P E R I L L V S T R ID. IOANNI VINCENTIO

P I N E L L O .

Antonius Medus. S. P. D .

V M anno proxime proterito me V e n e ­rias contulissem; vt expositione m eam in Librum Duodecimum T ypis impri­merem ; & vt etiam & V en etijs , & Pa- tauij cum aliquo excellenti ingenio vi­

ro meas nouas cogitationes cum in Schola Aristotelis, tum in Astrologiam communicarem: pnvstantig tug in­tegerrimi mores,sapientia,omnium scientiarum cumu lus, & tua in me singularis beneuolentia vnico tantum colloquio noftro,quo mihi pro angustia temporis d o ­mum properanti reuerti,licuit fruijftatimperfpe&a sue runt.Qiise quidem postea in dies maiora perfpicio,dum per Epistolas crebro mistas tanto viro fru or. Qiii,vt vi­d e o , ideo sibi domicilium potissimum Patauij e le g it , ut inter sapientiflimos ipse sapientiflimus pratftantisfi- mum vita? genus etiam cum ijs,quilongiflimo terrarum distant interuallo transigat. T ibi igitur imprimis hos animi mei fenfus mitto ponderandos, quibus nitor oftedere communem modum philosophandi non esse Philosophiam Aristotelis. Immo ipsam Philosophiam Aristotelis ita reddere obscuram,vt a nemine in suapu

A 2 ritate.

mate,titi in se ipsa est,posfit intelligi. Xtemq; adimere studiosis infinitum laborem,quo torquentur. Praeser- tim vero p raster alia multa,in vanis questionibus vni- uersalium separatorum,in tuitione diuersorum pere- griiiorum dogmatum,et in excogitatione nouorum ter minorum, quibus htiiusmodi dogm ata fulciuntur; ne dum quis vnum scopulum euadere conatur, in alium im pingat. Quare textum Aristotelis suis inter se diffi­dentibus subtilitatibus nequeunt vnquam reddere con cordem . Ego vero hunc laborem studui commutare in iucundisfimam contemplationem Philosophia* Ari- ftotelis,illam ab ipfo scriptam,qui elt singularismetho di magilter, verbis, quibus communis est ufus loquen­di,ita,ut meo iudicio ynusquisque,qui vel mediocri in- genij acuminedit preditus ad illam intelligendam p o s sit elTe idoneus, et ad eam percipiendam . Quamob- rem quoniam vellem quam primum h e c mea ad ma­nus quorumcimique in Schola Aristotelis dodtifiimo- rum peruenirent; ideo Expositionem meam in Librum Duodecimum perillustri Rom ano Collegio Societatis Iefu dedicairi; hanc vero in hunc Septimum Librum, qui postDuodedmum pro sua dignitate in Philosophia Aristotelis omnium Librorum est primus, cui potius, quam ture prostantia? dediearem,nuHus occurrit. Pri­mum propter singulare animi tui iudicium,de quo quid prre alijs,quos mihi contigit, vt alloquerer,sentirem,in ipso meo Venetijs diseeflii te per litteras certiorem se- ci 3 quidue de ipso in dies magis sentiam,testenturprg- fentia. Deinde quoniam h ac ftatim exhibebuntur, et ad tuos familiares quam doetiffimos, vbicunque de­gant gentium , transmittentur. Postremo quia autho- ritate, quod maximum est om nium , tui singularis iu-

dicij associata, et splendore tui nominis illustrata ab unoquoque libentius aspicientur. H oc item mihi non iniucunciumme fpero consecuturum, vt TraianusRa- dulouich nobilissimus iuuenis,qui nuper ifthuc studio* rum Philosophiae gratia se se contulit, qui & familia­ris,et affinis meus cumsit,ideo fortasse inren ou am eo consilio noluit acquiescere; vt pro intelligentia Philo ­sophia Aristotelis ad intelligendum textum tantum incum beret, postpositis omnibus excogitatis, et per­mixtis modis philosophandi,non dubitem,quin quod mihi noluit credere, tuae auctoritati sit crediturus. Equidem uix me possem continere, nisi me amor fa­miliae d etin eret, ne mare transeundo , vita periclita­rer, quominus uiretum tuum reuiserem,in quo deam­bulantes suo ordine collocuti fumus de precipuis Me- taphyficae partibus, et de mea Astrologia , et de Phi­losophia Pici M irandulani. N am libentissime uide- rem,an hoc tempore mei C alloscsetalij hiberni flo­res a me tibi miffi exornent noftri colloquij locum? Callofcios ideo meos d ic o , quia hoc genus florum multis ante annis ex oriente ad me allatum agnomi • ne meo apud nosC alloscij appellatum eft. Et etiam quia hilari animo hoc munusculum meum, qualecun- que fit,quod mitto, manibus ipse meis praestantiae tu£ afferrem,et caussam meamsi opus effet apud aliquem, ut in re noua, dicerem . Q uod non dubito quin, qux eft tua humanitas, et nobilitasftibenti animo etiam fi­ne me fis accepturus,et me ad reliqua prouocaturus. Cum ordo incoepti mei requirat, vt iam praemisso ho­rum duorum Librorum munimine, ad Logicae exposi­tionem, D eo adiuuante aggrediar.

Ragufio 13 .K al.F eb r.an n i i 59p.

DIDACI PIRRHIC A R M 'E N .3

1 C est ille mei P i n e l 1.1

dulcis amicus,

Fidus £$* interpres Medus <'AriH otelis.

Mome procax Graijs L u x eft fu a reddita Libris.

Impia cum iaceant fomnia Forphyrij.

A N T O N I I MEDIP R A E F A T I O , •

IN LIBRVM SEPTIMVMM E T A P l i Y S I C ^ E A R I S T O T E L I S .

V A M V I S immortalis animus nofterl dum una exparte in hac njita caduca per corporeos fenfus mortalium, 0 inflar flu­minis labentium rerum cognitionem inquis rit, necejfario dum rvel a£iiue3 <~uel paffl­ue ad earum cognitionem f f habet, uixta fuam immortalem naturam 0 agit,0 pa

titur. zAtqui quoniam de mortalibus immortali ratione per­fer utatur-3 'ideo intelleSius animi noUri dicitur fe f habere ad horum f n f bilium cognitionem,qua nobis inprafentia/ita funt mamfefiiffima3ficut fe f habent oculi rveflflertilionum ad lucem diei. Quare difficilis hac ex parte cognitio ^veritatis. zAtta. men ex altera parte confider antibus 0 facilis >0 difficilis ue- ritatis cognitio effle ridebitur. Facilis quidem fl in Jua metho­do., f proprijs terminis ‘-veritatem dicentibus quaratur. Dif­ficilis uero,fnecpropria methodo3nec proprijs terminis, 0 mul to difficilior, f terminis falfum dicentibus indagetur i Veritates quidem rerum,quarum Fhilofophia Arifotelis cognitionem in- ueHigat (loquor autem de fs^qua^era dicit) fle (ita methodo, ttJ fuis terminis per fer ut an tu r3 TIt s i tpfiniet natura pofflet lo­qui, alit erforta(f'e3quam Arifoteles non efflet locuta. Id quod

profetib

8 . P R A E F A T I O ,prosecto in ipse eiufdem textu manifefte patet,illum in Juaptfi- ritate confideranti3& * legenti noftram Expofitionem cum huius Libri Septimi3 tum Duodecimi. Etenim communis modus phi- lofophandi,quo ha 'veritates in Scholis traduntur nec methodo Philofioph e Arifiotelis incedit nec eius termiriifut ip(iputant, funt termini ipfasres fignificantes. Iccirco in Scholis nSn folum difficilem cognitu Thilofopbiam Arijlotelis reddunt; fed etiam il lo modo fit3>vt fieri non poJfit3<vt cognofcatur. Quod quidem cum f i f i ita habeat ,prauus tamen habitus primum longo tem­pore per 'Torphyrium contraClus iam k Schola Socratis3& Pla­tonis originem ducens 3deindeab Auerrois author itate multis pe regrinis dogmatibus fiabilitus non finit hac credere.H ac tamen noHra legentem Philofophia ftudioforum 'vnumquemque cre­dere cogent ,fi accurate fuerint ponderat a 3&*perffetia.Nec ite­ro hoc temere a me dittum aliquis putet. Nam & ex textu ma- nifefle patet, pf) ego clare expono 'vniuerfitm 'Thilofopbiam AriHotelis in concreto rverfiari, at rvniuerfus modus philojo- phandi3qui <vfiu Scholarum efi iam receptus, docet non in con­creto fed in abflrado . Quare communis modusphilofophandi totus huiufmodi terminis abslrachs refertus efl.ficut fubfian tialitas, materialitasformalitas3quiditas3 albeitas3 quantitas, & alijs id genus. Quos quidem terminos in textu AriHotelis nufquam reperies. Immo quicquid Arisloteles aduerfus'vniuer Jalia fep a ra ta a d u erfu s Ideas dicitfvtraq-3 omnino ab njfiu philofophantium resciens ,• omnia profecio dicuntur, & omnia pro certo habeas dicla ejfe aduerfus hos ter minos quorum unufi quifqs est fiecies feparata/jua efi ipfa Idea. De hoc modo philo­fophandi 3 est de ijs terminis improprias in undecimo huius Li­bri capite ait. Ifla d rveritate abducuntopinari faciunt ho­minem fine partibus ejfe ,• ideHftne carnibus ojfibusfcut fi­ne are circulum. Ac ut huiufmodi feparata ab <vfit Pbilofopban di omnino explodat3toto decimo tertio30* decimo quarto Capite

P R s E F A T I O . 9di/ferit. Quid ruero dicam de termino ( quod quid erat effe.) fine cuius cognitione 3& fin e cognitione ffeciei quam dicit pn- Yitas Fbilofphta Arifiotelis,fieri non pote fi u t ab u llo intelli- gatur. Quo quidem termino licet Ari fideles in fuaFhilofbphia ubiq$ u ta tu r ,& que hic Septimus Liber plenus efl- quotus ta- men quifq; eft,qui qu cerat in fito fignificat u quid dicati N eme profecto, que ego legerim mfi Alexander Aphrodifeus in Primo. Topicorum fed nec ipfe aliquid ad rem. Quamobrem non eflmt randum,fi ScheU hoc modo extra Methodum, & improprijs terminis philofophantes Phtlofiphiam Aristotelis difficilem red­diderunt, fine potius,qua poft laborem fine fine, fieri non pofi fit, u t ruere cognofcatur. Jam ruero quid de ipfia communiter dicitur i Minimum efl quod dicunt. Arifioteles obfcurus eft '. Dicunt etiam eum ex indufiria obfiuraffe Fhilofophiam, (efr ex gracis fabulis cuiufdam falfie EpifioU ad Alexandrum feriptee tefiimomo innituntur. Ac prater aha funt qui aiunt Ari fid e­lem cereum nafum habere,quem pro fiuo arbitratu unufqtiifqs fle flere poteft.quo ruu/t. Quidaduerfus huiufmodi oblcquen- tes dicam ? V t obfcurus,-vt ambiguus,ut fieri non poffit3u t a nobis cognofcatur,non efl in caufa nAriflote/es,fed nos ipfi, qui methodo altorfum ducente quam ad Anflotelem, Anfiotelem quaerimus. zA qua quidem methodo uno pede egreffi fumus , quando ducem Forphyrium fecuti fumus, u t nos in Arifiotelis Fhilofophiam introduceret, hominem ignarum Vhilofophice Af'i- flotehs. Quippe qui ipfimet fatetur fe ignorare quid fn t illa uniuerfxlia, de quibus trafiat. Altero uero pede egreffi fumus, quando imbuti d Porphyrio philofiphia fiparatorum uniuer-

Jahum,cum ad Fhilofophiam Arifiotelis accedimus,(r'atim concre t a f paramus,cum neceffario cogimur loqui illis uocibus, quas in aures primus Porphyrtus wfnfurrauitquoniam cum doctri­na, tum difaphnx intelleftiua f i ex praexifienti cognitione. Ideo incipiendo d Praefatione pradicamentorum u b i Arifioteles

B ait.

10 P R A E F A T I O .ait. Vnumquodqj eorum qua nulla cum complexione dicuntur, fignificat aut fiubfiantiam,aut quantum,aut quale, (quodejl m concreto loqui) nat in tota fua Philofiphia esi legere. Sflos nae- ro hunc locum abfirahentes extra methodum altero pede egre­dimur, dicentes, quantitatem, qualitatem ita nat pofled nun­quam in Arijlotelis methodum reuertamurfidfemper extra ip Jam abfir aciis pbilofophemur. Ob hanc cauffiam ij quoq-, qui ex, Graco nobis textum interpretati funt maiore ex parte concreta abfir abi a faciunt, ficut quantum, aut quale, quantitatem, fgj qualitatem dicentes. Et ficut in Quinti Libri Capite fiptimo rubi textus Arifiotelis dicit.Per f effe dicuntur quacunq-, figu­ra pradtcamentorum (ignificant,naitio naerb interpretum legi­tur. Quacunq,• figuraspradtcamentorumfigmficant. Ob hanc caujfam in Scholis putant genera, (ejr flectes fiibfiftere, ftj fe- parata ejfe ab ijs fienfibilibus, & nanum njmuerfale fubieclum ejfe alterius na ntuerfiths,ficut fleciem generis,ftj'omnem propo (itionem diuidi infitbiettum pradicatum . Qua licet in Scho lis putentur ejfe de mente eArislotelis,tantum tamen abefi, nat fint de mente eius,nat ei maxime opponantur, (efi omnino fint extra eius methodum. A t aliquis ad hac obijciet. Ergo in modo philofiphandi naana fiunt naniuerjalia , ergo naana PorphyriJ pradicabiha ? Refiondeo primum de Porphyrio. Quoad com­munem modum philofiophandi fine 'Eorpbyrioan Scholis neque naox effiet,neq$ fenfus. Quoad puritatem P hilo fop hia Arifiote­lis cognofiendam nifiilla pradicabiha procul d Scholisproijcian tur,nunquam Phtlofophia Arifiotelis naere cognofietur. Quod ruero ad naniuerjalia. Dico ad nostram cognitionem necejfie efi namuerfitlibus rationibus nati, quibus nifi nateremur in modo nostra cognitionis nec effiet demonstratio, necfidentia proprie dicta. Loquor de illis rationibus namuerfialibus,quibus An ito­te! es in fio modo Philofbphandi notitur. Qua m eius methodo funt communes rationes ffecierum infiparabilinm, quas ffaecies

quod

P R A E F A T I O . i rquod quid erat ejfe >{dr quid erat ejfe appellat. Quare ha ratio- nesrvniuerfitles non funt feparata fed femper per fpecies his re­bus innituntur ipfas res fgnificantes, & de eis dicentes,• pcut quantum,(efr quale. Illa rvero vniuerfalia feparata,qua funt, de quibus TPorphyrius agit,ffj qua funt ficut quantitas, qua­litas multo magis, qua tranfcendentia vocant; hac omninofunt vana quoad Philofopbiam Mnflotehs. Quin potius hac funt}qua confundunt in Scholis modum philofbphandt3dum ijs philofophantes exiHimant fe de mente AriHotelis philojophari. Verum quoniam hic Septimus Liber vmuerfa.iore ratione in duodecimo continetur. Ideo qmcquidpro declaratione purita— tis philojophia A-ijlotehs in fuo genere confiderate dicitur, (ejjr Aduerfus vniuerfalia EPorphyrij, & aduerfus communem mo­dum pbilofophandi, omne id dico tum ex textu, tum exnoHra Expofitidnc demonflratiue probari. Argumentorum autem ma­iorem pramifam effe Librum Duodecimum ,minor em uero hunc feptimum. In quo quidem feptimo Metaply fica ratione trattat de fubfantia generabili, (est corruptibili, ac de eius prmcipijs , tauffis,& elementis. Verum quoniam circa cognitionem huius fieciei pro fua ratione vnufquifq; & Phy ficus, Logicus v e rfatur; ideo in hoc Libro totius philojophia lAriflotehs ratio, f f j proprietas modi pbilofophandi perjjicitur. Atq; ideo omnium Librorum 'philojophia Arijlotelica hic merito femper js. qui ex­tra methodum eAriHotelis philofophantur habitus efid'-falli­mus. Ob has caujfas pojl Expofitionem duodecimi, qui (efr pro fua dignitate; (est m natura philofphia primus efi fecundo loco hunc fe p tim u m q u ia efi frucluofiffhms, cM quia toti philo­

fp hia e f necejfarius,exponendum fujcepi. In qua quid,em ex- poftione nihil v e l de meo,vel de alieno addens verba Ari flo- telis verbis ipfius declaro. Atqui ficut ego, qui fine magiHro v iu a vocis,qui me illam philofphiam doceret,quam ipfe a fuo Praceptore didicerat, tantum textui fiudens verba Arifiotelis

B i intel-

12 P R ^ F A T I O Jinteliigere elabor aut. Hoc item modo unumquernqg fludtofb- rum hortor /vt pofihabitis omnibus expo/itionibus,et quicquid a magi [Iris communi modo p hilofbphandi per quodcunq; tempus didicerit, denuo incipiat ad fiolius textus intelltgentiam incum­bere . Quod f i quid in aliqua expofitione pro intelligentia u c f - borum ^Arifiotelis uidere uoluerit,caueat ubicunq$ rviderit, u c l longam digreffionem, u e l notia dogmata, u s i peregrinos terminos, (fi/ fhffefla habeat tanquam extra methodum philo- fiophia Arifiotelis. ffiam methodus efl breuis fyllogifiica u ia ad ueritatem ducens. Ac ipfe huius philofiphia totius pater non indiguit alijs terminis, u e l dogmatibus ;= cur aliquis , qui aliquam partem eius philofiphia tra flat,indiguit? Q ua cum ita fn t,u e r e dicere po/fium'hac elegans,??/generofa Chnfiiana Re­ligionis ancilla d fuo partu tot feculis tenebris offa fit ita quo- dammo do-delite fici t ,ut d nemine u t i eflin fuo filendore confici* tur,d nemine tandem qui eam pro ingenifjui captu nouerit,non laudetur,in primisq; abiAngelico Do flore,qui quoniam ex om­nibus expofitionibus magis e(i textualisideo per rariorem ca­liginem eius nobilitatem admiratur,<(/ dignis laudibus extollit* Cum igitur ab omnibus laudetur , inducio nobis e fl omnes eius

. Atqui f i ita per tenebras affeci a cius puL , quanta tandem uoluptate perfundemur *

cum detefla,&'fito filendore colluflrata eius uera pulchritu­dine fruemur ? Quamobrem nobilifiimi (fi excellentiffimi u t ­ri ueritatis fiudiofi tanta rei pulchritudo adfi intuendum quo­dammodo uos rapere u i detur, pulcherrima ueritas unum ­quemque,qui hac nofira ( licet breuiter tafla,) leger it,cogit,ut abieflis,(fir negleflis ijs, quibus dicimus eam obfiurari, & de­tur pari,tantum textui findentes, (fi uobis, &• alijs eius fflen- dorem aperiatis, ita ,ut non filum cius pulchritudine,uti in fe efi,oble flemini, fed etiam u t uideatis quam apte nofirae Chrt- ffblnae philofiphia ancilletur. Hac nofira liset merito fine di fla

aduer-

cognitione dele flari, chritudine capimur

P R y E F A T l O . tJaduerfum communem modum pbilofopkandi s non tamen aduer-

Jus philofopbantes, quorum vnumquemq; tan quam n o b ilf- mum-jtcd excellentfmum virum huic noHro opufculo commi- limem patronum ><? iudicem ejfe exoptamus. Hacmflra om­nia fcripta, ftj fcribendafemp er Jummifa volumus certi fim o iu d ic io c e n ju r a Santtx Romana Eccleji<e,pr<efertim vero de illa prxclare merito eius vifibili capiti Jlementi OSlauo Summo Pontifici, quem Clement fim us Deus Sua Santta Ec­clesiae diu feruet incolumem *

A R I S T O T E L I SS T A G I R I T A E

M E T A P H Y S I C O R V M L I B E R S E P T I M V S .

C A P V T P R I M V M .

N S multipliciter dicitur, quemadmodum in ijs,qu<z de quoties prius diuifmus. Si­gnificat enim aliud quidem,& quod quid, aliud uero quod quale, aut quantum, aut fngula aliorum,quo ita prodicantur. Cum autem ens toties dicatur.patet primum ho­rum ens effe ipfum quid efl,quodqi fubflan

tiam Jignificat. Cum enim,fi dicimus quale quippiam hoc,aut bonum dicimus,aut malum, fed non tricubitum,aut hominem: cum autem quid eCi, non album, nec calidum, nec tricubitum,

fedhominem, aut Deum: cotera <~uero entia dicuntur, eo quod entis proprie didi quodam funt quantitates, quodam qualita­tes quodam pajfones,quadam aliquid aliud tale. Vndedubi- tauerit aliquis <~vtrum ipfum ambulare,& fanum efe,ac fede- re.fe) <~unumquodqi horum ens,an non ens esi . Similiter fe) de quocunq-, cotcrorum f milium . nihil enim horum efi per fe natura aptum, neq; pojfbile a fubfantia feparari: fed magis 3

jiquidem

siquidem ambulans entium aliquid, & [edens, (fi fanum: haec autem magis entia apparent,quoniam fubietium eis determina­tum eftehoc autem fubietium & fngula re edi,quod in tali pra dicatione apparet .bonum enim, aut Jedens abfq, hoc non dicd- tur .patet igitur quod propter hanc illorum quoq,• fngula funt. Quare quod primo esi ens, c> non aliquid ens fed fimpliciter ens, fubfantia. Multis, quidem modis primum dicitur: atta­men fubfantia (t) ratione,& cognitione, O* tempore, e> natu­ra omnium primum edi. altorum enim categorematum nullum edi feparabile, fed hac fola. ratione quoq-, hoc primum, neceffe esi en/m in cuiu/q; ratione inejf ? ratione fubdlantia. sare etiam tum putamus runumquodq-, magis,cum quid esi homo,aut ignis fiam us: quam quale, aut quantum, aut a d i • nam gs horum ip forum tunc nanum quo dq$ fcimus, eum quid edi ipfum quale, aut ipsam quantum fcimus. Quod quoq; tam olim,quam tunc, £5? femper quariturfiemperq-, dubitatur quidnam ipfum ens fit: hoc esi, quanam fubfantia esi: hoc enim quidam nanum aiunt ejfe,quidam plura,quam nanum: £2? quidam finit a,quidam ue- ro infinita. Quare nobis quoq$ maxime & primum, si/um (o:t ita dicam) de ente hoc patio,quidnam fit f e culandum edi.

E X P O S I T I O .

Vbstantia de qua Metaphysicus specula- i tur triplex e f t : generabilis,& corruptibi-

liSjCoelum,&ea,qug eft a fenfibili separa­ta, de quibus fuo ordine in Duodecimo Libro egit. In hoc autem disserit tantum

de subftantia generabilsetcorruptibili. Qua: quoniam interdum simul cum accidentibus,ut quoddam totum communi n o m in e, nonnunquam communi nomine etiam diftimfte analogice eadem , quandoque vnum-

quodq.

I N LTB. VII . C A P . T. 15

i <5 A R I S T . M E T A P H .quodq; suo proprio nomine significatur. Ideo quemad m odum natura insitum est nobis,vt ab uniuersalibusad singularia procedam us; ita & ipse a multiplici signifi­catu huius vocis(ens)exorsus est. Quandoquidem hoc nom en (entis)aliquando ea sonat, qug suntpcr a c d - dens,aliquando ea qug sunt per sc,sepe e a , que sunt in decem pr^dicamentis. non raro ea, qu^ dicuntur vera > vel salsa; vera sunt entia; non vera funt non entia; m o­d o illa que dicimus a&iI else,modo ea,que sunt poten­t ia . D e quibus quidem cur et quom odo vnumquodq; eorum ens dicatur,egit in Quinti Libri Capite Secun­do, quinti Capite septimojsexti Capite secundo,et ex­tremo nono L ib ro . Q uare a it ,E n s multis modis dici­tur,ficut in ijs,qu£ de quoties prius diuifimus. Hoc, si­cut in pr^didis locis diltinde disseruit. Hic notandum eft prgdicamenta non esse separata, nec per se existen tia . ficut quantitas,qualitas,et alia eiufmodi; sed esse, ficut quantum, quale,et sic de ceteris. Huiufmodi enim non pauca funt,que purg philofophig Aristotelis in com muni modo philosophandi densissimas tenebras offun dunt. Qua: quidem omnia ex prgexiftentibus in animo Porphyrianis vmuerfalibusemerserunt. Q u£ sane nisi explodantur,nunquam puritas philoTopig Aristotelic^, ficut in se eft,cernetur. N am ficut dies,et nox non pos sunt esse fimul in eodem hemifpherio; ita cum puritate philosophi? Aristotelis illa vniuerfalia, vel illud genus vniuerfalium Porphyrianum nunquam fimul ftare po­terit. Sed hoc omisso ad expofitionem reuertamur. Lns inquit, significare aliud quid, et hoc aliquid, quod est substantia: aliud quale, aliud quantum, aut singula aliorum ;ideft, accidentium,ita didlorum. Poftea con ­cludit ea?quein hoc Capite traftanturdnqu.ens. Cum

autem

I N L I B . V I I . C A P . T. 1 7autem ens toties dicatur,manifestum esse ex ijs,qug ita entia appellantur,ipsum quid eft,primum horum e n se s fe,et h o c ens substantiam ftgnificare.Deinde habitudi­n e vnius adalium eorum inter fe diftindtionem probat, inquiens. Cum quale quippiarn dicimus,hoc aut b o - num ,aut malum dicimus,fed no tricubitum 3 ideft, quaa tum,aut hominem ; ideft,fubftantiam.Et cum dicimus, cjuid fit;ideft, substantia quid lit,non dicimus a lb u m , n e c calidum , nec tricubitum, sed quid eft h o m o , vel D eu s . Ex quibus infert csetera entia ideo dici entia , quoniam entis, quod proprie ens efte dicitur, qugdam funt quanta,qugdam qualia,qugdam pastiones, & qua­d a m aliquid aliud tale, ita vt vnumquodque illorum fit aliquid entis. Quibus ita conclusis, ait, aliquem pofie dubitare,fi ens tantum substantia dicitur,ambulare,sa­num esse, (ederevnumquodq; horum ens an non ens fit ? H o c m odo & de quocunq- aliorum, qug similiter dicuntur pofie dubitari. Et fubiungit. Nihil horum 5 ideft accidentium,& passionum esse per fe aptum, nec natura fieri posse, vt a substantia separetur. Nihilom i­nus ens magis apparet ambulans,quam non ambulansj sedens,quam non sedens; sanum,quam non sanum. C u i dubio ita respondet .H ec ideo m agis entia appa­rent,quoniam determinatum eft subie&um eoru,quod q u e ita determinatum in tali predicatione apparet, id substantiam,& ipsum singulare efte. A c subiungit. B o ­num enira,aut sedens absq; hoc non dicitur; ideft absq; substantia non dicitur, sed fimul cum substantia. Ideo ait. Propter hanc, ideft propter substantiam singula il­lorum ehe.Ex quibus infert.Quare quod primo est ens, non autem aliquod ens,fed simpliciter ens,hoc subltan tiam eile. Licet autem primum multis modis dicatur,

C vt

18 A R I S T . M E T A P H .vt videre eft Libro Qui nto,sub stantia tamen et ratione, et co g n itio n e , et tempore, & natura omnium alioruin primum eft. Q u o a d praedicamenta vero jid eft lo g ic i lo qu en d o ait, Aliorum praedicamentorum nullum eft feparabile i ta , vt per se dici posfit: at praedicamentum substantiae separabile e ft . In trito vera ac communi m o d o philosophandi omnia prfdicamenta saciunt se- parabilia,cum dicunt quantitas,qualitas,etnon dicunt quantum ,quale. Quantum , et quale ideo non sunt se­parabilia,quoniam semper alicuius se esse prgseferunt. A t quantitas,et qualitas quid separabile dicit. Subftan tiam ratione efte primum hac ratione patet. Quoniam in ratione quorumcunq; aliorum,rationem substantiae incise neceue eft. Sicut cum quis volet definire,album, necefte eft, vt dicat cuius substantia fit illud album. Item substantiam effe cognitione primum hac ratione probat. Q uoniam tunc magis scire putamus,cum quid i i t ignis,aut homoscimus,quam cum qualis,aut quan­tus. Et haec eadem ; ideft,quale, et quantum tunc magis scimus,cum quid fit quale,aut quid fit quantum cogno scimus. Postremo suo more haec vera else probat alio­rum authoritate, inquiens. Q u o d quoque tam olim , quam n u n c,e t semper queritur, semperque dubitatur quidnam ipsum ens fit ? hoc eft,qug nam substantia fit? E x quibus antiquis quidam aiunt hanc substantiam vnu esse j quidam plura esse quam vnum. nonnulli finita , nonnulli vero infinita, de quorum opinionibus in Pri­m o Libro suo ordine agit. £x quibus totum hoc Ca- put concludens ait. Quare nobis quoq; maxime,et pri mum,et quodam m odo solum de huiufmodientejideft substantia quidnam fit speculandum est,

C A »

I N L I B . V I I . C A P . I L 19

C A P V T I I .

Idetur autem fubdlantia exi siere manifeftiffimZ quidem in corporibus. quare animalia,& platt t as,& eorum partes fubdlantias ejfe dici mus,ac naturalia corpora,nat ignem,,aquam, e> terram* caterorum quoq; fngula,(fi quacunq-, aut ho­

rum partes,aut ex ijs funt, aut partibus, aut omnibus, nat coe­lum,(fi eius partes, fidera,Luna,(t) Sol. njtrum autem ha fo- lee fubdlantia fin t, an etiam ah*, an harum quidem nulla, fed aliqua alia,confiderandum edi. Videtur autem quibufdam,cor poris terminos,n>t fuperficiem,lineam, pundlum, O mnitatent fubfiantias ejfe,(fi magis quam corpus,c> solidum. Item pra- ter fenfibdia, quidam non putant aliquid ejfe tale: quidam plu ra,(fj qua magis fempiterna funt, ficut l?Uto, & ipfasfiectes, fffi mathematua,duas fubfiantias: tertiam mero fenfibilem cor porum fubfiantiam. Speufippus ruero etiam plurcs fubfiantias ab rono incipiens, & principia cuiusq,• fubdlantia aliud nume­rorum,aliud magnitudinum:deinde anima. & hoc modo exten dit fubfiantias. Quidam autemffecies quidem,& numeros ean­dem habere naturam aiunt. catera ruero fiquentta hncas (fifu. perficies rufque ad coeli fubdiantiam, (fi fenfdnlia. De ijs igitur quid bene,quidue non bene dicatur,(fifi qua fubdlantia fint,& rutrum aliqua praterfenfibiles fint,nec ne,(fi ha quomodo fint, ftfi trum eft aliqua feparata fubftantta,& cur, fgfi quomodo, an nulla prater fenfibiles, perferutandum esi, defcnpta primo fubdlantia quidnam fit.

E X P O S I T I O .

