1 MBUROJA.net

Me emrin e Allahut, Mshiruesit, Mshirbrsit

El Fatiha - Hapja sht shpallur n Meke

Pjesa e par Kuptimi i El-Fatihas dhe emrat e saj

Kjo kaptin quhet El-Fatiha e q n gjuhn ton ka kuptimin Hapja e Librit, sht kaptina me t ciln fillojn lutjet-namazi. Nga shumica e dijetarve sht quajtur Umm Al-Kitab (Nna e Librit). N hadith autentik t transmetuar nga Tirmidhiu, i cili e ngriti ne shkalln sahih, Ebu Hurejra transmeton e thot se i Drguari i Allahut, Muhamedi salallahu alejhi we selem ka thn:

Elhamdulilahi-Rabbil-Alemin sht Nna e Kuranit, Nna e Librit dhe shtat ajetet e Kuranit t lavdishm q prsriten (shtat ajetet e ksaj sureje prsriten n do rekat

gjat namazit).

Gjithashtu, sht quajtur edhe El-Hamd dhe Es-Salah, sepse Profeti salallahu alejhi we selem ka thn se Allahu ka thn:

: :

E kam ndar namazin ndrmjet Meje dhe robit Tim n dy gjysma. Kur robi thot:Falnderimi i takon All-llahut, Zotit t Gjithsis! Allahu thot: Robi im m

lavdroi.

El-Fatiha sht quajtur edhe Salah, sepse t recituarit e saj sht kusht pr vlefshmrin e namazit. sht quajtur edhe Esh-Shifa (Shrimi).

Gjithashtu, quhet edhe Er-Rukjeh (shrim, mjet shrimi), sepse n Sahih ekziston rrfimi i Ebu Seidit ku tregon historin e Sahabiut i cili i kndoi El-Fatihan udhheqsit t nj fisi i cili ishte i helmuar. M von, i Drguari i Allahut tha sahabiut:

Nga e dite se ajo sht rukje?

2 MBUROJA.net

Ibn Abasi, Katade dhe Ebu-El Alij thon se El-Fatiha sht shpallur n Meke. Allahu thot:

M t vrtet, Ne u kemi dhuruar juve shtatshen Methani (shtat ajetet e kaptins El-Fatiha q prsriten)(15:87). Allahu e di m s miri.

Sa ajete ka El-Fatiha?

Nuk ka kurrfar mospajtimi se El-Fatiha ka shtat ajete.

Sipas shumics s lexuesve t Kufas, nj grupi t Sahabeve, tabiinve dhe nj numri dijetarsh nga gjeneratat e suksesshme Bismilahi sht nj ajet i ndar n fillim t ksaj kaptine pr t ciln do t bjm fjal serish, me lejen e Allahut, dhe tek Ai mbshtetemi. Numri i shkronjave dhe fjalve n El-Fatiha

Dijetart thon se El-Fatiha prbehet prej njzetepes fjalve dhe njqindetrembdhjet shkronjave.

Arsyeja pse quhet Nna e Librit

N fillim t Librit t Tefsirit, n Sahihun e tij, Buhariu thot:Quhet Nna e Librit sepse me kt kaptin fillon Kurani dhe se namazi fillon me recitimin e saj.

sht then se quhet Umm-el Kitab, sepse prmban tr kuptimin e Kuranit.

Ibn Xheriri thot:Arabt e quajn gjithprfshirse do gj q prmban specifika t fushave t ndryshme. Edhe flamurin q bashkon radht e ushtris ata e quajn Umm.

Ai gjithashtu ka thn: Meka sht quajtur Umm el-Kura (Nna e Qyteteve) sepse sht me i madhi dhe prijsi i t gjitha fshatrave. Gjithashtu thuhet se toka sht krijuar duke filluar nga Meka.

M tej, imam Ahmedi shnon se Ebu Hurejre ka treguar pr Umm-el Kuran se ka dgjuar Profetin duke thn:

3 MBUROJA.net

Ajo sht Umm el-Kur'an, shtat ajetet e Kuranit t Lavdishm q prsriten.

T njjtin hadith nga Ebu Hurejre e transmetojn Ebu Xhaferi dhe Muhamed Ibn Xherir et Taberi.

Mirsit e El-Fatihas

Transmeton Imam Ahmed Ibn Hambeli n Musnedin e tij se Ebu Seid bin Mualla ka thn: Isha duke u falur, kur m thirri Profeti, kshtu q nuk iu prgjigja, derisa e mbarova namazin. M pas, iu afrova atij dhe ai m tha:t pengoi ty t vije? A nuk ka thn Allahu:

O ju q keni besuar! Prgjigjuni Allahut (duke iu bindur Atij) dhe t Drguarit t Tij kur ai u thrret tek ajo q u jep jet. Pastaj tha:

Para se t largohesh nga kjo xhami, un do t t msoj suren m t vlefshme n Kuran. Ai m mbante dorn dhe, kur po bhej gati t largohej nga xhamia, i thash:O I Drguar i Allahut, ju that se do t m msoni suren m t madhe nga Kurani. Po,

tha ai.

Elhamdu lilahi Rabbil-`Alamin

Ajo sht shtatshja q prsritet dhe Kurani i Lavdishm q m sht dhn mua.''

Kt hadith e transmetojn edhe Buhariu, Ebu Davudi, En Nesai dhe Ibn Maxhe.

Gjithashtu, Imam Ahmedi transmeton nga Ebu Hurejre:I Drguari i Allahut doli jasht derisa Ubej bin Kab po falej dhe tha:O Ubej!!. Ubej nuk u prgjigj. Profeti srish thirri:O Ubej!. Ubej e shpejtoi namazin dhe m pas vajti tek i Drguari i Allahut duke i thn:Selam alejkum, ja Resulullah. Profeti i ktheu prshndetjen dhe e pyeti:O Ubej,

4 MBUROJA.net

t pengoi t m prgjigjeshe kur un t thirra?. Ai tha:O i Drguari i Allahut! Isha duke falur namaz. Ai tha:A nuk ke lexuar n at q Allahu m shpalli mua

Prgjigjuni Allahut (duke iu bindur Atij) dhe t Drguarit t Tij kur ai u thrret tek ajo q juve u jep jet.

Ai tha:Po, o i Drguari i Allahut! Nuk do ta prsris m kt.' Profeti tha:

A dshiron t t msoj nj sure e q si kjo nuk sht shpallur asgj n Teurat, Inxhill, Zebur dhe Furkan? Ai tha:Po, o i Drguari i Allahut. I Drguari i Allahut tha:Shpresoj t mos dal nga kjo der gjersa ti ta msosh kt. Kabi thot:Derisa po fliste i Drguari i Allahut, m mbante dorn. Ndrkoh un ngadalsoja nga frika se ai do t arrinte tek dera para se ne ta mbaronim bisedn. Kur arritm tek dera, i thash:O i Drguari i Allahut! Cila sht surja q m premtove t m msosh?Ai m pyeti:ka lexon n namaz?Ubej thot Ia lexova atij Umm-el Kuran ndrsa i Drguari tha:

Pasha At n dorn e t Cilit sht shpirti im! Allahu kurr nuk ka zbritur n Teurat, Inxhil, Zebur apo Furkan ndonj sure si kjo. Kto jan shtat ajetet q prsriten e q m

jan dhn mua.

Trimidhiu thot se ky hadith sht hasen Sahih.

Ekziston edhe nj hadith i ngjashm rreth ksaj teme e q tregohet nga Enes bin Maliku, m tej Abdullahu, i biri i Imam Ahmedit, i cili shnon kt hadith nga Ebu Hurejre, ky nga Ubei bin Kab, ku ai prmend nj hadith m t gjat, mirpo me fjal t njjta si ky.

Trimidhiu dhe En-Nasai e transmetojn kt hadith nga Ebu Hurejre, nga Ubei bin Kab i cili ka thn se i Drguari i Allahut ka thn:Allahu kurr nuk ka zbritur asgj t ngjashme n Teurat apo Inxhill si ka zbritur Umm el- Kuran, jan shtat ajetet q prsritn dhe sht e ndar n dy pjes ndrmjet Allahut dhe robrve t Tij

5 MBUROJA.net

Kto fjal jan sipas transmetimit t En-Nesait. Tirmidhiu thot se hadithi sht Hasen Gharib.

Transmeton Imam Ahmedi se ibn Xhabiri ka thn:Shkova tek i Drguari i Allahut pasi ai mori abdes dhe i thash:Paqja dhe Mshira e Allahut qoft mbi ty, o i Drguari i Allahut!Ai nuk u prgjigj, kshtu q un serish i thash: Paqja dhe Mshira e Allahut qoft mbi ty, o i Drguari i Allahut!Ai ende nuk mu prgjigj, kshtu q un serish i thash: Paqja dhe Mshira e Allahut qoft mbi ty, o i Drguari i Allahut!Ai prap nuk mu prgjigj. I Drguari u largua ndrsa un e ndiqja pas derisa ai arriti n vendqndrimin e tij. Un shkova n xhami dhe u ula aty i mrzitur dhe i dshpruar. I Drguari i Allahut doli pasi mori abdes dhe tha; Paqja dhe Mshira e Allahut qoft mbi ty! Paqja dhe Mshira e Allahut qoft mbi ty! Paqja dhe Mshira e Allahut qoft mbi ty!Pastaj tha:O Abdullah bin Xhabir! A t t njoftoj pr suren m t mir n Kuran? Un i thash, Po, o i Drguari i Allahut. Ai tha:Lexo: I tr falnderimi i takon Allahut, Zotit t gjithsisderisa ta prfundosh at. Ky hadith ka zinxhir t mir transmetuesish.

Disa dijetar mbshteten n kt hadith si dshmi se disa ajete dhe kaptina kan m tepr mirsi se disa ajete apo kaptina t tjera.

Ve ksaj, n kapitullin pr mirsit e Kuranit, Buhariu transmeton se Ebu Seid El Hudriu ka thn: Njher ishim n udhtim kur erdhi nj shrbtore dhe tha:Udhheqsi i ksaj zone sht helmuar dhe populli i saj jan larguar q ktej. A ka ndonj mjekues ndrmjet jush? Pastaj nj burr, njohurit e t cilit nuk na interesonin, shkoi pas saj. Ai i lexoi nj rukje dhe personi u shrua. Udhheqsi i dha atij si dhurat tridhjet dele dhe ca qumsht. Kur ai u kthye, ne i tham: A di ndonj rukje t re, apo e ke br kt edhe m hert. Ai tha: I lexova si rukje Umm Al-Kitab. Ne i tham: Mos bj asgj m tepr, derisa ta pyesim t Drguarin e Allahut. Kur u kthyem n Medine, ia prmendem kt t Drguarit dhe ai tha:

Atij q tha se sht rukje ndajani delet dhe m lini mua nj pjes.

Muslimi n Sahih dhe En-Nasai n Suneh transmetojn se Ibn Abasi ka thn: Kur Xhibrili ishte me t Drguarin e Allahut, dgjoi nj zhurm q vinte nga lart. E ngriti shikimin drejt qiellit dhe tha: Kjo sht nj der n qiell q po hapet e q nuk sht hapur kurr m pare gjer me tani. Nj melek zbriti nga ajo der, iu afrua Profetit dhe tha: Pranoje lajmin e gzuar pr dy drita q t jan dhn ty e q nuk iu jan dhn asnj profeti para teje: Hapja e Librit (El-Fatiha) dhe tri ajetet e fundit t surs El- Bekare. Nuk do t lexosh asnj shkronj prej tyre e t mos kesh prfitim. Ky sht hadith i mbledhur nga En-Nesai (El-Kubra 5:12) dhe Muslimi e mblodhi me fjal t njjta. (1:554)

6 MBUROJA.net

El-Fatiha dhe Namazi

Transmeton Muslimi nga Ebu Hurejra se i Drguari i Allahut ka thn:

Kushdo q fal ndonj namaz e n t nuk lexon Umm-el Kuran, namazi i tij ssht i plot. Ai e tha kt tri her.

Ebu Hurejre qe pyetur:Po kur rrim prapa imamit? Ai tha: Lexojeni n heshtje, sepse e kam dgjuar t Drguarin e Allahut duke thn:

: :

: :

: :

: : :

: :

- :

Allahu i Lartsuar ka thn: `E kam ndar namazin (El-Fatihan) n dy gjysma ndrmjet Meje dhe robit Tim dhe robi do ta fitoj at pr t ciln sht lutur. Nse ai thot:

Falnderimi i takon Allahut, Zotit t botve, Allahu thot: Robi Im m lavdroi'

Kur robi thot:

Mshiruesit, Mshirbrsit, Allahu thot: Robi Im m lartsoi

Kur Robi thot:

7 MBUROJA.net

Sunduesit t Dits s Gjykimit, Allahu thot: `Robi Im m lavdroi (i sht bindur Madhris Sime)'

Kur robi thot:

Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje ndihm krkojm, Allahu thot: `Kjo sht ndrmjet Meje dhe robit Tim, dhe ai do ta fitoj at pr t ciln sht lutur.'

Kur robi thot:

-

Udhzona n rrugn e drejt, n rrugn e atyre q u ke dhuruar bekimin Tnd, jo n rrugn e atyre me t cilt je i hidhruar e as n t atyre q e humbn veten!, Allahu thot: `Kjo sht pr robin Tim dhe ai do ta kt at q e ka krkuar''

Kto jan fjalt e transmetuara nga En-Nesa'i, ndrsa Muslimi dhe En-Nesa'i shnojn hadithin me kto fjal: "Gjysma sht pr Mua dhe gjysma tjetr pr robin Tim, dhe robi do ta kt at q e ka krkuar.''

Shpjegimi i ktij hadithi

N hadithin e fundit sht prmendur fjala Salah (namaz), q i referohet t recituarit t Kuranit (n kt rast El-Fatiha), ashtu si thot Allahu n nj ajet tjetr Kuranor:

Dhe faluni jo m z t lart apo t ult, por zgjidhni nj rrug t mesme, e q nnkupton recitimin e Kuranit ashtu si thuhet n Sahihun e treguar nga Ibn Abasi.

Po ashtu n hadith, Allahu thot: "E kam ndar namazin n dy gjysma ndrmjet Meje dhe robit Tim dhe robi do ta fitoj at pr t ciln sht lutur.

