảnh quá tải và bị tràn ngập vì công

việc. Rồi nào là chuyện hôm nay họchịu cảnh ngập đầu vì công việc,chuyện văn phòng Công ty khôngbao giờ cho họ đủ người để quánxuyến lượng khách hàng, hoặc chohọ đủ phụ tùng tồn kho được mộttuần. Khi nhân viên mới đó về nhàvà vợ anh hỏi tình hình buổi chiềucó vui vẻ như ban sáng không, chắcchắn anh sẽ nói: “Không, rủi thaykhông. Buổi chiều, tụi anh bị ngậpđầu”.

Mổ xẻ bạn ra, vẫnkhông tìm ra điều đó

Không có tình trạng ngập đầunếu bạn không nói là có. Nếu bạnphải chết vì nguyên nhân mà bạngọi là ‘ngập đầu’ này, họ sẽ khôngbao giờ tìm ra nó trong người bạn.Khi bạn được đặt lên bàn mổ trongnhà xác, không ai tìm ra được dấuvết ‘ngập đầu’ trong người bạn đâu.Lý do là ngập đầu không hề hiệndiện trong cuộc sống, nó chỉ cótrong ngôn ngữ.

Người quản lý cửa hàng liền hỏilại: “Người làm chủ (đối nghịch lạivới nạn nhân) sẽ nói gì khi anh ta bị

ngập đầu?”.Tôi trả lời: “Trước tiên, người làm

chủ không bao giờ bị ngập đầu.Người làm chủ gần như luôn luônphải tập trung”.

T ừ tập trung là từ đối lập vớingập đầu. Người làm chủ biết rất rõhọ chỉ có thể làm được một việc tạimột thời điểm, và để làm được côngviệc đó một cách nhanh chóng vàthuần thục thì họ không được mấttập trung. Họ không được phép cốlàm cả triệu công việc cùng một lúcvà không làm được việc nào cho rahồn.

Thỉnh thoảng tôi cũng có tổ chứccác buổi hội thảo hoặc đến tư vấn

cho một số công ty vừa trải qua quátrình ‘thu hẹp sản xuất’, nơi đó sốđông công nhân phải cho nghỉ độtxuất.

Trong các buổi hội thảo dó,không khí vô cùng ngột ngạt vìnhững sự bực dọc, thù tức cay đắngnhất đối với Ban giám đốc, nhưngmay thay, những người tham dựthường có can đảm để phát biểu.

Câu hỏi phổ biến nhất là “Tìnhhình sẽ ra sao nếu trong tổ bớtngười và bạn phải làm nhiều việchơn? Điều gì sẽ xảy ra nếu quảnđốc giao việc cho bạn vượt quá khảnăng hoàn thành của bạn? Vậy bạnkhông thể bị ngập đầu sao? Có lúc

nào bạn bị công việc đuổi rát theosau lưng mà không có cách gì đểgiảm tình trạng ngập đầu không?”

Đúng là có. Nhưng đó chỉ là suynghĩ của riêng tôi khiến tôi phải bịcông việc đuổi rát theo bên mình.Người nào có thói quen suy nghĩtrên tinh thần làm chủ chỉ cần từchối việc bị ngập đầu. Nếu người đóđược giao 24 công việc phải làmxong trong một tuần, nhưng anh tabiết mình chỉ có thể hoàn thành bảyviệc thì anh ta không bị ngập đầu vìchuyện đó đâu. Anh ta có cả trămtừ để chọn nhằm nói đến tìnhhuống này, nhưng anh ta sẽ khôngbao giờ dùng từ ‘ngập đầu’ vì anh

hiểu nghe nó mệt mỏi làm sao ấy.Anh ta có thể chọn cách nói ‘tôi

thật thích’ vì được yêu cầu như thế.Điều này chứng minh một chuyểnbiến rất cao về mặt tinh thần. Tốithiểu thì người làm chủ có thể quantâm đến yêu cầu này và xem đó làmột cơ hội để có thể thảo luận mộtcách hữu ích với viên quản đốc.

Người làm chủ có thể nói thếnày: “Tôi thấy anh giao cho tôi 24việc phải làm xong vào cuối tuần.Như anh biết, tôi có quyết tâm là dùlàm việc gì, tôi cũng đều phải hoànthành cho thật tốt. Lướt qua danhsách này, tôi thấy chắc chắn mìnhsẽ hoàn thành bảy việc trước cuối

tuần. Tôi muốn biết chắc bảy việcmình sẽ làm là những việc quantrọng nhất đối với anh, từ đó xinanh cho tôi được ưu tiên làm bảyviệc đó trước.

Nếu tôi có thể hoàn thành bảyviệc đó nhanh hơn dự tính, thì tôi cóthể làm thêm trong số những việccòn lại. Tôi không hề khiếu nại hoặctìm cách tấn công, tôi chỉ muốnđoan chắc những việc mình làmcũng là những việc anh muốn hoànthành sớm”.

Nếu cuộc trao đổi trên diễn đàntrên tinh thần lạc quan, không cóthan vãn và đau khổ, thì chắc chắnsẽ có được một sự hợp tác chân

thật giữa nhân viên biết làm chủ vàông quản đốc của mình.

Ngập đầu vì đứa conyêu bé nhỏ của tôi

Bạn hãy nghĩ điều này trong mộtbối cảnh khác: bạn sẽ làm gì khibạn về nhà buổi tối, đứa con gáinhỏ đến đứng kế bên và đề nghịbạn làm một việc gì đó cho nó? Nếubạn trả lời là được thì nó sẽ lôi ramột danh sách gồm 10 công việccần nhiều thời gian, bao gồm từviệc đưa nó đi cửa hàng, đi vườnthú, cùng chơi với nó ở sân sau, vànhiều nhiều việc khác nữa.

Vậy bạn có bị cảm thấy bực bộivà quát toáng lên “Đừng làm ba bịngập đầu nữa!” hoặc “Con làm ba bị

ngập tới đầu luôn!” không? Chắcchắn là không.

Mà thật vậy, chắc chắn phản ứngcủa bạn sẽ coi đó như một trò tiêukhiển. Bạn sẽ cười to và nói: “À, conchờ một phút nghe. Chúng ta có thểlàm hết những việc đó tối nay. Barất vui vì con muốn làm những việcđó, nhưng khuya rồi, ba vừa đi làmvề, vậy mình cùng chọn ra một việcđể làm tối nay và để những việc cònlại làm sau, con nhé”.

Đó là một buổi nói chuyện khôngchút thù hằn, giận dữ. Vậy tại saotrong công việc, nơi công sở lạikhông làm được như thế?

Cải tạo lại mình đòi hỏi phải loại

bỏ rất nhiều ngôn ngữ thường ngày,vốn lạc hậu. làm như thế không cógì là khó! Người ta luôn làm điềuđó. Có rất nhiều ngôn từ không mảymay chú ý đến vấn đề giới tính hoặcsắc tộc mà con người học để loại bỏhết khi họ biết được chúng thật sựxúc phạm đến người khác. Điềunày, ta vẫn thường gặp trong xãhội.

Vậy tại sao nó không thể xảy rabên trong bạn? Có rất nhiều ngôntừ xúc phạm đến tinh thần. Ta cũngphải loại bỏ chúng đi.

Chương 30 – CÂUCHUYỆN BUỒN NHẤTMÀ TA NGHE KỂ

Khi một người làm chủ được giớithiệu trong một cuộc phiêu lưu, mộttrò chơi hay một dự án mới, thìngười đó hay dùng cách nói “Cho tôicùng tham gia”.

Người làm chủ luôn yêu thích thửthách trong một điều mới mẻ vàthường nói một cách phấn khởi“Cho tôi tham gia với”. Người làmchủ thích tinh thần đồng đội, vàthích trò chơi. Giống một đứa trẻluôn muốn học các trò chơi mới,

người làm chủ luôn tìm hiểu nhữngđiều mới mẻ trong cuộc đời.

Ngược lại, nạn nhân chỉ dùngcụm từ “Hãy chờ xem” trong tất cảmọi sự việc.

Bạn có thể hỏi một nạn nhân:“Công việc mới mẻ này đối với bạnra sao?”

“Ồ, tôi nghĩ cũng ổn thôi, nhưngphải chờ xem sao đã. Tôi mới chỉlàm việc ở đó được hai năm. Tôikhông biết nó sẽ diễn biến ra sao”.

Bạn có thể gặp lại một nạn nhânnào đó sau nhiều năm không gặpvà nói: “Này, Bill, nghe nói bạn đãthành hôn. Chúc mừng nhé. Saotình hình có tốt không?”.

Bill trả lời: “Ừ, không biết nữa.Chúng tôi chỉ mới lấy nhau đượcmột năm, nên tôi thật sự không biếtra sao. Hãy chờ xem. Tôi luôn kiênnhẫn chờ chiếc hài kia rơi ra”.

Người nạn nhân thường cảm thấybất ổn khi mọi việc trên đời đều tốtđẹp, và không ngần ngại tiết lộ điềunày với bạn.

Người nạn nhân nói “Hiện tại, đốivới tôi, mọi việc đều tốt đẹp, vàchính điều này làm tôi khó chịu. Khimọi việc diễn biến tốt như thế này,tôi luôn cảm thấy căng thẳng vì tôibiết sẽ có chuyện lớn lao sắp xảyra; một chuyện gì đó không may sẽxảy dến đột ngột. Bạn biết rõ

thường thì trời quang mây tạnhtrước khi có bão. Và vì tôi khôngbiết chắc điều gì sẽ xảy ra, nên mấyngày qua tôi không ngủ được”.

Chứng mất ngủ khiến nạn nhântrở nên dễ gặp tai nạn và không chúý nhiều đến chi tiết. Rồi chẳng baolâu, anh ta phạm sai lầm lớn và bắtđầu gặp tai nạn. Chiếc hài kia chắcchắn sẽ rơi ra. Nạn nhân thường cónhững tư tưởng tiên tri nhằm tựthỏa mãn chính mình.

Nạn nhân không tin tưởng vềnhững cơ hội tốt và thường thíchđón nhận những tin xấu. Câuchuyện họ thường kể về cuộc sốngmang nặng tính bi quan, từ đó họ

không thật sự thoải mái khi bước rakhỏi thế giới những câu chuyện đó.Chẳng hạn, nạn nhân cảm thấy khóchịu khi được khen ngợi và tôn vinh.Điều này hoàn toàn trái ngược vớinhững chuyện họ kể. Trong nhữngcâu chuyện đó, họ chẳng hề đượckính trọng.

Nạn nhân rất giống diễn viên kịchhài Rodney Dangerfield. Điều khôihài một tí với Rodney là đi đến đâu,anh cũng chẳng được người ta kínhtrọng. Ví dụ, anh ta đi khám bác sĩvà được thông báo rằng anh quámập và phải giảm cân xuống thậtnhiều. Anh ta liền nói với bác sĩ:“Tôi muốn bác sĩ cho một lời

khuyên khác” và được bác sĩ trả lời:“Được. Anh trông thật xấu xí”.

Các nạn nhân thường xây dựngcuộc đời mình xung quanh nhữngcâu chuyện không được người kínhtrọng. Họ không biết rằng đó lànhững câu chuyện tự đặt. Bạn luôncó thể bắt đầu một câu chuyện mớivề mình từ hôm nay.

Trước tiên, bạn hãy cố gắng tìmkiếm cơ hội để nói “Cho tôi cùngtham gia” và “Này, tôi sẽ cùng chơinhé!” Hãy tìm kiếm cơ hội để biếnmình thành một kẻ ngông. Đừng sợmất mặt và thất bại. Đừng bỏ quatư tưởng tạo ấn tượng như một conngười. Hãy cứ nhảy vào. Vui đùa.

Té xuống. Đứng lên. Chơi hăng sayhơn. Hãy trở về nhà với mặt màylấm lem và cổ ướt đẫm mồ hôi. Sauđó thì đi tắm. Rồi ngủ.

Bạn đã sống như thế lúc trẻ, vàbạn vẫn có thể làm như vậy baogiờ. Rồi bạn lại có thể ngủ ngongiấc trở lại.

Chương 31 – TẠI SAOBẠN KHÔNG THẤYMÌNH BỊ XÚC PHẠM

Tôi có thể đưa ra một dẫn chứngrất hay về sự khác biệt giữa nạnnhân và người làm chủ khi tôi xemchương trình Today Show (Chươngtrình hôm nay) trong đó Matt Lauercố gắng thuyết phục cha của TigerWoods công nhận việc mình bị mộtngười tên Fuzzy Zoeller có lời lẽ xúcphạm giữa chốn đông người.

Fuzzy Zoeller là một tay chơi gônchuyên nghiệp. Hắn ta quá cay cú vìbị tay vợt trẻ siêu sao người da đen

Tiger Woods đánh thua tan tác ởmột giải đấu nên có nhiều lời phátbiểu cay độc mang tính phân biệtchủng tộc.

Nhưng trong chương trình TodayShow, cha của Tiger đã từ chối lànạn nhân của những lời lẽ này. MattLauer đã liên tục giục ông cho biếtông đã bị xúc phạm như thế nào bởiphát ngôn của Fuzzy, nhưng ông lạinói ông không hề bị xúc phạm. Ôngnói những lời đó không liên can đếnông mà là việc của Zoeller. Riêngông, ông không hề bị phiền toái tínào.

Lauer nói: "Nhưng thưa ông, anhta đã xúc phạm nền văn hóa của

ông"."Không hề. Nền văn hóa rất tốt.

Fuzzy Zoeller có vấn đề. Còn chúngtôi thì không".

Những người tìm kiếm nạn nhântrên các phương tiện thông tin đạichúng thường cảm thấy như bị phảnbội khi họ đang tiến hành cuộc sănlùng khách mời là nạn nhân thì bịmột người làm chủ thật sự làm đổvỡ. Từ đó họ không còn cảm thấythoải mái vì họ không thể nói với aiđó làm nạn nhân của một vấn đềbất kỳ. Bạn có thể nhìn thấy mộtthoáng sợ hãi đến toát mồ hôi hộttrên gương mặt của Matt Lauer khiông Woods lớn tuổi và lịch thiệp từ

chối việc biến mình thành nạn nhân.Đó là một thời khắc hiếm hoi

nhưng làm hài lòng nhiều ngườixem ti vi. Chúng ta thường thích thúkhi ai đó từ chối đóng vai nạn nhân.Ví dụ, như Eleanor Roosevelt đãnói: "Không ai có thể biến tôi thànhthấp hèn khi tôi không đồng ý".

Một trong những từ đặc trưngcủa nạn nhân là 'bị xúc phạm'.

Họ có thể bị xúc phạm bằngnhiều cách. Họ có thể bị xúc phạmvì một bản tin trên radio khi đanglàm việc. Họ có thể bị xúc phạm vìmột bức thư điện tử của Ban giámđốc. Họ có thể bị xúc phạm vì mộtlời nói trong bữa ăn trưa. Và họ có

thể bị xúc phạm vì một quyết địnhcủa người chồng hay vợ.

Tôi biết rõ thói quen cảm thấy bịxúc phạm và nó đã khiến tôi mệtmỏi như thế nào. Bị xúc phạm tứclà đã dầu hàng trước vũ lực củangười khác. Nó có nghĩa là ta đãcho phép người khác khiến ta cămgiận cả ngày. Tôi chưa bao giờ hìnhdung ra mỗi lần tôi nói "Điều đó xúcphạm tôi", thì cũng như tôi đangtấn công vào ngay tinh thần củamình vậy.

Một người làm chủ được tinhthần lại có một thói quen phản ứngkhác khi gặp tình huống này. Anh tasẽ nói "Anh không thể xúc phạm

tôi".Ngay khi có người xin lỗi vì đã lỡ

xúc phạm họ thì người làm chủ cũngkhông đồng tình.

Người làm chủ sẽ nói như sau"Anh không hề xúc phạm tôi vì anhkhông thể làm điều đó. Tôi đâuchuyện phép anh làm điều đó".

Nhưng người xin lỗi lại nói: "Ôi,xem nào. Tôi chắc sáng nay tôi đãlỡ xúc phạm bạn, và giờ đây tôi đếnđể xin lỗi. Tôi cũng muốn xin lỗi vềnhững câu nhận xét về chủng tộclúc sáng."

"Những việc đó không hề xúcphạm tôi."

"Ngay cả lời xúc phạm về chủng

tộc cũng thế ư?""Cũng thế."Nhận thấy người đối thoại vẫn

chưa hài lòng, người làm chủ muốnthêm một đôi lời.

"Thật sự anh không hề xúc phạmtôi, bởi vì anh không thể làm thế.Đơn giản là tôi chưa cho phép anhlàm thế. Tuy nhiên, tôi có thể nóithế này: Anh là người quá khích. Vềcâu nhận xét chủng tộc đó, tôimuốn anh viết nó ra đầy đủ. Nhưnganh nên chú ý là nó chỉ liên quanđến anh, không dính dáng gì tôi. Tôivẫn bình thường thôi."

Bạn tôi Jerry Traylor có một dạochạy bộ đường dài xuyên nước Mỹ,

t ừ California đến New York. Hànhtrình này xem qua là một cuộcphiêu lưu hoàn toàn hợp lý đối vớiJerry, người từng tham gia nhiềugiải đấu marathon, từng tham giachinh phục đỉnh Pike, và từng nhảyra khỏi máy bay. Việc Jerry đượcsinh ra với một chứng bệnh bại liệtvề trí óc chỉ khiến mọi việc thêmhứng thú đối với anh.

Nhưng đối với các phương tiệnthông tin đại chúng, điều này lạicung cấp cho họ cái họ cần: mộthàng tít. Khi Jerry hoàn tất cuộcchạy xuyên đất nước, người ta đãchạy một hàng tít trên tờ USAToday (Nước Mỹ hôm nay) như sau:

"Một nạn nhân của chứng bại liệtchạy bộ xuyên nước Mỹ."