N proximo superiore Capite (latuit substan­tiam efte id, quod primo, & maxime, proprie ens ede dicitur,Verum quoniam Metaphylici

C 2 specu-

i o A R I S T . M E T A P H .speculatio eft de substantia 5 idea in hoc Secundo C a ­p ite de ipsa substantia plurima in dubium reuocat,tum deilliS.qu? apparentium devarijs proceftu temporum antiquorum de substantia sententijs. Primo ait subftaa tias else dicimus animalia,plantas,et eorum partes, qug quoniam sunt corporea, ideo maxime in corporibus substantias efte videri. Deinde ait fic efte & naturalia corpora,ficut ignis,aqua,terra. Qme ideo naturalia cor p o ra app ellat, quoniam nemini eorum form a in vna fa la specie quodam m odo determinatur. Sicut ignis ca lidus an leuis dicendus fit j & terra grauis, an ficca i .. I tem quoniam h x c totius naturs generabilis,et corru­ptibilis sunt qusedam materia,& alimentum 5 ideo co r­p o ra naturalia appellantur. Hic tamen nemo putet an­sam fibi dicendi prgberi in philosophia Aristotelis cor pus substantiam efte,vt antiqui opinabantur. Qui prsn- cipia,et substantias rerum naturalium Mathematicaftas tu eb a n t. & quia in corpore cernebant calidum,album, d ulce , durum,et alia id genus; ideo arbitrabantur cor­pus efte substantiam . Et quia quatenus corpus contir netur superficie,superficies linea; linea p u n d o ;e t puu «Sus vnitate ; ideo horum vnumquodqj suo ordine ma­gis substantiam efte d ic e b a n t . ex quorum modo phi­losophandi ficut & separata vniuersalia, et species efte separatas, ita Porphyrius in suis p m lica b ilib u s etiam corpus ait efte in genere substantias. Sed ad textus ex­planationem redeamus . Q u od ait exterorum singula, h o c eft eseterorum omnium,qua? funt vnum quodqjfin. gulare eft substantia. Verum quoniam cglum vnumest, vt videre eft in Duodecim i Libri Capite o f ta u o , coeli verb partes funt orbes,orbium partes sunt ftelle,et Sol, et Luna coelum eft substantia vna,quilibet orbis eft sub

ftantia,

I N L I B . V I I . C A P . I IT . nftantia,qu£libet stella, et Sol, et Luna sunt substantia; ideo ait. Et qngcunq; aut horum partes,aut ex ijs; ideft, ex partibusfficut vnum coelum ex tot orbibus,vel vnius coeli tot o rb e s , vel orbium ftellse, vnumquodq; horum substantia eft. Q p a vt exem plo declaret,subiungit. V t coelum,quod secundu suam speciem,& materiam vnum eft: coeli partes; ideft orbes,quorum quilibet vnuseft, orbium partes f te l la , S o l , & Luna, quodlibet eorum vnum eft,et vnum quodque illorum ficut vnumftta sub­stantia. Q u a om nia,quoniam au&oritate veterum p o s sent in dubium verti; ideo subiungit. Vtrum ha: sola substantia sint,an etiam et ha,et prater has alia? an ho­rum,qua recensuimus nulla fit substantia,sed aliqugalig sint substantia considerandum e fte . Q u a vt perpendat primo a it . Videtur quibusdam terminos corporis ficut superficiem, lineam , punftum , et vnitatem substantias effe,et magis quam corpus,etsolidu; et quoniam etiam corpus,et solidum substantias eft e dicebant; ideo dixir, et magis illa,quam h oc. Poftea ait. Fuiffe quosdam,qui putauerunt prater sensibilia non effe huiufmodi M a­thematica, quas ij substantias appellabant. Preterea alios refert, qui prater sensibilia plura putabant effe substantias, quam ipsa sensibilia; et aterna effe princi- pia,ex quibus fuit P la to ; ficut formas separatas; ideft, Jdeas,et M athem atica,duas substantias efte dicebant, tertiam vero substantiam sensibilium corporum efte po nebant. Speusippus,ait,plures substantias et ipse pone­b a t , quarum substantiarum vnum erat principium , et substantia om nium , et ab ipso vno tum substantia nu­merorum ,tum substantigmagnitudinum procedebant, qua sunt pundtus,linea, superficies,et corpus • A d h ac, ait,ponebat anim a fiibftantiam ,qua efi: supra naturam

corpo-

1 2 A R I S T . M E T A P H .corporum,qui in huiusmodi serie ait extendebant fubJ ftantias. Quosdam alios ait arbitratos fuisse Ideas, et numeros eue eiusdem natura substantias, & poft has fequi in ordine substantiarum ipsas magnitudines, ex quibus sunt linea,et superficies,et ita vsq; ad coeli sub­stantiam procedebantjet ad sensibilem substantiam. T u m ait. De ijs Igitur quid bene quidue secus dicatur; et quae substantiae fint,et vtrum aliquae substantia: p ra ­ter sensibiles sint necne ? et hae substantiae quom odo sint: et vtrum sit aliqua separata substantia ? et an nul­la prater sensibiles substantias fit?perscrutandum,in­quit, erit,si prius definiatur ipsa substantia quidnam fit.

c a p v t I n .

Icitur autem fubflantia,fi non pluribus, faltem quatuor modis. maxime etenim quod erat esse, (dft <-uniuerfale,fe? genus fubflantia cuiufqs ejfe rvidetur: (ejfr quartum fubiefium . fubiefium autem es i, de quo extera dicuntur ,• illudier»

non amplius de alio . Quare primo de eo determinandum e(l: maxime nanq-, fubflantia^ fubiefium primum effe njidetur. Tale ruero quodam modo quidem materia dicitur quodam mo­do njero forma: tertium ruero quod ex ijs efi: dico autem ma­teriam quidem, nat x s : formam autem, figuram Ides.: quod naero ex ijs efijotam fatuam: <-undesi JJeciesprior materia e f l ,& mavis ens, illud quoque^quod ex ambobus est, prius erit ob (imilem rationem. Nunc itaq; quidnam fubflantia ft.qua- fi m figura diflum eft.quod non de fubiefiofed de quo extera. Oportet autem,non ita filu m : non enim fufficiens eft: Crnan- que ipfum non efi mamfeftum. Etenim materia fubflantia eft. namJi hsc non efi fibfiantia^qux,aha effet fugeret nos. dem-

I N L I B . V I I . C A P . i n . 13ptis etenim cateris,nihil aliud remanere ruidetur: catera nam­que pajfiones corporumejfedltones, (fipotentia fiint. Lon­gitudo ruero, latitudo, (fiprofunditas quantitates quadam, fed non fubfantia funt: quantitas etiam non eft fubfantia,fed ma­gis cui hac ipft primo m funt,illud eft fubfantia: enimuero ab­lata longitudine, latitudine, & profunditate nihil r-uidemus re­liquum,nifif quid efiqnod ab eis determinetur : rut ita c onfi­derant ibus, mater iamfolam neceffe f t apparere fubfiantiam. dico autem materiam, qua per fe tpfam, neq; quid, neq,• quan­tum,nec aliquid aliud qnippiam dicitur,quibus ens determina­tur . eft enim quid,de quo (.ingula horum pradicantur: cui ejfe, ac cuiq; pradicationum,diuerfum edi. catera nanq; de fubftan tia pradicantur: hac ruero de materia. Quare quod<~v.ltimum edi,per fe,neq,• quid,neq-, quantum,nec aliquid aliud eft, neq; etiam negationes: etenim ha quoq; fecundum accidens erunt'• ex ijs itaqi fpeculantibus accidit fubfiantiam ejfe materiam. A t impoffibile eft: etenim feparabile,<& quod quid ejfe, ruide- tur maxime ine/fe fubftantia ,■ propter quod fe r ie s , (tfir quod ex ambobus ruideturejfe fubfantia magis,quam materia. A t illa fubfantia,qua ex ambobus,dico autem qua ex materia,& forma ejl,omittenda efl,poJlerior enim, en* manifefta eft. mani- fefia ruero quodammodo etiam ipft materia. At de tertia con- fiderandum edi. hac enim maxime dubitabilis. conceditur au­tem quafdam ejfe fubfiantias fenfibiltum: quare m ijs primum quarendum eft.

E X P O S I T I O .

N extremo proxime procedenti C ap ite dixit oportere primo describi,quid fit substantia, v td e ipsa posfit postea perscrutari,quod vt in

hoc Capite aggrediatur ait. Dicitur autem substantiam axim e

2 4 A R I S T . M E T A P H .maxime si non pluribus, saltem , quatuor modis. Q ui quidem dicendi sunt quod quid erat efte vniuersale,et gen us. Hoc,inquit,substantia cuiusq; esse videtur: id- eft, cuiusq; rei species singularis, & species vniuersalis, qug eft plurium singularium r a t io . Et genus, quod eft plurium singularium differentium specie ratio.Ideo di­xit substantia cuiusq;'effe v id etu r; quia haec omnia non sunt approbanda. Im m o capite decim o tertio,& deci­m o quarto huius Libri dem onstrabit neq; vniuersale, neq; genus substantias effe. Quartum,inquit,quod sub­stantia videtur effe/ubiefftum effe,de quo cetera dicun tur,ilIudvero de nullo alio amplius dicitur.Verum quo­niam subieftum manifestius substantiam dicit, quam alia 3 ideo subiungit. Quare primo de eo;ideft,de sub- iefto determinandu eft. Q uare, inquit,Tale subiefturii quodam m odo materia d ic itu r, & quodam modo sor- m a , & absolute tale subie&um dicitur id , quod ex ijs duobus conftat. Sicut ameg statue materia eftsesfforma vero eft figura ldee, quodq; ex ijs conftat,ipsa statua tota eft. Deinde qugrit,quid horum in natura prius eft? quidue eorum magis ens?dicens. V nde si species prior materia eft,& magis ens,quam materia, quatenus ma­teria ex se nec quid,nec quale,nec vllum aliorum, qux sunt in pr^dicamentiSjeft. Similiter eadem ratione se­quitur,quod ex ambobus eft, prius vtrisq; effe,idquod finem versus huius Libri patebit. D einde ait ha;c, quas haftenus dixit de ipsa substantia,quasi in figura, & ali­qua similitudine difta effe, substantiam effe id , quod non dicitur de subiedo, sed de quo catera dicuntur, quamobrem ait opus efte pluribus alijs rationibus, & inquisitionibus ad cognitionem substantia, cum h x c ,

1 w

qug dicta haftenus de illa sunt,non sufficiant, ideo sub-

iiingit. H o c ipfum non esse manifestum. H oc ipsum* substantiam intelligit. Dejnde vt probet materiam es­se substantiam hanc rationem adducit. E ten im in quit, materia substantia est,quod si non esset verum/ubius-u gitjsugeret nos quid substantia eflet. ^Eqtie ac si d ic e ­ret. Qua; de fubftantia in procedentibus difta sunt n o n efte vera,esl’et enim inconueniens; sed h^c de m ateria esse vera , quatenus materia eft subie&um exterorum * ipsi vero non subijeitur. Quod probat dicens,dem ptis ceteris, nihil aliud remanere videtur, cetera vocat co r­porum passiones,effe<ftiones,& potentias. Q u o n ia m vero corpus non eft sisbftantia(vt falfo Porphyrius vult) ideo subiungit,longitudinem,latitudinem,& profundi­tatem quantitatesquafdam effe,fed non substantias- Itaq; repetit idem. Quantitas enim non eft substantia, sed,subiungit,substantiam efte id,cui hgeipsa primo in santsidell, cui ineft primo longitudo, latitudo, et p r o ­funditas. Primo insunt,ideft,cui primo tanquam pro­prio subiefto insunt. Idque esse substantiam ob h an c caussam patet. Quia fi quis in rationibus auferret lo n ­gitudinem , latitudinem, et profunditatem, quid aliud remaneret,nili id,quod ab eisdeterminatur.Exquibus Corollario infert, ita considerantibus materiam solam substantiam apparere. Verum quoniam omne subie- sftum est quedam materia; ideo declarat hoc efte illam m ateriam ,qux per se ipsam neq; quid3neq; quale,neq$ quantum,nec aliquid quippiam eorum,quibus ens de­terminatur,dicitur. Prarterea. Esc enim,inquit,quid,id- est,eft substantia,de quo quid prodicantur singula h o - rum,quas sunt,ideft, quantum, quale, et alia, quorum et eise, e t p m iic a t io cuiusque diuersa eft .horum cgtera omnia de substantia prodicantur, ipsa vero substantia

D de

I N LIB. VII. C A R III.

t s A R I S T . M E T A P H .de materia. O b has rationes ait. Q u o d vltimum est, idest,h^c materia per se neq; quid, neq; quantum, nec aliquid aliud est. N eq; negationes,ait effe. Q u ia & ne­gationes secundum accidens dicuntur effe a liquid . E x quibus rationibus ita consideratis concludit m ate­riam substantiam efte. Verum quoniam substantia ob plures rationes substantia effe dicitur,si quisrationem , qua substantia est separabilis,&hoc aliquid per se con fiderauerit; materia ei non videbitur effe substantia 0111 n ibusillis modis,quibus substantia dicitur; ideo dicit. A t impossibile est, idest materiam substantiam effe , quoniam separabile,& quod quid esc substantia; idest, & h o c aliquid est. Hgc duo rationibus substantig maxi­m e ineffe videntur.Propter quas rationes ipsa species, et id,quod ex ambobus est; idest,hoc aliquid,sicut So- crates,magis quam ipsa materia substantia effe videtur. Postrem o de quibus suo ordine a&urus fit, ait. A t illa substantia, que ex am bobus, vt quoddam totum est, omittenda eft; posterius,tanquam de eo ,q uod eft ex se manifestum considerabimus. Manifesta q uod am m o­d o subiungit,& ipsa materia eft. Sed de tertia substan­tia neceffe effe considerari, de qua sunt quamplurima? dubitationes,quaspra illis dubitationibus,quse d ea lijs fubftantijs sunt maiores efte afferens, ait. H&c eft m a­xime dubitabilis. V t tandem finem prgsenti Capiti im­p o n a t , et sequens exordiatur, a it . Conceditur autem quasdam substantias effe sensibilium. Q uare in hissen fibilibus querendum erit,quid fit h^c substantia,quam speciem appellamus.

C A -

C A P V T I I I I .

Vm autem in principio diuiferimus quot modis fubfiantiam determinamus, ac horum unum quiddam ejfe uideatur, quod quid erat ejfe, de eo confderandum eft .prodefl enim tranfcende- re ad notius. ita namq-, difciplina fit omnibus ,

per minus nota natur a,ad magis nota. (eft hoc opus e f l , rut in affibus ex eis qua citiq; funt bona facere qua fmpliciter bona funt, fint cuique bona,ita ex fibi notioribus, qua natura notx funt,[ibi facere neta. qua autem fingults nota , & prima fape- numero parum nota funt,<&p arum,aut nihil entis participant• attamen ex eis,qua parum nota,fbi tamen nota funt >conandum eft cognofcere,qua fmpliciter nota funt,per hac ipfaftvt diflum eft) tranfeendentibus. At primo quadam de eo Logice dicemus: quod illud efl,quod quid erat ejfe unumquodque, quodfecun­dum fe dicitur,etenim tibi ejfe non eflmufico esse, non enim fe­cundum teipfum mu ficus es . quod ergo fecundum teipfum. Nec tamen hoc totum. nec enim illud, quod ita fecundum fe eft , u t fu perficies alba: quoniam fuperficiei ejfe,non eft albo ejfe. zAt euero nec quod ex ambobus eft fuperficiei alba ejfe. Quare? quo mam hac ineft, in qua ergo ratione ipfum dicente non inerit ip­fum, hac ratio eius, quod quid erat ejfe cuiq -,. Quare f i fhper- ficiei alba efl,efl fuperficiei laui effe,albo,& Lui ejfe unum,& idem eft. Cum autem fecundum cater a quoq, pradicamenta com pofita fint (eft etenim aliquod cmq-„ut qualitati,(fi quantita- ti,ftfi quando,& ubi,idft motui) perferutandum eft utrum eft ratio eius quod quid erat ejfe cuique horum, (eft utrum inefl etiam ijs ipfum quod quid erat: u t homini albo,quid erat albo homini. fit autem nomen eius,uefiis: quid eft uefit ejfe?at u e . ro nec eorum esi, qua fecundum fe dicuntur. an hoc non fecun­dum fe dupliciter ducitur? (fi huius eft hoc quidem ex additio-

D 2 ne,

I N L I B . VI I . C A P . I I I I . 27

i 8 A R I S T*. M E T A P H .ne,ifiudruero non. boc enim dicitur,eo quod ipfum,quoddefini­tur alteri adijcitur. nat puta,fi albo ejfe definiens dicit albi ho­minis rationem eiflud ruero eo quod aliud ipfi. <ut f i naefiis al­bum hominem fignificat,ille ruero definiat rueflem,'nat album. quod autem efi albus homo,efi album quidem ■, non tamen quid erat effe albo homini fed rvefli efe. Vtrum quod quid erat effe, efi quid,aut fimpliciter,an non lipftm enim quod quid erat e f fe,efl ipfim quid erat efe. Cum ruero aliud de alio dicatur,non efi ipfum quod quid, rut homo albus non efi ipfum quod quid, ipfum quidem quod quidfubfiantijs filis inefl. quare quod quid erat effe tllorum eft,qnorumcunqi ratio e sl definitio. Defini­tio autem efi, non f i nomen idem .quod oratio (ignificet ( omnes emm fi r mones definitiones effent , erit enim nomen tdem cui- cunq,• fer moni, quare e> Ilias definitio erit)fid fi primi alicuius fit. talia <-verb fiunt,quxcunq-, dicuntur,non eo quod aliud de alia dicatur. non ergo nalli eorum,qux non funt ffecies generis, ine­rit quicquid erat effe,fid his filum . hac enim nudentur non fe­cundum participationem,(fift paffionem, nec <u>t accidens dici. Sed oratio quidem cuiufqs etiam aliorum erit quidfigniftcat.fi nomen fit,quod hoc huic me fi,aut pro fimplici oratione, certior definitio noero non erit, neq i quod quid erat effe. An definitio quoq-, <ut & ipfum quid efi multipliciter dicitur? etenim ipfum quid efi,runo quidem modo fuhflantiam,& quod quidfignifi-, cat: alio njero fingula eorum,qua prodicantur,quantitate,qua­litatem, & quxcunq-, extera talia fu n t. quemadmodum enim efi ipfum efi, in efi quidem omnibus, non tamen fimiliter , f id huic quidem primo,ilhsrverb confequenter: ita (efir quod quid eft ,fmphciter fubflantix, exteris ruero quodammodo. etenim interrogare pojfumus, quid efi ipfum quale, quare (&jr ipfum quale esi eorum,quorum eft quid eft. non tamen (impliciter,fid ficut de non entelogice quidem aiunt effe ipfum non ens non fim- plrciterfed non ens,ita est ipfum quale. Oportet igitur (r) confi-

derare,

I N L I B . V I I . C A R I T I I . 29der are, quomodo de quocunque dicere decet,non tamen magis, quam quomodo fe habet. quare nunc quoq; cum manifestum, quod dicitur ,fit,ipfium etiam quod quid erat ejfefmiliter inerit, primo quidem & /impliciter fubftantia,deinde cateris: ficut (ef ipfum quid, efl non /impliciter quid erat ejfefed qualitati,aut quantitati quid erat ejfe. Oportet etenim aut aquiuoce ifla esse, aut cum additione, u e l ablatione . Sicut & quod non fcibile> fcibile. nam rectius efl neq,• aquiuoce dicere, neq; eodem mo­do : fed quemadmodum medicinale,eo quod ad idem quidem unum,non autem id em ,& un um . non tamen aquiuoce etiam. nullum etenim medicinale corpus opus, fffi uas dicitur aquiuo- ce, neq; fecundum unum fed ad u n u m : fed hac quidem quo- modocunq; dicere quis ueht,nihil di/fert. Illud autem man fe- fturn est,quod qua primo [impliciter de finitio,& quod quid erat efifie,fubfiantiarum esi: at caterorum quoq; fimiliter e fl, non tamen primo. Non enim eft nece (fe, fi hoc ponamus, huius definitionem ejfie quodeunq-, oratione idem fignificat, fed quod aliqua oratione; hoc autem si unius /it, non continuatione ficut Ihac,aut quacunq; coniuntiione, fiedsi quoties dicitur unum , Vnum autem dicitur ficut ^ ens: ens autem quoddam, ipfum quoq; quod qutd,quoddam quantum,quoddam quale quidfi­gnificat. Quare & albi hominis erit oratio definitio, aliouero modo ^ albi, & fubfiantia,

E X P O S I T I O .

^ k ° c ■» & *n duobus sequentibus Capitibus fp j inquirens quid sit illa substantia, quam, quod

quid erat esse appellat, in c ip it. Cum in prin­cipio ; ideltjcum in procedentibus diuiserimusquot m a dis substantiam determinamus. ex quibus quidem m a­dis hic vnus, quod quid erat effe, videbatur, de eo, in­

quiet

3o A R I S T . M E T A P H .quit,confiderandum eft. Poftea quanam ratione cognl tio huiufmodi substantias quaerenda fit,docetinquiens. Prodeft etenim transcendere ad notius, ita nanq; disci plina fit omnibus; ideft,prodeftper minus nota naturae transcendere ad magis nota. Vnaqueq; scientia secun­dum suam naturam habet sua propria prima principia, et suas caussas, ex quibus prout eft sua natura demon- ftrat,et scientiam efficit. Quae quidem prima principia vniuscuiusq; scientia in tali genere sunt maxime vniuer salia,& tuc in natura talis scientiae scire putamus vnum- quodq;, cum haec principia cognofcimus.Quae quidem cognitio dicitur, et simpliciter cognitio, & naturae co- gn itio ; ideft,natur£e talis scientiae co g n itio . Et hgc c o ­gnitio eft cognitio prior quoad naturam 5 ideft, quoad natutam scientiae,eteftdiftin(fta cognitio quatenus suis cauffis,fuoq; ordine conftat. Eth^c cognitio se habet ex opposito ad illam cognitionem,qug nobis eftprior, & nobis notior,& sensui propinquior,quae & confusa e ft, quatenus indiftin&a , & vniuersalis,eft quatenus quoddam totum vniuerfale eft, quod multa, vt partes complectatur. Haec confusa cognitio se habet ad di- ftin&amfficut se habent nomina ad definitiones. N o ­men multa indiftindta fignificat,quae continet; defini­tio vero in partes,& in suo ordine distinguit. Ideo pue­ri omnes horainesvocant primo patres; deindevnurn- quemq; propria differentia distinguunt in partes. Ex quibus clarum eft vnum,et eundem hominem,vt Socra­tem in vna consideratione esse quid vniuerfale, in alia vero consideratione effe quid singulare. Id quod nul­lum eft inconueniens, cum fit ad diuerfa relatum : sin­gulare eft,quitenus pars hominis vniuersalis ;Vniuerfa- lis vero,quacenus eft quoddam totum ex anima & cor­

pore.

pore,ex sorma,&materia,alijstp partibus. His ita con­stitutis soluuntur omnes perplexitates,quibus exposi­tores in expositione ex mente Aristotelis quid fit prius, quidue notius premuntur. Verum ad textum .Quod ait prodest transcendere ad notius. H o c eft perinde, ac fi diceret. Anotioribus nobis prodeft transcendere ad no tius natura talis cognitionis/cilicet ad simpliciter no- tiora,qu£e vniuersali ratione cognoscuntur,ideft,ad co ­gnitionem primorum principiorum, prout eft natura talis scientia?. Tum pergit. Ita namq; disciplina fit om­nibus. H o c non secus eft,ac fi diceret. Ita natura omni­bus infitum eft, vt difcant procedendo ex minus notis natura ad m agis nota natura. Q u o d exemplo desum­pto ex Iure Ciuili,& arte Medica declarat,dicens. H o c oportere facere,ficut fit in aftiuis ex eis,qua? cuiq; sunt b o n a , sacere vniuersali ratione aphorifmum, vel le­gem condere, quod dicat omnium bonum , vel simpli­citer b o n u m . Et hoc denuo simpliciter b o n u m , vt sit vnicuiq; bonum : ita,ait exfibi notioribus,qu^ sunt sm- gula,per indudtionem qup natura talis cognitionis sunt f a c e r e : h o c eft,vniuersale principium sacere,& postea per h o c vniuersale principium denuo sibi nota sacere. Id eo dixit. Prodeft transcendere ad notius, quoniam, tunc scire dicimur, cum caussas primas cognoscimus.. T um. Quae autem,inquit, singulis n o ta , & prima quo ad nossunt,s£penumero parum nota sunt,& parum entis, aut nihil participiant. H oc eft,species rerum, qug tan­tum in sensu sunt parum intelleiftiuae cognitionis par­ticipant, etquandoq; nihil. Postremo ad suam rem ait. A ttam en ex eis,quae parum nota,fibi tamen nota sunt, conandum eft cognoscere e a , quae simpliciter nota su n t;h o c eft, ea, qux vniuersali ratione in sua natura

scientis

I N L I B . VI I . C A R I I I I . 31

32 A R I S T . M E T A P H .scientia nota sunt, & per haec ipsa transcendendo de- mio sibi simpliciter,& ex suis cauflis cognita,& nota fa­cere. A c primo, ait, se velle L ogice de illo d icere . L o ­gice ; ideft,secundum rationem modi loquendfiquate- nus in sua consideratione procedere videtur ordine pr$ dicamentorumsignificantium tum fimplicia,tum com- pofita,tum proprias,& per se pasfiones,tum denique & vnumquodq; totum . Ex notioribus nobis incipiens pri m o ait. Q u o d quid erat elfe,vnumquodq; eft,quod se­cundum se dicitur; ideft, vnumquodq; in suo praedica­m ento eft,quod quid erat esse. Ideo subiungit. T ib i es- se,non eft mufico esse; ideft,aliud eft tibi efle,aliud ve­ro mufico esse; quatenus secundum teipfum non esmu ficus. Ex quibus in fert,E rgo quod secundum se dici­tur esse, id esse,quod quid eratesse. Poftea vt aliquid ex' hac descriptione excipiat, ait. N e c tamen hoc to­tum ; ideft, nec hoc to tu m , quod huiufmodi descri­ptione comprehenditur: Etenim licet & superficies per se alba fit; tamen ea, quae per se hoc m odo dicuntur non sunt quod quid erat esse. Q uoniam superficiei es­se non eft albo eflfe. Poftea a it . N ec haec am bo fimul sum pta; ideft, superficies alba . M ox quaerit cauflam . Q u are?E t respondet,quoniam h^cineft;ideft,fiibftan tiae ineft album. Ergo per se non eft.Ex quibus tanquatn aliquid notius nature huius cognitionis afferens ea,qug excipit,excludendo,ait. In qua ratione igitur ipsum di- cente non inerit ipsum; idcst,in ratione,in qua id quod dicitur,vel praedicatur non ineft,ficut accidens acciden tiiVel accidens fubiedo ineft,hgc,ait,esfe rationem ip­sius quod quid cratesfe cuique.Quod fic probat.lnac- c dentibus inuicem inhaerentibus ipsa superficies,et al­ba per fe eft lauis per fe eft fi superficiei albae elTe,

cfl*et superficiei Igui esse,sequeretur albo e f fe ,& lp ie £ . se vnum,et idem efife.quod eft falsum. Poftea qu^rit ra­tionem ipsius q u o d quid erat effe in vnoquoq; praedi­cam ento in subiefto exiftenri; ideft, in praedicamentis com positis cum ipsa subftantia. Ideo a it . C u m autem secundum cetera quoq; prgdicamenta etiam co m po - s t a prsdicam enta finetquatenus eft aliquod subiedum c u iq u e : quod eft subftantia .sicuti quali, qur nto,quan- d->,vbi,et motui. Perscrutandum.ait,eft. Vtrun; sit ratio cius quod quid erat efte cuiq; horum ; ideft, cuiq; h o ­rum sic co m p o h ro ru m ,e t vtrum insit etiam his ; ideft { com positis) ipsum quod quid erat effe. ln quibus ver bis h ifc t n a , que in considerationem cadunt notanda sunt. Primum vniimquodq; compositorumsidest, vna- qugq; res,aliud quod quid erat effevnum quodq;horu, tert um deniq; ratioipfiuSjquod quid erat e f fe . ln p h i- lu foph ian an q; A nftotelis ,& in suo m odophilosophan -di ita suo ordine hec consequenter se h a b e n t. Postea subiungit exemplum,vt homini albo,quod erat effe al­b o h o m i n i . D e quo tanquam de com posito , & simul sumpto,vt pofiit loqui,nom en ilii im ponit,inquiens. Sit autem nom en eins(veiiis)lJoftea q im itq u it! eft ve- fti efte ? & 1 fatim respondcetnec ha?c efte ex cis,que fe­cundum se dicuntur,, cuius responsionis ,v t rationem le d d a ta it . An id,quod non secundum se eft dupliciter dicitur: quorum alterum quia ex additione dicitur,non fecundum se dicitur; alterum vero quia ex additione non dic tur; ideo non secundum se dicitur. D e p rim o ait. H o cver6 ,q u o d non fecundum se dicitur,quoniam ipsum,quod definitur alcen adijeitur: ficut si a lbo effe dehnieus cogaris dicere albi hom inisrationem ; ideft, si accidens definies oporteb.t rationem subftantia; di-

£ cere

I N L I B . VI I . C A P . J I I L 3 ?