M tej Allahu na sqaron ndarjen n t ciln prfshihet El-Fatiha, duke na e br t qart rndsin e recitimit t Kuranit gjat namazit e q sht nj prej shtyllave m t rndsishme. Vreni se edhe pse fjala `salah' sht prdorur ktu, ajo nuk sht prdorur n kuptimin e plot, por m tepr sht prdorur si pik referimi n kuptimin e recitimit

8 MBUROJA.net

t Kuranit. Ngjashm fjala recitim-leximsht prdorur me kuptimin e lutjes-namazit ashtu si shihet nga kjo thnie e Allahut:

Dhe lexoni Kuranin hert n agim. M t vrtet, leximi i Kuranit n agimin e hershm dshmohet gjithmon, duke iu referuar namazit t sabahut.

N t dy Sahihet thuhet se melaiket e nats dhe dits jan t pranishme gjat ktij namazi.

Leximi i El-Fatihas sht i detyrueshm n do rekat t namazit

T gjitha kto fakte dshmojn pr domosdoshmrin e leximit t Kuranit (El-Fatihas) n do namaz, dhe pr kt rregull ekziston pajtueshmri n mes t dijetareve. Kt e dshmon edhe hadithi q e prmendem m hert e ku thuhet:

Kushdo q fal namaz dhe n t nuk lexon Umm-el Kuran, namazi i tij ssht i plot

Po ashtu n t dy Sahihet transmetohet nga Ubadah bin es-Samit se i Drguari i Allahut ka thn:

Nuk ka namaz pr kdo q nuk lexon Hapjen e Librit.

Transmetohet nga Ebu Hurejra n Sahihet e Ibn Kuzejmes dhe Ibn Hibanit se i Drguari Allahut ka thn:

Namazi gjat t cilit nuk lexohet Umm el-Kur'an, sht i pavlefshm.

Pr kt shtje ekzistojn edhe shum hadithe t tjera. Prandaj, leximi i Hapjes s Kuranit gjat namazit nga imami dhe ata q falen pas tij sht i detyrueshm dhe at n do rekat.

9 MBUROJA.net

Tefsiri i Istiadhes

Allahu thot:

-

Ti (Muhamed) tregohu i but (fal), urdhro pr t mir dhe largohu prej t padijshmve (mos i dno ata). E nse t godet ndonj vesvese nga shejtani, ti krko

strehim tek Allahu, sepse vrtet Ai dgjon e di(7: 199-200)

- -

Dhe t keqen Ti ktheje me t mir. Ne e dim m s miri se far shpifin ata. Dhe thuaj: O Zoti im, un mbrohem me ty prej cytjeve t djajve! Dhe mbshtetm tek Ti

q ata t mos m afrohen! (23:97-98)

- -

T keqen ktheje n mnyrn m t mire, se ather ai me t cilin kishit njfar armiqsie, do t bhet mik i afrt. Mirpo, kt nuk mund ta arrij askush prej jush,

pos atyre q jan t durueshm, dhe nuk mund ta arrij kush tjetr pos atyre q kan virtyte t larta. E nse ty t ngacmon djalli, ti krko mbrojtje prej Allahut, se vrtet

Ai sht dgjuesi, i Dijshmi!

Kto tri ajete jan ajetet e vetme q mbartin kt kuptim. Allahu ka urdhruar q ne t jemi armiq t but kundr njerzve, n mnyr q kjo butsi t na e kthej at n nj aleat dhe prkrahs. Ai gjithashtu urdhron q t krkojm mbrojtje nga armiku shejtan, sepse ai nuk zbutet, nse ne e trajtojm me mirsi dhe butsi. Shejtani krkon shkatrrimin e birit t Ademit si pasoj e ligsis s tij dhe urrejtjes q ka pasur gjithmon kundr babait t njerzimit, Ademit.

Allahu thot:

O Bijt e Ademit! Mos e lini shejtanin tu mashtroj ashtu si mashtroi etrit tuaj (Ademin dhe Havn) (7:27),

10 MBUROJA.net

M t vrtet shejtani sht armik juaji, prandaj dijeni at pr armik. Ai i thrret pasuesit e tij (Hizb) vetm pr ti br ata banues t zjarrit (35:6)

dhe

Vall, a n vend Timin do ta merrni at (Iblisin) dhe pasardhsit e tij pr miq, ndrsa ata jan armiqt tuaj? Sa kmbim i keq dhe i shmtuar sht ai i dhalimunve

(politeisteve, keqbrsve, jobesimtarve etj) (18:50)

Djalli e siguroi Ademin se ai deshi vetm ta kshillonte, por n t vrtet ai e gnjeu at. Prandaj, shihni se si do t na trajtoj pasi u betua :

Pasha Madhrin Tnde, do ti shmang t gjith nga rruga e drejt, me prjashtim t atyre robrve Tu t zgjedhur q jan t sinqert (d.m.th besimtarve, t bindurve,

besimtarve t vrtet n besim e pastr Islam-Monoteizm (38:82-83)

Po ashtu Allahu thot:

-

Kur dshironi t lexoni Kuran, krkoni mbrojtjen e Allahut kundr djallit t mallkuar. Vrtet, ai (shejtani) nuk ka kurrfar fuqie kundr atyre q besuan dhe q i jan mbshtetur Zotit t tyre. Mbizotrimi i tij (i shejtanit) sht vetm mbi ata q e

prkrahin at dhe mbi ata t cilt shkaku i tij u bn idhujtar (16:98-100)

Krkimi i strehimit tek Allahu para leximit t Kuranit

Allahu thot:

11 MBUROJA.net

Kur t dshironi t lexoni Kuran, krkoni mbrojtjen e Allahut kundr djallit t mallkuar

Njjt me kt Allahu thot:

Kur t ngriheni pr t falur namazin, lani fytyrat dhe duart tuaja gjer n brryla (5:6), q nnkupton para se t qndroni n namaz, ashtu si bhet e qart nga hadithet q

kemi prmendur. Transmeton Imam Ahmedi se Ebu Seid El-Kudriu ka thn: Kur i Drguari i Allahut zgjohej natn pr t falur namaz, ai e fillonte namazin me tekbir

(duke thn Allahu Ekber) dhe pastaj falej

.

I tr falnderimi dhe lavdia t takojn ty, o Allah. I bekuar qoft emri yt, i lartsuar sht sundimi yt, nuk ka hyjni tjetr q meriton t adhurohet m t drejt prve Teje

Pastaj do ta thoshte kt tri her:

Nuk ka hyjni-Zot q meriton t adhurohet me t drejt prve Allahut. Pastaj thoshte:

I mbshtetm Allahut, Dgjuesit, t Dishmit, nga shejtani i mallkuar, q t m ruaj nga shtrngimi, joshja n mendjemadhsi dhe n poezi.

Kt hadith e transmetojn katr grumbulluesit e Sunetit, pr t cilin Tirmidhiu thot se sht hadithi m i famshm rreth ksaj shtjeje.

Ebu Davudi dhe Ibn Maxhe transmetojn nga Xhubejr bin Mutim se e ka dgjuar baban e tij duke thn:

Allahu sht m i Madhi, m t vrtet m i Madhi (tri her); I tr falnderimi dhe lavdrimi i takon vetm Allahut (tri her); dhe e tr lavdia i takon Allahut ditn dhe

12 MBUROJA.net

natn (tri her). O Allah! Krkoj mbrojtje dhe strehim tek Ti nga djalli i mallkuar, nga hemzi, nefki dhe nefthi i tij.''

Amri thot se Hemz do t thot shtrngim (mbytje n munges t ajrit); Nefkh do t thot mendjemadhsi, dhe Nefth do t thot poezi.

Ibn Maxhe transmeton nga Ali bin el-Mundhiri, ky nga Ibn Fudajli, ky nga Ata bin Seidi, ky nga Ebu Abdurr-rrahaman es-Sulami, ky nga Ibn Mesudi se i Drguari i Allahut ka thn:

O Allah! Krkoj strehim, mbshtetje tek Ti nga djalli i mallkuar, nga Hemzi, Nefkhi dhe Nefthi i tij.

Ai ka thn: Hemz do t thot vdekje, Nefkh do t thot mendjemadhsi, dhe Nefth do t thot poezi.''

Krkimi i strehimit tek Allahu, kur personi sht i zemruar

Transmeton El-Hafiz Ebu Jala Ahmed bin El-Muthani El-Mausili n Musnedin e tij se Ubej bin Kab ka thn: Dy burra u grindn n prani t t Drguarit t Allahut dhe hunda e njrit prej tyre u njt pr shkak t zemrimit t madh. Ather i Drguari i Allahut tha:

:

Un di disa fjal t cilat, po ti thoshte ai, zemrimi i tij do ti largohej I mbshtetem Allahut nga djalli i mallkuar

Kt hadith e transmeton edhe En-Nesai n librin e tij El-Jewm wel Lejleh.

Buhariu transmeton nga Sulejman bin Suradi: Dy burra u grinden n pranin e profetit ndrsa ne ishim ulur me t. Njri prej tyre mallkonte shokun dhe fytyra e tjetrit u skuq nga zemrimi. Profeti tha:

:

E di nj thnie t ciln, po ta thoshte ai, zemrimi i tij do ti largohej - I mbshtetem Allahut nga djalli i mallkuar. Ata i than atij burrit: A nuk e dgjon se far thot i

Drguari i Allahut?, Ai tha: Un nuk jam i marr''.

13 MBUROJA.net

Kt hadith e transmetojn edhe Muslimi, Davudi dhe En-Nesai.

Ka edhe shum hadithe t tjera rreth ksaj teme, t cilat mund t gjinden n librat e lutjeve dhe virtyteve t t drejtve dhe bamirsve.

A sht Istiadhja e detyrueshme?

Shumica e dijetarve thon se leximi i Istiadhs (n namaz dhe lexim t Kuranit) sht i rekomandueshm dhe jo i detyrueshm, prandaj mosleximi i saj nuk prbn ndonj mkat. Megjithat, Er-Raziu transmeton nga Ata bin Ebu Rebah se Istiadhja sht e detyrueshme n namaz dhe gjat leximit t Kuranit. Er-Raziu mbshtet thnien e Atas n baz t kuptimit t dukshm t ajetit

Prandaj, krkoni mbrojtje

Ai thot se ky ajet prmban n vete nj urdhr q duhet zbatuar. Po ashtu, Istiadhja sht lexuar nga profeti salallahu alejhi we selem. Ve ksaj, Istiadhja mbron nga e keqja e shejtanit, gj q sht e nevojshme. Rregulli thot se mnyrat e nevojshme pr t kryer nj krkes fetare jan t detyrueshme vetvetiu. Dhe kur njeriu thot Krkoj mbrojtjen e Allahut nga djalli i mallkuar, ather kjo do ti mjaftoj atij.

Mirsit e Istiadhs

Istiadhja e pastron gojn nga fjalt e urryera q jan n t. Po ashtu e pastron gojn dhe e prgatit pr leximin e Kuranit. Pr me tepr Istiadhja e detyron njeriun t krkoj mbrojtjen e Allahut dhe bn q njeriu t njoh fuqin e Allahut pr t br gjithka. N t njjtn koh Istiadhja v n pah dobsin e robit, dobsin e tij dhe pafuqin pr ta luftuar dhe prballuar armikun e tij t prbetuar, djallin, t cilin Allahu e ka krijuar dhe sht ne gjendje q ta zmbraps dhe ta mund. Ndryshe nga armiku njeri, ky armik nuk e pranon mirsin. Ne Kuran gjenden tri ajete q e konfirmojn ket fakt. Allahu thot:

M t vrtet, ti nuk ke kurrfar fuqie mbi robrit e Mi (d.m.th besimtareve t vrtet n besimin e pastr Islam, n monoteizm). Mbrojtja e Zotit tnd sht e

mjaftueshme pr ta. (17:65)

14 MBUROJA.net

Duhet t theksojm ktu se besimtaret te cilt vriten nga armiku njeri, bhen dshmor, kurse ata t cilt bien viktim t armikut t brendshm-shejtanit bhen bandit. Besimtart te cilt munden nga armiku i hapt e q jan mosbesimtar, fitojn shprblim, ndrsa ata te cilt munden nga shejtani, fitojn nj mkat dhe largohen nga rruga e drejt. Meqense shejtani e sheh njeriun dhe njeriu nuk ka mundsi ta shoh at, sht e nevojshme q njeriu t krkoj mbrojtje me At qe shejtani nuk mund ta shoh. Istiadhja sht afrim tek Allahu dhe krkim pr strehim nga do krijes djallzore.

do t thot Istiadhe?

Istiadhe do t thot Krkoj mbrojtjen e Allahut kundr djallit t mallkuar n mnyre qe ai te mos me pengoj nga feja ime apo nga punt e ksaj bote, apo te me zmbraps nga ajo q Ai m ka urdhruar, apo t m mashtroj nga ajo q Allahu m ka ndaluar.

M t vrtet, Allahu sht ne gjendje qe ta parandaloj shejtanin t prek birin e Ademit. Kjo sht arsyeja pse Allahu na ka ln qe t jemi te bute me shejtanet prej njerzve, ne mnyr qe natyra e bute ta beje at t shmanget nga e keqja ne te ciln sht prfshir.

Mirpo, Allahu na urdhron qe ne te krkojm mbrojtjen e Tij nga e keqja e shejtanit, sepse nse ai nuk pranon asgj dhe mirsia nuk ndikon ne te, ai sht shejtan i plote. Prandaj vetm Ai qe e ka krijuar shejtanin, sht ne gjendje ta ndaloj te keqen e tij. Ky kuptim prsritet vetm tre here ne Kuran. Allahu thot:

Ti (Muhamed) tregohu i but (fal), urdhro pr t mir, dhe largohu prej t padijshmve (mos i dno ata). (7:199) Kjo ka te beje me qenien njerzore.

Pastaj ne te njjtn sure Allahu thot:

E nse t godet ndonj vesvese nga shejtani, ti krko strehim tek Allahu, sepse vrtet Ai dgjon e di (7: 200)

Dhe n suren El-Mu'minun,

- -

15 MBUROJA.net

Ti te keqen ktheje me te mire. Ne e dim me se miri se fare shpifin ata. Dhe thuaj: O Zoti im, un mbrohem me Ty prej cytjeve te djajve!Dhe mbshtetem tek Ti qe ata te mos

me afrohen! (23:96-98)

Me tej Allahu thot:

- -

Nuk sht e barabarte e mira dhe e keqja. Prandaj te keqen ktheje me te mire, se ather ai me te cilin keni ndonj armiqsi, do te behet mik i afrt. Mirpo, ket nuk mund ta arrije askush, prve atyre te cilt jan te durueshm dhe qe kane virtyte te larta. Dhe nse ty te ngacmon ndonj cytje nga djalli, ti krko mbrojtje prej Allahut.