"Nạn nhân ư?", Jerry đã hỏi nhưthế khi chìa hàng tít trên tờ báo đóra cho đám đông mà anh và tôiđang nhóm họp. "Thế còn Victor thìsao?"

Hãy dẹp bỏ thói quentấn công đó đi

Hãy ghi nhận cảm xúc của bạnmỗi khi bạn lại cảm thấy mình bịxúc phạm. Hãy chú ý xem bạn cóthể chuyển suy nghĩ của mình sangviệc khác không. Điều này cần chútít luyện tập, nhưng tôi cam đoanbạn có thể làm được. Hãy chuyểntrách nhiệm trở lại cho người đã cóthái độ tấn công. Bạn cố gắng kiênđịnh trước thái độ quá khích đó vàhãy từ chối là nạn nhân của nó. Hãytừ chối việc bạn bị biến thành mộtngười hy sinh vì đạo và một kẻđáng thương hại. Hãy chuyển trả

trở lại cho người đã bày ra nó để họphải gánh chịu, thay vì là bạn. Nhưthế bạn đã cải tạo mình thành mộtngười biết trả lời thật dễ dàng"Không ai có thể xúc phạm tôi".

Trước tình huống đó, bạn thíchlàm gì? Chẳng lẽ một tuần sau, bạnlại đến bên người quá khích đó vànói "Vì những điều anh nói mà hàngđêm, tôi đã phải ấm ức khóc đếnướt gối suốt tuần qua?"

Tự cải tạo mình luôn hướng bạntới tính độc lập và sức mạnh bẩmsinh. Vì thế tự cải tạo luôn là điềukiện thuận lợi để bắt đầu một côngtrình. Nó khiến cho việc theo đuổicông trình này ngày càng mãnh liệt

hơn.

Chương 32 - NÓIKHÔNG VỚI ĐÁM CONTRAI VÂY QUANH

Em gái tôi, Cindy, cũng là mộtngười biết làm chủ tinh thần nhưnhững người mà tôi biết.

Trong quyển 100 cách để tựđộng viên mình, tôi đã viết vềCindy, về việc Amelia Earhart trởthành thần tượng tuổi thơ của nó,về việc Cindy tìm hiểu về cuộc đờicủa người phi công vĩ đại và chịutác động nhiều để học bay mộtmình trên một chiếc máy bay nhỏ.

Cindy nói: "Tôi chưa bao giờ sợ

đến như thế. Lên trên chiếc máybay đó một mình mà miệng tôi khôkhốc".

Trong cuộc sống, Cindy đã khôngngừng cải tạo mình. Cải tạo mộtcách nhẹ nhàng và sáng tạo. Và lúcnào cũng hướng đến tinh thần. Nămnày qua năm khác, 'thân phận' củaCindy luôn thay đổi vì nó luôn đượcthêm thắt vào những điều mới.

Sau khi hoàn tất khóa học bay,Cindy lại theo học một trường Thầnhọc tại Denver, bang Colorado. Lạithêm một cải tạo khác.

Suốt cuộc đời nó, chỉ duy nhấtmột điều không đổi: đó là sự tôntrọng các điều quyết tâm. Về điểm

này, tôi đã học được rất nhiều từCindy. Ví dụ, tôi sẽ không khôngbao giờ quên sự hoài nghi của mìnhkhi dạo nọ, Cindy đã bỏ đi cơ hộitham gia một vai diễn rất ý nghĩatrong một bộ phim. Cindy đã phảibộc lộ nhiều tinh thần làm chủ hơntôi nghĩ tại thời điểm đó.

Whoopi Goldberg đang ở Tucson,bang Arizona để quay phim Boys onthe Side (Những chàng trai bêncạnh), lúc đó Cindy được khuyếnkhích chấp nhận lời mời đóng mộtvai phụ người địa phương cho bộphim trên. Dạo đó, Cindy đang làchủ một công ty sản xuất áo thun,đồng ý tham gia chỉ với mục đích

vui chơi.Sau một cuộc phỏng vấn ngắn và

chụp vài kiểu hình, Cindy trở vềcông việc kinh doanh của mình,không trông mong gì. Nhưng chỗhãng phim gọi ngay và cho biết họcần Cindy cho hai công việc: một là,vào vai của một trong các Cô gáiIndige; hai là, một vai trong tiệcsinh nhật của vai chính là Whoopi.Cindy trả lời rằng nó rất vui và hỏihọ cần sự có mặt của nó trong baolâu. Họ trả lời "Chỉ quay trong mộtngày. Chỉ vậy thôi".

Cindy đến chỗ quay phim và ở đócả ngày, diễn xuất cho cảnh quayvà tận hưởng niềm vui được tham

gia một bộ phim quan trọng củaHollywood.

Nhưng đó là tiệc sinhnhật của Whoopi

Hôm sau, Cindy quay trở về vớiviệc kinh doanh áo thun, hơi chựnglại vào ngày nó đi quay phim. KhiCindy quay trở lại Công ty, tất cảnhân viên tỏ ra nhốn nháo. Họ nóinhóm làm phim lại gọi và ông giámđốc ở đó cần Cindy trở lại ngay đểquay thêm một số cảnh nữa.

Cindy trả lời không.Cindy nói thỏa thuận là quay

trong một ngày, và cô phải ưu tiêncho các đơn đặt hàng và các quyếttâm với khách hàng. Cindy cám ơnnhóm làm phim đã mời gọi.

Tôi không giữ được bình tĩnh khinghe những điều trên.

Tôi hét lên với Cindy qua điệnthoại: "Em nói với họ như thế nào?!Em trả lời "không" à??? WhoopiGoldberg. Gia đình WhoopiGoldberg. Em đã từ chối một cơ hộiđược quay thêm một số cảnh, mộtvai diễn được mở rộng hay sao? Emđang nghĩ gì vậy?"

Cindy trả lời tôi thật bình tĩnh"Em nghĩ là em cần chăm sóc việckinh doanh của mình hơn và em đãlàm đúng quyết tâm cũng như giữlời hứa với vị giám đốc khi đã bỏ cảngày trời quay phim theo lời ôngyêu cầu. Không phải chỉ vì những

chiếc áo thun của em. Mà đây làviệc em phải giữ lời với khách hàng.Làm sao một bộ phim có thểquantrọng hơn thế được?"

"Nhưng họ có nổi điên lên không?Họ có nổi giận không?"

Cindy phá lên cười. "Ồ, có chứ.Họ thật sự nổi nóng. Vị giám đốcliên tục gọi em và nói em không thểlàm thế với ông ta. Có lúc em thậtsự thấy kỳ quặc khi ông ta luônmiệng nói "Nhưng đó là sinh nhậtcủa Whoopi. Cô được mời dự sinhnhật của Whoopi". Em đã trả lời"Thưa ông, ông và tôi đều biết rõkhông phải là sinh nhật củaWhoopi. Đây chỉ là phim. Ông biết

là phim, và tôi cũng biết như vậy.Vậy tôi đề nghị ông để tôi quay vềđiều hành việc kinh doanh củamình".

Đối với một người làm chủ, mộtlời quyết tâm là tất cả.

Quyết tâm là sáng tạo

Một cuộc độc thoại giữa ngườibiết làm chủ với chính mình về mốiliên quan với các quyết tâm, rất đơngiản nhưng cũng thật cương quyết:"Tôi tạo ra các quyết tâm trongcuộc sống. Chúng thuộc về tôi. Tôicó thể tạo ra chúng, cũng như cóthể hủy bỏ chúng".

Nạn nhân lại không có thứ quanhệ đó với lời quyết tâm của mình.Đối với họ, quyết tâm chỉ đơn giảnlà cảm giác. Chúng đến rồi đi, nhưchứng ợ chua bao tử.

Nạn nhân sẽ nói thế này: "Tôikhông cảm nhận cùng một thứ

quyết tâm với vợ tôi như thườngngày", "Tôi không cảm thấy quyếttâm phải tận tụy với công việc nàynhư trước kia".

Nhưng quyết tâm không phải làcảm giác. Đó là những quyết định.Và chỉ khi nào thấy được quyết tâmlà quyết định thì chúng ta mới tôntrọng các quyết định này. Chúng tacó thể hâm nóng chúng mỗi ngày.Một quyết tâm có thể trở thành mộtphần của cuộc sống, nơi ta có thểan tâm.

Sự cải tạo xảy ra không phảitrong sự điên cuồng quá mức, mà làtrong yên bình. Ở trung tâm yêntịnh nhất trong con người chúng ta.

Một quyết định êm dịu, lặng lẽ đượcđưa ra, và một con người mới trongta được hình thành.

Khi bạn thay đổi mối quan hệ vớicác quyết tâm để chúng trở thànhnhững quyết định âm thầm bêntrong bạn thì bạn không cần xemxét lại chúng nữa. Mỗi buổi sáng,bạn chỉ cần rà soát lại để nhớ vềchúng là đủ.

Chương 33 - MỘT CONDIỀU ĐI LÊN TRONGGIÓ NGƯỢC

Một khi bắt đầu cải tạo bản thânthì bạn sẽ thấy có vô số cách để tácđộng lên mình.

Không có một thứ gì kích thíchnăng lượng nào như trường hợpkích thích của tác động đơn thuần.Đó là một tâm trạng mà tiểu thuyếtgia Vladimir Nabokov đề cập đếnkhi viết "Bạn cảm nhận một thứcảm giác huyền bí hoang dại đếnrợn người, của một sự hồi sinh nàođó ở bên trong, cũng giống như một

người chết vụt sống lai nhờ vào viênthuốc lấp lánh hào quang đượcnhào nặn thật nhanh trước mắtbạn".

Một nạn nhân ngược lại, lại cócảm giác trái nghịch với tiếp cậncảm hứng. Họ cảm thấy chán nản.Sự chán nản sinh ra thật tự nhiên từngôn ngữ mà nạn nhân dùng đểbiểu lộ suy nghĩ về cuộc đời.

Các nạn nhân thường nhận xét:"Cuộc đời này bất công quá. Tôikhông dùng đời, mà đời sử dụngtôi". Rồi họ lại suy nghĩ "Tôi khôngđòi phải được sinh ra. Không ai hỏitôi trước về việc này".

Có điều gì bất lợi hoặc gây thất

vọng xảy ra thì các nạn nhân lại tìmcách diễn đạt theo kiểu "Đời làthế!", "Đời là thế đấy: lên cao vàotháng tư, rồi lại rớt xuống vàotháng năm."

Từ 'đời' luôn được dùng để giảithích những điều bi thảm, gây thấtvọng lớn. Sau một hồi suy nghĩ vànói chuyện về cuộc đời thì nạn nhântrở nên mỏi mệt, chán chường. Đólà một đề tài làm họ suy sụp.

Một nạn nhân có thể đến sở làmvào ngày thứ hai với cánh tay băngbó treo trước ngực. Khi bạn hỏichuyện gì đã xảy ra thì anh ta sẽnói: "Tôi đang sửa cái máy lạnhtrên mái nhà thì bị rơi xuống.

Nhưng... đời là thế. Không việc nàyxảy đến thì cũng sẽ là một việckhác thôi. Có đúng vậy không? Cuộcđời là một chuỗi dài những chuyệnxui xẻo!"

Nó là thế! Nhưng chỉ bởi vì bạnnói nó là như thế.

Vì các nạn nhân thường dùngmột thứ ngôn ngữ nội tại phản ánhmột cố gắng vô ích để làm vừa lòngngười khác nên họ gần như luônluôn kết thúc câu chuyện làm phậtlòng người khác. Họ còn tìm cáchtrả đũa những người họ căm ghétbằng cách nói xấu sau lưng ngườiđó. Không ai thích sống một cuộcđời hoàn toàn phụ thuộc vào kỳ

vọng của người khác.Krishnamurti đã nói: "Chúng ta

thường kháo nhau về chuyện thiênhạ vì chúng ta chưa quan tâm đầyđủ đến quá trình tư duy và hànhđộng của chúng ta."

Người biết làm chủ, trái lại,không hề bị ám ảnh bởi quan điểmcủa người khác. Người làm chủkhông mảy may run sợ trước ngườikhác. Do đó, người làm chủ cảmthấy tự do hơn khi tiếp xúc và tìmhiểu người khác.

Ngay cả khi phải đối diện với mộtnạn nhân chưa được điều chỉnhhoàn hảo và đang tìm cách để saikhiến họ, thì người biết làm chủ vẫn

không cảm thấy bị xúc phạm. Cuộcđời của người làm chủ không dựatrên suy nghĩ của các nạn nhân.

Dưới mắt người làm chủ thì aicũng đều là thầy mình. Mỗi một sựkiện, nếu được suy nghĩ thấu đáo,đều có khả năng trở thành một bàihọc kinh nghiệm: "Ngay nhữngngười bi quan cũng có điều gì đó đểdạy cho tôi. Ngay từ những kinhnghiệm tồi tệ nhất cũng có thứ tôicần phải học."

Khi hát bài ca hùng hồn 'Youlearn' (Học tập), Alanis Morisette đãnắm bắt được tinh thần của ngườilàm chủ:

Khi buồn, bạn học

Những lúc uất ức, bạnhọc

Khi cười, bạn họcLúc chọn lựa, bạn họcKhi cầu nguyện, bạn họcLúc hỏi han, bạn họcTrong cuộc sống, bạn

luôn họcNhưng dường như các nạn nhân

chẳng bao giờ học cả. Họ luôn đặtcâu hỏi, khi ngoái nhìn lại các sựkiện "Tại sao điều này luôn xảy ravới tôi?"

Đó là lý do nạn nhân thường cảmthấy mình bị tổn thương rất nhiều.Bởi lẽ họ đang sống với một trìnhđộ tinh thần quá thấp khiến mỗi

phản ứng của họ chỉ theo cảm xúcthay vì theo tư duy. Nạn nhânthường hay tự ái, vì thế họ rất dễ bịtổn thương. Đó là một vòng lập củanhững phản hồi không thuận lợi kéohọ tụt xuống những nấc thang củachiếc thang cảm xúc với mỗi một ýtưởng tiêu cực.

Người làm chủ thì ngược lại, baogiờ họ có thể xem việc người kháckhông tôn trọng mình như một thửthách để cuối cùng đưa họ lên caohơn. Người làm chủ cũng giống nhưmột chiếc diều, dù ngược gió vẫn đilên. Chúng ta hãy nghiền ngẫm lờicủa Michael Jordan nói về nhữngnăm cuối cùng anh chơi cho đội

MBA:"Hãy thử thách tôi. Hãy nghi ngờ

tôi. Đừng tôn trọng tôi. Hãy nói tôiđã lớn tuổi. Hãy nói tôi không thểtiến xa hơn. Tôi muốn các anh nóinhư thế."

Bạn có thể xây dựng mình thànhmột người luôn nghĩ về mọi việctrên đời như một khoảng thời gianhọc tập - một nguồn thử thách hếtsức quý giá. Bạn có thể dùng nhữngbiến cách trong tư duy, "Tôi sửdụng cuộc đời," và "Đời chỉ là mộtcơ hội."

Bạn sẽ thức giấc thật sớm buổisáng và ngay lập tức chào đón hơithở của cuộc sống. (Nên nhớ, ý

nghĩa nguyên thủy của từ 'tinh thần'là 'hơi thở.')

Cám ơn một ngày mới, bạn sẽhọc các xem ngày hôm nay như mộtcuộc đời trọn vẹn trong thế giới vimô. "Tôi sinh ra với ánh nắng banmai và tôi sẽ chết đi cùng với ánhsáng trong ngày vì tối nay, tôi sẽngủ." Bạn sẽ vui sướng khi đồng ývới nhà hiền triết Seneca, ngườitừng nói: "Hãy xem mỗi ngày làmột cuộc sống riêng biệt." Hoặcnhư nhà tư vấn - hiền triết JohnWooden đã nói "Hãy biến mỗi ngàythành một kiệt tác của riêng mình."

PHẦN IV - HÃY ĐỐT LÊNNGỌN LỬA TRONG "TA"

Chúng ta có trong tay

biết bao nguồn lực bấttận khiến tư tưởng biquan trở nên ngu xuẩnnực cười.

- Colin Wilson

Chương 34 - GIỜ THÌBẠN CÓ THỂ BUÔNGTAY MÀ LÁI

Bạn thật sự có thể tự cải tạomình. Lúc còn nhỏ, bạn đã làm đềuđặn, và bây giờ bạn vẫn có thể tiếptục làm nữa.

Trong cuộc đời, bạn luôn đượcnghe nhắc nhở: "Hãy là chínhmình!". Nhưng đó có thể là điều màbạn đã thực hiện một cách tệ hạinhất. Một số người quá sợ hãi tìmcách lôi kéo bạn tham gia vào mộtâm mưu của con người ở qui môtoàn cầu nhằm làm xơ cứng thân

phận.Lúc còn nhỏ, trong đầu bạn đã

biết rằng mình không biết cách để'là chính mình'. Bạn biết lời khuyênkia chẳng có ý nghĩa gì. Bởi vìkhông có cái tôi đơn độc nào chomình cả. Có rất nhiều 'con ngườibạn', và mỗi lúc bạn lại tạo ra thêmnhiều con người mới - chỉ để vuiđùa, sở dĩ làm được như thế vì khicòn nhỏ, bạn rất khỏe. Khi sinh ra,bạn bước vào cái thế giới 'mây trôidanh vọng' này. Bạn được kết nốivới tinh thần, và biết rằng hạnhphúc sẽ đến bằng những hành độnghiệu quả đối với cả thế giới. Đó làthú vui của bạn.