3 4 A R I S T . M E T A P H .cere ratione accidentis. Q ua propter quod quid erat efife albi hominis,non efi: id,quod per se dicitur, sed vt necesse eft, vt per se d icatur. D e altero a it . Iftud vero q u o d aliud ipsi; ideft,quod aliud ipsi non adijcitur.sicut si (quem adm odum supposuimus)veftis albu hominem significat, fi quis veftem definiat, vt album, sequeretur, h o c quod eft albus homo,efte album quidem non quid erat efte albo homini, sed quid erat vefti e ffe . Q uibus pe rsp e & is , vt oftendat,quod quid erat effe fubftantijs solis inefife,querendum proponicXtrum quod quid erat efife eft quid? & fint ne simpliciter quid,an n on ?Q uid {impliciter eft subftantia;quid autem, quod non dici­tur fimpliciter,significat cgtera accidentia. Cui quxfito ita respondet.Ipsum quod quid erat efife,eft ipsum quid erat efife: quod eft quid per fe ipsum,& in fe ipfo q u o ­dam m o d o diftum. Atq; vtid quod non eft quod quid erat efte ostendat, a it. Cum vero aliud de alio d icatur, h o c tale non eft ipsum quod quid. Sicut homo albus. N a m duo h x c sunt, hom o, & albus, quod quid autem vnum e f t . Propterea quod quid fubftantijs solis in eft. Ex quibus infert. Quare quorumcimq; ratio eft defini­tio ,illorum eft quod quid erat efte.Quamuisautem de­finitio oratio fit,qu>£ oratio idem, quod & eius nom en sign ificat; non sequitur tamen omnem orationem si­gnificantem quod & eiusuome significat definitionem efte. Iccirco ait. Definitio eft non ii nomen idem ,quod oc oratio significat. Quoniam tali ratione omnes ser- m onesTerm ini; ideft,definitiones effent; quatenus cui­cui e sermoni eft suum n o m e n . Quare & Ilias H om eri definitioefifiet. Verum quoniam dixerat quod quid erat efife eorum effe,quorum ratio definitio e ft ,n o n tam en omnium,quorum definitio cfibetiamquod quid erat e s­

se eft,

I N L I B . V I L G A P . I I I L « jse eft. Propterea/ubiungit, Sed si primi alicuius fit; k L eft,fi definitio alicuius primi fit horum effe quod quicf erat effe. N a m et vniuersalium ficut sunt genera eft de­finitio , & tamen non exiftit eis quod quid erat e ffe . Q uapropter/ubiungit. T a lia vero sunt; ideft,Talia,qug de primis dicuntur/unt q u f dicuntur immediate,etnon aliud de alio d ic itur,ficut genus,quod praedicatur de alio,& alio; ideft,de specie, & de subiefto; ideft, de sin­gulari,quam appellat primum aliquid.Ex quibus infert. N o n ergo vili eorum,quae non sunt species generis exi- ftens eft quod quid erat esse, sed ijs solum. Et subiun- git. Hec enim videntur; ideft.H.e species generis viden tur praedicari non secundum participationem,velut ge­nera,neque secundum passionem, aut secundum acci­dens. De alijs vero,quae in praedicamentis sunt,ait. Sed oratio etiam cuiusq; aliorum erit, qug quid significat,si nomen fit,quod h o c huic ineft; ideft, fi oratio talium cft,et subiungit. A u t pro simplici oratione certius no­men significans. E ten im , fimum, eft nomen concaui nafi,concauus nasus eft oratio , certior significatus n o ­minis eft,quam orationis. Talium ,subiungit;ideft, ta­lium accidentium definitio non erit, neque quod quid erat effe.Ex quibus colligitur consideranda efte ea,qug sunt h oc aliquid,vel cum com plexione, vel fine com ­plexione quae funt d id a . Deinde quod quid erat effe,& quid erat effe vnum quodque eorum ,tum ratio, vel de­finitio, vel oratio vniufcuiufq; eorum. Quia vero dixe­rat,accidentium non efi e definitionem,nec quod quid erat e ffe : hoc intelligendum eft absolute loquendo. Poftea aliquo m o d o ait poffe dici,et definitio,et quod erat effe,i 11 quiens. A n definitio quoq; vt et ipfum quid eft,multipliciter dicitur? Q u o d vt probet, ait Etenim

E 2 ipfum

$6 ARIST. METAPH*ipsum quid eft vn a m o d o substantiam ,- et quid ftgniff- c a t ja l io m od ofin gu la eorum,quas praebeantur; ideis, qua? in praedicamentis funt 5 ficut quantum, quale, et qu^cunq; alia, quse accidentia funt. Com m uniter om ­nes putant in abftracfto haec effe dicta ab Ariftore,quod plurimis alijs locis asfirmanettoco vt dicitur,celo z veri­tatis via manifeste aberrantes .H o em o d o ,a it,e tip fu m ens ineftomnibus,non tamen fimiliteetfed huic primo j ideft, substantiae prim o , alijs v e r o , ideft, accidentibus consequenter. Ita,inquietet q uod quid est inest simpli­citer subfiantiaetc^teris vero q u o d a m m o d o . Q u o d vt probet, a it . Etenim interrogare poffumus quid fit ip­sum quale > ex quo planum est ipsum quale, esse eorum,, quorum est quid e ft .N o n tamen,inquietfimpliciter,sed ficut de non ente L o g ic e quidam aiunt effe' non ens. L o g ic e ; i de fi,m rationibus aiunt: effe non ens non fim pliciter efte,fed non ens efte. Ita et ipsum quale eorum' est,quorum esc quid,non simpliciter quid,sed quodam m o d o qiriL Verum quoniam ceteri- omnes.qui vscg ad eius tempora philosophati sunt,vel meraphoris,velsa­bulis Poeticis,'Vel demunt aliquo alio ineptioreniocfo, quam res tan te dignitatis,et authoritatis exigietfua feri pta inuoluerunt, pteserdm vero tempestate Aristote­lis maiore studio laborantes quom odo ca,qu£ sunt di- cerentur,quam q u o m o d o in sese haberent. O b quam cauffam in Academ ia substantias putabant vniueriaha,. ideas numeros,etmagnitudmes,quatenus in m odo lo ­quendi separatim quid pes se exiftens sonanto q uod qu .inquam proprium substantig effe videtur; tamen nt- frii horum est subftantia, sed omnia, vel de substantijs prodicantur vel in fubftantijs insunt. Aristoteles vero suis propri/s terminis ipsas res, vt fensu videntur, signi­

ficari-

ficantibuS,communi,etvsitato m odo loquendi,m etho- do,quam ipsa natura scientig exigit,de qua agit videtur philosophari. M axim i vero in hoc septimo Metaphysi- c x Libro,in quo de substantia generabili, & corrupti­bili,& de principijs eius,& caussis accurate disceptat, ideo vt & argute, & modeste notet sui temporis philo- sophantes,vtque suas philosophia egregiam institutio­nem com m endet; prasertim vero huius capitis, in quo de substantia quod quid erat effe quam diligentissime inquirit, & instituit. In cuius quidem institutione tota ratio refte in h o c genere philosophiae philosophandi consistit. O portet igitur,inquit, considerare quom o­do de quocunq; dicere decet, non tamen magis quam quom odo se h a b e a t . H ic terminus ( quod quid erat effe) significat vnum quodque,quod secundum se dici­tur. Quare non significat passionem, nec accidens ab­solute,sed iiibstantiam,ipfiq; substantia singulari inest. Ideo dicitur,quod quid. Dicirur effe. Q u ia est species a materia separata. Dicitur.erat,non autem, eft,vt ve­rum dicat. Q u on iam species in materia exiit ens est se­parabilis ita vt post separationem eadem fit,qug in m a­ceria erat. Ideo dicitur, erat, vt verum, inquam ,dicat, non autem dicitur,est,quia salsum diceret,quatenus ab­scissa manus non dicitur vere,manus. Q u o d fi quis di­ceret,hoc erat manus,verum diceret,quia re uera tunc erat manus,cum eratviua. De quibuspartim supra di- dum est, partim vero in processu huius Libri suis locis dicetur. Iam vero quia hic terminus eit,vt dixi,bafis,& fundamentumrationisphilosophhe Aristotelis,a nemi­ne philosophandum adhuc pro tali habitus,sed primo fortasse afpeftu peregrinus, & incognitus vifus; ideo mirandum non elt; fi hoc in locoprepoftere de illo ege­

rim»

I N L I B . V I I . C A R V. 37

38 A R I S T . M E T A P H .rim . A d verba Aristotelis m ore noftro exponenda re- uertamur. Quoniam exem pla ex significatione entis,et ex fignificantione non entis adduxerat,vt declaret quo­modo quid eft,etiam alijsquam subftantire congruat, quamuis improprie, et quoniam illa exempla omnibus manifesta sunt, ideo ait .Q uare nunc quoq; cum mani­festum sit; idest,id quod exem pli gratia dixerat. Ideo manifestum esse patet, et ipsum quid erat esse primo, et simpliciter inesse substantiie,deinde cgteris acciden­tibus,sicut et de ipso quid est, dixerat • N o n quod acci­dentia simpliciter quid erat esse sint: sed quid erat esse quali, aut q u a n to . Q u o d quidem quale aut quantum non quid per se sunt,sed alicuius esse,non autem per se else. sicut substantia per se dicitur esse.Deinde,ait,ifta;

ddest, quando accidens quid erat esse dicitur, oportet, autrequiuoce eflfe,quorum n om en idem est, ratio vero diuersa; aut cum additione esse. Vtcum definimus ac- cidens,in eius ratione neceflfe est rationem dicere sub- stantiK,vt in ratione albi ipsius Socratis, rationem So­cratis d icim us, vel quando album Socratis significare volumus,auferentes rationem subie<fli,quod est Socra­tes. Similiteret quando non scibile scibile dicimus,qug neceffe est,vt cum additione, vel ablatione significent aliud, et aliud.Ob qug inconuenientia dicit.reiftiusest neq; requiuoce dicere, neque eodem m o d o : fed sicut medicinale dicitur ad aliquid ; ideft ad m edicinam , medicinalia funt tum potio ,tum vas,tum cultellus,quo­rum vnumquodq; m edicina dicitur; ad medicinam ta­men relatum,cum nullum eorum medicina fimpliciter lit. Ideo ait,eo quod ad idem,etvnum ,non autem idem, et vn um fun t. Postea ait,necrequiuoce ifta d ic i,q u o d ira probat. N em o dicit requiuoce eadem eft medici­

nale

I N L I B . V I I . C A P . I I I I . 5 9 nale corpus,quod elt subieetum medicina, opus, q u o d efl: medicatio,et vas,quo ministratur m edicina; tam en vnumquodq; horum sanum dicitur, ad vnum; ideft ad sanitatem relatum,neq; secundum vnum modum d icen d i ,s e d ad vnum; ideft ad sanitatem corporis relata 5 tametsi corpus tantum,simpliciter loquendo sanum sit. A c subiungit. Sed h ac quomodocunq; quis dicere ve­lit, nihil differre. Q uod intelligendum eft ex p r a d id is m odis dicendi; ideft, vel £quiuoce,vel cum additione, vel cum ablatione, vel analogice quis voluerit d icere quid erat effe accidentium . Illud tamen,aiC m anifeftu effc,qu? primo,& simpliciter definitio,& quod quid erat effe,eft,substantiarum eff e,cgteroru vero effe aliquo m o d o / e d non primo, nec simpliciter. Postea vt declaret quid fit definitio,ait. N o eft necefl'e,si(verbi graria)hoc ponam us,quod definire volumus,ethoc pofitum aliqua oratione quam veriflime significetur,'illam orationem definitionem illius pofiti effe; fed definitionem effe ali­quam orationem,qug oratio vnius fit,jet hoc vnum non vnu,ficut ilias Homeri ex inultis fabulis vna oratio eft; vel vnum,quod quacunq; coniundione vnu fit; sed h o c vnum oportet effe eo m odo,quo in Quinti Libri C a p i­te sexto dictum eft. De definitione in alio lo c o huius capitis egit,quatenus definitio efl: alicuius primidn h o c vero quatenus definitio eft vnius ratio, in duodecim o vero capite huius Libri videndum erit quatenus defini­tio eft ratio vna unius. Pofteaqiue de definitione dixe­rat, vt breuiter repetat, ait .Vnum dicitur ficut & ens. Q u o d d am ens significat ipfum quod quid, q u o d d am quantum,quoddam quale quid .Q u o d quid substantia elt, quantum,accidens,quod quale,substantia cum a c ­cidente . Ex quibus.infert. Quare et albi hominis erit

oratio

4 o A R I S T . M E T A P H .oratio,etdefinitioTed alioYnodo albi; ideft accidentis^ vel albi hom inis; ideft, subftantix cum accidente, alio vero substantia.

C A P V T V .

Abet autem dubitationem,fi quis non dicat defi­nitionem effe eam, qax ex additione fit oratio­nem s cuius erit definitio non ftmphcium,fid co­pulatorum ? ex additione enim neceffe eft mani­festare . dico autem rvt puta eft nafus,(dfr con-

cauitas,& fmitas,quod ex ambobus dicitur eo quod hoc in hoc, ftft non fecundum accidens, neq i concauitas, neq; fimitas paffio nasi, fid fecundum fe,nec'ut album Calhx,aut homini: quoniam Callias albus,cui accidit homini effe, f id '-ut mafiulum animal, tsrxquale quanto,& cunSia, qux per f i efte dicuntur, hxc fiunt, in quibus meft aut ratio, aut nomen eius, cuius hxc paffio e f t . ffft non contingitfieparatim oflendere,ficut album abfiq; homine contingit. f id non fceminmum abfiq; animali . quare i florum quod quid erat effe ed definitio,aut nullius efi,aut s i efi, aliter efi, quam quemadmodum diximus, efi autem alia quoq; de eis dubitatio.fi enim idem fimus nafus, & concauus nafus, idem erit fimum,(eft concauum,quod si non,propterea quod impoffi- bile efi dicere fimum abfiq; ipfa re,cuius per f i paffio eft, est fi­mum erit concauitas in nafi,nafum fimum aut non efi dicere, aut bis idem erit diCium,nafus nafus concauus. nafus namq; fi­mus nafus, nafus concauus erit propter quod inconuemens efi talibus ineffe,quod quid erat effe; quod f i non in infinitum pro gredietur. nafi namq; na f i fimo aliud inerit. Patet igitur,quod filius fubflantia de finitio efi. (i enim CJr exterorum quoq; prx- dicamentorum neceffe ex additione effe, <~ut qualitatis, im­paris p m erum fine numero, nec huius,quod efi famimnum,fi­

ne am-

ne animali,ex additione autem dico, in quibus accidit his idem d icere,ficut in iflis. quod f i hoc nverum esi, ne que copulatorum erit: rvt puta numeri imparis. Sed latet, quod nunc non accu­rate dicuntur orationes. f i autem (ejr ifiorum funt definitiones7 aut alio modo funt, ( aut ficuti ditium est) multipliciter efl di­cendum definitionem, & quod quid erat ejfe. oratio, quodquid erat effe,aut fiubfiantiarum filum eft, aut maxime primo, O 4 fmpliciter, mamfefium esi.

E X P O S I T I O .

IVoniam in superiore capite di&um suit defini tionem non esse eam rationem, qu£ ex addi-, tione fit; ideo in p is e n t i ait hoc dubitatio­

nem h a b e re ; ideft,merito posse dubitari cuiusnam,vel quorumnam definitio erit ? Quatenus qua? sunt,vel fine com plexione3vel cum complexione sunt; ideftvel fim plicia,vel copulata, ltaq; ait. Definitio non eritfimpli- cium,sed copulatorum,ob hanc caussam,quoniarmait, ea qu^ manifestantur necesse ex additione manifesta-. ri.Quod hoc exemplo probat.Eft nafus,eftconcauum, & eft fimum,quod ex ambobus; ideft,exnaso,etex con cauo dicitur esse; eo quia hoc in hoc non secundum ac cidens/ed per fe paffio nafi eft,tum concauitas,tumfi- rnitas per se naso,non autem vt accidens infunt;quam- uis accidentia fint. Quare,ait,non insunt per accidens, ficut album Calli^aut homini; sed subiungit,ha?c naso inesse,ficut masculum animalbet sicut xquale quanto, et etiam ficuti cundta alia,qu£ per fe effe dicuntur.Hec autem,subiungit,sunt,in quibus ineft aut ratio, aut no­men eius,cuius h x c passio e ft . I tem . H<xc, inquit, non contingit,vt separatim alterum ab altero, ficut contin-

F git,

I N LIB. VII. C A P . V. 4 1

4 i A R l S T i M E T A P H .git, vt album absq; homine ostendatur • Sed ficut n o n contingit,vt sgmininum absque animali oftendatur; ita et fimum absq; naso. Quare aut nullius,ait,eft definitio, et quod quid erat efle, aut horum eft,aut aliter eft,quam illo m odo,quo di&um eft. Poftea aliam dubitationem d e eisdem esse ait. Si idem fimus nasus,& concauus na­sus eft, necessario sequitur idem fimum, et concauum e f f e . Deinde dicit. Q uod si non sunt idem simum, et concauum , ficut fieri non poteft,vt ea idem sint, cum fimum absque carne fieri non posfit,’vt dicatur; ideft 5 absq; ipsa re,cuius eft per se passio,fimu autem eft con- oauum in naso: sequitur,quod nasum simum aut non eft d icere,ob tale inconueniens; aut bis idem erit dicere 5 ideft,nasusjiiasus concauus. Propterea, subiungit, na­sum simum,nasum, nasum concauum e f fe . Ex quibus infertdnconueniens effeineffe talibus quod quid erat effe. Q u o d fi quis concesserit talibus ineffe quod quid erat effe; ex tali concessione sequeretur processus in. infinitum . naso namque naso fimo, alium nasum ines- se. Ex quibus sequitur non solum passionum acciden-’ taliter inhaerentium, fed etiam passionum persc inhae­rentium non effe definitionem. Quam obrem ex ijs ra­tionibus ait patere solius subftantia: definitionem effe. Si etiam,subiungit,ceterorum praedicamentorum de­finitio eft,necessario ex additione eorum definitionem effe, vt qualis, et vt imparis. Imparis fine numero non fit definitio,nec feminini fine animali. Deinde declarat quid fit definitio ex additione,inquiens. Ex additione definitionem effe,in quibus fit, vt bis idem dicatur, fi- cut impar definitur esse numerus,qui in duo aqualia ne­quit d iu idi. sgmina vero definitur effe animal in coitu passnie se habens. Deinde ait. Q u o d fi h o c verum eft,

neque

I N L I B . V I I . C A R V. neq; copulatorum definitio erit': qugcopulataffintper inde vcnumerus impar .Quare,ait,numeri imparis non effe definitionem ; sed,ait,hoc latere,etnon effe ita per fpicuum,ficut effetjfi huiusmodi copulata sua propria nomina haberent: ficut concauus nasus habet nom en, simum. Ideo ait,sed latet, quia nunc non dicuntur a c­curata» orationes . Postea de definiendis aliquo m odo etiam ijs a it . Si autem et istorum fimt definitiones, aut alio modosunr,quater..us non accurate suis nominibus videntur significari; aut sicut, di&um, a it ; elt, definitio multipliciter dicitur, etiam quod quid erat effe multi­pliciter d ic i . Ex quibus in fe r t . Quare quodam m odo nullius aliorum erit definitio; nulliq; inerit quod quid erat effe,nifi substantiis. Et quodam modo etiam alio­rum erit definitio,et inerit quodam m odo quid erat es­se. Ex quibus conclusioneminserens,aic.Quod igitur definitio eftripfius quid erat effe ratio . Manifestum es­se . Et quod quid erat effe, aut substantiissoliS.meffe, aut maxime,et simpliciter, et primo similiter manife­stum e ffe . Ex quibus patet substanti? ineffe quod quid erat effe,etdefinitionem effe rationem ipsius quod quid erat e f fe .

C A P V T V I .

Trum autem idem efi,an aliud ipfum quid erat eff Hjnumqtwdqi perfcrutandum. proderit enim aliquid ad conflderationem de fubflantia. nam & rvnumquodqi non uidetur aliud effe a

fua fubflantia, (ejr ipfum quid erat ejfe,dicitur ejfe rvniufcuiufqi fubflantia. De ijs igitur3qu<£ fecundum acci­dens dicuntur rui der i pojflt aliud ejfe. nat puta albus homo aliud

F 2 est.

4 4 A R I S T . M E T A P H .e f3& albo homini esse. S i enim idem homini e(fe,& albo homh. Tti idem: idem namq$ homo,(*? albus homo,nat aiunt. quare <y albo homini,& homini. An non neceffe efl quxcunqs fecundum accidens eadem effe ? non enim extrema3fmiliter eadem fu n t . fed fortaffs illud cvideatur accidere,extrema eadem fecundum accidens fe r i: nat puta albo e[fe3& m ufeo ejfe. Videtur autem minime. de ijs autem 3qux per fe dicuntur femper nec effe e f ea­dem effe. •vt f qua fu b flant i a funt, quibus diuerfe fubfantia non funt,nec alia natura priores. quales aiunt aliqui ejfe Ideas. s i enim erit aliud ipfum bonum, (jfr bono effe : ft) animal, in­animali effe , & enti ipfum ens,erunt & alia fubftantia,& na. tura,acldea3&prater eas3qux dicuntur, illa priores fu In­flantia,fipfum quod quid erat effefubfantia efl. Et f abfa- lutaabfe inuicem,harum quidem non erit fcient ra.tllx uero non erunt entia : dico autem abfolui, f nec ip f bono e f eff? bono : nec lauic effe bonum .fcientia namq; cuiufq> hac ef,quod quid erat illi ejfe {(f de bono3 & de exteris f militer fe habet. Vnde fn e q ; 'ipf bono effe bonum. nec ip f enti ens3nee ip f nani nanumy f militer autem omnia funt, certe nihil e f quod quid erat effe\ quare f nec ip f enti ens3nec aliorum alicui. Item cui non mefl bono effe,non bonum efl,neceffe efigitur <vmm effe bonum,O* bono effe,& boneflum3& honefio e(fe,quacunq-3 non per aliud dicuntur,fed prima,& per f . Etenim hoc fuffciens e f f exci flit,etiamfwn fn t ffecies. fortaffs aut em magis, fifjaecies fn t. Simul ante patet et ia, quodfldeafunt,quales easquida aiunt, quod etiam non erunt fubieClum fubfantia. has enim fubf an­tias quidem neceffe e f non de fubiecio quidem ejfe: essent enim fecundum participationem. E x ijs itaque rationibus vanum ftj idem e f non f eundum accidens ipfimnanumquodque,<y quod quid erat eJfe.Qf quod fcire nanum quodq, hoc eft ipfum quid erat effefeire. quare fecundum expofittonem neceffe efl vanum quiddam ambo ejfe. Quo d autem fecundum accidens dicitur 9

•vt

I N L I B . V I I . C A P . V I* 45*Vt ttouficum.tf album, propter ea, quod, duplex jignificat, non est uerum dicere,quod idem fit,quod quid erat ejfe: & ipsam Etenim cui accidit album, accidens: quare quoddammoda quidem ejl,quoddammodo uero non est idem, quod quid erat ejfe ftj ipfum: homini namq; c> albo homini non ejl idem :paf fione ruero,idem. Abfurdum autem apparet, s i quis runicui- que ipsarum quid erat esse, nomen imponat. erit namq', etiam prater illud aliud quod quid erat ejfe equo: at ucro quid pro- hibet nunc quoq-, e uejligio ejfe quadam quid erat ejfe,f f ib ­ulantia quidem esa, quod quid erat esse ? enimuero non folum unum , fed ratio etiam eorum eadem, u t ex diSiis patet: non enim fecundum accidens unum nuni esse, ipjum u n u m .Item f aliud erit, in infinitum procedet. Etenim hoc quidem er it,quid erat e(fie,uni ejfe: illud ruero unum . Quare de illis quoq s eadem ratio erit. Quod igitur de primis,(&fi qua per f i dicuntur,unicuiq-, ejfe,(&jr unumquodq; idem,&* unum est patet. Sophijlica autem ad hanc pofitionem redargutiones,ma~ nifefium ejl, quod eadem fiolutione fluuntur: et f i idem Socra­tes, (ejr Socrati ejfe. nihil enim differt, nec ex quibus aliquis interrogauerit ,nec ex quibus foluens obtinuerit. Quo igitur modo idem cuiq-, ejl,quod quid erat ejfe,& quomodo non idem, ditium ejl.

E X P O S I T I O ,

Vonlarn Metaphysici eft de substantia specu- larijet quoniam inter alias qugftiones huc spe iftantes eft: inquirere quom odo se habeant ad

inuicem,quod quid erat esse,& vnumquodquc eorum, qug sunt hoc aliquid,tum quoad subftantiam,tum quo ad accidentia,tum etiam quoad substantias separatas; ideft,ldeas,quas Plato ponit, si qua; essent. Ideo in hoc

capite

4 * A R I S T . M E T A P H .capite primo quaerit. Vtrum idem s it,an aliud ipsum quod quid erat esse, et vnumquodq; quod eft hoc ali- quidjet cuius eft ipsum quod quid erat efte ? Perscrutan dum hoc,inquit,effe,quoniam proderit aliquid ad con fiderationem,quam de ipsa substantia instituimus. A c primo ait effe idem quid erat effe,etvnumquodq; quo­ad substantiam. Eo quia vnumquodque,inquit,non vi­detur aliud effe a sua subftantia r ipsumq; quid erat effe dicitur effe vniuscuiusq; subftantia. Sed de ijs, quae se­cundum accidens dicuntur, aliud, inquit, videtur effe, q u od quid erat e f fe : aliud autem vnurnquodq; eorum: ficuLjalbus h om o aliud, et aliud a lbo homini e ffe . QUod fic probat. Si idem,inquic,homini effe,et albo homini idem effet; sequeretur idem effe hominem, et album hominem,sicut sophiftte dicunt. Ideo albo h o­m ini, et homini eadem com peterent. Q u o d non eft verum, quatenus alterum eft q u id , alterum vero quale q u id . Quapropter vt veritatem patefaciat, ait. A n ea, quas secundum accidens dicuntur, non eft neceffe,vt eadem smt,quas quidem accidentia extrema appellat; ideft,extrema subftantias,cui tanquam subiedto insunt, suntq; quoddam modo extra, & circa id, quod proprie ens dicitur. Quanquam autem idem hom o per acci­dens poteft effc,&muficus,etalbus,et per accidens p o s sit dici albus muficus,& mulicus albus; alia tamen ratio mufici,alia vero albi,nec funt eadem, nec conuertibiU- ter vnum fiunt,muficus albus, nec albus musicus. Q ua­propter ait. N o n enim extrema similiter eadem fiunt. Sed sortasfisjsubiungitjvidetur accidere,vt extrema ea­dem fecundum accidens fiant;ficut albo effe,& mufico efte . Verum quoniam hoc non eft verum , quatenus mufico effe, & albo effe diuersa sunt, effe, ideo subiun-

I N L I B . V I I . C A R V I . 4 7 g i t . V id e tu r autem m inim e. Postes si etiam Ideae es. sent; quterit an Idea,etquod quid erat esse idem esset? Quae quidem Idea quia per se dicitur efse,ideo ait. D e ijs autem,qua: per se dicuntur semper necesse e ft,quod quid erat esse,etvnumquodqueeorum,quse per se sunt- eadem dse,ficut de subftantijs probatum est.De Ideis, vt probet,ait. V t fi quas substantia fint, quibus diuersae substantia non sunt,nec aliae naturae priores. Quia ve­ro ab ijs,qui ponunt Ideas, Idea ita describitur, id eo subiungit. Quales aliqui aiunt Ideas esse. Poftea fic ar­gum entatur. Si erit aliud ipsum bonum (quod eft Idea) et aliud b o n o esse,quod eft,quod quid erat esse; simi­liter et animal et animali esse: Similiter et enti Idea, et ipsum ens,aliud,et aliud,necessario sequitur contra prg fuppofitum,alias et alias substantias,et naturas,etIdeas esse,praeter eas Ideas,qu£ dicuntur esse,et tales subftan tias esse priores, quam Ideas, propter hanc rationem , ait. Si ipsum quod quid erat esse substanti^ est,ficut per totum h o c , et duobus proxime superioribus capitibus probatum est,quod quid erat esse substantiarum esse. Postea aliam huiufmodi cofiderationem sacit. Si quod quid erat esse, et Ideae, absoluta ab se inuicem essent ita,vt alterum alterius non esset, quom odo se haberet vnum quodq; horum hoc m odo ? Q uod fi absoluta ab se inuicem essent: ideft, Ideae, et quod quid erat esse; harumfinquitjideft/pecierum,qug sunt quod quid erat esse ,n o n erit scientia5illae vero$ideft,Ide;e non erunt e n t ia . Poftea declarat quid fit id,quod ait, abfe inui­cem absolutum,inquiens. S in e c ipsi bono eft esse b o ­no 5 nec huic, ideft, quod quid erat esse esse b on um . N o n aliter,ac fi diceret. Si ipsi Id ex quod quid erat es­se non esset quod quid erat essej nec ipfi quod quid erat

esse.

4 ff A R I S T M E T A P H .effe,eftet Idea. Verum quoniam(vt in tertio de anim a, & initio Primi Libri de Interpretatione eft videre) spe­cies rerum sunt in anima cognoscente,non aurem ipsg res. Hg autem species,qug primo sunt,sunt eadem apud Omnes homines; suntq; quodam m odo ipse res,quamm fpecies sunt,et pro rebus supponuntur.Ideo in h oc sen (ii ait animam esse quodam m odo ipsa scibilia,quorum’ h a b e t scientiam. Item (vt in hoc septimo Libro eft vi- dere)quod quid erat effe,eft species rei quse apud om ­nes homineSjvt diximus,primo eadem e f t . Item quo­niam ra tio , eft ratio ipsius quod quid erat e f fe , q u o d q uid erat effe autem,etvnumquodq; secundum subftan tiam idem sunt. Scire enim quod quid erat effe,eft sci­re vnumquodque. Propterea hic ait. Scientia namque cuiusque,ha:c eft quod quid erat illi effe; ideft,illi,cuius scientiam dicimus. Sicut in proposito de b o n o , et dc cgterisse habet; ideft,de animali, et de ente. A tqu evc etiam h x c ipsa magis ita se habere oftendat,subiungit. V n d e s in e q ; ipsi bono eft effe bonum , nec ipsi enti est effe ens,nec vni effe vnum . Q uoniam vero omnia,qu£ funtjsimiliter se habent; ideo de omnibus,ait dicendum similiter. Quam obrem siita effet,nihil esset quod quid erat esse; nec enti ens, nec aliorum a licu i. Atqui h o c m o d o ipfius quod quid erat esse, non efset scientia. P o fte a vt etiam probet illa non esse entia , dicit. Item cui non ineft bono efse: ideft,bono,cui non inest quod quid erat efse, non bonum e ft ; ideft, non eft ens. Ex quibus infert necessario sequi vnumquodque et quod quid erat efse illud idem esse, inquiens . N ecefse eft vnum esse bonum,et bono esse; & honeftum,et hone­sto esse. Sic & de quocunque quod non dicitur secun­dum aliud,sed primo;& perse,vtin superioribus patuit.

Verum

I N L I B . V I I . C A P . V I . 4 9 Verum quoniam hae rationes ad probatione sufficiunt, Vt quod quid cm t efle ,& vnumquodq; idem sint, etiam fi non essent I d e s ; idest/ubstanxias separatae,licet ma- gis,&manifestius fi essent Ideg,probarent. Ideo ait.Et- enim hoc sufficiens eft,fi exiftirffioc eft,Si eft h^c prima subftantia,quse proprie exiftere dicitur, etiam fi no fint species: ideft,Ide£,sortaffis autem magis,fi Ideg effient. Verum quoniam his rationibus etiam poteft probari Ideas vel non effie,vel certe eas aliquam partemharum fubftantiarum effe,ipsas vero non effesubftantias;iccir- co ait. Simul autem patet etiam. Si Ide# fint,qiiales eas effie quidam aiunt,secuturu hocinconueniens,fiibftan- tiam nimirum non effe subie&um,propter hanc ratio­nem. Quoniam hassubftantias; idelt,ldeas ponunt effie ita,vtdeaIiofiibie(ft:o nondicantur,necin aliosubiedo fint. Q uapropter h« subftantia,qua: p ro prie ,& prim6 fiint substantia? n o eflent tales.sed per participationem substantiae. Id quod eft absurdum. Quare concludendo ait. Ex ijs icaq; rationibus vnum,et idem eft(non tamen secundum accidens)ipfum vnumquodque,et quod quid erat effie. Q uia vero h oc est scire vnum quodque,quod scireipfum quod quid erat effie. Ideo subiungit. Quare secundum expositionem necefle eft vnum quiddam am b o effe.Quid fit haec expositio planum fit legenti digres fiunculam superiorem de cognitione rerum ,& earu m specierum.Quas species quodam m odo diximus reses­se. D enuovt p robet id q uod secundum accidens dici- tur,& quod quid erat effie,non esse ide,ait.Quod autem secundum accidens dicitur :vt musicum aliquid,aut ai- bu aliquid. Proptereaquod duplex quid figmficatjideo non eft verum dicere idem efle quod quid erat,et ipsum cui accidit effie albunijet acc id en s. Aliud enim eft sub-

G stantia.

A R t s r . M E T A P H . ftantia,aliud verO subftantia cum accidente.'Quia ver& quid duplexfigniftcanldea subiungit. Quare quodam m odo quidem eftjet quodam m odo non eft idem,quod quid erat esse,et ipsum: sicut hominbet albo homini no eft idem ; passione v e r o ; ideft su b iero , vtputa ipfiho^ minbidem. Pofteaquoddam dubiu proponit,inquiens. Absurdum posse alicui apparere si quis vnicuique quod quid erat esse nomen im ponat/equeretur pra?ter illud quod quid erat esse,cui nome suit impositu.aliud quod quid erat effe,effe. Q u o d hoc exemplo declarat,quod incuria impressionis in aliquibuscodicibus non reperi- tundicens. Prseter quod quid erat effe equi,aliud quod quid erat effe erit. Cui respondet nihil obftare quom i­nus e veftigio sint quadam quid erat effe, ficut eft sub­ftantia eft quod q uid erat effe. Q u are subiungit. Enim- nero non solum vnum sunt subftantia,et quod quid erat effe,sed et ratio eorum eadem est.Sicut,subiungit,ex di­ctis superius patet ibi,vbi dixit.Secundu expolitionem eadem. A d quorum confirmationem ait. N on enim se­cundum accidens vnum,vni,et ipfum vnum effe. Loftea fic argumentatur. Item in infinitum procederet, quod eftinconueniens^quod quidem propositum ita confir­mat. E te n im h o c quidem erit quid eratefse,vni esse,et illud erit vnum. Ideo,dicit,illorum eadem ratio erit. Ex quibus postremo, ait, patere primorum,qu£ prima per se dicuntur,vnicuiq; efse; ideft;vnicuiq; quod quid erat efse,et vnumquodq; vnum;et ide efse. Verum quoniam contra hanc determinatione sophiste habent quasdam apparentes fallacias^vt in Libri secundi tlenchorum ca pice tertio in fine,et initio huius capitis legere est;ideo sacile illas ait soluendas prasdiftis rationibus quom o- d o cu n q u e .

