Periudha midis dy luftrave boterore

2012Alkida OsmaniAuiola Neziri11-7

[Periudha midis dy luftrave boterore ]Revolucioni Bolshevik , Diktaturat e rrzuara dhe nostalgjikt e tyre

Recolucioni Bolshevik Me1917, derisaAmerikanga ana e saj hynte n luft, ngjan nj ngjarje tjetr q ka pasoja mbi zhvillimin e lufts dhe mbi ardhmrin eEvropsdhe t bots: revolucioni rus. Q m1905, pas nj vijimi zie buke dhe paralelisht me disfatn ushtarake t psuar nga japonezt, shperthyen veprime revolucionare. Puntort ePereterburgutn grupe me flamuj, ikona dhe nj fotografi t madhe t carit qen masakruar nga ana e ushtris; n shum vise shprthyen kryengritje: socialistt n krye me Trockin (Leon Trotsky) u orvatn t marrin n duar udhheqjen e lvizjes; perandori pat br lshime. N vazhdim vshtirsit sociale tRusisvinin duke u shtuar: fshatart t cilt s`kishin tok t mjaftueshme pr jetes vinin gjithnj duke u varfruar, fashatart e tjer u pasuruan e ishin zotrinjt e tokave; industria e rnd ishte zhvilluar hovshm n disa zona:Mosk,Peterburgn lugun eDonit, q ishte ndrtuar me an t kapitalit shtetror dhe atij t huaj, sidomos atijgjerman. Si pasoj u kundrvinin dy bota: ajo e puntoris e prqndruar n pak zona, e ajo e fshatarsis e prhapur n tr vendin. Q kto dy bota t qeverisen ishte e fort lvizja socialiste dhe revolucionare, ajo e fshattarsis pr shkak t tradits s saj pr autonomi dhe pavarsi ndaj pushtetit politik. Projektet e sllavofilve dhe popullistve, t cilt dshironin t prdornin botn fshatare si baz pr nj zhvillim origjinal tRusisgjithnj e m shum bheshin t vshtira pr t`u realizuar. Lufta ka nj efekt eksploziv: Fshatart e derguar n front ohen n kryengritje, sepse qen drguar n front pa paisisje ushtarake, puntort ngren kryet, sepse kishin mbetur pa ushqim dhe lnd djgse. Nmarst1917( muaji shkurt sipas kalendarit q ishte n fuqi nRusi) pas nj demonstrate t ushtarve dhe puntorve nPeterburgperandoriNikolla IIabdikon dhe krijohet nj qeveri liberale kushtetutare. N ndrkoh puntort dhe ushatrt krijuan n pjesn m t madhe nga krahu I moderuar i partis socialiste.Krahu radikal i partis,Bolshevik, priti deri neprill, kur me ndihmn e gjermanve,Vladimir Leniniu kthye n Rusi, dhe propozoi nj program radikal q parashihte t kthehej menjher paqja, q toka t`iu jepet fshatrve t panjohur, q t ndrtohet nj fuqi solide revolucionare. Bolshevikt u bn t fort me kt program, pr pak koh u bnn shumica n sovjett, edhe pse partia si e till sht nj pakic e vogl n vend.Projektet eVladimir Leninitarritn t bashkangjisin edhe fshatart. Ntetorshprthej revolucioni socialist: puntort dhe ushtart e pushtojnPallatin Dimrort Peterburgut dhe bn q t bjer qeveria liberale. Bolshevikt e marrin pushtetin. Veprat e para t tyre qen arritja e paqs, nacionalizimi i tokave,t cilat iu besohen sovjetve t fshatrave q t`iu ndajn fshatarve, kontrolli i uzinave iu takon puntorve, bhet nacionalizimi i bankave dhe ndrmarrjeve t mdha tregtare. Pushteti i ri duhet t drejtohet nga sovjett dhe ngaPartia Komuniste. sht nj eksperiment krejtsisht i ri prEvropndhe prbotn.