Vrtet, Ai sht dgjuesi, i dijshmi (4:34-36)

Pse djalli quhet shejtan?

N gjuhn arabe, emri Shejtan ka prejardhje nga Shatana. Thuhet se emri Shejtan ka prejardhje nga Shata (n kuptimin letrar i djegur) sepse ai sht krijuar nga zjarri. Disa dijetar thon se te dy kuptimet jan t sakta, edhepse kuptimi i par sht m binds. Sijbawajh (linguisti i famshm arab) thot, "Arabt thon, Kshtu dhe kshtu ka Tashejtan,' kur ai bn ndonj vepr t keqe. Nse emri Shejtan ka prejardhje nga emri Shata, ata do te thonin Tashajata (ne vend te Tashajtan) '' Se kndejmi del ne pah se emri Shejtan ka prejardhje nga fjala qe ka kuptimin i larguar,i largt. Kjo sht arsyeja pse ata qe jan te rebeluar (djallzuar) quhen Shejtannga mesi i njerzve dhe xhinve.

Allau thot,

Dhe kshtu (sikurse edhe ty) do pejgamberi i bm armiq disa nga njerzit dhe nga

xhint e djallzuar, q me fjal t shklqyeshme, n mnyr t fsheht, nxit njri-tjetrin n mashtrime (6:12)

Transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Dherri se i Drguari i Allahut ka thn:

16 MBUROJA.net

O Ebu Dherr! Krko mbrojtjen e Allahut nga e keqja e njerzve dhe xhinve.Ebu Dherri thot e pyeta at (te Drguarin), A ka njerz shejtan? Ai u prgjigj: Po.

Transmetohet ne Sahihun e Muslimit nga Ebu Dherri se i Drguari i Allahut ka thn:

Gruaja, gomari dhe qeni i zi e prishin namazin (nse kalojn para atyre t cilt nuk faln me sutra-penges).

Ebu Dherri thot: "I thash: `Ku sht dallimi n mes qenit t zi, qenit t kuq apo t verdh, kurse ai tha:

Qeni i zi sht shejtan

Po ashtu Xhabir et Taberi, transmeton se Umer bin Hatabi njher ngiste nj Berthewn (deve e madhe), e cila filloi te ecte ne mnyre te vrazhde. Umeri vazhdonte ta godiste

kafshn, por ajo ecte uditshm. Umeri zbriti nga kafsha dhe tha Pasha Allahun, ti me ke mbartur ne nj shejtan. Un nuk zbrita prej saj, derisa nuk ndjeva dika te uditshme

ne zemrn time. Sipas zinxhirit te transmetuesve, hadithi sht autentik.

Kuptimi i fjals Rraxhim

Err-Rraxhim do t thot i prjashtuar nga do lloj bamirsie. Allahu thot:

Ne qiellin m t afrt e kemi zbukuruar me kandila (yje ndriues) dhe ata i kemi br gjuajts kundr djajve (67:5)

Allahu thot:

- - - -

Vrtet, Ne e kemi zbukuruar qiellin me te afrt me bukurin e yjeve dhe me mbrojtje prej do djalli t prishur. Ashtu q nuk mund t prgjojn parin m t lart

17 MBUROJA.net

(engjjt m t zgjedhur), pse gjuhen me shkndija nga t gjitha ant. Ata jan t przn dhe do t ken nj dnim t prhershm. Prve atij q rrmben vrullshm,

po at e ndjek ylli q e djeg. (37:6-10)

Me tej Allahu thot:

- -

Ne n qiell kemi krijuar galaksione yjesh dhe at (qiellin) e kemi zbukuruar pr ata q e shikojn me vmendje. Dhe at (qiellin) e kemi ruajtur prej do djalli t

mallkuar, prve atij q vjedh (prgjon) ka dgjohet, po edhe at e kap ylli i zjarrt (e djeg).

Ekzistojn ajete te shumta me kuptim te njjt. Thuhet se Rraxhim do te thot person i cili hedh apo bombardon gjrat, sepse shejtani hedh dyshim dhe mendime te kqija ne mendjet dhe zemrat e njerzve. Kuptimi i pare sht me i njohur dhe me shume i pranuar.

Bismilahi sht ajeti i pare i El-Fatihas

Sahabet e fillonin leximin e Librit te Allahut me Bismil-lah:

1. Me emrin e Allahut, Mshiruesit, Meshireberesit.

Dijetaret pajtohen se Bismilah sht pjes e sures Neml (sureja 27).

Ata kane mospajtime se a ashte apo jo pjese e ndare nga do kaptine, a sht ajet apo pjese e ndonj ajeti, prfshir do kaptine ku Bismilah paraqitet ne fillim te sures.

Ed-Darakutni transmeton nj hadith nga Ebu Hurejra qe mbshtet hadithin e Ibn Kuzejmes. Po ashtu thuhet se edhe Aliu, Ibn Abasi dhe te tjert kane mendim te njjt.

Mendimi se Bismilahi sht pjese e do kaptine, me prjashtim te kaptins se nnt t Kuranit (Et-Teube) sht mendim i sahabve, Ibn Abasit, Ibn Umerit, Ibn Zubejrit, Ebu Hurejres dhe Aliut.

18 MBUROJA.net

T njjtin mendim kan pasur edhe tabiinet: `Ata', Tawus, Sa`id bin Xhubajr, Makhuli dhe ez-Zuhriu. Kjo sht edhe pikpamja e Abdullah bin el-Mubarekut, Shafiut, Ahmed bin Hanbelit, Ishak bin Rahwajhit dhe Ebu Ubejde El-Kasim bin Salamit.

Mendim t kundrt kan Maliku, Ebu Hanife. Pasuesit e tyre than se Bismilah nuk sht ajet as n El-Fatiha dhe n asnj sure tjetr. Davudi thot se sht ajet i ndar n fillim t do kaptine dhe nuk sht pjes prbrse e vet sures (kt mendim thuhet se e ka pasur edhe Ahmed bin Hanbeli).

Bismilahi me z t lart n namaz

Sa i prket thnies s Bismilahut me z t lart gjat namazit, ata q nuk pajtojn se sht pjes e El-Fatihas, thon se nuk duhet t thuhet me z. Dijetaret t cilt than se Bismilahu sht pjes e do sure (prve sures Teube), patn mendime t ndryshme; disa prej tyre, si Shafiu, than se Bismilahu duhet t lexohet me z.

Sipas Ibn Abdul Berrit dhe El-Bejheki, ky sht edhe mendimi i shumics s sahabeve, Tabiineve dhe imamve te myslimaneve prej Selefit n gjeneratat e mvonshme. Ky sht mendimi i Ebu Hurejres, Ibn Umerit, Ibn Abasit, Muavijes, Umerit dhe Aliut. Po ashtu, katr kalift thuhet t ken mbajtur kt qndrim, edhe pse kto fjal mund t kundrshtohen nga thniet e tyre.

Dijetaret prej Tabiineve t cilt e dhan kt Tefsir prfshijn Sa`id bin Xhubejrin, Ikremah, Ebu Kilabahun, ez-Zuhriun, Ali bin el-Hasanin, djalin e tij Muhamedin, Sa`id bin el-Musajibin, `Ata'n, Tawusin, Muxhahidin, Salimin, Muhamed bin Ka`b el-Kurazin, Ebu Bekr bin Muhammed bin `Amr bin Hazmin, Ebu Wa'ilin, Ibn Sirinin, Muhamed bin el-Munkadirin, `Ali bin `Abdullah bin `Abbasin, djalin e tij Muhamedin, Nafi`un - robin e liruar t Ibn `Umerit, Zaid bin Aslamin, `Umer bin `Abdul-Azizin, El-Azrak bin Kajsin, Habib bin Ebi Thabitin, Ebu Esh-Sha`tha'un, Makhulin dhe `Abdullah bin Ma`kil bin Mukarriun.

Po ashtu Bejhekiu ksaj liste i shton edhe `Abdullah bin Safwanin, dhe Muhamed bin Al-Hanefije. Ndersa Ibn Abdul Berri shton edhe Amr bin Dinarin.

Dshmia n t ciln bazohen kta dijetar sht se Bismilahu sht pjes e Fatihas dhe si e tille duhet te lexohet si edhe pjesa tjetr e ksaj sure.

Transmetojne, En-Nesa'i n Sunenin e tij, Ibn Hibbani dhe Ibn Khuzejme n Sahihet e tyre dhe Hakimi ne Mustadrekun e tij, se Ebu Hurejre njher u fal dhe lexoi Bismilahun me z t lart. Pasi mbaruan faljen e namazit, Ebu Hurejre tha: "Midis jush, un kam falur

19 MBUROJA.net

namazin q sht me i prafrti me at t t Drguarit t Allahut. Darekutni, el-Khatibi dhe Bejhekiu thon se ky sht hadith sahih.

N Sahihun e Buhariut transmetohet se Enes bin Maliku qe pyetur pr mnyrn e faljes s t Drguarit dhe leximit te tij. Ai tha: Leximi i tij nuk ishte i ngutshm''. Pastaj u tregoi atyre q e pyeten mnyrn e leximit duke zgjatur leximin e Bismilahi Rrahmani Rrahim.

N Musnedin e Imam Ahmedit, Sunenin e Ebu Dawudit, Sahihet e Ibn Hibbanit dhe Mustadrekun e Hakimit, transmetohet se Ummu Seleme ka thn: I Drguari i Allahut gjat leximit t Kuranit e kishte zakon q t lexonte secilin ajet ve e ve,

- - -

Me emrin e Allahut, Mshiruesit, Mshirbrsit,

Gjith falnderimet dhe lavdrimet jan pr Alllahun, Zotin e gjithsis

Mshiruesit, Mshirbrsit

Sunduesit t Dits s Gjykimit.''

Darekutni thot se zinxhiri i ktij transmetimi sht sahih. Imam Ebu `Abdullah Esh-Shafiu dhe Hakimi n Mustedrek, transmetojn se Muaviu printe n namaz n Medine dhe se ai nuk e lexoi Bismilahin me z. Muhaxhirt q ishin te pranishm, e kritikuan at. Kur ai priu n namazin tjetr, ai lexoi Bismilahun me z.

Hadithet e lart prmendura japin dshmi t mjaftueshme pr mendimin se Bismilahi lexohet me z t lart. Ne nuk do te ndalemi shum n shpjegimin se cilat jan hadithe te dobta, pasi qe kjo nuk sht pun e jona.

T tjer than se Bismilahi nuk duhet t lexohet m z t lart gjat namazit, dhe kjo sht praktika e ndrtuar nga katr kalift si dhe e Abdullah bin Mughafalit dhe disa prej tabiineve dhe brezave t mvonshm. sht edhe pikpamje e Mehdhebit te Ebu Hanifes, Thawarit, dhe Ahmed bin Hambelit.

Imam Maliku thot se Bismilahi nuk lexohet as me z, as pa z. Ky grup thnien e tyre e mbshtesin n pikpamjen e Imam Malikut, i cili transmeton hadithin nga Aishja radiallahu anhu, e cili thot se i Drguari i Allahut e fillonte namazin me tekbir (Allahu Ekber), dhe pastaj lexonte:

20 MBUROJA.net

Gjith falnderimit dhe lavdrimet jan pr Allahun, Zotin e Botve (Ibn Hatimi 1:12).

Po ashtu n t dy Sahihet transmetohet se Enes bin Maliku ka thn: Jam falur pas t Drguarit t Allahut, Ebu Bekrit, Umerit, dhe Uthmanit, dhe ata e fillonin namazin me:

Gjith falnderimit dhe lavdrimet jan pr Allahun, Zotin e Botve

Muslimi shton, "Dhe ata nuk prmenden:

Me emrin e Allahut, Mshiruesit, Mshirbresit, as n fillim dhe as n fund t leximit t Kuranit.

Njjt me kt transmetohet edhe n librat e Sunetit nga Abdullah bin Mughafal, Allahu qoft i knaqur me t.

Kto jan mendimet q kan pasur imamt e shquar. Dhe thniet e tyre jan t njjta me te cilat ata edhe pajtohen sa i prket leximit te Fatihas tek ai q falet me z apo n heshtje, se namazi i tij sht i rregullt.

Vlera e El-Fatihas

Imam Ahmedi transmeton n Musnedin e tij se nj njeri q kalronte pas profetit ka thn: Kafsha e Profetit mori n thua dhe un thash Shejtani i mallkuar. Profeti tha:

: : : :

Mos thuaj Shejtani i mallkuar, sepse nse i thua kto fjal, Shejtani bhet arrogant dhe thot Me forcn time e bra t rrzohej. Kur t thuash Bismilah, shejtani bhet i vogl sa

nj miz.

En-Nesai transmeton n librin e tij El Jewm wel Lejleh, e po ashtu edhe Ibn Marduwxheh n Tefsirin e tij se Usman bin Umejri ka thn: Isha duke kalruar pas Profetit... dhe ai prmendi hadithin e msiprm. Profeti n kt transmetim tha:

21 MBUROJA.net

:

Mos i thuaj kto fjal, sepse shejtani pastaj rritet i madh sa nj shtpi. M mir thuaj Bismilah, sepse shejtani bhet i vogl sa nj miz

Ky sht bekimi i leximit t Besmeles.

Bismilahi rekomandohet para kryerjes s do vepre

T thnt e Besmeles sht e plqyeshme para fillimit te do vepre dhe pune. P. Sh. Besmelja sht e plqyeshme para fillimit t hutbes (fjalimit).

Besmelja rekomandohet para hyrjes n vendin t cilin njeriu dshiron ta liroj nga armiku dhe pr kt praktik ekziston nj hadith. Besmelja rekomandohet para marrjes abdes dhe para pastrimit. Imam Ahmedi dhe shkruesit e Sunenit transmetojn nga Ebu Hurejre, Said bin Zbejri dhe Ebu Seidi se i Drguari i Allahut ka thn:

Nuk ka bereqet-begati t vlefshme pr at q nuk ka prmendur emrin e Allahut n t.

