Η Πορτογαλία, η Δανία και η ΓερμανίαΟι υποστηρικτές της στρατηγικής των «πλατιών κομμάτων» θα παραδέχονταν τις καταστροφές πουυπέστη αυτή η προοπτική στη Βραζιλία, στην Ιταλία, στην Σκωτία και στην Αγγλία, και τώρα στη Γαλλία, αλλά αισθάνονται πολύ πιο σίγουροι για την πρόοδο στην Πορτογαλία, τη Δανία και τη Γερμανία.

Στην Πορτογαλία και τη Δανία οι οργανώσεις της Τετάρτης Διεθνούς έχουν εμπλακεί σε αρκετά σταθερές και επιτυχημένες αριστερές συμμαχίες – η Κοκκινοπράσινη Συμμαχία (Enhedslisten – DeRød-Grønne) στη Δανία, και το Μπλόκο της Αριστεράς (Bloco de Esquerda) στην Πορτογαλία.

Και οι δύο συμμαχίες κατάφεραν να εμπλέξουν διάφορα μικρά κόμματα, χωρίς κανένα κόμμα να παίζει ένα συντριπτικά κυρίαρχο ρόλο, και να επισκιάζει έτσι τις άλλες οργανώσεις. Τα μαρξιστικά κόμματα που συμμετέχουν σε αυτές τις συμμαχίες δεν έχουν διαλύσει εντελώς τον κομματικό τους μηχανισμό. Οι οργανώσεις της Τετάρτης Διεθνούς, για παράδειγμα, εξακολουθούν να θεωρούν τις οργανώσεις τους απαραίτητες για την ανάπτυξη στελεχών και την μαρξιστική εκπαίδευση. Οι συνι-στώσες οργανώσεις μπορούν ακόμα να διατηρήσουν τις δικές τους εκδόσεις.

Το Μπλόκο στην Πορτογαλία, ιδρύθηκε το 1998 από το Επαναστατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, το τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς στην Πορτογαλία, από ένα κόμμα πρώην μαοϊκών και από ένα τμήματου Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, μαζί με κάποιους ανεξάρτητους σοσιαλιστές.

Στις πορτογαλικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2009, το Μπλόκο αύξησε τις ψήφους του από το 6% σε περίπου 10% και διπλασίασε την εκπροσώπησή του στην εθνοσυνέλευση από οκτώ σε δεκα-έξι, αλλά τον Ιούνιο του 2011 βρέθηκε πίσω στο 5,2% και στις οκτώ έδρες.

Στη Δανία η Κοκκινοπράσινη Συμμαχία ιδρύθηκε το 1989 από τρία αριστερά κόμματα: το Αριστε-ρό Σοσιαλιστικό Κόμμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Δανίας και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμ-μα, τη δανική οργάνωση της Τετάρτης διεθνούς. Κάποιοι άλλοι συμμετείχαν ως ανεξάρτητοι σοσια-λιστές, και ισχυρίζονται ότι τώρα η πλειοψηφία των μελών δεν ανήκει σε καμία από τις συνιστώσεςοργανώσεις, αλλά τα αρχικά κόμματα διατηρούν ακόμη την ύπαρξή τους.

Τον Σεπτέμβριο του 2011, η Κοκκινοπράσινη Συμμαχία έφτασε με άλμα από τις τέσσερις στις δώδεκα έδρες στο κοινοβούλιο, κερδίζοντας 6,7% των ψήφων. Ισχυρίζονται ότι έχουν 8.000 μέλη, και στο συνέδριο του Μαΐου 2012, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι η υποστήριξή τους είχε ανέβει στο 11%. Ήταν όμως διχασμένοι αν οι βουλευτές του κόμματος θα έδιναν ψήφο υπέρ της δανικής υποστήριξης στην επέμβαση ΟΗΕ-ΝΑΤΟ στη Λιβύη το 2011.

Οι υποστηρικτές της προσέγγισης των «πλατιών κομμάτων» αναφέρουν επίσης επιδοκιμαστικά το Die Linke (Η Αριστερά) στη Γερμανία. Σε γενικές γραμμές, είναι ένα θετικό βήμα, αλλά θέτει μια σειρά από δύσκολα ζητήματα στους Γερμανούς μαρξιστές, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος των κυβερνήσεων συνασπισμού με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD).

Το Die Linke ιδρύθηκε το 2007 από τη συγχώνευση των προοδευτικών υπολειμμάτων του παλιού κυβερνώντος Κόμματος Σοσιαλιστικής Ισότητας της Ανατολικής Γερμανίας (Κόμμα του Δημοκρα-τικού Σοσιαλισμού), με την Εργατική και Κοινωνική Δικαιοσύνη - Εκλογική Εναλλακτική (WASG), μια αριστερή διάσπαση από τη σοσιαλδημοκρατία με ηγέτη τον πρώην πρόεδρο του SPD Όσκαρ Λαφοντέν. Στις εκλογές της 27ης Σεπτεμβρίου του 2009, το εκλογικό ποσοστό του SPD κα-τέρρευσε, ενώ το Die Linke κατέγραψε 11,9%, 3,2 εκατοστιαίες μονάδες περισσότερο από τις προηγούμενες εκλογές. Το κόμμα έχει τώρα 76 μέλη στην Bundestag, από 54. Στα περισσότερα μέρη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, το Die Linke είναι τώρα το μεγαλύτερο κόμμα.