Piktur-Pamje ngaRevolucionirus nPeterburg

Piktur Revolucioni rus

Vladimir Lenin, kryesues iRevolucionitBolshevik t tetorit

Lidhja e 8 marsit me Revolucionin Bolshevik

8 Mars eshte nje date qe perkujton fillimin e revolucionit komunist ne Rusi ne 1917. Ideja per nje dite nderkombetare te grave lindi ne fillim te shekullit te 20-te dhe u perqafua nga levizjet komuniste, te majta dhe grupe te tjera progresiste te cilat me te drejte kerkonin barabazi sociale dhe politike per grate. Ne 1910, Internacionalja Socialiste e atehershme vendosi festimin e nje dite nderkombetare te grave, e cila deri ne 1913 u festua ne te dielen e fundit te Shkurtit, dite e propozuar nga Partia Socialiste Amerikane. Gjate vitit 1916, Rusia pesoi humbje te medha ne luften e pare boterore, nje situate qe krijoi destabilizim te brendshem ne vend. Situata u shfrytezua nga bolsheviket te cilet ne Shkurt 1917 organizuan protesta te medha qe cuan ne permbysjen e Carit dhe monarkise Ruse. Protestat fillimisht u organizuan si demonstrata te grave kunder dergimit te burrave dhe djemeve te tyre ne frontin e luftes dhe kunder pjesemarrjes se Rusise ne luften e pare boterore, ku deri ne fund te 1916 Rusia kishte humbur 2 milion ushtare. Data e rrezimit te monarkise Ruse eshte 23 Shkurt me kalendarin e vjeter te Rusise ose 8 Mars me kalendarin e ri Gregorian. Rusia u shpall republike nen nje qeveri provizore. Me pas, ofensiva bolshevike vazhdoi deri ne kthimin e Leninit ne Rusi dhe revolucionin e Nentorit te atij viti. Ne perkujtim te ketyre ngjarjeve, 8 Marsi eshte festuar si dita nderkombetare e grave.Mua me duket se jo vetem qe nuk ka gje per te festuar ne 8 Mars (si per grate ashtu dhe per burrat), por te perkujtosh/festosh 8 Marsin eshte fyerje per njerezimin. Nuk mund te gjendet nje date tjeter qe te perkujtoje me shume sesa shfrytezimin e protestave te grave nga bolsheviket Ruse?! Le te festojme nje dite qe nderon perpjekjet, arritjet dhe kontributin e grave shqiptare ne jeten dhe historine e vendit, ose edhe nje ngjarje nderkombetare qe ka kontribuar realisht per te drejtat shoqerore dhe politike te grave. Nuk jam per ate qe te krijojme nje mosmarreveshje tjeter per festat si ajo per 28-29 Nentorin, por le te biem dakord per nje date tjeter qe te mos perkujtoje fillimin e revolucionit bolshevik ne Rusi. Ne fakt, festen e re te grave le ta caktojme me nje referendum ku vetem grate do te kene te drejte per te votuar dhe per te zgjedhur cdo dite te vitit, pervec 8 Marsit.

Keshilli i komesareve popullor: Prej 22 anetaresh: 3 ruse, 1 gruzian, 1 ermen dhe 17 hebrenjDetyraMbiemriNacionaliteti