Bạn vui mừng kêu to và chạybăng qua sân chơi để gặp lại mộtngười bạn. Bạn đi ra bãi biển, vuiđùa thỏa thích trong sóng biển lạnhcóng. Bạn đào sâu trong cát ướt,xây nên tòa lâu đài. Bạn cứu đượcsinh mệnh một chú chim con. Đêmxuống, bạn đóng bộ vào, và bạn cóthể là bất kỳ ai, vào bất cứ lúc nàobạn muốn.

Bạn là Bạch Tuyết. Bạn là Siêunhân. Bạn bay tới lui trong phòng,vào những giấc mơ tự dệt. Bạn thứcdậy vào buổi sáng và leo lên xeđạp. Cả thế giới đang ngủ yên. Bạnbuông tay ra mà chạy.

Và bạn có thể tiếp tục làm trở lại.

Có thể bạn đang nghĩ giờ đây đãlớn khôn, bạn không còn biết làm gìvới cuộc đời mình. Nhưng dù sao thìbạn vẫn có thể bắt đầu một điều gìđó. Thực hiện điều đó rồi bạn sẽbiết nó là điều gì. Bạn chỉ có thểnhận diện nó khi đang hoạt động.

Tôi biết cách cha mẹ đối xử vớibạn. Tôi còn nhớ những bức tranhtâm lý của bạn. Cha mẹ không phảilà vấn đề. Mà khó khăn, chính làbạn đó. Nếu thân phận có thể cướpđi hạnh phúc hiện tại của bạn thìbạn chính là vấn đề rồi đấy.

Nhưng đó lại là một tin vui, vìnếu là vấn đề thì bạn chính là lờigiải. Vậy bạn hãy trở nên cuồng

nhiệt bằng cách thắp lên ngọn lửanhiệt tình trong 'bản thân'. Hômnay, tôi viết những dòng này, cốt đểtruyền sức sống của tôi cho bạn. Đólà ý nghĩa thực tế của từ truyềncảm. Ý nghĩa là, nếu bạn có thể làmđiều gì thì bạn cũng có thể làm. Bởivì sau nhiều lần thất bại, tôi sẽthành công. Thua một ván không cónghĩa là bị đánh bại.

Hãy tin vào những điều này: Conngười thay đổi. Con người trở nênhạnh phúc. Hạnh phúc trở nên mộtthứ ta cần nắm vững.

Tôi sẽ mãi mãi từ chối việc cảmthông nỗi sợ hãi bạn không thể bay.Bạn có thể bay. Bạn có thể yêu bất

cứ ai bạn muốn, đó là một qui luậttoán học, và cả cuộc đời này là toánhọc.

Bất cứ nỗi buồn nào hôm naycũng chẳng qua chỉ là một thoángmỏi mệt. Vấn đề ở chỗ nó cảm giácnhư ở nhà, rất thân thiện và antoàn. Nỗi buồn chỉ dạy cho bạn biếtphải sống như thế nào trong quákhứ. Đó là một vòng phản hồi bấtlợi cuộn tròn quanh mắt cá chân vàkéo bạn xuống bên dưới chiếc thangthân phận. Điều nghịch lý là: Mỏimệt là do ta cảm thấy mệt mỏi.Kiệt sức do ta trốn chạy. (Điềunghịch lý không phải là điều ngượclại. Nếu bạn hiểu được nó rồi thì đó

sẽ là một niềm vui bất tận.)Thomas Jefferson đã thấy được

mặt ẩn của nghịch lý này. Khi ôngcảm nhận được ánh sáng củanghịch lý, ông đã nói thành lời "Bạncàng làm, càng có thể làm đượcnhiều hơn!"

Ở đây có lạnh không? Hay đó làchính bạn? Nếu cảm thấy lạnh thìhãy đón nhận thứ ánh sáng này, vàthắp sáng nó lên. Hãy để thứ ánhsáng đó xuyên qua chiếc kính phóngđại của tâm hồn mà thắp lên ngọnlửa thiêu rụi đi tất cả những thânphận cũ, những vai diễn rối rắm màbạn từng tham gia.

Bạn có thể nhảy múa xuyên lục

địa như những vận động viên chạyđường dài. Bạn tự biết rằng mình cóthể làm được.

Bởi vì điều gì tôi làm thì bạn càngcó thể làm tốt hơn. Ai đó từ một bãibiển xa xăm cũng đã nói lên điềutương tự, nhưng xem ra rất ít ngườitin tưởng.

Nhưng bạn không cần phải tin đểphát động nó. Chỉ cần một động tácnhẹ nhàng và ta dễ dàng phát độngnó.

Làm như thế này đây: Thay vì tựhỏi bạn thích làm gì, hãy đặt câuhỏi "Điều gì cần phải làm đây?" Tinhay không tin, việc tự cải tạo đầyhứng khởi bắt đầu bằng việc làm

những điều cần thiết, bằng nhữnghành động cụ thể. Họ đang lãng phíthời gian để tự hỏi về việc họ cócảm thấy đúng không, việc nhữngcảm xúc của họ muốn nói lên điềugì, và về lý do tại sao họ khônghạnh phúc.

Hạnh phúc chỉ đến với nhữngngười luôn bận bịu với công việc.Hạnh phúc đến theo dòng chảyhành động bạn thực hiện. Đó làđiều bạn cảm nhận trước tiên.

Tất cả những gì bạn cần làm làthức giấc thật sớm và tự hỏi bạnthích tạo ra một tương lai như thếnào, rồi tự hỏi mình câu hỏi quantrọng nhất: "Điều gì cần phải làm

đây?". Rồi bạn sẽ biết điều gì cầnphải làm. Đó không bao giờ là điềubí ẩn. Tương lai do bạn sáng tạo rađang chờ bạn. Nó chỉ đòi hỏi bạnphải thật sự bắt tay vào việc. Bạnhãy thực hiện những điều cần phảilàm. Điều đó thật cần thiết. Và sựcần thiết, như bạn từng biết, là mẹđẻ của phát minh. Chứ không phảilà mơ mộng, cảm tính, lòng tựtrọng, sự tự tin, lòng tin, tình yêu,hay là một thứ nào khác. Mà chỉ cầnthực hiện những việc cần phải làm.Bạn có thể làm rất tệ, rất chậm,trong lòng đầy sợ hãi, bạn có thểlàm theo bất cứ kiểu gì xem là cầnthiết, miễn là bạn thực hiện chúng.

Chương 35 - ĐƯA GIẤCMƠ KỸ THUẬT VÀOTHỰC TẾ

Gần như cả đời, tôi không ưa cácdiễn giả đi động viên người khác.Mà thật thế, các bạn già của tôi đềubị sốc khi hay tin tôi đã trở thànhhạng diễn giả đó.

Dĩ nhiên, tất cả chúng ta đều biếtkhông ai có thể động viên ngườikhác. Nhất là về dài hạn. Động cơphải xuất phát từ bản thân, bằngkhông nó chẳng có giá trị gì.

Đó là lý do tôi không mấy thíchcác diễn giả đó vì họ chẳng hề động

viên được tôi, họ chỉ kích thích tôi.Họ kích thích tôi về mặt cảm xúcbằng những câu chuyện kể về cácvận động viên cố gắng vượt qua nỗiđau chấn thương. Và ngay khi họthấy tôi bị cuốn hút theo các cảmgiác hy vọng của họ, mãi mãi họ sẽbỏ mặc cuộc đời tôi và dù cố gắngthế nào, tôi sẽ vẫn không tìm lạiđược cảm giác xưa cũ.

Thay vì cho tôi một thứ gì đểdùng, họ cho tôi một đỉnh cao cảmxúc mãnh liệt và náo nhiệt, cùng vớinhận xét "ông ấy thật là một diễngiả tuyệt vời!"

Đối với tôi, những diễn giả độngviên giống như những nhà truyền

giáo già trăm tuổi đi tới lui nghênhngang trên sân khấu, giọng lanhlảnh bi ai kể về những người cóhành động rất anh hùng, mặc dù họkhông hề biết những người đó vàcũng chẳng mơ làm những việc đó.Đa số họ nói như đang cố nhớ lạinhững câu chuyện được kể lại, từnhững ấn bản cũ của tờ Reader'sDigest. Gặp gỡ tận mặt những 'nhàđộng viên' này chẳng là chuyện hayho gì. Đa số họ ăn mặc như phuđạo tì, họ lướt như bay trên bục,tựa như vừa chích xong một liềumethamphetamine trước khi đượcgiới thiệu với công chúng.

Làm chủ được tâm hồn

Một ngày nọ, tôi lại gặp mộtdạng nhà động viên khác. Ông tatập trung chủ yếu vào tư tưởng conngười, chứ không phải những cảmxúc tình cảm. Ông quyết tâm giảngdạy về những hoạt động bên trongtâm hồn nhờ đó, theo ông, người tacó thể mãi mãi 'làm chủ' được tâmhồn mình. Ông sáng lập ra mộtcông ty tập trung vào mục đích này,và đặt tên nó là Viện nghiên cứulàm chủ tâm hồn.

Trước tiên, tôi đã cười chế giễukhi nghe cái tên đó.

Tôi hỏi: "Ông làm gì vậy? Đi dạy

người ta bằng suy nghĩ, học cách bẻcong cái muỗng à?"

Nhưng ông ta không hề nản chívì lời giễu cợt của tôi. Ông chỉ mỉmcười và ôn tồn giải thích rằng conngười chúng ta có thể làm chủ đượctâm hồn và một khi làm được điềuđó, ta có thể làm bất cứ điều gì tamuốn. Ông nói chuyện thật nghiêmchỉnh. Ông không nói huyên thuyênvề thái độ, lòng trắc ẩn hay cảmxúc, mà chỉ giảng dạy về tư duy.Trong khi những người khác trêntrái đất này chỉ cho ta những điềucần suy nghĩ thì con người này lạidạy cho ta cách để suy nghĩ.

Ông ấy tên là Dennis Deaton. Tôi

còn nhớ lần đầu tiên nghe ông tanói, đó là một buổi nói chuyện vớimột tổ nhân viên kinh doanh ôtôvừa trải qua một tháng doanh sốbết bát.

Lúc đó, tôi đảm nhiệm phầnquảng cáo cho nhà buôn, và vị giámđốc kinh doanh đề nghị tôi thuê mộtdiễn giả động viên đến mỗi buổisáng trong vòng nửa tháng để nóichuyện với toàn thể nhân viênnhằm củng cố lại tình hình kinhdoanh đang chùng xuống.

Tôi chưa biết phải thuê ai, vì tôivốn không mấy thích loại diễn giảnày. Cuối cùng, một người bạn đãgiới thiệu. Tiến sĩ Deaton, và tôi đã

liên hệ thuê ông dù tôi chưa từngnghe ông diễn thuyết và cũngchẳng kỳ vọng gì nhiều.

Nhưng những điều tôi nghe đượctừ bài thuyết trình của Deaton hoàntoàn khác với những điều tôi từngnghe trước đây. Ông ấy chỉ quantâm đến một việc: sự tương tác qualại giữa tâm hồn và trí não. Ông nóichuyện thật say mê về đề tài này,nhưng không hề cố ý kích độngngười nghe. Ông diễn thuyết đểngười nghe trở nên phấn khích vì đãbiết được một điều gì đó về cáchhoạt động của máy tính sinh họcbên trong họ. Ông ấy nói với quyếttâm thật hữu dụng thay vì chỉ là

một buổi nói chuyện giải khuây.Sau buổi thuyết trình của

Deaton, không chỉ nhóm nhân viênkinh doanh đạt được doanh sốtháng cao nhất trong năm đó, màtôi cũng cảm thấy cả cuộc đời tôithay đổi kể từ đó. Khi Deaton rờikhỏi tòa nhà đó, tôi đã thề với lòngmình có ngày tôi sẽ cộng tác vớiông. Tôi muốn cùng ông làm côngviệc ông đang làm là giảng dạy vềtâm hồn. Tôi cũng biết một khi cốhọc để biết cách giảng dạy đề tàinày thì tôi cũng đã có thể học đượcnhiều điều về nó.

Vì luôn thất bại nên cuốicùng tôi đã thành công

Một trong những điều khiến việccộng tác ngẫu nhiên giữa Deaton vàtôi trở nên lý thú là việc anh ta vàtôi rất khác xa nhau. Trong đời anh,anh đã gặt hái biết bao thành công,từ thể thao đến học vấn, thật kể rakhông hết.

Tôi thì ngược lại, không mấythành công. Nhưng dù khác biệtnhau ở góc độ thành công, tôi vàDeaton cảm mến nhau thật nhanh,và anh dạy cho tôi tất cả nhữngđiều anh biết. Anh không chút íchkỷ khi dạy cho tôi hiểu về công việc

của anh. Qui trình đã được cấp dấuchứng nhận nhằm 'giám sát' các'mục tiêu kỹ thuật trong thực tế' làmột điều mà tôi áp dụng ngay chocuộc đời mình.

Vì điều này dựa trên những hoạtđộng của não bộ nên nó vận hànhtốt. Không cần dùng đến việc kíchthích tăng cường cảm xúc. Đó làmột lớp học thật lạnh lùng về đề tàilàm thế nào để tâm hồn và trí óctương tác lẫn nhau sao cho cáctưởng tượng về tương lai của bạntrở thành hiện thực. Thật rõ ràng vàhiệu quả.

Bằng cách sử dụng hệ thống củaDeaton, tôi bắt đầu đề ra và đạt

đến các mục tiêu trong một khoảngthời gian ngắn đến hiếm thấy. Cảcuộc đời tôi cứ quay vòng. Thay vìphải dùng bộ não cả ngày để ghihình những điều tôi sợ hãy, anh ấyđã dạy tôi cách dùng não để ghihình những điều tôi mong muốn.

Cử tọa cũng được kết nối với tôi.Khi tôi kể về cuộc đời trước kia củamình, họ có thể thấy sự thật trongquãng đời khốn khó đó. Đa số họ cóthể nhận thức. Đối với họ, chẳng cógì là khó để kiểm tra tôi đã thất bạilúc đầu như thế nào. Họ nhận thứcđược nếu việc theo dõi giám sát vậnhành tốt đối với tôi thì nó cũng sẽhoạt động tốt với mọi người.

Chẳng bao lâu, nhiều người đãtừng dự một số buổi hội thảo domột người luôn thành công trongcuộc đời như Dennis trình bày, cảmthấy vui vui khi nghe tiếp viễn ảnhcủa một kẻ thành đạt trễ tràng nhưtôi đây. Nhiều người đã từng hoàinghi về khả năng ứng dụng thànhcông các nguyên tắc của cả haingười chúng tôi, khi nghe kể vềcuộc đời tôi đã thầm nghĩ "Được,nếu anh ấy làm được thì tôi cũng sẽlàm được. Tôi đâu đến nỗi tệ nhưthế."

Bạn đâu quá xuống thấpnhư tôi đâu

Quả thật, tôi không mấy thànhcông nên rất bối rối. Tôi sẽ không đivào tất cả ngõ ngách của vấn đề,nhưng thực tế, tôi vẫn đang làm.Hãy tin lời tôi. Đôi lúc tôi vẫn nhậnra quá khứ chìm đắm của mình đãtrôi giạt ra khơi để tôi có dịp gộtrửa. Nó là một nỗi đau nhưng cũnglà một dịp tốt để nhớ lại. Khi nhặtlấy những mảnh vỡ của chiếcTitanic mà đó cũng chính là tôi, tôilại được gợi nhớ về cuộc sống quádễ dàng vì sống ở mức quá thấp vàđáng hổ thẹn.

Bạn không thể kể tôi nghe điềugì về bạn lại khiến tôi ngạc nhiên.Bạn không thể xúc phạm tôi. Bạnkhông thể gây sốc đối với tôi. Bạnkhông thể tập trung vào cuốn sáchnày nếu nhận thức của bạn quáthấp giống như nhận thức của tôilúc trước. Bạn sẽ không thể cầmsách này trên tay hoặc đọc và hiểuvề nó. Đọc được sách này thì bạnđã vượt lên trên vị trí của tôi lúctrước rồi đó.

Thật vậy, lúc này bạn ở vị trícàng thấp bao nhiêu thì bạn càngcảm thấy vui hơn bấy nhiêu khi bạnquyết định tự cải tạo, xem đó làmột dự tính cá nhân. Mỗi từ trong

cuốn sách này là một phần của mụctiêu tổng thể của tôi nhằm giúp bạnhiểu được bạn có thể vực mình lêntrên đường đời. Bạn có thể thiết kếlại toàn bộ về mình, không phải vìcó điều gì đó không ổn nơi bạn màchỉ vì muốn hưởng được một niềmvui đơn thuần khi tự cải tạo. Khôngcó nỗi vui nào như thế đâu.

Thật vậy, tôi chỉ có thể bắt đầuthật sự đạt được ý nguyện khi quênđi ý tưởng có điều gì đó không ổnnơi tôi.

Cái cách mà tôi quay trở về vớitinh thần có thể tóm tắt như sau:tôi bắt đầu cho phép mình suy nghĩmột cách rõ ràng và thoải mái.

Nghe qua rất đơn giản, nhưng tôinhận thấy nhiều nạn nhân thật sựkhông hề làm thế. Họ không để chobản thân được nghỉ ngơi. Họ cứnghiền ngẫm, rồi lo âu. Và rồi họcảm thấy chán nản. Sau đó, họ lạinổi giận. Rồi lại cảm thấy tội nghiệpcho chính mình. Và cuộc săn đuổichết người cứ tiếp tục. Vòng tròntiêu cực cứ lẩn quẩn.

Có một dạo, một chị tham dự hộithảo đã nói với tôi: "Tự thương hạinhư một con sâu chui vào trong nãocủa anh và đẻ trứng ở đó."

Và đây là điều cuối cùng tôi chophép mình nghĩ đến: Điều gì sẽ xảyra nếu tôi thật sự trở thành người

mà tôi luôn nghĩ đến? Tôi muốnnghĩ về cái gì vậy? Nếu tôi biết chắcrằng mình sẽ trở thành một ngườiđã hiện hữu, thì tôi muốn đó là aivậy?