Είναι ίσως από άποψη τακτικής σωστό να κάνεις εισοδισμό στο Die Linke, όπως πολλές από τις τροτσκιστικές ομάδες έχουν κάνει – οι υποστηρικτές της IST, η οργάνωση της CWI και μία από τιςοργανώσεις της Τετάρτης Διεθνούς, η Διεθνής Σοσιαλιστική Αριστερά (ISL). Η Επαναστατική Σο-

σιαλιστική Λίγκα (RSB), η άλλη οργάνωση της Τετάρτης Διεθνούς, παρέμεινε έξω, πράγμα που εί-ναι πιθανώς λάθος, αλλά στο ντοκουμέντο της για το Παγκόσμιο Συνέδριο της Τετάρτης Διεθνούς θέτει μια σειρά από αιχμηρά σημεία, μαζί με μια βασική υπενθύμιση ότι ο τελικός στόχος είναι ένα επαναστατικό κόμμα , κάτι που μπορεί να παραμεληθεί στους εισοδισμούς,

Και ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα - ένα θετικό παράδειγμαΣτην Ελλάδα η πλατιά αριστερή εκλογική συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ, ο Συνασπισμός της Ριζοσπαστι-κής Αριστεράς, είχε θεαματική επιτυχία κινητοποίησε και κέρδισε την υποστήριξη των εργατών, των συνταξιούχων και της νεολαίας που υφίστανται μια καταστροφική επίθεση στο βιοτικό τους επίπεδο από τη λιτότητα που έχει επιβάλει η Ε.Ε..

Αυτή η καταστροφή έφερε τους Έλληνες εργάτες και συνταξιούχους, που ήδη είχαν από τις χαμηλότερες αμοιβές και δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης στην Ευρώπη, να βλέπουν τους μισθούς και τις πληρωμές τους να περικόπτονται απευθείας κατά 40% στη διάρκεια των τελευ-ταίων ετών. Η «κρίση χρέους», το οποίο υποτίθεται ότι θα αποπληρωθεί με αυτή τη λιτότητα είναι φυσικά το χρέος που συσσωρεύτηκε από τον καπιταλιστικό ταξικό εχθρό και από το ενδη-μικά διεφθαρμένο κράτος υπό τα δίδυμα κόμματα των δεινοσαύρων της λιτότητας, τη Νέα Δη-μοκρατία, το μεγαλύτερο κόμμα της καπιταλιστικής τάξης, και το άλλοτε αόριστα σοσιαλδημο-κρατικό ΠΑΣΟΚ.1

Ο ΣΥΡΙΖΑ ιδρύθηκε το 2004 όταν κάμποσες ακροαριστερές οργανώσεις πλαισίωσαν το Συνασπισ-μό, που ήταν και ο ίδιος μια «πλατιά» αριστερή σοσιαλδημοκρατική οργάνωση. Στις εκλογές της 6ης Μάη 2012, την πρώτη ευκαιρία που δόθηκε στους Έλληνες ψηφοφόρους να ψηφίσουν πάνω στο«μνημόνιο» λιτότητας, οι ψήφοι του ΣΥΡΙΖΑ αυξήθηκαν από το 4,6% του 2009 στο 16,8%. Στις εκλογές της 17ης Ιουνίου που ακολουθούν, θα εκτοξευθεί στο 27%.

Η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ βασίστηκε στη στενή του συμμετοχή στις κινητοποιήσεις, στην αδιάλλα-κτη αντίθεσή του στη λιτότητα και την έκκλησή του για μια «κυβέρνηση της αριστεράς». Δυστυ-χώς, το ΚΚΕ, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, κράτησε μιαν εντελώς σεχταριστική στάση, μειώνοντας τις ψήφους του από 8,5% στις εκλογές της 6ης Μαΐου στο 4,5% στις 17 Ιουνίου, κάτι που αντανακλά την άρνηση της ηγεσίας του ΚΚΕ να προσανατολιστεί προς την αναζήτηση κοινής δράσης με το ΣΥΡΙΖΑ κατά του μνημονίου λιτότητας.

Μια άλλη αριστερή συμμαχία, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ (Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία για την Ανατροπή), η οποία πήρε λιγότερο από το 1% τον Ιούνιο, ένωσε κάπου δέκα άλλες επαναστατικές οργανώσεις που αρνήθηκαν να στοιχηθούν πίσω από το ΣΥΡΙΖΑ.