C A -

C A P V T V I L

Orum autem -quae fu n t quadam natur a,quadam arte, quadam a c a fu f u n t : omnia mero qua fiunt,&ab aliquo,et ex ali quo,ac aliquidfunt. aliquid mero dico, fecundum quodq; pradica- mentum, aut enim hoc,autquantum,aut qua­

le,aut nabi. generationes nero naturales quidem hae eorum funt, equorum generatio ex natura efl,ex quo autem f t ea e f , quam materiam dicimus. a quo ruero quippiam, eorum efl, qua na­tura funtfpfum autem aliquid homo,aut planta,aut quicquam aliud f milium, qua maxime dicimus fubftantias ejfe. CunSla asero,qua aut natur a,aut arte fu n t,habent materiam .po(fbi­le enim eft ejfe, (tfnoneffe eorum nsnumquodque. Hoc autem cuiq; materia. Vniuerfahter asero,& id,ex quo natura,& il­lud per quod natura. quod enim ft,habet naturam,ast planta, ast animal. Et d quo, natura, qua f eundum fpeciem dicitur, quae eiufdem fpeciei eft: hac autem in alio e f . homo namq; bo~ minem generat. sicut igitur funt,qua ob naturam fu n t. cate- ra asero generationes,dicuntur ejfefhones. Omnes autem ejfe- £iiones,aut ab arte,aut d potefate,aut ab intelleflu. harum au tem quadam etiam d cafu fiunt, & d fortuna, perinde atq; in ijs quxd natura fu n t .quadam enim (djr illic,eadem id ex fe- mme,(djr abfq; femine fu n t . de ijs itaq; postea confd.erandum e f t . ab arte autem fu n t,quorum (pectes in anima . fpeciem au­tem dico,ipfum quid erat ejfe asntufcuiufque, id primum fub- fiantiam. Etenim contrariorum quodammodo eadem (pectes ef. priuationis namque fubfantia oppofta fubftantia, vst fanitas acritudinis. Illius namq; abfentia oflendttur agntudo . Sani­tas vsero,qua m anima,(d in fcient i a esi. Fit itaq; fanum, ita intelhgente. Cum hoc fanitas fit,necejfe e f fifanitas erit,hoc f e ­ri : vstputa aqualitatem. quodfi hoc,caliditatem. ftj ita fim-

C i per

I N LIB. VII. C A P . VII. f i

1 1 A R I S T . M E T A P H *per intelligst Jonec redigat in illud, quod fpfie potest ultimum facere: deinde motus,qui tam pofl hac fit,affefhoad fanitatem appellatur. Quare quodammodo ex famtate Janitorem accidit fier i,& domum ex domo. Q ua fine materia eam qua habet ma­teriam : ars enim medendi, & adificandi, & ffecies finit at is, & domus. dico autem fubfiantiam abfique materia,quod quid erat effie. Generationum autem, c>J motuum hac quulem intel- leflio , hac uerb effie Clio uotxtur qua quidem d principio 6?*

ffecie intelleflio3 qua '-vero ab ultimo,tpfius tntelleclioniseffe- f lio : fimiliter autem, & in cater is medijs unumquodq-, f i t . Dico autem,utputa,fi conualefiet,oportet adaquari. Q uid igi­tur efl adaquari? hoc autem eritest calefiet: hoc autem quid efl? hoc quidem: hoc autem pote flate inefl 3hoc uerb iam in ipfio efl,. faciens igitur, & unde conualeficendi motus incipit, f i ab arte

ffecies efl,in anima. quodfi d cafu,abeo quod eflfaciendi prin­cipium illi,qui ab arte fa c it: ficut fortaffis g f in medendo prin eipiumd calefaciendo fit: hoc autem facitfricatione: calorrtaq; in corpore,aut pars fanitatis,aut fiequitur eum ali quid tale,quod efl pars fanitatis, aut plura: hoc autem ultimum faciens, (efr quod ita pars est fanitatisfis* domus, & aliorum,ut lapides. Quare quemadmodum dicitur, impofji'bile efl frerr.finihilpra^ exifixt: quod fine pars, exneceffitate exi f le t, patet. materia namq-, pars: inefl etiam hac & fit. Sed utrum eorum etiam efl,qua in ratione? utroq , quidem modo dicimus multos cir­culos quidnam fin t,& materiam dicentes, quod as, & [ferient quod talis figura, & hoc efl genus,in quo primo ponitur. aneus autem circulus, habet in ipft ratione materiam. E x quo uerb tanquam materia fiunt aliqua dicitur, cum fit non illud, fed it- liusmodi . u t flatuanon lapis,fidlapidea. homo autem conua- lefcens non dicitur illud,ex quo canjfa uerb est, quia fieri con­tingit ex priuatione,&fiubie flo, quod dicimus materiam: utpu ta homo,&* eegrotus fit Janus. magis tamen dicitur ex pri-

natione

I N L I B . V I I . C A P . V I L h

uitiotie fieri,uelut ex agroto fiinusequam ex homine: quare sa­nus agrotus quidem non dicitur f id homo, 0 fianus. Quorum ruero priuatio incerta,{tj innommaU efi,ut in are cunisq,- fiL gura, aut in lateribus,lignis domus, ex his non dicentur fie­ri,ficut illic ex agroto. quare ficut nec u b i ex quo,hoc non dici­tur illud: nec hic fiatua lignum:fidderiuatiue dicitur Itgnea, non lignum, 0 <enea non as,0lapidea,0 non lapis: 0 domus lateritia,fid non lateres: cum neq-, tanquam ex ligno fit fiatuaj aut ex lateribus domus ( (iquis accurate mfiexerit) profedofini pliciter dicet: propter ea quod oporteat fieri,mutato ex quo3Jed non per manent e : propter hoc igitur,fic dicitur„

E X P O S I T I O .

N tribus primis huius Libri capitibus egit d c frU H i sub itantia communiore m odo dicta,in alijsve

ro tribus illos consequentibus de subftantia, qu x quod quid erat effe cuique eft fim h o c autem et in duobus proxime sequentibus agit de subftantia g en e ­rabili,et corruptibili vt in se, et vt in suis transmutatio­nibus eft ftc incipiens. Eorum,quse fiunt quadam natu­ra, quaedam arte, et quadam cafufiun t, Item o m n ia , inquit,que fiunt,fieri etab aliquo,et ex aliquo,et aliquid* Poftea vnumquodq; horum ita declarat. Aliquidjideft, aliquid secundum quodq; praedicamentum, quod e f t , aut hoc -ideftjsubftantianijaut quale,aut quantum, aut vbi,ita et de ceteris, qius in praedicamentis fum,intel fi­gendum eft. PoftectdegenerationibuS,quae natura fiut, ait. Generationes naturales hg sunt,et eorum sunt,quo­rum generatio ex natura eft.Ex quo aliquid fit.hoc m a­teriam dicimus effe.A quo quippiamfit eorurmqug na- tura suntppsumfacienseftaliquidfficut b o m o ,a u t plan

ta,aut

54 A R I S T . M E T A P H .ta,aut aliquid similium,qu2 maxime.substantias effe di- cim us. M axim e, quatenus m o u en tia , necefle eft ea et prima effe,et a<ftu efte. Cuntfta h£c,qua: aut natura,aut arte fiunt,ait,materiamhabere. Q u o d ita probat. PoC* sibile,inquit,eft effe ,etnon esse vnum quodque eorum , qme fiunt,fit ex hac potentia,ergo h x c potentia,ex qua fiunt,eft materia. Ergo cun&a,qua: fiunt materiam ha­b e n t . Quare hanc potentiam materiam ap p ella t , di- cens. H o c autem cuique materia. Verum quia materia eft substantia,qug eft potetia.et ipsa materia; propterea per se nec quidm ec quale,nec quantum,nec vllum cx~ terorum dicitur. Postea d e natura omnium horum ait. Vniuersalitervero e t id ,e x q u o q u id sit eft natura : h o c eft materia. Et illud,per q u o d ; ideft, per quod dicitur id,quod eft,effe: hoc puto effe speciem,quam item na­turam appellat. Et id,quod sit h abet naturam sicutplan ta,aut animal. Et a q u o ; ideftiaquo principium motus. Q u o d quidem principium motus fit secundum speciem m oti in mouente exiftentem j ideo ait. Htec autem in alio est : ficut hom o hom inem generat. H o c vero m o­do ea fieri, ait,quse propter naturam fiunt. Carteras au­tem generationes appellat effe<ftiones,de quibus dein­ceps agitjinquiens. O m nes effe&iones aut ab arte,aut a poteftate,aut ab intelle&u fiunt. A c subiungit. Harum effe&ionum aliquas fieri etiam a casu, et a sortuna; id- e s t ,p m e r mentem operantis, ficut & in naturalibus prg ter intentionem natura,vt multa videmus fieri .ficut ali qua,qua: eadem & ex semine,et fine semine oriuntur. D e quibus naturalibus,qua: prater intentionem naturg fiunt postea dicit considerandum. A b arte,inquit,fiunt ca,quorum species inanim a artificis est. quas species ait effe quod quid erat effe vniuscuiufque. H anc specie

e t

et primam substantiam ab illo puto appellatam ; id e o , quia est principium omnium effectionum. N am necesl se eft prius speciem in mente effe, demde vero in lapi- d e ,ve lin lig n a .T u m q u o q u id (it priuatia oftendat,ait. Etenim contrariorum quoddam m odo eadem species elt 3 ideftipriuationis subftantia opposita eft substantia q u x eft a&mftcutsanitas^gritudim.Sanitatisenim ab­sentia ostenditur iegritudor Q uia vero hominis vtputa. eft sanitas, quas eft species,huius vero speciei eft ratio tum in anima,tum in scientia,qua? eft ; ideo in h o c sen- su ait. Sanitas vero eft ratio,qua; in anima,et in scientia eft, cum anima ita intelligenssacit sanum hominemV Poftea ait. Cum h o c sanitas sit jidesbhoc quod dictum eft,cum sit sanitas,vt ab ea effectio fiat j;ideit,vt sanitas fiat, neceffe et fieri aequalitatem temperiei.Quodsi hoc; ideft,squalitas, neceffe eft caliditatem esse. Et ita, ait, semper animus intelligit,donec redigat in illud , quod ipfe animus potest vkimum facere; idelt,quousq; ani­mus faciat id ,quod fibi maxime licet. Deinde ait. M o­tus,qui iam post hsec fit effectio ad fanitatem appella­tur. .Motum appellat omnem effectio nem, quas fir circa corpusfanandum,vel circa id,quodfit.Exquibusinfert. Quare q u odam m odo ex fanitate fanitatem accidit fie­ri,& domum ex dom o; ideft domum eam, qu^ materiam habet,ex domo,quae fine materia eft. A c fortaffe quia ab immateriali d o m o fit materialis domus; ideo dixit, A cciait fieri. Ex quibus clarum eft artem m ed en d i, et aedificandi effe form am fanitatis, et formam domus..- Quae quidem fpedes,ars,etfubfHtia fine materia,quod quid erat effe,eft. D eindede horum generationibus,et motibus faciendorum,ait.Generationum, & motuum, haec quidem intellectio, haec vero effectio vocatur; id-

eft,

I N L I B . Vir. CAP. VI I . 5;

5 6 A R I S T . M E T A P H .eft,illa pars, quae in animo eft in telled io , illa vero qusc clt extra animum effe& io. Efficiendorum , qug sunt a principio} & a specie ipsorum efficiendorum intelle- d i o ; qug autem ftintab vltimo intelle&ionis; id e ft ,a fine, ad quem talis intelle&io eft,effe<ftio appellatur. Simili modo,subiungit, dicuntur vna qua;q; mediarum m utationum ; ideft, sicut in ijs, qug sunt de non esse ad efte; ac de efle,ad non efte; ita & in ijs,qug fiunt de es­se ad efte; illud intelle&io, illud vero efse<ftio dicitur. Q uoniam vero ?gritudo,& sanitas sunt extrema, m ediu illorum eft ftatus conualescentis; ideo ait.conualescet oportet adaquari, ideft,ad temperiem redigi.Quid est, subiungitjadequari? respondet,hoc efle,si calefiet. P o ­stea interrogat de alio propinquiore gradu sanitatis. Vel cum Ipsa sanitate qui iam exiftat- H o c autem quid est? respondet. H oc quidem ; idest,ipsa sanitas. Quae quidem media partim sunt potentia,partim vero adtu. Quare,subiungit, H oc autem potestate inest, h o c vero iam in ipso aftu est. Postea de caussa agendi faciendo­rum aic.Faciens igitur,&principium vnde conualescen di motus incipit,fi ab arte est,sorma est in anim a.Q uo­niam vero nonnunquam etiam prater mentem m edici 2 cafia aliquis sanatur; ideo subiungit. Q u o d fi a casu, & ab eo eft principium, quod est illi saciendi princi­pium, qui ab arte facit, qug est species sanitatis. Q uia vero qusedam sanitas eft temperatus calor,ideo huius- rnodi sanitatis exemplum adduxitdnquiens. Sicuti sor- taffis,& in medendo principium sanitatis 2 calefinftio- ne fit,calesa<ftio vero 2 sricatione. Quare subiungit. C a lo r in corpore aut est pars sanitatis; aut sequitur e u m ; ideft, calorem ; aliquid t a le ; idest,aliqua pars sa­nitatis, aut plura,qu£ sunt partes sanitatis. P o f t e i H o c

autem.

I N L 1 B . V I I . C A P . V I L J 7 a u t e m , inquit,vltimum saciens sanitatem; quod, ait,ita eftpars sanitatis,vt ex eo fiat sanitas tanquam ex par- 'te,qu? eft de ratione materist. Quare subiungit,Vc do- tnus pars sunt lapid es, et aliorum saciendoruui a lia . Quocirca, subiungit, quemadmodum dicitur imposfiJ bile eft aliquid fieri; fi nihil prxexiftat. Atqui quia ne­cessario pars exiftat; idebjaitjpatere,quoniam materia est pars, quatenus et ineft ipsa materia, & quatcrms ex ea id fit,quod fit. Postea quaerit fitne h$c materia pars rationis,inquiens.Vtrum etiam eorum ,qu£ in ratione sunt,materia fit aliqua pars rationis? respondet,vtroq; m odo dici posse; idesr,et esse,et non esse partem ratio­nis ; quatenus multipliciter circulos dicimus, et mate­riam eorum dicentes,ficut gneos,aut lapideos: et etiam formam fine m ateria ; idest, ipse c ircu la quid fit, eius speciem dicentes,talem figuram circulum esse. G enus est,quod in rationibus primum ineft,vt in Quinti Libri Capite vigefim osecundo legere eft. Ideo in ratione' $reI circuli,circulus eft genus: differentia vero est £S. Q u o quoniam probatur materiam aliquando esfe in definitione; ideo ait. H o c eft genus,in quo primo p o ­nitur ^neus circulus. Q uare subiungit,I£neus autem circulus habet in ipsa ratione materiam. Poftea, Ex quo,inquit,fiunt aliqua ( hoc autem eft,ficut materia ) cum fit,non dicitur illud,sed illiusmodi. Quem adm o­dum cum fit ex lapide statua, non dicitur statua lap is; sed dicitur lapidea statua . H om o vero conualescens non dicitur illud ex quo fit; ideft non dicitur tegrotus sanus. Quare ait. Caulsa vero eft. Quoniam contingit id fieri & ex priuatione,et ex ftibiefto;quod subie&um materiam dicim us. Q u o d declarat hoc exemplo . Vrt puta,et hom o, et tegrotus fit sanus, ex quibus d uobus,

H magis.

$8 A R I S T . M E T A P H .magis,ait,dicimus fieri & ex priuatione,quam ex subie­r o . Veluti magis dicimus ex a?groto fieri sanum, quam ex homine fieri sanum. Q uare subiungit,sanusffgrotus non dicitur; sed h orn o,& homo sanus. Deinde eorum, inquit,quorum priuatio incerta,& innominata eft.ficu; in x r cx cuiuscj; figura,aut ficut in lateribus,& lignis do mus,ait,ex ijs,idest, ex horum priuationibus non dici-r tur fieri: ficut illic ex x g r o to . Quibus iterum sumptis ait. Quare ficut nec vbi ex q u o ,h o c non dicitur illud; ideft,conualescens: ita nec hic ftatualignea lignum di- cimr,sed deriuatiue dicitur lignea,ex gre vero ^neamon autem fS; ex lapide lapidea dicitur non lapis,&dom us lateritia non lateres. Verum quoniam h x c non fiunt tantum ex m ateriaded etiam ex priuatione,qme eft in- nom inata; ide# subiungit. Cum neq; tanquam ex ligno fit ftatua,aut ex lateribus dom us. A c subiungit, fi quis accurate inspexerit,quomodo dicenda smt, simpliciter dicet fieri ftatuam ligneam , quatenus oportet fieri id , quod fit,mutato, ex quo, & non perm anente. Q uod fi id,ex quo aliquid fit non mutaretur,illud idera,perma­neret. Ideo subiungit. Propter hoc sic dicitur.

C A P V T V I U .

Vm autem, 0 ab aliquo fa t3 quod fit (hoc au­tem dico unde generationis principium efi) (fi ex aliquo, fit aute hoc non priuatio,fid materia (tam enim determinatum 'esi, quemadmodum hoc dicimus) 0 quodfitfioc autem efi,aut fihot

ra,aut circulus,aut quodcunq-, exteroru euenit. ficut neq', Jubie dum facit ipfum as,it a neq5 fih ceram,nififecundum accidens, quia anea fihoera fihcera efi : illam autem non facit, hoc aliquid

enim

enim Jacere exomnino fubieflo,hoc facere eft. dico autem quod aes facere rotundum,non efl ipfum rotundum ,aut ffhceram fa - eerescd aliquid aliud,utputa,ffeciem hanc in alio. Si enim fa­cit,ex aliquo alioprofcftb facit: hoc enim fupponebattir,utpu­ta facere aneam ffhceram,hoc autem it a,quia ex eo quod as,hoc

facit, quod ffhcera eft: f i igitur ftj hoc ipfum facit, patet quod fimiliter facietgenerationes in infinitum procedent. ' Mani- feftum igitur efl, quod neq; (pecies fit, aut quodcunq; nominare oportet formam,qua in finftbili eft,nec eft eius generatio,nec efl hac, ipfum quid erat effe. Hoc enim efl,quod in alio fit, aut ab arte, aut a natura, aut a potentia. aneam mero jfbtzram, ejfe facit,facit namque ex are & ffhcerafin hoc enim hanc ffetiem 'facit: & hoc eftfthoera anea. hoc autem ffhcera ejfe. eius ia ero quo de si ffhcera effe,omnino fi generatio eft, ex aliquo aliquid erit. oportebit nanq~, dimfibde femper ejfe,quod f i t . & effe hoc quidem hoc,tllud uero hoc: dico autem,quod hoc quidem ma­teriam,illud uero ffeciem. f i itaq-, ffhcera efl figura,qua a me­dio aqualis eft,huius hoc quidem eft, in quo erit,quod facit: il­lud autem in illo, totum uero quodfalium e fl , utputa ipfk anea ffhcera. Manifeftum igitur exdiflis eft, quod illud qui­dem,quod u t ffecies, aut fubftantia dicitur, non fit: copulatio uero, qua fecundum hanc dicitur,fit quodin omni quod fit,materia weft: (eft eft hoc quidem hoc, illud Uero hoc. Vtrum igitur eft aliqua ffhcera. prater has,an domus prater later esi an nec faflum fuiffet unquam ,fi ita effet quod quid,fed quoniam tale figmficati hoc autem (eft terminatum non efl. Sed facit, generat ex hoc tale, zsr cum generatum eft, efl hoc tale i totum autem hoc,Callias,aut Socrates eft,ficut ft>hceraanea hac,homo uero & animal ficut ffhcera anea fimphciter.Patet ergo quod ffecierum cauffa (quemadmodum quidam dicere filent Jfeaes) f i aliqua funt prater fingulana ad generationes, (dft fubfiantias nihil pro funt: nec funt propter has. Jubfiant ia fecundum fe, in

H 2 qui-

I N LIB. VII. C A R VIIT. jt>

60 A R I S T . M H T A P H .quibufdam etenim etiam mani fe[lum efl,quod generant tale ejl, quale quod generatur: non tamen idem,nec unum numero, fed unum fferie. u t in naturalibus, (homo namq} hominem gene­rat) nifi quid prater naturam fiat, u t equus mulum: (Bfi hac quoq} fimiliter,quod enim efl commune equo & afino, non efl nominatum propinquiffimum genus .'fuerint autem ambo for- tajfis,utimulus. Quare patet,quod non oportet tanquam ex em plar ffeciem ponere : m his etenim maxime quarerentur. ha enim maxime fub flantia funt': fed generans fufficiens efl, u t faciat,& caujfa fit fferiei ejfe in materia : tota uerb iam talis [ f e cies,in his carnibusoffibus, Calhas, fifr Socrates: (ffr di- «er/a quidem propter materiam (diuerfia etenim) idem autem Jfecie: indiuifibilis namq}Jferies efl,

E X P O S I T I O .

& ab aliquo fiat quod fit. H oc ait effie prin cipium generationis,quod eft mouens princi- pium, et etiam cum ex aliquo fiat. H oc auteni

ait effie non priuationem , de qua in superiore capite egit,sed materiam, de qua materia iam in procedenti­bus ait determinatum effe,quom odo hoc principium dicimus. Deinde et de ipso,quod fit ait.Et quod fit,hoc autem eft,aut sphoera,aut circulus, aut quodcunq; c e ­terorum,euenit fieri ex quibus,ait,in effc&ione,vtputa, amersphoere,principium mouens ficut subiedum non facit ; ideft ipsum a?s; ita neq; sphoeram facit; ideft,spe cietrsnifi secundum accidens: quatenus teneam sphoe­ram sacit,qu:e sphoeraamea/phoera eft secundum acci­dens : illam autem, quas absolute eft sphoera non sacit. Verum quoniam in eius genere philosophis quicquid fit, quod eft h o c aliquid, ex subie&o fieri, neceffie e ft ;

ideo

I N L I B . V I I . C A P . V 11L 6 \ id eo ait. H o c aliquid enim sacere,ex omnino subie&o eft sacere. Quare non fit materia,sed exeafit ,q u o d fit. V t dicat etiam nec speciem fieri,ait.Dico autem quod 5es sacere rotundum,non eft ipsum rotuncfum,aut sphg- ram sa ce re , sed aliquid aliud eft sacere: vt puta3ait,spe ciem hanc in alio. De materia repetit. Si enim facit, ex aliquo alio prosedo fa c i t .E t de t o t o . H o c enim sup­p o n e b a tu r , vt puta sacere teneam sphoeram. D einde q u o m o d o h oc fiat,declarat. H o c autem ita,quia e x eo , quodtesesbsacitquodsphcera eft. Ex quorum consecu tion e a it . Si igitur quoq^et hoc ipfum facit; ideft, vel aes,vel rotundum : patet sequi & ex tere aliud x s eadem ratione^et ex sphoera sphoeram similiter facere i ta v tg e nerationes in infinitum proced eren t,quod eft incoru ueniens. Fx quibus consequenter ait manifestum esse speciem non fieri; ideft,fotmam,qu£e eft in m ateria. Verum quoniam duodecimi Libri C apite tertio tripli­citer eam appellat; ideft quandam naturain3quod quid, & quendam habitum ad quam ; ideo subiungit. A u t quodeunq; nominare oportet sormam ,qua in sensibili e ft .N ec eft, subiungit, huius .formae generatiom ecquod quid erat efte eft hgc j ideft lioc aliquidperse exiftensr non eft quod quid erat effe. Q uia vero h£c sorraa non fitjsed aliud fit.vt puta sphoera a n e a ; in hoc alio,vt pu- ta,in xrc sphoera, & forma fit; ideo de forma loqu en s, a it .H o c enim eft,quod in alio fit, aut ab arte, aut a na- tu ra ,auta potentia;quoniam agens aneam sphoeram, non autem formam fa c it . Q u a iterum repetens,ait,fa- cit n^mq; ex ere sphoeram : in h oc enim j ideft,in hac spoera gnea hanc speciem sacit. Quorumftdeft,quorum duorum h o c eft,ait, sphaera £nea,hoc autem spli^rg esa se,vel q uod quid erat esfe,vel species. D enuo vt probet

6% A R I S T . M E T A P H .speciei generationem non esse a it . Eius vero q u o d eft sphoer^ esse,omnino si generatio esset,ex aliquo aliquid fieret .quod quidem fphoergesse diuifibile eflet,quonia o m n e , quod fit semper diuifibile oportet e fle , et alia pars esset potentia,alia vero a & u , ideo ait. Et esse h oc quidem hoc,illudvero hoc. Atqui vt declaret quid hoc, et hoCjsubiungit.Dico aut h oc quidem m ateriam ,hoc vero speciem esse. Poftea vnumquodq; horum,vt decla ret per se diftin&um quo m odo dicatur,et quid sit, ait. Si itaq; sphoera eft figura,qugvna superficie continetur, a cuius centro ad ipsam superficiem omnes line^ pro- du&9 sunt ?quales . e t fi huius,vtputa §ne£ spfigr?, quam efticiens facit; hoc eft £S, in quo sphoera f i t : etsi h o c , q u o d in alio fit; ideft in ?re species sphoer? eft, et si to ­tum ex ijs,quod fa&um eft,vtputa gnea sphoera eft.Ideo fubiungit,maniseftum ex di&is esse non fieri illud,quod e ft subftantia tanquam sorma: copulatio vero quod eft gnea sphgra; ideft sph9ra,qu£ fecundum hanc copula­tionem dicitur h^c sphoera eft,qug fit. Q uare quod ait m agni nominis Auerroes sormam educi de potentia m ateri^ex hoc loco conuincitur non esse verumddem sere dicere possumde omnibus alijs ipsius proprijs d og matibus,quibus maxime in suo proposito communem m odum philosophandi extra methodum Ariftotelissta biliuit.Sed adrem nostram.Itemmaniseftu est in omni, q u o d fit materiam inesse; et hoc esse hoc,et illud esse il­lud; idest,& hoc esse speciem,et illud materiam.Postea vt probet generabilium, & corruptibilium caussas non efle species separatas a materia,qugrit.Vtrum fit aliqua sphoera prgter hasmateriales,aut domusprgter lapides, et lateres ? et respondet. A n nec sa&um suisset vnquam quod quid,fiita,etfitales speciesseparatgeauss^eflent.

Q u o -

I N T I B . V I I , C A P . V I I LQuoniam h x species separata tale figmficant,vt in pr$- dicamento substantia, & in Secundo Libro Elencho­rum in fine C ap itis terti/ eft videre. H o c autem, ideft, hoc aliquid ficut Socrates, quod eft term inatum ,et quid im m obile non eft,ficut separata sonant,in suo fi-, gnificatu dicunt quid immobile,sed hoc aliquid sacit; ideft, operatur, et generat ex h oc ta le , et cum genera­tum eft,eft h o c t a l e : totum autem h oc Callias, aut So­crates eft. Sicut de aenea sphoera. D e speciebus veiofe-, paratis ait. H o m o vero, et animal eft ficut sphoera fim- pliciter,ideft separata a. materia. Ex quibus ait patere formas separatas a materia caussas non effe,sicut aliqui posuerunt in eorum m od o philosophandi. V rad gene­rationem,et ad substantias aliquid profint. A d substan­tias, quoniam quale non potelt effie cauffa substantia: et ad generationem ,quoniam singulare generat fingu* lare sibi simile : quatenus fingulare eft quid saciens;spe cies vero quale e ft,& terminatum j ideft 11011 operans. Ideo subiungit,substantias secundum se effe substan­tias, non effe autem propter Ideas, vel propter vniuer- salia separata. Verum quoniam ea quse sunt tum natu- ralia,tum ex a rte sunt. D e naturalibus tantum loquens ait. In quibusdam etenim etiam maniseftum eft gene­rans ipsum tale effe,quale- eft generatum ; non tam en, subiungit,idem,nec vnum numero ,-sed vnum specie. Quare, subiungit, vt innaturalibus,sicut homo homi­nem generat, nifi quid praeter naturam fiat. Sicut ex equo mulus. H o c tamen,ait,his rationibus non obsta­re.Q uoniam afino,et equo,ex quibus generatur mulus, maxime propinquum vtriq; eft gentis,quod non eft no minatumffta,vt am bo,scilicet & afinus, & equus fint fi­cut mulus. G en u s autem eft, quod primum in ratione

huius

*4 A R I S T . M E T A P H .huius equi,et huius muli dicitun -Quibus fic ponderatis tum in generationibus,tum in motibus,pofteaaduersus eos, qui species separatas exemplares ponebant ca u s­sas effe generabilium, et corruptibilium ait ex ijs, quas difta sunt p atere . Species exemplares, quas Platonici ponebant,non effe neceffariasgenerationibusnatura- lium ita,vt naturalia agentia rationem veri suarum ope rationum inde sumerent, quonia si effent species exem piares in ijs effent j ideft, in his naturalibus, de quibus ha&enus e g it ,m a x im e quaererentur. Haec naturalia, subiungit,m axim e substantias effe . Verum quoniam dixerat speciem,qu£ cffet tanquam exemplar,non o p o r tere in generationibus effe 5 ideo subiungit. Sed gen e­rans sufficiens eft,vt saciat,et caussa sit formae in mate­ria. Q uoniam vero haec sorma eft tota sorma ipsius sin­gularis,sicut eft Socrates,et non eft aliqua pars forma» ita ,vtet alia pars poffet effe exemplar. Ideo ait. T o t a vero iam talis forma in his carnibus, et offibus C a llias , et Socrates e f t . Q pia vero species Socratis, et Callia: eadem eft,etdiuersa Eadem quatenus omnis species, vt species in se indiuisibilis e f t ; d iu ersi, quatenus m a ­teris huius, vel huius species alia, et alia est, ita, vt g e­nerabilia, et corruptibilia substantiae in suis speciebus sint specie v n u m , numero m ulta . Q u a re ,a it , diuerfa quidem propter m ateriam, idem autem specie, quo­niam species indiuisibilis eft.

C A -

C A P V T I X .

Vbitauerit autem aliquis, cur quadam & arte* (dfr cafu fiunt, u t Janitos: quadam autem mi~ nimefvt domus. Cauffa uerb efi 3 quod horum quidem materia, qua principium generationis eH, cum faciens fit} zd facium aliquid, eorum ,

qua ab arte fintfin qua eH aliqua pars rei: quadam talis, u t d fiipfa moueatur? quadam non: (tj huius quadam fic pojfibilis e f quadam impoffibilis: multa nam q-, pojfibilia quidem dfiip- fsmoueri fednon fic^utputa faltare. quorumcunq; itaq; talis materia eH ,ut lapides (impofjibile eH fic moueri, ni f i abalio:) fic tamen certe eH & ignis: proptered quadam non erunt abfi que eo3 qui habet artem, quadam erunt. ab ijs enim monebun­tur, qua non habent quidem artem, moueri uerb poffunt ipfit- met, aut ab alijs non habentibusartem,aut ex parte. Manife- Hum autem eH ex ijs , qua dtHa fu n t, e> quod quodammodo omnia fu n t ex rvniuoco, quemadmodum qua natura funt, aut ex parte unmoca, u t domus ex domo ,• aut ab intelleHu: ars enim ffecies efi, aut ex parte, aut habente aliquam partem, fi non fecundum accidens fiat: cauffa enim faciendi prima fecun­dum fe pars: calor enim m motu calorem in corpore fecit. Hic mero aut finitas eH.aut pars, aut fequttur eum aliqua finita- tis pars,aut ipfi finitas. Quare zd dicitur facere, quia illud quod fcquitur>& cui accidit calor, finitatem efficit. Quare fi­ent in fyllogifmis omnium principium fubflantia efi (ex ipfo enim quid eft, fyllcgifmi funt) hic etiam generationes. Similiterfe ha­bent qua:natura confiituta fu n t: fm'en nanq, facit ficut ea, qu<e ab arte funt: habet etenim pote (late ffeciem, zd d quo fe­men eH, quodammodo u n i uo cum ( non cmm omnia ita oportet qu arere ficut i in homi?ie homo: etenim mulier ex miro. unde mulus non ex mulo) fed f i non Ufira fuerit. Quacunque 'icero

I quorum

I N LIB. VII. CAP. IX. S$

6 6 A R I S T . M E T A P H .quorum materia potefl f£) a feipfit moueri, eo motu, quo femen monet, a cafit, ficut ibi fiunt: quorum autem non, hac impofi., sibi/ia funt aliter fieri,quam ex ipfis. CNjon autem de fubftan­tia fiolum ofiendit ratio non fieri ffeciem,fidde omnibus primis: fimtliter communis ratio efl u tp u ta , quantitate, qualitate, 0* alijs pradicamentis:fit enim u tp u ta anea fiboerafiednon ffhce ra,nec as. 0* in are f i t : fiemper nanqoportet praexiftere ma­teriam }0ffeciem : ita 0 tde quid efl,0* de qualitate>0* quan t ita te & alijs pradicamentis fimihter: non enim fit qualitas , fed quale lignum : nec quantitas,fed quantum lignum,aut ani- mal,caterum ex his proprium fubftantia accipere efl: quod ne­ceffe efl praexiftere fiemper aliam fiubflantiam acfu exi flent em, qua facit,'-utputa anima f f i animal (it. quale ajero aut quan- tum3non efl neceffe ni f i potentia fiolum.

E X P O S I T I O .