Ky hadith sht hasen (i mire). Besmelja preferohet para ngrnies s ushqimit. Muslimi transmeton n Sahihun e tij se i Drguari i Allahut i ka thn Umer ibnu Ebi Selemes ndrsa ai ishte nn kujdesin e tij si fmij:

Thuaj Bismilah, ha me dorn tnde t djathte dhe ha nga ajo qe gjendet para teje (ha para vetes)

Disa nga dijetaret thon se t thnt e Besmeles para ngrnies se ushqimit sht e detyrueshme. Besmelja plqehet te thuhet edhe para marrdhnieve seksuale mes bashkshortve (burr-grua). N t dy Sahihet transmetohet nga Ibn Abasi se i Drguari i Allahut ka thn:

:

22 MBUROJA.net

Nse secili prej jush, para se t ket marrdhnie seksuale me gruan e tij, thot: Me emrin e Allahut, o Zot, na e largo djallin nga ne dhe nga ajo me ka do t na furnizosh

(pasardhsit), nse sht e shkruar q ata t ken fmij, Shejtani nuk do t jet kurr n gjendje ta lndoj at fmij.

Kuptimi i fjals Allah

Allah sht emri i Zotit, t Lartit, Madhshtorit. Emri Allah sht prej emrave m t mdhenj t Allahut, sepse kur i referohemi cilsive t Allahut, e prmendim me kt emr. P.sh Allahu thot:

-

-

Ai sht Allahu dhe nuk ka zot tjetr qe meriton te adhurohet pos Tij. Vetm Ai e di te fshehtn dhe te dukshmen. Ai sht Mshiruesi, Mshirberesi! Ai sht All-llahu

dhe nuk ka ka zot tjetr qe meriton te adhurohet prve Tij, Sundues i prgjithshm, i pastr (prej t metave q i mvishen), Shptimtar (q i shpton njerzit prej

ndshkimit t padrejt), Sigurues (q i siguroi njerzit me premtimin e vet dhe pejgambert me mrekulli), Mbikqyrs (q mbikqyr dhe prcjell do send), i

Plotfuqishm, Mbizotrues, i madhrishm, i lartsuar sht All-llahu nga ka i shoqrojn! Ai sht All-llahu, Krijuesi, Shpiksi, Formsuesi. T tij jan emrat m t

bukur. At (All-llahun) e madhron ka ka n qiej e n tok dhe Ai sht ngadhnjyesi, i urti!

Allahu prmend disa nga emrat e Tij si veti t emrit t tij Allah. Allahu thot:

Dhe te gjithe emrat me te mire i takojne All-llahut, andaj At thirreni me ta (7:180)

dhe

Thuaj: Thrrisni: All-llah ose thrrisni Er Rrahman, me cilindo q ta thrrisni (me kta dy emra), emrat e Tij jan m t bukurit. (17:110)

23 MBUROJA.net

Transmetohet n t dy Sahihet nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut ka thn:

Allahu ka nntdhjetennt emra, njqind pa nj. Kushdo q i mson dhe i vepron n pajtim me kuptimin e tyre, do t hyj n xhenet.

Kta emra jan prmendur n nj hadith t transmetuar nga Tirmidhiu dhe Ibn Maxhe, dhe n mes tyre ka disa dallime.

Kuptimi i Err-Rrahman dhe Err-Rrahim

Err-Rrahman dhe Err-Rrahim jan dy emra te prejardhur nga emri Err-Rrahman, por Rrahman ka m tepr kuptime q i prshtaten mshirs sesa Err-Rrahim. Ekziston nj thnie nga Ibn Xheriri q tregon pajtueshmri pr kt kuptim. Kurtubiu thot: Prova se kta emra jan te prejardhur (nga Err-Rrahman) sht n hadithin i transmetuar nga Tirmidhiu dhe i cili thot sht sahih nga Abdurrahman bin Auf se i Drguari i Allahut ka thn:

:

Allahu i Madhrishm ka thn: 'Un jam Err-Rrahman. Un kam krijuar Rrehem (mitrn, d.mth lidhjet familjare) dhe kam nxjerr emrin e saj nga emri Im. Kushdo q i

prmbahet atij, Un do ti mbaj lidhjet me t, dhe kushdo qe nuk i prmbahet atij, Un do ti shkpus lidhjet me t.

Pastaj ai tha: "Ku sht nj tekst q tregon prejardhjen. M pas tha: ''Arabet e mohonin emrin Err-Rrahman pr shkak t padituris s tyre q kishin pr Allahun dhe Cilsit e Tij.''

Kurtubi thot: "Sipas Ebu Ubejdes Err-Rrahman dhe Err-Rrahim kan t njjtin kuptim ashtu si kan fjalt Nedmen dhe Nedim.

Ebu El Farisi thot: Err-Rrahman, emr ekskluziv i Allahut. Ky emr prmbledh do lloj mshire q Allahu ka. Err-Rrahim sht ajo ka i forcon besimtart. Allahu thot:

Dhe Ai sht Rrahim (i Mshirshm ) ndaj besimtarve (33:43)

24 MBUROJA.net

Ibn Abasi pr Err-Rrahman dhe Err-Rrahim thot: Ata jan dy emra t but. Njri m i but se tjetri (d.m.th njeri nnkupton mshir me tepr).'''

Vazhdon .......

Prktheu: Avni Xhemajli (Ebuensarij)

1 MBUROJA.net

Tefsiri i sures Fatiha Pjesa e dyt

Transmeton Ibn Xheriri nga Es-Suri bin Jahja et-Temimi se Uthman bin Zufari, n lidhje me emrat e Allahut Err-Rrahman dhe Err-Rrahim, ka thn:

"Ai sht Er-Rrahman me t gjitha krijesat e Tij dhe Err-Rrahim me besimtaret.''

Thnia e Allahut

Pastaj Ai u ngrit (Istiwa) mbi Fron (n mnyrn si i takon Madhshtis s Tij) (Rrahman 25:59)

dhe

(E Ai sht) Mshiruesi q qndron mbi Arshin (n mnyrn si i takon Madhshtis s Tij). (20:5)

Allahu e prmend Istewa-n - ngritjen mbi Fronin - s bashku me emrin Err-Rrahman, pr t treguar se Mshira e Tij i prfshin t gjitha krijesat.

Gjithashtu Allahu thot:

Dhe Ai sht gjithmon Rrahim (i Mshirshm) me besimtart, duke prfshir besimtart me emrin e Tij Er-Rrahim. Ata than: "Kjo dshmon pr faktin se Er-Rrahman mbart nj kuadr m t gjer t kuptimeve q kan t bjn me mshirn e Allahut ndaj krijesave t Tij n t dy jett. Kurse, Err-Rrahim sht vetm pr besimtart.'' Por, duhet prmendur se ka nj lutje q lexohet:

Rrahmani dhe Rrahimi i ksaj dhe jets se ardhshme (pas vdekjes).

Emri i Allahut Err-Rrahman i takon ekskluzivisht vetm Atij. P.sh. Allahu thot:

2 MBUROJA.net

Thuaj: Thrrisni: All-llah ose thrrisni Er Rrahman, me cilindo q ta thrrisni (me kta dy emra), emrat e Tij jan m t bukurit. (17:110)

dhe

E ti pra pyeti t Drguarit q i drguam para teje a caktuam zota pr t'u adhuruar n vend t All-llahut? (43:45)

M tej, kur Musejleme gnjeshtari e quajti veten Rrahman i Jemams, All-llahu e bri at t njohur me emrin `Gnjeshtar'. Pr kt arsye, sa her q prmendet Musejleme, ai prshkruhet si `Gnjeshtar'. Ai u b shembull i gnjeshtrs n mesin e banorve t qyteteve dhe fshatrave si dhe banorve t shkrettirs, beduinve.

Prandaj, All-llahu m par prmendi emrin e Tij - All-Allah - q sht vetm i Tij dhe e prshkroi kt emr me Er-Rahman, i cili nuk i lejohet askujt tjetr pr prdorim, ashtu si tha All-llahu,

Thuaj: Thrrisni: All-llah ose thrrisni Er Rrahman, me cilindo q ta thrrisni (me kta dy emra), emrat e Tij jan m t bukurit. (17:110)

Vetm Musejlemja dhe ata q e pasuan rrugn e tij te gabuar e prshkruanin Musejlemen me Err-Rrahman.

Sa i prket emrit t Allahut Err-Rrahim, Allahu i ka prshkruar te tjert me kt emr. Pr shembull, Allahu thot:

Juve ju erdhi i drguar( Muhamedi) nga mesi juaj( t cilin ju e njihni mir), atij i vie rnd pr vuajtjet tuaja, sepse sht lakmues i rrugs s drejt pr ju, sht i ndijshm

dhe i mshirshm pr besimtart. (9:128)

Allahu i ka prshkruar disa nga krijesat e Tij duke prdorur disa nga emrat e Tij te tjer, Allahu thot:

3 MBUROJA.net

M t vrtet, Ne e krijuam njeriun prej nj uji t bashkdyzuar (Nutfah) pr ta sprovuar at, andaj e bm t dgjoj (Sami) dhe t shoh (Basir) (76:2)

Si prfundim, ka edhe shume emra te tjer te Allahut te cilt prdoren prve emrit Allah. Disa nga kta emra jan te veante dhe ekskluziv vetm pr Allahun, si Allah, Rrahman, El-Khalik ( Krijues) , Er-Rrazik etj.

Allahu filloi Tesmijen ( d.m.th Me emrin e Allahut, Mshiruesit, Mshirbresit) me emrin e Tij dhe e prshkroi veten si Err-Rrahman, q sht me i but dhe m i prgjithshm sesa Rrahim. Emrat m t ndershm prmendn s pari, ashtu si ka br i Madhrishmi ktu.)

Nj hadith i transmetuar nga Ummu Seleme thot se i Drguari i Allahut e lexonte (Kuranin) shume qart dhe ngadal, shkronj pr shkronj.

- - -

Me emrin e All-llahut,Mshiruesit, Mshirbrsit! I gjith falenderimi dhe lavdrimi i takon All-llahut, Zotit t botve! Mshiruesit, Mshirbrsit! Sunduesit

t Dits s Gjykimit (prgjegjsis-shprblimit)! (1: 1-4)

Dhe kjo sht mnyra se si nj grup i dijetarve e lexojn at. Te tjer e lidhin leximin e Tesmijes me Elhamin.

I gjith falnderimi dhe lavdrimi i takon All-llahut, Zotit t Gjithsis

Kuptimi i El-Hamd

Ebu Xhafer bin Xheriri thot "Kuptimi i

El-Hamdu Lil-lah/i tre falnderimi dhe lavdrimi i takon Allahut, sht : T gjitha falnderimet i takojn vetm Allahut dhe askujt apo asgjje q adhurohet n vend t Tij, dhe askujt prej krijesave t Tij.

Kto falnderime jan pr mirsit e panumrta t Allahut, numrin e t cilave e di vetm Ai. E tr bujaria dhe dhuratat e Allahut prfshijn krijimin e mjeteve t cilat e ndihmojn krijesn ta adhurojn At: trupat fizik me t cilt ata jan n gjendje ti kryejn urdhresat e Tij, begatit q Ai u jep atyre n kt jet, dhe jet

4 MBUROJA.net

t rehatshme q Ai u ka dhn atyre, pa ia imponuar ket ndokush apo dika. All-llahu gjithashtu paralajmroi krijesat e Tij dhe i lajmroi ata n lidhje me mjetet dhe metodat me t cilat ata mund t fitojn banimin e prjetshm n vendbanimin e lumturis s prjetshme. T gjitha falnderimet dhe lavdrimet jan pr All-Allahun pr kto mirsi, nga fillimi deri n fund.''

M tej, Ibn Xheriri komentoi n ajetin

Falnderimi i takon All-llahut se kjo do t thot, "Nj falnderim me t cilin All-llahu e vlersoi veten, duke treguar pr robrit e Tij se edhe ata duhet ta lavdrojn At, sikur All-llahu t kishte thn:" Thuaj: "T gjitha falnderimet dhe lavdrimet jan vetm pr Allahun."

Ai tha se thnia

T gjitha lavdrimet dhe falnderimet i takojn vetm All-Allahut,

All-llahu vlerson prmendjen nga emrat e Tij m t bukur dhe atributet m t nderuara. Kur robi lexon, `T gjitha falnderimet jan pr shkak t All-Allahut," ai do t jet duke e falnderuar At pr mirsi e begati.''

Dallimi n mes t lavdrimit dhe falnderimit Hamd sht m e prgjithshme, ngase ajo sht nj deklarat lavdrimi pr karakteristikat e dikujt, apo pr at q ai ka br. Falnderimet jepen pr at q sht br, jo thjesht pr karakteristikat.

Thniet e Selefit pr El-Hamdin

Hafs ka prmendur se Umeri i tha Aliut: "Ne e dim ka do t thot La ilaha illallah, Subhan All-llah dhe Allahu Ekber. Po ka do t thot El-Hamdu Lillah?'' Aliu i prgjigj: "Nj deklarat q All-llahu e plqen pr veten e tij, sht i knaqur me t pr vete dhe Atij i plqen q ajo t prsritet.''

Gjithashtu, Ibn Abasi tha," El-Hamdu Lillah sht deklarat e mirnjohjes. Kur robi thot El-hamdu Lillah, All-llahu thot: "Robi Im m ka falnderuar Mua.'' Kt hadith e transmeton Ibn Hatimi.

5 MBUROJA.net

Vlerat e El-Hamd

Imam Ahmed bin Hanbeli transmeton se El-Asuad bin Sari tha:" I thash `O i Drguari i All-Allahut! A t'i lexoj fjalt e lavdrimit pr Zotin tim, t Plotfuqishmin, q i kam msuar?" Ai tha:

Vrtet se Zotit tnd i plqen falnderimi'

Kt hadith e ka mbledhur En-Nesa'i. Pr m tepr, Ebu Isa et-Tirmidhiu, En-Nasa'i dhe Ibn Maxhe transmetojn se Musa bin Ibrahim bin Kethir ky nga Talhah bin Khirash, ky nga Xhabir bin Abdullah se i Drguari i All-Allahut ka thn:

Dhikri m i mir (prkujtimi i Allahut) sht La ilahe ila Allah dhe lutja me e mir sht Elhamdulilah

Tirmidhiu thot se ky hadith sht Hasen Garib. Ibn Maxhe transmeton nga Enes bin Maliku se i Drguari i Allahut ka thn:

:

"Asnj rob s'sht bekuar nga All-llahu dhe thot "El-hamdulillah, prvese ajo q Ai i jep sht m e mir se ajo q ai vet e ka krkuar

M tej n Sunenin e tij, Ibn Maxhe transmeton nga Ibn Umeri se i Drguari i Allahut salallahu alejhi we selem ka thn:

: . :

: : : . :

.