Đó là bước đầu tiên tôi làm đểtìm lối ra. Đó cũng có thể là bướcđầu tiên đối với bạn, dù bạn đang ởđâu đi nữa.

Plato luôn nói, nhưng chúng tachẳng chịu nghe: "Tư tưởng là linhhồn đối thoại với chính mình."

Các nạn nhân không muốn điềunày là hiện thực. Họ luôn đưa ranhững ví dụ, như Vincent Van Gogh,và nói ông ta quá tốt đẹp để sốngtrong cái thế giới hung ác này. Thật

ra, phải nói ngược lại mới đúng. Thếgiới này quá tốt đẹp để một nạnnhân như ông ta chấp nhận, trừ phitrong các tranh vẽ của ông.

Toàn bộ cuộc sống cá nhân củaông mang nặng tính chất nạn nhân.Ông đã tự tạo cho mình một tínhcách nạn nhân có tính thuyết phụcđến độ mà vẻ đẹp và sự thật hiểnhiện trong một bức tranh như StarryNight (Đêm đầy sao) khiến ôngphát điên. Một điều mâu thuẫn quálớn lao!

Ông biết nỗi chán chường củamình cũng là một sáng tạo như cácbức tranh của ông, nhưng ôngkhông biết phải làm gì với nó. Ông

có thể sơn phết nó, nhưng lại khôngthể nghĩ ra nó. Cuối cùng thì bứcchân dung tự vẽ chán chường củaông đã thắng thế.

Đối với tôi, để cứu rỗi linh hồnmình, trước hết phải để linh hồn đốithoại với chính nó. Tôi để linh hồnphân thành hai phần: chứng kiến vàtư duy. Rồi tôi bắt đầu quan sátđiều gì sẽ xảy đến với cuộc đời mìnhkhi tôi bắt đầu quen dần với việcgiám sát tư tưởng của mình.

Eckart Tolle đã nói: "Tâm hồn làmột dụng cụ, một công cụ. Nó đượcsử dụng cho một công việc cụ thểnào đó, và khi công việc hoàn tấtthì bạn cất nó đi.

Tôi có thể nói từ 80 đến 90% suynghĩ của con người không những cótính lặp lại, vô ích mà đôi khi còngây hại do bản chất thường xuyêntrái ngược và mang tính rối loạnchức năng. Hãy quan sát tâm hồnbạn để thấy đó là sự thâậ. Nó tạonên một sự rò rỉ nghiêm trọng nănglượng sống còn."

Chứng nhân quan sát bên trongtôi cũng giống như tinh thần conngười, bình thường rất im lặngtrong khi những giọng nói xa xưa cứvăng vẳng trong trí óc tôi. Nhữnggiọng xa xưa đó thuộc về các bậcthầy cô, quan chức, anh chị em vàcha mẹ tôi, họ hổ thẹn, họ chê

trách, lời họ vang vọng trong óc tôi,cho tôi biết đó là tiếng nói củalương tâm! Không lùi lại để nhận rõbản chất của tư duy sai trái này, tôilại xem hết tất cả giọng nói trên làcủa chính mình.

Một giọng nói vang lên: "Phảilàm điều đó! Bắt buộc phải làm điềuđó! Hãy thôi đi tính ích kỷ! Ngườinào có tính tổ chức đều đã làmxong việc này từ lâu!" Và rồi tôi lạikhông làm điều đó, vì một giọng nóihổ thẹn và phán xét không thuyếtphục cho lắm. Giọng nói đó dườngnhư đang cản trở.

Nhưng bên trong tất cả chúng ta,có một giọng nói mạnh mẽ, trầm

lắng hơn cuối cùng cũng bắt đầuđáp lễ. Giọng đó nói: "Đừng bảo tôiphải làm gì." Cách này hay cáchkhác, chúng ta yêu tiếng nói này.Đó là tiếng nói của sự trỗi dậy bêntrong ta, nó không mảy may quantâm đến lời phán xét của ngườikhác. Đó là phần vĩ đại nhất trongngười chúng ta. Và chúng ta muốntăng âm lượng của giọng nói đó, vìgiọng nói đó càng nghe rõ thì tacàng được tự do.

Âm lượng của các giọng nóikhông thuận lợi từ quá khứ có thểgiảm dần theo ngày tháng đến khitiếng nói của con người thật củabạn, tiếng nói của tinh thần, trỗi

dậy để chỉnh đốn cuộc đời bạn vàhướng dẫn bạn trên con đường tựcải tạo và tìm đến hạnh phúc. Cảitạo chỉ có ý nghĩa là phát triển. Vàchúng ta sẽ rất vui sướng khi chínhmình phát triển.

Chương 36 - HẠNHPHÚC RIÊNG KHÔNG HỀÍCH KỶ

Tiếng nói của sức mạnh trongmột cơn khủng hoảng cũng là tiếngnói dẫn dắt bạn trong hành trìnhtìm đến hạnh phúc, một khi bạnthấy được giá trị của chuyến đi đó.Một khi bạn hiểu được giá trị củahạnh phúc.

Nhiều người trong chúng ta vẫnthường mơ hồ về việc theo đuổihạnh phúc. Dường như chúng ta đãbị người đời hét vào mặt rất nhiềulần rằng quá 'ích kỷ' vì đã đánh

đồng hạnh phúc bản thân với mộtlối cư xử không đúng. Nhưng chămchút và củng cố hạnh phúc bản thânkhông phải là việc làm ích kỷ. Đặcbiệt khi có nhiều người khác cũngđược lợi từ đó.

Chẳng hạn, một trong nhữngmón quà quý nhất mà các bậc phụhuynh có thể tặng cho con mình làsự vui vẻ của cha mẹ. Một trongnhững món quà quý nhất mà vợ cóthể tặng cho chồng là cá tính vui vẻcủa mình. Niềm vui trong cuộc sốngcủa cô là một trong những điều ưngý nhất mà chồng cô hằng biết đến.Nếu cô tiếp xúc với chồng bằng mộtthái độ chán nản, thiếu tin cậy, thì

việc sống chung giữa hai người rấtkhó khăn. Cô phải là một món quàcho chồng, và ngược lại!

Rất nhiều 'vị đắng trong tình yêu'được diễn tả trong nền âm nhạcphổ thông vĩ đại của chúng ta, thậtsự là nỗi đau do những yêu cầukhông được đáp ứng. Khi các ca sĩhát "Yêu làm ta đau..." thì thật ra,họ không muốn nói đó là tình yêuđâu. Họ phải hát như thế này "Lệthuộc làm ta đau..." (trừ trường hợphọ không muốn có một bài hát đượcưa chuộng).

Trong cuốn tiểu thuyết nổi tiếng'Atlas Shrugged' (Quả địa cầu bịxem thường), viết về tinh thần làm

chủ và sức sáng tạo cá nhân, bàAyn Rand đã nêu lên một trườnghợp hay nhất, xưa nay chưa ai đềcập được đến như thế, về sức mạnhcủa hạnh phúc cá nhân và sự pháhoại đối với con người của nhữngngười vì không hạnh phúc mà trởthành những kẻ làm điều thiệnnhằm phô trương lòng mộ đạo. Đâylà một đoạn trích từ tiểu thuyết nóitrên, được Nathaniel Branden tríchdẫn gần đây trong kiệt tác về tâmlý, The Art of Consciousness (Nghệthuật nhận thức):

Tại sao lại nói có đạo lý khi phụcvụ hạnh phúc người khác mà khôngphải hạnh phúc của riêng mình?

Nếu hưởng thụ là một giá trị, thì tạisao người khác hưởng thụ lại có đạolý, còn bạn hưởng là phi đạo lý? Tạisao khi bạn muốn là phi đạo lý, cònngười khác muốn lại là có đạo lý?Tại sao khi bạn làm một giá trị vàlưu giữ nó là phi đạo lý, còn nếuđem cho nó đi lại là có đạo lý? Vànếu bạn lưu giữ một giá trị là phiđạo lý, tại sao người khác nhận nólại là có đạo lý? Nếu bạn là ngườiđức độ, vị tha khi có nó, thì ngườinhận nó có ích kỷ và xấu xa không?Có phải đức hạnh là để phục vụ cáixấu không?

Người hạnh phúc luôn có nhiềuthứ để cho người khác. Họ có nhiều

sức mạnh và cũng nhiều sức sốnghơn. Một người hạnh phúc làm chủđược một thứ tinh thần luôn biếttiếp thêm sm vào mỗi động tác cho.

Một người đang trong cơn nónggiận và tâm trạng chán chường màphải phục vụ ai đó trên tinh thần bịbắt buộc thì coi chừng họ đang tẩmthứt huốc độ căm ghét vào ‘mónquà’. Cho như thế thì không phải làcho. Đó chỉ là một dạng cụ thể hóamột cảm giác bị bắt buộc. Đó làmột hình thức cố gắng sống theo kỳvọng của người khác. Đó là cuộcsống thường ngày của những nạnnhân.

Những nạn nhân này quan sát

một cách thụ động sự buồn chán vànỗi mệt mỏi nơi tâm hồn họ. Họnghĩ họ không thể làm gì hơn. Họkhông hiểu có một bộ phận khác nơitrí não đang chờ được khởi động,một tiếng nói khác đang chờ ánhsáng thắp lên. Đó là tiếng nói củatinh thần con người.

Tất cả mọi của cải đều liên quanđến nuôi dưỡng tiếng nói căn bảnđó của tự do. Tự cải tạo mìnhkhông phải là vấn đề chuyển từ xấusang tốt, mà đúng hơn là từ nạnnhân sang người làm chủ. Hãychăm lo hạnh phúc của bạn. Đó làcả một sự sáng tạo, vậy bạn hãybắt tay ngay vào việc đi.

Chương 37 – VÀ BẠN SẼCÓ NĂNG LƯỢNG

Một nhà văn trẻ biết được địa chỉe-mail của tôi thông qua một ngườibạn liền gửi thư cho tôi hỏi về khókhăn anh không thể tự động viênmình. Anh đã đọc cuốn 100 cách đểtự động viên mình, nhưng anh phảithú nhận hiện nay mình vẫn bị bếtắc.

Anh nói: “Tôi mất lòng tin nơichính mình, và một khi mất niềmtin, tôi không thể sáng tác. Thật làchán nản. Bạn sẽ làm gì đây?”

Tôi nói với anh ta dường nhưcách suy nghĩ của anh làm cho mọi

thứ quay vòng và thụt lùi. Niềm tin,lòng trung thành không phải là thứđến trước, nó có thể đến sau. Thậtvậy, không phải lúc nào cũng cầnđến nó. Bạn hãy cứ sáng tác. Có thểhành văn không hay, nhưng hãy cứviết. Hãy quên đi niềm tin trong khiviết. Không phải là một việc quá lớnlao đâu. Rồi niềm tin sẽ tỏa sángsau; nó không phải là thứ bạn cần,thật cần lúc ban đầu.

Nạn nhân thường trở nên thờ ơkhi không tìm thấy được đức tin, sựtự tin hoặc lòng can đảm để làmmột việc gì đó. Rồi họ tự nhủ vì họkhông có năng lượng để làm điềuđó.

Người biết làm chủ hiểu rằng đứctin và lòng can đảm chỉ xuất hiện vềsau trong tư duy. Hành động phải đitrước. Hành động phải có trước lòngdũng cảm. Đức tin và lòng dũngcảm là phần thưởng – không phải làyêu cầu – để hành động. Nănglượng để làm một điều gì đó thườngxuất hiện vào chặng giữa khi thựchiện công việc, không phải ở giaiđoạn đầu.

Ralph Waldo Emerson đã nói:“Hãy làm công việc rồi bạn sẽ cóđược năng lượng.”

Tôi sống một cuộc sống thụt lùiTôi biết câu chuyện này về lòng

can đảm vì phần lớn cuộc đời tôi đã

lãng phí về chờ có được năng lượnghành động. Hoặc là đức tin. Hoặc làlòng dũng cảm. Tôi cứ nghĩ tôi phảicó nó ở giai đoạn đầu trước khi cóthể hành động. Trước khi tôi có đủcan đảm. Nhưng tôi biết đảo ngượccả cái qui trình năng lượng kia. Nếutôi không kịp thức giấc và thấy đượcánh sáng thì giờ đây tôi vẫn sẽ mãichờ đợi đức tin.

G.K. Chesteron đã nói: “Nếu mộtviệc đáng để làm thì nó đáng để talàm, dù rất tồi.”

Bản thân hành động là nguồncan đảm. Thực hiện một việc chínhlà xóa đi nỗi lo sợ thực hiện việc đó.

Có một dạo tôi nói với cố vấn của

mình, Steve Hardison, với mộtgiọng đầy khâm phục:

“Ông có thể làm những việc màngười khác rất sợ làm.” Ông ấy tỏvẻ đồng ý. Nhưng rồi ông lại nói:“Và lý do duy nhất tôi có thể làmnhững việc đó, là vì tôi đã làm quachúng. Tự mình làm công việc làcách để tôi học làm những việc đó.”

Trong quá trình làm việc nhiềunăm liền với nhân viên bán hàngcác công ty, tôi ghi nhận có một thứthúc đẩy nhân viên bán hàng hơnbất cứ thứ gì khác. Đó là một điềuthúc đẩy thật sự, nó tạo cho ngườinhân viên một sự tự tin và một thứnăng lượng gần như vô tận. Nó là gì

vậy? Đó là thực hiện một thươngvụ.

Sau khi thực hiện được mộtthương vụ, người nhân viên bánhàng càng cảm thấy tự tin và khỏemạnh hơn bất cứ lúc nào. Nhưngthật không may, người ta luôn cókhuynh hướng phung phí nănglượng này để chúc mừng thương vụthành công thay vì dùng nó để đốiđầu ngay với thách thức bán hàngmà tất cả họ đều sợ nhất.

Một người bán hàng đã hỏi tôi:“Làm thế nào để có thể tự độngviên mình bán hàng nhiều hơn?”

Tôi trả lời: “Bằng cách bánhàng.”

“Vâng, đúng rồi: tôi hiện có độnglực quá yếu để làm điều này. Làmthế nào để nâng cao mức độ phấnkhích của tôi đạt đến mức tôi muốnđể có thể thực hiện thành công mộtthương vụ?”

“Hãy đi thẳng vào việc thực hiệnthương vụ, và động cơ hành độngcủa bạn sẽ có ngay lúc bạn cần đếnnó”.

Nghe qua tưởng chừng như mộtlời khuyên kiểu nước đôi dành chonhân viên mại vụ. Do đó, tôi thườngsử dụng một lối ẩn dụ để thựchành. Chúng ta đã trở nên quenthuộc hơn với động lực này ở dạngthực hành.

“Làm thế nào để tôi tự động viênmình chạy bộ vào mỗi buổi sáng.”

“Bằng cách chạy bộ vào buổisáng.”

“Nhưng tôi không thích chạy cholắm.”

“Điều đó, bởi vì bạn chưa từngchạy qua. Nếu trước đây, bạn đãtừng chạy thì giờ đây bạn sẽ thíchchạy.”

Ta có thể dẹp tan nỗi lo sợ bằngcách làm cái điều mà ta sợ khôngdám làm. Hành động sẽ chiến thắngnỗi lo sợ, tựa như chiếc kéo cắt náttờ giấy. Và giấy thì lại gói được viêngạch, còn gạch thì lại có thể đập hưcày kéo. Đó là vòng lẩn quẩn của

cuộc đời. Nhưng chính bạn là ngườikhởi động cái vòng đời đó. Nókhông tự thân vận động được.

Hành động bạn thực hiện khôngcần phải thật hoàn chỉnh. Nó sẽ tựthân nạp năng lượng cần thiết đểtiếp tục duy trì. Cũng như ta khởiđộng một chiếc xe bằng cách đẩynó. Bạn khởi động nó bằng cáchlàm cho nó di chuyển.

Lòng can đảm lại có một luồnggió khác. Một khi có nó, bạn lạimuốn dấn sâu hơn vào trong nó.Quá nhiều nỗi lo âu sợ sệt trước lúchành động là trở lực duy nhất đốivới quá trình này.

Khi còn bé, bạn đã biết điều này.

Biết bằng trực giác. Bạn chỉ cần đểnỗi sợ hãi ở túi sau rồi nhảy. Nhớchưa? Tại một thời điểm, bạn chỉcần ngồi và đẩy tới trên chiếc xeđạp đó. Một thời điểm khác, bạn chỉcần nhảy khỏi tấm ván cao vàotrong làn nước sâu. Bạn không chútlo lắng mình đã có đủ mọi thứ cầnthiết để nhảy hay chưa? Và bạn chỉnhảy xuống.

Khi trưởng thành, chúng ta đã tựnhủ mình rằng không thể làm đượcnhững việc mà mình sợ phải làm,rằng sợ làm cũng đồng nghĩa vớiviệc không thể làm. Nhưng bằngchút thực hành phương châm hãycứ làm đi cho thấy tất cả giả định

trên là sai lầm. Hành động mang lạicản đảm, và không có qui trìnhngược lại.

Bạn hãy đi ra ngoài một mình vàngồi xuống với một máy tính xáchtay hình xoắn ốc.

(Nhà làm phim QuentinTarantino cho rằng máy tính xáchtay hình xoắn ốc là phát minh cótrình độ công nghệ cao nhất ở thờiđại chúng ta vì bạn có thể mang nóđi bất cứ nơi đâu, bạn không cần cóổ cắm điện hoặc pin, và bạn có thểviết bất cứ thứ gì lên đó). Hãy viếtlên đó 10 điều mà bạn sẽ làm trongđời nếu bạn không chút sợ hãi. Rồibạn hãy chọn ra một việc để làm.