Υπήρχε μια μαοϊκή οργάνωση στον ΣΥΡΙΖΑ και μια στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ, μια ομάδα υποστηρικτών της Τετάρτης Διεθνούς στον καθένα, μια οργάνωση προσκείμενη στην ISO των ΗΠΑ στο ΣΥΡΙΖΑ, και μια οργάνωση προσκείμενη στο Βρετανικό SWP, στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ.

Ο κρίσιμος παράγοντας στην Ελλάδα ήταν η ριζοσπαστικοποίηση των εργατών σε αντιπαράθεση προς την κρίση των αφεντικών και την λιτότητα που αυτοί επέβαλλαν, με μεγάλα τμήματά τους να κοιτάζουν προς τον ΣΥΡΙΖΑ (που μέχρι τον Ιούνιο είχε ένα προβάδισμα μεταξύ των ψηφοφόρων ηλικίας 18-34). Όπως επισήμαινε στο άρθρο «Ένα Νέο Είδος Ενότητας της Αριστεράς» η σύνταξη του περιοδικού Σοσιαλιστική Εναλλακτική στο τεύχος του Νοέμβρη 2012:

Σε ορισμένες χώρες - η Ελλάδα είναι το πιο προφανές παράδειγμα – υπάρχει ένας σοβαρός χώρος ώστε οι επαναστάτες να συμβάλουν στην οικοδόμηση μαζικών εργατικών κομμάτων πουμπορούν να συνενώσουν, την εργατική τάξη στο σύνολό της, ή τουλάχιστον σοβαρά τμήματα της τάξης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα ήταν τρέλα να αντιπαραθέσουν οι επαναστάτες τις δικές

1 Michael Karadjis, «Ελλάδα: Ο ΣΥΡΙΖΑ το Κομμουνιστικό Κόμμα και η Απελπιστική Ανάγκη Ενιαίου Μετώπου» (Greece: SYRIZA, the Communist Party and the desperate need for a united front), http://links.org.au/node/2863.

τους οργανώσεις προς τη μάζα των εργατών που ριζοσπαστικοποιούνται.2

Κάποιες άλλες εμπειρίεςΠρώτα απ' όλα, όπως ήδη είπαμε, εκτός κι αν είσαι ηγεμονική δύναμη στην αριστερά, οι συμ-μαχίες και τα θέματα ενότητας είναι ζητήματα που κατά κανονικό τρόπο θα εγείρονται, αλλά θα απαντώνται με πολλές διαφορετικές μορφές. Δεύτερον, οι τύποι των συμμαχιών και των μετώπων που απαιτούνται στις νεοαποικιακές χώρες θα είναι διαφορετικοί από εκείνους οι οποίοι απαιτούνται στις ιμπεριαλιστικές χώρες – εκεί, τα δημοκρατικά, ή τα εθνικοαπελευθερωτικά μέτωπα, θα είναι κεντρικά. Τρίτον, ένα βασικό δίδαγμα που οι επαναστάτες αφομοιώνουν, είναι πως όχι μόνο δεν κρύβεις, δεν κατασιγάζεις τις επαναστατικές μαρξιστικές δυνάμεις σου χωρίς καλό λόγο – όπως ας πούμε η ανάγκη να αναπτυχθεί ένα βιώσιμο πολιτικό μέτωπο, ή η ανάγκη να υπερασπιστείς τον εαυτό σου απέναντι στην κρατική καταστολή και τη θυματοποίηση – αλλά ούτε και δρας συγκαλυμμένα, εκτός κι αν αυτό είναι απαραίτητο.

Στην Ινδία το ΚΚΙ (ΜΛ) Απελευθέρωση, υπέστη μια μικρή διάσπαση από ένα ρεύμα στην Uttar Pradesh που ήθελε το κόμμα να εγκαταλείψει τη λειτουργία του ως κομμουνιστικό και αντ' αυτού, να δημιουργήσει ένα πλατύ δημοκρατικό μέτωπο, σε μια προσπάθεια να γίνει πιο αποδεκτό από τις «δημοκρατικές δυνάμεις». Η ηγεσία του κόμματος χαρακτήρισε αυτήν την προοπτική ως «λικβι-νταριστική».3 Ποια ήταν η προέλευση και η βάση αυτής της λικβινταριστικής τάσης; Ίσως η απο-γοήτευση από τις δυσκολίες να κερδηθεί κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, και ο υπερτονισμός της σημασίας του κοινοβουλίου για την οικοδόμηση ενός επαναστατικού κόμματος. Το ΚΚΙ (ΜΛ) είναιένα κόμμα που προσπαθεί να συνδυάσει όλες τις μορφές πάλης. Συνδυάζει και υποτάσσει την κοι-νοβουλευτική με την εξωκοινοβουλευτική δράση. Αυτή η απογοήτευση μπορεί να βρει διέξοδο στην αναζήτηση κάποιας συντομότερης οδού, ή στην αποσιώπηση των πολιτικών του κόμματος χάριν της απόσπασης μεγαλύτερης υποστήριξης.