"Nj rob i All-llahut nj her tha: "O Allah! Ty t takon Hamdi q sht i prshtatshm pr hirin e Fytyrs Tnde dhe Madhshtin e Autoritetit Tnd t Lart". T dy engjjt

ishin t hutuar se si t shkruajn kto fjal. Ata u ngjitn tek Allahu dhe than: "O Zoti yn! Nj rob sapo ka shqiptuar nj fjali dhe ne nuk jemi t sigurt se si t regjistrojm at." Allahu tha, ndrkoh q Ai ka njohuri m shum n at q robi i tij ka thn: far ka thn robi Im? O Allah! Ty t takon Hamdi q sht i prshtatshm pr hirin e Fytyrs

6 MBUROJA.net

Tnde dhe Madhshtin e Autoritetit Tnd t Lart. All-llahu u tha atyre: "Shkruajeni ashtu si robi Im ka thn, derisa ai t takohet me Mua dhe pastaj un do t shprblej

at pr kt

El para Hamd prfshin t gjitha llojet e falnderimit dhe mirnjohjes

Shkronjat elif dhe lam para fjals Hamd shrbejn pr t prfshir t gjitha llojet e falnderimeve dhe mirnjohjeve pr Allahun, t Madhrishmin.

N nj hadith thuhet:

O All-Allah! T gjitha falnderimet jan vetm pr Ty, Ti je pronari i gjithkaje, t gjitha llojet e mirsis jan n Dorn Tnde dhe t gjitha shtjet t prkasin vetm Ty.

Kuptimi i Rabb, Zotit Er-Rab sht pronari i cili ka autoritet t plot mbi pronn e tij. Er-Rab, n aspektin gjuhsor do t thot pronar ose ai q ka autoritet pr t udhhequr. T gjitha kto kuptime jan t sakta pr All-Allahun. Kur qndron vetm, fjala Rabb prdoret vetm pr All-Allahun. Ndrsa pos Allahut, ajo mund t prdoret pr t thn Rabb ed-dar, zotrues i ktij apo atij objekti. M tej, sht transmetuar se Er-Rab sht emri m i madh i Allahut.

Kuptimi i el-Alemin

El-Alemin sht shumsi pr Alem, e cila prfshin do gj n ekzistenc pos All-Allahut. Vet fjala Alem tregon shums dhe nuk ka form t njjsit. Alemin jan krijesa t ndryshme q ekzistojn n qiej dhe n tok, mbi tok dhe n det. do gjenerat e krijimit quhet Alem. El-Farra dhe Ebu Ubejd than:

"Alemi prfshin do gj q ka mendje, xhint, njerzit, engjjt dhe djajt, por jo edhe kafsht.''

Po ashtu Zejd bin Aslami dhe Ebu Muhajsin than:

Alem prfshin do krijes q Allahu e ka krijuar me shpirt.''

M tej Katade pr ajetin

7 MBUROJA.net

Zotit t botve!

thot:

"do lloj krijimi sht nj Alem.''

Ez-Zexhexh gjithashtu tha:

"Alem prfshin do gj q Allahu ka krijuar n kt bot dhe n botn e prtejme.

Kurtubiu komentoi:

"Ky sht kuptimi i sakt, se Alemi prfshin do gj n t dy bott.

Ngjashm m kt Allahu thot:

-

(Faraoni) tha: E cili sht ai zot i botve (q ju drgoi)? Ai ( Musai) tha: Zoti i qiejve dhe i toks dhe ka ndrmjet tyre, nse bindeni! (26:23-24)

Pse krijimi quhet Alem?

Alem rrjedh nga Alameh, ngase sht nj shenj dshmuese pr ekzistencn e Krijuesit t saj dhe pr Njsin e Tij.''

Mshiruesit, Mshirbrsit!

M tej Allahu thot:

Mshiruesit, Mshirbrsit!

Kta emra i kemi sqaruar kur kemi folur pr Besmelen. Kurtubiu tha:

8 MBUROJA.net

"Allahu e ka prshkruar veten me emrat Rrahman dhe Rrahim pas thnies Zoti i botve', prandaj kjo thnie ktu prfshin nj paralajmrim e pastaj nj nxitje.

Ngjashm me kt Allahu thot:

-

Njoftoi robrit e Mi (o Muhamed) se vrtet Un jam Ai q fal shum dhe mshirues i madh. Po (njoftoji) se edhe dnimi Im sht dnimi m i dhembshm

15:49-50

Allahu thot:

Me t vrtet se All-llahu sht ndshkues i shpejt, dhe sigurisht q Ai sht fals e Mshirues. (6:165)

Prandaj emri Rab prfshin nj paralajmrim, ndrsa Rrahman dhe Rrahim u jep zemr besimtareve dhe i nxit ata. M tej Muslimi n Sahihun e tij transmeton se i Drguari i Allahut salallahu alejhi we selem ka thn:

Sikur ta dinin besimtart se far dnimi ka Allahu, asnj prej tyre nuk do t shpresonte Xhenetin e Tij, dhe sikur jobesimtart ta dinin se far mshire ka Allahu, askush nuk do

ta humbiste shpresn nga fitimet e Tij

Sundues i Dits s Gjykimit

Dshmimi i Pavarsis n Ditn e Gjykimit

Allahu prmend sovranitetin e Tij n Ditn e Kiametit, por kjo nuk e mohon sovranitetin e Tij mbi t gjitha gjrat e tjera. Allahu prmendi se Ai sht Zoti i ekzistencs, duke prfshir edhe kt jet, edhe jetn n botn tjetr. Allahu prmend vetm Ditn e Gjykimit ktu, sepse n at dit, prve Atij askush nuk do t jet n gjendje t pretendoj pronsin e asgjje. At Dit, askush nuk do t lejohet t flas pa lejen e Tij.

Ngjashm me kt Allahu thot:

9 MBUROJA.net

At dit Err-Rruh (Xibrili ose ndonj melek tjetr) dhe engjjt qndrojn t rreshtuar, askush nuk flet pos atij q e lejon Mshiruesi dhe i cili e thot t vrtetn. (78:38)

Para t Gjithmshirshmit do t ulen t gjith zrat e nuk do t dgjosh tjetr pos zhurmn e leht t hapave t tyre. (20:108)

E kur t vij ajo dit, askush nuk do t flas, pos me lejen e Tij, e prej tyre (t tubuarve) ka fatzi dhe fatbardh. (11:105)

Dahaku thot se Ibn Abasi ka komentuar kt ajet kshtu:

Allahu thot: 'At dit askush nuk posedon asgj q kishte ne botn e mparshme/dynja'

Kuptimi i Jeumid-din

Ibn Abasi ka thn:

"Jeum id-din sht Dita e Gjykimit pr krijesat, q do t thot Ditn e Gjykimit. N at dit, Allahu do ta marr n llogari krijesat pr veprat e tyre, t keqen me t keqe, t mirn me t mir, me prjashtim t atyre q Ai i fal.''

Prve ksaj, disa sahab t tjer, dijetar nga tabiint dhe dijetar nga Selefi, than n mnyr t ngjashme, ngase ky kuptim i ktij ajeti sht i dukshm dhe i qart.

Allahu sht El-Malik (Mbreti, Pronari)

Allahu sht poseduesi i Vrtet (Malik) i gjithkaje. Allahu thot:

Ai sht All-llahu dhe nuk ka zot tjetr q meriton te adhurohet me t drejt prve Tij, Mbreti, i Shenjti, I patmeta (59:23)

10 MBUROJA.net

Gjithashtu n t dy Sahihet transmetohet nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut ka thn:

Emri m i prbuzur, m i prmuar tek Allahu sht kur njeriu e quan mbret i mbretrve, ndrkoh q nuk ka pronar t tjer prve Allahut

Gjithashtu n t dy Sahihet transmetohet se i drguari i Allahut ka thn:

:

N ditn e kiametit Allahu do ta kap tokn dhe do ti palos qiejt me Dorn e Tij t djatht dhe do t thot: "Un jam Mbreti! Ku jan mbretrit e toks. Ku jan mizort. Ku

jan kryelartt? "

Gjithashtu n Kuranin e madhrishm:

I kujt sht pushteti sot? (bhet pyetja). I All-llahut, i Atij q sht Nj dhe qe meriton te adhurohet, i t Paprballueshmit (sht prgjigjja)! (40:16)

Allahu sht Pronari i Vrtet (Melik) (i do gjje dhe i do krijese).

Allahu thot:

Ai sht All-llahu dhe nuk ka zot tjetr q meriton t adhurohet me t drejt prve Tij, Mbreti, i Shenjti, i Patmeta (59:23)

Po ashtu n t dy Sahihet transmetohet nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut salallahu alejhi we selem ka thn:

Emri m i prbuzur, m i prmuar tek Allahu sht kur njeriu e quan mbret i mbretrve, ndrkoh q nuk ka pronar t tjer prve Allahut

Ndrsa t quajturit e dikujt tjetr mbret prve Allahut n kt jet, kjo bhet n mnyr figurative. Pr shembull Allahu thot:

11 MBUROJA.net

M t vrtet All-llahu caktoi Talutin mbret tuajin. (2:247),

Mbrapa tyre ishte nj mbret (18:79) dhe

Kur mes jush bri pejgamber dhe ju bri mbretr (5:20)

Gjithashtu n t dy Sahihet transmetohet:

Si mbretrit, t mbshtetur n fronet e tyre

Kuptimi i Ed-Din

Dini do t thot njohja, shprblimi ose ndshkimi. Ngjashm Allahu thot:

At dit All-llahu ua plotson shprblimin e merituar (pr veprat e tyre) (24:25),

dhe

Vrtet do t shprblehemi apo dnohemi (sipas veprave tona)? (37:53).

N nj hadith thuhet:

Njeriu i menur sht ai q e llogarit veten dhe punon pr (jetn e tij) pas vdekjes.

Q do t thot se ai mban prgjegjsi dhe e llogarit vetveten. Po ashtu Umeri ka thn:

12 MBUROJA.net

Llogariteni vetveten para se t llogariteni, peshojeni vetveten para se t peshoheni, dhe prgatituni pr tubimin m t madh para Atij njohuria e t Cilit prfshin tr veprat tuaja

At dit ju do t silleni pr gjykim (para Zotit), duke mos mbetur fsheht asnj sekret juaji. (69:18)

Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje krkojm ndihm! (1:5)

Kuptimi gjuhsor dhe fetar i fjals Ibadet

N aspektin gjuhsor fjala ibadet do t thot i nnshtruar. Pr shembull, nj rrug sht prshkruar si muabbadah e q do t thot: "e trasuar ". N terminologjin fetare, fjala ibadah nnkupton dashuri t madhe, prulsi dhe frik.

"Ty ...'', do t thot ne t adhurojm vetm Ty dhe asknd tjetr, dhe mbshtetmi vetm tek Ti dhe tek askush tjetr. Kjo sht forma m e prsosur e bindjes dhe e tr feja nnkupton kto dy ide.

Disa nga Seleft than: "El-Fatiha sht sekreti i Kuranit, ndrsa kto fjal jan sekreti i Fatihas".

Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje krkojm ndihm!

Pjesa e par sht nj deklarat pastrimi nga Shirku (politeizmi), ndrsa e dyta mohon t ket ndonj pushtet ose fuqi, duke shfaqur pranimin se t gjitha shtjet jan t kontrolluara nga All-llahu i vetm. Ky kuptim sht prsritur n raste t ndryshme n Kuran. Pr shembull Allahu thot:

Pra adhuroje At (O Muhamed), mbshtetu tek Ai, se Zoti yt nuk sht i pavetdijshm pr at q veproni. (11:123),

13 MBUROJA.net

Thuaj: Ai sht Mshiruesi, Atij i kemi besuar dhe vetm tek Ai jemi mbshtetur, (67:29),

(Ai sht) Zot i lindjes dhe i perndimit, nuk ka zot tjetr (q meriton t adhurohet me t drejt) vetm Ai, pra vetm te Ai mbshtetu (73:9), dhe

Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje krkojm ndihm!

Duhet t prmendim se n kt ajet, lloji i t folmes ndryshon nga veta e tret n t folme t drejtprdrejt duke prdorur Kef n thnien Ijjake (Ty). Kjo pr shkak se pasi robi e lavdroi dhe e falnderoi Allahun, ai qndron para Tij, duke iu drejtuar drejtprdrejt Atij:

Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje krkojm ndihm!

El-Fatiha tregon domosdoshmrin e falnderimit ndaj Allahut; ajo sht e domosdoshme n do namaz

Fillimi i sures Fatiha prmban falnderimin e Allahut pr Vetveten e Tij me emrat dhe atributet m t mira dhe i tregon robrve t Vet q edhe ata duhet ta falnderojn At n t njjtn mnyr. Prandaj, namazi nuk sht i vlefshm prderisa lutsi nuk e lexon Fatihan, nse sht n gjendje ta bj kt.

N t dy Sahihet transmetohet nga Ubade bin Samiti se i Drguari i Allahut salallahu alejhi we selem ka thn:

Nuk ka namaz pr at q nuk e lexon Fatihan e Librit

Po ashtu n t Sahihun e Muslimit transmetohet nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut salallahu alejhi we sellem ka thn:

ten.AJORUBM 41

: :

: :

: :

: :

:

ehd ,amsyjg yd n miT tibor ehd ejeM tejmrdn nizaman radn mak E :nht ak uhallA :toht ibor ruK .rutul ths nlic t rp ta jotif t od )ibor( ia

ruK .iordval m mi iboR :toht uhallA ,evtob t titoZ ,tuhallA nokat i imirednlaF :toht ibor

:toht ibor ruK .'iostral m mI iboR :toht uhallA ,tisrbrihsM ,tiseurihsM

rudnib ths i( iordval m mI iboR :toht uhallA ,timikyjG s stiD t tiseudnuS :toht ibor esN .)emis sirhdaM

ejeM sem n ths ojK :toht uhallA ,"mjokrk mhidn ejeT jerp ehd mjoruhda t yT :toht ibor esN .rutul ths nlic t rp ta jotif at od ia ehd miT tibor ehd

15 MBUROJA.net

-

Udhzona n rrugn e drejt, n rrugn e atyre ndaj t cilve u ke dhuruar bekimin Tnd, e jo n t atyre me t cilt je i hidhruar dhe q kan humbur, Allahu thot: Kjo

sht pr robin Tim, dhe robi Im do t ket at q ka krkuar.