N septimo C a p ite dixerat aliqua fieri eadem, & ex semine & absq; seminej quomodo vero h o c fiat,vt in praesenti aperiat fic incipit. Du-

bitaueritaute aliquis cur quaedam ex arte,& casu fiunt: quorum eft sanitas: quae & ex arte medici fit,et praeter mentem medici casu. Et cur aliqua nifi arte fiant, casu nunquam fiunt: ficut dom us? Respondet caussam h o ­rum talem esse. Q u o n ia m h o ru m ; ideit, aliorum mate­ria, qua? eft principium generationis,cum & faciens fit, et fa&um,cum fit aliquid eorum,qu^ ab arte sunt: quse materia eft aliqua pars rei, quaedam talis eft, inquit, vt a se ipsa m oueatur,& quaedam talis,vt a feipsa non pos­sit moueri. Huius autem materiae, quae poteftaseipsa moueri,aliqua materia eft,que fic poteft moueri, qug- dam vero materia fieri non potest, vt ficm oueatur.

Postea

Poftea declarat quid sit ex se mouersquidue fit,slc ex se moueri. Multa, inquit, possibilia sunt m oueri,sed non s ic : vtputa saltare: necesfe eft enim, vt sic m agifter in- ftituat.Quare quorumcunque,ait,talis materia eft: ficut lapides funt materia domus,fieri non poteft,vt fic m o- ueatur: ideft,vt lapides ex se ipsis domum f a c ia n t : nifi ab alio; ideft,nifi ab artifice aedificetur. Ignem q u o q u e ait elTe ex ijs,qua?exse fic non possunt m oueri; sed ne- cesfe eft,vt artisex fic,& fic igne vtatur. Q uare subiugit. Q uadam non erunt absq; eo,qui habet artem ;ideft,abs que artifice. Et quoniam quadam, ait, erunt; ideft, q u a ­dam ab ijs,qui non habent artem mouebuntur. Etenim vel ipsa per se possunt m ouersvelabalijs non h ab en ­tibus artem mouebuntur, vel exparte; id e ft , vel par- tim ex fe,partim vero ab alijs non habentibus artem m o uebuntur. Quare manifeftumfinquit esse ex ijs>qu3edi- <fta funt quodammodo omnia fieri exvniuoco (v n iu o - cum eft,quod eft eiusdem nominis,et rationis) om nin o exvniuoco fiunt qugcunq; natura fiunt. A u t, subiungit, ex parte vniuoca fiunt,qux ex arte fiunt: ficut dom us ex domo,que in anima eft,vel ab intelle&u. ars enim ipe- cies arrifkiati eft,aut ex parte eft species artificiati, aut eft habens aliquam partem artificiati: fi artificiatu non eft secundum accidens; ideft,pntter mentem artificis. In artificiatisquoq; prima caufia faciendi; ideft,prima & propria caufia mouens,prima per fe pars eft eorum , q u x secundum artem fiunt. Deinde calor,inquit,in m o tu calorem m fiinando corpore facit: calor in m otu eft, ficut aliquod medicamentum. De calore quem in cor- pore facit ait. Hic vero; ideft, hic calor aut sanitas eft corporis,aut eft pars fanitatis, aut eum sequitur aliqua pars fanitatis, aut ipsa sanitas eum sequitur. Q u are hic

I i ca lo r

IN LIB. VII. C A R IX. 6j

6 6 A R I S T . M E T A P H .quorum materia poteii ffft a feipft moueri, eo motu, quo femen monet, a cafu,ficut ibi fiunt: quorum autem non, h&c impof^ flbiha funt aliter feri,quam ex ipfs. Cfon autem de fubflan- tia folum ofendit ratio non fe r i jpeciemfed de omnibus primis: f militer communis ratio eft,utputa, quantitate, qualitate, & alijs pradicamentis:fit emm,<~utputa anea f beer a fed non flhoe ra,nec as. e> in are f i t : femper nanqs oportet praexifere ma­teriam,& fleciem : ita. & d e quid eft,O* de qualitate,& quan titate,& alijs pradicamentisfmiliter: non enim f t qualitas , fed quale lienum : nec quantitas fed quantum lignum,aut ani­mal,caterum ex his proprium fubslantia accipere efl: quod ne- cejfe efl praexifere femper aliam fubftantiam aolu exiflentem, qua facit u tp u ta animal,fanimal f t .quale <-uero aut quan­tum,non ett necejfe nifi potentia folum .

E X P O S I T I O .

N septimo C a p ite dixerat aliqua fieri eadem, & ex semine et absq; semine; quomodo vero h o c fiat,vt in prasenti aperiat fic incipit. Du-

bitaueritaute aliquis cur quaedam ex arte,& casu fiunt: quorum eft sanitas: qua; et ex arte medici fit, et prater mentem medici casu. Et cur aliqua nifi arte fiant, casu nunquam fiunt: ficut dom us? Respondet caussam h o ­rum talem esse. Q u o n ia m h o ru m ; idest, aliorum mate­ria, qua; eft principium generationis,cum et faciens fit, et sadum,cum fit aliquid eorum,qua; ab arte sunt: qua; materia eft aliqua pars rei, quadam talis eft, inquit, vt a fe ipsamoueatur,et q u x d a m talis,vt aseipsa non pos- sitmoueri. Huius autem materia;,qua; poteftaseipsa moneri,aliqua m ateria eft,qug fic poteft moueri, qug- dam vero materia fieri non potest, vt fic moueatur.

Postea

Poftea declarat quid sit ex se mouersquidue sit,fic ex se moueri. Multa, inquit, possibilia sunt m oueri,fed non s ic : vtputa saltare: neceffe est enim, vt sic m agister in- ftituat.Quare quorumcunque, ait, talis naateria eft: ficut lapides funt materia domus,fieri non poteft,vt fic m o- ueatur: ideft,vt lapides ex se ipfis domum f a c i a n t : nisi ab alio 5 ideft,nisi ab artifice aedificetur. Ignem q u o q u e ait effe ex ijs,quaeexse fic non possunt m oueri; sed n e . ceffe eft,vt artifex fic,&fic igne vtatur. Q uare subiugit. Quaedam non erunt abfq; eo,qui habet artem ;ideft,abs que artifice. Et quoniam quaedam,ait,erunt; ideft,qua?- dam ab ijs,qui non habent artem mouebuntur. Etenim vel ipsa per sepoffunt rnouerfivelabali/s non h ab en ­tibus artem mouebuntur, vel exparte; id e ft , vel par- timexse,partim veroab alijs non habentibus artem m o uebuntur. Quure manifeftum,inquit effe ex ijs,qiIeedL d a funt quodammodo omnia fieri exvniuoco (v n iu o - cum eft,quod eft eiusdem nominis,&rationis) om nin o exvniuoco fiunt qugcunq; natura fiunt. A ut,su biun git, ex parte vniuocafiunt,quae ex arte fiunt: ficut dom us ex domo,que in anima eft,vel ab intelle&u. ars enim spe­cies ardficiati eft,aut ex parte eft species artificiati, aut eft habens aliquam partem artificiati: fi artificiatu non eft secundum accidens; ideft,prater mentem artificis. In artificiatisquoq; prima caufiafaciendfi IdesEprima & propria caufla mouens,prima per fe pars eft eorum , q u e fecundum artem fiunt. Deinde calor,inquit,in m o tu calorem in fanando corpore facit: calor in m o tu eft, ficut aliquod medicamentum. De calore quem in co r­pore facit ait. Hic vero 5 ideft, hic calor aut sanitas eft corporis,aut eft pars sanitatis, aut eum sequitur aliqua pars sanitatis, autipfa sanitas eum sequitur. Q uare hic

i z ca io r

IN LIB. VII. CAP. IX. 67

6% A R I S T . M E T A P H .calor, qui fit In corpore dicitur sacere, quia illud, quod sequitur eum’sanitas eft,et cui hic calor accidit,ei sani­tatem efficit. Q uas quidem a&rones tum natura, tum artis aptiffime syllogismo com parat. Verum quoniam omnes syllogismi ex maiore propositione vniuersali sunt,qua; vniuersalis propositio quatenus quid per se,et separatum sonat,subftantia eftin rationibus logicis syl- lo^ifmoriimjlicet accidentium vniuersale separatu sue- rit,hec maior propositio principium, et cauffa syllogis­mi eft; ideo ait.Quare sicut in syllogismis omnium,qug in syllogismo sunt subftantia principium e ft ; ideo sub- iungit,exipfo quid eft syllogismi sunr.Hic etiam,inquit, generationes ficut ipft syllogismi sunt. In generatione speciesgenerantiseft ficut in syllogismo maior propo- sirio,semen per quod fic eft,vt minor propositio,genera- tum tandem eft, ficut conclusio syllogismi. Postea sub-- iungitffimili m odo se habereetom nia,que natura con­stituta sunt;ideft,omnia naturalia in suis mutationibus. Q uare subiungit,femen namq; sarit ficut ea,quarab ar­t e sunt.Ea,qua? ab arte sunt habent speciem in ipsa ar­te,-ita semen habet in se speciem poteftate. A d hanc rem facit caput tertium Secundi Libri De generatione animalium,vb i ait. Semen cum excrementu fit,eodem- que moneatur m otu,quo augetur corptrs digestione vl- timi alimenti,vbi vterum fiibijt,conftituit,etmouet ex­crementum sgming eodem motu,quo ipsum semen m o uetur. Verum quoniam dixerat semen in se habere spe ciem poteftate;ideo subiungit,qux species, etspecies illius, a quo semen eft; quodam m odo vniuoca sunt. Propterea[dixit,quodam m odo vniuoca; quia,subjun­git,non omnino eadem effe querenda. ficut ex homine non eft qug.rendum,vt semper h o m o generetur, quia e t

mulier

mulier exviro generatur,et mulus ex coitu muli n o n g c neratur. Q uam ob caussam id quod dixerat/em en, & a quo semen eft,quodam m odo vniuoca esse; h£c,fubiun git,fi lusura non suerit,vniuoca esse, idesbfi aliquod im­pedimentum natur? non obijeiatur. Postremo declarat quom od o aliqua & ex semine,et Une semine fiant,etali- qua omnino necesse esse ex semine fieri inquiens, Qug- cunq; funt, quorum materia poteft et a fe ipsa moueri eo motu,quo femen mouet,talia,fubiungit,fieri a casu 5 ficut ibi; ideft,fiunt fine semine,ficutetex femine.Quo-. m m autem materia ex feipfa non potest moueri, h£C, a it , fieri non posse,vt aliter fiant,nifi ex femine; ideft, quam ex ipfis. Verum quoniam in proximo superiore capite probauit tum form am , tum materiam non ge- nerarijsed quod ex illis co n ftat; ideo in prgfenti decfa rat h?e non solum de fubftantijsesse intel]igenda}fed communiter de omnibus primis, qua: funt ficut quan- tum,quale,etalia,qug funt in pr^dicamentis. Sicut di- dum eft,inquit,fit fnea rphoera,fed non £S,neq; fphoera, et in ^re fit figura ; ideft fpheera. Quare, subiungit,sem- per neceisc eft prgexiftere materiam,atq; formam, ita et in ipso quid eft,et in quali,et in quanto,et: in alijs.fqug in predicamentis. funt similiter Quare fubiungVc.Non enim fitquale;fed quale lignum,nec qiiantura,fedquan tum lignum, aut quantum animal. Ex quibus omnibus primis solius subRanti? proprium ait esse in his,qug fiut substantiam semperprgexistere adn siibftantft,qu£ fit. Sicut fi animal fit,necesse eft,vt animal a<ftu prgexifrat. D e alijs vero primis quale,inquit,aut quantum non eft necesse, nisi potentia folum vt prgexiftat.

IN LIB. VII. CAP. X. €9

C A-

7 n A R I S T M E T A P H .

C A P V T X .

Vm autem definitio oratio fit . omnis autem ora­tio partes habeat,acficut oratio ad rem fimiliter (dfi pars orationis ad partem f i habet,dubitatur ‘utrum oportet partium orationem meffie in ora­tione totius,an non. in quibufdam enim uidett

tur ineffe,in quibufdam nvero non : circuli enim ratio non ha­bet rationem incifonum. ratio uero fyllaba habet rationem ele mentorum : atqui circulus diuiditur m incifiones,ficut fyllaba in elementa. Item autem fi partes priores fint toto,re Sii autem acutus efl pars,& • digitus animalis, prior erit acutus recio, £«? digitus homine. ‘■videntur tamen ifta effe priora, ratione nanq,; dicuntur ex iflis: & eo quod fint abflq-, inuicem, priora fiunt. An multis modis dicitur pars? Quorum unus modus fecundum quantum menfurans, fed hoc quidem pratermittatur. ex qui­bus non fubfantia tanquam ex partibus efl,hoc confiderandum efl. Si igitur hoc quidem materia efl,hoc uerb ffecies,hoc u e ­rb ex b is,& fu b Stantia efl materia, g s ffecies, ^ quod ex ijs : quodammodo quidem materia etiam pars alicuius dicitur, quo­dammodo uerb non .quandoquidem ex quibus ratio ffeciet,ut puta concauitatis ,non efl pars caro. hoc enim mater ta,in qua fit: fimitatis autem pars aliqua efl. Et totius quidem flatui, pars, as : eius autem,quod u t ffecies dicitur slatua, minime: dicen­dum enim ffecie,&quatenusfpeciem habet,unuquodque:ma- terialeuero nunquam fecundum fe dicendum. Quare circuli quidem ratio non habet eam.qua incifonum ratio efl fe d fylla­ba,eam, qua elementorum efl,quia elemeta rationis, partes funt jfeciei, & non materia, wcifiones uerb horum fic partes tan­quam materia,in .quibus adueniunt .propinquiores tamen ffe- nei,quam as, cum m are rotunditas fia t. Et quodammodo nec elementa cunela,m ratione fyllaba inerunt,utputa,hac cerea3

IN LIB. V IL C A P. X. 7 Iaut quae in aere funt: iam enim etiam hac syllabae pars funt,t an quam materia fenfibilis. Etenim linea non fi diuifa in mediet a. tes, corrumpitur. aut homo,inoffa,&neruos,ffl carnes:\propter hoc & ita ex ijs funt,tanquam ex ijs, qua funt partesfub Stan­tia,merum tanquam ex materia, (fi totius quidem funtpartes, ffeciei mero (fi cuius ratio ,minime. Propter hoc nec in rationi­bus : quor undam it aq; inerit talium partium ratio,quorundam rvero no oportet ineffc,nifi funt fimul fumpti: propter hoc enim, nonnulla ex ijs tanqudm principijs funt,in quas componuntur. quadam na ero non funt, Quacunq; igitur fimulfnmpta f f scies ftj materia funt,mt fi'mum,aut aneus circulus filia fane in hac corrumpuntur, quacunq; non fimul cum materia fumuntur,fied abfq; materia, mt rationis ffeciei filum , hac profecio non cor.- rumpuntur,aut peni tus,aut nequaquam ita.Quare illorum qui dem principia,& partes,qua in eis funt,ffeciei ruero neq; par­tes,neq; principia huiufmodi: & propter ea lutea flatua in lu­tum corrumpitur,ftfl ffhcera m a s ,& Callias in carnem, & of­fa : item (efi circulus m incifiones;efi enim aliquid, quod cum ma tenafumitur raquiuoce nanq■, dicitur circulus, O 1 qui fimpli- citer dicit ur,&finguli,proprerea quod fngulis non fit proprium nomen. Dtdaitaq; nunc quoq; ruerit as efi, adhuc tamen dilu­cidius dicamus repetentes: ait. Quacunq; enim rationis par­t e s , m quas diuiditurratio;ha priores,aut omnes,aut aliqua, ratio rvero re Sii non diuiditur in acuti rationem fed acuti inre Cium: nititur nanq; redo, qui definit acutum: minor etenim redo,acutus ,fhmliter autem circulus,(efi femicir culus fe fe ha­bent . femicirculus nanq; circulo definitur: zr digitus toto: ta­lis enim hominis pars,digitus. Quare quacunq, quidem partes mtmateria,(efi m quas diuiditur,nat m materiam,pofieriores quacunq; mero mt rationis,O* fecundum rationem fubflantia, priores aut omnes,aut aliqua.Quonia mero animalium anima (boc enim fubslantia animati) fecundum rationem, & ffeciem

fibflan>

7 * A R I S T . M E T A P H .substantia, $ quod erat ejfe tali corpori, cuius f namq; pars, fi probe definiatur, non fine eo opere definietur, quod fine fenfi* non exi flet. fiane partes eius prior es,aut omnes, aut aliquae tota animali ; & de mno quoq; fimiliter: corpus mero, id dius par tes,pof eriores hac fubfiantia ; & diuiditur in eas , mt in mate­riam Jion ipfafubfiantia,fedtotum. Tota itaque quodammodo quidem priores funt ha, quodammodo mero non,quandoquidem nec ejfe poffunt fe par at a:: non enim quiquomodocunq; fe habet, digitus animalis efl :fid aquiuocus qui mortuus e f l . quadam mero fimul,quacunq;principales, O*in qua prima ratio, (efi

fubfiantia : mtputa.fi hac cor^aut cerebrum efi: nihil enim dif­fert,mtr a talis f i t . homo merods* equus , & qua ita je habent, in fingularibus funt: runiuerfale mero jubilantia non e f l , fed totum quiddam ex hac ratione, & hac materia tanquam mni- uerfah: fingulare mero ex mltima materia jam S ocrates efi: & de cateris fimiliter. Pars itaq; etiam jfeciei efl (ffeciem autem dico quod quid erat effe) (d ipfius totius,quod ex fjecie, & ip­fa materia e fl: f id rationis pa• tes,qua fjeciet jolum funt: ratio mero efi ipfius mniuer falis. circulo namq; ejfe,& circulus, fd anima anima idem e f l: totius mero circuli huius, O* fingula- rium alicuius fenfibilis,aut intelhgibihs (dico autem intelhgibi• les quidem, mt mathematicos: finfibiles mero mt ancos, & li­gneos ) horum,inquam,non efl definit io,fed intellectione,aut fen fu cognofiuntur: cum mero abeunt ab actu,non efi manfefium mtrum fint aliquando, an non fint, tamen jemper dicuntur , & cognofiuntur mniuerjali ratione : materia mero per feipfam cognita, materia mero quadam fenfibihs, quadam intelligibi- hs. Senfibihs quidem m t as, mt lignum, ftfi quacunque mo­bilis materia: inti lligibis mero,qua in fenfibiltbus exiflit, non prout finfibiha, mtputa ipfa mathematica. De toto igitur, ac parte,ac priore, ftfi pofler tore quomodo je habeant,dictum efi. fAd interrogationem mero necejfe efi occurrere,cum quis inter­

rogaret,

I N L I B . V I I . C A R X . 73rogaret,utrefl;us,&circulus, & animal priora,an in quasdi- uiduntur ,(efl £* quibus funt,partes, quod non fmpliciter .nam etiam f anima animal ef,aut animatum,aut unum quodque,aut rvniufiuiufque ,&> circulus circulo effie,®?* re cius reflo effefub- Bantia quoq,• retBi,aliquid quidem,(efl aliquo poferius dicen­dum efl,utputa ijs qua in ratione, & aliquo reclo: etenim qui cum materia aneus reBus, ffl qui in figularibus lineis: qui uerbabfq,• materia,ijs quidem, qua in ratione funt poBertor, partibus uerb,qua in fngulari funt,prior e B . Simpliciter au­tem non eB dicendum: & f diuerfa efl, (efl non e f anima ani­mal: fic etiam quafdam dicendum,quafdum non dicendum,ut dtBum eB .

E X P O S I T I O .

N h o c Capite primum agit de to to ,& de par­te,deinde de habitudine alterius ad alterum, quidve prius pars toto, an totum parte fit ? fic

incipiens. C um definitio oratio fit, & cum omnis dra- tio partes habeat,& cum ficut oratio ad rem fe habtt, ita fe habeat & pars orationis ad partem rei.Quoniam cum de quapiam re diftin&e loquimur,oratio illa diftm &a,qu;rrem fignificat.se habet ad rem, ficuti res eft,& ad vnamquamq; partem rei, pars orationis ipsam par­tem rei diftinde significans fimiliter fe habetdicut illa pars rei eft 5 ideo ait dubitari. Vtrum oporteat oratio­nem partium ineiTe in oratione totius,an non oporteat? A d quod respondet. In quibusdam videntur partes ra­tionum inefte rationi totius,in quibusdam vero non vi­dentur. Sicuti circuli ratio,qua; efth.Tc circulus,eft figu ra plana vna linea contenta,a cuius centro ad circum­ferentiam om nes linea; du&E funt aquales: Ratio vero

K feflio-

4 7 A R I S T . M E T A P H .sedionum eftsemicirculus,maior,et minor s e d io . Ic« circo,ait,circuli rationem n o n habere in se incisionum rationem, qua; sunt eius partes. A t syllabae rationem, ait,habere rationem elementorum,qu9 funt eius partes. Quare, subiungit,ficut circulusdiuiditurin sediones,ita fyllaba in elementa . Verum quoniam fi partium ratio- nes ineffent in ratione to t iu s , sequeretur partes prio­res esse toto 5 ideo,ait,fi partes essent priores t o t o , se­queretur angulum acutum priorem esse angulo r e d o , curnfit pars eius. Similiter et digitum homine priorem esse. Tamen,ait,iftavidenturesse priora ,*ideit,et angu­lus redus,& h o m o . Q uon iam illa ratione ex iftis totis dicuntur,- ideft,angulus acutus dicitur esse pars red i,& digitus esse digitushominis. Item ait.Et eo quod funt absqj inuicem priora sunt, ideft. E o quod reciproce al rerum de altero non dicitur, ideo h x c priora funt, qua; d e partibus pradicantur ; non autem partes de eis. Po­fte a , aut quoniam pars multis modis dicitur, quorum vntfs eft secundum quantum, q u a mensurat, huiufmodi pa^s, ait, prsetermittatuiiet consideretur substantia, ex quibus conftat tanquam ex partibus. In substantia igi- tur,inquit,fii h oc eft m ateria,hoc vero forma, hoc vero to tu m ; ideft,id quod ex ijseft.E t fubstantia,fubiungit, eft materia,et substantia eft forma, et fubftantia eft id, quod ex ijs eft.Materia vero quodam m odo dicitur pars alicuius, quoddam m odo non effe pars. Quandoqui­dem,caro,non eft pars concauitatis, in qua carne tan- quam in materia concauitas fit. Poftea, inquit,fimitatis caro pars eft aliqua,ficut et totius ftatug, s:s,pars eft. Hius vero partis statuar,qua; vt forma 5 ideft,quar vt for­ma dicitur,a;s,non eft pars. Poftea vt declaret,cur ali­quorum in ratione totius non insunt partium rationes,

in

I N L I B . V I I . C A R X . 7 jin aliquorum veroinsunt,ait. Dicendum fo rm a; id e ft , secundum sormam , & quatenus sormam habet vnum­q u o d q u e . Materiale vero,ait, secundum se nunquam dicendum . O b hanc caussa m,&circuli ratio non h a b et rationem in c ifio n u m ,& syllaba ratio habet rationem elementorurn.Elernenta enim funt partes rationis,ficuc formae,non funt autem partes ficut materia. A t se n io ­nes circuli funt partes tanquam materia, in quibus se­n io n ibu s circuli adueniunt, cum se&iones fimul com ­ponuntur, Q uia vero hfsc niateria circuli; ideft, h x se- d io n e s sunt forma: propinquiores, quam materia: sen­sibilium ; ideo a it . Propinquiores tamen ipft somne,: quam res, cum in xre rotundum fiat. Verum quoniam quafoam elementa syllaba? possunt esse q u o d a m m o d o m ateria lia ; id e o . Q u o d am m o d o , inquit 9 nec e u n d a elem enta in ratione syllaba: inerunt.vrputa egrea,aut qu^ in xre sunt, quoniam huiufmodi elementa sunt pars syllabae, ficut materia sensibilis. Dixerat syllaba rationem habere rationem suarum partium. C o n tra nunc ait. Linea non; ideft,Etenim linea non habet hu- iusmodi partes,quando diuiditur a<ftu in m edietates. l d e o & corrum pitur,aut cum homo diuiditur in o f la , neruos,& carnes; licet he partes sint subftantig illorum partes; ex ijs enim constant,tanquam ex materia. Q u a - re,fubiungit,& totius iuut partes. Formae vero, & illius partis,quaeeftvc ratio partes non sunt. Iccirco subiun- git.Propter h oc nec in rationibus dicuntur eorum ,quo­rum sunt partes. Alio m odo partes totius dicuntur ma­teria, & form a,de quibus ait. Quxcunq; igitur fimul sum pta fo rm a,& materia sunt,ficut,simum,quatenus ex car ne,& concauitate constat,aut ameus circulus ex a:re,& c irc u lo ; illa,ait/ane in hec & corrumpuntur,&materia

K 2 eft

7<? A R I S T . M E T A P H .eft pars ipsorum. Postea deijs,qug sine materia fumuti tur,vt sunt rationes form^solum,ait, hgc prose&o n on corrumpuntur,aut Omnino,auteerte non ita sicut c o m posita. Et ideo,ftbiuiTgic,eorum; ideft,totorum & prin cipia,&partessunt,qti9 ineissunt. Formg vero neque principia,neq; partes huiufrnodi fun t. Propterea lutea (inquit)ftatua in lutum corrumpitur,& ^nea sphoera in x s :et Callias in carnem, et ossa, item et circulus in se­n io n es. Veram quoniam circulus, qui simpliciter d ic i­tur non diuiditur in parres,sed vnusquisque singulorum circulorum potest in partes d iu id i. N am singuli cum. m ateria sumuntur5 ideo subiungit. Eft enim aliquid 7 q u o d cum materia-sumitur. Quare,inquit,squiuoce di­c i circulum,qui simpliciter dicitur circulus,et singuli cir culi,eo quod smgulisnon eft proprium nomen, fed cir culi appellantur sicut appellatur, et qui simpliciter cir­culus eft. Poftea,inquit,quamuis veritatem, m praesenti C ap ite dixerit, tamen dilucidius eandem hic se velle repetere,inquiens. Q uxcun q; rationis partes sunt, qug sunt rationes,in quasdiuiditur ratio; h£,ait,prioresfune aut omnes,aut aliqua. Ideo dixit,aut aliqu?e,quia c^rea elementa non funt omnino partes syllaba. D e partibus vero,qu£vt materia sumuntur,aitftlatio vero redi non diuiditur in rationem acuti,fed acuti ratio diuiditur in recti rationem : quoniam recto angulo vtitur. qui acu­tum definit inquiens. Acutus angulus eft,qui eft minor re c to : similiter,ait,circulus et p o r t io : vtputa femicircu lus se se habent,quia semicirculus circulo definitur (se­micirculus eft circuli dimidium) digitus vero toto h o ­mine ita definitur, digitus efttalisparshominis.Ex qui­bus infert conclusionem dicens. Quare quxcunq; par­tes,vt materia sunt,et in quas aliquid diuiditur,vt in m a­

teriam

I N L I B . V I I . C A R X , 7 7teriam pofteriorestoto partes sunt. Quecunq; vero par tes,vt rationis partes,& secundum rationem fubftantig sunt,priores,ait, aut omnes,autaliqug funt. Cur d icat, aut aliqua, diftum e f t . Poftea de partibus animalium, qug funtanima,et corpus,ait.Quoniam vero animalium anima eft subftantia anim ati.Quiavero fubftantia mul­tis modis dicitur; ideo subiungit. Anim am substantiam effe fecundum rationem ,et fecundum speciem* ideft et rationem,et speciem animalis animam,et quod erat esi se tali corpore anim ato esse. Verum quoniam et ratio, et species,et effe dicit separatum a m ateria; ideft sepa­ratum z corpore. Anim a separata a corpore in hoc mo­do philosophandi non potcft appellari anima,sed sub­stantia incorporea. Q uare eam quod quid erat esle di­cit 5 non autem quod quid eft effe.Nam tum erat anima cum erat corpori vnita.Quare subiungit. Cuiusq; nanq; animalis pars,fi probe definiatur,non fine eo opere defi nitur,quod quide opusfine senfu no exiftet: ideft anima lis opus fine senlu non eft.Quare hfc anima cum fit fpe- cies,ideo fubiugit.Sane partes eius;ideft,anime priores effe aut omnes, aut aliquas toto animali. H o c m odo et de vnoquoq; etia,quod no eft animal,vt in superioribus dictu eft,huiusm odipaitessuntpriorestoto,aut omnes, aut aliqua. Poftea de alia parte animalis.i. de corpore, ait. Corpus verb,et eius partes polteriores hac substan­tia; ideft,ipso animali sunt. Animal verodiuiditur in hu­iufmodi partes,vt in materia,no quod fubftantia anima­lis diuidatur,fed ipfum totu animal.Veru quoniam prius quam corpus animalis generetur, ille partes,qug poten­tia funt ad id generandii,funt priores toto in potetia ad illud anim abquod ex illis eft generandu,quatenus funt in potentia prioresjet etia quia in definitione animalis

dicitur

78 A R I S T M E T A P H .dicitur corpus animatum;ideo ait. Q uod am m od o to to animali priores sunt hg partes corporis; quodam m odo vero non sunt priores,quandoquidem nec effe possunt sep arata ; ideo subiungit. N o n enim qui quom odocun que se habet digitus animalis eft, sedrequiuocus, qui mortuus e f t . Poftea de parte animalis,qux nec prior, nec pofterior pars dicitur,ait. Quasdam simul qugcunq; principales partes sunt, & in qua parte prima ratio , & subftantia sedem habet. Quem adm odum si h x c co r , aut cerebrum eft. In hoc proposito subiungit, nihil re- serre,quccnam talium prima sit,determinare. D einde quid singulare, quidve sit vniuerfale, ait. H om o vero,& equus,& quae ita se habent, in singularibus sunt. Vni- uersale, ait, subftantia non eft, sed vniuersale eft totum quiddam ,quod constat ex hac ratione,qu;e eft vniuer- falis ra t io ; & ex hac materia tanquam vniuersali; ideft tanquam ex hac vniuersali materia. Verum quoniam in m atena vniuersaliter di&a plures mutationes sunt; ideo etplures materise. D e quibus dicit. Vltima materia di­citur, qii9 in generatione non generatur, & ad prgce- dentes mutationes in ipsa sadlas dicitur vltima,qu9 etia & prima dicitur ad id, quod ex ea generatum eft, quia ipfms eft p ro p ria ,& p rim a. Quare, subiungit. Singu­lare yero ex vltima materia iam Socrates eft ; quod & de ceteris generabilibus eadem ratione dicendum eft. Poftremo de partibus speciei disserit. Verum quoniam species eft quod quid erat effe; & etiam species quo­dam m odo sunt ipse figura Mathematica:; quod quid erat effe,non habent materiam nec sensibilem,nec in- telligibilem . Et quia vnaqueq; figurarum singularium eft totum ex materia intelligibili,&ex sp ecie ; ideo pri m o ait.Pars itaq; etiam speciei eft,qu£ quidem species

quod

quod quid erat effe eft. Deinde,ait,partem effe totius, quod ex materia,& sorma eftjtum totorum intelligibi- lium,quassunt figurf M ath em atica tum sensibilium to- torum.Rationis autem partes sunt,inquit,solum speciei partes quatenus ratio eft speciei ratio . Ideo rationis partes,sunt speciei partes, & rationis ideo sunt partes, quia eft vniuersalis ratio, & ideo in seipsa diuisibilis. Quare,fubiungit.Ratio vero eft ipfius vniuersalis,quod vniuersale eft com m une multis.&noneftsubftantia/Ve rum quoniam ex prgdictis patet speciei,& vniuersalis de finitionem effe ; pofteavt declaret singularium non e s­se definitionem,sed intellectione,aut sensu cognosci ip sa singularia per eorum speciem,qu^ eft quod quid erat effe. Ideo ait. Circulo nanq; effe, & circulus; & animas effe,& anima idem eft. Sicut in procedentibus eft proba tum.Quare totius,ficut huius circuli,&quorumcuq;sin­gulorum, aut fenfibiliu,aut intelligibilium circulorum: intelligibiles appellat Mathematicos; sensibiles vero fi­cut aeneos,& ligneos. Horum, inquit,non eft definitio: sed intellectione, aut sensu cognoscuntur. Huiusmodi, subiungit,singularia cum abeunt ab actunon eslemani seftum vtrum fint aliquando,an non sint, vniuersali ta­men ratione semperet cognoscuntur,& dicuntur. Post­ea de materia,ait. M ateriam per fe ipsam effe incogni­t a m ^ materiam effe aliquam sensibilem,aliquam vero intelligibilem.Sensibilem ficut gs,& lignum,& qugcun- que mobilis materia .Intelligibilem materiam ait effe, quf in ipfis sensibilibus exiftit,non tamen prout senfibi lia sunt,hgc esse,subiungit,materiam,ficut ipfa Mathe­matica materia.Poftca de totofigitur, inquit, ac pai te,& de priore,& de pofteriore quom od o se habeant,dictum eft.Sed ad interrogationem,subiungit,occurrere opor-

I N L I B . V I I . C A P . X , 1 9

So A R I S T , M E T A P H .tet; ideft ratione refpondere.Interroganti.Vtm m redus angulus,circulus,etanimal priora sunt, an eoru partes, in quas diuidutur,et in quibus funt partibus? Refpodet, non effe simpliciter respondendum,quod hoc exemplo probat. Anima,quse eft quod quid erat effe tali corpori multa significat,ad multa aute multipliciter responden du eft.Quare fi anima,inquit,animal eft,et fi anima ani­matum eft,aut fi anima eft vnumquodque,cuius eft ani­ma,aut fi anima eft vniufcuiufque,cuius eft anima; & fi circulus eft circulo effe,et redus angulus red o angulo es se. quorum vnumquodq; in vna consideratione aiiudfin alia vero consideratione aliud significat. Quare,fubiun git,exemplum de re d o angulo, in quo sensu & prius, & posterius dicatur effe dicens. Subftantia quoq; redi ali quid eft,quod autem aliquid eft,in tali significatu,& sub stantia eft,etprioreft. Poftea & aliquo (inquit)pofterius dicendum ipsum redum effe; sicut subftantigredbqus, ait,eft in ratione,& aliquo r e d o ; ideft,singulari. Q u o ­niam,subiungit eft redus angulus, qui cum materia eft xneus angulus,& hic,qui Mathematicus in singularibus lineis angulus,& ipse cu materia intelligibili, quatenus eft in singularibus lineis. Subftantia,inquit,redi,qua; in ratione eft; ideft,qux fine materia elt pofterior eft sub­ftantia singulari. Id quod in duodecim i Libri Capite quinto eft videre,vbi ait.Singularia tantum efie,etdein de species substantiarum. Q uaten us autem ratio pofte rior fit singulis rebus,prior tamen eft partibus fingulo- ruimquce funt materia,& form a .Icc irc o ait ad illas in­terrogationes fimpliciternon efle refpondendum.Quia autem dinerfa sunt,et non eadem animaret animal;ideo diuersa,et habitudo alterius ad alterum eft.

