MILANGO

• Milangoyachuma(ausm4.5mbaonabambalachumayenyeunenewamm2.65)

• Fremu iliyofungiwa kwenye jengokatikasehemu8

• Bawabazilizochomelewailikuzuiauondoajiwapini

• YenyealamayaIdarayaMotoyaUmojawaMataifa

• Milangoinayofungukaupandewanjeambayohaiwezikuvunjwakwakugongwandani

• Kipetechenyeunenemdogokinachowezakuvunjikakwaurahisihakiwezikutumiwakuvutamlango

IATG09.10

VIFAA VYA KUZIMA MOTO

• Vinaonekananakufikiwakwaurahisi• Vinapambananamotokuokoauhai• Fanyaukaguziwamarakwamara

IATG02.50

NOTISI YA VITU VILIVYOPIGWA

MARUFUKU

• Orodhayavituvilivyopigwamarufuku(simuzamkononi,vituvinavyotoamoto,n.k.)

• Kutambuamaeneoyaliyozuiliwa

IATG06.10JengoC

UZIO NA VIZUIZI

Daraja1–VizuizivyakiwangochaChiniDaraja2–KizuizikwaBarakalaDaraja3–HumzuianaKumcheleweshamvamiziDaraja4–UzuiajinaUcheleweshajiwaKiwangochaJuu

• Maeneoyasiyonamimea:mita4upandewandaninamita10upandewanje

IATG09.10

KUFULI

• Lazimaziwenauwezowakuzuia/kudhibitidhidiyauvunjajikwakutumiamkono(nyundo,vyuma,nk.)kwaangalaudakika15

• Lazimaziwenauwezowakuzuia/kudhibitidhidiyavifaavyanishati(keekee,misumemo,nk)kwaangalaudakika5

IATG09.10

VIENDESHI

• Viendeshivyenyeupanawakutoshawakuendesheavifaavyamitambo

• Upanawaviendeshi(kiwangochachinichasentimita50)

• Umbalikutokakwenyeukuta(kiwangochachinichasentimita15)

IATG03.10

MILUNDIKO

• Wekambalinataazenyejoto(Angalausentimita15katiyakisandukunadari)

• Wekambalinakutakuruhusuukaguzinahewakupita(Angalausentimita15katiyamrundikonaukuta)

• Ifungwekwausalamanzitosanakuinua

IATG06.20,06.40

NAMBA ZA MAFUNGU

• Pangarisasinavifaavyakivitakatikamafungu

• Kilafungulitofautishwekwatarehe• Mafunguyenyenambayazamaniyawekwe

mbele(yaweyakwanzakupangwa)• Mafunguyenyenambampyazaidi

yawekwenyuma• Tofautishanambazamafungukulingana

nahistoriayahifadhi• Tumianambakuwezeshamajaribioya

mafungu

IATG03.10,03.20,06.30

VIFAA VYA KUPANGIA

Mbao au chuma Urefu wa sentimita 10• Viwenanafasiyakupitishahewa• Viruhusuvifaakupita• Viboresheuimarawamilundikano

IATG06.20,06.30

VITUNDIKIWA

• Viwevimefungwakwakomeoaukuchomelewapamojailiviwevizitovisivyohamishikakirahisi

• Vitengenezwekwachuma• Vinavyowezakufungwa• Viwerahisikuonanambatambulishi

zasilaha

ISACS05.20

KITUO CHA ULINZI

• Askariwenyesilaha• Uingiajiuruhusiwekwawafanyakazi

halaliwenyesababumaalum• Wekataarifakamilizaidhininaufikaji• NilazimakuweponaMawasilianona

wafanyakaziwausalama• Kuweponamfumowakugundua

uvamizi

IATG09.10

MASANDUKU

• Wekakadiyauhakikijuuyamlundikano• Risasizilizofunguliwaziwekwekwenye

sandukulenyerangiangavu• Yawekwepamojakulingananafungu

IATG03.10

The Office of Weapons Removal and Abatement (PM/WRA)

NikitengochaIdarayaOfisiyaJimboyaMamboyaKisiasanaJeshilaMarekani,Ofisihiihutengeneza,hutekeleza,nakufuatiliasera,programu,najitihadazakuhamasishaummakuhusu:

• Kuzuiauzagaajimbayawasilahazakawaidazakivitakamavilesilahandogondogootomatikinamakomborayaroketi.