Công việc mà bạn chọn để làmcó thể khiến bạn hơi sợ khi nghĩ đếnnó, nhưng không sao. Đừng nghĩđến nó. Nghĩ đến nó là điều khiếnbạn phải sợ hãi. Hãy cứ bắt đầulàm. Không cần nghĩ ngợi.

Tất cả người can đảm đều có lúcphải sợ hãi. Dù vậy, họ vẫn cứ làm,reo hò trong thế nửa mừng nửa sợ,giống như Butch và Sundance nhảykhỏi tảng núi cao xuống làn nướcbên dưới.

Rồi bạn sẽ thấy, khi đi dần xuốnglàn nước, có một động tác lao đithật vui. Bạn cảm thấy nỗi sợ hãikhi bạn đang trong quá trình chinhphục nó. Và khi bạn tiếp tục hành

động thì nỗi sợ hãi tan biến động lạiđơn thuần là sự vui mừng. Vui vìđược là con người mà trước đây bạnchưa từng là. Đó là cải tạo.

Bạn tự cải tạo mình bằng cáchlàm những điều mà ‘bản thân bạn’sẽ không làm, và chính bằng cáchnhư thế, bạn đã hiểu ra không hềcó cái ‘tôi’ cố định và thường trực.

Chương 38 – SỐNG NHƯTHẾ NÀO ĐỂ ĐƯỢCTRĂM TUỔI

Có một điều gì đó rất lạ đã xảyra tại tu viện.

Các nữ tu ở đó sống lâu hơnngười ta nghĩ, lâu hơn rất nhiều.

Tuổi thọ trung bình dành chophái nữ vào khoảng 75, nhưngnhững nữ tu tại tu viện lại thọ hơntuổi đó thêm khoảng 20 tuổi nữa.Có người hiện sống đến cả trămtuổi!

Tu viện là nơi trú ngụ của các sơdòng Notre Dame ở Mankato,

Minnesota, và những nhà nghiêncứu về não bộ con người thuộcTrường Đại học UCLA tin rằng cácnữ tu đã tìm ra một thứ bí quyếtquan trọng để sống thọ: đó là sựthường xuyên vận động trí óc. MẹBề trên tại tu viện từ lâu đã tinrằng: “Tâm hồn nhàn hạ là nơi trúẩn của loài quỷ dữ”, do đó, các sơtại đây không bao giờ để tâm hồnmình nhàn hạ.

Các sơ luôn chọn những trò chơivận động trí óc như cờ vua, cờtướng. Họ tổ chức hội nghị, hộithảo. Họ biên thư cho đại diện tạiQuốc hội. Họ luôn ở trạng thái độngnão, ngoài ra họ còn tăng cường

mức độ hoạt động của trí óc khi tuổicàng cao.

Kết quả là họ không chết; họ vẫnsống.

Có một điều gì đó xảy ra khi nãobộ luôn phải chấp nhận thử thách.Có một điều gì đó hết sức có ích choloài người khi não bộ luôn thích giảiquyết khó khăn.

Một bộ não luôn giải quyết khókhăn sẽ tăng cường phát triển cácxúc tu (đó là những nhánh hình câyliên lạc giữa các tế bào). Và các nhànghiên cứu tại UCLA đã liên kết sựtăng cường phát triển này với độtăng lên của những năm tháng hoạtđộng mạnh khỏe của con người trên

Trái đất này.Khi não bộ đạt đến một mức độ

nào đó thì cơ thể duy trì ở trạngthái hoạt động.

Khi não bộ đánh vật với một khókhăn thì cơ thể lại tăng cường thêmsức sống.

Đó là lý do vì sao những ngườilớn tuổi thường chết sớm khi ngườihôn phối qua đời.

Người hôn phối kia, dù ít còn hơnkhông, là nguồn duy nhất để kíchthích hoạt động trí óc, là nguồn duynhất đem đến ‘khó khăn’ cho tâmhồn. Do đó, cái mà chúng ta nghĩ là‘vấn đề với người phối ngẫu’ lại làthứ mang lại cho ta sức sống. Tất

cả những khó khăn, với điều kiệnchúng phải được ta quan tâm giảiquyết, đều là những món quà thậtlớn lao.

Tại sao những nạn nhânlại không sống thọ?

Tính châm biếm ở đây đối vớinạn nhân là anh ta luôn tìm cáchtăng cường cuộc sống bằng cách nétránh khó khăn. Và cho dù việc giảiquyết khó khăn xem như là cộinguồn của cuộc sống trường thọ vàhạnh phúc nhưng các nạn nhân vẫncố gắng để sống những tháng ngày‘không chút lụy phiền’. Họ muốn antoàn trên hết. Họ muốn một cuộcsống đầy tiện nghi. Họ không hềmuốn phải suy nghĩ nhiều.

Đặc biệt, họ muốn có thời giannhàn nhã đầu óc trong cuộc sống.

Nhiều nạn nhân khi rời ghế nhàtrường ở bậc trung học, đại học haybất cứ bậc học cuối cùng nào, đãphát biểu: “Trong đời, tôi sẽ chẳngbao giờ mở thêm một cuốn sáchnào nữa!” Họ ném mạnh sách vởxuống, mắt long lên không mấythiện cảm, họ bắt đầu một cuộcsống tiện nghi không vướng bận vềtinh thần. Họ đã có cuộc sống đóbằng những thách thức của tâmhồn. Họ chỉ muốn ngồi xem tivi đếncuối đời – mặc cho đội bóng họ ưathích sống thay cho họ. Mặc choSeinfeld tiên đoán nhiều giải phápthông minh để giải quyết những khókhăn trong cuộc sống của bản thân

họ. Mặc cho người dẫn chương trìnhbàn luận tin tức theo lối giễu cợttinh vi, diễn giải tại sao không mộtthứ gì họ làm có thể tạo nên điềukhác biệt.

Điều mà nạn nhân né tránhnhiều nhất – khó khăn – là nhữngthứ thật sự sẽ đem lại cho họ thêmnhiều sức sống. Nếu họ biết học đểchuyên tâm vào. Nếu họ biết học đểthưởng thức.

Như ta đã biết ở những phầntrước, Đan Mạch là một trong sốnhững quốc gia trên thế giới có chếđộ an sinh xã hội ‘thoải mái nhất’.Chính phủ Đan Mạch có chủ trươngchăm lo giải quyết tất cả khó khăn

khả dĩ cho mọi người. Và ở đó,người ta chứng kiến tỉ lệ tự tử caonhất thế giới.

Trong phòng tắm nhà tôi, có treotấm biển về một lời nói của WilliamJ.Locke. Nhờ có nó, tôi có thể tựnhắn nhủ mình vào mỗi buổi sángcủa một ngày mới như sau:

Tôi tin rằng phân nửaNỗi thống khổ trên đời nàyXuất phát từ những ngườiLuôn sợ sệt khiĐi thẳng vào sự việc.

Tìm một thứ mà bạn luôn lẩntránh. Một người cho vay để cùngbàn bạc. Một thân phận để bạn xinlỗi. Một đồng nghiệp nơi công sở mà

bạn muốn gặp để nói chuyện tâmtình. Vậy bạn hãy làm đi. Hãy đithẳng vào câu chuyện! Hãy laoxuống sông sâu như Butch VàSundance, mà không cần lo âutrước một cách quá đáng. Sau khicảm nhận được nỗi vui sướng từhành động ấy, bạn hãy quyết tâmsẽ tiếp tục đi thẳng vào một vấn đềkhác ngày mai. Chẳng bao lâu sau,bạn sẽ biết thưởng thức và tôntrọng cuộc sống mà bạn đang xâydựng lại.

Chương 39 – MỖI GIẢIPHÁP ĐỀU CÓ VẤN ĐỀ

Vấn đề với các khó khăn là mộtthuật dụng ngữ. Vì từ ‘vấn đề’ tạothành một cú sốc không tốt đối vớihệ thống thần kinh của chúng tanên phản ứng đối lại tức thì là: “Tôikhông muốn nghĩ về nó.” Do đó,chúng ta mời một nhà tư vấn.Chúng ta mời một chuyên gia tâmlý đến để khuyên giải, hoặc một bácsĩ đến để chữa trị.

Lý do duy nhất để các nhà tư vấnlàm việc giỏi giang là vì họ ưa thíchsự kiện chúng ta gặp khó khăn. Vìhọ ưa thích nên họ đem hết cả

nhiệt tình và tư duy sáng tạo đểgiải quyết khó khăn đó.

Có một dạo, tôi được hân hạnhlàm việc chung với một trong nhữngcố vấn chính trị hàng đầu của mọithời kỳ, Joe Shumate. Ông ấy quátuyệt vời. Ông mang đến cho mỗichiến dịch ông tham gia một thứ giátrị, đó là niềm đam mê tư duy sángtạo của riêng ông.

Trong khi các ứng cử viên ôngđang vận động có thể trở nên mẫncán với các vấn đề trong tranh cửnhưng đối với Joe Shumate thìchẳng có gì phải bối rối. Ông chỉ cóviệc là tư duy. Ông có mặt tại đó đểdùng trí tưởng tượng của mình để

tư duy rồi sau đó tư vấn. Ông đãtừng nói với tôi: “Công việc của mộtnhà tư vấn là mượn đồng hồ củakhách hàng để sau đó báo giờ chohọ biết.”

Tôi nhận thấy lời khôi hài nhẹnhàng này ẩn chứa nhiều hàm ý sâusắc. Lý do khách hàng không thểbáo giờ là vì họ chẳng hề suy nghĩ.Họ chỉ cảm xúc. Họ quá xúc độngnên không thể xem được giờ trêntay. Họ chẳng có được một qui trìnhtư duy hoạt động trong đầu, đúng làhọ đang có vấn đề.

Một trong những vấn đề thật sựtrong xã hội chúng ta hôm nay là từ‘vấn đề’. Chúng ta đã bỏ ra hàng

mấy chục năm sợ sệt và ghê tởm từnói trên, đến độ hôm nay ta gặp rấtnhiều khó khăn để suy nghĩ về cácvấn đề một cách thuận lợi, tích cựcvà sáng tạo.

Đã có quá nhiều sự trì trệ khôngmấy thuận lợi đặt lên từ ‘vấn đề’khiến ngày nay, duy nhất từ nàyđược dùng để mô tả những conngười có cuộc sống hoàn toàn rốitung.

Tôi có thể hỏi bạn: “Lúc này,John ra sao?”

“Không được tốt lắm.”“Thật sao?”“Ừ, hắn có vấn đề.”“Tội quá há! Hắn thật dễ

thương.”Bằng cách làm tha hóa từ ‘vấn

đề’, chúng ta đã cản trở khả nănglớn lên và phát triển của mình.Chúng ta đã tước mất của chínhmình một trong những niềm vui lớnlao nhất trong cuộc sống; đó là giảiquyết vấn đề.

Mỗi vấn đề là một cuộcphiêu lưu trá hình

Thật vậy, giải quyết vấn đề quảlà một thú vui khiến các công typhải tách nó ra khỏi máy vi tính vănphòng. Đa số công ty đã loại bỏ cáctrò chơi khỏi hệ thống máy tính vănphòng vì chúng gây nghiện khiếnnhân viên không làm gì hết ngoàiviệc chơi game.

Nhưng những trò chơi đó cũngchỉ là những vấn đề được ngụytrang mà thôi!

Chúng ta ưa thích vấn đề làmsao để đưa được anh em Mario lênmột bậc cao hơn, bởi vì chúng ta

gọi nó là một trò chơi mà khôngphải là vấn đề. Chúng ta thích giảiquyết trò chơi vi tính Myst nhiềuhơn là một hành trình tương tựtrong đời sống của mình, vì ta nghĩMyst là một trò chơi.

Vài năm trước đây, khi tôi cài đặtchương trình Tetris và Solitaire vàomáy tính của tôi tại văn phòng, tôiđã thật sự bị cuốn hút vào các tròchơi này nên cuối cùng phải xóachúng đi. Trò chơi quả là những vấnđề được ngụy trang. Các vấn đề đóđược chuyển thể sang một dạngngôn ngữ thuận lợi và vui nhộn: đólà games (trò chơi)!

Người ta thường mua nhiều sách

nói về trò chơi đố ô chữ ở các kệtạp chí. Nhưng tình hình sẽ ra saonếu tựa sách đổi thành “vấn đề về ôchữ”? Sẽ không ai thèm mua.

Trong cửa hàng, có một gianvideo với đủ loại trò chơi điện tử.Nhưng nếu biển hiệu ghi ‘Phòng bánnhững vấn đề video’ thì chẳng aithèm bước vào.

Nhưng trong thực tế, các vấn đềluôn có khả năng vui nhộn. Chúngluôn là một cuộc phiêu lưu trá hình.Và chúng sẽ mãi như thế trừ phi tathêm nỗi sợ hãi vào bài tính. Trừphi ta đưa chúng xuống phía dướichiếc thang. Trừ phi ta thân phậnhóa chúng.

Ví dụ, tại sao chúng ta thườngthích nghe những vấn đề của ngườikhác? Chắc chắn không phải vì tathích người khác gặp hoạn nạn. Nóiđúng hơn, vì chúng ta thích giảiquyết khó khăn, chỉ vậy thôi. Vànếu dó thuộc về chuyện người khácthì chúng ta chẳng có gì sợ hãi. Mộtkhi dẹp được nỗi sợ hãi là thì ta cóthể thích nhảy bổ vào các vấn đề.Đó là lý do tại sao ta thích nhữngđiều bí ẩn, thích tán dóc, các tròchơi vi tính, v.v... Nếu có người bạnghé thăm vì đang có vấn đề vàmuốn có một lời khuyên thì tronglòng tôi có thể rất thích kinh nghiệmđó, dù ngoài miệng vẫn nói vô cùng

bối rối và lo lắng cho anh ấy.

Học cách tiến công

Voltaire từng nói không một vấnđề nào chịu đựng nổi sức tiến côngcủa tư duy bền bỉ. Và ông ta có lý:Không một vấn đề nào có thể chịuđựng nổi.

Trong các buổi hội thảo về đề tàigiải quyết vấn đề, khi tôi nêu lêncâu nói của Voltaire “không một vấnđề nào chịu đựng nổi sức tiến côngcủa tư duy bền bỉ”, tôi thích hỏitrong số học viên có ai không đồngý với câu nói đó không. Tôi chưatừng nghe ai trả lời không đồng ýmột cách thuyết phục vù không cóai từng có dịp kiểm chứng thực tế

cả! Họ không biết đến việc tư duybền bỉ đến giải quyết vấn đề là nhưthế nào.

Phản ứng điển hình của họ trướckhó khăn luôn là “Tôi không muốnsuy nghĩ nhiều về nó”.

Nếu có một vấn đề nào chịuđựng nổi sức tiến công của tư duybền bỉ thì đó chắc không phải là vấnđề. Hãy nhớ về quan điểm củangười làm chủ: Nếu không có giảiđáp thì đó không phải là vấn đề.Nếu không có giải đáp thì việc tađang xử lý là một sự kiện trong đờimà chúng ta chưa chấp nhận. Mỗimột vấn đề đều phải có lời giải, dùta thấy được hay chưa. Và mỗi một

bài giải dành riêng cho một vấn đề.Các lời giải đều rất thú vị, nhưng đểchọn một thì cần phải có một vấnđề tương ứng. Vậy có điều gì sai vớivấn đề?

Lo âu sợ hãi không phảilà tư duy

Nếu ai đó bảo một nạn nhân cầnnói lên điều gì đi vì “dường nhưchúng ta đang có vấn đề” thì nạnnhân lập tức chìm đắm sâu tronghốc dạ dày. Anh ta cảm thấy trongbụng đánh lô tô. Anh ta đâu còn suynghĩ gì nữa; anh ta đang lo lắng.

Lo lắng không phải là suy nghĩthật. Đó chỉ là một cách dùng trítưởng tượng sai. Lo lắng chỉ nháitheo tư tưởng, nhưng lại không thựchiện được những việc tư tưởng đãlàm: Chưa ai từng ‘lo lắng’ để tìm ramột giải pháp sống còn. Để tìm ra

một lời giải, chúng ta phải vượt lêncao hơn sự lo lắng.

Albert Einstein nhận rất rõ vềđiều này khi nói: “Những vấn đề lớnmà ta phải đương đầu không thểđược giải quyết ở cùng một trình độtư duy như lúc chúng mới phátsinh”.

Tự cải tạo mình đòi hỏi bạn xemlo âu thuộc về quá khứ. Bạn có thểquan tâm nhưng không được lo âu.Khi bạn quan tâm về một điều gì thìlập tức bạn sẽ tìm kiếm một hànhđộng khả dĩ. Bạn hành động vì quantâm. Còn lo âu chỉ khiến bạn trởnên thụ động. Và thèm rối loạnthần kinh.

Tự cải tạo mình cũng cần tìm ranhiều vấn đề. Đó là những trò chơibạn sẽ chơi trong giải đấu vĩ đạinày. Giải đấu này được gọi là mộtđiệu vũ, vũ điệu của cuộc đời.Thắng được một trò chơi giúp bạntiến sâu hơn vào trong giải.

Chương 40 – HÃY THÔILÀ CHÍNH BẠN

Cải tạo sẽ đến khi ta không còncố gắng để là chính mình nữa. Vuisướng là thế đó. Chúng ta hạnhphúc khi ta lớn lên.

Cho nên, để thật sự thưởng thứcđược niềm vui, chúng ta phải làmmột điều gì đó mà ta chưa quenlàm. Bạn không thể vui thú khi làmcùng một việc ngày này qua ngàykhác. Không ai có thể vui thú nếucứ như thế. Bạn chỉ thấy thú vị khilàm một điều bất ngờ. Niềm vui nàyđến do ta biết phát triển đi lên từthực tại và trở thành một con người

trước đây ta chưa từng biết.Bob Greene, nhà huấn luyện thể

chất do Oprah Winfrey, đã nói: “Khitôi mới gặp Oprah lần đầu, tôi chưabao giờ thấy cô ấy vui tươi”.Nguyên nhân do đâu mà người phụnữ dù giàu có và nổi tiếng mà baongười khác hằng mơ ước lại khôngvui tươi.