C A -

C A P V T X I .

Erito autem dubitatur etiam quartam fieciei fint partesj qua uerb non, fedeius quod fimul fit- mitur, cum (tj hocnon efi exifiente manifesto , non fit definire unuquodque: uniuerfalis ete­nim (dfr fieciei definitio efi. qua igitur partium

nat materia fiunt qua non f i non fint mamfefia^nec ratio reimanifefia erit, Quacunque igitur apparent aduenientia in di- uerfis f i e cie, u t circulus m are, ligno, & lapide, hac quidem manifefia effe nudentur: quoniam nihil fubflantia circuli as , neq-, lapis efi: propter ed quod ab eis fiparetur. qua mero non na i dentur fip ar arifiibil quidem prohibet fimiliter ijs f i habe­re : quemadmodum f i circuli omnes inderentur anei. nihil enim minus as non fit ipfius fieciei: difficile tamen efi,hoc mente au­ferre : utputa fiecies hominis femper in carnibus, & offibus , ftfi talibus partibus apparet, utrum igitur fint hac partesfie- ctei %£ rationis,an non f id materia ? Verum quoniam non ad- uemunt etiam m alijs, nonpoffumus fiparare, cum autem hoc uideatur quidem contingere: quando autem non efi mamfe- Ilum,quidam etiam de circulo,& triangulo dubitant,tanquam non deceat lineis, zd continuo definiri:fid hac omnia fimiliter dici,ficut c a r n e s o f f a hominis,& as,ptj lapis circuli,& cun cla referunt ad numeros linea rationem, eam f i duorum effedicunt. Eorum etiam,qui Ideas dicunt, quidam ipfim lineam

■du alit at em,quidam linea fieciem. quadam etenim eadem effe, fieciem cuius fiecies, utputa duahtatis, dualitatis f ie ­ciem . in linea uerb non efi.sAccidit ita f i c> unam multorum

fieciem effe, quorum fiecies uidetur diuerfa. quod etiam P y ­thagoricis accidebat. zv contingit unam omnium facere ipfiam fieciem, catera uerb non fiecies. at hoc modo unum omnia erunt. Quod itaq, habent aliquam dubitationem ea qua circa defini­

it tiones

I N L I B . V I I . C A P . XI. Bi

8 i A R I S T . M E T A P H .tiones firnt,^, quam ob caujfam, diclum efl. quare cunSta ita reducere, & auferre materiam ,Juperuacaneum efl. quadam namq; forta f hoc in hoc funt, aut fic hac habentia. Et com­paratio de animali, quam iunior Socrates dicere folebat, non be­ne fe habet. abducit enim d mero , & opinari facit tanqudm contingeret hominem fine partibus ejfe, quemadmodum abfque are circulum. hoc autem non efl f mile .Etenim fenfibltle quid- da fortaffs animal efl,et abfq, motu definire non efi, Quare ne- que fine partibus, quodammodo fe habentibus: non enim omni- no pars hominis efl manus ,fed illa,qua potejl opus perficere : quare animata exi flens, non animata mero non efi pars, Circa Mathematica mero, cur rationes non funt partes rationum ? m t arcuh, (emicirculi f hac enim non funt fenfibilta: an nihil refert? erit namq; quorundam etiam non finfibilium materia, [dfi omnis quod non efi quid erat e fe : circuli itaq; mniuer falis quidem non erunt, fingu larium mero erunt ha partes,mt prius di Cium efi: efi etenim materia,quadam fenfibilis, quadam in­tellectualis. m ani fe sium autem efi,quod anima quidemfubfian tia prima,corpus mero materia: homo mero mei animal, quod ex ambobus,mt mniuerfale. Socrates mero, td CGrifius,anima quidem,duplex: hi enim,mt animam dicent, ilh autem, mt ip­fum totum. Quod fi [impliciter anima bac,& corpus,quemad­modum mmuerfale etiam, £d fingulare. Vtrum autem prater materiam,huiufmodi fubflantiarum fit aliqua alta,& oporteat quarere fubfiantlam eorum aliquam aliam, mtputa, numeros, aut aliquidtale,poflerius confiderandum efi,huius enim gratia- ftfi de fenfibiltbus Jubftantijs definire tentamus, quandoqui­dem quodammodo phy[ica,0* ficunda philojbphia opus efl,ea qua circa fenfibiles fubfiantia; Jfeculatio efl. non enim folum de materia phy ficum cognofcere oportet,fed etiam de ea,qua fe ­cundum rationem, & magis. In definitionibus mero quomodo partes, qua in ratione funt, 6* cur mna ratio, definitio ( patet

etenim

I N L I B . V I I . C A P . X I . 8*etenim quod res '•vna) res autem quomodo runa partes habens, pofied conjiderandum est. Quid igitur eFi,quod quid erat effe y & quomodo ipfum per fe ipfum. mniuerfahter de omni di tium, efl, est cur quorundam ratio ipfus quid erat effe habet definiti partes ,quor undam non,& quod m ratione quidem fubfantia, qua ita partes funt nat materia,non inerunt: non enim funt il­lius fubfiantia partes fed totius. Huius mero est quodammodo ratio,{tJ non est. cum materia namq; non eFi,indefinitum ete­nim .fecundum primam autem fubFlantia,eflmt hominis, ani. ma ratio .fubfantia emm efl ffecies, qua inefl,ex qua est ma­teria tota dicitur fubFlantia,mt concauitas: ex hac enim est na-- fo,fimus Jiafis, O * fimitas eFt. bis nanq in ijs inerit nafius. in

tota mero fubFiantia,mt nefio fimo,aut C allia fine Fi etiam ma­teria quod quid erat effe,(efl mnumquodque.in quibufdam quidem idem efi.mt in primis fitbslantijs.mtputa curuitas,0* curuitati effe (iprima est. dico autem primam,qua non dicitur eo quod aliud m alio fit,&fiibieFlo mt materia. Quacunque, mero mt materia,mei mt fmul cum materia fiumpta funt,non idem,neq i fecundum accidens,ut mntim Socrates muficum.hac entm fecundum accidens eadem funt.

E X P O S I T I O .

^ proxime procedenti Capite dixerat speciei ® § g ParttS etTe partes rationis,quidnam autem es*

sent huiufmodi partes non dum indagauit. Q uare in praesenti Capite perquirit d icen s. Merito au- teiii dubitatur etiam,quonam speciei sint partes,& qug partes non fint speciei partes, fed totius jidelLquod si­mul cum specie sumitur. Ht quoniam,fiubiungit,hoc 110 existente, manifesto non erit notum quom odo vnum­quodq; definiendum iit. Qrn niamvero tantumvniuer-

L 2 salis.

8 4 A R I S T . M E T A P H .falis,et speciei estdefinitio ;id eb ait,quaj partium funt, vt materia,qu? vero non vt materia,fed vt species fi n o n suntmanffefta,nec ratio rei,qiKE estdefinitio erit m ani­festa. Q u a Spartes, vt ostendat quid vnaqueq; earum fir, a it .Q pxcun q; aduentitia apparent in diuerfis fpecie m a terijs,ficut circulus apparet in ligno,xre, lapide, et alijs huiusmodi. Hgc quoniam manifeste videntur a m ateria separarfidum indiuerfismaterijs fiunt. Ideo, ait,dicen­dum eft sub ftantie circuli nihil effers,aut lapidem ,quia videtur ab eis separari. Deinde qua»,inquit,species non videntur a materia separari,sed semper in eadem m ate­ria esse,nihil prohibet eas ita simpliciter se habere; id- eft,inseparabiles a materia efte dicendas.Sicutfi o m n e s circuli tenei viderentur,* licet,tes,nihil fit speciei,diffici­le tamen,ait,eft hoc mente auferre,- ideft,formam a m a teria,in qua semper efle videtur. Sicut species hom inis semper m carnibus,et offibus,et huiusmodi partibus a p paret.Q uorum veritatem,vt exquirat,ak. Vtrum igitur fint hajc; ideft,caro,offa,etid genus alia partes sp eciei, et rationis an non fint partes speciei, sed materia fint. P ro cuius dubij solutione,air. Verum quoniam non vi­dentur species,et ratio etiam in alijs materijsaduenire» ideo ait,has species ab ijs materijs non poftumus fepa- j a r e . Q uare, subiungitjhoc ita videtur con tin gere; id - eft,hoc ita videtur efle.Ideo obscurum effe,inquit,quo­m o d o oporteat vnumquodq; definire,quia quida etiam philosophi de eodem dubitarunt. Quidnam etiam ,in - q uit,de circulo, etde triangulo dubitant putantes n o n co n u en ire eos lineis,et continuo definire hoc m o d o . Circulus eft superficies vna linea contenta; triangulus v ero eft superficies tribus lineis contenta; sed lineam , et superficiem dicbficut in homine dicuntur carnes, e t

I N L I B . V I I . C A P . X I . 8$offa,& ficut dicitur £s,& lapis circuli. Quapropter eun­d a in definitionibus reserunt ad numeros, & ad ratio­nem lineas,eamq; duorum effe d icu n t. Quare lineam dualitatem dicebant.Q uom odo definienda effet etiam ij,qui ideas ponebant ambigere videntur. Quia ipsam lineam quidam dualitatem effe dicebant,quidam lineg speciem,quidam tandem dicebat eadem effe speciem; & cuius eft species; ideft dualitatem, &dualitatis spe­ciem . Ideo infert,in linea non effe partem definitio­nis. His, qui Ideas ponunt,ait,accidere, vt vna species fit multorum,quorum species videtur efle diuersa. Id quod etiam , subiungit Pythagoricis aceidiffe , quibus a c c id i t , vt vnam speciem omnium quae sunt facerent ita,vt cgtera,quae sunt species,non fint species.Hoc mo do,ait,omnia erunt vnum. Quas quidem omnia dicere poffum accidere noftris in communi m odo philoso­phandi,qui entia transcendentia,& alia vniuersalia se­parata ponunt. Ex quibus,ait,patere ea,qu& circa defi. nitionem funt,habere aliquam dubitationem, & quam ob cauffam,dictum efle.Quoniam denuofinquit,aliqua separabilia efte videntur, aliqua vero inseparabilia, & quoniainconuenientia accidunt ijs,qui speeiebus sepa ratis philosophantur; ideo ad h x c dubia ita respondet. Quare cuncta ita reducere ad speeies, & auferre mate­riam fuperuacaneu,inquit,eft; ideft nulla neceffitas co>- git.Quare,fubiungit,Qua:da namq; fortaffehoe in hoc funt; ideft,hgc forma in hac materia,non aute fine ma- teria>fed fic hgc habentia;ideft,fic hcc forma fe habens in materia; fine materia verbno efle fie;ideft homine ex specie,& carnibus,& oflibus,vel ex anima,& corpore fic sehabere.Poftea Platonem appellatiuniore Socratem, ficut etPlato in Parmenide Aristotele appellat iuuene.

A c

%6 A R I S T M E T A P H .A c aduersus modu eius philosophandam quo funt spe­cies a materia separata? disputat, sumpta occasione ex comparatione rerum sensibilium ad species in noltro animo exiltentes, quam sacit Plato in sophilta paullo vitra m edium . V b i licet non meminerit de Aristotele, tamen aduersus eius philosophiam,qu£ speciem m ma­teria ponit esTe,& separabilem non esse i t a , vt post se­parationem verum d ic a t , qui dicit eam speciem esse, Hospitem,et Thegtetum disputares introducit. Tum vt sU£ philosophia? dogm a ostendat,ponit exemplum de animali generabili,et corruptibili; ideft,de homine Po Rea de animi nostri sensibus ratiocinatur, species quas sunt in mente cum speciebus materialibus comparan­do,quas ait,et similiter ad inuicemse habere,et easdem esse. Quare aduersus huiusmodi modum philosophan­di Aristoteles ait. Et comparatio de animali,quam iu- nior Socrates dicere solebat non bene se haber,abdu­cit enim a vero,et opinari sacit,ac si contingeret horni nem sine partibus esse; ideft,fine carnibus,etoflibus. Sicut absq; xre circulum. Quare,ait, hoc non efte simi- le;ideft animaLetanimam,nec bonam horum efte co- parationem • Quare, subiungit. Etenim sensibile quid­dam sortaflis eft animabet fine motu non contingit id definire. Quare animal non eft,inquit,definire fine par tibus quodammodo se habentibus. Quam ob causiam, subiungit, non efte om nino partem hominismanuin mortuam. Sed illam efte partem hominis, qux poteft suum opusperficere.Quare animata exiftens eft pars ho minis,non animata vero non eft pars hominis.Ob hanc caussam ficut pars corporis,qua? eft vt materia fine fpe cie non esset pars:vtputa hominis; ita nec species sine carnibus,et ofllbus cffet species hominis ita,vt speciem

neceffe

I N L I B , V I I . C A P . X I . 87neceffe eft dicere,quod quid erat effe.Verum quoniam Mathematica non sunt sensibilia; ideo dubitationem proponit cur in Mathematicis non fint rationes partes rationum: ficut circuli,& semicirculi ? Ad quam respon d et. Tametsi haec non fint sensibilia,sed intelligibifia, erit tamen quorundam etiam non sensibilium materia. Omnium,subiungit,qux non sunt quod quid erat effe, efle materiam.Deinde,ait,circuli vniuersalis non erunt partes, quoniam eft ratio vniuersalis ipsius quod quid erat effe: fed singularium circulorum funt partes huius modi,licet non sensibilium,sed Mathematicorum, vtin procedenti Capite di&um eft.Quare/ubiungit.Eft ete­nim materia quxdam sensibilis, quftdam intelledualis sensibilis. Sicut naturalium ,& artificiatorum rintelle- iftualis singulorum in Mathematicis.Poftea maniseftum effe,inquir,animam fubftantiam effe primam. Quia in­corporeum eit prius co rp o re o ; ideo animam primam substantia d ic it ; corpus vero eius effe materiam, quod vero ex ambobus conftat,vt vniuersale am borum , effe hominem,vel aliquod animal singulare. N e c eit incon ueniens idem relatum ad diuerfa-, effe & vniuersale, et singulare. Poftea ait,Socrates autem,et Coriscus,fi ani ma fit duplex,significare. Alij enim Socratem animam vt animam d ic e n t: alij vero Socratem animam dicent, vt ipsum totum,quatenus anima,qug eft quod quid erat effe,et ipsum totum idem sunt. Poftea quod fi quis,in­quit,velit,poteft multipliciter dicere hoc effe animam; h oc vero effe corpus. Quemadmodum, ait,et vniuerla- le horum; animee et corporis,vtputa,Socrates,simplici­ter dicitur ita et singulare; idest,et anima,et corpus fim pliciter dicitur. Deinde,fitne,inquit,pneter m ateriam ; idest, separata a materia aliqua alia subftantia ? Et an

opor-

88 A R I S T . M E T A P H .oporteat quaerere aliquam aliam substantiam horum sensIbilium,vc numeros,aut aliquid tale; ideft, Ideas,vel Mathematicajpofterius,ait,confIderandum eft.De qui­bus huius Libri Capite decim o tertio, & decimo quar­to eft a&ums.Vemm quoniam toto h oc Septimo Libro tradat D e substantia sensibili, et decauflis eiusintrin- secis,vt primus philosophus. D e hac sensibili substan­tia quia etiam physicus speculatur; ideo ait. Huius gra­tia etiam tentamusde sensibilibus subftantijs defini­re. Quandoquidem quodam m odo phyfica?,& fecunda philosophiae eft de sensibilibus subftantijs speculari. Q uon iam ,subiun git,n on solum de materia physicum cognoscere oportet,sed etiam de ea substantia^qu^esl secundum rationem , vel certe multo m agis, vt legere eft secundi physicorum C aput secundum. Verum quo- niam in sequenti proximo Capite agit de definitione, cum quomodo vna fit ratio, tum quom odo partes ha­beat; Ideo ait. In definitionibus vero quomodo ratio v n a , & quomodo partes habeat ? P o fte a , respondet, considerandum esse . Postremo quasi repetens ea,qug de ipso quod quid erat esse disseruit, a it. Quid igitur eft quod quid erat esse,& quom od o ipsum per se ipsum, vt in quarto,quinto,et sexto huius Libri Capite fuse di- ftura eft,ait, Vniuersaliter de omnididtum elt. Poftea de ratione eius quod quid erat esse,ait. Et cur quorun- dam ratio ipsius quid erat esse,habet definiti partes; quorundam vero non habet,definitum efttotum.Defi­nitum eft totum,definiti partes sunt species,& materia: quando ratio ipsius quid erat eflfe,vt totum dicit, habet definiti partes; ideft huiufmodi rationis partes sunt ma teria,& forma : quando vero ratio ipsius quid erat esse, tantum ipsum quid erat esse dicit, partes rationis non

sunt

I N L I B . v n . C A P . X I L $9 funt definiti partes .T u m d e eadem fubftantia, qua; eft iquod quid erat efte,ait. Et quod in ratione subftantise ; ideft,substantia,qpI£ eft ipsum quod quid erat effe,par tes,qug ita sunt,vt materia non inerant. Partes nanquc, v t materia non sunt partes illius subftantise,sed ftrnt par tes totius3 ideft partes,qug sunt vtrnateria,non sunt par tes speciei,sed funt partes totius, Poftea de ipsa mate­ria. Huius vero,inquit,ideft,huius materi?,eft quodam ­m o d o ratio,& quodam m odo non esbquom odo fit eius ratio,ait.Cum ipsa materia non eft indefinitum aliquid, Q m e ideo non eft quid indefinimm,quia subftantig,qug eft vt totum,aliquid eft; ideft,potentiaeft,&subiectum. Poftea de anima humana,ait. ftatio anim^ hominis eft ratio secundum primam substantiam,ideo animam pri rnam substantiam appellat. Preseertim vero hominis ani­m am , quam alibi dixit deforis aduenire. EteiTim sub­ftantia incorporea,qug eft anima,vt in secundo de ani ma eft prior,quam corporea subftantia animata.Poftea tum de sorma,tum de materia,tum de toto ex ijs,quod eft,ait.Subftantia eft species,qus materie ineft,ex qua, et ex materia tota dicitur subftantia: qua? species eft,si­cut concauitas,exquaconcauitate,& ex naso,fimus eft nasus. & fim um ;in his ait bis inerit nasus, dum dicitur nasus fimus e ft,ac fi diceretur,nasus nasus eftcuruus. Quare,subiungit, In tota subftantia,vt naso fimo,aut m C allia ineft etiam materia . Poftea de primis subftan- tijs,quarum vnaqu^que eft totum ex forma,& ex m ate­ria,ait. Et quod quid erat effe,& vnumquodq; in quibus d a m quidem idem eft,vt in primis subftantijs.Sicuti cur uum,& curui effe. Si prima eft, subiungit, ideft, fi prima subftantia eft. Deinde quid fit prima substantia, ait. D ic o autem primam substantiam ideo, quia non dici-

M tur

s o A R I S T . M E T A P H .tur aliud in alio effe: ficut sunt accidentia, & secund$ subftanthe,qu;cde alio dicuntur.Et subie&o,subiungit, vt m ateria;ideft,vel in subie&o qua: sunt, sicut species in materia,vt in materia exiftens. Quse ita repetit.Qug- cunque vero vt materia: ideft,quascunque sunt prout in materia sunt,vel prout simul cum materia sumpta sunt, n o n sunt idem ipsa & eorum quod quid erat e f fe : neq, funt eadem,qu£ secundum accidens sunt eadem; ideft, ipsa,& eorum quod quid erat effe. Sicut Socrates,& mu fIcum5quia secundum accidens eadem sunt.

C A P V T X 11.

Vnc autem primo dicamus, quatenus in tAnaly- ticis de definitione non efi diCium,dubitationem qua in illis di lia efi,pro der it rationibus de fiub--

flantia. Dico autem hanc dubitationem, quare unum eH definitum, cuius rationem definitio­

nem effe dicimus. u t hominis animal bipes (fit namq; eius ra tio) cur igitur hoc unum efi, non autem multa animal, bi­pes ? homo enim & album multa quidem funt,cum non infint alterum alteri. unum uerb cum infint, & fiubieHum, u t ho­mo ,aliquid patiatur .tunc enim albus homo unum fit,zd eH.• Hic uerb non efi alterum alterius particeps, genus etenim non uidetur particeps effe differentiarum, fimul namq,• contrario­rum idem participaret. differenti* nanq; contraria,quibus ge­nus differt .quodfi etiam participat,eadem ratio efi f i differ en tia quidem plures fiunt u t greffiuum,bipes, implume.Cur enim unum ,fid non multa fiunt hac: non enim quia infuntfic enim ex omnibus erit unum : fed quia oportet unum effe, quacunq; in definitione funt. definitio nanq,• ratio quadam una,cy fiub- fiantia efi,quare uniuscuiufftam oportet ipfam effe rationem,

Etenim

I N L I B . V I I . C A P . X I I . 9 fEtenim fubfantia nonum quiddam fjf quod quidgvt dicimust fignifcat.Oportet autem primo confiderare de ijs,qua fecundum diuifiones fu n t , definitionibus. nihil enim aliud in definitione e f l , nifi ( quod primum dicitur) genus (efi dtferentia. Cater a noero ?enera funt>(djr ipfum primum. f?) poft hoc, qua compre­henduntur differentia ,notputa ipfum primum, eft animafconfi- quens noero,animal bipes, ftj rurfius animal bipes, implume. Similiter etiam f i per plura dicatur^ omnino mhd differt per multa, an per pauca dicatur. ne que notcq; per pauciora quam dico. Duorum noero hoc quidem genus, hoc ntsro differentia : nat puta huius,animal bipes, animal quidem genus, differentia na ero alterum. Si igitur genus fmpliciter non efl prater eas , qua njt generis ffecies fiunt, aut: f i efl quidem, fed tanquam materia efl. ( -vox nanq genus (efi materia fitfferentia autem

ffecies,nam elementa quoque ex hac faciunt) manifeflum e fl, quod definitio efl ex differentijs ratio. z.4t noero oportet etiam diuidi differentia differentiam. notputa animalis differentia efl not pedes habere, rurfiis animalis habentis differentiam fiire oportet,prout pedes habet .quare non efl dicendum pedes ha­bentis aliud plumtferum, altu d implume, f bene dicatur (noerum quia non potefl faciet hoc) fid f i aliudfi f os,aliud non fijfios pe­des babens. Ha enim pedis differentia fiwt.Fiffo nanq; pedum aliqua peditas efl. & fic femper procedi noult donec ad mdifi

ferentia deuentatur. tum noero tot pedis ffecies erunt, quot d if ferentia. & pedes habentia animalia, aqualia differentijs. Si igitur hac ita f i habent. Si igitur hac ita fe habeant, manife- flum efl.quod noltima differ entia,rei fubftantia erit ,(dfi defini­tio, nec fine opertet crebro eadem in definitionibus dicere fuper- fluum namq-, efl. sAccidit autem hoc; cum enim animal pedes habens} bipes dicat, nihil aliud dixit.nifi animal pedes habens, duos pedes habens. Et f i hoc propria diuifione chuidat, crebro ptj a qualiter, ac differentias dicet. Si igitur differentia dijfe-

M 2 rentia

5>2 A R I S T . M E T A P H .rentia fa t i ama quae ntltima eB erit fiecies, ff) fuhttantia. Si autem fecundum accidens,^vt fi diuidat,habentis pedes aliud album, aliud nigrum tot quot funt feCltones . Quare mamfe- sium ei?, quod definitio efi ratio, quae ex differentijs est, (§£■ ex harum'vltima fecundum re Cium, patet autem hoc,fi quis tran

fponat tales definitiones (utputa hominis) dicens animal bipesy habens pedes. Superfluum entm esi habens pedes,diClo bipede„ ordo a/ero non ett in Jubilantia* quo nanque modo intelligere oportet, hoc quidem prius, illud rz>ero poflerius? De ijs igitur definitionibus, quae fecundum diuifiones fiunt, quales quadam funt, haCienus diCta fint.

E X P O S I T I O .

' N proxime superiore C a p k e dubium' reliquia quom od o ratio,etvna ratio esset,et partes ha­beret j i i i praesenti vero vt hoc declaret, a it .

N u n c autem primum dicamus, quatenus in Analyticis de definitione didum non eft. D e Analyticis rationi­bus definitionum' in secundo posteriorum , et in duo­bus proxim e praecedentibus Capitibus agit. Quia vero definitio eft ratio substantiae; ideo subiungit. Proderit lationibus de subftantia. D ico autem, subiungit hanc d u b ita tio n em . Quare vnum eft ipfum definitum, cu­ius rationem definitionem efte dicim us, quae definitio fi hom inis e fte t, Animal bipes diceretur. C ur igitur h oc definitum ; ideft,homo,eft vnum,et non multa,.id­eft, animal, et bipes ? ficut multa sunt h o m o , et album dum alterum' alteri non insit ? Quoniam cum alterum alteri infit, vt subie&o, et quatenus hom o patiatur ali­quid, ait,vnum sunt.Quare,fubiungit,quamuishomo et album h o c m o d o vnum funt 5 non est tamen alterum

alterius

alterius particeps, id e ft ,h o m o non eft pars albi,neque album eft pars hominis. D ein d e de genere,& differen- tijs a i t . G enus non videtur efte particeps differentia­rum. N a m cum differenti^ contraria; fint,sequeretur g e nus efte simul particeps contrariorum, quod eft incon ueniens. Poftea, inquit,Vt sint contraria fimul in vno, quandoquidem sunt plures differenti9 in vno definito. Sicut in homine greffiuum, b ip es,& implume; cur hxc. vnum sunt,et non multa;? N o n enim,subiungit,quia m sunt. Q uia fic ex omnibus effet vnum ; hoc est,fi quate­nus alia differentia alij ineft,effent vnum, ex omnibus animal effet,neceffent gresfiuum,bipes5& implume. Sed id e o , subiungit, vnum sunt,quia op o rtet,in q u it , vnum effe ea,quacunq; in definitione funt. O b hanc cauffam,quia definitio vna q uad am ratio eft, ideo de­finitio subftantia e ft . Q uare definitionem, ait, ipsam oportet effe vnius, cuiuspiam rationum . Verum quo­niam & definitio eft substantia, & definitum eft sub­ftantia; ideo vt probet & definitionem effe vnam ratio­nem , et definitum effe vn u m , a it . Etenim subftantia vnum quiddam ,vt quod quid,vt di&um eft, significat. Quae vt probet sic se h a b e r e ,a i t . O portet autem pri­mo considerare de ijs definitionibus que secundum di- 111 liones fu n t . Nihil aliud,inquit,in definitione eft,ni- fi quod primum dicitur, ideft, quod eft primum in ra­tione 5 h oc autem eft genus,et ipsa generis differende, ita vt in ipsa serie differentiarum primo sint g e n era , poftea vero differentia; , quse ab ipsis generibus-com- prehenduntur. Sicut ipfum primum eft animal, con­sequens vero differentia, quce a genere comprehendi­tur, eft,animal bipes,et rursus animal bipes^ implume. Similiter etiam, ait fi per plura d ica tu r, nec omnino

quic-

I N L I B . V I I . C A P . X 1I L

5>4 A R I S T . M E T A P H .qmcquam differt per multa an per pauca dicatur; non oportet tamen per pauciora, quam per d u o , quorum alterum eft genus, alterum vero differentia. Sicut hu­ius definitionis. A n im a l bipes . Animal eft g e n u s , bipes, differentia. Poftea vt probet definitionem effe ex differentijs rationem , ait. Si igitur genus simpliciter non eft prater eas,quas vt generis species sunt (vt docet primi Topicorum C ap ite tertio)aut si eft tanquam ma­teria e f t . Maniseftum effe,inquit,definitionem ex dif­ferentijs rationem effe, quatenus differentia eft gene­ris differentia,eatenus definitionis ratio eft. Q u o d di­xerat, etfi genus eft praeter eas, quae vt generis species sunt,hoc id exemplo p r o b a t . In oratione elementa sunt,vox, & species verborum . V o x eft genus acutae, humanae, Socratis vocis. Item vox eft materia acutae, humanae Socratis vocis,ita vt genus fit materia.Id quod et Quinti Libri C apite vigesimo oelauo, et Libri D e ­cimi Capite vndecim o p a t e t . Quare, subiungit. N am ex h a c ; ideft, ex hac vo ce faciunt elem enta; id e o , et syllabas,et orationem. Verum quoniam species eft hoc a liquid; materia vero non eft h oc aliquid, ideo ait. Maniseftum eft definitionem effe ex differentijs ratio­nem . Poftea quom odo diuifiones differendarum in ra­tione definitionis fiunt,ait. A t etiam oportet diuididis serentia differentiam: sicut animalis differentia eft pe­des h ab ere . Rursus ait animalis pedes habentis opor­tet scire differentiam, quatenus pedes habet. Quare, subiungit,non eft dicendum. Animalis pedes habentis aliud eft plumiserum, et aliud implume, fi bene dica­tur, et oportet scire si fint differentiarum differentis. Quapropter, subiungit. Verum quia non poteft,faciet,* ideft,quando non poteft per proprias differentias diui-

di.

