Peranan Tadbir Urus yang Baik dalam Pengurusan Sumber Alam Sekitar dan Pengurangan Risiko

Bencana di Malaysia

Profesor Dato’ Dr. Mazlin bin Mokhtar

Timbalan Naib Canselor

(Hal-Ehwal Penyelidikan & Inovasi)

Agenda Pengurusan Alam Sekitar dan Sumber Asli

Pengurusan Sumber Hutan

Pengurusan Sumber Air

Pengurusan Sisa Toksik dan Berbahaya

Pengurangan Risiko Banjir bagi Meningkatkan Pengurusan Sumber Alam

Peranan Tadbir Urus yang Baik

Pengurusan Alam Sekitar dan Sumber Asli • Malaysia telah

menunjukkan kemajuan dalam Matlamat MDG 7, iaitu, Matlamat Kelestarian Alam Sekitar.

• Namun, pencapaian ini boleh hilang jika risiko banjir mereka tidak ditangani dengan berkesan.

Jadual 1: Prestasi Alam Sekitar Malaysia

Sumber:Jabatan Statistik, Malaysia, 2012

Pengurusan Sumber Air

• Bilangan lembangan sungai dipantau meningkat sejak tahun 2000.

• (Sumber air) Indeks Kualiti Air: • Biochemical Oxygen Demand

(BOD5) • Chemical Oxygen Demand

(COD) • Ammonical Nitrogen (NH3-N) • Suspended Solids (SS) • pH • Dissolved Oxygen (DO)

Jadual 2. Pemantauan Lembangan Sungain Malaysia 2000-2011

Pengurusan Sumber Air

• Pembalakan, perlombongan dan pembangunan di tanah tinggi menyebabkan hakisan tanah dan pemendapan, seterusnya pembebasan pepejal terampai ke dalam sungai.

• Peratusan lembangan sungai yang bersih meningkat dengan ketara daripada 2009 hingga 2012, peratusan sederhana tercemar meningkat daripada 2010 hingga 2012.

Rajah 1 Status kualiti air sungai berdasarkan pencemar ammonia-nitrogen di Malaysia, 2008-2012 (Sumber: DOE, 2013)

Rajah 2 Status kualiti air sungai berdasarkan pencemar pepejal terampai di Malaysia, 2008-2012 (Sumber: DOE, 2013)

Pengurusan Sumber Hutan

• Kerajaan Persekutuan memulakan langkah penglibatan dalam inisiatif kerjasama.

• Contohnya, UNFCCC’s REED+, USAID-LEAF.

• Bagi mengurus sumber hutan negara secara berkesan dan mengurangkan penebangan hutan dan pelepasan karbon.

• Akibatnya, hutan simpanan dan hutan paya bakau bertambah di kebanyakan negeri.

Jadual 3. Kawasan Hutan Simpanan Kekal Mengikut Negeri di Malaysia, 2006-2012

Pengurusan Hutan Paya Bakau

• Keluasan hutan paya bakau telah bertambah di kebanyakan negeri.

Jadual 4. Kawasan Hutan Paya Mengikut Negeri di Malaysia, 2006-2012

(Sumber: Jabatan Perhutanan, Malaysia, 2013)

Pengurusan Sisa Toksik Dan Berbahaya • Kuantiti sisa berbahaya

meningkat daripada tahun 2008. Namun, ia berkurang pada tahun 2011 dan meningkat semula pada tahun 2012.

• Keadaan ini telah menimbulkan beberapa cabaran kepada Kerajaan dalam pengurusan sisa berbahaya untuk masa depan.

• Contoh inisiatif pihak swasta - Responsible Care, Global Product Strategy.

Rajah 3. Kuantiti Penjanaan Sisa Terjadual di Malaysia, 2008-2012

(Sumber: Jabatan Alam Sekitar, Malaysia, 2013)

Peranan Tadbir Urus yang Baik

Kerajaan Persekutuan telah melibatkan syarikat-syarikat seperti FELDA, Sime Darby Berhad & pengendali minyak sawit lain dalam amalan “hijau” secara aktif.

Selain itu, institusi-institusi pendidikan tinggi juga terlibat dengan Kerajaan dalam pengurusan sumber alam sekitar melalui pendidikan dan pengajaran.