Ένα παρόμοιο φαινόμενο συνέβη στο Lalit[ΣτΜ] του Μαυρίκιου. Υπήρξε μια διάσπαση γύρω από ζητήματα παρόμοια με εκείνα που οδήγησαν στην δική μας διαγραφή από το DSP, μόνο που εκεί η οργάνωση που φετιχοποίησε το «πλατύ κόμμα» ήταν μειοψηφία και έφυγε.

Η δυναμική υπέρ των «πλατιών κομμάτων» δεν ήταν η ίδια στις υπανάπτυκτες χώρες. Ωστόσο, δυ-στυχώς, ορισμένα κόμματα σε χώρες του Τρίτου Κόσμου έκαναν το λάθος να ακολουθήσουν πολύ πιστά όσα συμβαίνουν σε ένα κόμμα μιας ιμπεριαλιστικής χώρας. Η ακραία δεξιά πορεία του Ινδονησιακού PRD (Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα) κατά τα τελευταία χρόνια, μπορεί εν μέρει να αποδοθεί στο DSP: η ροπή προς το «πλατύ κόμμα» ακολουθήθηκε δουλικά, με καταστροφικά αποτελέσματα.

Η οργάνωση Σοσιαλιστές Εργάτες στη Νέα Ζηλανδία αναδέχθηκε τη γραμμή των «πλατιών κομ-μάτων» πιο άκριτα και με ενθουσιασμό, για να την εφαρμόσει με ένα ωμό, δεξιόστροφο τρόπο. Για ένα διάστημα λειτούργησαν μέσα από το Κίνημα Δράσης Κατοίκων RAM, (Residents' Action Movement). Με βάση το Όκλαντ, το RAM προσέλκυσε σοσιαλφιλελεύθερους, πρώην μέλη του Εθνικού Κόμματος, σοσιαλδημοκράτες, κάτω από την ηγεσία της οργάνωσης των Σοσιαλιστών Εργατών, και απέσπασε αξιοσέβαστα εκλογικά αποτελέσματα το 2004 και το 2007. Αλλά από τότε τα αξιολύπητα εκλογικά αποτελέσματα σε εθνικό επίπεδο όχι μόνο δεν βελτιώνονταν, αλλά έγιναν κάποτε χειρότερα και από αυτά των ανοιχτά σοσιαλιστικών οργανώσεων. Έτσι, διέλυσαν τη RAM το 2010. Δυστυχώς, φαίνεται ότι είχαν δεχθεί και κάποιες προτροπές από την πλειοψηφία του DSP της Αυ-στραλίας. Το RAM δεν ήταν καν μια πλατιά σοσιαλιστική προσέγγιση, αλλά μια λαϊκίστικη έκκλη-

2 A new kind of left unity: **http://enpassant.com.au/2012/11/02/a-new-kind-of-left-unity/3 Ένα διεξοδικό άρθρο σχετικά με τα θέματα και το ιστορικό της διαφωνίας από τον γενικό γραμματέα του ΚΚΙ(ΜΛ)

Dipankar Bhattacharya δημοσιεύτηκε στο τεύχος του Σεπτεμβρίου 2008 της Liberation.[ΣτΜ] Αριστερό Πολιτικό κόμμα του νησιωτικού κράτους του Μαυρίκιου ***http://www.lalitmauritius.org/

ση στους «κατοίκους», ή «στη βάση».4 Μετά τη διάλυση του RAM, εστίασαν σε μια εκστρατεία κατά των «κακών τραπεζών», υποκύπτοντας στον εθνικισμό με μια καμπάνια εναντίον των τραπε-ζών Αυστραλιανής ιδιοκτησίας! Σήμερα φαίνεται πως η οργάνωση έχει σκορπίσει.

Ένα «επιτυχημένο» παράδειγμα πλατιού κόμματος που απέσπασε μαζική υποστήριξη έγινε τελικά κάτι πολύ διαφορετικό από εκείνο για το οποίο το προόριζαν αρχικά οι δημιουργοί του. Το ολλανδι-κό Σοσιαλιστικό Κόμμα (SP) (το «Κόμμα της Ντομάτας») ιδρύθηκε το 1972 από μαοϊκούς, αλλά εδώ και πολύ καιρό έχει εξαλείψει κάθε ίχνος μαρξισμού και έχει ελαχιστοποιήσει την ιδεολογία ώστε να προβάλλει μία πλατιά, ανούσια έκκληση. Επικεντρώθηκε σε τοπικά ζητήματα, και η εκλο-γική του υποστήριξη έχει σταδιακά αυξηθεί. Οι περισσότερες από τις οργανώσεις της άκρας αρι-στεράς έχουν πλέον προσχωρήσει στο SP. Αλλά δεν απομένει πια στο κόμμα κανένα επαναστατικό σοσιαλιστικό αριστερό στοιχείο, ούτε και πολύς σοσιαλισμός και σχεδόν καμία αίσθηση ακτιβι-σμού. Ακόμη κι αν αποσπώνται υψηλά επίπεδα υποστήριξης, ακόμα κι αν εκλέγονται μέλη, ποιος είναι ο σκοπός; Κάποιοι, μαζί και μερικοί από την Σοσιαλιστική Συμμαχία, νομίζουν ότι αυτός είναιο δρόμος που πρέπει να πάρουμε. Αλλά δεν πρόκειται για επαναστατικό εγχείρημα, ούτε καν για μια κεντριστική προοπτική˙ πρόκειται ευθύς εξ αρχής για ένα σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα.5