• Kuondoanakuharibuvifaavingine,kamavilemabomuyakutegaardhininahifadhiyaziadayasilahaambazozinaendeleakuwahatarikwajamiinakwausalamawakikanda.

• Kuwekamazingiramazuriyakukuzaamani,utulivu,naustawikatikanchi,kikandanakimataifa.

Kwamaelezozaiditembeleatovutiyetu:www.state.gov/t/pm/wra.

MADHARA YA MLIPUKO MKUBWA

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Risasi namilipukoyenyemadharamakubwa

IATG01.50

HATARI YA MAKADIRIO MABAYA

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Risasinamilipukozenyehatariyamakadiriolakinihazinahatariyamadharamakubwa

IATG01.50

MAJANGA YA MOTO (Mlipuko au makadirio madogo)

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Uunguajiwavifaakwamotomkali• Kunauwezekanomdogoauhakuna

uwezekanowakuzimamotokatikamazingirayahifadhi

IATG01.50

HAKUNA MADHARA MAKUBWA

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Majangayamotobilamilipukonahakunamadharayahewayasumu

IATG01.50

KATEGORIA YA 1 YA MOTO

Mlipuko Mkubwa

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Uharibifukutokananamlipukomkubwawanyenzohatariunasababishwanamshtuko,mlipuko/ulipuajiwamaramoja

1

IATG02.50

KATEGORIA YA 2 YA MOTO

Wastani wa madhara

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Atharikubwayaharufunamlipuko,aidhamlipukommojammojaauiliyochanganyika,kutegemeananaupangajikwenyeghala,jinsiyaufungajinaidadiyavifaa

2

IATG02.50

KATEGORIA YA 3 YA MOTO

Athari za Moto (Mlipuko wa wastani)

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Uunguajiwavifaakwamotomkali• Kunauwezekanomdogoauhakuna

uwezekanowakuzimamotokatikamazingirayamaghalayahifadhi

3

IATG02.50

KATEGORIA YA 4 YA MOTO

Hakuna athari kubwa

• UanishajiwaUmojawaMataifajuuyamadharamakubwa

• Hakikishauwekajialamasahihikwenyevifaa

• Athariyamilipukoisiyokuwanauchafuziwahewambalinausafishajiwaathariyahewayasumuyavifaavyenyemadharamakubwa

4

IATG02.50

HALIJOTO

• Epukakiwangochajuuauchachinikabisachajoto(Selsiasi5-25nibora)

• Epukautofautimkubwawahalijoto• Epukakiwangochajuuauchachini

chaunyevu• Epukamtetemo• Epukamshtuko

IATG07.20

TARATIBU THABITI ZA UTENDAJI

Zinafaa ziwe na:• Mwitikiowadharura• Taratibuzakiusalama• Usimamiziwavifaa• Mahitajiyamafunzo• Usalama• Ufuatiliajinaudhibiti• Udhibitiwamadhara

IATG01.30,ISACS05.20

MAMBO YA KUZINGATIA KATIKA

USAFIRISHAJI

• Salamakwausafirishajiwakiufundi• Kaguavifaanawafanyakazi• Kaguanyaraka• Wekaalamakwenyegari• Ufungajiwamwanzo,ikiwezekana• Magariyanafaayawekwenyeumbaliwa

mita50• Hakikishausalamawanjiani• Shirikianakuratibunamaafisawa

usalamaikiwainahitajika

IATG08.10

MILIPUKO KATIKA MAENEO YA KUHIFADHI ZANA ZA KIVITA (UEMS)

Sababu:• Kutokuwanaufuatiliajinauhakikiwa

uchakavuwaSilaha• Mifumonamiundombinuisiyofaa• Hitilafuzakushughulikiasilaha• Matukioyanje(Misitukuwakamoto)• Usalamamdogo

AngaliaSmallArmsSurveyKijitabuchaUEMS

IATG11.20JengoC

The Small Arms SurveyNikituochauboradunianiambachomadhumuniyakenikutoataarifaadilifu,yenyeushahidinainayohususerakuhusuvigezovyotevyasilahandogondogonavitavyasilaha.Nichanzomuhimuchakimataifachakutoataarifa,utaalamunauchambuziwamasualayasilahandogondogonavitavyasilaha.Utendakamarasilimalikwaserikali,watengenezasera,watafitinaasasizakiraia.MakaomakuuyakeyapoGeneva,UswisikatikataasisiyaelimuyajuuyamasomoyaKimataifanaMaendeleo.