Khi ông hỏi cô ấy rằng cô thật sựcảm thấy vui thú lúc nào gần đâynhất thì cô phải nhớ lại cách đây 8năm, lúc cô đang đóng phim TheColor Purple (Màu tím) cùng vớiSteven Spielberg (và trong phim đó,cô đã vào vai thật tuyệt vời, trởthành một con người khác trên màn

bạc).Kể từ dạo đó, cô cũng có một số

“niềm vui nho nhỏ”, không phải mộthứng thú đích thực.

Oprah Winfrey hiện tại là ngườimay mắn vì còn có được phim TheColor Purple (Màu tím) như một kýức. Đa số người khác phải lùi tít vềthời thơ ấu mới nhớ được một vàiniềm vui thật sự đáng nói.

Nhưng sau đó, Bob Greene bắtđầu làm việc cùng với Oprah và chỉcho cô ta thấy niềm vui có mọi lúc,mọi nơi nếu cô biết cách để có nó.

Trong cuốn sách viết cùng vớiOprah, Make the Connection (Kếtnối), ông đã mô tả những giây phút

hân hoan lại bắt đầu trở về vớiOprah như thế nào, và “giây phúthân hoan mạnh mẽ nhất mà tôitừng chứng kiến, đến với cô vàotháng 10 năm 1994. Chúng tôi đãcùng chạy hơn 2 tiếng đồng hồtrong cơn mưa như thác, nhân giảithi đấu chạy bộ đường dài MarathonMarine Corps ở Washington, DC. Tôinhìn lên và thấy cột mốc ghi 25mile. Rõ ràng cô đã hoàn tất cuộcđua. Tôi quay vòng và nhìn thấymắt cô đẫm lệ.”

Cô ấy cũng rất ngạc nhiên. Cô đãtrở thành một con người khác màtrước đây cô chưa từng là. Cô đãtrưởng thành.

Vào lúc này, Greene chợt nghĩ lạilúc ông gặp Oprah Winfrey lần đầu.Cô cân nặng 237 pounds và khôngdám nhìn vào mắt ông. Cô quả đãđi được một đoạn đường dài từ đóđến nay.

Trẻ con biết rõ niềm vuitừ đâu đến

Trẻ con biết đi đến đâu để cóđược niềm vui đó. Chúng luôn cốlàm những việc xưa nay chúng chưahề làm.

Tiếng khóc trứ danh “Mẹ nhìnnày, con buông tay!” là tiếng khócẩn chứa niềm vui sướng, vì đứa trẻkhông chỉ thỏa mãn với việc chạy xeđạp. Và cùng đứa trẻ đó cố lái chiếcxe đạp với hai tay đưa lên trời, vàmạo hiểm là ở chỗ đó. Không cótiếng khóc sung sướng nào hơntiếng một đứa trẻ kêu lên, “Con làmđược! con làm được rồi!”

N h ờ làm việc mà trẻ con vuisướng. Người trưởng thành nhưchúng ta đã quên mất điều đó.Chúng ta vẫn thường nghĩ cảmnhận sự việc là con đường dẫn đếnhạnh phúc. Rồi ta lại nghĩ nhữngngười làm cho ta cảm nhận được sựvật là người mang đến cho ta hạnhphúc. Đó là một suy nghĩ khôngđúng, bởi vì như thế chúng ta đánhmất liên lạc với những điều ta đãbiết. Chúng ta đã tách ra khỏi tinhthần của mình.

Là người trưởng thành, chúng tacó thể thực hiện cả việc lập trìnhkhả năng có được niềm vui bênngoài cuộc đời bằng cách luôn cố

tìm một lối sống ‘không phiền toái’.Bằng cách luôn cố đi tìm một vùngtiện nghi. Bằng cách kiên trì tìm ‘sựan lành’ thay cho những điều thửthách khiến ta lớn mạnh. Đi tìm antoàn cũng giống như xác lập chobản thân một thân phận thườngxuyên.

Mẹ ơi, nhìn đây. Có gì vui đâu!

Hãy tự hỏi mình câu hỏiquan trọng nhất

Khi chúng ta sống như nhữngnạn nhân, chúng ta luôn tìm cáchchui vào trong hang hay trongmáng. Đó là một cái máng của tiệnnghi. Chúng ta quên rằng khác biệtduy nhất giữa một cái máng và mộtnấm mồ chỉ là vài feet (bộ) về chiềusâu.

Dù ta đang bế tắc trong cáimáng tiện nghi, thì lúc đó, tinh thầnta vẫn rảo qanh bên trong như mộtchú chó rên rỉ và đau đớn để tìmcách thoát ra ngoài chạy nhảy.Tiếng rên rỉ nghe thật buồn, và

chúng ta hầu hết không nghe nổiâm thanh đó, nên chúng ta tìm cáchtrấn áp nó thật nhanh với đồ ăn,hoặc thức uống, hoặc thuốc hút,hoặc ti vi. Hoặc tất cả các thứ trêncùng lúc!

Nhưng tiếng rên rỉ tiếp tục phátđi từ nơi sâu thẳm trong tâm hồn.Trong những giấc mơ buồn bã và uám không thể nhớ hết, chúng tatiếp tục nghe nó vọng lại từ nơi xaxăm, tận cuối những con đường dàidọc hành lang. Có thể một ngàynào đó, chúng ta biết rằng chú chóxinh đang rên rỉ kia, chính là tiếngnói của chứng rối loạn tinh thần củamình, vị thánh (chữ dog (chó) đọc

ngược lại thành god (chúa) đangtrông chờ để tự biểu thị. Trông chờra khỏi và chạy nhảy.

Đa số người Mỹ đã được lập trìnhtrong đầu để lặp đi lặp lại cả ngàymột câu hỏi “Làm thế nào để ta cóthêm được tiện nghi?”

Nhưng không phải bằng cách tựcải tạo mình. Không thể có thêmtiện nghi nếu bạn tự cải tạo mình.Vì lúc đó, bạn đã hoàn toàn khác.Bạn đã quyết tâm tạo kết nối vớiniềm vui, giống như bạn đã làm khicòn nhỏ. Bạn sẽ luôn tự hỏi mình“Hôm nay, ta có thể làm điều gìđây, những điều mà ta biết, sẽ cầnthật nhiều nỗ lực vinh quang?”

Rồi bạn sẽ trải qua một số ngàyvới nhận xét “Thật khó khăn, nhưngcũng thật vui.”

Chương 41 – CON VIRÚT TRONG MÁY TÍNHSINH HỌC CỦA BẠN

Hình ảnh, âm thanh đưa ta vàotrí não sẽ không bao giờ phai.Chúng lưu lại trong đó, để mãi mãiảnh hưởng chúng ta.

Một giây phút sống trên Trái đấtnày là quan trọng. Mỗi 60 giây xemphim quảng cáo trên ti vi là 60 giâyta có thể dùng để gửi một bưu thiếpcho một người bạn lâu ngày khônggặp. Chiếc bưu thiếp kia có thểmang chút sảng khoái đến cho họ.

Tôi đứng ở cửa hàng cho thuê

băng đĩa video, chưa biết lựa chọnloại gì. Tôi phân vân giữa một cuộnphim khiến tôi cười vui và một cuộnkhác làm tôi cứ lắc đầu vì kinh tởm.Đây là một chọn lựa có thể thay đổicả cuộc đời tôi. Nhưng tôi cứ đinhninh chuyện không lớn lao như thế.

Nghỉ giây lát sau nhiều cuộc điệđàm, tôi nhận ra mình còn thời gianđể gọi thêm một cú điện thoại trướckhi ra về. Việc đã xong, tôi có thểgọi ai cũng được. Một người bạnthường cổ vũ tôi và chỉ cho tôi thấymặt tươi vui nhất của cuộc đời.Quyết định gọi điện cho anh ta làmột trong những quyết định quantrọng nhất của tôi. Cười đùa nhiều

có khả năng chữa bệnh và cho tathêm sức sống.

Cuốn sách của Norman Coussinsviết về khả năng chữa trị thật nụcười, có tựa đề là Anatomy of anIllness (Giải phẫu một căn bệnh) đãchứng minh thật rõ ràng về tácđộng mạnh mẽ của nụ cười và tínhhài hước lên tế bào sống của cơthể. Chúng ta đang diễn trước khángiả là những tế bào sống.

Có những việc khiến tôi cười. Cónhững điều khiến tôi nhảy múa. Cónhững việc bắt tôi dậy thật sớm rồinhảy múa vui tươi. Đó là những việctôi muốn hiểu biết nhiều nhất trongcuộc đời. Tôi muốn chúng lúc nào

cũng bên mình, còn mình thì phảibiết đi nơi nào để có thêm chúng.

Có thứ âm nhạc khiến tôi vụt lalên “À hay!” và vỗ tay liên hồi, khiđang lái xe đi làm. Đó là thứ âmnhạc tôi luôn muốn có sẵn bênmình.

Tôi muốn quan tâm đến nhữngmón ăn của tinh thần. Tôi muốntinh thần phải là một điều gì thậtquan trọng đối với mình khiến tôinhận biết cũng như ghi nhớ lại đượcbất cứ thay đổi nào về hoạt độngcủa nó cho mục đích tham khảo vềsau. Tôi muốn thật sự có nó, vì lýdo tôi chỉ có thể tự cải tạo mìnhbằng cách tiếp cận thứ tinh thần ấy

và để nó phát triển mình từ bêntrong.

Vui lòng đừng hátnhững thứ nhạc tình ủymị nữa

Tôi xem cuộn phim Jerry Maguiremới thuê về, và thấy tinh thần mìnhnhư bay bổng khi máy phát ra mộtbài ca cũ của Paul McCartney nằmtrong album solo đầu tiên của ông,Mc Cartney. Bài hát có tựa là‘Momma Miss America’ (Cô gáingười Mỹ), nó có cái đẹp và nănglượng ban đầu và may thay, hoàntoàn không có những ca từ cực kỳủy mị thời hậu Lenon. Sau khi xemphim xong, tôi đã mua cái đĩa nhạc

đó về và cho phát bài hát ấy tronggiờ giải lao tại một trong nhữngbuổi hội thảo đông đảo của tôi. Tôiquan sát thật kỹ cảnh bài hát đóvực dậy 400 con người y như nó đãvực dậy tôi trong nhà hát. Tôi rấtvui vì đã quan sát được cảnh ấy.Một số điều gì đó đã chạm được đếntinh thần và tôi muốn biết chính xácđó là những điều gì.

Theo kinh nghiệm,tôi nhận thấykhông gì giết chết tinh thần nhanhhơn các bản tin buổi chiều. Bản tinbuổi chiều địa phương tệ hại hơnbản tin chiều trong nước, nhưngcũng không cách biệt nhau cho lắm.Một trong những lý do khiến bản tin

địa phương trên ti vi tệ hại hơn vìgần đây, những người dẫn chươngtrình thường là người mẫu, khôngphải nhà báo, và trí thông minh củahọ phản ánh sự khác biệt này.Thêm vào đó, họ đùa giỡn với nhaumột cách không trung thực lắmkhiến người xem phải xét lại toànbộ ý niệm về đời người. Đan xenvào những phần đùa giỡn khôngtrung thực là nhiệm vụ đem đến bấtcứ tin tức nào họ tìm được để gâybệnh và giết chết tinh thần chúngta. Toàn bộ mục tiêu của họ làkhiến ta phải há hốc miệng vì kinhtởm. Đó là một thứ khuếch đại đánhgiá đã được kiểm chứng ở mỗi lần

thực hiện.Không có gì là lạ khi Bác sĩ

Andrew Weil của Đại học Arizonađạt được nhiều thành tự lớn lao khichữa trị bệnh nhân với ‘tin nhanh’.Những triệu chứng bên ngoài củabệnh nhân giờ đã khá hơn sau khitrải qua ba tuần lễ không xem bảntin buổi chiều. Họ ngủ nhiều hơn, vànhờ đó có thể thu về nhanh sứckhỏe và năng lượng cho các tế bào.Đầu óc họ không phải chứa quánhiều hình ảnh thô kệch về bạo lựcvà hành hạ để ngẫm nghĩ lại vàoban đêm.

Các nạn nhân thì hàng đêm cứnhẹ dạ mà há hốc mồm, nhìn đầy

kinh ngạc những thứ được gọi là ‘tintức’ này, rồi họ kết luận sai tráirằng thế giới ngày càng tồi tệ. Nỗisợ hãi tăng lên và trong lòng, họluôn mong muốn tìm nơi ẩn nấp.

Bất chấp những sự kiện kinhkhủng của ngày 11/9, nhìn chungan toàn hàng không đang tiếp tụcđược cải thiện. Và dù vận chuyểnhàng không cứ sau mỗi tháng mộtan toàn hơn nhưng các nạn nhânvẫn cảm thấy sợ hãi khi bay vì họtiếp tục nhìn cùng một cảnh tượngnhững xác người và đổ nát đượckéo lên từ vùng biển đó, từ chiếcmáy bay đó đã rơi cách đây vàituần. Họ tiếp tục xem hàng đêm

cảnh những thân nhân khác của cácnạn nhân được phỏng vấn, và kháhơn nữa là những đoạn ghi âm củachiếc hộp đen với phần âm thanhđược khuếch đại được phát lên cùngcác phụ đề giúp ta nghe rõ tiếng nóicủa cơ trưởng và phi hành đoàn.

Các trạm phát sóng truyền hìnhđã kịp nhận ra điểm đánh giá sẽtăng lên khi các tiết mục trên ti vithu hút trình độ nhận thức của conngười ở mức thấp nhất. Nhưng đâykhông có gì là khó hiểu. Chúng tathường xem ti vi khi trong ngườimỏi mệt (Hiếm khi chúng ta la lên“Hiện nay, tôi cảm thấy tràn đầysinh lực; hãy mở ti vi đi nào!”)

Tiến sĩ Hunter S. Thompson, đãnhận xét “kỹ nghệ truyền hình làmột mương dẫn tiền nông cạn vàđộc ác, một con đường hành langbằng nhựa ngắn nơi lũ ma cô vàtrộm cướp đi lại tự do và người tốtbị giết chết như chó”. Câu nói trêngần như đã tóm lại tất cả. Nhữngkết luận của Tiến sĩ Thompson đãgợi tôi nhớ về một buổi phỏng vấnđộc đáo Charles Manson tại nhà laomà tôi xem trên ti vi cách đây vàinăm. Đó là nhân dịp Gerlado Riveraphát hành cuốn sách tự thuật thânmật được đặt tên một cách hoa mỹlà Exposing myself (Tự thuật) trongđó người dẫn chương trình trong

buổi mạn đàm khoác lác và nhữngvụ chinh phục tình dục mà hắn tađã thực hiện. Trong cùng cuốn sáchđó, Rivera còn nói về một cuộcphỏng vấn nổi tiếng khác do ôngthực hiện với kẻ giết người hàngloạt Manson sau khi Manson bị buộctội giết chết Sharon Tate.

Lý do Manson muốn được lên ti vivì hắn muốn tạo một khoảng cáchvới Rivera và cuốn sách nói trên.Hắn nói Rivera đã thổi phồng mốiquan hệ với hắn trong cuốn sách tựthuật, và hắn, Charles Manson,không muốn thế giới nghĩ hắn tathật sự quen biết Rivera.

Tôi dừng lại ít phút và suy nghĩ

về điều ấy. Đây là một tên sát nhânkhét tiếng với nhiều tiền án lại lo sợmình bị gắn liền với Geraldo Riverahơn là gắn kết với các tội ác củahắn. Các vụ giết người dù sao hắnvẫn còn có thể giải thích và sẽ cốquên đi. Còn một việc gắn kết vớiGeraldo Rivera thì không bao giờ.

Hãy nhận trách nhiệm nội tại đốivới những việc mình nghe thấy. Rồibạn sẽ ngày càng nhận ra nhữngđiều mình nghe, thấy và đọc đượccó tác động chủ yếu lên tinh thầnmình.

Một khi bạn bật ti vi lướt quanhững bản tin và cảm thấy khôngvui tại một số thời điểm thì với tất

cả nhận thức của mình, ban sẽ hiểurõ chính bạn đã tự khiến mìnhkhông vui bằng cách lựa chọnnhững thứ để xem. Bản tin tự nókhông làm cho bạn buồn. Cái núttắt mở hoàn toàn nằm trong taybạn. Bạn đang làm chủ nó. Rồi bạnsẽ nhanh chóng lấy lại quyền kiểmsoát đối với nó, và một khi bạn thựchiện điều đó thì bạn đang từngbước kiểm soát trọn vẹn cách lậptrình tâm hồn mình. Bạn lập trìnhtâm hồn mình như thế nào, đóchính là điều sẽ cải tạo con ngườihiện tại của bạn.

Chương 42 – PHẢICHĂNG ĐÓ CHỈ LÀNHỮNG TÊN NGU ĐẦNNHAM NHỞ?

Trong tác phẩm được phổ nhạcSouth Pacific ở Broadway, mộttrong những bài hát phổ biến nhấtnói về một ‘người lạc quan ngớngẩn’ có tính cách ‘ấu trĩ và non nớtđến bất trị... kết dính như một tênnghiện vào một thứ có tên là hyvọng.”

Điều này muốn nói lên việc nềnvăn hóa chúng ta hiện nay khôngđánh giá cao về tính lạc quan.

Chúng ta xem lạc quan là điềukhông thực tế. Khi nghĩ về người lạcquan, chúng ta thường liên tưởngđến những tên đần vui nhộn vànhững thằng khùng nhăn nhở.