KryetarUljanov (Lenin)Rus

Punet e jashtmeCiceriniRus

NacionalitetetXhugashvili (Stalini)Gruzian

BujqesineProtijaniErmen

EkonomineLuri (Larini)Hebre

Kontrollen ushqimoreShlihteriHebre

Armaten dhe flotenBernshtajn (Trocki)Hebre

Kontrollen shteteroreLanderiHebre

Pronen shteteroreTimoti KaufmaniHebre

PunenV.ShmithiHebre

Ndihmen socialeE. Lilina (Knigisen)Hebraike

Arsimin e pergjithshemLunacarskiRus

ReligjionetSpicberguhebre

Punet e brendshmeApfelbaum (Zinovjev)Hebre

ShendetesineAnveltiHebre

FinancatIzidor BukovskiHebre

ShtypinVolodarskiHebre

ZgjedhjetUrickiHebre

MigracioninI. ShtajnberguHebre

MigracioninFingshtajnHebre

Migracionin (ndihmes)SaviliHebre

Migracionin (ndihmes)ZaslovskiHebre

Diktaturat e rrzuara dhe nostalgjikt e tyreNe shekullin XX, Evropa ka qene teatri i dy luftrave boterore dhe kontinenti u nda ne dy blloqe gjate Luftes se Ftohte Lindje-Perndim. Luftrat boterore,sidomos lufta e dyte boterore sollen shkaterrim ne kontinentin e vjetr. Ndersa Lufta e Ftohte solli izolimin ,varferimin dhe shkeljen e te drejtave fondamentale njerezore ne Evropen Lindore. Vllezerit dhe motrat e te njejtit kontinent prej mijera vjetesh u bene armiq te betuar te njeri-tjetrit. Lufta e ftohte krijoi ambientin e pershtatshem per nje lufte te trete boterore. Ajo mund te plaste nga momenti ne moment kur marredheniet midis dy blloqeve tendoseshin.Perse njerzit nuk nxjerrin mesime nga historia, nga jeta e njerezve qe kane perjetuar keto kohe te veshtira e te hidhura te njerzimit? Si mund te jemi nostalgjike te ketyre koherave kur njeriu ishte i transformuar ne nje objekt dhe qenia njerzore skishte asnje te drejte ose vlere, por ishte pjese perberese e turmave qe drejtoheshin si robot? Perse shume te pafajshem duhet te vriteshin per shkak te races, te fese ose mendimeve te tyre disidente?Perse vellai duhet te mohonte, te spiunonte vellain? Perse njeriu duhet te urrente kaq shume njeriun sa te krijonte kampet e prqendrimit dhe gulaget e ftohte te Siberis? Perse njerezit duhet te ishin aq zemerngushte dhe egoiste per te imponuar idete dhe ideologjite e tyre qe sollen kaq shkaterrim dhe vuajtje? Koha i rrezoi diktatoret dhe diktaturat ne Evrope.Popujt evropian e kuptuan qe e ardhmja e tyre ishte te jetonin te gjithe se bashku ne harmoni dhe te krijonin nje kontinent paqsor. Kjo ishte ideja e Zhan Monese dhe e Robert Shumanit per te krijuar nje Evrope te Bashkuar nen te njejtin flamur.Keto ide inspiruan dhe Papen Gjon Pali i II-te per tu ngritur kunder komunizmit ne Evropen Lindore. Drita e Zotit ne zemren e tij e udhehoqi ne perpjekjet per te sjelle vellazerimin e njerzve te feve te ndryshme.Ai ishte misherimi i Zotit ne toke,pasi fali dhe Ali Agxhan, personin qe i beri atentat per ta vrare ne vitin 1983. Driten e lirise e paten Les Valesa, Vaclav Havel, Solzhenicin, Sakharov qe u ngriten kunder diktatures totalitare.Bota duhet pare ndyshe,nga e djeshmja e historise boterore ne mund te nxjerrim vetem mesime, te tashmen, ne duhet ta jetojme me mend, qe mos te kemi pendime dhe e ardhmja ka per te qene e bukur nese njerezimi sben te njejtat gabime.Nostalgjiket e gabimeve te njerezimit duan te ngjallin urrejtjen, hasmerine por ne duhet te luftojme per nje bote me te mire ,ku cdo kush punon ,jeton dhe i respektohen te drejtat e tij. Ne sduhet te harrojme Ana Frankun dhe ditarin e saj, Popujt e persekutuar, burgjet, gulagt e ftoht, internimet, vrasjet e njerezve te pafajshem qe luftuan per liri dhe demokraci. Te gjithe njerezit e botes jane te barabarte para Zotit dhe cdo qenie njerezore meriton ta jetoje jeten e saj me dinjitet ,ne harmoni te plote me gjithe qeniet e tjera njerezore. Vetem Krijuesi yne ka te drejten te vendosi per fatin tone dhe te na gjykoj.Ja perse sduhet te jemi nostalgjike te ketyre faqeve te errta te historise njerezore, por duhet te kujtojme se cdo njeri eshte vete drita e Zotit ne toke.