Διδάγματα και πλήθος κινδύνωνΤον Δεκέμβριο του 2004, ο François Sabado, ψευδώνυμο ενός κεντρικού ηγέτη της LCR και της Τετάρτης Διεθνούς, έγραψε ένα πολύ οξυδερκές άρθρο συμβολής στη συζήτηση με θέμα «Οικοδομ-ώντας πλατιά αντικαπιταλιστικά κόμματα - ένα απαραίτητο βήμα» όπου συμμετείχαν επίσης και ο Άλεξ Καλλίνικος του Βρετανικού SWP, ο Murray Smith και ο Alan Thornett, ηγέτης της βρετανικ-ού τμήματος της Τετάρτης Διεθνούς.

Ο Sabado προειδοποίησε για πολλούς από τους κινδύνους και τα αδιέξοδα της προοπτικής των «πλατιών κομμάτων». Τυπώσαμε το άρθρο του Sabado στον Ακτιβιστή το 2004, και κατά την προ-συνεδριακή συζήτηση του 2007 αναφερθήκαμε σε αυτό και πάλι, επισημαίνοντας ότι αυτά που έλε-γε ήταν «σοφά λόγια που αψηφούσε» η ηγεσία του DSP.

Αυτό το νέο κόμμα δεν θα ιδρυθεί με διάταγμα, έγραφε.

Θα πρέπει να προκύψει από μια ολόκληρη διαδικασία πολιτικών εμπειριών καθορισμένων από πολιτικά συμβάντα ή από τη σύγκλιση σημαντικών δυνάμεων που να δημιουργούν τις προ-ϋποθέσεις για την αναδιοργάνωση του εργατικού κινήματος και την οικοδόμηση ενός νέου κόμ-ματος. Στη Σκωτία, είναι ο ειδικός συνδυασμός του κοινωνικού ζητήματος με το εθνικό ζήτημα εκείνο το οποίο κατέστησε δυνατή την εμφάνιση του SSP. Στην Πορτογαλία, είναι η σύγκλιση των διαφόρων ρευμάτων που προέρχονται από το ΚΚ, το UDP (πρώην μαοϊκό), το PSR (τμήματης Τέταρτης Διεθνούς) και ανεξάρτητες προσωπικότητες εκείνο που γέννησε το Μπλόκο της Αριστεράς ...

Και αυτή η επιδίωξη της οικοδόμησης μιας επαναστατικής ηγεσίας μέσα από ένα πλατύ κόμ-μα με ασαφή οριοθέτηση, μπορεί να γίνει μόνο εάν το νέο κόμμα είναι πολύ ευρύτερο, πολύ πιο εκτεταμένο από την επαναστατική οργάνωση. Αν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια πραγ-ματική υπέρβαση της επαναστατικής οργάνωσης, αν οι μορφές μιας νέας δύναμης είναι λιγότε-ρο σημαντικές από εκείνες της επαναστατικής οργάνωσης, και βιάσουμε τους ρυθμούς και τις τροπικότητες της κατασκευής ενός τέτοιου κόμματος, χάνουμε σε ουσία – στο πρόγραμμα, στην ιστορία, και στην επαναστατική εμπειρία – χωρίς να κερδίζουμε σε πολιτικό και οργανωτικό εύ-ρος. Έτσι, εκεί όπου οι προϋποθέσεις για ένα πλατύ κόμμα δεν υπάρχουν, η συσσώρευση των

4 «Ο στόχος της ενότητας είναι να οικοδομήσουμε αξιόπιστα πλατιά αριστερά κόμματα ή συνασπισμούς που κερδί-ζουν το σεβασμό των ανθρώπων σε επίπεδο βάσης», δήλωσε ο επικεφαλής της RAM / SW Vaughan Gunson, http://links.org.au/node/1099.

5 Max Lane, «Η Ολλανδική Σοσιαλδημοκρατία και οι Πρόσφατες Εκλογές»(Dutch social democracy and the recent elections), Direct Action 40, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2012. ***http://directaction.org.au/dutch_social_democracy_and_the_recent_elections

δυνάμεων για μια επαναστατική ηγεσία υπό την ευρεία έννοια γίνεται κυρίως μέσω της οικοδόμησης της επαναστατικής οργάνωσης και από πρωτοβουλίες που ευνοούν τις προϋποθέσεις γι' αυτό το νέο κόμμα, και όχι με εύκολες διακηρύξεις μιας νέας δύναμης.6

Ο σύντροφος θα έπρεπε να ήταν ακόμη οξύτερος, και είμαι βέβαιος ότι θα προτιμούσε να είχε απο-φύγει το ρίσκο, παρά να έχει εμπλακεί στο χάος του NPA.