Chúng ta nghĩ đến cô nàng tócvàng bất tài lại đóng tất cả các vai,ngớ ngẩn và hạnh phúc. Chúng tanghĩ về Barbie. Chúng ta nghĩ vềmột Pollyanna không muốn nhìnthấy sự thật. Chúng ta nghĩ về Ô.Roger và Richard Simmons. Chúngta nghĩ về một người khiến gia đìnhlâm vào cảnh nợ nần vì cái tư tưởngvận may sắp đến.

Nhưng nghĩ thế là sai, vì lạc quanchẳng hề yếu đuối; trái lại, nó rất

mạnh mẽ. Có thể dẫn chứng nhưsau.

Tiến sĩ Martin Seligman đã có haimươi năm nghiên cứu chuyên sâu,kết luận rằng tính lạc quan là thựctế và hiệu quả. Thật ra, người lạcquan có tâm hồn cứng rắn hơnngười bi quan nhiều, vì người lạcquan luôn chọn lựa các suy nghĩ saukhi xem xét nhiều phương án khácnhau, trong khi người bi quan rấtkhó mà xem xét hết. Thật vậy,người bi quan có đặc trưng nổi bậtlà tìm cách trốn chạy ngay tronggiai đoạn đầu của qui trình suy nghĩvà tự chôn chặt mình trong tưtưởng thất bại nản lòng.

Trong cuốn The optimist child(Đứa trẻ lạc quan), Seligman đã nóilên kết quả nghiên cứu đã đượcchứng minh một cách khoa học trênhơn nửa triệu đề tài như sau:“Người bi quan làm việc kém hơnngười lạc quan trên ba phươngdiện: một là, họ thường xuyên chánnản hơn; hai là, họ thành công kémhơn ở trường, trong công việc, vàtrên sân chơi – ít hơn người ta nghĩkhi xét về tài năng của họ; ba là,thể lực họ cũng kém hơn người chủquan. Vì thế, việc nắm bắt một họcthuyết bi quan về thế giới này cóthể là một dấu hiệu của sự ngụybiện, nhưng điều này mới thật là

tốn kém”.Công trình nghiên cứu của Tiến sĩ

Segliman là một bác bỏ hết sứcmạnh mẽ cái tư tưởng cũ là conngười có thân phận cố định, đượctạo nên từ tính di truyền và môitrường xung quanh. Tiến sĩ JonesSalk, người tìm ra vắc xin bệnh bạiliệt, đã tâm sự với Seligman rằngước gì ông có thể làm lại từ đầu.Tiến sĩ Salk nói “Nếu hôm nay tôi làmột nhà khoa học trẻ, tôi vẫn sẽcho thực hiện tiêm chủng. Nhưngthay vì tiêm chủng vào da thịt củalũ trẻ, tôi sẽ làm theo cách của ông.Đó là tiêm chủng cho chúng về mặttâm lý.”

Hãy ngừng hỏi điều đó khiến bạncảm giác ra sao

Chuyên gia trị bệnh tâm lý AlanLoy McGinnis cũng đã chỉ ra nguồngốc của tính lạc quan do nơi tưtưởng, không do thân phận.

Trong cuốn The power ofoptimism (Sức mạnh của lạc quan),Mc Ginnis đã nói “Chính tư tưởngcủa chúng ta khiến ta gặp nhiều rắcrối. Những người trị bệnh tâm lýnhư chúng ta phải dừng ngay việchỏi bệnh nhân ‘Nó khiến anh cảmgiác ra sao?’ mà thay vào đó là câuhỏi ‘Anh đã suy nghĩ những gì đểkhiến anh có cảm giác như thế?’

Chúng ta hoàn toàn kiểm soát

được tư tưởng của mình, dù đôi lúccó khó khăn. Các nạn nhân lại quásâu sát với tư tưởng và tinh thầnnên họ không có ý thức kiểm soátbất cứ điều gì. Nạn nhân cảm thấytừ bên trong là không kiểm soátđược. Vì không thể kiểm soát nổinên họ cảm nhận như các tìnhhuống bên ngoài là nguyên nhândẫn đến các cảm giác tiêu cực, sailầm, giống như cảm nhận đã tồn tạinhiều năm liền rằng Trái đất lạibằng phẳng.

Chiếc đòn bẩy thật sự của ngườibiết làm chủ là ở chỗ anh hay chị tacó những tư tưởng đáp lại lạc quanhay bi quan.

Archimedes từng nói “Hãy đưacho tôi một chiếc đòn bẩy đủ dài đểtôi dịch chuyển Trái đất này”, vềngôn từ thì ông ta rất đúng vì nếubạn cho ông ấy một chiếc đòn bẩyđủ dài thì ông ta chỉ bằng một độngtác của bàn tay đã có thể làmnghiêng toàn bộ quả Địa cầu bật rakhỏi trục quay của nó.

Ngôn ngữ mà ta dùng trong tâmhồn và trong lúc đàm thoại chính làchiếc đòn bẩy mà ta đang tìm kiếm.

Một ví dụ được nhiều người nhắcđến nhất liên quan sự khác biệtgiữa lạc quan và bi quan là ‘cái lynửa đầy hay nửa vơi’. Giả sử tôiđang sắp chết khát trong sa mạc thì

bạn mang đến cho tôi một ly nướcchỉ mới rót đầy phân nửa. Nếu làngười lạc quan, tôi sẽ nói “Cám ơnvì đã cho tôi uống nước!”. Còn nếulà người bi quan, tôi sẽ nói “Lượngnước còn lại hiện ở đâu?” Ở đây, vếnào đúng không thành vấn đề, vì cảhai nhận định đều đúng như nhau.Vấn đề ở chỗ nhận định nào là hữudụng hơn.

Khi nói cái ly rót nửa đầy, tất cảtế bào trong cơ thể đều lắng nghe.Các tế bào luôn luôn đáp ứng với tưtưởng và lời nói của tôi. Khi tôi nóitừ ‘đầy’ thì chúng đáp ứng, tỏ vẻ hàilòng hơn và thầm biết ơn, tất cảdiễn đạt dưới dạng sinh học.

Lạc quan thì hữu ích cho cuộcsống hơn. Lạc quan thì sống khỏemạnh hơn, và nhờ đó mà đạt đượcnăng lượng cao hơn.

Trả lời lại cho Prozac

Nếu tôi khiếu nại về nửa cái lyrỗng thì sinh khí trong tôi sẽ chùngxuống với lời tôi nói. Tôi thất vọng,và chính sự thất vọng làm nănglượng trong tôi rò rỉ đi một ít. Chutrình bất lợi đã bắt đầu và nó luônbao gồm tâm hồn, thể xác và tinhthần.

Tiến sĩ Mc Ginnis kể ra nhiềucông trình nghiên cứu để chứngminh người lạc quan học rất giỏi, cósức khỏe tốt, làm ra nhiều tiền hơn,hôn nhân bền vững và hạnh phúchơn, thường xuyên gần gũi con cáivà kể cả sống thọ hơn.

Về cơ bản, người lạc quan khácvới kẻ bi quan ở chỗ: người lạc quaný thức được sự lựa chọn. Có haicách để nhìn sự việc: mặt sáng vàmặt tối. Nếu ta thấy được cách chọnlựa, ta sẽ làm chủ được kết quả.Nếu ta không thấy được cách chọnlựa, ta sẽ là một nạn nhân bị rơivào bẫy.

Ngay một điều ‘xấu’ như sự chánnản cũng hàm chứa một sự lựachọn. Bác sĩ chữa bệnh tâm thầnPeter Breggin, người đã dũng cảmviết cuốn Talking back to Prozac(Đáp lời Prozac) đã thấy một điểmsáng trong nỗi chán nản u ám nhấtcủa bệnh nhân:” Thất vọng càng lớn

càng phản ảnh được ngọn lửa đammê cháy bên trong con người họ.Tôi xin giải thích như sau “Nỗi đaucàng mãnh liệt càng biểu thị đượccuộc sống mạnh mẽ như thế nào;hãy tưởng tượng bạn sẽ sống trọnvẹn như thế nào nếu biết cách sửdụng nó thật sáng tạo.”

Hãy bắt đầu từ ngày hôm naynghiên cứu thói quen mô tả sự việccủa bạn. Nếu bạn kịp nhận ra mìnhcó một cái nhìn bi quan thì cũngđừng vội lên án chính mình hoặcchọn một thái độ ngớ ngẩn xem đólà một phần của thân phận cố địnhcủa mình. Chỉ cần bạn chú tâm hơnvào nó. Rồi thử kiểm nghiệm nó.

Hãy tự hỏi mình câu này “Điều gì làtốt đối với tình huống này? Làm saođể tình huống này giúp tôi mạnhmẽ hơn lên?”

Nếu bạn nhìn các tình huốngtrong đời theo cách này thì bạn lạibắt đầu có được một sự phấn khíchmới đối với tâm hồn mình. Và bạnsẽ bắt đầu hiểu ra mình có đượctâm hồn là để sử dụng nó tạo racon người mà bạn luôn mong ướctrở thành.

Chương 43 - NUÔIDƯỠNG NGỌN LỬATINH THẦN

Tinh thần con người, tựa như lửatrại, phải được thắp sáng lên mỗingày.

Nhưng điều khác với tinh thần làchúng ta dễ quan sát và dễ tìm hiểumột ngọn lửa trại hơn, vì ta có thểđi lùi lại và quan sát nó. Sau mộtđêm cắm trại, sáng ra chúng ta cóthể nhô ra khỏi túp lều và ghi nhậntrong lòng hoan hỉ thấy ngọn lửa đãtàn. Chúng ta không nguyền rủangọn lửa trại vì đã vội tàn, và ta

cũng không nghĩ cuộc đời bất côngkhiến ta phải nhóm lại một ngọnlửa khác vào tối hôm sau.

Tuy nhiên, ta lại không thể cócách hiểu đơn giản như vậy đối vớitinh thần. Chúng ta thật sự lúngtúng với tinh thần con người. Chúngta nghĩ chắc có điều gì không ổn vớimột thế giới mà tinh thần luôn phảiđổi mới từng ngày. Chúng ta khôngnhận thấy có điều quý giá trong đóvì ta không nhận ra tinh thần chỉnhư một ngọn lửa mà thôi.

Tốt thay việc phải nhóm lại ngọnlửa trại vì nó giúp ta kiểm soát đượclửa. Bạn có thể thắp nó sáng lênhoặc tưới nước vào để dập tắt nó.

Khi nào bạn nhận ra mình có cùnglối kiểm soát đó với tinh thần, thìbạn sẽ biết cách sống như thế nào.Tôi không nói bạn sẽ mãi mãi hạnhphúc, nhưng bạn sẽ luôn biết cáchđể được hạnh phúc.

Và ý thức rằng mình đã hiểu sẽkhiến các kinh nghiệm về ‘bất hạnh’của bạn trở nên nhất thời và khôngquan trọng. Điều bất hạnh sẽ khôngcòn quá đáng sợ đối với bạn nữa vìbạn sẽ chịu đựng nó theo như cáchbạn trải qua một cơn ‘mỏi mệt’.

Một khi tinh thần phát động đượcvà trở nên mạnh mẽ hơn, nó sẽ cònhơn cả ngọn lửa kia vì nó hấp thuhầu như mọi thứ nó gặp và biến

chúng thành chính bản chất của nó.Bạn đã thấy lửa làm như thế trongrừng sâu, và bạn cũng đã thấy tinhthần làm như thế. Khi các lãnh tụđầy nhiệt huyết được truyền cảmhứng, trong họ bốc lên niềm đammê một lý tưởng nào đó, thì ngọnlửa nhiệt tình trong họ có thể lansang cả người xung quanh. Họ đãbốc lên như một ngọn lửa vậy.

Đại tướng Bernard Montgomeryđã trả lời như sau khi ông được đềnghị định nghĩa về tính lãnh đạo:“Lãnh đạo phải có được tíh lạc quanlan tỏa. Cách đánh giá cuối cùng vềmột lãnh đạo là cái cảm giác bạn cóđược khi rời họ sau một buổi hội

thảo. Bạn có được cái cảm giácthăng hoa và tín nhiệm không?

Một khi tinh thần thật sự tỏasáng thì nó hấp thu hết mọi người,mọi vật bằng thứ cảm giác thănghoa và tín nhiệm đó. Rốt lại, đó làmột phát minh, không phải theonghĩa làm giả, mà theo ý nghĩa mộtphát minh có thật, thật như cáibóng đèn điện do Edison phát minhra. Con người có tinh thần do bạnsáng tạo ra để là chính bạn, cũngphải thật như thế, và có thể đượcbật sáng lên như cái bóng đèn củaEdison vậy.

Sau mỗi buổi họp hay đàm thoạitrong cuộc sống riêng tư và nghề

nghiệp, bạn hãy tự hỏi xem ngườivừa gặp để lại nơi bạn cảm xúc caohay thấp hơn. Bản thân người đósau khi gặp bạn, sẽ có khả năng leolên hay tụt xuống cái thang thânphận? Một khi đã tự tạo được thóiquen này, bạn có thể chuẩn bị cácbuổi nói chuyện sao cho phù hợp,và mọi người mong mỏi có dịp đượcnói chuyện với bạn. Tinh thần củabạn sẽ là một điều gì đó tiếp thêmsức cho họ.

Hôm nay, có ai đó không xưngtên vừa gửi cho tôi một câu nóiđúng lúc tôi đang viết phần này.Câu nói đó diễn đạt cảm xúc củaanh ta trong một buổi hội thảo của

tôi về đề tài tự cải tạo mình: “Hãygiúp tôi tin vào sự thật của bảnthân, bất chấp nó đẹp đẽ như thếnào.”

Chương 44 – VƯỢT QUACƠN BÃO TÁP

Qua cuộc sống, chúng ta mongtìm được nhiều người mang đến chota hạnh phúc và thắp lên trong tangọn lửa tâm hồn. Từ đó, chúng taluôn để tâm tìm kiếm. Chúng ta hátnhững bài hát, đại loại như “Nàocon ơi, hãy thắp lên ngọn lửa trongta.”

Nhưng chúng ta chỉ hoài công tìmkiếm, vì lửa kia chỉ xuất phát từ bêntrong, không phải bên ngoài. Mộtcách thật ấu trĩ, chúng ta đã trôngngóng, mong chờ được cứu giúp từbên ngoài. Chúng ta cần học cách

quay trở lại nơi giam cầm tĩnh lặngđể nghỉ ngơi vì thật ra, đó chẳngphải chốn giam cầm mà là nơi tiếptế năng lượng. Đó là nơi ta bắt đầubấm cái nút chuyển đổi. Và là nơinguyên tử được tách ra.

Sai lầm mắc phải là do chúng taquá tin rằng ‘đột phá’ nhắm đếnmột điều gì đó ở xa tít bên ngoài đểtìm hạnh phúc. Càng xa, càng tốt!Việc mong ngóng thực hiện bướcđột phá này được phản ảnh nhiềutrong các thể loại âm nhạc thú vịnhư nhạc của Jim Morrison và TheDoors (Những cánh cửa) chẳng hạn.

Trong tác phẩm The LevelingWind (ngọn gió lấp), George Will đã

có một nhận xét đích đáng về banThe Doors như sau: “Cuộc đời ngắnngủi và bê bối của Jim Morrisoncùng tiếng vang kỳ lạ của nó đếntận ngày nay nói lên một nỗi khátvọng khi trầm khi bổng như một canhiễm bệnh ở cấp độ thấp nhưngchưa hề biến mất hoàn toàn khỏi xãhội tiểu tư sản, hữu lý và điều độ.Nó phản ảnh một ước muốn mơ hồ -rất mơ hồ - một ước muốn (theo lờitrong nhạc hiệu của ban The Doors)‘đột phá về phía bên kia’. Xuyênqua cái gì? Để đạt đến cái gì? Xinđừng hỏi. The Doors đã không hỏi.Những người nói như The Doorskhông quá ‘đi vài chi tiết’, như cách

người ta thường nói.Nhưng theo tôi, chúng ta chắc

chắn biết rõ từng chi tiết.Âm nhạc lãng mạn và não nùng

của ban The Doors – mà tôi vẫn rấtthích nghe – bộc lộ niềm tin trongchúng ta, tin rằng hạnh phúc phải ởngoài kia, đối diện nơi chúng tađang đứng, bất kể nơi đâu. Một nơinào đó bên kia chiếc cầu vồng. Sẽcó chỗ cho ta. Một nơi nào đó.

Rất nhiều ca khúc vừa hay vừabuồn như ca khúc của The Doors làmột cách diễn đạt của giấc mơ “Rồimột ngày nào đó, hoàng tử củalòng em sẽ đến.”

Sự mong đợi dành cho ai đó thực

hiện cuộc hành trình tìm đến tinhthần của chúng ta và vì chúng ta.Chúng ta vẫn hằng mơ đến một nơihuyền diệu, nơi mà ta có thể sinhsống. Nhưng Thiên đường khôngphải ở nơi xa xăm, xa hơn các vìsao kia hoặc tận một vùng đất hứanào đó. Thiên đường ở ngay trongta, như lời một nhà giáo tổ chức hộithảo nhiều năm trước đây đã nói.Suy nghĩ Thiên đường không ởtrong ta là một ảo tưởng bi thươngkhiến ta lãng phí cuộc đời để biếncon người thành những thần tượngkhông thể ban phát được gì.

Deepak Chopra đã đọc lên mộtcâu danh ngôn cổ của một hiền triết

vô danh người Ấn, người đã diễnđạt thật hoàn hảo cái ảo tưởng bithương kia như sau “Tất cả nỗithống khổ của con người chỉ do mộtsự mê tín: Con người tin rằng mìnhsống trong một thế giới nhưng sựthật, thế giới lại ở bên trong conngười.”