SmallArmsSurveyinawafanyakaziwakimataifawenyeujuziwamafunzoyaulinzinausalama,sayansiyakisiasa,sheria,uchumi,masomoyamaendeleo,sosholojianaelimuyajinaipamojanaushirikianonamtandaowawatafiti,taasisizawabia,mashirikayasiyoyakiserikalinaserikalikatikanchizaidiya50.

Kwamaelezozaidi,tafadhalitembelea:www.smallarmssurvey.org

UFUNGUAJI WA MUDA

Fungua na uweke salama:• Komeo• Vizuizikomeo• Utishikizi• Vifuatiliaji• Vipengeleongozi• Kifyatuziongozi• Vipuri

ISACS05.20na05.50

UFUNGUAJI WA KIUFUNDI

• Uteketezajiwamlundikanowarisasinasilaha

• ThibitishauteketezajinauharibifuwavifaaVYOTE

• Unahitajichombo/kifaamaalum• Tunzakumbukumbuzavifaa

vilivyoharibika• Rejelezaauteketezamabakikwanji

asalama

IATG10.10

UCHOMAJI/ UTEKETEZAJI

ULIODHIBITIWA

• Uharibifu/uteketezajiwahifadhizaKitengohatari1.4TU

• Unahitajivifaamaalum;vinawezakutengenezwakatikaeneo

• Zingatiamasualayakimazingira• Niborakwasilahandogondogo• Rejelezaauteketezamabakikwanjia

salama

IATG10.10

KUKATA KWA TOCHI

• Uharibifu/uteketezajiwasilaha• Kwakawaidambinuhiiinahitajiangalau

mikatomiwilikwakilasilaha• Huondoachumakatikamchakato• Katasilahazotezilizosawakwa

mkatosawa• Vipandevinavyosaliahavifaikutumiwa

kamavipuri• Rejeleza/teketezamabakikwanjiasalama

ISACS05.50

UTEKETEZAJI/ UCHOMAJI WA WAZI

• Uharibifu/uteketezajiwamlundikanowasilaha

• Mbinuyaimaniyajuu• Hainagharamakubwa• Inahitajimotomkalikwamudamrefu• Mbinuhiiinafaakufanywauwanjani,

lakinihaithibitishiuharibifuwasilaha• Fuatiliaulinzinausalamawakatiwote

ISACS05.50

KUKATA KWA MITAMBO

• Uharibifu/uteketezajiwahifadhiyasilaha• Unahitajichombomaalum• Kwakawaidainahitajiangalaumikato

mitatukwakilasilaha• Huondoachumakatikamchakato• Katasilahazotezilizosawakwa

mkatosawa• Rejelezaauteketezamabakikwanjia

salama

ISACS05.50

KUKATA AU KUKUNJA KWA

HADROLIKI MAALUM

• Uharibifuwamlundikanowasilaha• Mbinuhiiinahitajichombomaalum• Inawezakupatamsukumowajuu

kutoananawingiwawatuauvifaavinavyotumika

• Tunzakumbukumbuzauharibifu/uteketezaji

• Rejelezaauteketezamabakikwanjiasalama

ISACS05.50

ULIPUAJI WA ENEO LA WAZI

• Uharibifu/uteketezajiwamlundikano• Unahitajiuchambuziwaathariza

kimazingira• Hakikishausalamawamzingo• Kaguabaadayaoparesheniiliuhakikishe

uharibifu/kuteketea• Madhubutikwarisasizenyeawezo

mkubwanaambayohainaudhibiti• Unahitajiwatuwenyeujuziwajuu• Unahitajieneokubwalaardhiiliyowazi