Όλες οι πρόσφατες εμπειρίες πλατιών κομμάτων σε διεθνές επίπεδο, φαίνεται να επαναβεβαιώνουν τα παλαιά διδάγματα:

1. Το αν ένα τέτοιο πλατύ κόμμα θα είχε πιθανότητες επιτυχίας, και κατά πόσο θα ήταν συνετό να ξεκινήσει καν, εξαρτάται από την πολιτική κατάσταση. Εξαρτάται από τις δυνάμεις που κινούνται προς τα αριστερά, από μια ενδεχόμενη πολιτική έξαρση, από τις δυνάμεις που θα μπορούσαν να αποσκιρτήσουν προς τα αριστερά από ρεφορμιστικά κόμματα. Σε περιόδους αντίθετα, ύφεσης και πολιτικής υποχώρησης, δεν αποτελεί σοφή τακτική.

2. Μια τέτοιου είδους τακτική εξαρτάται από την ύπαρξη πραγματικών δυνάμεων υποστήριξής της, αν υπάρχει δηλαδή ικανός αριθμός επαναστατικών στελεχών από μία ή περισσότερες μαρξιστι-κές οργανώσεις. Το να υψώσεις απλά μια νέα σημαία σε αυτό το χώρο, δεν θα ήταν αρκετό. Και αν πρόκειται να συνεχιστεί για κάποιο χρονικό διάστημα, θα χρειαστείς και τρόπους για να στρατολο-γήσεις και να εκπαιδεύσεις νέα στελέχη.

3. Οι πολιτικές των ενωτικών ή των πλατιών κομμάτων έχουν μεγάλη σημασία. Χρειάζεται ένα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα ταξικής πάλης – κατιτί λιγότερο και θα μπορούσες απλά κι ωραία να ενταχθείς στους παλαιούς σοσιαλδημοκράτες.

Πολλά από τα ευρωπαϊκά παραδείγματα της «τακτικής πλατιών κομμάτων» πιθανώς άξιζαν μια δο-κιμή – συμμαχίες, μπλοκ, εκλογικές συμμαχίες, εισοδισμός σε πλατιά αριστερά κόμματα. Αλλά δεν υπάρχει εύκολος δρόμος, ούτε αναγκαία τακτική. Και πρέπει επίσης να έχουμε στο νου μας τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε αυτή την τακτική, τους οποίους πολλές από τις πρόσφατες εμπειρίες με πλατιά κόμματα φαίνεται να υποδείχνουν: τον κίνδυνο να κολλήσεις μόνιμα σε κάποια στάση μεσοδρομίς ˙ τον κίνδυνο του εκφυλισμού σε αντιλενινιστικά μονοπάτια˙ τον κίνδυνο της υποκα-τάστασης από ή της μεταμφίεσης σε ένα πλατύ κόμμα.

Να κολλήσεις μεσοδρομίςΟι επαναστάτες μαρξιστές χρειάζονται μεν την ευελιξία να δοκιμάζουν διαφορετικές τακτικές για να κερδίσουν πλατύτερη υποστήριξη, η προσκόλληση όμως σε έναν αποτυχημένο δρόμο δεν αποτελεί αρετή. Δεν πρέπει να προσκολληθούμε σε κάποιο «πλατύ κόμμα» ή πρωτοβουλία ενότητας που δεν λειτουργεί. Ακόμα χειρότερα, δεν πρέπει να προσπαθούμε να δικαιολογήσουμε θεωρητικά μια αποτυχημένη τακτική, μετατρέποντάς την έτσι από τακτική σε μόνιμη στρατηγική.

Το πείσμα μπορεί μερικές φορές να είναι αρετή, αλλά σε λάθος ρότα είναι απλή βλακεία.

Στη δύσκολη πολιτική κατάσταση της τελευταίας δεκαετίας διεθνώς, κάποιοι επαναστάτες μαρξιστές έχουν υπερβολικά γενικεύσει. Έχουν υιοθετήσει την τακτική των «πλατιών κομμάτων», ως κάτι ήδη περισσότερο από τακτική˙ την έχουν υιοθετήσει ως αρχή για όλες τις εποχές και καταστάσεις. Η πλειοψηφία της ηγεσίας του DSP περιχαρακώθηκε, υπεραμυνόμενη της τακτικής «η Σοσιαλιστική Συμμαχία είναι το κόμμα χτίζουμε» ό,τι και να γίνει, ώσπου το 2010 διέλυσε το DSP. Και αυτό δεν πάει μόνο του.