Contoh Penglibatan Sektor Swasta

1. Borneo Rhinoceros Sanctuary (BRS) 2. Stability of Altered Forest Ecosystem (SAFE) 3. Conservation of the Proboscis Monkey in Sabah 4. Studying the Malayan Tiger 5. Sime Darby Plant A Tree Programme 6. Restoration and Protection of Orang Utan Habitat in

Northern Ulu Segama 7. UKM-YSD Chair for Sustainable Development 8. UKM-YSD Chair for Climate Change 9. Management and Ecology of Malaysian Elephant 10. Bornean Sun Bear Conservation Centre 11. The Conservation of Hornbills in Belum-Temenggor

Forest Complex 12. Pantai Tengah Green Community, Frangipani Resort

Langkawi 13. LADA Environmental Management Plan 14. NGOs (WWF, GEC, MNS, CAP, YAWA, etc)

Contoh Penglibatan UKM sebagai Institusi Pendidikan • UKM menubuhkan “Living Labs”

untuk menjalankan penyelidikan dan menyebarkan hasil penyelidikan bidang-bidang yang penting dalam pengurusan sumber alam sekitar.

• Ia termasuk: – Stesen Penyelidikan Geopark

Langkawi – Stesen Penyelidikan Ekosistem

Marin Mersing – Stesen Penyelidikan Bukit Fraser – Stesen Penyelidikan Tasik Chini – Hutan Simpanan Kekal UKM

Bangi

Contoh Penglibatan UKM sebagai Institusi Pendidikan

1. Responsible Care – CICM 2. Linking Disaster Risk Reduction, Climate

Change Adaptation and Loss & Damage – APN 3. Konvensyen Kampus Lestari 4. Building Resilience to Climate Change Courses

– UNU-IAS 5. 7th World Water Forum – Daegu &

Gyeongbuk, Rep. of Korea 6. UN World Conference on Disaster Risk

Reduction – Sendai, Japan 7. UNESCO-IHP 8. Public-Private Research Network Malaysia 9. UNDP SGP GEF

Ancaman Banjir dan Kemarau kepada Pengurusan Sumber Alam Sekitar

• Banjir besar telah berlaku pada tahun-tahun 1926, 1963, 1965, 1967, 1969, 1973, 1983, 1988, 1993, 1998, 2005, 2006, 2007 (NRE, 2007)

• Banjir baru-baru ini berlaku pada bulan Disember 2014, telah memberi kesan (kerosakan harta benda) kepada Pantai Timur, Kelantan dan Pahang.

• Kerosakan akibat banjir – RM915 juta/tahun (Updating of Flooding Conditions Study, 2002).

Sumber: Prof. Dr. Mohd. Ekhwan Toriman, International Workshop on Sustainability Science, 2015

Kerugian Akibat Banjir

• Kerosakan yang disebabkan oleh banjir kepada harta benda, manusia dan ekonomi – berjuta-juta Ringgit Malaysia

Rajah 5: Kekerapan Banjir dan Kemarau Berbanding dengan Bencana lain di Malaysia

daripada tahun 1980 to 2010

Kesan Akibat Kemarau

• Kejadian kemarau di Malaysia: 1) 1997/98, kemarau El Nino 2) 1991, Melaka 3) 2005, Malaysia Barat

• Kesan akibat kemarau: – Jerebu – mengancam

kesihatan pesakit asma – Pertanian padi – kehidupan

petani padi terjejas – Pelancongan

Langkah-langkah Pengurangan Risiko Banjir dan Kemarau

Haluan ke Depan

• Terdapat banyak Polisi Persekutuan untuk menyokong pengurusan sumber alam sekitar dan pengurangan risiko banjir di Malaysia.

Dasar Pengurusan Sumber Alam Sekitar Jadual 5: Perundangan yang Berkaitan dengan Pengurusan Alam Sekitar dan

Sumber Asli di Malaysia.