Teuhidi El-Uluhije

Ed-Dahaku transmeton se Ibn Basi ka thn:

Vetm Ty t adhurojm do t thot, "Ti je Ai t cilin e njsojm, t Cilit i friksohemi dhe tek i Cili shpresojm, vetm tek Ti, o Zoti yn, dhe tek askush tjetr.

Teuhidi Er-Rububije

Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje krkojm ndihm! t t bindemi n t gjitha shtjet tona.'' M tej, Katade tha se ajeti:

Vetm Ty t adhurojm dhe vetm prej Teje krkojm ndihm! prmban urdhrin e Allahut pr ne pr t kryer adhurim t sinqert ndaj Tij dhe pr t krkuar ndihmn e Tij n lidhje me t gjitha shtjet tona.

Allahu e prmendi

Vetm Ty t adhurojm

para

dhe vetm prej Teje krkojm ndihm!, sepse ktu qllimi sht adhurimi, ndrsa ndihma e Allahut sht mjeti pr ta pambushur kt qllim. Natyrisht se secili fillimisht

16 MBUROJA.net

kujdeset pr gjerat m t rndsishme e pastaj pr ato q jan m pak t rndsishme, e Allahu e di m s miri.

Allahu e quajti rob Profetin salallahu alejhi ue selam

Allahu e quajti t Drguarin e Tij abd (rob, shrbyes) kur Ai prmendi Shpalljen n Librin e Tij dhe prfshirjen e Pejgamberit n thirrjen pr tek Allahu, dhe kur u prmend Isra (udhtim gjat nats nga Meka n Jerusalem dhe pastaj n qiell), dhe kto jan misionet m t nderuara te pejgamberit salallahu alejhi we selem.

Allahu thot:

Falnderimi i takon vetm All-llahut q ia shpalli robit t vet (Muhamedit) Librin (Kuranin) (18:1),

Dhe se kur u ngrit robi i All-llahut (Muhamedi) duke e lutur At. (72:19) dhe

Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q robin e Vet (Muhamedin) e mori pr nj udhtim nate (17:1)

Nxitja e kryerjes s veprave t adhurimit gjat kohs s fatkeqsive

Allahu gjithashtu udhzoi profetit t Tij q t'u kthehej akteve t adhurimit gjat kohs kur ai u ndje i hidhruar pr shkak t jobesimtarve q e kundrshtuan dhe e mohuan at.

Allahu thot:

- -

Me te vrtet Ne e dim mire se ty te ngushtohet shpirti nga ajo qe ata thon. Po ti madhroje me falnderime Zotin tnd e bhu prej atyre q luten (prulen duke u

falur). Dhe adhuroje Zotin tnd deri t vij ty e vrteta (vdekja). (15:97-99).

17 MBUROJA.net

Pse falnderimi sht prmendur n fillim?

Meq u prmend falnderimi i All-llahut, nga i Cili krkohet ndihm, ishte e prshtatshme q pas falnderimit t pasoj krkesa pr nevojn e robit.

Kemi prmendur se Allahu thot:

Gjysmn pr Veten Time dhe gjysmn pr robin Tim, dhe robi Im do t ket at pr t ciln sht lutur

Kjo sht metoda m e mir pr t krkuar ndihm, fillimisht duke e lavdruar at nga i cili po krkohet ndihma dhe pastaj t krkojn ndihmn e Tij pr t ndihmuar vetveten dhe vllezrit e tij musliman duke thn:

Na udhzo ne rruge te drejte

Kjo metod sht m se prshtatshme dhe efikase n arritjen e nj prgjigje pozitive pr lutjet, dhe kjo sht arsyeja pse Allahu e ka rekomanduar kt si metodn m t mir.

T krkuarit ndihm mund t marr formn e bartjes s gjendjes s personit i cili sht duke krkuar ndihm. Pr shembull, pejgamberi Musa ka thn:

O Zoti im, un kam nevoj pr fardo q t m japsh! (28:24)

Gjithashtu, mund t prmendim atributet e kujtdo q krkon ndihm, ashtu si tha Junusi:

Nuk ka Zot q meriton t adhurohet prve Teje. Qofsh i lavdruar. Un jam nga ata q i bn padrejt vetes! (21:87)

Pr m tepr, robi mund ta falnderoj At pa prmendur nevojn e tij. Udhzimi i prmendur n kt kapitull (sure) nnkupton udhzimin n rrugn e drejt dhe udhzimin drejt suksesit.

Allahu thot:

18 MBUROJA.net

Udhzona n rrugn e drejt! q do t thot udhzona, drejtona, na udhhiq dhe na dhuro udhzim t drejt. Gjithashtu:

Dhe i sqaruam atij pr t dy rrugt. (90:10), do t thot: Ia shpjeguam atij (njeriut) rrugn e drejt dhe at t gabuar, t mirn dhe t keqen. Po ashtu, Allahu thot:

Ai (All-llahu) e zgjodhi at (pr pejgamber) dhe e udhzoi n rrugn e drejt. 16:121 dhe

Dhe t shpjer ata n t rrugn e flakt t zjarrit (Xhehenemit) (37:23).

Ngjashm me kt Allahu thot:

Vrtet q ti (O Muhamed) udhzon (njerzit) pr n rrugn e drejt. (42:52) dhe

Falnderojm Allahun q na udhzoi pr kt. (7:43), do t thot na udhzoi n rrug t drejt dhe na prshtati pr kt fund/Xhenetin.

Kuptimi i Siratal-Mustekim/Rruga e drejt

Sa pr kuptimin e fjals Siratal mustekim, imam Ebu Xhafer Tabari ka thn:

"Umeti sht pajtuar se Siratal mustekim, sipas gjuhs s arabeve, sht rruga e drejt, pa deg. Pr shembull, Xherir bin Atijeh el Khatafi n nj poem ka thn:

'Udhheqs i besimtarve sht n nj rrug q do t mbetet n rregull, edhe pse rrugt e tjera jan krrusur.'

Tabari thekson:

19 MBUROJA.net

Pr kt fakt ka shum prova.

Pastaj vazhdon:

"Arabt e prdorin termin Sirat pr tiu referuar do veprimi, pa marr parasysh a sht i drejt apo i gabuar. S kndejmi, arabt do ta prshkruanin njeriun e ndershm si t drejt, ndrsa t ligun si t shtrembr. Rruga e drejt e prmendur n Kuran i referohet fes Islame.

Transmeton imam Ahmedi nga en-Nawas bin Sam'an n Musnedin e tij se i Drguari i Allahut ka thn:

:

: : :

Allahu ka vn nj shembull: nj Sirat (rrug t drejt) e cila sht e rrethuar me mure n t dy ant, me disa dyer t hapura, t mbuluara me perde. N dern e Siratit sht nj

thirrs i cili paralajmron: 'O njerz! Qndroni n rrug dhe mos iu shmangni asaj. Ndrsa nj thirrs mbi rrug gjithashtu paralajmron do person q dshiron ta hap

seciln nga kto dyer: Mjer ti! Mos e hap, se nse e hap, do t kalosh npr t. Rruga e drejt sht Islami, dy muret jan kufijt e Allahut, ndrsa dyert tregojn at q Allahu e

ka ndaluar. Thirrsi n portn e Siratit sht Libri i Allahut, ndrsa thirrsi mbi Sirat sht paralajmrimi i Allahut n zemrn e do muslimani.

Besimtart krkojn dhe pajtohen me udhzimin

Nse dikush pyet: "Prse besimtari krkon udhzim nga Allahu gjat do lutje (falje t namazit), kur ai tashm ve sht i udhzuar? A ende nuk sht udhzuar ai si duhet?''

Prgjigja pr kto pyetje sht se, n qoft se nuk do t kishte fakte se besimtari duhet t vazhdoj t krkoj udhzim dit e nat, Allahu nuk do ta kishte drejtuar at q ti lutej Atij pr t marr udhzime nga Ai. Besimtari ka nevoj pr Allahun e Madhruar n do or t jets s tij pr t ndihmuar at t qndroj i palkundur n rrugn e udhzimit dhe pr ta br at edhe m t vendosur dhe m kmbnguls. Robi nuk ka pushtet pr t prfituar ose dmtuar veten, pos me lejen e All-llahut. Prandaj, Allahu urdhroi q robrit e Tij ta lusin At vazhdimisht At, n mnyr q Ai tu ofroj ndihmn e Tij me vendosmri e sukses. N t vrtet, person i lumtur sht ai t cilin Allahu udhzon pr

20 MBUROJA.net

t krkuar prej Tij. Kjo vlen sidomos n rastin kur personit urgjentisht i duhet ndihma e Allahu ditn apo natn. Allahu thot:

O ju q u sht keni besuar , besoni ne Allahun, te Drguarin e Tij (Muhamedin), Librin (Kuranin) qe iu zbrit atij dhe shpalljeve t cilat qen zbritur me par (Tevrat,

Inxhil, Zebur)

Prandaj, n kt ajet Allahu urdhron besimtart q t besojn, dhe ky urdhr nuk sht i teprt pasi ky urdhr ka t bj me qndrueshmrin dhe vazhdimsin e kryerjes s veprimeve q ndihmojn besimtarin t mbetet n rrugn e drejt t besimit.

Prandaj, Allahu i urdhroi robrit tij t besojn, dhe ky urdhr nuk sht i teprt, meq ajo q krkohet sht qndrueshmria dhe vazhdimsia n brjen e veprave q i ndihmojn personit t mbetet ne shtegun e besimit. Po ashtu, Allahu urdhroi robrit e Tij besimtar q t luten:

Zoti yn, mos na i lako zemrat tona pasi na udhzove, na dhuro mshirn Tnde sepse m t vrtet Ti je Dhurues i madh (3:8)

Prandaj

Na udhzo n rrugn e drejt do t thot na bj t qndrueshm n rrugn e drejt dhe mos lr t devijojm nga ajo.

N rrugn e atyre q u ke dhuruar bekimin Tnd dhe jo n rrugn e atyre me t cilt je i zmruar dhe qe kan humbur rrugn e drejt

Kemi prmendur hadithin ku robi thot:

Na udhzo n rrug t drejt, Allahu thot: "Kjo sht pr robin Tim, dhe robi Im do t kt at pr ka sht lutur

21 MBUROJA.net

Thnia e Allahut

N rrugn e atyre q u ke dhuruar bekimin Tnd prcakton rrugn. Ata t cilve Allahu u ka dhuruar bekimin e Tij, jan ata t cilt Ai i prmend n surn En-Nisa:

-

E kush do q i bindet All-llahut dhe t Drguarit, t tillt do t jen s bashku me ata q All-llahu shprbleu: (me) pejgambert, besnikt e dalluar, dshmort dhe me t

mirt. Sa shok t mir jan ata! Ky shprblim i madh sht prej All-llahut. Mjafton q All-llahu di m s miri. (4:69-70)

Thnia e Allahut:

jo n t atyre q kundr veti trhoqn hidhrimin, e as n t atyre q e humbn veten! do t thot t na udhzoj n rrugn e drejt, rrugn e atyre mbi t cilt sht derdhur Mirsia Jote, e q sht populli i udhzuar, sinqeriteti dhe bindja ndaj All-llahut dhe t Drguarve t Tij. Ata jan njerz q u prmbahet urdhrave t All-llahut dhe largohen nga kryerja e asaj q Ai ka ndaluar. Por, na ndihmo ti shmangemi rrugs s atyre t cilve Allahu sht i zemruar me ta, qllimet e t cilve jan t korruptuara, t cilt e njohin t vrtetn, por megjithat devijojn nga kjo e vrtet. Gjithashtu, na ndihmo ti shmangemi rrugs s atyre q ishin udhhequr n humbje, t cilt e humben diturin e vrtet dhe, si rezultat, po bredhin ne drejtime t kqija, t paaft pr t gjetur rrugn e duhur. Allahu prmend se t dy rrugt t cilat Ai i prshkroi ktu, t dyja jan t gabuara, prandaj ato Ai i prsrit me an t mohimit `jo'. Kto dy rrug jan rrugt e t krishterve dhe t ifutve, nj fakt q besimtari duhet t ket kujdes, n mnyr q ai tu shmanget atyre. Rruga e besimtarve sht njohja e s vrtets dhe respektimi i saj. N krahasim me kt, hebrenjt braktisen zbatimin e fes, ndrsa t krishtert e humbn njohurin e vrtet pr fen. Kjo sht arsyeja pse zemrimi ka zbritur mbi hebrenjt, ndrsa prshkrimi si ata q e humben veten" sht m e prshtatshme pr t krishtert. Ata q e din, por nuk e zbatojn t vrtetn, e meritojn zemrimin, ndryshe nga ata q jan injorant/t paditur. T krishtert duan t krkojn njohurin e vrtet, por jan t paaft pr t gjetur at, sepse ata nuk e krkojn at nga burimet e saj t duhura.

Kjo sht arsyeja pse ata kan humbur rrugn e drejt. Duhet t prmendim se edhe t krishtert, edhe ifutt kan humbur rrugn e drejt, porse hidhrimi ka t bj m shum me ifutt.

22 MBUROJA.net

Ata (ifutt) t cilt e trhoqn ndaj vets hidhrimin dhe mallkimin e Allahut

Cilsia t ciln m shum e meritojn t krishtert sht humbja e rrugs se drejt, ashtu si thot Allahu pr ta:

... t cilt shkaktuan humbjen e shume t tjerve dhe vet humbn rrugn e drejt (5:77)

Pr kt shtje ekzistojn shume hadithe dhe transmetime nga Selefi. Imam Ahmedi transmeton se Adi bin Hatimi ka thn:

Kalorsit e t Drguarit t All-llahut e zun rob halln time dhe disa njerz t tjer. Kur ata u solln para t Drguarit t Allahut, ata u detyruan t qndronin n rresht para tij. Halla ime tha, `O i Drguari i Allahut! Mbshtetsi sht larg, pasardhsit kan ndalur se ardhuri dhe un jam nj grua e vjetr, e paaft pr t shrbyer. Ma dhuro nj lehtsim, All-llahu t dhnt nga dhuntit e Tij!"