Όταν μια τακτική αίρεται στο ύψος της μόνιμης αρχής, ανακύπτει κι άλλο ένα πρόβλημα: είναι η αδυναμία να δεις, η τύφλωση μπροστά στις δυνατότητες άλλων τακτικών ευκαιριών που μπορεί να

6 François Sabado, «Πολιτική Κατάσταση, Αντικαπιταλιστικό Κόμμα και Επαναστατικό Κόμμα στην Ευρώπη» (Political situation, anti-capitalist party and revolutionary party in Europe), Activist, Vol.14, No.5, December 2004, http://www.internationalview point.org/ spip.php?article9.

ανοίγονται. Χάνεις νέες ευκαιρίες όντας προσκολλημένος στις παλιές τακτικές. Παρόλη την υπερ-προβολή της γραμμής που έλεγε πως η Σοσιαλιστική Συμμαχία άνοιξε μπροστά μας πλατιές επαφές και πλατιά υποστήριξη, μια αντικειμενική σύγκριση θα έδειχνε ότι το DSP είχε περισσότερες επαφές, περισσότερες πωλήσεις και συνδρομές του Green Left Weekly, περισσότερες επαφές στα δείπνα του Green Left Weekly, περισσότερους συντρόφους να συμμετέχουν στις εκστρατείες και τις επιτροπές στα χρόνια πριν ενδυθεί τον μανδύα της Σοσιαλιστικής Συμμαχίας.

Οι συνθήκες που θα επέτρεπαν τη δημιουργία της Σοσιαλιστικής Συμμαχίας ως ένα ευρύ σοσιαλι-στικό κόμμα δεν υπάρχουν˙ το εγχείρημα έχει σαφώς αποτύχει. Η πλειοψηφία της ηγεσίας του DSP είχε επενδύσει πολλή ενέργεια και ελπίδα στην προσπάθεια να χτίσει τη Σοσιαλιστική Συμμαχία. Αποδείχθηκε πολύ δύσκολο να την εγκαταλείψουν, ή να αλλάξουν πορεία όταν χρειάστηκε. Αντί γι αυτό, επινοήθηκε μια περαιτέρω αλλαγή στην εξήγηση, στο σκεπτικό της γραμμής για την Σοσιαλιστική Συμμαχία.

Επινοήθηκε μια δικαιολογία του είδους «κάθε κόμμα που σέβεται το εαυτό του» – ότι δηλαδή ένα επαναστατικό μαρξιστικό κόμμα πάντα χρειάζεται μια ενδιάμεση στάση, προκειμένου να προσελ-κύσει τους εργάτες:

Κάθε επαναστατικό κόμμα που σέβεται τον εαυτό του θα πρέπει να χαράξει μια πορεία για άμεση στρατολόγηση στο ίδιο το κόμμα, αλλά και έναν προσανατολισμό που θα μπορούσε να κερδίσει όσους ανθρώπους ψάχνουν για μια πολιτική εναλλακτική απέναντι στους Εργατικούς (και απέναντι στους Πράσινους για κάποιες περιπτώσεις απογοητευμένων μελών τους) για ένα κόμμα ταξικής πάλης των εργατών, ακόμη και αν αυτό δεν είναι ακόμα επαναστατικό.7

Υπάρχει ο κίνδυνος οι πολλές μικρές στάσεις που δημιουργούνται στα μισά του δρόμου, να αποτύ-χουν να εκπληρώσουν τις ελπίδες τους, δηλαδή να κερδίσουν τις μάζες, και παρόλα αυτά να εξακο-λουθούν να υπάρχουν εδώ κι εκεί, σάμπως επιτύμβιες στήλες, πραγματικά εμπόδια για ενδεχόμενεςεξελίξεις προς την οικοδόμηση επαναστατικού εργατικού κόμματος με βάση στην τάξη.

Στη Γαλλία, τα απομεινάρια της ενωτικής εκστρατείας του José Bové έπαιξαν αυτό το ρόλο: ένα σαφές ανάχωμα, που απορρόφησε όσους μαρξιστές είχαν μετατρέψει την τακτική των πλατιών κομμάτων σε αρχή.

Στη Βρετανία υπάρχουν, διάσπαρτα γύρω γύρω, πολλά βαλτωμένα ερείπια που μοιάζουν το ένα με τ' άλλο – το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα του Scargill, η Σοσιαλιστική Συμμαχία, το Respect.

Στην Αυστραλία το Προοδευτικό Εργατικό Κόμμα είναι ένα σκέλεθρο, αλλά εξακολουθεί να ξεπερνά σε ψήφους τη Σοσιαλιστική Συμμαχία στο Newcastle. Το Ίδρυμα Ερευνών είναι ο κάτοχοςτων περιουσιακών στοιχείων του παλαιού Κομμουνιστικού Κόμματος, του οποίου η τελευταία και σύντομη πνοή υπήρξε το Πλατύ Αριστερό Κόμμα. Η Σοσιαλιστική Συμμαχία, πρώην DSP, κινδυ-νεύει να καταλήξει άλλη μια τέτοια φασματώδης σκιά, που συντηρείται από τα περιουσιακά στοιχεία των πρώην ακτιβιστών της.