Có thể nào nhận ra, một cáchthật rõ ràng, bao nhiêu phần thếgiới ở trong ta?

Ban nhạc The Doors đã đặt têncho mình phỏng theo một đoạn văncủa William Blake nói về “cánh cửanhận thức.” Nhưng rõ ràng họkhông hiểu hết ý nghĩa của lời nóinổi tiếng dưới đây của Blake “Nếu

cánh cửa nhận thức được tẩy rửa,mọi thứ sẽ hiện ra trước mắt conngười theo nguyên trạng của chúnglà bất tận.”

Hãy làm sáng tỏ nhậnthức của mình

Cánh cửa nhận thức ở ngay bêntrong tâm hồn chúng ta. Nó chẳngphải ở ngoài kia. Công việc chùi rửaphải thực hiện từ bên trong.

Bạn có thể ghi nhận lại từ tưtưởng mà bạn nghĩ của những nạnnhân bẩn thỉu. Bạn có thể tự lắngnghe mình nói và ghi nhận nhữnglúc mình trở nên vị kỷ một cách vôcớ. Bạn có thể nghiên cứu sự liênquan giữa mỏi mệt và tính bi quan,và học cách tăng cường thể lực củamình.

Bạn có thể học hỏi trước hết là

sự thông thái trong lời khuyên củaGandhi “Hãy là sự đổi thay mà bạnmong muốn thấy nơi kẻ khác.” Bạncó thể học cách ghi nhận khi bạnđang cố gắng đạt hạnh phúc chochính mình bằng việc thay đổi ngườikhác. Bạn có thể học cách thay đổitư duy này một cách sáng tạo hơn.Bạn có thể học cách tẩy sạch tất cảthứ gì làm vấy bẩn nhận thức mìnhvà khiến bạn không thấy hết vô sốkhả năng trong cuộc đời. Bạn có thểsáng tọa ra một con người gây sửngsốt nếu bạn muốn.

Chương 45 – TÌM ĐƯỢCTÌNH YÊU SAU CHIẾCMẶT NẠ

Dùng cụm từ ‘sự biến hóa về tinhthần’ Colin Wilson muốn nói đến sựphát triển thân phận liên tục từ việctự cải tạo.

Thật vậy, trong sách Anatomy ofHuman Greatness (Phân tích sự vĩđại của con người), Wilson đã nói“Việc từ chối thực hiện liên tục độngtác biến đổi về tinh thần là nguyênnhân khiến tất cả nghệ sĩ vĩ đại đềungừng phát triển.”

Giống như Picasso, người đã thụt

lùi vào tính ấu trĩ (immaturity)trong các họa tác cuối. Giống nhưElvis Presley, người đã theo đuổihành trình ngược lại. Giống nhưDylan Thomas, người đã bò trở lạihang động của bê tha rượu chè.Giống như Kurt Cobain, người cốdung hòa heroin, cái chết dù vẫnsống của anh ta, với tự vẫn, mộthình thức ổn định hơn của cùng mộtthứ.

Sau chiếc mặt nạ thần chết củathân phận, vẫn có một thứ sinh lựcđang giẫy chết để tự bộc lộ và đểđược hạnh phúc. Đó là tình yêucuộc sống hết sức tự nhiên của trẻthơ.

Cuốn tiểu thuyết hết sức mạnhmẽ của Amy Tan, The Joy Luck Club(Câu lạc bộ vận may vui vẻ) dựatrên cốt truyện của một nhóm phụnữ có thật. Bạn của mẹ cô Amythường tụ tập mỗi tháng một lần đểchơi bài mạt chược. Họ đặt tên chonhóm của họ là ‘Câu lạc bộ vận mayvui vẻ’. Các bà, các cô biết mình cầnniềm vui và sự phấn khích trongcuộc sống và họ cũng biết chính họvà không ai khác phải tạo ra nhữngthứ đó. Từ đó, họ đã xác lập chúngthành công việc mỗi ngày dưới dạngmột trò chơi vui nhộn mà không dựđoán được. Họ cho ra đời vận mayvà niềm vui riêng.

Ở tuổi thiếu niên, một cách vôthưc,sẽ chúng ta thường làm mộtchiếc mặt nạ thần chết để mang.Nó được tạo dáng theo những lúngtúng có thật và cả tưởng tượng củachúng ta. Và ta gọi chiếc mặt nạ kialà thân phận của mình.

Chiếc mặt nạ che giấu tình yêucuộc sống mà ta có ở tuổi thơ. Tìnhyêu đó là tất cả những gì ta có,nhưng giờ ta lại che giấu nó, phủkín nó khiến không khí không thểlen vào. Nhân cách không phải làthứ vui nhộn, biết rung động, nó làthứ chúng ta chui vào nó để màchết.

Muốn giải thoát khỏi chiếc mặt

nạ kia, cần có lòng nhiệt tình và sựphấn khích. Những điều này có thểđược tìm thấy trong những sảnphẩm tự chế với định hướng củatinh thần, mà cảm hứng đượctruyền đến từ một dự án, một mụcđích hay một trò chơi ta xét thấynên thắng (Trong các trò chơi, tatìm lại được tình yêu cuộc sống đãbị mất trước đây).

Nếu chúng ta có thể biết hết cáckhả năng của tự sáng tạo luôn luônphát triển thì ta sẽ tìm cách bộc lộmột cái tôi cứ mỗi lúc lại làm tangạc nhiên, một cái tôi mà ta chưanhận thức hết hoặc chưa quenthuộc hoàn toàn, cũng giống như

Oprah trong The Color Purple (Màutím) hoặc Oprah chạy marathontrong cơn mưa.

Bạn Kate của tôi là một ví dụđiển hình về tự cải tạo. Khi tôi gặpcô ấy lần đầu, có rất nhiều việc côsợ phải làm, bao gồm cả việc cươngquyết và nói chuyện trước đámđông. Nhiều người có thể đã gạchphăng đi, xem đó chỉ là một phầnthuộc về thân phận. Họ có thể nói“Tôi hay thẹn thùng trước đámđông” để tự vỗ về mình trước điểmyếu của bản thân. Nhưng Kate làmột người đề xướng làm phá sảnthuyết thân phận từ lúc cô hiểurằng mình cũng có thể làm được.

Hôm nay, cô đoạt giải tại DaleCarnegie nhờ buổi nói chuyện ứngkhẩu hùng biện. Con người hầu hếtchẳng ai muốn học để làm điềumình vốn sợ phải làm. Nhưng Katelà người cương quyết vận dụng mọicơ hội có được để tự cải tạo mìnhvà đi lên. Hiện nay, cô đang tậpluyện hàng ngày trong một phòngtập thể dục, đơn giản chỉ vì côkhông thích “con người cô từng là”về mặt thể chất. Vì thế cô cố gắngđể thay đổi con người cô. Việcchúng ta có thể làm điều đó là bímật vĩ đại nhất trong cuộc sốnghiện đại.

Nhưng chúng ta chẳng cần phải

làm điều trên một cách thật qui mô.Nên nhớ đôi lúc, càng nhỏ thì càngtốt. Những thay đổi nhỏ về thânphận đó đây có thể truyền cho tasức sống phát triển một cách đềuđặn. Truyền cảm hứng sẽ dẫn đếnbùng phát ngọn lửa nhiệt tình.

Khi Emerson nói “Không thể tạonên điều gì lớn lao mà không cầnđến nhiệt tình”, ông ta đâu phải chỉnói về công trình nghệ thuật, màcòn nói đến cả đời sống cá nhân.

Không ai có thể tạo nên một đờingười vĩ đại mà không cần kết nốitrở lại với nhiệt tình ở tuổi ấu thơ.

Và ai cũng có thể tạo kết nốinày. Bất cứ lúc nào. Và không có gì

liên quan đến tuổi tác cả. (Thậtvậy, người đời thường dùng quátrình lão hóa như một câu chuyệnbao trùm để che giấu ý đồ lẩn tránhnỗ lực này). Cũng chẳng có gì liênquan đến tình huống cả. Và nó cũngchẳng lệ thuộc vào ai. Tinh thần đãnằm sẵn trong ta. Đó là tình thươngsau chiếc mặt nạ.

Chương 46 - VŨ KHÍ BÍMẬT CỦA TINH THẦN

Hôm nay, ta quyết định để đượcquyền sở hữu một thứ vũ khí mạnhnhất trong cuộc chiến chống lại nỗibuồn trong cuộc sống. Thứ vũ khíđó có tên là ‘thực hành’.

Và xem chừng đây hoàn toàn làmột điều bí ẩn đối với 90% dân Mỹ!Hãy nhặt nó lên và bạn đã tự bancho mình một điều có vẻ như mộtlợi thế bất công so với những ngườimà bạn biết.

Anthony Hopkins, người từngđoạt giải thưởng Hàn lâm Hoa Kỳ,đã sử dụng điều bí ẩn này khi ông

‘tập dượt quá mức’. Trong giai đoạnchuẩn bị cho phim Nixon - thử tháchlớn nhất đối với ông trong các vaidiễn - ông đã tập dượt mỗi cảnhquay cả trăm lần trước khi bấmmáy.

Tôi cũng biết nhiều về nhân viênmại vụ tên tuổi đã ‘chuẩn bị vượtmức’ theo cùng một cách. Họnghiên cứu kỹ về việc kinh doanhcủa nhà buôn có triển vọng, kỹ đếnmức sau lần gặp đầu tiên người nàyđã muốn đề nghị họ làm đối tác chomình. Việc buôn bán trở nên thuậnlợi. Nó trở nên gần như chẳng cóliên quan gì nếu đem so sánh vớinhiệt tình mà cả hai bên cùng có.

Luật sư tập sự rất nổi tiếng GerrySpence nói về cách ông ta đã pháttriển giọng nói mê mẩn của mìnhbằng cách hát hò và tập dượt thậtlớn tiếng mỗi buổi sáng khi lái xe đilàm. Spence thường tập dượt cáchbiểu lộ nhiều loại cảm xúc khácnhau, giọng ông cứ vang lên bêntrong xe. Khi ông lên tiếng trongphòng xử án thì mọi người đều ngồibật dậy và ghi chép. Còn viên luậtsư phía bên kia có chất giọng đềuđều, nhạt nhẽo vì ông ta không hiểutí gì về điều bí ẩn trong thực hành.Vị luật sư bên đối nghịch chắc chắnsẽ nghĩ giọng nói yếu ớt của mìnhchẳng qua thuộc về thân phận. Và

ông ta ắt sẽ nghĩ thầm đối phươngcủa mình, ông Spence, đã có đượcgiọng nói ‘trời ban’ khi sinh ra.

Thứ trời ban cho đó chẳng qua làthực hành mà thôi.

Trước đây, khi đội bóng SanFrancisco 49 kết thúc một buổi tập,một đấu thủ vẫn đứng lại trong sân.Anh ta đề nghị một trong các hậuvệ ở lại để chuyền bóng cho anh.Đấu thủ đó chính là Jerry Rice,người có kỹ thuật tiếp nhận bónghay nhất của mọi thời đại. Nhờ cáchtập dượt cật lực hơn bất ky ai trongbóng đá chuyên nghiệp, Jerry bướcvào từng trận đấu, nhằm biết rằngmình có một lợi thế bí mật. Không

có con đường nào khác giúp ta cóđược sự tự tin và niềm tự hàonhanh hơn việc sử dụng lợi thế bímật đó.

Cô Judy mắt xanh dịudàng

Nhiều năm trước, khi tôi còn làmột sinh viên ăn mặc luộm thuộmtheo phong trào beatnik nổi loạncủa nền văn hóa đối kháng hippi,tôi có thói quen thường xuyên lui tớimột tiệm cà phê nhỏ có tên là AshAlley, ở Tucson thuộc bang Arizona.Ở đó, tôi rất thích nghe một cô ca sĩít tiếng tăm thỉnh thoảng đến hátnhạc folk. Một tối nọ, có một khángiả yêu cầu cô hát một bài nhưngcô đã từ chối, dù cô biết bài hát ấy.Cô cho khán giả biết lý do từ chối làvì cô không bao giờ biểu diễn một

bài hát trước khi tập riêng bài đó200 lần để nó trở thành bài hát ruộtcủa mình. Tên cô là Judy Collins.Lúc ấy, tôi đã xem ý tưởng làm chủbài hát của cô là một nghi thứcđáng yêu. Và đầu óc tôi còn quáhippi để hiểu ra cô ấy đang nói vềviệc tập luyện.

Jack Twyman là một ngôi saotrong đội NBC có thói quen hơi lạlùng là hay đến sớm để tập dượt vàném bóng chính xác 200 lần trướcbuổi tập chính thức. Các ký giả viếtvề thể thao thường gọi anh là mộttrong những ‘tay ném chân phương’vĩ đại nhất trong bộ môn này. Khidùng từ ‘chân phương’, họ muốn nói

đến cú ném bóng cực kỳ nhanhnhẹn và chính xác xuất phát từ tayanh thật ‘tự nhiên’, tưởng như anhsinh ra để ném bóng ghi điểm. Họkhông biết gì về bí mật của anh.Những cú ném bóng của anh trởnên chân phương nhờ luyện tập.

Khi còn là một cậu bé, tôi bị cuốnhút bởi vở ca múa nhạc Peter Pan.Tôi cứ nghĩ mình có điều gì đó ràngbuộc với lời quyết tâm táo bạo củaPeter là không lớn lên nữa. Mộtngày kia, mẹ đọc to cho tôi nghemột mục trên báo nói về MaryMartin, người nữ diễn viên thủ vaichính trong vở ca kịch ở Broadwaynói trên. Mary Martin thường tập

dượt cho những vai lớn trong vở camúa nhạc ở Broadway theo cáchđeo găng tay môn quyền Anh vàmang một túi xách nặng trước ngựctrong khi hát. Bằng cách hát đi hátlại, ngực chạm mạnh vào chiếc túiđang vỗ thình thịch, cô đã pháttriển được một lực phát âm đángnể. Đến khi cô hát được các bài camà ngực liên tục bị va đập bởi chiếctúi nặng kia thì cô không cần phảitung nhiều sức để hát trên sàn diễnnữa.

Trong kỷ nguyên trước khi ngườita biết dùng mi-crô phức tạp trênsàn diễn thì Mary Martin được nhiềungười biết đến nhờ khả năng hát

vang vang trong một khán phòng.Những nhà bình luận tự hỏi làm saomột phụ nữ nhỏ bé thế kia lại thừahưởng được một chất giọng mạnhmẽ như vậy?

Nhưng xin thưa đó không phải làdo thừa hưởng. Mà là kết quả củamột sự luyện tập chuyên cần.

Đó không phải là do di truyền.Không có gien di truyền nào đối

với tinh thần con người cả.

Chúa vẫn sống, Phépmàu vẫn tồn tại. Đó làđiều ta muốn nhắn nhủvới tâm hồn. Đó là điềuta muốn cười vang lên

trong tâm hồn. Ta muốntâm hồn mình phải tậntâm đến khi còn phụcvụ nhưng Phép màuchạy quanh thế giới vàtâm hồn chính là Phépmàu chạy trong da thịt,và da thịt chính là Phépmàu nhảy múa trênchiếc đồng hồ, và thờigian chính là bề dài mầunhiệm của Chúa.

- Leonard Cohen

Beautiful Losers

NÓI VỀ TÁC GIẢ

Steve Chandler là một trong sốtác giả có tác phẩm bán chạy nhấtở Mỹ. Tám cuốn sách do Ông viếtđã được dịch ra hơn 11 thứ ngônngữ từ Châu Âu, Trung Quốc, NhậtBản đến Châu Mỹ La tinh.

Ông cũng là một diễn giả cộngđồng nổi tiếng trên thế giới, đượcFred Knipe, một nhà viết truyệnphim cho PBS, người từng bốn lầnđoạt giải Emmy, nhận xét như sau“đó là một sự kết hợp điên cuồnggiữa Anthony Robbins và JerrySeinfeld”.

Chandler vừa được bổ nhiệm vào

Hội đồng Khoa học ở Đại học đườngSanta Monica, nơi ông giảng dạytrong chương trình sau đại học vềđề tài ‘sự lãnh đạo tập trung nơitâm hồn’.

Đĩa sách đầu tiên của Chandler,tựa đề 100 Ways to MotivateYourself (100 cách để tự động viênmình) được phong danh hiệu Sáchđĩa nổi tiếng trong năm 1997 củab á o Chicago Tribune . Công đoànKinh Features cũng phong tặng chođĩa sách 35 Ways to Create GreatRelationships (35 cách để tạo lậpnhững quan hệ vĩ đại) của Chandlerlà Sách đĩa nổi tiếng trong năm1999.

Chandjer là một nhà giáo dục,nhà tư vấn cho hơn 40 tập đoàn và500 công ty trên khắp thế giới. Ôngtốt nghiệp tại Đại học đườngArizona, bộ môn Sáng tạo trong vănhọc và môn Khoa học chính trị, sauđó trải qua bốn năm trong quân ngũquân đội Hoa kỳ trong đơn vị Tâmlý và ngôn ngữ.

Bạn đọc có thể liên hệ với ông tạiw e b s i t e www.stevechandler.comhoặc e-mail100Ways@Compuserve.com.

NHỮNG TÁC PHẨMKHÁC CỦA STEVECHANDLER

� 100 Ways to MotivateYourself (100 cách để tựđộng viên mình). Tái bản.

� 100 Ways to MotivateOthers (100 cách để độngviên người khác).

� 50 Ways to Create GreatRelationships (50 cách đểtạo lập những quan hệ vĩđại).

� RelationShift (Chuyểndịch quan hệ).

� The Joy of Selling (Niềmvui bán hàng).

� 17 Lies That Are HoldingYou Back (17 điều nói dốigây tụt hậu).

� Ten Commitments toYour Success (10 điều cầnthiết để thành công).