No Legislation/Acts/Policies No Legislation/Acts/Policies

1 Water Act, 1920 14 The Merchant Shipping

Ordinance, 1952

2 Geological Survey Act,

1974

15 The Port Authorities Act, 1963

3 Irrigation Areas Act, 1953 16 The Emergency (Essential

Powers) Ordinance No. 7, 1969

4 Streets, Drainage and

Buildings Act, 1974

17 Selangor Water Supply

Enactment, 1997

5 The Forest act, 1984 18 The Mining Enactment, 1929

6 The National Code, 1985 19 Selangor Waters Management

Authority Enactment, 1999

7 The Incorporation (State

Legislature Company) Act,

1962

20 The Second National Mineral

Policy

8 The Drainage Works Act,

1985

21 National Forestry Policy

9 The Fisheries Act, 1985 22 The National Solid Waste

Management Policy

10 Environmental Quality Act,

1974

23 The National Policy on

Biological Diversity

11 Land Conservation Act,

1960

24 The National Policy on

Environment

12 Town and Country Planning

Act, 1976

25 National Water Resources

Policy

13 Local government Act, 1976

Cabaran dan Kisah Kejayaan

Cadangan

1. Perundingan dan penglibatan yang berkesan harus diwujudkan di kalangan pihak berkuasa tempatan (contoh, Awam kepada Institusi Sektor Awam) untuk melaksanakan dasar-dasar yang berkaitan.

2. Akta Perancangan Bandar dan Desa memanggil orang awam-pihak berkuasa atau penglibatan awam-swasta untuk menangani pelbagai cabaran bandar yang merangkumi pengurusan sumber alam sekitar dan pengurangan risiko bencana.

3. Keperluan untuk penglibatan aktif awam bagi mengenalpasti dan penglibatan pakar, khususnya dalam bidang akademik, contohnya, Majlis Profesor Negara untuk menawarkan kepakaran mereka untuk menangani cabaran-cabaran yang dihadapi oleh pengurusan sumber alam sekitar dan pengurangan risiko bencana di negara ini.

4. Ia juga penting untuk Kerajaan Persekutuan dan Pihak Berkuasa Tempatan untuk bekerjasama secara meluas dalam menggunakan pelbagai pendekatan bersepadu, contohnya Pengurusan Sumber Air Bersepada (IWRM), Pengurusan Lembangan Sungai Bersepadu (IRBM), Pengurusan Sisa Bersepadu (IWM), Pengurangan Risiko Bencana Bersepadau (IDRR), dan lain-lain lagi.

Cadangan yang lain

• Ia juga penting untuk Kerajaan Persekutuan dan Pihak Berkuasa Tempatan untuk:

1) Mewujudkan pangkalan data untuk pengurusan sumber asli dan alam sekitar. Pangkalan ini termasuk sukarelawan di peringkat Persekutuan, Negeri dan Daerah untuk bertindak balas terhadap kecemasan pengurusan sumber alam sekitar termasuk banjir.

2) Menambahbaik kurikulum mengenai kesedaran alam sekitar dan pengurangan risiko bencana melalui simulasi pada semua peringkat pendidikan di Malaysia.

3) Menubuhkan konsortium perniagaan peringkat tertinggi, pertubuhan saintifik, institusi awam, organisasi masyarakat sivil di mana akitiviti dan/atau kepakaran mereka adalah kunci untuk pengurusan sumber alam sekitar dan pengurangan risiko bencana.

• Menerima pakai pendekatan “Sistem-dalam-sistem” untuk menyelaraskan aktiviti-aktiviti dan langkah-langkah pelbagai institusi.

Kebaikan

• Mengapa perlu untuk menerima pakai pendekatan bersepadu untuk menguruskan sumber alam sekitar dan pengurangan risiko bencana?

• Menurut Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu: – Mengamalkan pengurusan sumber bersepadu

(IRM) memastikan penyertaan rakyat dan menggalakkan pembangunan sumber manusia.

– IRM juga menggalakkan “tahap kawalan komuniti ke atas sumber di mana ia bergantung, ia menyediakan insentif pembangunan ekonomi dan sumber manusia yang lebih besar”

(Sumber: UN Agenda 21, 1992) United Nations Conference on Environment & Development Rio de Janerio, Brazil, 3 to 14 June 1992

Kesimpulan

• Pendekatan pelbagai pihak berkepentingan adalah penting bagi menyokong peningkatan kesedaran awam dan kepekaan pengurusan sumber alam sekitar secara berterusan.

• Mengukuhkan kemampuan pihak berkuasa tempatan dan meningkatkan semangat orang awam untuk bertindak balas semasa dan selepas bencana.

Terima kasih

• http://dsaask.umt.edu.my