Παραίτηση από τα λενινιστικά κόμματαΟ μείζων κίνδυνος της προοπτικής των «πλατιών κομμάτων» είναι ότι μπορεί να παρασύρει σε παραίτηση από την ίδια την ιδέα του λενινιστικού κόμματος.

Κάποιοι στην αριστερά είχαν βγάλει, για διάφορους λόγους, εσφαλμένα συμπεράσματα σχετικά με το ρόλο των λενινιστικών κομμάτων στον αγώνα του σήμερα. Τα λενινιστικά κόμματα θεωρήθηκανξεπερασμένα, ή ακόμα και εμπόδια. Κάποιοι υιοθέτησαν τη θέση αυτή στην πορεία εξόδου τους από το κίνημα, υποστηρίζοντας ότι ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός ως οργανωτική αρχή υπήρξε αρνητικός παράγοντας. Κάποιοι έχουν θεωρητικοποιήσει την αντίδραση στα προβλήματα που

7 Sue Bolton, Το DSP, η Σοσιαλιστική Συμμαχία και επανοικοδομώντας τα στελέχη του DSP (The DSP, Socialist Alliance and rebuilding the DSP cadre), Activist, τομ.15, Αρ.8, Οκτώβριος 2005.

αντιμετώπισαν μέσα σε σεκταριστικά τροτσκιστικά κόμματα, ως αντίθεσή στα κόμματα πρωτοπορίας, λενινισμού. (Για παράδειγμα, κάποια πρώην μέλη του SWP των ΗΠΑ κατέληξαν στασυμπεράσματα αυτά κατευθείαν από τις αρνητικές εμπειρίες τους με τον εκφυλισμό του SWP των ΗΠΑ.)8

Κάποιοι θα υποστήριζαν πιθανώς, ότι ένα πλατύ σοσιαλιστικό κόμμα είναι ένα σκαλοπάτι στις ση-μερινές συνθήκες για την οικοδόμηση ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος στο μέλλον. Αλλά σί-γουρα έχουν απορρίψει την ιδέα της οικοδόμησης ενός λενινιστικού κόμματος τώρα, ή ακόμα και ενός επαναστατικού πυρήνα στο πλαίσιο ενός πλατιού σοσιαλιστικού κόμματος.

Η οριστική παραίτηση από το λενινισμό, είναι ένας ξεκάθαρος κίνδυνος, όπως τον έχουμε δει σε ορισμένες περιπτώσεις ανάπτυξης πλατιών κομμάτων, σαν το ολλανδικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Αλλά ακόμα και αν οι μαρξιστές έβλεπαν τη διάλυση του μαρξιστικού πυρήνα ως προσωρινή τακτική, υπάρχουν πάλι κάποια ανυπέρβλητα προβλήματα. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατό να αναπτυχθούν να εκπαιδευτούν και να διαπαιδαγωγηθούν στελέχη αποκλειστικά μέσα στο πλατύ κόμμα. Δεν υπάρχει, μέσα σε ένα πλατύ κόμμα, η δημοκρατική σχέση μεταξύ των επαναστατών μαρξιστών, η οποία είναι ουσιώδης τόσο για την επεξεργασία προοπτικών, όπως και για την εκπαίδευση στελεχών. Έτσι, ανακύπτει το ζήτημα για πόσο χρονικό διάστημα μπορείς να επιβιώσεις χωρίς λενινιστικό κόμμα;

Η προοπτική των «πλατιών κομμάτων» ως στρατηγική έχει αποτύχει, και σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά τη στρατηγική οικοδόμησης λενινιστικού επαναστατικού μαρξιστικού κόμματος.

Η σημερινή υποχώρηση της εργατικής τάξης και τα χαμηλά επίπεδα των αγώνων δεν θα συνεχιστούν επ' άπειρον. Αν και δεν μπορούμε να προβλέψουμε πώς ή πού θα γίνει η επόμενη, θα υπάρξουν κι άλλες ριζοσπαστικές εξάρσεις. Τότε, είτε στο άμεσο μέλλον είτε λίγο παρακάτω στη διαδρομή, η ύπαρξη λειτουργικών επαναστατικών κομμάτων στελεχών θα είναι ουσιαστικής σημασίας για να ανακαλυφθούν οι τακτικές απόκρισης που απαιτούνται για την όποια έξαρση, μη εξαιρουμένων των ενιαίων μετώπων οποιασδήποτε μορφής, της ανασύνθεσης ή άλλων ενωτικών πρωτοβουλιών που θα χρειαστούν.

8 John Percy, «"Κοιτάζοντας πίσω, Κοιτάζοντας μπροστά»»(Looking Backward, Looking Forward), Links 23, 2003, σσ.26-27, http://links.org.au/node/64