I N L I B . V I I , C A R X I I . s>5di,tun csacietp er alias. Quamuis si ben£ dicatur,opus sit dicere aliud filsos, aliud vero non fissos pedes ha- bens. Etenim hae pedis differentiae sunt,& qugdam pe­ditas . H o c modo, subiungit, semper procedi vultj id- eft,semperprocedi oportet donec ad indifferentia der ueniatur. Tum , subiungit,tot pedis species erunt,quot & differentiae,& erunt animalia pedes habentia. Q ua­re fi igiturfinquitjhaec ita se habent, maniseftum elt vl~ timam differentiam substantiam rei efle,& ipsam defi­nitionem , Quia vero in definitionibus eadem non li­cet repetere; ideo ait.Nec sane oportet crebro eadem in definitionibus dicere, quoniam superfluum efl:. Id quod,ait,accideret illi, qui in dfienitione animalis di­ceret. Animal pedes habens,animal b ip e s . H o c ,a i t , nil aliud, dixit, nisi animal pedes habens, duos pedes habens. Si igitur,subiungit,differentias differentia/fiat; ideft,fi differentia differentia diuidatur,vna,qu2e ultima differentia eft,erit species, & fubftantia definiti. Post­ea, inquit, fi quis diuidat differentiam secundum acci­dentia : ficut fi diuidat habentem pedes in album,& ni­grum; tunc quot, inquit, sediones erunt, tot subie&o- rum species per accidens erunt. Ex quibus infert.Qua- re manifestum eft definitionem effe rationem, quie ex differentijs conftat, fiue potius qu£ ex harum differ em tiarum vltim a, qua? eit secundum re&um in ipfa diui- sione; ideft,qugvltima differentia secundum propriam, & per se differentiarum diuifionem e f l . Q u o d vt pro­bet, ait. Patet autem hoc ita fe habere,fi quis transpo­nat differentiam posteriorem priori differentia.’ , repe- riet illam priorem superflue positam. Sicut fi quis di­ceret hominem animal bipes, habens p ed es. Super­fluum, inquit, efle dicere habens pedes, cum prius di­

ctum.

96 A R I 5T . M E T A P H .•dum sueritjbipes. bipes enim continet in se habentem pedes, Q u o d etiam hac alia ratione probat,dicens. O rd o non eft in substantia $ ideft ordinem differentia- riimjvel Ordinem aliquorum rationum non efle in sub- ftantia. Nam substantia eft vnum aliquid,similiter et cius ratio, eft vna ratio, et ideo vnius ra t io . Propterea quonamque m odo, subiungit, intelligere oportet h oc prius,illud posterius effe in substantia,quaz vna eft. Ideo vlcima differentia eft definitio, et substantia re i. A tque fic de definitionibus, quas secundum diuifiones sunt,se egisse dicit, quales q uad am finn

C A P V T X I I I .

Vm autem de fubftantia confderatio fit , rursus redeamus: dicitur autemficut fubietium fubfian tia ejfe, 6 quod quid erat effe, & quod ex, @r umuerfale. De duobus itaque difium eft, ete­

nim de quid erat effe,& de fubiefto,quod dupliciter, fubijcitur aut quod quid exifiens, u t animal p affombus,aut u t materia -aflui. Videtur autem etiam umuerfale cauffa quibufdam effe maxime, ac effe principium 'tpfum uniuerfale. Quare de hoc etiam tra fiemus. Videtur namq i impoffbile,fubfiantiam effe unumquodqi eorum <qu£uniuerfaliter dicuntur:prima nant que fubfantia uniufcuiufque,qua propria cuius q; ef,qua alij non ineft: uniuerfale uerb commune,hoc enim dicitur uniuer fale, quod pluribus natura aptum eft ineffe: cuius igitur hoc erit fubftantia ? aut enim omnium,aut nullius: omnium uerb non e f poffbile. unius autem f i erit patera quoq,; hoc erunt: quorum enim fubfantia una, & quod quid erat effe unum , ipft quoqs unum fu n t. Item fubftantia dicitur, quod non de

fb ie fio,uniuer fale uerb de fubiefio aliquo dicitur femper*Sed

I N L I B . V I I . C A P . X I I I . $ 7Sed nitrum ita quidem non contingit,ut quod quid erat ejftel in ipsa autem me ( i : utputa animal in homine,f£, equo, patet igitur,quod erit aliqua eius ratio : differt autem nihil, (i non omnium ratio eft eorum, quae in fubftantia funt. Etenim nihil minus hoc erit fuhftantia alicuius,ut homo hominis,in quo exi- f l i t : quare iterum idem accidit: erit enim fubftantia illius fub fiant ia ,u t animal ffeciei,in qua nat proprium exiflit: item in- conuemens, ac impofftbile ipfum quid ptj fub flant iam ineffe, ft ex aliquibus,non ex fubftantijs: nec ex eo quod quid efi, fed ex quali: prius namq} non fu b fla n tia q u a le erit,quam fub flantia: & quod quid, quod impofftbile eft: nec ratione enim, 'nec tempore,nec generatione pofftbile eftpafftones priores ftubftan tia efte,effient namq,• feparabiles. Item Socrati fubflantia inerit fubftantia. quare duobus erit fubftantia, (eft omnino s i homo 9 & quacunq-, ita dicuntur fubftantia eft, accidit nihil eorum , qua in ratione funt alicuiusfub flantium effe, nec fine ipfts exi» flere, nec in aho .dico autem,utputa, non ejfe aliquod animal prater ah qua,nec ullum aliud eorum, qua in ratione funt ex ijs itaq-, conftderantibus patetnibtl eorum, qua uniuerfahter exi fiunt fub flant iam e(fe,nibilq; eorum,qua communiter pra- dicantur , quod quid, fed tale figmficare. quodfi non, (gft a/ia multa accidunt, ac tertius homo . Item fic quoq} patet impof. fibde namque fub Bantiam ex fubftantijs effe, qua fic infunt, u t actu . qua enim duo fic aflu fiant , numqudm unum attu

fu n t . fed f i potentia duo actu funt, erunt un u m . u t duplum, ex duobus dtmidijs potentia: afius nanque feparat. jftuare f i

fubBantia unum non erit ex fubftantijs praexiBentibus : (St* fecundum hunc modum, quem recte Democritus dicit: impojfi- bile enim,ait, efte ex duobus unum,aut ex uno duo fieri: ma­gnitudines namque indiuiftbiles ftibftantias facit. Patet igitur quod fimiliter, ct* de numero fe habebit :fic numerus quidem compofitio unitatum efi, u t ci quibufdam dicitur : aut enim

N non

* 8 A R I S T . M E T A P H .non eft runum dualitas, aut non ineft in ea '-unitas actu. habes autem quod accidit,dubitationem f i enim nec ex rvniuerfalibut poffibile eft arllam fubftantiam effe propter ea quod taleas* non quod qutd fignificat i nec ex fubftantijs attu contingit rvllam fubftantiam effe compofttam, quicquam incompofttum erit pro- secto omnis fubftantia: quare neq$ ratio rullius fubftantia erit. At cunSlis uidetur} & tam diSlum eft, aut folius fubftantia, aut maxime definitionem ejfe : nunc nuero nec huius : nullius igitur definitio erit. zAn quodammodo quidem erit, quodam­modo <~uerb non ? manifeftum autem quod dicitur,magis erit ex pofteriortbus•

E X P O S I T I O .

Vanquarn in omnibus Metaphyfica? Libris dd subftantia disserit,& magis quam in alijs poft duodecimum in hoc Septimo Libro prgcipue

id agit, in quo tum de specie ; ideft,de quo quid erat e s f e ; tu m de ratione speciei, tum de subitantia pluribus m od is ditia,de qua quidem fubftantia multipliciter di & a in primis tribus Capitibus e g it , in fecundis tribus d e quod quid erat esse; in tertijs tribus de ipfa subftan tia quatenus transmutatur, in proxime proceden tibus tribus de ratione tum partium,tum totorum; in h o c ta­men capite, quia reuertitur ad considerationem sub­stantis ; ideo ait. Cum autem de subftantia considera­tio sit, rursus ad ipsam considerationem redeam us. A c llcut in exordio huius Libri quatuor m odis subftan ftantiam appellauit, ita idem in hoc proposito repe­tens ait. i3icitur subftantia sicut subie&um , et q uod quid erat esse.et quod ex ijs; ideft,ex subiedlo,quod eft materia, et ex specie, quam quod quid erat esse, vt di-

(ftum

' I N L I B . V I I . C A P . X I L m <ftum e f t , app ellat, quod quidem to tu m ,id e o subied d u m appellatur, quia subijciturpaslionibus. Tertiam substantiam ait esse vniuerfale. Verum quoniam vm- uersale eft tum species, tum genus5 ideo de quatuor subftantijs etiam h oc lo co m eminit. D e duobus, in­quit, itaq; didum e ft; ideft, de quid erat effe, & de du­plici s u b ie d o ; ideft, & de illo,quod ficut materia adui subijcitur, et de illo, qui sicut Socrates pasfionibus. Poftea, vt probet vniuersale non effe substantiam, non obftante,quod aliqusait,videntur existimare vniuerfa- le efle maxime caussam & etiam ipfum principium es. fe vniuersale. Q uia vero de positione ldearum,et vni- uersalium tempestate Aristotelis erat vulgatissima opi­nio ; ideo neque quid fit vniuersale, nec quid fit Idea (igillatim declarat • Vniuersale autem,vel eft separatu, sicut substantialitas, materialitas,quantitas, qualitas,- et huiufm odi, q u a vniuersalia separata funt Idene, vel vniuersalia sunt,qua sunt rationes rerum,ficut substan­tia,vel omnis substantia; materia, vel omnis materia ; quantum,vel om ne quantum; quale, vel omne quale. D e h oc posteriore vniuersali in hoc Capite loquitur; in sequenti vero de priore; ideft, de Idea Propterea, inquit. Quare de hoc etiam trad em u s. Videtur nan- que,ait, impossibile, substantiam efle aliquid eo ru m , quodcunque fit illud ,q uod vniuersaliter dicitur; ideft prodicatur vniuersaliter . Hic non intelliguntur caus­sa vniuersales, ficut eft c^lum. fubftantia’ separata, et h a c omnia continens Deus immensus; sed intelligun-j C?tur vniuersalia pradicantia ipsas res; ideft, vniuersalia, qua funt rationes rerum .ficut funt genera,et species. Q uod vt p ro b e t,a it ,P rim a namq; fubftantia vniufcu- iufq; eft,qu£ propria substantia cuiusque eft, et qua alij

N a non

i o o A R I S T . M E T A P H .n on ineslr. Vniuersale vero commune eft. Q uoniam vnt uersale dicitur h oc,q u od pluribus natura aptum e ftin - esTe.Cum vero vniuersale ita fit ,q im it> H oc vniuersa­le cuius eric subftantia ? Respondet, aut erit omnium , aut erit nulhuS>Vt omnium fit substantia fieri non p o ­test. Om nia namq; singularia essent vnum, si vna sub­ftantia omnium esset. Si vero hoc vniuersale vnius es. set subftantia,c£ereraquoque eadem ratione ici essent; ideft,omnia singularia vnum essent, quod est inconue- niens • Quie vt ratione probet,ait. Quorum eft substan­tia vna,et quod quid erat esse vnum ,* ipfa quoque sunt vn u m . A lia ratione argumentatur. Item, inquit,fab- ftantia dicitur esse,quodiK>n dicitur de s u b ie S o : vni- uerialevero semper de aliquo su biero dicitur. Q u a re vniuersale subftantia non eft. Contra hanc conlecu- tionem pro parte aduersa fic animi pendet. Vtrum n o n contingat ? ideft,vtrum ita sequi non fit neceffe ? quo­niam et quod quid erat esse subftantia eft, et substan­tia e f t . In ipso toto quod quid erat eise eft. ficut ani­m al in homine,et eq uo, ex quibus ait patere eius; id­eft, vniuersalis eise aliquam rationem vc subftantia fit , nec multum referre omnium,qu^ in subftantia funt ra­tionem esre,quatenus prima funt ipsgsubftantie,etalio- rum,quacenus funt caussae. Quare, fit b i u 11 g i t, vni u e r fa- le posse esse substantiam alicuius, ficut hominem v n i. uerfalem hominis fingiilarisfin quo vniuersali exiftit. Q uare iterum, ait accidere, vt proprium fit subftantia subftantiat, ficut animal speciei, in qua specie, vt eius proprium exiftit. Contra quam rationem denuo argu­mentatur. Item impoffibile eft,inquit,ac inconuenitns ipfum quid et substandam,fubftantiam esse,fi ex aliqui­bus non ex subftantijs,nec ex eo quod quid e f t : fed ex

quali

I N L I B . V I I . C A P . X I I I . t o iquali f i t . Q u o d fi verum esset, sequeretur prius non fubftantiam ,et quale effe,quarn substantiam, etqu od quid,quod fieri non poteft. Ideo fieri non poteft,quia nec ratione,nec ternpore,nec generatione fieri poteft, vt passiones priores fint subftantia. Pasfiones namque effent separabiles: quod fimiliter,ait,eit impoflibile. Poftea argumentatur. Si vniuersale effet subftantia, se­queretur Socrati subftantia: ineffe subftantiam,& ideo Socratem effe duas substantias; ideft, Socrates effet subftantia duobus Socratis. Quam consecutionem in­ferens, ait. Q uare duabus erit fubftantia. Poftea vniuer saliter argum entatur. Et omnino fi hom o, & equus, et qusecunque ita singulorum subftantia: funt. Si ha:c,ait, subftantia: sunt, nihil horum, qua: in ratione sunt, sub­ftantia eft ; ideft,si hgc singularia sunt subftanti£,nullum uniuersale eft subftantia. Ac,fubiungit,uniuerfalia nec sine ipfis singularibus exiftere poffe,nec in a lio jid eft, uniuersalia nec in se exiftere posfe,nec in alio.ut insu- bie& o ;ideft,in aliquo singulari. Qua: ut explanet, ait. D ico autem non efte aliquod animal prgter aliqua; id­eft,pneter aliqua singularia. N ec efle, subiungit, ullum aliud eorum,qua: in ratione funt fimiliter prgter aliqua singularia. Poftea ex ijs, inquit, itaq; h o c m odo confi* deratis p a tet, nihil eoru m , qua: uniuersaliter exiftunt substantiam effernihilq; eorum,qux communiterprg- dicantur; ideft,(de ommbus,uel de pluribus)significa­re quod q u id ; ideft,subftantiam; sed significare tale. Quare,subiungit,ei,qui huiusmodi rationibus noacqui sceret multa alia inc6uenientiaacddere;fiait,& tertius hom o. Vniuersale enim quod eft genus hominis fi sub ftantia effet,hom o effet/imiliter species hominisfisub ftantia effet, h om o effet. Quare ipfe singularis tertius

homo

t c i A R I S T . M E T A P H .h om o esfct. Aliter edam probat vniuersale quod pro­dicatur non esse subftantiam,inquiens. Item ste quoq; patet, impossibile esse substantiam ex substantijs in ea actuexiftentibus constare. Q uoniam quo duo ita actu sunt,ea nunquam actu sunt vn um : sed,subiungit, si duo potentia sunLpossunt esse vnum actu, vt duplum actu, ex duobus dimidijs potentia exiftentibus,hanc ob ca u f sarn, quoniam actus sep arat,e t ex actu vno duos facit actu. Ex quibus sequitur, fi substantiam vnum est, non erit ex substantijs actu inexiftentibus.In hoc propofito Dem ocriti dictum commendat,dicens.Secundum hunc modum Dem ocritum recte dicere. Impossibile esse ex duobus vnum,vel ex vno duo fieri. H ic Democritus in- diuifibiles substantias facit ratione magnitudinis;id* eft,indiuifibili magnitudine substantias. Antiqui nam­que corpus dicebant esse substantiam . Q uod et Por- phyrius Scholis perfiIafit, obscure tamen dum contra­dicit autoritati Aristotelis. Idem et in natura numero­rum probatur. Sinumerus,inquit,compofitiovnitatum eft, (vt a quibusdam dicitur, vel definitur) aut non eft vnum dualitas, aut in ea certe non ineft vnitas actu. Quare,subiungit, inconuenienria,qu£ accidunt, dubi­tationem sa ce re . Q uare paullo ante dicta repetens, m t. Si enim nec ex vnmersalibus vlkim vniuersale pos- fibile eft substantiam esse; propteres quod quale signi ficat vnumquodq; vniuersale,non significat vero quod quid. N e c ex subftantijs actu exiftentibus contigit vl- lam substantiam esse compositam; sequeretur enim om nem substantiam esse aliquid incompofitum.Quare se­queretur nullius fubftantia? rationem esse. At subiungit, cunctis qui philosophantur videtur substanti^ definitio nem effe. Q uod et in superioribus, imbuit, a nobis pro­

batum

I N L I B . V I L C A P . X I I I L 103 b atum eft,aut solius substantia?, aut certe illius m a x im i definitionem esse. N unc, ait, nec huius 5 ideft, nec fub*. ftantiae definitionem esse. Ideo sequeretur nullius eo- rum,quce sunt,definitionem esse. Quoniam ficut supra ditium eft,prater subftantiam,C9terorum qu od am m o­d o esse,quodammodo vero non eise definitionem^ideo ait. Q u od am m od o erit, & quodammodo non . A d ex­tremum hoc,inquit,quod in pr^senti capite df&um eft, m agis maniseftum sore exijs ,qua deinceps in sequen ti C apite dicenda sunt.

C A P V T X I I I I L

X ijs autem ipfs id etiam patet, quod accidit i L lis,qui Ideas pariter fubflanttas, £5? feparatas ejfe dicunt, (efi pariter ex genere,&differentijs faciunt [pectem. St enim ffecies, (fr animal in homine funt,aut equo, aut unum, pf) idem nu­

mero funt,aut alterum .ratione namque patet, quod Tinum,ean dem enim exhibebit rationem, qui dicit m utroque . Si ita­que aliquis homo eff ipfim per fe , quod quid ,t^d fiparatumy neceffe e fi,u t etiam illa, ex quibus ( ficut animal, (ef bipes) quod quid fignificent, feparata,fiibfiantix fin t: quare,& ipfum animal. St idem igitur, (tj unum quiddam etiam in equo,ficut tu tibi ipfi, quomodo m feparatim exiHentibusidem erit ? & cur etiam non abfique fe ipfio animal erit hoc ? Deinde

f i participabit quiddam bipede,(djr multipede, impojfibile quid­dam accidit, contraria nam que fimul inerunt ipfi u m , ft) huic quidem enti. Sin mmus,quis modus efi, cum aliquis dicat,ani­mal, (efr bipes, aut progreffiuum effe ? Sed fortaffis componun­tur ,0* tangunt, aut mifcentur. At cuntta mconuementia funt. Sed diuerfum in unoquoque efi. Infinita igitur ( u t ita di­

cam)

i o 4 A R I S T . M E T A P H .eam) erunt, quorum fubfiantia animal e f t . non enim fecwt- dum accidens ex anima It homo eft. Item multa erit ipfum ani- mal. !N fam & fubftantia animal eft, quod in unoquoque efi: non enim fecundum aliud dicitur, Quod fi non, ex illo erit bo. mojC? penus eius, illud. Ac item omnia,in quibus homo Idea, Vf on igitur alterius quidem Idea erit, alterius uero fubftan­tia ? impojftbile namque efi: ipfum uero animal erit unum­quodque eorum, qua in animalibus fu n t. Item ex aliquo hoc ipfo erit,&quomodo eft ex ipfo animali ? aut quomodo e f l pojft~ bile effe animal y quod hoc ipfum fubftantia eft, prater ipfum animal ? Item in fenftbilibus, ftj hac accidunt, O* ijs abfur- diora. Quod s i impofftbile esista fe habere}patet,quod eft eo­rum idea ita, u t quidam aiunt.

E X P O S I T I O .

V on iam ,etvn iueria lia , et Idea: in h oc conue- n:unt; vtraq; namque aiut esse substantias, et vtraq; de pluribus pncdicari; ideo in fine su­

perioris Capitis dixit. llla ,qu a: aduersus opinionem ponentium vniuersalia substantias efle didta sunt, mani festiora fore in hoc Capite,in quo aduersus positionem Idearum disserit. A tq; illa inconuenientia, qua: ibi se­qui ex vniuersalibuSjfi substantiae essent,probatum eft, haec eadem,inquit sequi ex positione Idearum ,si Ideae eftent substantiae separata: de pluribus pra:dicabiles. Quare ex ijs autem ipfis, inquit, id edam p a tet, quod accidit illis, qui ideas pariter substantias, et separatas efle d icun t. Et qubsubiungit, ex genere, et differentijs faciunt speciem. In philosophia Aristotelis genus eft vniuersalis ratio singulorum specie diuersorum; species autem eft ratio vniuersalis plurium singulotum ita ,vc

neq;

I N L I B . V I L C A P . X I I H . r o j neq; genus,neq; fpecies,licet fint rationes singulorum fint separabiles,nec fint per se exiftentia,vt substanti* fint,rationes enim singulorum sunt, & de ipsis singula­ribus dicuntur, & praedicantur. Ea enim vt alibi dictum a nobis eft,quar vniuersalia dicimus non sunt,sed fingIi laria sunt. Idea,vt in Parmenide eft videre,species est rniuersalis separata a singularibus, qug per se exiftit,fi- cut quantitas, & non quantum . N am quantitas sonat quantitatem separatam,& ideo speciem,& Ideam per seexiftenteffn illorum m odophilosophandi.Q uantum quando in vniuersali significatu accipitur,eft vniuersa- Ile 5 non eft tam en separabiie,necper se exiitens: q u o ­niam dicit rationem singulorum. ficut huius trianguli, & huius ternarij. huiufmodi vniuersalia non efle sub­stantias in superiore Capite probauit.llla vero vniuer- s a l ia ,q u x aiunt esse species separatas, & substantias, quas Ideas appellant,in prgsenti Capite nititur vtosten dat similiter substantias non esse. Verum quoniam qui Ideas ponunt aiunt Ideam effe tum genus,tum differen tiam,tum speciem; atq; ipsam speciem ex genere,& dis ferentia pariter acceptis sariunt dicentes,homo eft ani tnal rationale. Iccirco dixit. Et pariter ex genere,& dis serentijs faciunt speciem. Aduersus quos itaargum en tatur. Si enim species,etanimal in homine sunt (aut fi in equo sunt) necessario sequitur, vel am b o;id eft, ge- nus,et species Vnum,et idem numero homo fint,vel cer te alterum eorum tantum hominem efle. Q ui vero h o ­minis rationem eft redditurus,anabo vnum dicet, ideft, h om o eft animal ration ale . Propterea am bo vnum sunt,quia vnius hominis una ratio sunt. Aliud antece­dens argumenti ponit,inquiens. Si itaq; aliquis hom o eft ipsum per se quod quid, et separatum exiftens ; ne-

O ceffe

t o t A R I S T . M E T A P H .ceffe e f t , a it , vt etiam illa,ex quibus hic separatus hoa m o significatur (sicuteft an im al,& b ip es)sep arata , et substantiae fint,quatenus substantiae partes necefle eft fubftantias effe. Quare, subiungit, sequi et ipsum ani­m al esse substantiam separatam.. Ex quibus quia sequi­tu r vnurn,etidem genusesfe,etin eq uo,et in h o m in e ; id e o infert. Si igitur vnum, et idem animal etiam ia e q u o eft rficut eft tibi ipfi jideft homini, q uom odo,in - quitjin separarim exiftentibus idem erit l Q u o d fi h o c in con uen iens concedatur,cur in d e & a liu d n o n sequa-*, tu r ,h o c animal etiam absq; seipso effe ? quatenus fi in h o m in e eft,m fe ipso non e f t : fi vero in hom ine, et in eq u o similiter sequi; et multo euidentius etiam fine se ipso effe,quod eft inconueniens. Deinde, ait, fi animat participatur b ipede, et multipede, sequitur impossibi­l e ; quia contraria fimul ipfi vni inerunt,et huic enti. V n u m , et ens h oc lo co significant naturam substantiae feparat£e,quae eft Idea; quod eft ipfum genus. E t fi non fu n t, subiungit, vt contraria fimul in v n a , quis m odus eft ? ideft, quom odo insunt animali differentia, ficut q u an d o dicimus bipes, etprogreffmum > hoc species feparata,et illud species separata vtraque fubftantia > R e sp o n d et sortaffe tactu componuntur plura actu exi* ftentia > aut actu vnum sunt ? aut inuicem miscentur ? R espon d et cuncta haec effe inconuenientia ra t io n i. Q u o d fi Ideas sunt, neceffe eft dicere in vnoquoq; ho- rum diuersomm genus effe,et ideo animal infinitis ani­m alibus effet substantia. Verum quoniam homini,ani­m al non ineft per accidens,sed per se ,* idesLhomo per fe animal dicitur/imilitenet equus, ideo sequitur etiam h o c inconueniens,animal,quod vna species,et subftan tia eft, effe m ulta, quorum diuersa eft species, et sub-

ftantia.

I N L I B . V I I . C A P . X l I I I . 1 0 7ftantia. Item , su biun git, multa erit ipsum an im al. N a m animal,quod in vn o q u o q u e eft, subftantia ipfius e f t . E t secundum, subiungit,a liud,illud non dicitur, et fi secundum aliud n o n dicitur; sequitur ex i i lo ; id­eft, animali esse hom inem 5 et illud j idefl:, & illud ani­mal esse genus e iu s . I te m ,su b iu n g it ,o m n ia ex qui­bus hom o eftjldeas e f l e . H o m o in specie3eft subftan t ia ,& a n im al. Q u o n ia m impossibile, inquit,eft, alte­rius hominis effe substantiam, alterius vero ideam • Q uare infert animal efle vn u m , quodque eorum , qua: in animalibus; Ideo o m n ia ex quibus hom o eft Idea? sunt. Postremo haec, in q u it. Id e a ,v tp u ta ,h o m o , ex aliquo hoc ipso erit; ideft, ex anirnali,quod eft subftan tia ; & ipse h o m o , id e ft . Idea hominis eft subftantia:,' quom odo ex h o c e r it , q u o d ia m subftantia eft ? aut quom odo posfibile eft effe a n im a l, quod hoc ipsum et subftantia eft, p rater ipsum animal, homo namque animal, et subftantia eft ? Ha:c omnia, ait, in sensibili­bus accidere,et ijs ab surd iora . Q uod ideo dixit, quia in toto hoc C apite de ijs differuit, prout in separatis speciebus dicuntur, quas species Ideas appellant; non autem quatenus rationes sensibilium sunt. Q u a r e , Q u o d fi im possibile,inquit, eft, ita se habere; ideft. Q uod siim possbile e f t , v t tot inconuenientia admit­tantur, patere,ait, sensibilium non effe Ideam illo mo­do, quo quidam eas d icu n t.

O 2 C A

xoS A R I S T . M E T A P H .

C A P V T X V .

V m autem fubflantia altera fit ipfum fcilicet te- tum,{Q ratio,dico autem, quod illa quidem ita fub flantia,cum materia fimul accepta ratio, has u ero ratio fimpliciter. Quacunq-, igitur illo mu do dicuntur eorum quidem eH corruptio. Nam

(&fr generatio,rationis autem non eH, ita u t corrumpatur, ne: enim generatio efi (non emm fit domui effe,fid huic domui) fed abfiqs gener itione,& corruptione fiunt, (fr non funt. Ofienfum efi enim quod nullus hac generat, neq; facit. T>roptered etiam fubHantiarum finfibilium fingularium,neq; de finitio,neq; de­monstratio est, eo quod habet materiam,cuius natura talis efi, rut effe, (efi non ejfe contingat: quare corruptibilia funt omnia fingularia earum. St igitur demonfiratio, O* definitio fiientia neceffariorumeH, & non contingit ficut neq; fiient iam, quan­do q-, fcientiam,quandoq; ignorantiam effe,fed quod tale efi opi nio eH:ita neq; demonfirationem,neq-, definitionem, fed opinio eius efi,quod contingit aliter fe habere .patet,quod neq; de­monstratio, neq; definitio eorum est. corruptibilia namq; non funt manifeHa ijs , qui fiientiam habent,cum a fenfiu abfieffe- rint: & rationibus ei fidem in animo faluis, non erit amplius neq; definitio,neq; demonfiratio. Quare cum quis eorum,qua ad definitionem, quicquam fingulanum definiat , oportet non ignorare,quod fiemper perimendum efi. Non enim contingit de­finire. Nec ullam Ideam eH definire ,fingularium emm ( u t aiunt) idea eH, & fiparata. Neceffarium autem ex omnibus rationem effe. Nomen uerb non factet, qui definit. Ignotum enim erit, qua uerb pofita funt,omnibus communia fun t, ne­ceffe efi igitur,& alijs talia ineffe. Et f i quis te de finiat,animal dicet gracile,aut album,aut aliquid aliud, quod & in alio f i t , Quod f i quis dicat, nihil prohibere feparatim quidem omnia

multis

I N L I B . V I I . C A P . X V . 109multis,simul uero huic foli inejfe primum quidem quod etiam ambobus,ut animal bipes,animali, ftft b i p e d i , i n hoc in /em piternis quidem etiam neceffe eft ejfe, cum priores exiflant, (tj partes compoftti. At uero etiam feparabilta,ft hoc quidem,quod bomo,ftparabile. nam aut nullum, aut ambo: fi igitur nullum, non erit genus prater fj>ecies;quodsi erit,erit etiam differentia. Deinde quoniam priora ipfa ejfe,hac fane no uici/ftm perimun tur. Deinde f i ex Ideis Idea minus profeflo compoftta funt ex quibus. Item de multis oportebit etiam aha pradicari. E x qui­bus Idea,ut animal, bipes. Quod f i non,quomodo fcietur ?erit namq-, alia Idea,quam impoffibile efl de pluribus pradica­ri,quam de u n o . non uidetur autem,fed omnis Idea uidetur efte participalis. Quemadmodum igitur diflum eft,latet, quod impoffibileeft in perpetuis definire: maxime uero quacunque unica funt, u t Sol, aut Luna. non fiolum enim in hoc peccant, quod talia addunt,quibus ablatis adhuc erit Sol,utputa,quod Circuit terram,aut quod no fle abfconditur (fi enim fteterit,aut non apparuerit,non erit amplius Sol,) fed inconueniens ef l , f i ,non. Sol enim fubftantiam quandam fignificat. Item quacunq* in alio contingunt,ueluti f i alter fiat talis,patet, quod erit Sol, communis ergo ratio. at Sol fingularium erat, ficut Cleon, aut Socrates. C At erum cur nemo eorum definitionem profert Idea? fit enim profeflo mamfeflum tentantibus , uerum effe quod nunc diflum eft.

E X P O S I T I O .

N h o c Capite ostendit singularium rerum n e c definitionem, nec demonstrationem esse, pri- mo in ijs,qu£ generantur, et corrumpuntur.