Ai tha: Kush sht prkrahs yt? Ajo tha: "Adi bin Hatim." Ai tha: Ai i cili iku nga Allahu dhe i Drguari i Tij? Ajo tha: Kshtu, pejgamberi m liroi." Kur pejgamberi u kthye, ishte nj njeri bashk me t, mendoj se ai ishte Aliu, i cili i tha asaj: "Krkoji atij nj mjet t transportit." Ajo e pyeti pejgamberin dhe ai urdhroi q asaj t'i jepet nj kafsh. Adi pastaj tha:"M von, ajo erdhi tek un dhe m tha: Ai (Muhammedi) m bri nj nder q babai yt (i cili ishte nj njeri i bujar) kurr nuk do t kishte br. Kshtu q un shkova tek pejgamberi dhe pash se disa gra dhe fmij ishin mbledhur rreth tij aq afr, saq e kuptova se ai nuk ishte nj mbret si Kisra (mbreti i Persis) apo Cezari.

Ai tha: O Adi! far t bri t iksh e q t mos e shqiptosh dshmin? A ka Zot me t denj pr adhurim prve All-llahut? far t bri t largohesh, n mnyr q t mos thuash Allahu Ekber (All-llahu sht m i madhi)? A ka ndonj gj m t madhe se All-llahu". Un shpalla Islamin tim dhe pash fytyrn tij t rrezatonte nga knaqsia. Ai pastaj tha:

Ata t cilt kan trhequr hidhrimin e Allahut, jan ifutt; ata q kan humbur rrugn, jan t krishtert''

Ky hadith transmetohet edhe nga Trimidhiu dhe thot se hadithi sht hasen garbi.

23 MBUROJA.net

Kur Zejd Bin Amr bin Nufejli shkoi me disa shok para Islamit- ne Sham duke krkuar fen e vrtet, ifutt i than: Nuk do ta pranosh fen ton pa marr pjesn tnde nga Zemrimi i Allahut (do ta pranosh fen ton, por do t marrsh pjesn tnde nga zemrimi i Allahut)". Ai ( Zejdi) tha: Un nuk iki nga asgj tjetr pos nga zemrimi i Allahut. Te krishtert i than atij (Zejdit): "Nse bhesh prej nesh, do te mbartsh mbi vete paknaqsin e Allahut. Ai tha: Un s'mund ta duroj kt. Kshtu, ai mbeti n natyrn e tij te pastr dhe u shmang adhurimit te idhujve dhe idhujve si dhe besimeve t politeistve. Ai nuk hyri as n fen ifute e as n at t krishtere. Shokt e tij u bn t krishter, sepse e pan se ajo sht me e pastr sesa e ifutve. Waraka bin Nafwal ishte njri ndr ata njerz, derisa Allahu e udhzoi at nprmjet t Drguarit t Tij, dhe Waraka e besoi shpalljen q iu zbrit te Drguarit, Allahu qoft i knaqur me t.

Prmbledhje e El-Fatihas

Kaptina e ndershme El-Fatiha prmban shtat ajete, prfshir falnderimin e Allahut, lavdrimin dhe lartsimin e Tij, duke prmendur emrat e Tij me t bukur dhe Cilsit e Tij m t larta. Prmend po ashtu jetn pas vdekjes, Ditn e Ringjalljes, dhe i udhzon robrit t'i drejtohen Atij, t'i luten Atij dhe t deklarojn se e tr forca dhe fuqia vijn vetm prej Tij. Gjithashtu thrret pr sinqeritet n adhurimin e Allahut t vetm, duke e njsuar At n adhurim, duke besuar n prsosmrin e Tij, se Ai sht i pa rival dhe i panevojshm pr ortak dhe se asgj me T nuk sht i barabart.

El-Fatiha i udhzon besimtart t'i lutn Allahut q t'i udhzoj n rrugn e drejt, e q sht feja e vrtet, dhe t'i ndihmoj ata ta ruajn kt rrug n kt jet dhe ta kalojn urn e Siratit (mbi t ciln do t kalojn t gjith) n Ditn e Gjykimit. At dit, besimtart do t drejtohen n kopshtet e rehatis dhe do t jen n shoqri t profetve, dshmorve dhe t sinqertve. Po ashtu kjo sure nxit n kryerjen e veprave t mira, kshtu q besimtart t jen n shoqri me bamirsit n Ditn e Ringjalljes. Kjo sure trheq vrejtjen e pasimit t rrugs s shtrembr, n mnyr q njeriu t mos prfundoj n Ditn e Ringjalljes me ata q shkojn pas epsheve t veta, duke prfshir edha ata q kan merituar hidhrimin e Allahut dhe t atyre q kan humbur rrugn.

T gjitha falnderimet dhe lavdrimet jan vetm pr Allahun.

Prktheu: Avni Xhemajli (Ebuensarij)

1

1 MBUROJA.net

Tefsiri i sures Adijat (Kapitulli - 100)

Shpallur n Mek

Me emrin e All-llahut, Mshiruesit, Mshirbrsit

- - - - - - - -

- -

Pasha vrapuesit e shpejt (kuajt) q hingllojn! E q me thundrat e tyre nxjerrin xixllima zjarri nga gurt, dhe t cilt vrsulen hert n agim. E me t (vrsulje)

ather ojn pluhur. Dhe ashtu hidhen n mesin e grumbullit (t armikut). Vrtet, njeriu sht prbuzs ndaj Zotit t vet. Edhe ai sht dshmues i asaj (prbuzjeje). Dhe ai sht q shum e do pasurin. A nuk e di ai se kur t nxirret ka sht n varreza? Dhe t tubohet (t dal n shesh) ajo q ishte n gjoksa. E at dit, pa

dyshim Zoti i tyre sht i njohur hollsisht pr punn e tyre! (100: 1-11)

Betimi n kuajt e lufts, mosfisnikria e njeriut dhe prkushtimi i tij pr t arritur pasuri

Allahu betohet n kuajt kur ata nguten n luft n rrugn e Tij (d.m.th Xhihadi), dhe kshtu ata vrapojn dhe gulojn, e q sht zri i kuajve kur ata vrapojn.

E q me thundrat e tyre nxjerrin xixllima zjarri nga gurt, dmth goditja e thundrave t tyre n shkmbinj, q shkakton daljen e shkndijave t zjarrit prej tyre.

Dhe t cilt vrsulen hert n agim do t thot se msymja-sulmi bhet n kohn e hershme t mngjesit.

Kjo sht e ngjashme me veprimin e t Drguarit t Allahut (salalallahu alejhi we selem), i cili sulmonte n mngjes. Ai priste pr t par nse do t dgjonte ezanin (thirrjen pr namaz) nga ai popull. Nse e dgjonte, ather ai largohej, ndrsa nse nuk e dgjonte thirrjen pr namaz, ai do t sulmonte.

M tej Allahu thot:

2

2 MBUROJA.net

E me t (vrsulje) ather ojn pluhur. do t thot pluhur nga kuajt n vendin e betejs.

Dhe ashtu hidhen n mesin e grumbullit (t armikut). do t thot, ather jan t gjith s bashku n mes t atij vendi.

Thnia e Allahut:

Dhe t cilt vrsulen hert n agim Ibn Abasi, Muxhahidi dhe Katade, t gjith kta than:

"Kjo ka pr qllim invadimin e kuajve n mngjes n rrug t Allahut.

Dhe thnia e Tij:

E me at (vrsulje) ather ojn pluhur Ky sht vendi ku bhet sulmi. Pluhuri bhet nga kjo. Dhe thnia e Tij:

Dhe ashtu hidhen n mesin e grumbullit (t armikut). Transmeton El-Awfi nga Ibn Abasi, Ata, Ikrimeh, Katade dhe Ed-Dahaku se t gjith kta kan thne:

"Kjo do t thot n mesin e armikut jobesimtar.''

Ndrsa thnia e Allahut:

Vrtet, njeriu sht prbuzs (kenud) ndaj Zotit t vet". Kjo sht tema lidhur me t ciln bhet betimi, dhe kjo do t thot se ai (njeriu) sht prbuzs ndaj t mirave t Zotit t Tij dhe i refuzon ato.

3

3 MBUROJA.net

Ibn Abasi, Muxhahidi, Ibrahim en-Nakhai, Ebu el-Xhewza, Ebu el-Alijeh, Ebu ed-Duha, Seid bin Xhubejri, Muhamed bin Kajsi, ed-Dahaku, el-Hasani, Katade, er-Rabi bin Enes dhe Ibn Zejdi thon se:

"El-Kenud do t thot mosmirnjohs.''

El-Hasani ka thn:

El-Kenud sht ai q numron fatkeqsit (q i ndodhin atij) dhe harron mirat e Allahut.

Thnia e Allahut:

Edhe Ai sht dshmues i asaj (prbuzjeje). Katade dhe Sufjan eth-Thewri than:

"Dhe m t vrtet se Allahu sht dshmitar pr kt.

sht e mundshme q ktu premri ai ti referohet njeriut. Kjo sht thn nga Muhamed bin Ka`b El-Kurazi. Prandaj kuptimi do t ishte q vet njeriu dshmon se sht prbuzs-mosmirnjohs.

Kjo sht e qart nga gjendja e tij, do t thot kjo sht e dukshme nga deklaratat dhe veprat e tij. Kjo sht e ngjashme me thnien e Allahut:

Nuk sht e drejt e idhujtarve t kujdesen pr xhamit e All-llahut, duke qen se vet dshmojn pr veten e tyre se jan mohues. (9:17) Allahu thot:

Dhe ai sht q shum e do pasurin, ka kuptimin se njeriu n dashurin e tij pr t mirn, e cila sht pasuria, e tepron. Pr kt shtje ka dy mendime. Njri mendim sht se njeriu e tepron n dashurin e tij pr pasuri, ndrsa mendimi tjetr sht se ai sht lakmitar dhe koprrac pr shkak t dashuris pr pasuri. Sidoqoft, mendojm se t dy kto mendime jan t sakta.

Krcnimi pr jetn e ardhshme

4

4 MBUROJA.net

Pastaj Allahu inkurajon shmangien nga gjrat e ksaj bote dhe prpjekjen pr botn tjetr, dhe Ai e informon se si do t jet gjendja pas gjendjes s tanishme dhe me far tmerresh do t prballet njeriu:

Ai (Allahu) thot:

A nuk e di ai se kur t nxirret ka sht n varreza?" do t thot, t vdekurit q gjenden brenda varrezave do t nxirren jasht.

Dhe t tubohet (t dal n shesh) ajo q ishte n gjoksa! Ibn Abasi dhe t tjert kan thn:

Kjo do t thot se ajo q ishte n shpirtrat e tyre, do t ekspozohet dhe t bhet e dukshme.

E at dit, pa dyshim, Zoti i tyre sht i njohur hollsisht pr punn e tyre! (100: 1-11) do t thot: Ai i di t gjitha ato q ata kan br, dhe Ai do ti kompensoj ata me shprblimin m meritor. Ai nuk bn as padrejtsin m t vogl.

Ky sht fundi i tefsirit t sures Adijat.

T gjitha falnderimet dhe lavdrimet jan vetm pr Allahun.

Prktheu: Avni Xhemajli (Ebuensarij)

1 MBUROJA.net

Tefsiri i sures el Kariah (Kaptina - 101)

Shpallur n Mek

tMe emrin e All-llahut, Mshiruesit, Mshirbrsi

-----

Krisma e Kijametit (Kariah). ka sht krisma? Dhe t msoi ty se sht krisma? Ajo sht nj dit kur njerzit bhen si insekte t shprndara. Dhe kodrat bhen si leshi i shprishur. E sa i prket atij q i rndohet peshoja e veprave t tij, ai sht n nj jet t kndshme. Ndrsa, atij q ka peshojn e leht t veprave t tij, nn e tij do t jet Hawije. E ka t msoi se sht ajo (Hawije)? Esht zjarri me nxehtsi shum t lart. (101:1-11)

El-Kari`ah sht nj prej emrave t Dits s Gjykimit, ashtu si jan edhe emrat e tjer, si el-Hak, et-Tamah, es-Sakhah, el-Gashije dhe emrat tjer.

Pastaj, Allahu shtron shtjen e friks duke thn:

Dhe t msoi ty se sht krisma?

Pastaj, Ai e shpjegon kt duke thn:

Ajo sht nj dit kur njerzit bhen si insekte t shprndara, do t thot n shprndarjen e tyre, n ndarjen e tyre, n ardhjen dhe n shkuarjet. E tr kjo si pasoj e t qenurit t hutuar n at se far sht duke u ndodhur atyre. Ata do t jen t shprndar porsi insektet e shprndara. Kjo sht e ngjashme me thnien e Allahut:

Dalin prej varreve, si karkaleca t shprndar. (54:7)

Allahu ka thn:

2 MBUROJA.net

Dhe kodrat bhen si leshi i shprishur, do t thot ato do t bhen porsi leshi i shprishur, q ka filluar t shtirret dhe t shqyhet. Muxhahidi, `Ikrime, Sa`id bin Xhubejri, El-Hasani, Katade, `Ata' El-Khurasani, Ed-Dahaku dhe Es-Suddi t gjith kan thn:

Porsi leshi (Ihn).

Porsi leshi (Ihn) i shprishur.

Pastaj, Allahu na informon pr rezultatet e fituara nga ata t cilt kan br vepra, nderin dhe turpin q ata do t prjetojn si pasoj e veprave t tyre. Ai thot:

E sa i prket atij q i rndohet peshoja e veprave t tij, do t thot veprat e tij t mira jan m t shumta sesa veprat e tij t kqija.

Ai do t jetoj nj jet t kndshme, q ka kuptimin se ai do t jet n Xhennet.

Ndrsa, atij q ka peshojn e leht t veprave t tij, d.m.th veprat e tij t liga jan m t shumta sesa veprat e tij t mira. M tej, Allahu thot:

Nn e tij do t jet Hawije.

Thuhet se kjo ka kuptimin se ai do t bie dhe do t prmbyset s pari me kok n zjarrin e Xhehenemit. Dhe shprehja Nn e tij sht prdorur pr tiu referuar trurit t tij (sepse sht nna e koks s tij). Nj thnie e ngjashme sht transmetuar nga Ibn Abasi, Ikrimeh, Ebu Salihu dhe Katade. Katade ka thn:

Ai do t bjer me kok n zjarrin e Xhehenemit.

Ebu Salih ka thn ngjashm:

3 MBUROJA.net

Ata do t bien n Zjarr me kokat e tyre.

Gjithashtu, sht thn q kjo do thot se nna e tij t cils do ti kthehet dhe ku do t prfundoj n botn e ardhshme do t jet el-Hawije, q sht njeri ndr emrat e Xhehenemit. Ibn Xheriri thot:

El-Hawije quhet nn e tij vetm sepse ai nuk do t kt vendbanim tjetr ve ksaj.