IATG10.10

KUYEYUSHA AU KUKATA KATIKA

CHEMBE NDOGO NDOGO

• Uharibifuwahifadhiyasilaha• Ondoavipandevisivyovyachuma• Tanuruhuyeyushasilahakuwa

chumakioevu• Inafaatukamavifaavinapatikana• Uharibifu/Uteketezajihuwakamili• Tunzakumbukumbuzauharibifu• Rejelezaauteketezamabakikwa

njiasalama

ISACS05.50

VIZUIZI VYA NDEGE

• Kimochandege(Angalaumita2000)• Hutumiwakwamaeneoyahifadhina

maeneowaziyaulipuaji• Anzishautaratibuwakuripotiukiukwaji• Hakikishausalamakwaumma

IATG06.10

UREJESHI WA RASILIMALI

• Uharibifuwahifadhiyasilahanarisasi• Funguamizingamikubwailiutumievipuri• Miundombunimipyainawezakuwa

ghalisana• Uwezowaviwandanamiundombinu

inahitajika• Vilipuzivyakiwangochajuuvina

matumiziyakibiashara• Zingatiamasualayakimazingira• Rejelezaauteketezamabakikwanjia

salama

IATG10.10naISACS05.50

USIMAMIZI WA VIFAA

• Utambuziwaakibayavifaavisivyowezakukarabatiwa

• Hufuatilianambazamafungu• Hufuatiliamafunguyanayoshukiwa• Hufuatiliakasoro• KuimarishaUbora• Hupunguzaajali• Huwezeshautabiri• Hudhibitiprogramuyamajaribio

yakemikali

IATG03.10

The Regional Approach to Stockpile Reduction (RASR) Initiative

Mtazamowajuhudizaeneozakupunguzamlundikanonimtazamowaeneowamudamrefuwenyempangiliowakutatuahatarizinazotokananahifadhizasilahanazanazakivitazilizozidikupindukia,zisizothabiti,salamaaunyinginezozilizohatarini.

RASRhuhamasishaserikalinamashirikayaliyoathiriwakatikauendelezaji,uzalishajinauratibuwakikandawakuzikusanyanakuziteketezasilahandogondogo,kwakujengauwezowandani,kushirikidesturinzurinaujuziwalioupatakiufanisi,nakuhamasisharasilimaliilikuongezaufanisiwake.LengokuulamkakatihuuwaRASRnikuzuiamilipukoyenyeatharikubwaaukumalizamatumizimabayayasilahandogondogonazanazakivita.

Kwamaelezozaiditembeleatovuti:

www.rasrinitiative.org

ULINZI NA UPOKEAJI

• Yahitajikuelewaidadiyakilasikukwenyeeneo

• Hurahisishahifadhizanambatambulishi

• Utumiajiwakadizaupokeajikwakilasilaha

• Utunzajiborawakumbukumbuunakuzausimamizimzuriwahifadhiyavifaa

ISACS05.20na05.30

USIMAMIZI WA HIFADHI YA VIFAA

• Uwepowanambatambulishi• Fanyaukaguziwahifadhikilamwezi• Ukaguzihuruwamarakwamara• Hifadhiirekodiwe,ihifadhiwe,na

ikaguliwenamamlakayajuu

ISACS05.20

MIFUMO YA USALAMA

• Badilishaainayauhakikimarakwamara• Fanyamajaribioyakilawiki• Hakikishakunanishatimbadalaikiwa

kutakuwanatatizolaumeme

IATG09.10naISACS05.20

UIMARISHAJI WA ENEO

• Anzishanautekelezeprogramuyakuimarishaeneo

• Ondoavifusi• Ondoamimeailiupunguzehatari

yamoto• Zuiawanyama/viumbewaharibifu

wasiingie

IATG02.50na06.10

UDHIBITI WA MAJANGA

Wakatiwakutathmininyenzozakuhifadhiaukuharibu,pangazanakatikamakundiyakudhibitihatari,majangaaudharurakamavile:

• Kiwangochamatumizi• Athariinayowezekanaaumadharaya

majanga• Uwezowakuhimili• Uwezowakubebekanauwezekano

wawizi

IATG02.10

Uwezekano Uzito wa Hatari

Maangamizi Mkubwa Mdogo

Kuelekea Juu Juu Kati

Marachache Juu Kati Chini

Isioelekea Kati Kati Chini

KATEGORIA YA 1 YA HATARI

(Inapendekezwa)

• Mizinganaroketinyepesikubebwanatayarikufyatuliwanamtummoja

• Roketinamizingabadilishoyazanazilizotajwahapajuu

IATG02.10

KATEGORIA YA 2 YA HATARI

(Inapendekezwa)

• Silahanyepesinandogondogozinazojumuishabundukizakiwangochakati

• Mabomuyamkononiauyabunduki• Mabomuyakutegwaardhini• Maghalayavilipuzinaubomoaji

IATG02.10

KATEGORIA YA 3 YA HATARI

(Inapendekezwa)

• UtiwakushikiliakwaMANPADS• Kiongoziauvifuatiliajivyamizinga• TyubuzaMota• Virusharoketinamizinga>kilogramu50• Virushamoto• Milipukoiliyojazwavilipuzivya

kurushavifaavyamoto• Mabomuyamkonoyakusababishamoto

IATG02.10

KATEGORIA YA 4 YA HATARI

(Inapendekezwa)

• Bundukiipigayoyenyewe• Bastola• Bundukizisizonamshtuko• Risasi• Fyuzi• Mabomuyamwangaza• Vifaaviwashavyovyakudhibitiuasi

(kamamabomuyamachozi,majiyawashayomwilin.k.)

IATG02.10

KIASI – KANUNI ZA UMBALI

Tambuaukubwanaeneolahifadhikulingananavipengelevitatu:

• Uzitowavilipuzi• Ainayavilipuzi• Umbaliwautenganisho

IATG02.20

UKAGUZI NA UELEWA WA RISASI

• Kaguakwakuangaliakwamacho• Zingatiamahitajiyakutenganisha• Fanyauchambuziwakemikali• Fanyamajaribioyauborawavipuri• Fyatuasampulikulinganananamba

yamafungu

IATG07.20

USIMAMIZI WA HIFADHI

• Tathminiuwezo,malengoyamakadirio,naunapofaakuboreshakwanza

IATG01.30

UwezonaUamuziwaUhitaji

UnunuziFedha

International Ammunition Technical Guidelines (IATG)

Miongozokamiliiliyoandaliwailikuboreshauongoziwamlundikanowarisasikwakusaidiajitihadazakitaifakatikakuanzishataratibu,viwangonakanunizauendeshajiambazonisawasawanazilezakimataifanazinazokubalikakatikautendajiuliobora.

MpangowakingawaUmojawaMataifawakusimamiautekelezajiwaIATGnakutoausaidizikwataifaambalolitaombamsaadakwakupitiautaratibuwamuitikiowaharaka.PianikifaakwenyetovutikilichonaprogramuyakusaidiautekelezajiwaIATG.

Kwamaelezozaiditembeleatovutiyetu:

www.un.org/disarmament/un-saferguard/

KadihizizimesanifiwailikusaidiakutambuakwamachoUsimamiziwaUsalamawaEneonaHifadhi(Physical Security and Stockpile Management-PSSM),pamojanamasualayauharibifu.Ushauriwakiufundinanyenzozapichazilitolewazokamamchangowahisanikutokakatikataasisizifuatazo:

KUHUSU KADI HIZI

KwamaelezozaidikuhusuumuhimuwaUsimamiziwaUsalamawaEneonaHifadhi(Physical Security and Stockpile Manage ment-PSSM),nauharibifusalamawasilahazaziada,nendakwenyetovutizifuatazo:

www.bicc.de www.gichd.org www.itf-fund.si www.maginternational.org www.msag.es www.msiac.nato.int www.nspa.nato.int www.osce.org www.racviac.org www.rasrinitiative.org www.seesac.org www.smallarmssurvey.org www.state.gov/t/pm/wra www.smallarmsstandards.org www.un.org/disarmament/un-saferguard

RASILIMALI KWENYE WAVUTI