Deinde nec in Ideis,fi essentjquia et Ideam singularem aiunt esse. Postremo nec in sensibilibus sternis, qua:

sunt

I i o A R I S T . M E T A P H .sunt singularia fient S o l , et Luna, fic exordiens. C um autem substantia altera sic ipsum totum, et altera sub­stantia cum sit ipsa ra tio ; illam,ait,subftantiam esse ra­tionem cum materia simul acceptam , hanc vero alte­ram rationem simpliciter. Quaecunque subiungit,illo m odo dicuntur, ideft, vt totum , h x c corruptibilia esse similiter,et generabilia. D e altera vero substantia. Ra- tionis autem,inquit,non eft: ita,vt corrumpatur,nec ge neretur. Quare,subiungit,non enim fit dom ui esse,sed huic domui, quoniam illa absq; generatione,et corru­ptione sunt,et non sunt, ficut in Capite o&auo huius Libri oftensum eft haec a nem ine generari, nec fieri. Poftea de subftantijs sensibilibus generabilibus, et cor ruptibilibusj ait. Ideo substantiarum sensibilium singu­larium nec esse definitionem , nec demonstrationem, quia eam habent materiam,cuius huiusmodi natura eft, vt ei efle j& non esse c o n t in g a t5 ideft,quae materia ita ad esse,ficut ad non esse co n tin git. Quare corruptibi­lia esse,inquit,omnia earum substantiarum singularia. Q uia verb h x c contingentia 5 ideo eorum neq; scien- tia,neq; demonstratio eft. Q u o d ita probat. Si igitur, inquit ,tum demonstratio, tum definitio est scientiam faciens necessariorum, n on autem contingentium . Atqui fi scientia non est aliquando scientia,aliquando vero ignorantia. N a m huiusmodi opinio eft. Quare ne- que definitionem, inquit,neque demonstrationem, sed opinionem contingentium esse. Propterea, subiungit, corruptibilia namque non sunt manifesta ijs,qui scien­tiam habent. Etenim scientiam habentes rationes cor ruptibilium in anim a,non autem ipsa corruptibilia ha­bent. Quare etiam postquam ipsa sensibilia a sensu ab­scesserint, saluis in anim o rationibus de ipfis sensibili-

I N L I B . V I I . G A P . X V . i i tb u s , sensibilium nec est definitio, nec dem onstratio . Iccirco ,cum quis,inquit,horum singularium aliquid d e finire tentauerit; oportere eum non ignorare semper perimendum esse; ideft, semper opus efle subtrahere de rationibus,quibus conandum esset singulare defini­r i . Q uare infert. Singulare non contingit definire. Iam vero nullam, inquitjldeam esse definiendam- Q u i enim Ideasponunt,aiunteas singulares species esse, & separatas ab ipsis fingularibus. Quantitas eft quid sepa­ratum a singularibus,quantum,licet vniuersalem signifi­catum habeat,non eft tamen separatum ab ipsis fingtt laribus. Singularia non pofte definiri etiam fic p ro b at, dicens. Rationes ex nominibus conftare,qui autem ali quid singulare definit, necesse eft eum id aliquibus n o- uis nominibus definire; ideft,i nufitatiSjet inauditis; non autem ijs, quae antea ad significandum inuenta funt. N a m illa prius inuenta nomina firnt com m unia omni­bus tum primorum3tum nouorum, quorum sunt nom i­na. Q u are non significant illud singulare, sed p lu ra . N o m in a vero excogitata,etnoue imposita erunt ig n o­ta. Q uare rarionemsnquit,necesse est,ex n o m in ib u se f se,Et is qui definiet nomen non sacrer,eo quia ignotum tale nomen esset; illa vero nomina,inquit,qu£ ia m p o sita sunt,omnibus communia sunt, necesse esse, etalijs talia nomina inefle. Sicut fi quis te definiet, inquit, di­c e t , animal, aut gracile, aut album , aut aliquid aliud, q uod et in alio fit. Quarefingulare non definiet. Q u o d fi quis dicat,subiungit,alijs multis omnia talia nom ina separarim inesse, nihil prohibere, sed huic soli primo fimul omnia ;atq; ita fingulare definiri. N e c hunc esse m odum ,quo fingulare posfit definiri h o c exemplo pro bat. A n im a ret bipes funt nom ina,qux plura definiunt:

sed

I i a A R I S T . M E T A P H .sed animal bipes; ideft om nia nomina simul non solum hominem significant, sed & ipsum anim al, et b ip e s . Q uare omnia nomina fimul non significabunt singula­re. Q u o d item,ait3necesse este in sempiternis; ideft,ia Ideis,quatenus Ideas priores dicunt e ffe ,q u a m h x c composita ex materia, & sorma. Q u £ partes com posi­ti sunt & sunt separabilia iuxta illorum positionem , se­parabiles effe partes,quas sunt ficut est species ita pro­bat. H o c quod m odo eftftnquit,separatus eft. Q u o d fi h o m o separatus, separata sunt & genus, & differentia ex quibus constat. Q uare aut nullum,inquit,aut am b o; ideftoautnec homo,aut nec genus,nec differentia; id­eft. Nullum horum erit separatum, quod effet in con - ueniens, quatenus hominem dicunt separatum effe , et genus dicunt separatum effe.Quare fi genus eft separa­tum praster speciem, erit et differentia separata praeter speciem. Deinde quoniam,inquit,hasc separata priora sunt ipfo efle ; idesbquia Idea; sunt priores ipsis rebus; ideo,subiungit,viciffim non perimentur j ideft, alterum de altero non dicetur couertibiliter. Si ex Ideis,subiun g it j ld e x non componuntur, quemadmodum aiunt ij , qui Ideas ponunt; maniseftum effe minus composita e s se e a , ex quibus com ponuntur, et neceffe effe, vt iftas Ideas,ex quibus Ideas componuntur prodicentur de mul tis,ficut animabet ficut bipes. Q u o d fi has simpliciores non prasdicabutur de multis,quomodo,inquit,scietut? cum illa fint partes definitionis eorum,quse sunt. Q u o ­circa dicendum eft eas prasdicari communiter de plu- ribus.Ob hanc cauffam non poteft definiri harum Idea­rum singulare. Quapropter fi singulare effet definibile, oporteret effe Ideam aliquam, quas non poffet prasdi­cari, nisi de vno, quod eft contra prassuppositum, q u a­

tenus

I N L I B . V I I . C A P . X V L i r * tenus aiunt, unamquamq; Ideam participabilern e f fe ; ideft,quatenus dicunt vnarnquarnq; praedicari de mul­tis. Quare,ftibiungit,Quemadmodum didum eft, latet singulorum definitio.Poftremo vt idem probet & in per petuis,qu£ vnica sunt,sicut eft Sol,& Luna. Impoffibile eft,inquit,in perpetuis definire,& maxime illa,qugcum. que vnica sunt,ficut sunt Sol,& L u n a.V tm m quoniam qui Solem definire tentant in eius definitione addunt eum & circumire terram,sua presentia diem,& sua ab­sentia no&em cauffari; ideo hanc definitionem , a it , non definire solem,quoniam etiam ijs ablatis,erit Sol* Sol nanq;eft subftantia,illaver6 sunt accidentia. Q u a- refiSossu biungfffteterit, aut fi nobis non apparuerit* Solnonne erit bol ?inconueniens cflet,fi non effet Sol. N am Sol substantiam quandarn significat,illa vero sunt acc id en tia . Quare ha?c ratio, qua: addit in definitione Solis ,idquodin nullo alio eft,non eft bona. Poftea neo illam bonam definitionem solis,quj addit ea,qug etiam ili alio reperiuntur probaturus ait. Item quacunque in alio con tin gun t; ideft,fi quis in definitione solis addi­derit etiam ea,qu£ in altero sole effent,fi effet,tunc Sol (inquit)communis effet sol: at nos ex prgsuppofito vni- cum solem dicimus, ergo illa definitio non effet vnici folis.Nam sol singularium eft,ficut eftCleon,aut Socra- tes.Curtandem nemo eorum,inquit; ideft,neq; Socra- tesmeq; Plato definitionem Idex posuit? Maniseftum fieri concludit,tentantibus singularia definire,definitio nem singularium non effe,& ea,que difta sunt vera effe.

P C A -

i i 4 A R l S T . i M E T A P H .

C A P V T X V I .

Anifeflum autem,quod etiam eorum iqua 'viden* ttir ejfe fub flantia , plures potentia, & parte* animalium funt. nihihenim eorum fep aratum e i? . Cum autem fep ararentur i tum etiam, u t materia omnia, terra, ignis, & aer. nihil enim

eorum unum efffiedquafi cumulus antequam digerantur ex eis unum fia t. Maxime autem aliquis animatorum porter putauerit,<& anima propinquas ambas fieri,ut fint (fr actu,' g ) potentia,eo quod principia motus ab aliquo in iunduris ha bent, Quare quadam animalia diuifauiuunt. fed tamen po­tentia omnia erunt, cum unum , zg continuum fuerit natura.a fed kdn ut,aut copulatione,tale namque lafo ejl. Cum autem Unum dicatur,fcut &• ens, & Jubilantia unius una, & qUjf£ tum una numero unum numero,manifeflum quod neq; unumy neq; ens contingit fubfiantiam ejfe rerum, ficuti ne que elemento effe,aut principio. Sed quarimus, quid ergo principium,ut ad notiora referamus: magis igitur ijs fubflanti a ejl ens & unum, quam principium, & elementum, &* caujfa: fed necdum i d a f i nec aliud quidem commune ullum fubjlantia efl. nulli enim in- ejl Jubilantia,nifi fibiipfi,& habenti eam,cuius fubjlantia efl: item ipfum unum,in pluribus non erit fimul. commune uero fimul mpluribus efl. quare patet, quod nihil uniuerfalium fe- parat im prater fngularia efl.Sed qui ffecies dicunt,partimre* Cie dicunt,fep arant es eas ffubjlantia quidem funt: partim non rede quoniam unam in multis ffeciem dicunt. Cauffa u ero efl,quod non habent reddere quanam tales incorrupta fubjlan tia prater fngularesfenfibiles fint. Faciunt igttur eafdem f f eae ijs,qua funt corruptibiles (has enim cognofiimus) ipfum hominem, (ejr ipfum equum, addentes uocabulum ipfum fenfi- bihbus. tAttamen etiam fi non uideremus ajlra, nihil minus,

( u t

I N L I B . V H . C A R X V I . r t jf u t puto) ejfent fubflantiaperpetua,prater eas quas nos si% vernus. Quare nunc quoq; f i non habeamus qua nam fint, nec ejfe tamen fortaffs fuerit aliquas effe. Quod igitur nec eorum q u ic quam,qua umuerfalia dicuntur,fubftantia fit,nec ulla f e

fub flantia,ex fubflantijs patet.

E X P O S I T I O .

N h o c C ap ite studet probare substantiam ex subftantijsa&u inexiftentibus non constare. Tametsi aliquas partes substantiarum videan*

tur effe substantias. Primo ostendit in animalibus hoc non effe,postes in plantis, Poftremonec in separatis; idestJvniuersalibus,& Ideisffi separata essent. Sicut par tes animalium,inquit>de animalibus,vt eft caro, os,cu­tis,& huiufmodi aha,non funt partes ftibftanti^sed po tentia funt,illud animal, cuius funt partes. Et si sepa- sentur; ideft,fi separat^ ab vnione animalis confideren tur,erunt,aiC vt aliquis cumulus ex terra, aqua igne, et aere,qu£ funt vt materia antequam ifte cumulus dige* Iatur,vt ex eo aliquid vnum generetur. Sic et illa: partes •animalis feparatim considerata? non funt subftantig,fed potentias,ficut materia quxdam , ex quibus vnum con- iftat,et fit,quod eft fubstautia.Verum quoniam in gene- •re planta ram i, ac furculi ab arbore auulfi, et in aliam arborem inferti,velin terra plantati viuunt,ficut eft na­tura arboris,a qua sunt separati 5 ita vt aliquis poffetpu 'tare in fimilibus substantiam constare ex substantijs,et a&Ujet potentia exiftentibus. Ideo, ait, Maxime autem putanerit aliquis partes animas animatorum; ideft,plan tarum,ambas propinquas; ideis, fimiles fieri; et ambas partes 5 ideft, et a& u m , et potentiam propinquas effe ;

P 2 eo quia

n a e A R I S T . M E T A P H .eo quia in om nibus nodis.et gemmis habent ab aliquo principium m o tu s. Q u o d principium in multis nodis, & gemmis multa principia,& non vnum principium to tius arboris aliquis poffet arbitrari.Hoc tamenflnquit, non effe ita;sed omnia, quse sunt huiufmodi potentia effe,dum vnum ,& continuum suerit ipsa arbor secun­dum suam naturam. Q uon iam inserta arbor vi & co ­pulatione vna eft, non autem vna secundum naturam. Quare,subiungit,sed non ui,aut copulatione vna, sicut sunt inserta: arbores. Q uia vero arbor in qua alia inse­ritur, luditur; ideo ait. T a le namq; hriio eft. Platoni­ca philosophia, qu£ tem poribus AriftotelisScholas o c cupauerat,vnum,& ens,quatenus sunt species separatae putabant maxime substantias e ffe . quod & noftrf Scho Ise etiam Aristotelem ita velle non reifte arbitrantur. E t illi enti addunt Ens transcendens. Quod fi verum e f {et, vnum, vel ens substantiam effe, sequeretur contra huius Capitis propositum , substantiam ex subliantijs conftare,itavt species subftantig entis conftaretexprg- infinito numero substantiarum diuersarum specierum. Quare eum contra Platonisopinionem ,tum contrano ftrorum sententiam e lab o rat probare nec vnum ,nec ens substantias effe; im m o nec vllum eorum , qua: d c pluribus prodicantur. Q uare,cum autem vnum,inquit, dicatur,ficut & e n s : & cum subftantia vnius vna f it , et cum quorum subftantia vna numero eft,vnum numero sint. Ex ijs tribus praffuppofitis ait maniseftum effe ne- que vnum,neque ens substantiam effe rerum, quatenus vnaquxque res eft fibi ipft subftantia; ideft,vnius reivna subftantia e ft ,& vnius subftantia: vna res. Quare ficut species separata: non sunt rerum subftantix; item sub­jungit, nec elemento eft effe, cum in dem entato non

seruet

I N L I B . V I I . C A P . X V L n * feruet suam sormarn elem entorum . i t a , in q u it,n eq u c principio eft essejdum sub efle illius eft, cuius eft prin­cipium . Verum vcmaniseftius oftendat ea vera e f le , quae de principio,& elemento dixerat,ait,sed qufrimus quid ergo principium eft ? quod vt ex com paratione ad en s, & ad vnum, qua: notiora efte videntur, innote­scat, ait, Vt ad notiora referamus; ideft, vt ad ens, & vn um comparemus. Quare positis ex altera parte vno, & en te , ex altera vero principio, caussa, & elem ento sub ratione vniuersaliait. Magis igitur; ideft, ijs ita ia com paratione positis, magis eft subftantia v n u m , et ens,quam principium, etelementunijetcatiffa. A e n e quis putaret eum affercre vnum, et Ens substantias es­se,subiungit. Sed n ecd um ifta ; idest, necdum vnum> et ens fubftantia: funt. Ergo multo magis neque caus- sa,neque elementum,neque principium subftantia eft. Si nec aliud, inquit,vllum com m une;ideft,quod in plu ribus eft, vel prodicatur de pluribus subftantia eft hac ratione,quia nu.h,inquit,ineft subftantia,nisi sibi ipsi, et illam h ab en ti; ideft illi,cuius subftantia eft. Substan­tia fibi ipsi ineft,quatenus dicimus substantiam esse sub ftantiam: habenti substantiam ineft subftantia,quonia dicimus Socratis subftantiam Socrati m effe.Poitrem o argumentatur . Item ipsum vnum ; ide ft fubftantia in pluribus non erit simul: commune vero in pluribus fi- mul eft. Q uare patere,inquit,nihil vniuerfalium sepa­rarim pneter singularia efte . Verum quoniam iJ, qui Ideas aiu-t substantias efte,coguntur dicere in vna spe cie subftantia plures substantias diuersarum specierum e f fe . quod si effet verum, sequeretur contra eius pra:- suppofitum vnam subftantiam ex pluribus subftantijs co n fla re . Q u o d vt falsum oftendat effe, probat ipfiis

Ideas

t i 8 A R I S T M E T A P H .Ideas non effe, inquiens. Sed qui species dicunt, par­tim re&e dicunt separantes eas si substanti^ sunt. Spe­cies, qu£ subftantia eft separabilis eft a materia sensli, & intellectione, ficut species,qug erat vnius singularis, ita vt poffit dici talis species3quod quid erat effe,h£C autem species eft sine materia,cuiufmodi sunt species philosophiae Aristotelis. Q uare , in q uit, qui hoc m o­d o species separat > re&e sacit; ideft re<fte,& verum di­cit ; quoniam huiusmodi species sunt rerum species, quarum rerum cognitionem quaerimus, immo ab ipfis rebus re nequeunt separari. Nisi tantum animus no- fter, qui quia non eft de h o c genere corruptibilium; ideo a corruptibilibus re separabilis e ft . Quapropter dixit eos,qui species separant partim re&e dicere,qua­tenus subftantise sunt, & species ficut di&um e f t . Par­tim , subiungit, non redle quoniam vnam speciem in multis effe dicunt 3 ideft, multorum specie diuersorum vnam speciem saciunt,quse eft Id e a . Et non habent cauffam, subiungit, quam possint reddere,quinam ta­les species incorruptibiles prgter singulares subftantias f in t . Quas quidem subftantias; ideft, Ideas faciunt eiusdem speciei, cuius hg corruptibiles substanti? sunt, addentes pronom en , ipsum, ficut substantia sensibilis fi homo appelletur. Idea hominis appellabitur ipse homo . Quare hom o alius eft sensibilis h o m o ; alius vero Idea h o m o . Huic enim addunt pronomen ipse, ob hanc rationem Ideam ponunt effe. Iccirco saciunt, in quit, igitur easdem specie Ideas ijs speciebus, quie funt corruptibiles. H asen.m Ideas,fiibiUngit,cogno- scimiis, vtputa, ipfum hem n e m , et ipfum equum ad­dentes sensibilium nominibus p ronom en , ipsum. Qu£ ratio vt ostendat quam fit ridIcula,ait.Attamen etiam

fi non

I N L I R . V i L C A P . X V I . 1 1 9 f jn o n videremus astra,nec sciremus,nihilominus essent in cglo aliqua substanti^ perpetug; ideft jftellg, prater e a s , quas nos sciremus. Et nunc sonasse necesse e f t , vt alique ftellj in c^lo sint, quarum cognitionem n o n h a b e m u s . Quare ficut in ijs ridiculum eft dicere3quia nos cognoscimus stellas in cglo 5 ideo ftellg sunt; ita ri­diculum eft dicere,quia nos nominibus substantiarum sensibilium addimus pronomen,ipsum,ideo sunt Id e f • Q u are concludit nec vllum eornm, qug vniuersalia di­cuntur substantiam esse, nec vllam substantiam ex subw ftanrijs esse.

C A P V T X V I I .

V id uero,f£ quale quid fubfiantiam dicere opor ■tfCM teat,rurfius aliud qua f i principium facientes,du

camus .fortdffis enim ex ijs erit mantfeflum de ilU quoq i fubftantia,qua eflfi par at a a fenfibi- libus fubflantijs. Cum igitur fubfiantiam prin-

cipium, 0* cauffa quadam fit, hinc efl procedendum. Jffuari- tur uero ipfum propter quid femper fic: propter quid 3 aliud alij alicui in efl. quaerere namque propter quid muficus homo ejl,certe quarere efl,quod diClum ef l , propter quod homo mu­ficus efl,aut aliud. Jjjhtarere igitur propter quid ipfum efl ip- sam nihil efl quarere. Oportet enim ipfum q u o d i p f u m efi Je,exiflere manifefla entia . dico autem, utputa quod Luna pa­titur Ecltpfim. ipfius autem quod id tpfiim, non n fi una ra­tio,unaq-, cauffa in omnibus , propter quid homo efl homo,a ut muficus muficus,fi quis dicat,quod unumquodque ad fe ipfum tndiu fibile efi,hoc autem erat unum effe fid hoc, 0 commu­ne de omnibus, 6 breue efl. Quarat autem aliquis, propter quid homo .animal tale quoddam e fl. Hoc igitur manfejlum.

n 8 A R I S T . M E T A P H .efi, quod no» quarit propter quid is, qui efl homo, homo est. aliquid ergo de aliquo quarit,propter quid ineft, quod autem ineft oportet manifefium effe . f i enim non it a,nihil quarit. u t puta, propter quid tonat ? quia finus in nubibus f t . i t a namq; aliud de alto efl,quod quaritur .is* propter quid hac,ut puta,- lateres,& lapides domus funt ? manifefium itaq i (dfr ef, quod caitffam quarit. hac autem e f quod quid erat effe,ut logice di­cam. qua in quibufdam, efl cuius gratia .utputa fortaffs, in domo/S* ledo. In quibufdam uero, quod primum mouit.cauf fa namq-, etiam hoc. fd ta lis quidem cauffa quaritur,dum quip piam f t ,u e l corrumpitur. altera uero, etiam dum efl. Latet autem pracipue, quod quaritur, m ijs qua non de alijs dicun­tur (utputa quaritur homo quid efi) eo quod fmpliciter dicL tur,neq,• determinatur,quod hac u e l hoc. Oportet igitur recto diffonentes quarere. quod s i non,commune fit eius, cjuod nihil 'efl quarere, & eius quod aliquid quarere. Cum autem O* ha­bere.& exifiere ipfum effe oporteat,manifeflum efl, quod pro­pter quid efi,ipfam materiam quant. utputa, hac funt domus propter quid ? quia hac exi fiunt, quod erat domus effefO* ho­mo hoc,aut corpus hoc tale habens,quare? cauffa materia qua­ritur . hac autem ffecies, qua aliquid e f i . hac autem efi fub­fiantia . Tat et itaq-, quod de fimplicibus non efl aliqua qua- Jho,neqi doSirina, fed altus talium quafiionis modus. Cum ue­ro quod ex aliquo compofitumfta u t unum totum f i t , non efl u t cumulus, fed u t fyllaba,fyllaba uero non efl ipfa elemen­ta, nec idem B .ftJ A . nec caro,ignis, ftj terra diffolutis nan. que, hac quidem amplius non funt, u t caro, f f j fyllaba. Ele­menta uero ignis, ffi terra funt: ergo fyllaba aliquid non f i ­lum elementa, uocalis ftj muta ,f id etiam aliquid aliud. (efr caro, non folum ignis O* terra, aut calidum (fi frigidum, fed etiam aliquid aliud. Si igitur neceffe efi illud, illud quoque , au; elementum,aut ex elementis ejfe, f i elementum quidem rur-

I N L I B . V I I . C A P . X V I I . mjus eadem ratio erit. ex hoc enim & igne, & terra erit caro, ^ item alto. Quare in infinitum progredietur. Si ruero ex elemento.patet quod non ex<~vno, fed ex pluribus quam ipfum, erit. quare iterum de hoc eandem rationem dicemus, quam de carne. aut (jllaba. Videbitur autem effe aliquid tale, &• non elementum, ac cauffam; f d hoc carnem, hoc ruero fyliabam esa f e . Stmthter & de cateris . Subftantia ruero cuiufque qui­dem, hoc. hoc namque prima ipfus efe cauffa efi. cum autem quadam non fubflantia rerum fin tfed quacunque fubflantia

jecundum naturam,(fs natura confituta fnt/videripofft pro­fecto aliquibus hac quoque natura fubfantia effe,qua non ele­mentum , f d pnnctpium e f i . Elementum autem efi , in quod exifens diuiditur, rut materiam, <-vtputa fyllaba ipfum cA,

& % '

E X P O S I T I O .

N to to h o c Septimo Libro disserit de subftan g S tia generabili , & corruptibili tum vt in se eft, ilsJUS? tum vt in suis transmutationibus , tum q u o ­m odo dicatur. Ita vt philosophia Aristotelis proprie- tas modi philosophandi magis in h o c , quam in quo- uis alio eiusdem Libro perspiciatur. Verum quoniam ha&enus disseruit de subftantia,quatenus eft quidam efferus ;ideo in pracsenti Capite agit quatenus subftan tia eft qua?dam caussa,vel certe caussa dependens hoc initio. Quid v e ro , et quale quid substantiam dicere oporteat,rursus aliud quafi principium facientes dica­mus. Verum quoniam ex hoc proposito speculatio­nis deducimur in cognitionem substantiarum, qua? a sensibilibus sunt separata?,qua? subftantia? sunt orbium coeleftium m o trices jet ad cognitionem blius fubftan-

Q ti*a

1 2 1 A R I S T . M E T A P H .t ‘ue,qu£ eft supra om ne genus subftantia: & corrupti­bilis , & incorruptibilis, & corporea:, & incorporea:, qua: eft totius vniuerfi ipsum b o n u m , et ipsum o p tb mum, ad quod omnia, ficut vniuersus exercitus ad im­peratorem sunt co o rd in ata .q u o d eft in hac spaciofis (ima dom o vniuerfi, ficut patersamilias; a quo tandem Omnia originem ducunt ita, vt vnumquodque singu­lare , inde et esse, et fieri h a b e a t : quatenus sua: infini­ta: virtutis amplexu , et per secundas ca u fla s , et fine fecundis caussis omnia continet,quod eft in omnibus,

et super omnia nunquam satis laudatus pr^potens Deus.Id eo sortaflis enim,inquk,ex ijs erit manifefium de il­la quoque subftantia, qua: eft separata a sensibilibus. Quae quidem subftantia separata licet significet, et se­riem motorum coelestium, et Deum Optimum Maxi­m um ; non sunt tamen ha: subftantia: eiufdern generis in Philosophia Aristotelis, ficut nec incorruptibile eft d e genere corruptibilium . Ita nec ipsum bonum , et ipsum optimum vniuerfi eft in genere aliquorum ex aliqua parte quantumcunque b o n o ru m . Haec omnia diifta esse de m ente Aristotelis in Capite vltimo Libri D u od ecim i noftram ibi expositionem legenti patebit clarius. H o c propofitum ita incipit perscrutari.Cum igitur subftantia principium,et caussa quaedam fit,hinc procedendum eft ; ideft a consideratione subftantia: quatenus eft quaedam cauffa. Poftea declarat q uom o­d o cauffam cognoscere quaeramus,quid qu£rentes(de quibus agit et in principio secundi posteriorum, et in fine o&aui) dicens. Quaeritur ipsum propter quid sem per fic ; ideft, quaeritur cauffa semper hoc m odo. P ro­pter quid aliquid; ideft,quod eft cauffa alij alicui,quod eft cauffatum ,ineft. Ideo dixit,alij alicui; quoniam in

cius

I N L 1 B . V I I . C A P . X V I I . l i jeius philosophia omnis pra?dicatio,et omnis inhacreu- tia eft de primis sub stanti js , & m primis subftantijs. Vniuersale namque non prodicatur de vniuersali tan­quam de s u b ie r o , nec eft verum d ic e r e , omnem pro­positionem diuidi in fu b ie & u m ,e t prodicatum . Sed ad textum redeamus. Q u o m o d o caussa quaeratur hoc exemplo declarat. Et ideo propter quid musicus h o ­mo eft cum quis quorit? certe,ait,quork propter quid homo eft musicuSjaut aliquid aliud; ita vt aliud hom o sic, aliud verb sit id , quod d e ipso homine quanitur. Quare, subiungit, querere propter quid ipsum, eft ip­sum , nihil eft querere. Poftea ait . O p o rte t ipsum q u o d , & ipslim esse, exiftere manifesta en tia; id eft, oportet ipsum q u o d ; ideft,ipsum quod subesLetipfiim e ffe ; ideft,id quod ineft,manisefta esse entia. Deinde inhgrentiam,inquit, alterius alteri effe querendam , fi- cut de E clipfi, quam Luna patitur neceffe eft manise- fta effe prius, & L un am , & E d ip f im , deinde qugrere propter quid alterum alteri ineft. Q uon iam vero sim plicium; ideft,incomplexorum cauffa non poteft qug- r i , quia omnium eft vna r a t io , & vna cauffa in omni- bus,quatenus vnumquodq; eorum ad se ipsum etidem; ideo ait. Ipsius autem quod idipsum (h^c sunt simpli­cia) non eft nisi vna ratio,& vna cauffa in omnibus; si­cut si quifc quereret propter quid hom o eft hom o, aut musicus musicus ? Respondendum effet vnumquodq; ad se ipslim indiuifibile effe; & hoc erat vnum effe. Sed,subiungitjhoc eft com m une de omnibus,et breue didtum. Postquam disseruit quid,et q u o m odo siteaus sam querere cum in compositis,tum in fimplicibus,de- inde hoc exemplo declarat dicens .Q uerct autem ali­quis propter quid hom o animal tale quoddam eft ? In

Q ^ z hoc

1 2 4 A R I S T . M E T A P H .hoc qugfIto,ait,maniseftu'effe hunc,qui qu^rit no q ue­rere propter quid is,qui hom o eft;homofit;fed aliquid de aliquo querere propter quid hoc huic ineft? Quare id, quod ineft oportet maniseftum esse, quod fi non fit manisefiu, nihil qufreret. Ideo aliud exemplum subiun gitjdices. Propter quid tonat?Refpondetur,quia sonus in nubibusfit. Itavt m aniseftepateat aliud de alio eise, id quod qugritur. Poftea subiugit.-alia quffita,in quibus possunt qugri cauff^qu? sunt vt sorma,mouens,finis,et' m ateria. Propter quid h^c, vtputa , lateres, & lapides domus sunt ? et respondet maniseftum else cauflam qu£fi,et hanc caussam esse,qug Phyfice species, & L o ­gice ; ideft,in rationibus, quod quid erat effe appella­tur. A c subiungit,hanc cauflam in quibusdam efle fine, sicut fi quis qugreret, propter quid eft hec domus ? vel propter quid hic le&us? cui re&e respondendum effet vt protegamur a srigore et calore,& vt corpori somno quietem demus . E t dum qugrimus propter quid h^c generentur, et corrum pantur,et moueantur? cauffam mouentem propriam qugrim us. Poftea, ait, quando in qugfitonon dicitur manisefte alterum de altero,sed simpliciter. Sicut propter quid eft homo ? latet quod queritur,quia nen determinatur quid dc quo • Q uare, subiungit, oportere qugrentes re£te disponere sua qug- fita. Q u o d fi non fecerint,qugftiones eorum eru.it fi- cut nihil determ inantesita etnihii querentes. De qug- fito in quo materia queritur, ait, Ipfum efle; ideft (spe­cie )neceffe eft, et vt in cognitione fit,et vt habeatur ex ijs,qug cognoscimus. Q u o d fi queratur, propter quid hgc species fit?ait,maniseftum efi'e in hocqu^fito ma­teriam queri, que materia eft cauffa, vt illud efle fit d o ­mus, vel vt fit h o m o ; ideft,interroganti propter quid

illa

I N L I B . V I ( . C A P . X V H . 125 illa species eft domus ? recte refpondeoirur propter la ­teres,et lapides,in quibus quod quid erat efte, t fi- Vel propter quid homo eft ,aut propter quid cius corpus tale corpus eit? Respondet in ijs qu.eftionibus m ani­festum d ie caussam qu^rftque efi materia.Verum q u o ­niam in omni composito altera parseft species, altera vero materia; ideo ha?c autem ,inquit,species eft, qua specie aliquid eit id,quod eft,et ha?c aliud eft subftan­tia ; ideft, materia, et subiedhun. Poftea patet de sim­plicibus, inquit,idesride incomplexis non effequ^ftio- nem aliquam, neq; do&rinam ; ideft, nec de eis possu­mus aliquid quaerere,nec de illis pollumus aliquid d o ­ceri. 5ed,subiungit,horum alium modumefle .questio­nis,quatenus horum vna pars non eft cognita,et alia, vt cognofcatur,queritur. De ijs in fine N oni Libri m em i­nit. Notandum hic eft hacc simplicia non efte substan­tias orbium motrices . Htec simplicia L o g ic e dicun­tur, q uod quid erat esse, quale erat eft e, .quantum erat efte , similiter et de alijs. Poftea vt probet elem enta non seruare suam speciem in elementatis,aic. Cum ve­ro id quod ex aliquo compositum eft ita,vt aliquod to tum vnum fit, hoc ais, non eft vt cumulus,sed eft vt syl­laba. Verum syllabi non eit elementa ipsa , nec idem quod B. et A . syllaba, BA , nec caro eft ignis,et terra,ex quibus eft generata. E t item dissolutis ijs; ideft carn e , et syllaba,amplius nec caro.nec fyliaba eft,sed elemen ta su at; ideft ignis,et terra, et B, et A. Ex quibus infert syllabam efle aliquid non solum vocalem , et m utam ; sed prater hsec effe aliquid aliud vnum. Similiter et ca­ro non modo eft ex parte materia ignis,et terra,aut ca­lidum,aut frigidum,quod eft propinquior materia, fed etiam aliquid aliud vnum; ideft,caro. Poftea de carnc,

et de

i i 6 A R I S T . M E T A P H .& de syilaba loquens-ait.Si igitur illud neceffe eft quo­que aut elementum e f le , aut ex elementis esse: si ele­mentum eflet caro,fequeretur ex carne, terra, & ig n e , qua? funt e1em enta,carnem denuo fierbet eadem ratio­ne iterum & infinita, Poftea fi vero,inquit,ex elemen to caro fit,ait patere exvno elemet to carnem non p o s fe fieri,fed ex pluribus elem entis,quam ipfum vnum eft. Nam fi ex vnoelem ento eflet fa d a caro, sequere­tur ex hac carne, & aliam carnem fieri, ita & in infini­tum. Eodem m odo dicendum & de syllaba. Quare et de ipfa carne,et de syllaba loquens, a it . Videbitur au­tem effe aliquid tale et non elem entum , ac cau ffam , sed hoc cam em ,hoc vero syllabam effe. Similiteret de ceteris,qu^ ex dementis fiunt,fic intelligendum e f fe , Poftea loquens de carne, et de syllaba, quatenus sunt h o c aliquid,ait. Subftantia vero cuiusq; quidem h o c . namq-, prima ipfius effe cauffa eft.Verum quoniam eo - ruin,qu? ex elementis fiunt quadam non funt subftan- tix,sed subftantif quacunque sunt natura,et secundum naturam conftitut^illg subftantif sunt;ideo subiungit. Videri poteft aliquibus tametsi nondum eft probatum k a vt clare poffit constare,substantiam effe hanc natu- ram,qug non eft elementum,sed principium ; idesbex- trinsecum principium,quoniam elementum eft intrin- secum in quod exiftens diuiditur, vt in materiam, ficutsyllaba in A , et in B. eius elementa, a

F I N I S .