Ibn Zejdi ka thn:

El-Hawije sht Zjarri dhe do t jet nn e tij dhe vendbanimi i tij n t cilin ai do t rikthehet dhe do t vendoset.

Pastaj ai lexoi ajetin:

Vendbanimi i tyre do t jet xhehennemi (3:151)

Ibn Hatimi transmeton nga Katade t ket thn:

"sht Zjarri, dhe ai sht vendbanimi i tyre.

Kshtu, Allahu, duke e shpjeguar kuptimin e shprehjes Hawije, thot:

Dhe t msoi ty se sht ajo?

Thnia e Allahut:

Nj zjarr Hamije, q do t thot nj zjarr i ndezur n nxehtsin ekstreme. sht nj zjarr q shoqrohet me zjarr dhe flak t fort.

Transmetohet nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut ka thn:

4 MBUROJA.net

Zjarri i Fmijve t Ademit, t cilin ju t gjith e ndizni, sht nj nga shtatdhjet pjest e zjarrit t Xhehenemit. Ata (Sahabt) than:O i Drguari i Allahut! A nuk mjafton ky? Ai u prgjigj:

sht m i madh se ky pr gjashtdhjetennt her. Ky hadith transmetohet nga Buhariu dhe Muslimi.

N nj renditje tjetr, ai ka thn:

sht m i madh se ky pr gjashtdhjetennt her dhe secili prej tyre sht porsi nxehtsia e tij.

Transmetohet nj hadith t cilin Imam Ahmedi e transmeton nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut ka thn:

M t vrtet, personi i cili do t marr dnimin m t leht nga njerzit e Xhehenemit, do t jet njeriu i cili do ti ket dy sandale t cilat do t bjn q truri i tij t vloj.

Transmetohet n t dy Sahihet se i Drguari i Allahut ka thn:

Xhehenemi iu ankua Zotit t Tij dhe i tha:"O Zoti Im! Disa pjes t mijat po i prpijn disa pjes tjera t mijat. Kshtu, Allahu e lejoi at t marr frym dy her: njra frymmarrje sht gjat dimrit ndrsa tjetra gjat vers. T ftohtit m t madh q ju e prjetoni gjat dimrit sht nga t ftohtit e tij dhe vapn m t madhe q e prjetoni gjat vers sht nga t nxehtit tij

N t dy Sahihet transmetohet se ai ka thn:

Kur vapa t bhet e madhe, kryeni faljen kur t ftohet, sepse, m t vrtet, vapa e madhe sht nga afshi i Xhehenemit.

5 MBUROJA.net

Ky sht fundi i tefsirit t surs el-Kariah. I tr falnderimi dhe lavdrimi i takon vetm Allahut.

Prktheu: Avni Xhemajli

1 MBUROJA.net

Tefsiri i sures Tekethur (Kapitulli - 102)

Shpallur n Mek

Me emrin e All-llahut, Mshiruesit, Mshirbrsit!

-------

Juve u preokupoi prpjekja pr shumimin (e pasuris, t fmijve, t pozits)! Derisa t mos i vizitoni varrezat (t bheni banues t tyre/t vdisni). Jo, nuk sht ashtu! Gjithsesi kt do ta kuptoni m von! Prsri jo, jeni gabim! M von do ta kuptoni! Jo, pse, sikur ta dinit me nj dije t sigurt (nuk do t bnit ashtu). Ju patjetr do ta shihni xhehennemin. Madje at do ta shihni t bindur plotsisht. Pastaj n at dit do t pyeteni pr t mirat (e Dunjas). ( 102:1-8)

Pasojat e dashuris ndaj ksaj bote dhe shkujdesja ndaj bots s ardhshme

Allah thot se t gjith jan t preokupuar me dashurin ndaj ksaj bote, me knaqsit e saja dhe me zbukurimet e saj, dhe kjo gj i huton (ua largon mendjen nga) nga krkimi i bots s ardhshme dhe dashurin ndaj saj. Kjo vonon, gjersa vdekja t mos ju arrij dhe ju ti vizitoni varrezat (t varroseni) duke u br banor t tyre. N Sahihul Buhari, n kaptinn Rrfime q e zbusin Zemrn, transmetohet nga Enes Ibn Maliku, i cili rrfen nga Ubej bin Kabi t ket thn se:

Ne mendonim se kjo ishte pjes e Kuranit, derisa nuk zbriti ajeti q thot:

Juve u preokupoi prpjekja pr shumimin (e pasuris, t fmijve, t pozits)! Ai i referohej hadithit t t Drguarit n t cilin thuhet:

Po t kishte biri i Ademit nj lugin me ar (florinj), ai do t donte edhe nj t till...

2 MBUROJA.net

Transmeton Imam Ahmedi nga Abdullah bin esh-Shikhir se ai ka thn:

"Arrita tek i Drguari i Allahut teksa ai po thoshte:

Juve u preokupoi prpjekja pr shumimin (e pasuris, t fmijve, t pozits)! Biri Ademit thot: Pasuria ime! Pasuria ime!'' Por, a prfitoni ndonj gj prej asaj pasurie, prve q hani dhe e shpenzoni at, apo me t ciln visheni dhe i hidhni tutje, apo at q e jepni pr bamirsi dhe e shpenzoni.

Kt hadith e shnojn edhe Tirmidhiu, edhe Nesaiu. Muslimi transmeton n Sahihun e tij nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut ka thn:

Robi thot:"Pasuria ime! Pasuria ime!'' Mirpo, nga pasuria e tij ai prfiton vetm tri gjra: at q e ha dhe e mbaron, at q e vesh, derisa ti shqyhet, ose at q e jep sadaka. do gj tjetr prve ksaj do t zhduket dhe do ta ln at pr njerzit. Muslimi sht i vetm n transmetimin e ktij hadithi.

Transmeton Buhariu nga Enes ibn Maliku se i Drguari i Allahut ka thn:

Kur t vdes njeriu, at e prcjellin tri gjra. Dy kthehen ndrsa nj mbetet me t. Gjrat q e prcjellin jan familja, pasuria dhe veprat e tij. Familja dhe pasuria e tij kthehen mbrapa ndrsa me t mbeten vetm veprat e tij. Ky hadith transmetohet nga Muslimi, Trimidhiu dhe Nesai.

Imam Ahmedi transmeton nga Enesi se i Drguari i Allahut, salallahu alejhi we selem, ka thn:

Biri i Ademit plaket dhe vjetrohet, por dy gjra ende mbesin me t : shpresa dhe lakmia. Q t dy (Buhariu dhe Muslimi) e shnojn kt hadith n t dy Sahihet.

3 MBUROJA.net

Krcnimi pr pamjen e zjarrit dhe pyetjet rreth mirsive

-

Jo, nuk sht ashtu! Gjithsesi kt do ta kuptoni m von! Prsri jo, jeni gabim! M von do ta kuptoni!

Hasan El Basriu ka thn:

Ky sht krcnim mbi krcnime.

Dahaku ka thn:

Jo, nuk sht ashtu! Gjithsesi kt do ta kuptoni m von!, do t thot: O ju jobesimtar!

Prsri jo, jeni gabim! M von do ta kuptoni!, do t thot: O ju besimtar!

Jo, pse, sikur ta dinit me nj dije t sigurt (nuk do t bnit ashtu). do t thot, sikur ta dinit me dije t sigurt, ju nuk do t argtoheshit nga rivaliteti pr pasuri dhe t largoheni nga krkimi i bots s ardhshme, derisa t mos jeni banor t varrezave.

M tej, Allah thot:

-

Ju patjetr do ta shihni xhehennemin. Madje at do ta shihni t bindur plotsisht.

Ky sht shpjegimi i krcnimit t mhershm i cili gjendet n thnien e Allahut:

-

4 MBUROJA.net

Jo, nuk sht ashtu! Gjithsesi kt do ta kuptoni m von! Prsri jo, jeni gabim! M von do ta kuptoni!

Kshtu Allahu i krcnon ata me kt gjendje, t ciln banort e Xhehenemit do ta shohin. sht zjarr t cilit, po ti fryhet nj her, do melaike q sht pran Allahut dhe do profet i drguar tek njerzit do t binte n gjunj nga frika, nga frik-respekti dhe nga shenjat e llahtaris s tij. Kjo bazohet nga ajo q sht transmetuar n hadithet q kan t bjn me kt. M tej, Allahu thot:

Pastaj n at Dit do t pyeteni pr t mirat (e Dunjas). do t thot at Dit do t pyetni n lidhje me mirnjohjen tuaj ndaj mirsive t Allahut me t cilat Ai ju bekoi, si jan shndeti, siguria, mbshtetja dhe gjra t tjera. Do t pyetni nse i keni kthyer mirsit e Tij duke qen falnderues dhe duke e adhuruar At.

Transmeton Ibn Xheriri nga Husejn bin Ali es-Sudai, ky nga Walid bin elKasim, ky nga Jezid bin Kajsan, i cili transmeton nga Ebu Hurejre t ket thn:

Teksa Ebu Bekri dhe Umeri po rrinin ulur , erdhi i Drguari i Allahut dhe u tha:

ju ka nxjerr nga shtpia n kt or? Ata u prgjigjen:Pasha At q t ka drguar ty me t vrtetn, asgj sna ka nxjerr nga shtpit tona prpos uris. Profeti u tha:

Pasha At, n Dor t t Cilit sht shpirti im, edhe un kam dal pr t njjtin shkak si keni dal edhe ju. Kshtu ata ecn deri tek shtpia e njrit prej Ensareve, gruaja e t cilit i mirpriti ata. I Drguari e pyeti:

Ku sht filani? Ajo u prgjigj: Ka shkuar pr t na sjell uj. Ndrkoh ai erdhi duke e bartur ujin dhe u tha:Lavdruar dhe falnderuar qoft Allahu! Sot askush nuk sht me i nderuar se un pr miqt (ngase po m viziton i Drguari i Allahut). Pastaj e vari kovn pran nj hurme, u ngjit n t dhe u kthye me nj deg hurmash. Profeti i tha:

5 MBUROJA.net

Pse nuk i more ca prej tyre? Burri u prgjigj:Desha q ju vet t zgjidhnit. Pastaj mori thikn pr t therur nj dele e i Drguari i tha:

Kujdes, mos ther dele q jep qumsht. Ai e theri at dele pr ta dhe ata hngrn nga mishi i saj. Pastaj i Drguari i Allahut tha:

Ju do t pyetni pr kt n Ditn e Ringjalljes. Uria u shtyu t dilnit nga shtpit tuaja dhe nuk po ktheheni n to vese t ngopur nga ky ushqim. Kjo sht nga mirsit. Kt hadith e shnon edhe Muslimi.

N Sahihul Buhari dhe n Sunenet e Tirmidhiut, Nesaiut dhe Ibn Maxhes vrtetohet nga Ibn Abasi se i Drguari i Allahut ka thn:

Dy mirsi trajtohen padrejtsisht nga njerzit: Shndeti dhe koha e lir.

Kjo do t thot se njerzit jan t mangt n mirnjohje pr kto dy mirsi. Ata i prmbushin detyrimet ndaj tyre. Prandaj kushdo q nuk i prmbahet t drejts q sht e detyrueshme pr t, ather ai sht i padrejt.

Imam Ahmedi transmeton nga Ebu Hurejre se i Drguari i Allahut ka thn:

Allahu i Madhrishm n Ditn e Gjykimit do ti thot njeriut: O bir i Ademit! Un t dhash mirsi t shumta. T dhash deve dhe kuaj me t cilat ti kalrove. T dhash grua q t martohesh me t dhe t bra zvends Timin n tok (q t udhheqsh dhe t sundosh). Pra, ku sht falnderimi pr tr kt?! Ahmedi sht i vetm n transmetimin e ktij hadithi.

Ky sht fundi i tefsirit te sures Tekethur. Gjith lavdrimet dhe falnderimet i takojn vetm Allahut.

Prktheu: Avni Xhemajli (Ebu Ensarij)

1 MBUROJA.net

Shpjegimi Sures el-Asr Koha Imam Ibn Kethir

N Emr t Allahut, Prdllestarit, Mshiruesit 1. Pasha kohn, 2. Vrtet, njeriu sht n humbje, 3. Prve atyre t cilt besojn dhe bjn vepra t mira, dhe kshillojn njri-tjetrin n t Vrtetn dhe kshillojn njri-tjetrin n durim. "Pasha kohn", do t thot kohrat gjat t cilave ndodhin veprat t mira dhe t kqija e bijve t Ademit, alejhis selam. Maliku ka thn se kjo i referohet kohs s namazit t ikindis, por shpjegimi i par sht m i qlluar. Allahu betohet me t (kohn) se njerzimi sht n humbje, q do t thot fatkeqsi dhe shkatrrim. "Prve atyre t cilt besojn dhe bjn vepra t mira". Allahu ktu bn prjashtim t atyre prej njerzimit t cilt besojn sinqerisht me gjith zemrat e tyre dhe bjn vepra t mira me duart e tyre. "Dhe kshillojn njri-tjetrin n t Vrtetn", do t thot kur t prballemi me fatkeqsi apo katastrof, gjrat q jan shkruar pr ne dhe persekutimi i atyre q krkojn t dmtojn ndonj q urdhron n t mirn dhe ndalon nga e keqja. sht transmetuar se Musejleme (ai ishte nj gnjeshtar i madh i cili jetoi n kohn e t Drguarit t Allahut, sallallahu alejhi ue selam, dhe rrejshm pohoi t jet vlla-pejgamber) qe vizituar nga Amr Ibn el-As pasi q i Drguari i Allahut, sallallahu alejhi ue selam, filloi misionin e tij, por para se Amr ta pranonte Islamin, dhe Musejleme i tha atij: far thot shoku yt (Pejgamberi, salallahu alejhi ue selam) pr kohn e tashme:? Amr u prgjigj: I sht shpallur nj sure e cila sht e qart, madje e mrekullueshme. Dhe far sht ajo? pyeti Musejleme. Ajo sht: "Pasha kohn, njeriu sht n humbje, prve atyre t cilt besojn dhe bjn vepra t mira, dhe kshillojn njri-tjetrin n t Vrtetn dhe kshillojn njri-tjetrin n durim". Musejleme mendoi nj ast pr kt dhe pastaj tha: Edhe mua m sht shpallur dika e ngjashme me kt. ka mund t jet ajo? pyeti Amr. Ai u prgjigj, Oh uebr (Hiraks, nj shtaz e prshkruar nga Ibn Kethiri t jet ngjashme me macen, q